Circulation: DOSSIER ENERGIE

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Circulation: 122500 DOSSIER ENERGIE"

Transcriptie

1 GREENPEACE BELGIQUE ASBL Page: Circulation: fbbf4 AVE: ,14 DOSSIER ENERGIE Wie doet het licht uit de oorzaken van het falende energiebeleid De zon en dewiind ziijn Europees Europa wil één interne energiemarkt creëren en de energievoorziening vóór 2050 volledig verduurzamen Een dubbelexperiment dat chaos en hoge kosten oplevert Maar ondertussen is er ook een groene revolutie op gang gekomen die zijn weerga niet kent DOOR BELIA HEILBRON JELMER MOMMERS THOMAS MUNTZ HUIB DE ZEEUW T +32(0) F +32(0) info@auxipress.be Page 1 / 9

2 GREENPEACE BELGIQUE ASBL Als het tegenzit mogen tienduizenden Belgen deze winter end stroomoverschot Volgens een rapport van consultancy niet koken strijken of wassen tussen en reus PriceWaterhouseCooper PwC is voor de binnenlandse uur De industriële activiteit zal tijdelijk worden stil stroomvraag in 2020 maximaal 20 gigawatt nodig terwijl gelegd en de verlichting in reclameborden gaat uit Het zijn tegen die tijd 55 gigawatt beschikbaar is bijna drie keer zo maatregelen uit het noodplan dat ingaat als het land deze win veel dus In zo n markt is geen droog brood te verdienen en ter met een stroomtekort komt te zitten Een reële mogelijk kiezen energiebedrijven voor sluiting van de minst rendabele heid omdat de afgelopen tien jaar onvoldoende is centrales We hebben alle kleppen die normaal de druk en de geïnvesteerd in nieuwe centrales De kans op een tekort is stoom reguleren eruit gehaald en pompen alleen nog maar acuut geworden nu de helft van de kerncentrales uit staat In warme droge lucht door de leidingen om ervoor te zorgen dat twee reactoren zijn haarscheurtjes gedetecteerd een derde de boel niet gaat roesten zegt Van der Laan Een medewerker werd door een medewerker gesaboteerd gekleed in de nog steeds verplichte overall met valhelm en Mochten de noodmaatregelen niet helpen dan zal de over veiligheidsbril gaat de centrale door met een plumeau heid de stroom van een deel van de bevolking afschakelen om Eén en één is twee zou je denken België komt stroomcen een algehele black out te vermijden Duizenden gezinnen trales te kort Nederland heeft er te veel en dus kunnen we kunnen tijdelijk zonder stroom komen te zitten In oktober elkaar helpen Maar zo simpel is het niet Er zijn wel stroom sleepte de Gentse burgemeester Daniël Termont de Belgische verbindingen over de grens maar die hebben onvoldoende staat voor de rechter om dit voornemen aan te vechten Rea capaciteit om het wegvallen van de Belgische kerncentrales liseerden ze zich in Brussel wel wat er zou gebeuren als de op te vangen Inmiddels zijn plannen gemaakt voor een inwoners van zijn stad geen stroom hadden Termont directe kabel van de Clauscentrale richting België maar die noemde de situatie levensbedreigend laat nog jaren op zich wachten Hoe anders is de situatie over de grens in Nederland bij het Dat de Nederlandse overcapaciteit niet door België benut Limburgse dorpje Maasbracht Aan de oevers van de Maas kan worden is tekenend voor de situatie in Europa Landen domineert de Clauscentrale van Essent sinds 1977 het land hebben veel te winnen bij samenwerking maar vaak moet er schap Het is hier nog nooit zo stil geweest zegt Franklin van een crisis aan te pas komen om de boel echt in beweging te der Laan als hij de tientallen meters hoge hal in loopt waar de krijgen Toen het conflict met de Russen dit voorjaar hoog generator staat het hart van de centrale Elf jaar lang opliep klonk al snel de roep om meer Europese samenwer bestierde hij de aardgascentrale Anderhalfjaar geleden is de king We need to pool our resources combine our infrastruc hele boel afgeschakeld omdat Nederland kampt met een groei tures and unite our negotiating power vis a vis third countries T +32(0) F +32(0) info@auxipress.be Page 2 / 9

3 zei Jean Claude Juncker bij zijn kandi daatstelling als voorzitter van de nieuwe Europese Commissie Eenmaal aangetre den bombardeerde hij een nieuw op te richten Europese energie unie tot top prioriteit en benoemde hij de Slowaak Maros Sefcovic tot supercommissaris voor die post Sefcovic zei op zijn beurt dat Europa nu vierhonderd miljard euro per jaar uitgeeft aan fossiele energie uit het buitenland en dat het daarmee af gelopen moet zijn The sun is ours the wind is ours It is all European Interne energiemarkt Aan ambities dus geen gebrek Maar wat presteert Europa werkelijk op ener giegebied Sinds de jaren negentig koes tert Brussel twee doelen het creëren van één interne energiemarkt en het terug dringen van de C02 uitstoot Groene stroom en lage prijzen dat was de inzet Als de windmolens voor de kust van KERNCENTRALE VAHTIHANGE De stroomprijzen zijn tussen 2008 en 2013 in bijna alle lidstaten gestegen en variëren aanzienlijk Denemarken niet konden leveren dan zouden we gebruikmaken van de zonne stroom uit Spanje De elektronen zouden de energie groen terwijl Denemarken nu Oost Duitse deelstaat Brandenburg wil hun weg over het continent vinden als al op 26 procent zit De klimaatwinst van fors uitbreiden Wij dorpelingen moe over een koperen plaat moeiteloos de de duurzame stroom is nog beperkt de ten dan verhuizen Onbegrijpelijk perfecte uitwerking van vraag en aanbod C02 uitstoot van de Europese energie Duurzame energie heeft de toekomst Overheden zouden de omstandigheden industrie daalde met 0 4 procent tussen onze landelijke regering zet al jaren fors creëren de markt zou het verder regelen 2011 en 2012 de meest recente cijfers in op groene stroom Iedereen weet dat Dat was het idee De praktijk is even Maar de opkomst van groen in heel Als we ons neerleggen bij uitbreiding anders Wij namen de situatie in Enge Europa zorgt wel voor grote pijn bij de van de mijn wissen we de stappen uit land België Nederland en gevestigde energiebedrij om een duurzame toekomst op te bou Duitsland onder de loep We ven die nu zelfs lobbyen wen Belgische bestudeerden de ontwikke voor staatssteun om uit de Het gebied rond de mijn ziet eruit als huishoudens lingen op het hele continent rode cijfers te komen Een een maanlandschap de nabije omgeving Wat blijkt Van een gehar geven actie die zowel het voorlo lijdt onder de vervuiling Uit de kraan moniseerde Europese ener gemiddeld pige falen van de interne komt bruin water en in de lucht hangt giemarkt is nauwelijks energiemarkt illustreert als fijnstof De dorpelingen zijn eraan ongeveer sprake Consumenten zijn in het succes van de groene gewend ze wonen hier al van generatie vijf procent van het ene land veel goedkoper revolutie in Europa op generatie Verhuizen willen de mees af dan in het andere De hun inkomen uit Dit is het verhaal van een ten niet ook al krijgen ze mooie nieuwe stroomprijzen voor huishou oud continent dat een dub aan energie huizen buiten het mijngebied aangebo dens zijn tussen 2008 en belexperiment is aangegaan den Zo ga je niet om met mensen Ik 2013 in bijna alle lidstaten De tegenstrijdige ontwikke houd van mijn Heimatsgrund die is gestegen en variëren aan lingen die wij in Engeland onvervangbaar zegt Rösch die op een zienlijk Directe vergelijkin België Nederland en Duits mooie boerderij woont en tevens burge gen zijn door een kluwen van subsidies land beschrijven zijn in de kern het meester is van haar dorp Ze gelooft en belastingen moeilijk te maken maar gevolg van een strategische fout In heel inmiddels heilig in groene alternatieven in het ene land besteden huishoudens Europa zien we nu de gevolgen van het voor fossiele energie en investeerde zelf 3 5 procent van hun besteedbaar inko idee dat je tegelijkertijd de markt zijn fors in zonnepanelen zoals het hele dorp men aan energie in het andere 10 pro gang kunt laten gaan en de aarde een kli dat heeft gedaan Ons dorp produceert cent Belgische huishoudens geven maatcatastrofe kunt besparen alsof je meer energie dan het consumeert Wij gemiddeld ongeveer 5 procent van hun kunt loslaten en ingrijpen tegelijkertijd blijven hier en strijden door om onze besteedbaar inkomen uit aan energie huizen te verdedigen Ondanks de retoriek over Europese Bruinkoolmijn Dat Duitsland de afgelopen jaren méér samenwerking bepaalt ieder land zijn Het is een perverse situatie zegt bruinkool is gaan winnen is het onbe eigen agenda wat tot grote verschillen Petra Rösch De bruinkoolmijn in de doelde gevolg van de Atomausstieg van leidt In België is slechts 6 8 procent van nabijheid van haar dorp Proschim in de Angela Merkel In 2011 besloot zij vlak T +32(0) F +32(0) info@auxipress.be Page 3 / 9

4 DOSSIER ENERGIE Vier voorwaarden voor eerï groen Europa Almaar meer onderzoekers zijn het erover eens als het dat wil kan Europa tegen 2050 voor 95 procent op hernieuwbare energiebronnen draaien Maar dan moeten we wel aan vier cruciale voorwaarden voldoen beperkt deelvan het transport moet via gelijkstroom in plaats van via wissel stroom zoals vandaag Dat isduurder maar het maakt het wel mogelijk om de elektriciteit overveel grotere afstanden te transporteren De nadruk op verspreiding legt wel een bijkomende voorwaarde voor een groen energiemodel bloot alleen als heel Europa dezelfde keuze maakt is een omschakeling realistisch 2 Bereken alle kosten door Het vaakst gebruikte argument om niet voor groene energie te kiezen is dat die de elektriciteitsprijs zal doen stijgen Dat is niet helemaal correct Allereerst de 1 Beter hoogspanningsnet stroomprijs zal sowieso stijgen Net als de 50 euro schommelt Het is ook duurder I De dreigende stroompannes deze België staan heel wat landen in Europa de dan groene energie Zeker windenergie winter doen het tegendeel vermoeden komende jaren voor een fikse investering op land is goedkoper maar ook zonne maar Europa heeft eigenlijk stroom te in centrales en elektriciteitsnetten energie heeft de afgelopen jaren grote veel Een land als Spanje zit dankzij de vele Je kunt goedkope afgeschreven stappen gezet Bovendien houdt zo n wind en zonneparken geregeld met een kerncentrales immers niet blijven prijsafspraak geen rekening met de stroomoverschot maar het exporteert die openhouden En de nog goedkopere technologische vooruitgang die groene overtollige energie nauwelijks naar kolencentrales zullen doorde strengere energie de komende decennia zal boeken andere landen Anderzijds liggen in tal van regels rond C02 uitstoot almaar minder waardoor ze nog goedkoper zal worden lidstaten elektriciteitscentrales stil omdat gebruikt kunnen worden De dumping er al goedkopere stroom van elders prijzen die vandaag worden gehanteerd 3 Sluit kern en kolencentrales wordt ingevoerd Zet Europa in op groene zullen dus snelverleden tijd zijn Op het eerste gezicht lijkt de energie dan hoeft het dus niet alle Maar groene energie is niét per combinatie van hernieuwbare energie en fossiele energiecentrales te vervangen definitie duurder Zeker niet als je van kerncentrales een groene keuze geen fossiele centrales de verborgen gram C02 gaat nog de lucht in In milieukosten meetelt In theorie wordt werkelijkheid is het geen optie als Europa ONS BEDRIJF DRMIT OP BIOGAS WE NEMEN ENKEL MENSEN MM dat vandaag al gedaan voor kolen en voor hernieuwbaar kiest De reden MET EEN ZEER REGELMATIGE gascentrales die moeten volgens het daarvoor is wat specialisten het verschil STOELGANG Europese emissiehandelssysteem ETS tussen flexibele en inflexibele centrales betalen voor hun C02 uitstoot Maar dat noemen Een kerncentrale kun je niet systeem werkt niet Emissierechten zijn plots op een lager niveau laten werken onder meerdoorde economische crisis dat is te gevaarlijk Een kolencentrale zo goedkoop geworden dat het niet meer afzetten kost meer dan ze te laten uitmaakt of je er moet kopen Voor draaien en geld te géven om de stroom af kerncentrales worden de milieukosten al te nemen Daartegenover staan bronnen helemaal niet doorberekend niemand kan als zonnepanelen en windmolens maar becijferen wat een kernramp kost ook gascentrales die met een druk op de Zelfs zonder doorberekende knop afgeschakeld kunnen worden milieukosten is nucleaire energie duurder zonder dat het iets kost aan grondstof dan groene stroom De geplande Britse Hanteer je aldie centrales in Het moet vooral investeren in een beter kerncentrale in Hinkley Point 3 geeft een eenzelfde energiemodel dan worden hoogspanningsnet Dat veel uitgebreider goed beeld van wat een nieuwe reactor zal de hernieuwbare energiebronnen en internationaalvertakte kosten qua aanbouw en stroomprijs De enkel gebruikt als extra wanneer de hoogspanningsnet de Europese koperen eerste wordt begroot op ruim 20 miljard productie van inflexibele fossiele plaat genoemd verlegtde nadrukvan euro Om dat terug te verdienen heeft het centrales niet genoeg is Dat is de stroom productie naar verspreiding bedrijf erachter het Franse EDF een door situatie vandaag Zo worden Volgens Greenpeace kunnen we zo n de Britse overheid gegarandeerde hernieuwbare energiebronnen in efficiëntere energieverspreiding al tegen stroomprijs bedongen van 117 euro per Spanje en Duitsland regelmatig 2030 bereiken door het huidige netwerk megawattuur MWh gedurende 35 jaar afgeschakeld omdat kolen en met zo n tien procent uit te breiden De Dat is niet alleen een stevige premie kerncentrales al genoeg stroom ngo gebruikt daarvoor een truc een bovenop de huidige marktprijs die rond produceren Geschat wordt dat een T +32(0) F +32(0) info@auxipress.be Page 4 / 9

5 na de kernramp in Fukushima tot de aan Eind 2013 zijn in Duitsland ruim tiende van het huidige groene potentieel versnelde sluiting van de zeventien burgers actief in bijna duizend daardoor onbenut blijft Duitse kerncentrales acht gingen er energiecoöperaties Inmiddels is bijna de Als Europa voor meer hernieuwbare direct uit de rest volgt stapsgewijs en de helft van alle duurzame energiebronnen energie én voor meer nieuwe laatste sluit in 2022 Het besluit zal een in Duitsland eigendom van burgers al kerncentrales zou kiezen dan zal dat sector die bijna een kwart van de Duitse dan niet verenigd in coöperaties De tra ongebruikte potentieel alleen maar stroom levert de kop kosten Om de ditionele energiebedrijven blijven steken stijgen Geen interessant vooruitzicht voor wegvallende kernstroom op te vangen op twaalf procent wie in groene stroom wil investeren worden tussen 2010 en 2015 negen Door de opmars van groene stroom Zetten we volledig in op groene energie nieuwe kolencentrales geopend In 2013 zagen de vier grote energiebedrijven die dan zijn alleen de even flexibele werd een nieuw record gevestigd sinds in Duitsland de dienst uitmaakten hun gascentrales een mogelijke aanvulling Op de eenwording verstookten de Duitsers verdienmodel in rook opgaan Vroeger die manier bereiken groene centrales hun niet eerder zo veel bruin verdienden zij bijna al hun volle potentieel en past gas tijdelijk bij kool Er is nog genoeg van geld overdag met een piek Door de opmars waar nodig het spul over om twee eeu rond de middaguren als de 4 Maak van auto s batterijen wen op het huidige tempo van groene energievraag het hoogst was door te stoken stroom zagen Maar dat zijn toevallig ook De vraag of groene energie genoeg stroom kan opleveren betreft niet enkel zwarte keerzijde van het De opkomst van zonnepane Duitse energie de productie van elektriciteit maar ook veel bekendere verhaal over len heeft de meest lucratieve het verbruik We verbruiken in Europa met Duitsland dat van het bedrijven hun uurtjes uit de verdienmodel Bruinkool is de inkt de vier grote de uren dat de zon schijnt z n allen onnodig veel energie Alleen al groene wonder het voor verdienmodel len van de energiebedrijven door gebouwen beter te isoleren zullen naamste voorbeeld voor alle in rook opgaan geslagen Zo hebben de we bijvoorbeeld minder gas nodig hebben Europese voorstanders van Duitse elektriciteitsprodu dan vandaag Als er problemen in de meer duurzaamheid Duits centen vier vijfde van hun bevoorrading zijn dan vallen die grofweg land was een van de eerste winstmarge zien sneuvelen rond de middag of in de vroege avond Zorg landen die werk maakten Elk nieuw zonnepaneel je er op die tijdstippen voor dat er minder van klimaatambities die net als het ondermijnt hun business case verder Het wasmachines of droogkasten draaien via marktdenken in de jaren tachtig en viel dus te verwachten dat op een goed slimme meters kan dat perfect dan top je negentig opgang maakten in Europa moment energiebedrijven in Europa in de piek af Voor elke piek ten slotte is er Dankzij een royale subsidieregeling ging het geweer zouden komen tegen de in een dal en ook dat kun je aanwenden Als het aandeel Ökostrom in ruim twintig jaar hun ogen oneerlijke concurrentie van we overschakelen op elektrische auto s bijna drie keer over de kop In 1990 was groene stroom Dat brengt ons in Brussel hebben we s nachts een geweldige 3 4 procent van de Duitse stroom groen In oktober 2013 zijn de ceo s van de batterij in de garage staan Die kan het in 2013 was dat meer dan een kwart grootste Europese energiebedrijven in teveel aan stroom dat s nachts wordt het Magritte museum in Brussel bijeen opgewekt wanneer de meeste 240 euro per inwoner gekomen Met het zicht op de rode cij verbruikers slapen opslaan voor overdag Deze Energiewende is even ingrijpend fers onderaan op hun jaarrekeningen als omvangrijk en de kosten zijn ernaar leggen ze een verregaande eis op tafel De subsidies kostten Duitsland 19 4 mil Vanaf nu willen ze geld zien voor de OMDAT MAMA DE jard euro in 2013 oftewel 240 euro per centrales die stroom kunnen leveren als STINKAUTO VAM PAPA inwoner Daar staan grote baten tegen groene bronnen dat niet doen Politici i HEER VERKOCHT over zoals ruim arbeidsplaatsen hebben ervoor gekozen een steeds groter in de duurzame energiesector De toege deel van de stroomvoorziening afhanke voegde duurzame energie spaarde in lijk te maken van de grillen van de wind 2013 het equivalent van bijna 150 mil en de zon De volgende stap is nu joen ton C02 uit Door de sluiting van de logisch als overheden willen dat het kerncentrales en de extra geproduceerde licht altijd brandt dan moet er ook wor kolenstroom stootte het land toch meer den betaald voor de betrouwbare achter C02 uit dan het jaar ervoor De C02 uit vang van de fossiele centrales Dat kan stoot van de stroomvoorziening ging via directe subsidies of via een aparte alleen van 2007 tot 2009 naar beneden markt voor fossiele capaciteit in beide en daarna weer omhoog Vorig jaar leek gevallen draait de consument ervoor op de uitstoot zich te stabiliseren De Wende wordt dus geplaagd door tegenstrijdige uitkomsten en hoge kos ten De helft van de Duitse burgers is om die reden kritisch over de uitvoering maar 82 procent steunt het project als zodanig Sommigen verdienen er goed Liberalisering De liberalisering van de stroommarkt die Margaret Thatcher al in 1986 in Engeland had ingevoerd stuitte op het continent aanvankelijk op grote weer stand van de toenmalige energiemono T +32(0) F +32(0) info@auxipress.be Page 5 / 9

6 DOSSIER ENERGIE polisten Zij hadden altijd onder het Somerset aan de westkust van Enge genot van een kopje koffie de elek land stond lange tijd vooral bekend om triciteitsprijzen uitonderhandeld met appels en de smaakvolle cider die daar rijksambtenaren waarom moest die ge van gestookt wordt Sinds dit jaar staat moedelijke kartelvorming op de schop het plaatsje echter vooral in de schijn Pas in 2003 hadden Brussel en de natio werpers door Hinkley Point het terrein nale regeringsleiders afgesproken dat tussen de licht glooiende heuvels waar zowel groot als kleinverbruikers vrij nu al een kerncentrale staat en waar bin konden gaan kiezen bij wie ze hun nenkort de bouw van twee nieuwe reac stroom afnamen Het was aan de lidsta toren begint Premier David Cameron ten om de liberalisering voor de deadline had zich in een blauwe overall gestoken van 2007 door te voeren toen hij de plannen bekendmaakte Dat vooruitzicht bracht de elektrici Hinkley Point C zou duizenden banen teitsproducenten rond de millennium opleveren claimde de premier en door wisseling in beweging Ze zagen kans om de aanzienlijke investering in kern internationaal te groeien en begonnen energie liet Groot Brittannië zien dat elkaar in hoog tempo op te kopen De het openfor business is nieuwe multinationals investeerden De nieuwe centrale heeft echter wei voornamelijk in apparatuur die ze al nig met zaken te maken en alles met honderd jaar kenden gas en kolen overheidsingrijpen In een wel heel centrales Gezamenlijk bouwden ze er in knusse overeenkomst zo noteerde een tien jaar tijd 85 gigawatt bij bijna drie commentator van The Guardian krijgt keer zo veel als er momenteel in heel een consortium van Franse en Chinese Nederland staat De beurswaarde van de staatsbedrijven een gegarandeerde af gezamenlijke energiebedrijven steeg met nameprijs van ruim twee keer de huidige vijfhonderd miljard euro Engelse stroomprijs voor de komende Toen de financiële crisis een econo 35 jaar De belastingbetaler draait op mische crisis werd kwamen ze in zwaar voor de risico s en de kosten van min BRUINKOOLMIJN IN BOCHUM De keerzijde weer De vraag naar elektriciteit nam af stens zestien miljard pond van het Duitse succesverhaal en leningen voor de nieuwe investe Waarom staatssteun voor kernener ringen werden ineens duurder Toch ble gie nota bene in het land van Thatcher tekorten uit de jaren zeventig nog her ven de jonge energiemultinationals gas Omdat de markt niet heeft geleverd inneren en besloot tot stevig ingrijpen geven centrales die al op de planning Bijna alle bestaande Britse kern en Hij moest bovendien zien te voldoen aan stonden werden afgebouwd Bedrijven kolencentrales moeten de komende jaren de Britse doelstelling van tachtig procent als rwe en e on waren zo druk met hun sluiten omdat ze sterk zijn verouderd of C02 reductie in 2050 nieuwe fossiele centrales dat ze de impact niet aan de strenge Brusselse milieu De staatssteun voor kernenergie in van de gestage groei van groene stroom normen voldoen De zes energiebedrij Hinkley Point is de meest zichtbare grotendeels over het hoofd zagen ven die de Britse stroommarkt exponent van Camerons nieuwe beleid Toen ze eenmaal in hun portemonnee domineren konden het zien aankomen De overheid blijft ook duurzame energie werden getroffen door de groene concur maar hebben net als in België onvol subsidiëren en maakt vanaf nu elke vijf rentie ging het snel bergafwaarts De vijf doende geïnvesteerd in nieuwe centra jaar nieuwe doelen en voorwaarden voor honderd miljard euro die er in de goede les Nu kan Engeland nog voorzien in de stroommarkt bekend zodat iedereen jaren bij waren gekomen vervlogen weer 114 procent van de piekvraag voor weet waar hij aan toe is In een slip of the op de beurs Op dat moment was uitge stroom in 2015 zal dat nog maar 104 tongue zei de Europese energiecommis rekend Engeland al bezig de vrije markt procent zijn Premier Cameron kon zich saris Günther Oethinger eerder dit jaar werking stevig aan banden te leggen de politieke gevolgen van de stroom dat de Britse hervormingen een zekere Europa eerste af dat twintig procent Overigens is veel van onze C02 zo te beprijzen dat klimaat van de Europese energie dan uitstoot niet verdwenen maar vriendelijke investeringen De groen zou zijn een doel dat we verplaatst de uitstoot staat nu automatisch rendabel worden doelstellingen op het nippertje zullen halen of op het conto van bijvoorbeeld Maar het systeem liep een net niet Daarnaast zouden we Chinese fabrieken die spullen flinke deuk op door de crisis en in 2020 twintig procent energie maken voor de Europese werd verder ondermijnd door besparing realiseren wat voor markt een harde lobby van industriële In 2008 werden de Europese alsnog onhaalbaar lijkt Tot slot Het vlaggenschip van bedrijven die vrezen voor te regeringsleiders het eens zouden we de C02 uitstoot met Europa s klimaatbeleid was het hoge kosten Het is vooralsnog over drie klimaatdoelen voor twintig procent reduceren wat emissiehandelssysteem ETS niet gelukt het ETS te repare het jaar 2020 Ze spraken ten dankzij de crisis al is gelukt een poging om C02 uitstoot ren T +32(0) F +32(0) info@auxipress.be Page 6 / 9

7 DOSSIER ENERGIE BOUWTERREIN VOOR DE KERNCENTRALE VANHINKLEY POINT Een consortium van Franse en Chinese staatsbedrijven krijgt een gegarandeerde afnameprijs van ruim twee keer de huidige Engelse stroomprijs voor de komende 35 jaar sovjet stijl hebben Een van de vele oplossing vinden voor het wisselvallige verkocht met de belofte van meer keus gevolgen van het nieuwe beleid is dat de stroomaanbod Het probleem is de betere service en prijsdalingen We Britse belastingbetaler gegarandeerd markt levert deze coördinatie niet Daar weten dat markten de beste prijs en de opdraait voor de verliezen van bijvoor kan alleen de overheid voor zorgen beste service leveren zei toenmalig beeld kolencentrales die niet langer Fankhauser is er glashelder over Een eurocommissaris voor Energie Andris winstgevend zijn low carbon energievoorziening nood Pielbags in een interview in 2007 That De markt en de staat zaakt interventie van de staat is a generally well perceived truth Dat inzicht geeft de ontwikkelingen Inmiddels hebben we ruime ervaring Op de vierde verdieping van Tower op de Europese stroommarkt een zekere met deze waarheid en kunnen we Three van de campus van London logica De lidstaten wilden groene stroom conclusies trekken over de vermeende School of Economics tussen de metrosta en begonnen die Duitsland voorop te voordelen van marktwerking In Groot tions Temple en Holborn in hartje Lon subsidiëren Maar nu de groene stroom Brittannië waar de liberalisering en den spreken we met Samuel Fankhauser rechtstreeks ten koste gaat van de belan privatisering van de stroommarkt tot in en Alex Bowen Zij vertegenwoordigen gen van de gevestigde energiebedrijven het extreme zijn doorgevoerd zette de het Grantham Research Institute on en nu in sommige landen het licht dreigt Britse toezichthouder de feiten eerder dit Climate Change and the Environment uit te gaan vragen de energiebedrijven jaar fijntjes op een rijtje De Britse consu Ze weten alles van de economie van zelf aan de overheid om weer spelbepaler ment is de laatste jaren gemiddeld steeds klimaatverandering en hoe de energie te worden en ook hun fossiele centrales duurder af er is sprake van stilzwij markten werken De hervormingen van te subsidiëren Daarbij zijn niet alleen gende kartelvorming tussen de zes grote Cameron gaan recht in tegen de markt slim verdedigde belangen in het spel stroomaanbieders die de Britse markt werking die de Britten normaliter predi maar ook fundamentele vragen over domineren en die bedrijven maken ken onderschrijft Fankhauser De staat de houdbaarheid van een stroomvoor ieder jaar méér winst De concurrentie is terug van weggeweest ziening met een steeds groter aandeel van nieuwe spelers is zwak omdat zij Maar waarom Iedere technologie wisselvallige duurzame energie Eén ding moeite hebben de markt te betreden en komt met zijn eigen economische uit is zeker van een vrije markt voor ener consumenten wisselen veel minder vaak dagingen zegt Bowen Als je een nucle gie kunnen we niet spreken dan gedacht van stroomleverancier aire centrale wil bouwen heb je hoge Is het erg als de staat weer de regie zodat er voor de bedrijven ook weinig opstartkosten Als je veel windmolens of neemt ten koste van de markt Meer aanleiding is om de beste deal voor hun zonnepanelen installeert moet je een marktwerking is altijd aan consumenten klanten uit het vuur te slepen T +32(0) F +32(0) info@auxipress.be Page 7 / 9

8 In andere landen zijn vergelijkbare generaal Ban Ki moon is erbij en noemt king In januari zei men nog dat we met conclusies te trekken Duitsland was voor klimaatverandering the defining issue of het verkeerde onderwerp bezig waren op de liberalisering een lappendeken van our time In Londen sluiten veertig het verkeerde moment zei scheidend regionale monopolistjes bijna net zo veel duizend mensen zich aan bij de mars voorzitter van de Europese Commissie als er in de achttiende eeuw hertog richting het Britse Lagerhuis en op de José Manuel Barroso toen hij op 24 okto dommen hanzesteden en prinselijke oever van Amsterdam Noord komen ook ber een nieuw pakket van Europese kli landerijen waren Nu domineren de grote een paar duizend mensen bij elkaar maatmaatregelen presenteerde Vandaag vier EnBW Vattenfall e on en rwe Wereldwijd worden er die dag 2700 eve hebben we hun ongelijk bewezen Voor de Duitse markt Deze giganten hebben nementen georganiseerd met als doel zitter van de Europese Raad Herman Van ook stevige posities in Nederland Enge klimaatverandering weer boven aan de Rompuy wees op de potentie van meer land Slowakije en Hongarije Samen met globale politieke agenda te krijgen duurzame energie Met de crisis in de Zweden en de Tsjechische cez group Europa wil al sinds de jaren negentig Oekraïne en de onrust in het Midden verdeelden de Duitse bedrijven de Cen vooroplopen in de aanpak van klimaat Oosten is heel duidelijk geworden dat het traal en Oost Europese markten verandering De EU nam het voortouw van vitaal belang is om Europa s energie De liberalisering heeft dus vooral voor in de klimaatakkoorden van 1997 in afhankelijkheid snel te verkleinen concentratie van macht gezorgd in miljar Kyoto en onderling werden de lidstaten Met de nieuwe klimaatafspraken denconcerns die inmiddels too big to het in 2008 eens over de doel hoopt de EU in 2030 drie doelen te berei fail zijn In reactie op de politieke grillen stellingen zie kader De verschillen tus ken veertig procent minder C02 uitstoot van nationale overheden bouwden zij in sen landen zijn aanzienlijk maar 27 procent duurzame energie en 27 pro het ene land veel te veel nieuwe centrales inmiddels is veertien procent van Euro cent energiebesparing Of dat gaat luk bijvoorbeeld in Nederland en in het pa s energie duurzaam Volgens een ken valt te bezien Engeland weigerde andere te weinig België Engeland De recente opiniepeiling wordt een verplichting voor ener groothandelsprijs van elektriciteit ging de deze ontwikkeling gedragen gie efficiëntie te accepteren laatste jaren in bijna heel Europa omlaag door burgers Negen van de De Europese en een coalitie van Oost vooral dankzij het groeiende aandeel tien Europeanen gaven in voornemens Europese landen Polen groene stroom als windmolens of zon een enquête aan het belang gaan lang niet voorop ging dwars voor nepanelen eenmaal zijn geïnstalleerd rijk te vinden dat hun over bindende doelstellingen op ver genoeg om leveren die nagenoeg gratis De energie heid doelen stelt om de het gebied van duurzame intensieve industrie profiteerde van de hoeveelheid duurzame ener gevaarlijke energie liggen omdat die kostendaling maar ondertussen steeg de gie te vergroten Tachtig klimaat hun economie zouden scha energierekening van huishoudens door procent is ervan overtuigd verandering den De doelstelling van 27 hogere btw accijnzen subsidies en dat klimaatactie en meer te voorkomen procent groene energie stijgende transportkosten voor stroom energie efficiëntie goed zijn wordt niet vertaald in natio allemaal kosten waarvan grote energie voor de economie en banen nale verplichtingen zodat gebruikers dankzij succesvolle lobby s Zelfs de meest fossiele niemand erop kan worden doorgaans zijn vrijgesteld energiebedrijven hebben aangesproken De marktwerking heeft dus geen inmiddels het licht gezien Kolen Milieuorganisaties wijzen er terecht nieuwe concurrentie gebracht en ook kampioen rwe wil bijvoorbeeld manager op dat de voornemens lang niet ver geen lagere kosten voor de consument worden van het nieuwe groene energie genoeg gaan om gevaarlijke klimaatver over verbetering van de service valt te systeem van de toekomst Een verstan andering te voorkomen Daar lijken ook twisten De integratie van de stroom dige zet want dat systeem komt snel de burgers en ondernemers steeds meer netten vordert moeizaam Volgens de dichterbij De energiecoöperaties die in van overtuigd Zij hebben op veel plek Europese toezichthouder op de markt Duitsland voor een radicale wending zor ken besloten dat de economie groener integratie Acer liggen er nog honder gen beginnen ook in Nederland op te moet worden en gaan zelf aan de slag den miljoenen euro s voor het oprapen komen we hebben er al 110 In België Vorig jaar werd wereldwijd voor 36 door betere samenwerking zijn 15 energiecoöperaties actief met Eco gigawatt aan zonnepanelen bijgebouwd Er zijn echter ook hoopvolle signalen power als verreweg de grootste In totaal ongeveer evenveel vermogen als in Met horten en stoten slaagt Europa er hebben Belgische burgers via energie heel Nederland staat De kosten gaan al wel degelijk in om steeds dichter bij één coöperaties ruim 100 miljoen euro in hard omlaag en zullen naar verwachting Europese energiemarkt te komen En duurzame energie geïnvesteerd Ook in tot 2020 jaarlijks tot wel tien procent ondanks alle tegenstrijdige ontwikkelin Engeland begint de hegemonie van de zes dalen Volgens het Internationaal Ener gen is er een onmiskenbare onderstroom grootste energiebedrijven die 95 procent gie Agentschap IEA kan de zon al in die steeds krachtiger wordt de burger van de energie in het land leveren af te 2040 de grootste elektriciteitsleverancier beweging voor duurzame energie brokkelen Sinds juni vorig jaar stapten van de wereld zijn iedere maand honderdduizend Britten Groen van onderop over naar een onafhankelijke leverancier Belia Heilbron Jelmer Mommers Thomas Muntz Zondag 21 september 2014 In New Ondertussen blijft Europa nieuwe en Huib de Zeeuw vormen een onderzoeksgroep York gaan meer dan driehonderddui doelen stellen Het conflict met Rusland zend demonstranten de straat op om te is door politici in alle lidstaten aangegre kwam tot stand met steun van het Fonds Pascal pleiten voor klimaatactie VN secretaris pen om te pleiten voor meer samenwer Decroos voor Bijzondere Journalistiek energie klimaat Zij maakten dit verhaal in opdracht van De Onderzoeksredactie Het artikel T +32(0) F +32(0) info@auxipress.be Page 8 / 9

9 OP DE BARRICADES IN HET SPOOR POLITOLOOG CARLDEVOS DE N VA KRIJGT VAN DE ANTWERPSE DOKWERKERS VANDAAG EEN KOEKJE VAN EIGEN DEEG F o cc rh LU g DE ECHTE OORZAAK 3 r O 10 VAN TEKORTEN EN BLACK OUTS T +32(0) F +32(0) info@auxipress.be Page 9 / 9

Energiemarkt moet op de schop

Energiemarkt moet op de schop jeroen de haas Energiemarkt moet op de schop De liberalisering van de Europese energiemarkt heeft niet goed uitgewerkt voor Nederland, zegt Jeroen de Haas, bestuursvoorzitter van Eneco. Zitten we straks

Nadere informatie

Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa)

Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Lees ter voorbereiding onderstaande teksten. Het milieu De Europese Unie werkt aan de bescherming en verbetering van

Nadere informatie

1 Nederland is nog altijd voor 92 procent afhankelijk van fossiele brandstoffen

1 Nederland is nog altijd voor 92 procent afhankelijk van fossiele brandstoffen achtergrond Afscheid van fossiel kan Klimaatverandering is een wereldwijd probleem. Energie(on)zekerheid ook. Dat betekent dat een transitie naar een veel duurzamere economie noodzakelijk is. Het recept

Nadere informatie

28 november 2015. Onderzoek: Klimaattop Parijs

28 november 2015. Onderzoek: Klimaattop Parijs 28 november 2015 Onderzoek: Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 45.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401

Nadere informatie

Hoe kijkt de Nederlander tegen het aankomende klimaat- en energieakkoord aan? Nathalie Vermeij 2 mei 2018 H5285

Hoe kijkt de Nederlander tegen het aankomende klimaat- en energieakkoord aan? Nathalie Vermeij 2 mei 2018 H5285 Hoe kijkt de Nederlander tegen het aankomende klimaat- en energieakkoord aan? Nathalie Vermeij 2 mei 2018 H5285 Inhoudsopgave 1 De bekendheid met en het belang van het klimaat- en energieakkoord 5 2 Drijfveren

Nadere informatie

Prof. Jos Uyttenhove. E21UKort

Prof. Jos Uyttenhove. E21UKort Historisch perspectief 1945-1970 Keerpunten in de jaren 70 oliecrisis en milieu Tsjernobyl (1986) ramp door menselijke fouten Kyoto protocol (1997) (CO 2 en global warming problematiek) Start alternatieven

Nadere informatie

Biomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie

Biomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!

Nadere informatie

Wij brengen energie. Waar mensen licht en warmte nodig hebben

Wij brengen energie. Waar mensen licht en warmte nodig hebben Wij brengen energie Waar mensen licht en warmte nodig hebben Energie in goede banen De beschikbaarheid van energie bepaalt in grote mate hoe we leven: hoe we wonen, werken, produceren en ons verplaatsen.

Nadere informatie

Men gebruikt steeds meer windenergie in Nederland. Er wordt steeds meer windenergie gebruikt in Nederland.

Men gebruikt steeds meer windenergie in Nederland. Er wordt steeds meer windenergie gebruikt in Nederland. Herhalingsoefeningen De sprong, thema 8 Vocabulaire Oefening 1 Vul het goede woord in. Verander de vorm als dat nodig is. Kies uit: bewegen, bijdragen aan, biologisch, duurzaam, energiebronnen, energierekening,

Nadere informatie

GROEN SPROOKJE KENT ZWART EINDE

GROEN SPROOKJE KENT ZWART EINDE 11-01-2015 GROEN SPROOKJE KENT ZWART EINDE Vervuilende kolencentrales verdringen schonere gascentrales, hoe kan dat? Harry van Gelder De groene ideologen hadden het zo mooi bedacht. En de Duitse, maar

Nadere informatie

Visie op Windenergie en solar Update 2014

Visie op Windenergie en solar Update 2014 Visie op Windenergie en solar Update 2014 De vooruitzichten voor hernieuwbare energie zijn gunstig Succes hangt sterk af van de beschikbaarheid van subsidies Naast kansen in Nederland kan de sector profiteren

Nadere informatie

100% groene energie. uit eigen land

100% groene energie. uit eigen land 100% groene energie uit eigen land Sepa green wil Nederland op een verantwoorde en transparante wijze van energie voorzien. Dit doen wij door gebruik te maken van duurzame energieopwekking van Nederlandse

Nadere informatie

Samenvatting voor beleidsmakers

Samenvatting voor beleidsmakers Road book towards a nuclear-free Belgium. How to phase out nuclear electricity production in Belgium? rapport door Alex Polfliet, Zero Emissions Solutions, in opdracht van Greenpeace Belgium Samenvatting

Nadere informatie

Luminus Groen : 100% Belgische, groene energie

Luminus Groen : 100% Belgische, groene energie Luminus Groen : 100% Belgische, groene energie Een leader in windenergie in België We houden momenteel 53 windmolens draaiende. In 2004 bouwde Luminus haar eerste windmolenpark in Villers-le-Bouillet.

Nadere informatie

RWE Power. CCS Werbeagentur 10/07. Energiecentrale Eemshaven. RWE Power AG Essen Keulen (Duitsland) I Dertien vragen

RWE Power. CCS Werbeagentur 10/07. Energiecentrale Eemshaven. RWE Power AG Essen Keulen (Duitsland) I  Dertien vragen RWE Power RWE Power AG Essen Keulen (Duitsland) I www.rwe.com CCS Werbeagentur 10/07 Dertien vragen Een nieuwe elektriciteitscentrale op kolen en biomassa in Eemshaven RWE bouwt van 2008 tot 2013 een elektriciteitscentrale

Nadere informatie

Het moet CO2-vrij, maar over kernenergie hebben we het even niet

Het moet CO2-vrij, maar over kernenergie hebben we het even niet 1 van 5 14-9-2018 11:30 Het moet CO2-vrij, maar over kernenergie hebben we het even niet Hester van SantenErik van der Walle Hij levert veel stroom, zonder dat broeikasgas vrijkomt. Hij kan 24 uur per

Nadere informatie

Grootschalige energie-opslag

Grootschalige energie-opslag Er komt steeds meer duurzame energie uit wind Dit stelt extra eisen aan flexibiliteit van het systeem Grootschalige opslag is één van de opties om in die flexibiliteit te voorzien Uitgebreid onderzoek

Nadere informatie

Afschakelplan en Stroomtekort 2014

Afschakelplan en Stroomtekort 2014 Afschakelplan en Stroomtekort 2014 Komt het tot afschakelen? Wat is het afschakelplan / Ben ik erbij betrokken? Verloop van het afschakelplan 2 13. 225 MW De afnamepiek op het net van Elia in 2013: 13.225

Nadere informatie

Grootschalige energie-opslag

Grootschalige energie-opslag Er komt steeds meer duurzame energie uit wind Dit stelt extra eisen aan flexibiliteit van het systeem Grootschalige opslag is één van de opties om in die flexibiliteit te voorzien TenneT participeert in

Nadere informatie

Marktanalyse Powerhouse

Marktanalyse Powerhouse Tegengestelde berichten op de oliemarkt. Afgelopen week Tegengestelde berichten op de oliemarkt deze week zorgen dat de prijs nauwelijks is veranderd. De topman van Schlumberger (een grote partij voor

Nadere informatie

ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA

ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA Presentatie door de heer J.M. Barroso, Voorzitter van de Europese Commissie, voor de Europese Raad van 4 februari 2011 Inhoud 1 I. Waarom energiebeleid ertoe doet II. Waarom

Nadere informatie

DE ENERGIE[R]EVOLUTIE ACTIES HAVO/VWO

DE ENERGIE[R]EVOLUTIE ACTIES HAVO/VWO DE ACTIES HAVO/VWO ACTIES RONDE 1 NEDERLANDSE OVERHEID De overheid besluit 500 subsidie te verlenen aan 30.000 woningeigenaren die hun woning isoleren. Dit levert in totaal een afname van 5 -units uitstoot

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Plesmanweg 1-6 2597 JG Den Haag Postbus 20901 2500 EX Den Haag T 070-456

Nadere informatie

WAAR WIJ VOOR STAAN. Socialisten & Democraten in het Europees Parlement. Fractie van de Progressieve Alliantie van

WAAR WIJ VOOR STAAN. Socialisten & Democraten in het Europees Parlement. Fractie van de Progressieve Alliantie van WAAR WIJ VOOR STAAN. Fractie van de Progressieve Alliantie van Socialisten & Democraten in het Europees Parlement Strijden voor sociale rechtvaardigheid, het stimuleren van werkgelegenheid en groei, hervorming

Nadere informatie

Factsheet: Dong Energy

Factsheet: Dong Energy Factsheet: Dong Energy Holding/bestuurder Type bedrijf Actief in Markt Bedrijfsprofiel Dong Energy Producent/leverancier elektriciteit (en aardgas) Europa Consumenten/zakelijk - Omzet 900 miljoen (NL)/9

Nadere informatie

Energiewende vs Energietransitie

Energiewende vs Energietransitie Energiewende vs Energietransitie Jan Rotmans Amsterdam, 23-09-2013 www.twitter.com/janrotmans Cijfermatige Trends Energiemix Duitsland versus Nederland Duitsland Nederland kolen 25% 7% olie 34% 56% aardgas

Nadere informatie

M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Mei 2016

M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Mei 2016 M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Mei 2016 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.

Nadere informatie

Windenergie goedkoper dan kernenergie!

Windenergie goedkoper dan kernenergie! Go Wind - Stop nuclear Briefing 1 26 june 2002 Windenergie goedkoper dan kernenergie! Electrabel geeft verkeerde informatie over kostprijs van kernenergie en windenergie. Electrabel beweert dat windenergie

Nadere informatie

Simulatiespel: Bron: The Economist. Crisisoverleg Rusland en de EU

Simulatiespel: Bron: The Economist. Crisisoverleg Rusland en de EU Simulatiespel: Bron: The Economist Crisisoverleg Rusland en de EU Inleiding: Simulatiespel: crisisoverleg EU en Rusland Dit simulatiespel is gebaseerd op realistische veronderstellingen. Rusland heeft

Nadere informatie

Te weinig verschil Verschil tussen de hoogte van uitkeringen en loon is belangrijk. Het moet de moeite waard zijn om te gaan werken.

Te weinig verschil Verschil tussen de hoogte van uitkeringen en loon is belangrijk. Het moet de moeite waard zijn om te gaan werken. Hoofdstuk 4 Inkomen Paragraaf 4.1 De inkomensverschillen Waardoor ontstaan inkomens verschillen. Inkomensverschillen ontstaan door: Opleiding Verantwoordelijkheid Machtspositie Onregelmatigheid of gevaar

Nadere informatie

DE ENERGIE[R]EVOLUTIE ACTIES VMBO

DE ENERGIE[R]EVOLUTIE ACTIES VMBO DE ACTIES VMBO ACTIES RONDE 1 NEDERLANDSE OVERHEID De overheid besluit 30.000 woningeigenaren die hun woning isoleren te belonen. Zij krijgen een subsidie van vijfhonderd euro. Dit levert in totaal een

Nadere informatie

http://enquete.groenepeiler.nl/admin/statistics.aspx?inquiry=47 1 van 13 5-7-2011 17:03

http://enquete.groenepeiler.nl/admin/statistics.aspx?inquiry=47 1 van 13 5-7-2011 17:03 1 van 13 5-7-2011 17:03 Enquête Enquête beheer Ingelogd als: aqpfadmin Uitloggen Enquête sta s eken Enquête beheer > De Klimaat Enquête van het Noorden > Statistieken Algemene statistieken: Aantal respondenten

Nadere informatie

Naslagwerk Economie van Duitsland. Hoofdstuk 7: Energievoorziening. 7.1 Overzicht

Naslagwerk Economie van Duitsland. Hoofdstuk 7: Energievoorziening. 7.1 Overzicht Naslagwerk Economie van Duitsland 7.1 Overzicht Energievoorziening staat in Duitsland hoog op de prioriteitenlijst. De Bondsrepubliek moet tweederde van de grondstoffen voor energievoorziening importeren

Nadere informatie

Studie Onze energiefactuur explodeert (+62%), die van de multinationals daalt (-3%)

Studie Onze energiefactuur explodeert (+62%), die van de multinationals daalt (-3%) Studie Onze energiefactuur explodeert (+62), die van de multinationals daalt (-) De liberalisering van de energiemarkt kent wel degelijk winnaars: daar waar de factuur voor gezinnen fors duurder wordt,

Nadere informatie

Dit artikel beschrijft hoe een prijs op CO2 invloed heeft op de business case voor het plaatsen van zonnepanelen door een onderneming.

Dit artikel beschrijft hoe een prijs op CO2 invloed heeft op de business case voor het plaatsen van zonnepanelen door een onderneming. Dit artikel beschrijft hoe een prijs op CO2 invloed heeft op de business case voor het plaatsen van zonnepanelen door een onderneming. Wat kost het plaatsen van 100 zonnepanelen en wat betekent een prijs

Nadere informatie

Verhoging fiscale inkomsten op tabak kan staatskas 200 à 300 miljoen opbrengen.

Verhoging fiscale inkomsten op tabak kan staatskas 200 à 300 miljoen opbrengen. Verhoging tabaksaccijnzen : meer inkomsten en minder rokers PERSBERICHT Verhoging fiscale inkomsten op tabak kan staatskas 200 à 300 miljoen opbrengen. In België werden er in 2009 11.617 miljoen sigaretten

Nadere informatie

LAAT DE WIND WAAIEN

LAAT DE WIND WAAIEN LAAT DE WIND WAAIEN 2019 zal worden herinnerd als het jaar waarin iets veranderde, toen kinderen staakten om volwassenen te vragen actie te ondernemen om klimaatverandering tegen te gaan. Geïnspireerd

Nadere informatie

Nationale Energieverkenning 2014

Nationale Energieverkenning 2014 Nationale Energieverkenning 2014 Remko Ybema en Pieter Boot Den Haag 7 oktober 2014 www.ecn.nl Inhoud Opzet van de Nationale Energieverkenning (NEV) Omgevingsfactoren Resultaten Energieverbruik Hernieuwbare

Nadere informatie

Basisles Energietransitie

Basisles Energietransitie LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Basisles Energietransitie Werkblad Basisles Energietransitie Werkblad 1 Wat is energietransitie? 2 Waarom is energietransitie nodig? 3 Leg in je eigen woorden uit wat het Energietransitiemodel

Nadere informatie

M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - December 2015

M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - December 2015 M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - December 2015 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.

Nadere informatie

Goeiemiddag in Gent, stad in volle groene verandering!

Goeiemiddag in Gent, stad in volle groene verandering! Beste vrienden, Goeiemiddag in Gent, stad in volle groene verandering! Vooreerst, en vanuit de grond van mijn hart: Bedankt! Bedankt om al weken keihard campagne te voeren. Bedankt voor jullie tijd, energie,

Nadere informatie

Lijst Lammers. Papendrecht 21 januari 2013

Lijst Lammers. Papendrecht 21 januari 2013 Lijst Lammers Papendrecht 21 januari 2013 Aan de voorzitter van de gemeenteraad van de gemeente Papendrecht, de heer C.J.M. de Bruin Markt 22 3351 PB Papendrecht Betreft: gemeente Papendrecht aansluiten

Nadere informatie

1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% Er is helemaal geen klimaatprobleem. Weet niet / geen mening

1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% Er is helemaal geen klimaatprobleem. Weet niet / geen mening 1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% kunnen wel even wachten met grote maatregelen 17% 1 Een beetje dringend, we kunnen nog wel even wachten met grote maatregelen,

Nadere informatie

Lijst Lammers. KORTE SAMENVATTING Papendrecht, 22januari 2013. Persbericht. Wordt Papendrecht de derde stadin Nederland met een zonatlas?

Lijst Lammers. KORTE SAMENVATTING Papendrecht, 22januari 2013. Persbericht. Wordt Papendrecht de derde stadin Nederland met een zonatlas? Lijst Lammers KORTE SAMENVATTING Papendrecht, 22januari 2013 Persbericht Wordt Papendrecht de derde stadin Nederland met een zonatlas? Fractie Lijst Lammers pleit voor de Zonatlas in Papendrecht en vraagt

Nadere informatie

Energie Transitie: traagheid en versnelling

Energie Transitie: traagheid en versnelling twitter.com/janrotmans Energie Transitie: traagheid en versnelling Den Haag, 26 Juni 2014 In welke fase zit energietransitie? Transitie naar Duurzame Energie Pre-development stage Through development stage

Nadere informatie

Smart Grid. Verdiepende opdracht

Smart Grid. Verdiepende opdracht 2015 Smart Grid Verdiepende opdracht Inleiding; In dit onderdeel leer je meer over het onderwerp Smart Grid. Pagina 1 Inhoud 1. Smart Grid... 3 1.1 Doel... 3 1.2 Inhoud... 3 1.3 Verwerking... 8 Pagina

Nadere informatie

Het Slimme energienet..zx ronde 25 januari 2015

Het Slimme energienet..zx ronde 25 januari 2015 Het Slimme energienet..zx ronde 25 januari 2015 De laatste tijd worden we overspoeld door marketing verhalen over de slimme meter en het slimme energienet. Men stelt dat met de komst van de slimme meter

Nadere informatie

factsheet kolenexit in Nederland

factsheet kolenexit in Nederland factsheet kolenexit in Nederland Datum: 23 februari 2016 Nederland kolenvrij, een perspectief dat inmiddels hoog op de agenda staat in het politieke en publieke debat over de aanpak van klimaatverandering.

Nadere informatie

Les Kernenergie. Werkblad

Les Kernenergie. Werkblad LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Kernenergie Werkblad Les Kernenergie Werkblad Wat is kernenergie? Het Griekse woord atomos betekent ondeelbaar. Het woord atoom is hiervan afgeleid. Ooit dachten wetenschappers

Nadere informatie

Inpassing van duurzame energie

Inpassing van duurzame energie Inpassing van duurzame energie TenneT Klantendag Erik van der Hoofd Arnhem, 4 maart 2014 doelstellingen en projecties In de transitie naar duurzame energie speelt duurzame elektriciteit een grote rol De

Nadere informatie

Wie betaalt de rekening van de energietransitie?

Wie betaalt de rekening van de energietransitie? Wie betaalt de rekening van de energietransitie? Symposium KVGN 17 november 2016 Ron Wit Ron.Wit@eneco.com Overzicht presentatie 1. Ontwikkeling broeikasgassen in Nederland 2. Ontwikkeling integrale kosten

Nadere informatie

De opkomst van all-electric woningen

De opkomst van all-electric woningen De opkomst van all-electric woningen Institute for Business Research Jan Peters Directeur Asset Management Enexis Inhoud Beeld van de toekomst Veranderend energieverbruik bij huishoudens Impact op toekomstige

Nadere informatie

Tegelijkertijd is het een gigantische opgave om de brandstoffen te winnen en. (Bild 1: CC BY-NC-ND 2.0, Peter Jakobs, Gut Eschergewähr, NRW)

Tegelijkertijd is het een gigantische opgave om de brandstoffen te winnen en. (Bild 1: CC BY-NC-ND 2.0, Peter Jakobs, Gut Eschergewähr, NRW) Wasteland Energy "Wasteland Energy" is de naam van een project dat onderzoekt hoe men in de dagelijkse omgang met minimale middelen zelf elektriciteit opwekken kan. We leven in een tijd waarin fossiele

Nadere informatie

Volkspartij voor Vrijheid en Democratie

Volkspartij voor Vrijheid en Democratie Kamerlid: Leegte Fractie: VVD Den Haag, 15-1-2013 Spreektekst EZ begroting 2013 Europa armer, de wereld warmer (Noot van de webbeheerder: alleen de gesproken tekst geldt) Voorzitter, Europa armer, de wereld

Nadere informatie

Nieuwe elektriciteitscentrale op de Maasvlakte. Schone, betrouwbare en betaalbare energie uit kolen en biomassa. Benelux

Nieuwe elektriciteitscentrale op de Maasvlakte. Schone, betrouwbare en betaalbare energie uit kolen en biomassa. Benelux Nieuwe elektriciteitscentrale op de Maasvlakte Schone, betrouwbare en betaalbare energie uit kolen en biomassa Benelux Elektriciteit: behoefte en productie Nederland heeft steeds meer elektriciteit nodig.

Nadere informatie

Reken op ons! Donkere wolken boven de zonnepanelen (vervolg)

Reken op ons! Donkere wolken boven de zonnepanelen (vervolg) 10/12/2010 Donkere wolken boven de zonnepanelen (vervolg) Vlaams minister van Energie Freya Van den Bossche vind koppigheid een slechte eigenschap voor een regering en gaat in op het voorstel van de sector

Nadere informatie

Energiemarktanalyse voor Groenten & Fruit door Powerhouse. Olie

Energiemarktanalyse voor Groenten & Fruit door Powerhouse. Olie Energiemarktanalyse voor Groenten & Fruit door Powerhouse Olie 12 Olie (volgende maand) 11 Prijs/vat 1 9 8 96,92 76,21 7 Brent (Dollar) Brent (EUR) Afgelopen week We zagen de afgelopen ween een lichte

Nadere informatie

Naam: Thijs. Groep: 6/7. School: St.Willibrordusschool

Naam: Thijs. Groep: 6/7. School: St.Willibrordusschool Naam: Thijs Groep: 6/7 School: St.Willibrordusschool 1 Voorwoord Voor je ligt het werkstuk van Thijs. Dit werkstuk gaat over zonne-energie. Ik kwam op het idee voor dit onderwerp toen papa en mama ook

Nadere informatie

Grote vervuilers kregen opnieuw onterecht miljoenensubsidie

Grote vervuilers kregen opnieuw onterecht miljoenensubsidie Utrecht, 8 mei 2011 Grote vervuilers kregen opnieuw onterecht miljoenensubsidie Binnen het Europese CO2-emissiehandelsysteem (ETS) hebben de industrie en energiebedrijven emissierechten nodig om CO2 uit

Nadere informatie

KRAAN KÁN DICHT Tweede Kamerfractie februari 2015

KRAAN KÁN DICHT Tweede Kamerfractie februari 2015 DE KRAAN KÁN DICHT Tweede Kamerfractie februari 2015 Er gaat niets boven Groningen. En niets mag boven de veiligheid van de Groningers gaan. Daarom moet de gaskraan dit jaar nog fors dicht. Naar maximaal

Nadere informatie

Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto

Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Bron 1: Elektrische auto s zijn duur en helpen vooralsnog niets. Zet liever in op zuinige auto s, zegt Guus Kroes. 1. De elektrische auto is in

Nadere informatie

achtergrond Ineens Wilde Iedereen Zelf Stroom Opwekken. Maar Toen Gebeurde Er Dit. FORUM 25.09.14

achtergrond Ineens Wilde Iedereen Zelf Stroom Opwekken. Maar Toen Gebeurde Er Dit. FORUM 25.09.14 Ineens Wilde Iedereen Zelf Stroom Opwekken. Maar Toen Gebeurde Er Dit. 18 De stroom valt uit. Eén dag windstilte plus een flink wolkendek en de stroomtoevoer stokt. Ineens zitten we zonder licht, computers,

Nadere informatie

Transitie naar een. CO -neutrale toekomst

Transitie naar een. CO -neutrale toekomst Transitie naar een CO -neutrale toekomst 2 CO 2 reductie van bron tot gebruiker Steeds méér duurzame energie, maar niet minder CO 2 -uitstoot KLIMAATVERDRAG VAN PARIJS In het verdrag van Parijs werd afgesproken

Nadere informatie

Nadeel: Of kolencentrales gaan minder bijstoken en worden nog minder duurzaam.

Nadeel: Of kolencentrales gaan minder bijstoken en worden nog minder duurzaam. ENERGIE 1 Kolencentrales sluiten (Rijks) Een grote reductie in broeikasgassenemissies in Nederland. 2 Niet langer meer worden gezien als ondernemer wanneer je energie deelt met je buurt en hier dus geen

Nadere informatie

Slimme netten voor fossiele centrales. Frans Rooijers directeur

Slimme netten voor fossiele centrales. Frans Rooijers directeur Slimme netten voor fossiele centrales Frans Rooijers directeur Inhoud Energiecentrales maken verlies Slimme netten verbeteren business case Beinvloeden gebruikersgedrag is essentieel, maar moeilijk 2 Energiecentrales

Nadere informatie

MEI Westerkwartier 4 april 2011

MEI Westerkwartier 4 april 2011 Duurzame Energie veranderingen in de markt van Photo Voltaische systemen (PV) MEI Westerkwartier 4 april 2011 Frans Debets Duurzame energie 4 redenen om het te ontwikkelen 1. Klimaatbeleid, CO2 reductie

Nadere informatie

INGEZONDEN BRIEF Is een capaciteitsmechanisme 'light' verstandig?

INGEZONDEN BRIEF Is een capaciteitsmechanisme 'light' verstandig? INGEZONDEN BRIEF Is een capaciteitsmechanisme 'light' verstandig? Wouter Hylkema w.hylkema@energeia.nl 16 juni 2015 AMSTERDAM (Energeia) Nederland kan als freerider meeliften op buitenlandse capaciteitsmechanismen.

Nadere informatie

Insights Energiebranche

Insights Energiebranche Insights Energiebranche Naar aanleiding van de nucleaire ramp in Fukushima heeft de Duitse politiek besloten vaart te zetten achter het afbouwen van kernenergie. Een transitie naar duurzame energie is

Nadere informatie

Het verlichten van een ruimte is mogelijk dankzij elektriciteit. Wanneer die elektriciteit komt van een fossiele energiebron, zoals een

Het verlichten van een ruimte is mogelijk dankzij elektriciteit. Wanneer die elektriciteit komt van een fossiele energiebron, zoals een Het verlichten van een ruimte is mogelijk dankzij elektriciteit. Wanneer die elektriciteit komt van een fossiele energiebron, zoals een kolencentrale, dan wordt indirect uitstoot van CO2 veroorzaakt. Dit

Nadere informatie

Attitude van Nederland, Zeeland en Borsele ten aanzien van verschillende energiebronnen. Energiemonitor 2010

Attitude van Nederland, Zeeland en Borsele ten aanzien van verschillende energiebronnen. Energiemonitor 2010 Attitude van Nederland, Zeeland en Borsele ten aanzien van verschillende energiebronnen Energiemonitor 2010 Index 1. Inleiding 2. Populariteit energievormen 3. Bouwen tweede kerncentrale 4. Uitbreiding

Nadere informatie

Bevoorradingszekerheid

Bevoorradingszekerheid Bevoorradingszekerheid Commissies Bedrijfsleven en Binnenlandse Zaken van de Kamer van volksvertegenwoordigers 23.09.2014 23 september 2014 1 Meer over FEBEG Inhoud Niets nieuws onder de zon Veel partijen

Nadere informatie

Windenergie in Utrecht

Windenergie in Utrecht Windenergie in Utrecht J.H. Fred Jansen Nationaal Kritisch Platform Windenergie (NKPW) www.nkpw.nl Conclusies Windenergie is geen noemenswaardig alternatief voor fossiele energie en levert geen noemenswaardige

Nadere informatie

Gas als zonnebrandstof. Verkenning rol gas als energiedrager voor hernieuwbare energie na 2030

Gas als zonnebrandstof. Verkenning rol gas als energiedrager voor hernieuwbare energie na 2030 Gas als zonnebrandstof Verkenning rol gas als energiedrager voor hernieuwbare energie na 2030 1 Inhoudsopgave 1 2 3 4 5 Introductie Meer hernieuwbare energie Extra hernieuwbare energie in Nederland? Verkennen

Nadere informatie

Wat zijn voor Nederland de argumenten voor en tegen CO2-afvang en -opslag (CCS*)?

Wat zijn voor Nederland de argumenten voor en tegen CO2-afvang en -opslag (CCS*)? Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de

Nadere informatie

Heeft de milieubeweging een alternatief? Ron Wit, Stichting Natuur en Milieu Mini-symposium klimaat en energiebeleid 10 september 2009

Heeft de milieubeweging een alternatief? Ron Wit, Stichting Natuur en Milieu Mini-symposium klimaat en energiebeleid 10 september 2009 Heeft de milieubeweging een alternatief? Ron Wit, Stichting Natuur en Milieu Mini-symposium klimaat en energiebeleid 10 september 2009 inhoud Wake up call: TenneT rapport Energiesector: ETS onvoldoende

Nadere informatie

ENERGIE IN EIGEN HAND

ENERGIE IN EIGEN HAND Zonne-energie voor bedrijven? ENERGIE IN EIGEN HAND De Stichting Beheer Bedrijvenpark Merm, heeft een onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor bedrijven om d.m.v. aanbrengen van zonnepanelen op het

Nadere informatie

Demand response: een opportuniteit voor professionele gebruikers. SGF Smart Energy Solutions BASF 22 January 2013

Demand response: een opportuniteit voor professionele gebruikers. SGF Smart Energy Solutions BASF 22 January 2013 Demand response: een opportuniteit voor professionele gebruikers SGF Smart Energy Solutions BASF 22 January 2013 Overzicht 1. Wie is EDF Luminus 2. De uitdaging 3. De oplossing Corporate Presentation -

Nadere informatie

Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is.

Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Goedendag! Als ik even de aandacht mag, ja! Dank u. Dan geef ik nu het woord aan mezelf. Als ik mij eerst eens even mag introduceren.

Nadere informatie

Zonnepanelen steeds rendabel. In een notendop

Zonnepanelen steeds rendabel. In een notendop Zonnepanelen steeds rendabel In een notendop Je wekt zelf elektriciteit op. Daardoor bespaar je jaarlijks heel wat uit op je energiefactuur. Met een investering in zonnepanelen tegen een aanschafprijs

Nadere informatie

Energieprijzen in vergelijk

Energieprijzen in vergelijk CE CE Oplossingen voor Oplossingen milieu, economie voor milieu, en technologie economie en technologie Oude Delft 180 Oude Delft 180 611 HH Delft 611 HH Delft tel: tel: 015 015 150 150 150 150 fax: fax:

Nadere informatie

"De financiële sector is het probleem,

De financiële sector is het probleem, 1 van 5 22-2-2019 07:44 sg.uu.nl "De financiële sector is het probleem, niet de oplossing" 6-8 minuten Investeren in een duurzamere wereld? Als het aan de aandeelhouders ligt, liever niet. Onderzoeker

Nadere informatie

Grootschalige PV, stimulansen voor, en vanuit het bedrijfsleven. Marc Kok, directeur Energie Service Noord West

Grootschalige PV, stimulansen voor, en vanuit het bedrijfsleven. Marc Kok, directeur Energie Service Noord West Grootschalige PV, stimulansen voor, en vanuit het bedrijfsleven Marc Kok, directeur Energie Service Noord West Trends:: Stijgende prijzen? foto: epa Duitse zon drukt dagprijs Nederlandse stroom 31-01-2012

Nadere informatie

De toekomst van energie

De toekomst van energie De toekomst van energie Duurzame Energie door Redactie ElectricityMatters 15-08-2017 Dat ons wereldwijde energiesysteem niet duurzaam is, blijkt duidelijk uit onze steeds schaarsere hulpbronnen, de regelmatig

Nadere informatie

Elektrificeren van erfwerkzaamheden op een melkveebedrijf

Elektrificeren van erfwerkzaamheden op een melkveebedrijf Elektrificeren van erfwerkzaamheden op een melkveebedrijf Hoeveel CO 2 bespaar je hiermee? 1 Elektrificeren van erfwerkzaamheden op een melkveebedrijf; hoeveel CO2 bespaar je hiermee? Erfwerkzaamheden

Nadere informatie

Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2013

Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2013 Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2013 Bevindingen van de marktconsultatie Team Long term Grid Planning Arnhem, 11 september 2013 Inhoudsopgave Vraagontwikkeling Ontwikkelingen grootschalige productievermogen

Nadere informatie

M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Maart 2016

M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Maart 2016 M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Maart 2016 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.

Nadere informatie

Duitsland: een aantal lessen voor onze energietransitie

Duitsland: een aantal lessen voor onze energietransitie Uitgegeven door Hernieuws (http://www.renouvelle.be) Home > Duitsland: een aantal lessen voor onze energietransitie Duitsland: een aantal lessen voor onze energietransitie Michel HUART, Jean CECH, 26 Oktober

Nadere informatie

M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - November 2015

M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - November 2015 M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - November 2015 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.

Nadere informatie

Maak werk van zon & wind Schone energie voor heel Tynaarlo. Tynaarlo

Maak werk van zon & wind Schone energie voor heel Tynaarlo. Tynaarlo Maak werk van zon & wind Tynaarlo Aanleiding Najaarsnota 2008 aankondiging plannen voor duurzame energie Voorjaar 2009 ontwikkelen scenario s Mei 2009 raadpleging inwoners Tynaarlo Juni 2009 voorstellen

Nadere informatie

Beleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu

Beleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu Beleggen in de toekomst de kansen van beleggen in klimaat en milieu Angst voor de gevolgen? Stijging van de zeespiegel Hollandse Delta, 6 miljoen Randstedelingen op de vlucht. Bedreiging van het Eco-systeem

Nadere informatie

Duurzame biomassa. Een goede stap op weg naar een groene toekomst.

Duurzame biomassa. Een goede stap op weg naar een groene toekomst. Duurzame biomassa Een goede stap op weg naar een groene toekomst. Nuon Postbus 4190 9 DC Amsterdam, NL Spaklerweg 0 1096 BA Amsterdam, NL Tel: 0900-0808 www.nuon.nl Oktober 01 Het groene alternatief Biomassa

Nadere informatie

USD / 1.16 1.15 1.14 1.13 1.12 1.11

USD / 1.16 1.15 1.14 1.13 1.12 1.11 Energiemarktanalyse Groenten & Fruit door Powerhouse Marktprijzen Macro-economie Markten in mineur Afgelopen week De angst voor een wereldwijde economische vertraging is weer toegenomen na een slechte

Nadere informatie

Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030

Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030 IP/3/661 Brussel, 12 mei 23 Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 23 In 23 zal het wereldenergieverbruik verdubbeld zijn; fossiele brandstoffen, voornamelijk

Nadere informatie

Peiling Kerntechnologie

Peiling Kerntechnologie Augustus 2013 TNS Augustus 2013 J032 Contents 1 Het onderzoek 3 2 Introductie/Context 6 3 Kernenergie: een kritische maar 9 genuanceerde blik 4 Onbekend maakt onbemind 18 TNS Augustus 2013 J032 2 1 Het

Nadere informatie

TB141-E Introductie in Energie & Industriesystemen

TB141-E Introductie in Energie & Industriesystemen TB141-E Introductie in Energie & Industriesystemen Oefententamen 1 Aanwijzingen: Lees de vragen vooraf door en deel de beschikbare tijd in voor beantwoording van de vragen. Dit tentamen beslaat 20 meerkeuzevragen

Nadere informatie

Toespraak Diederik Samsom, Toekomstfestival Duurzaamheid, 28 februari 2015, Leeuwarden.

Toespraak Diederik Samsom, Toekomstfestival Duurzaamheid, 28 februari 2015, Leeuwarden. Toespraak Diederik Samsom, Toekomstfestival Duurzaamheid, 28 februari 2015, Leeuwarden. -Gesproken woord geldt- We zijn hier in een gebouw van de toekomst. Hier stroomt straks door de leiding geen Gronings

Nadere informatie

Wat wil Greenpeace dat Volkswagen doet?

Wat wil Greenpeace dat Volkswagen doet? Wat wil Greenpeace dat Volkswagen doet? Volkswagen (VW) mag niet langer zijn lobbykracht gebruiken om belangrijke klimaatwetten tegen te houden. Het moet ook zijn retoriek omzetten in daden door standaard

Nadere informatie