Indispensable Information You Can Trust easy to find, use and share

Transcriptie

1 Unique Offer Receive CxO Magazine 6 months for free (value: 52,00) Subscribe now at December/January 2006, Issue 35 CxO verschijnt tweemaandelijks,6 jaargang, December/January 2006, Issue 35, afgiftekantoor Brussel X p106176, toelating gesloten verpakking, PB-België b-7, Prijs lidmaatschap 105,00 (Excl. btw) Management & Human Resources 5 Brussel is dienstbaar voor Vlaanderen en Wallonië Exclusief interview met Charles Picqué, minister-president van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. 7 Monthly Headlines Management 10 Monthly Headlines Human Resources 12 Corporate Governance, bent u nog mee? Zonder CG geen vertrouwen van de investeerder. De Raad der Wijzen van CxO Magazine boog zijn hoofd tijdens een lunchdebat over dit bijzondere thema. 18 De facilitymanager: meid voor alle werk? Als facilitymanager regel je, eenvoudig gezegd, het huishouden van een bedrijf. 20 NGO S steeds professioneler geleid De tijd dat niet-gouvernementele organisaties gerund werden door idealistische jongens en meisjes uit de zachte sector is definitief voorbij. Sales & Marketing 22 Monthly Headlines Sales & Marketing 23 CRM: alles in dienst van de klant C(ustomer) R(elationship) M(anagement) anno De toekomst van sales, marketing en service ligt in nieuwe methodes om klanten te benaderen. ICT & Networks 24 Monthly Headlines ICT & Networks 25 Exclusieve technologiebijdrage van onze correspondent te New York 26 Business Software Forum 2005 Uitgebreid verslag van deze interessante conferentie die plaatsvond op 15 december Agoria wil Ierland aan de Zenne Met een ambitieus plan wil Agoria Brussel tot digitale hoofdstad van Europa doen uitgroeien. 31 Stop making plans. Start making decisions Newsletter Vlaamse StrategieVereniging Logistics & Manufacturing 32 Monthly Headlines Logistics & Manufacturing 33 Hymedis-project: een hoogtechnologisch initiatief in de maritieme sector (2) ICT zorgt voor veiliger scheepvaartverkeer. 34 Vlaanderen en Nederland in mondiaal logistiek perspectief Het Vlaams Instituut voor de Logistiek (VIL) en Nederland Distributieland (NDL) breken een lans voor meer samenwerking in de Rijn-Schelde Delta. 36 Groeiende impact van Supply Chain Management op de financiële resultaten Beslissingen, genomen op supply chain managementvlak, hebben meer en meer invloed op de financiële bedrijfsresultaten. Legal & Finance 38 Monthly Headlines Finance 39 De jaarrekening lezen en begrijpen Hoe kredietwaardig zijn uw klanten? Meten is weten. In dit artikel leest u er alles over. 42 CO2-taks: de RSZ lengtes voorop De CO2-taks miste zijn doel waarop de regering een aantal aanpassingen doorvoerde. Door de verschuiving van de bewijslast is de situatie grondig veranderd. 45.EU domeinnamen: een nieuwe kans voor domeinnaamkapers? Na 5 jaar voorbereiding kunnen ondernemingen, organisaties en particulieren uit één van de 25 EU lidstaten, domeinnamen met.eu extensie registreren. Varia 46 Websites of Social Secretariats tested We have a look at usability; convenience and focus on the general impression the sites of SD Worx, Partena, Securex & Acerta leave behind. 49 Belg gaat 2006 somber in, wij niet Newsletter Junior Chamber International 50 Trois mousquetaires parmi les grandes routières françaises La nouvelle C6 est arrivée Quand le lion se met au mazout Vel Satis, quo vadis, Renault? Brussel is dienstbaar voor Vlaanderen en voor Wallonië, een interview met Charles Picqué, minister-president van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 5 Corporate Governance: de hype is voorbij, tijd voor nuance! Luchdebat met CxO s Raad der Wijzen 12 Trois musquetaires parmi les grandes routières françaises 50 management ict sales hrm marketing logistics manufacturing finance Indispensable Information You Can Trust easy to find, use and share Become a Member of the Powerful CxO-Community Now M a g a z i n e C o n f e r e n c e s W e b

2

3 editoriaal/éditorial Dirk Vermant uitgever/éditeur & directeur Welcome to Planet Earth 2.0 Eind 2005 stelde ik tijdens een workshop met een groep studenten in een Brusselse Hogeschool de vraag: Wie van jullie weet wat een Extended Enterprise is? Niemand reageerde. Ook enkele CEO s van grote Belgische ondernemingen, die ik deze vraag stelde, bleven me het antwoord schuldig. Welcome to the planet Earth 2.0. Dat deze mensen mijn vraag niet konden beantwoorden zegt niets over hun kennis, maar alles over de snelheid waarmee onze planeet evolueert. Extended Enterprises zijn ondernemingen die een digitale businessflow uitbouwen met hun klanten en leveranciers. Gedaan met de dure manuele dataoverslag tussen bedrijven onderling. We staan er niet bij stil, maar deze evolutie zal op termijn wereldwijd miljarden werkuren besparen. Drie prioriteiten: integratie, integratie en integratie Tijdens de jaren negentig kochten bedrijven business software zoals SAP, Oracle ERP, Peoplesoft, JDEdwards, Siebel, Clarify, enzovoort. Deze oplossingen werkten individueel goed, maar creëerden toch informatie eilanden. Ze leverden overvloedig informatie over klanten en leveranciers, maar als bepaalde data veranderden dienden werknemers manueel de geassocieerde informatie in elk systeem aan te passen. Een proces dat vlug onbeheersbaar werd. Na verloop van tijd bleken bepaalde data niet consistent meer te zijn. De dubbele data entry, inconsistente gegevens en geïsoleerde informatie zette CIO s aan om te zoeken naar oplossingen om deze systemen te integreren. Enterprise Application Integration (EAI) was geboren. De bewoners van de data-islands in bedrijven lees departementen, divisies, zusterondernemingen beginnen onder andere onder impuls van EAI stilaan dezelfde digitale taal te spreken. Ze plukken de eerste vruchten van wat men Business Integratie noemt. Bedrijven met een innovatieve geest, staan vandaag reeds klaar voor een nieuwe uitdaging, namelijk die van de Extended Enterprise. Op het moment dat een klant van Dell nieuwe medewerkers in het interne HR-systeem inschrijft weten ze bij het bedrijf van Michael Dell door deze technologie enkele seconden later welke notebooks of pc s ze binnenkort moeten leveren. U begrijpt dat dit fenomeen het aankoopproces drastisch verkort, waardoor men veel tijd wint en kosten spaart. Door de bedrijfsoverschrijdende digitale communicatie lees extended enterprise - van Atlas Copco te Wilrijk weten ze op voorhand wanneer een luchtcompressor van een autoconstructeur in Brazilië een grondige onderhoudsbeurt nodig heeft en welke onderdelen er zullen moeten worden vervangen. Dit alles zonder dat er één persoon aan te pas komt. Cross Business Automation zou je het kunnen noemen. Zonder een volwassen internettechnologie was deze werkwijze wishfull thinking geweest. Bienvenu sur Planet Earth 2.0 Au cours d un workshop, fin 2005, je posai la question suivante à un groupe d étudiants d une Haute Ecole bruxelloise: Qui parmi vous peut me dire ce que veut dire Extended Enterprise. Aucune réaction. Même quelques CEO de grandes entreprises belges, auxquels j ai soumis cette question, n ont pas pu répondre. Bienvenu sur planet Earth 2.0. Que ces personnes n étaient pas été en mesure d apporter une réponse à ma question ne révèle en rien leur degré de connaissance, mais dit beaucoup sur la rapidité avec laquelle notre planète évolue. Les Extended Enterprises ainsi nommées, sont des entreprises qui développent un courant d affaires digital avec leurs clients et leurs fournisseurs. Fini l échange manuel et coûteux de données entre les organisations. On ne s en rend peut-être pas compte, mais cette évolution permettra à terme d économiser des milliards d heures de travail. Trois priorités: intégration, intégration et intégration. Pendant les années nonante, les entreprises ont acquis des logiciels tels que SAP, Oracle ERP, Peoplesoft, JDEdwards, Siebel, Clarify, etc. Ces solutions fonctionnaient bien de manière individuelle, mais tendaient à créer des îlots d information. Elles procuraient quantité d informations concernant les clients et les fournisseurs, mais lorsque certaines données changeaient, les collaborateurs étaient obligés d adapter manuellement l information associée dans chaque système. Un procédé qu il n était bien vite plus possible de gérer. Après un certain temps il apparut que les données n étaient plus consistantes. L entrée de doublons, les données incohérentes et l information isolée ont poussé les CIO à chercher des solutions afin d intégrer les systèmes. L Enterprise Application Integration (EAI) était née. Les populations des îlots de données, autrement dit les départements, divisions et filiales, commencent, notamment sous l impulsion de l EAI, à utiliser le même langage. Elles cueillent les premiers fruits de ce qu on appelle la Business Integration. Quant aux entreprises dotées d un esprit innovateur, elles sont déjà parées à relever un nouveau défi, à savoir celui de l Extended Enterprise. Quelques secondes après qu un client de Dell enregistre de nouveaux collaborateurs dans le système RH interne, chez Michael Dell on est déjà au courant des notebooks ou PC qu il faudra prochainement livrer. Cette technologie permet donc d écourter considérablement le processus d achat. On gagne du temps et on réduit les frais. Par la communication digitale qui s étend hors de l entreprise (extended enterprise), ils savent chez Atlas Copco à Wilrijk à quel moment un compresseur d un constructeur automobile au Brésil nécessite un grand entretien et quelles pièces détachées devront être remplacées. Tout cela, sans que personne n intervienne. On pourrait parler d automatisation de l interaction entre organisations. La technologie internet arrivée a maturité a permis de passer du rêve à la réalité. A d v e r t e e r d e r s l i j s t 4C Consulting 34 Aktiv Consulting 44 Alti 29 Alti (advertorial) 40 Dangaard Telecom 52 Econocom 44 Ernst & Young 43 Ernst & Young (advertorial) 35 Graydon 48 ISS 19 JCI Gent (advertorial) 17 Lexus 8-9 Luon 29 Microsoft 2 PwC 11 Smart I.T. 30 Uniweb 16 VIL 39 December/January 2006 CxO Magazine 3

4 CxO Magazine is een drietalige uitgave van CxO Europe bvba en verschijnt 6 maal per jaar met een oplage van exemplaren. Het tijdschrift kan bekomen worden via een lidmaatschap aan 105,00 euro excl. BTW, inbegrepen een jaarabonnement op het magazine en het elektronisch archief en 15% korting op CxO Conferenties. Het lidmaatschap voor Europa bedraagt 135,00 euro en 150,00 euro buiten Europa. CxO Magazine est une dition dition édition trilingue de CxO Europe sprl qui para t para t paraît 6 fois par an avec un tirage à exemplaires. On peut se procurer le magazine par une adhésion à 105,00 euros hors TVA qui comprend un abonnement annuel sur le magazine et l archive électronique et 15% de rabat aux conférences de CxO. l Adhesion pour l Europe est à 135,00 euros et hors Europe à 150,00 euros. Jan Callant Hoofdredacteur Rédacteur en chef Dirk Vermant Uitgever - Directeur Editeur - Directeur Sylvie Scherrens Sales Manager Dirk Vackier Business Relations Manager Irmin Persy Secretariaat Secrétariat Raad der Wijzen Conseil des Sages fotogalerij van de leden: zie hieronder Galerie de photos des membres: voir ci-dessous Uitgeverij Redactie Administratie Regie Maison d éditions Rédaction Administration Régie CxO Europe bvba Wielstraat 12, b-2880 Bornem Tel.: +32 (0) Fax: +32 (0) info@cxonet.be internet: Redactie Rédaction Els Beerens, Jan Callant, Paul De Bruyne, Karel De Decker, Jan De Kimpe, Erwin De Weerdt, Stijn Dom, Guido Fonteyn, Marc Honnay, Bruno Koninckx, Brecht Lambrecht, Dominik Malfait, Jean-Luc Manise, Steve Mertens, Marleen Miechielsen, Noel Montrucchio, Paul Muys, Frans Uyttebroeck, Alex Van Breedam, Ad Van Poppel, Peter Verkooijen, Michel Visart CxO Testlab in samenwerking met en collaboration avec ps_testware Fotografie Photographie Patrick Van Hoof Lay-out Mise en page Francis Goethals/BoulevArt NV Verantwoordelijke uitgever Editeur responsable Dirk Vermant Wielstraat 12, b-2880 Bornem dirk.vermant@cxonet.be Niets uit deze uitgave mag verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt worden zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De publicitaire aankondigingen vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de uitgever. Ondertekende artikels vallen onder de verantwoordelijkheid van de auteur(s). Feitengegevens in de monthly headlines vallen onder de verantwoordelijkheid van de inzender. Cette édition ne peut pas être reproduite et/ou publiée sans l autorisation écrite de l éditeur. Les annonces publicitaires ne relèvent pas de la responsabilité de l éditeur. Les articles signés relèvent de la responsabilité de l / des auteur(s). Les faits communiqués dans les monthly headlines relèvent de la responsabilité de l envoyeur. CxO Europe bvba. Uitgeversbedrijf CxO Europe is lid van de Unie van de Periodiek Pers/La Maison d editions CxO Europe est membre de l Union de la Presse Périodique C x O s R a a d d e r Wi j z e n C o n s e i l d e s S a g e s B o a r d o f t h e Wi s e Jan Heiremans managing director StepStone Ronnie Leten President Industrial Air Division, Atlas Copco Ingrid Lieten directeur generaal De Lijn Christian Leysen voorzitter raad van bestuur AXE Luc Van den Bossche gedelegeerd bestuurder BIAC Pieter Larmuseau gedelegeerd bestuurder Mitsubishi Motors Belgium Paul de Rooij afgevaardigd bestuurder Ford Motor Company Kaat Exterbille managing director Kate Thomas & Kleyn Gerard van Os zaakvoerder van Os - Sonnevelt Peter Leyman gedelegeerd bestuurder Volvo Cars Nicolas Saverys gedelegeerd bestuurder Exmar Erik Van Heuven CEO Inno Mimi Lamote CEO E5-Mode Pierre-Jean Everaert voorzitter directiecomité Interbrew Luc De Bruyckere gedelegeerd bestuurder Ter Beke Marie-Françoise Plissart Olivier Serruys directeur Benelux Overtoom International Roger Heijens voorzitter PwC John Dejaeger gedelegeerd bestuurder BASF Etienne Blomme ondervoorz. directiecomité Telenet Hedwige Nuyens financieel directeur K.U.Leuven Ajit Shetty managing director Janssen Pharmaceutica Baron Karel Boone voorzitter Raad van Bestuur Lotus Bakeries Norbert Verkimpe CEO Wegener DM Eddy de Mûelenaere managing director Vandemoortele Bart Verhaeghe afgevaardigd bestuurder Eurinpro Marc Haelemeersch gedelegeerd bestuurder Centea Baron Paul Buysse voorzitter raad van bestuur Bekaert Leo Baron Delwaide schepen voor Haven en Diamant, Antwerpen Luc Deflem CEO Securex Jannie Haeck gedelegeerd bestuurder NMBS Saskia Vanderstichel Karel Van Eetvelt directeur-generaal Unizo Vincent de Clippele ceo Nestlé Koert Damveld gedelegeerd bestuurder Fiege Eric Verrept voorzitter MIVB Chris Dewulf president & CEO Picanol CxO Magazine December/January 2006

5 M a n a g e m e n t & H u m a n R e s o u r c e s Exclusief interview met Charles Picqué, minister-president van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Brussel is dienstbaar voor Vlaanderen en voor Wallonië Guido Fonteyn Uit alle polls komt Charles Picqué (PS) naar voor als de onbetwistbare, meest populaire en meest gewaardeerde Brusselse politicus. Picqué huist als minister-president in een van die statige woningen aan de Warande (of koninklijk park), met het koninklijk paleis en het parlement in de onmiddellijke buurt, evenals de Amerikaanse ambassade. De Warande, de meest invloedrijke Vlaamse club, heeft iets verderop haar intrek genomen in het vroegere huis-empain, en in het park is ook haar Franstalige tegenhanger gevestigd: de Cercle Gaulois. En toch weet ik dat Charles Picqué met zijn hart en zijn verstand vaak in het arme Sint-Gillis zit, waar hij nog altijd burgemeester is, en waar hij de noden van zijn medeburgers kent. En zo belichaamt deze minister-president-burgemeester de twee gezichten van Brussel, dat van de Warande, en dat van Sint-Gillis. Tijdens het interview bedient Charles Picqué zich bijna uitsluitend van een vlekkeloos, zij het aarzelend uitgesproken Nederlands, met een bij momenten verrassende woordkeuze ( stoornis ipv. probleem ). Buiten begint de avondspits, en die zal bij het einde van ons gesprek al uren voorbij zijn. Wat betekent Brussel in economische termen voor Vlaanderen en Wallonië? Natuurlijk vertegenwoordigt Brussel het echte centrum van politieke besluitvorming in België, en dat zowel op gewestelijk als op nationaal en internationaal vlak, met de aanwezigheid van tal van Europese instellingen, met de federale regering en de parlementen en met de gewest- en gemeenschapsinstellingen, begint Picqué. Maar Brussel is ook een echt centrum van economische besluitvorming, als hoofdkwartier Charles Picqué, minister-president van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: Voor internationale investeerders loopt de zone Brussel tot voorbij Nijvel; Terhulpen; Diegem en Zaventem. Dit bewijst dat Brussel op economisch vlak dienstbaar is voor Vlaanderen en Wallonië van multinationals. Zo zijn hier naar schatting ondernemingen gevestigd naar Belgisch recht, maar werkend met buitenlands kapitaal. Brussel is de ware toegangspoort tot Europa, en naast de multinationals bestaat hier een zeer gemengd economisch weefsel, met bijvoorbeeld kmo s. Dat Brussel de poort naar Europa is blijkt verder uit de bekende rangorde van Cushman Wakefield, die steden klasseert in functie van hun aantrekkingskracht voor bedrijven. Brussel staat op een eervolle vierde plaats, na Londen, Parijs en Frankfurt. Charles Picqué voegt daaraan toe dat het Brussels economisch weefsel de grenzen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ver overschrijdt, en een zone omvat die tot voorbij Nijvel en Terhulpen, Diegem of Zaventem loopt. Voor internationale investeerders is dat allemaal Brussels. Dit alleen al bewijst dat Brussel op economisch vlak dienstbaar is voor Vlaanderen en Wallonië, zegt Picqué. Daarnaast treedt Brussel op als werkverschaffer voor de andere gewesten. In 2003 telde men in Brussel ongeveer jobs, waarvan slechts 46 procent door inwoners van het gewest werd ingenomen: in Wallonië en Vlaanderen wordt telkens 97 procent van de werkgelegenheid door eigen volk ingenomen. 1 werknemer op 10, wonende in Vlaanderen en in Wallonië, werkt in Brussel, en dat is goed voor ongeveer arbeidsplaatsen. De verhouding tussen binnenkomende en uitgaande pendelaars bedraagt 1 op 7. Het is dus duidelijk dat Brussel en de twee andere gewesten economisch gezien gelijklopende belangen hebben, zegt Picqué, en nu spreekt de politicus. Ik weet dat wij niet meer aan een uitbreiding van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kunnen denken. De grenzen liggen vast, maar een stedelijke gemeenschap, naar het voorbeeld van Lyon of Rijsel, zoiets moet kunnen: een samenwerking, over de grenzen heen, inzake mobiliteit bijvoorbeeld, of afvalverwerking Of geluidshinder van overvliegende vliegtuigen, waag ik. en natuurlijk over de geluidshinder van overvliegende vliegtuigen, beaamt de minister-president. Charles Picqué heeft voor die samenwerking een zeer concreet voorstel, dat hij bij de volgende ronde in de staatshervorming op tafel zal leggen: een ad hocministeriëel comité, bestaande uit vertegenwoordigers van de drie gewesten, dat belast wordt met de coördinatie van de activiteit in en om Brussel. Nu wordt enkel sporadisch samengewerkt, maar zo een comité-picqué zou een vaste en permanente opdracht krijgen, zodat niet telkens weer tussen de gewesten op geïmproviseerde wijze overleg moet worden gepleegd. December/January 2006 CxO Magazine 5

6 M a n a g e m e n t & H u m a n R e s o u r c e s Ik heb de indruk dat de geesten daar rijp voor zijn, meer dan in het verleden, meent Picqué. Ons federalisme moet meer ambitie hebben dan enkel maar stoornissen op te lossen. We moeten geschillen ook voorkomen, door samenwerking. Ik pleit dus voor een nieuwe benadering, een nieuwe cultuur in de samenwerking tussen de drie gewesten. En Picqué voegt daaraan toe dat hij de indruk heeft dat de Vlamingen zich van die noodzaak redelijk bewust zijn, terwijl de Walen nog altijd niet beseffen dat Brussel de hefboom is voor de ontwikkeling van Wallonië. Bestaat er zoiets als een typisch Brusselse economie? Is Brussel enkel een dienstenstad? Moet de zware nijverheid in Brussel blijven? Uit de cijfers blijkt overduidelijk dat Brussel in de eerste plaats een dienstenstad is. Het aandeel van financiële instellingen, van de exploitatie en de verkoop van onroerend goed en van diensten aan ondernemingen alleen al bedroeg in ,17 procent van de totale bruto toegevoegde waarde, en het aandeel van de openbare dienstverlening in de totale bruto toegevoegde waarde bedroeg voor datzelfde jaar 30,24 procent. Maar in 2003 liep het aandeel van de dienstensector al op tot 85,4 procent van de totale bruto toegevoegde waarde. De verwerkende nijverheid is goed voor maar 6,5 procent, de bouwsector voor 2,3 procent. Charles Picqué merkt op dat Brussel nog over enige parels in de zware industrie beschikt, zoals Sabca, maar dat de roeping van de stad duidelijk op de diensten is gericht. Er is plaats voor zware nijverheid, maar het behoud ervan hangt af van de beschikbare terreinen, en van de integratie van deze industrie in een stadsproject. Welke zijn de sterke en de zwakke punten van de Brusselse economie? (Voor het antwoord op deze vraag zet de minister-president zich schrap, en hij zal uitgebreid op een of ander punt ingaan, en ook op gevaren wijzen bij sterke punten). Eerst de sterke punten, zegt Picqué. Er is het goede internationale imago van Brussel. Er is de aanwezigheid van de Europese instellingen, en de aantrekkingskracht van een zeer grote economische pool, met een bruto regionaal product dat in de vorige Eurostatklassering enkel Londen voor zich moest dulden. Verder is de toegankelijkheid van Brussel erg goed, met een luchthaven op minder dan tien kilometer van het centrum en goede internationale verbindingen, naar Londen, Parijs, Amsterdam. En er is het menselijk kapitaal, met een goed systeem van hogescholen en universiteiten en zeer productieve werknemers, al bestaat er een probleem met een massa laaggeschoolde migranten. Wij beschikken ook over een goed gezondheidssysteem. Maar. De stad mag niet verstikken. Wij moeten ze leefbaar houden. Brussel moet op menselijke schaal behouden blijven, want dat is de reden waarom de buitenlanders zich hier zo goed voelen. Ook onze openheid voor andere culturen en onze talenkennis zijn belangrijke troeven. Bij de zwakke punten wijst Picqué op de sterke stijging van de prijs van de terreinen per m² (van 166,91 euro in 2000 tot 350,04 in 2004, terwijl in Vlaanderen een toename werd opgetekend van 61,99 in 2001 tot 94,39 in 2004), terwijl op de kantorenmarkt het aanbod duidelijk niet op de vraag is afgestemd. Andere zwakke punten zijn een gebrek aan ruimte, te hoge en ingewikkelde gemeentebelastingen, administratieve logheid bij de uitreiking van vergunningen voor bedrijven, moeilijke toegang tot de stad met de auto, maar ook een te lage werkgelegenheidsgraad voor jonge Brusselaars, zeker voor deze van vreemde origine, en het bestaan van een maatschappelijke kloof tussen rijk en arm, die breder dreigt te worden. Wij denken daarbij spontaan aan de kloof tussen de Warande en Sint-Gillis. Heeft de Brusselse regering een voldoende greep op de economie in Brussel? Charles Picqué grinnikt even. Wie wel?, zegt hij. Wij hangen af van de internationale conjunctuur, en dat geldt ook voor regeringen. Wij kunnen een strategie van ruimtelijke ordening ontwikkelen. Dat is ons voornaamste wapen. Wij moeten blijven toezien op een evenwichtige stadsontwikkeling, waarbij het gemengde karakter en het sociale weefsel van de stad behouden blijven. Wij kunnen de handel in bepaalde wijken ondersteunen. Wij moeten zowel de economische ontwikkeling stimuleren als ervoor zorgen dat zoveel mogelijk Brusselaars aan werk geraken, en dit is een echt dilemma. Wij hebben met de sociale partners een Contract voor de Economie en de Tewerkstelling afgesloten, waarin veel ruimte is ingebouwd voor opleiding. Wij kunnen de economie ook stimuleren door onze fiscaliteit aan te passen, al lijkt dit voor de meeste bedrijven geen doorslaggevende factor te zijn. Maar als ik zie dat tussen de gemeentelijke belastingen in Zaventem, en dus het Vlaamse gewest, en deze van Evere, en dus Brussel, een verschil van 72 procent bestaat dan weet ik dat dit niet rechtvaardig en niet houdbaar is voor Brussel. Ook daarover moeten wij met de andere gewesten kunnen praten.. En daarmee zijn we opnieuw beland bij het voorstel van de minister-president van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, om bij de volgende institutionele onderhandelingen in de oprichting te voorzien van een ad hoc-ministerieel comité, waarin de drie gewesten samenwerken: het comité-picqué. 6 CxO Magazine December/January 2006

7 M a n a g e m e n t & H u m a n R e s o u r c e s Monthly Headlines Management Erwin De Weerdt Boekhouding van bedrijven moet transparanter Na de financiële schandalen bij Enron en Sociaal-economisch energie uit biomassa is gemiddeld Parmalat heeft het Europees Parlement duurder dan de huidige fossiele een aantal maatregelen goedgekeurd die brandstoffen, er zal meer technolo- ondernemingen verplichten meer infor- gisch R&D nodig zijn om de bruikbare matie vrij te geven in hun jaarrekenin- energie opbrengst te optimaliseren en gen over bv. te rentabiliseren transacties die niet in de balans zijn omdat meer gewassen om meer land- opgenomen of transacties met betrok- bouwgrond vragen zullen er allicht ken partijen, zoals overeenkomsten conflicten ontstaan rond de nood aan met de echtgenote van een lid van de grond om voedsel te maken wat vol- Raad van Bestuur gens sommige critici zou kunnen lei- het vastleggen van een jaarlijkse cor- den tot nog meer honger in de wereld. porate governance verklaring over de uitgevoerde interne controles Milieu het collectief verplichten dat leden wat zal de impact zijn op de biodi- van de Raad van Bestuur om een overzicht van hun financiële toestand op Europa moedigt kmo s niet genoeg aan om te investeren in R&D. versiteit, op de kwaliteit van de landbouwgrond en het waterpeil van bio- te stellen en publiek te maken. energieproductie op grote schaal Om het kleinere bedrijven wat gemakke- R&D zoals de automobielindustrie. Uit wat indien de vraag naar biobrand- lijker te maken werden de maatregelen het rapport blijkt eveneens dat Europa stoffen in de ontwikkelde wereld voor kmo s om boekhoudkundige rede- kmo s niet genoeg aanmoedigt om te aanleiding zou geven tot een verdere nen veranderd. Wel werden de marges investeren in R&D, vooral in ontluiken- afbraak van tropische regenwouden die bepalen of het om een kleine dan wel de sectoren waar veel aan R&D gedaan ook al geven wetenschappelijke stu- om middelgrote ondernemingen gaat wordt. Op individueel vlak hebben Euro- dies aan dat het gebruik van biomassa opgetrokken met 20%, wat lidstaten de pese bedrijven zoals Daimler-Chrysler of carbon neutral zou zijn dan zijn alle mogelijkheid biedt om kleine bedrijven Nokia het wel zo goed gedaan als niet- wetenschappers het daar lang niet te ontslaan van de nieuwe verplichtin- Europese ondernemingen zoals Micro- mee eens. Bepaalde studies tonen aan gen. soft en Toyota. dat een omvorming van natuurlijke Weinig Europese bedrijven actief in sectoren met hoog R&D gehalte Een recent rapport over de investeringen in R&D geeft aan dat slechts een beperkt aantal ondernemingen in Europa actief zijn in sectoren waar een belangrijk gedeelte van het zakencijfer opgaat in R&D, Biomassa, de mirakeloplossing? Het Biomassa Actieplan van de Commissie zou de olie-import met 8% verminderen, de jaarlijkse uitstoot van schadelijke broeikasgassen ter waarde van 209 miljoen ton CO2 verhinderen en nieuwe jobs creëren. Te mooi om waar te ecosystemen tot energieplantages kan resulteren in nog meer koolstofuitstoot omwille van de versnelde verrotting van organisch materiaal. Publieke opinie zoals het rapport het zelf aangeeft roept het plan grote weerstand op zowel bij de energie- en oliebevoor- Monitoring & reporting Performance mgt Internal Audit Measure Performance improvement Verification zoals in biotechnologie, de gezondheids- zijn? raders als bij de fabricanten van auto s sector en de informatietechnologie. Het De directe kost zou 9 miljard euro per en verwarmingsinstallaties rapport biedt een overzicht van de situa- jaar bedragen.volgens het Commissie- er heerst een schrijnend gebrek aan tie in 2005 in 700 belangrijkste Europese rapport zou dit gelijkstaan met een ver- voorlichting bij de consument. en niet-europese bedrijven. In vergelij- hoging van de olieprijs met 1,5 eurocent king met 2004 verhoogt het aandeel van per liter en 0,1 eurocent per kwh elek- Europese bedrijven met slechts 0,7% ter- triciteit. wijl niet-europese ondernemingen méér Het gebruik van meer energie uit bio- en sneller investeren (+6,9%). EU-bedrij- massa houdt verschillende uitdagingen ven investeren blijkbaar eerder in secto- in en botst op een aanzienlijk aantal ren met middelmatige investeringen in weerstanden. December/January 2006 CxO Magazine 7

8 HELEMAAL WEG VAN ZIJN DESIGN Lexus Antwerpen - T Lexus Brussels - T Lexus Gent - T Lexus West Flanders - T Lexus Hasselt - T Lexus Liège - T Lexus Luxembourg - T. +3

9 De nieuwe Lexus IS Zoals bij elk schitterend werk moet u de IS niet enkel beoordelen op zijn uitstraling. Probeer eens, als u kunt, voorbij zijn intrigerend spel van vloeiende lijnen te kijken tot onder de motorkap. Ook daaruit blijkt Lexus' oog voor detail. De IS 220d is uitgerust met een 2,2l common rail dieselmotor met een geruisloze verbranding en de IS 250 met een krachtige 2,5l V6 benzinemotor. Dit zorgt voor een subtiele rijervaring, die perfect past bij de verfijnde kracht van zijn design. The pursuit of perfection Lexus Service Centers : Segers (Wezemaal) - T Stoops (Oostende) - T Ets. Nachsem (Malmedy) T Gemiddeld verbruik (6,3-9,8 l/100km) en C0 2 -uitstoot ( g/km)

10 M a n a g e m e n t & H u m a n R e s o u r c e s Monthly Headlines Human Resources Bruno Koninckx Geen vertrouwen in carrière Volgens het meest recente internationale Career Confidence Index onderzoek van Right Managment Consultants bereikte de vertrouwensindex wereldwijd met een score van 54,6 procent een nieuw record. In ons land zakte de index echter naar een nieuw dieptepunt (48,2). Bij de start van dit type van onderzoek (maart 2003) scoorde België nog een vertrouwensindex van 57,4. Toen de resultaten van de vorige editie werden voorgesteld (mei 2005), haalde ons land nog een cijfer van 48,9. De erg lage score die België nu haalt, kan te wijten zijn aan de algemene staking van 7 oktober 2005 en de factoren Lynn Coutigny, general manager van Right België: Positief is dat de vrees voor een dreigend ontslag verminderde in België. die tot deze actie leidden. De interviews voor de enquête vonden namelijk rond 7 oktober plaats. Volgens Right Management Consultants is het moeilijk precies in te schatten in welke mate de sociale turbulentie een rol speelde. Op de vraag «Hoe groot schat u de mogelijkheid in dat u persoonlijk wordt ontslagen in de komende 12 maanden?» antwoordt nu 19,2% (tegenover 26,7% in mei 2005, datum van de voorgaande enquête) van de Belgische werknemers dat ze hun job het komende jaar kunnen verliezen. Positief is dat de vrees voor een dreigend ontslag verminderde in België, commentarieert Lynn Coutigny, general manager van Right België. Maar meer Belgen denken dat het moeilijk is om met behoud van loon gelijkaardig werk te vinden. Daardoor liep de vertrouwensindex voor ons land verder terug. Maar werkgevers gematigd positief Volgens de meest recente Peiling naar Tewerkstellingsvooruitzichten door Manpower, zijn de ondervraagde werknemers dan weer eerder positief. Belgische werkgevers in zeven van de tien economische sectoren hebben positieve tewerkstellingsverwachtingen. Hun collega s in de meeste andere Europese landen zien de toekomst dan weer minder positief in. Twee keer te hoge loonkosten Dat de loonkosten in ons land te hoog liggen, is geen nieuws. Toch wezen twee organisaties recent nog op het volgens hen enorm grote probleem. Zo zal volgens het VBO en de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven de concurrentiehandicap van België tegenover de drie buurlanden tegen eind 2006 oplopen tot 10 procent, uitgedrukt in loonkost per gewerkt uur. Een strakkere loonmatiging in de buurlanden, en de automatische indexering in ons land zijn hiervoor de verklaringen, aldus het VBO. De wereldeconomie mag dan in de tweede helft van 2005 wel weer aangetrokken zijn, de Belgische bedrijven kunnen daar voor het eerst sinds lang minder voordeel uit halen dan de andere Europese landen. Het VBO heeft het vooral op de automatisch loonindexering gemunt, zo verwoordt hoofdeconome Caroline Ven van het VBO het: door die loonindexering en door de fors gestegen grondstofprijzen in 2005 is de bedrijfsrendabiliteit niet merkelijk verbeterd. Over het toekomstig verloop van de investeringen is een derde van de sectoren positief. 63 procent verwacht echter een status quo. Ook wat de werkgelegenheid betref zien de sectoren weinig dynamiek: enkel de uitzendsector en de mechanische industrie verwachten een verbetering het komende half jaar. Verhoogde concurrentie en strijd om talent binnen te halen Dit noemt PricewaterhouseCoopers de grootste potentiële risico s voor technologiebedrijven. In een eerste studie met als titel Embracing Change in the Technology Industries, in zijn nieuwe reeks Technology Executive Connections ondervroeg PwC 126 technologie-executives in 34 landen. Volgens deze mensen zijn de felle concurrentie van zowel gevestigde bedrijven als nieuwe ondernemingen, en de hevige strijd om talent naar zich toe te trekken de belangrijkste uitdagingen waarmee hun bedrijven te kampen hebben. En hoewel het veranderingstempo in de technologie-industrie afgenomen is, zeggen de ondervraagden dat ze flexibel moeten blijven in hun William Cobourn, PwC s Global Technology Leader: Flexibiliteit is essentieel als technologiebedrijven succesvol willen blijven. strategieën, bedrijfsmodellen en culturen om het tempo te volgen en goede resultaten te halen. Daarnaast zijn technologie-executives ook van mening dat de convergentie naar digitale diensten en de economische expansie in China, India en Europa de grootste impact zullen hebben op hun bedrijfsactiviteiten in de volgende 10 jaar. 10 CxO Magazine December/January 2006

11 Corporate Boards: New Risks. New Realities.* Today, it becomes ever harder as a board or a board member to meet stakeholder expectations in respect of corporate governance, in a transparent and demonstrable way and link it to business success. We, at PricewaterhouseCoopers, can help you solve the related issues by assisting you in developing your roadmap and translating this vision into real improvements in: Safeguarding and Building corporate equity & reputation; Protecting and Enhancing the continuity of the enterprise (current value and potential to value creation); Getting and Keeping the cost of compliance under control. Call us... It really helps* In Belgium: Eddy Schuermans Christoph Vanderstricht *connectedthinking PricewaterhouseCoopers refers to the network of member firms of PricewaterhouseCoopers International Limited, each of which is a separate and independent legal entity. PricewaterhouseCoopers, *connectedthinking is a trademark of PricewaterhouseCoopers.

12 M a n a g e m e n t & H u m a n R e s o u r c e s Zonder CG geen vertrouwen van de investeerder Corporate Governance, bent u nog mee? Erwin De Weerdt De discussie over Corporate Governance (CG) is doorgedrongen tot de publieke opinie, want zij heeft ontdekt hoe belangrijk CG is voor de financiële gezondheid van ondernemingen en van onze samenleving. Toch is het begrip CG nauwelijks gedefinieerd omdat het slaat op heel wat economische fenomenen. Verschillende mensen hebben verschillende definities vooruitgeschoven, dikwijls in functie van hun eigen interesse. Het valt te betwijfelen of dat snel zal veranderen in de toekomst. Daarom halen wij hieronder een aantal definities van onder het stof vandaan omdat één definitie nu eenmaal niet haalbaar is. Tenslotte blijft de hamvraag, corporate governance, so what? Definities genoeg! CG is een deel van de economie dat onderzoekt hoe men door het invoeren van incentives zoals contracten, re-organisaties en wetgevingen bedrijfsleiders kan geruststellen en motiveren. Dit onderzoek is vaak beperkt tot de vraag hoe de financiële situatie kan verbeterd worden en hoe bv. eigenaars van een bedrijf hun managers kunnen motiveren om concurrentieel te blijven. ( com, Mathiesen, 2002) CG kijkt er op toe dat wie geld in de onderneming stopt, er zeker van kan zijn dat zijn geld ook opbrengt (The Journal of Finance, Shleifer and Vishny, 1997, page 737). CG is het systeem dat ervoor zorgt dat ondernemingen goed geleid en gecontroleerd worden. De CG-structuur specifieert de rechten en verantwoordelijkheden tussen de verschillende stakeholders (leden van de Raad van Bestuur, directieleden en andere partijen), en legt de regels en procedures vast voor het nemen van beslissingen in het belang van onderneming. Op die manier levert het systeem een referentiekader binnen hetwelke het bedrijf zowel zijn doelstellingen bepaalt als de middelen die het nodig heeft om die te bereiken, alsook de manier waarop het zijn resultaten gaat volgen. (OECD April 1999). Volgens een artikel in de Financial Times uit 1997 kan men CG in enge zin definiëren als de verhouding tussen en bedrijf en aandeelhouders, en in brede zin als haar relatie tot de samenleving. In een artikel in de Financial Times van 21 juni 1999 verwijst James Wolfensohn, President van de Wereldbank, naar CG als de promotie van van bedrijfseerlijkheid, transparantie en aansprakelijkheid. Sommige commentatoren hebben een te enge kijk, zij beweren dat CG een leuke term is die aangeeft op welke manier bestuurders en bedrijfsrevisoren met hun verantwoordelijkheid tegenover aandeelhouders staan. Anderen gebruiken de uitdrukking als synoniem voor shareholder democracy. CG is een recent gegeven dat nog altijd niet duidelijk gedefinieerd is en dat heel wat invalshoeken onbelicht laat. Men kan zich dus afvragen of het over een onderwerp gaat, een doelstelling of als een te volgen regime dat goed is voor aandeelhouders, medewerkers, klanten, bankiers én voor de reputatie en de standing van ons land en haar economie? (Maw et al, 1994, pagina 1). Wat is corporate governance? Ondanks de variatie in definities hanteren alle omschrijvingen de scheiding tussen eigendom en leiding van ondernemingen als het fundament van corporate governance en de toepassingen ervan. De meest eenvoudige definities nemen CG als een synoniem voor deugdelijk of behoorlijk bestuur. Meer gedetailleerde omschrijvingen gaan in op de taken die bestuurders moeten behartigen en de taakverdeling tussen de belangrijkste partijen: aandeelhouders, bestuurders en management. Nog bredere definities houden ook rekening met de vele belangengroepen (stakeholders) die met de onderneming zijn verbonden. In essentie draait CG dus om het vastleggen, binnen een minimaal wettelijk kader én een zelfregulerend kader anderzijds, van relaties en verantwoordelijkheden tussen de leden van de Raad van Bestuur, de directie, de aandeelhouders en andere terzake belangrijke stakeholders. Het Instituut voor Bestuurders (IvB), één der belangrijkste pionnen die ijvert voor een volwaardige toepassing van de CG-principes in het Belgisch bedrijfsleven, promoot de brede invulling van het concept CG. Het IvB heeft daartoe een nuttig kader ontworpen dat CG tot zes essentiële niveaus terugbrengt (cf figuur) (voor verder informatie zie de website van de IvB: In landen met een verspreid aandeelhoudersschap kunnen conflicten ontstaan tussen eigenaars van bedrijven en de leden van de Raad van Bestuur die de daadwerkelijke controle hebben over het bedrijf en die eigenbelang mogen inroepen om beslissingen te beïnvloeden. In landen waar de eigenaarstructuur meer geconcentreerd is, zoals België, zijn het vaak de aandeelhouders die de beslissingen van de leden van de RvB in belangrijke mate beïnvloeden. Het gevolg is dat er op het niveau van de RvB een conflict kan ontstaan tussen een controlerende meerderheid van aandeelhouders die privé voordelen kunnen claimen ten nadele van eigenaars die in de minderheid zijn. CG heeft tot doel de rechten van aandeelhouders te beschermen, meer openheid en transparantie te crëeren, de werking van de RvB te vergemakkelijken en een efficiënt wettelijk en een afdwingend regulerend kader te scheppen. Aan de hand van een combinatie van bedrijfsreglementen, maatregelen in verband met het uitwisselen van aandelen en zelfregulerende codes pakt CG het 12 CxO Magazine December/January 2006

13 M a n a g e m e n t & H u m a n R e s o u r c e s probleem aan van de verhouding tussen opdrachtgever en uitvoerder. Een eenzijdige benadering van Corporate governance is niet haalbaar. In heel wat landen in Europa probeert men het probleem te benaderen vanuit de idee dat het gaat om de belangen van alle stakeholders waarbij ondernemingen worden beschouwd als sociale instellingen met verantwoordelijkheden en verplichtingen tot het afleggen van rekenschap, niet allen aan de aandeelhouders, maar ook aan werknemers en de gemeenschap in het algemeen. Dit in tegenstelling tot de UK en USA, waar de nadruk ligt op het creëren van rijkdom voor aandeelhouders. Toch bestaat er een wereldwijde appreciatie voor de algemene principes van corporate governance die zijn: verantwoordelijkheid, transparantie en eerlijkheid. verantwoording, Verantwoordelijkheid van bestuurders die strategische beslissingen van de organisatie goedkeuren in een kader van voorzichtige controle en die directieleden tewerkstellen, onder toezicht houden en belonen. Verantwoording van de Raad van Bestuur die het recht heeft informatie te ontvangen over het financiële rentmeesterschap van hun investering en die de macht heeft om Bestuurders, aan wie het beleid van de onderneming is toevertrouwd, te belonen of te ontslaan. Transparantie van duidelijke informatie die toelaat op een zinnige wijze een bedrijf en zijn activiteiten te analyseren. Het bekendmaken van financiële en operationele informatie en van een overzicht en controle van interne bedrijfsleidingsprocessen, moet buitenstaanders toelaten zich een goed beeld te vormen van een onderneming. Eerlijkheid dat alle aandeelhouders evenwaardig zullen behandeld worden en zichzelf mogen verdedigen wanneer hun rechten geschonden worden. Waarom is corporate governance belangrijk? CG is een sleutelelement dat inspeelt op het vertrouwen van de investeerder, het concurrentievermogen aanwakkert en uiteindelijk economische groei in de hand werkt. Volgens James Wolfensohn, Voorzitter van de Wereldbank prijkt CG zelfs bovenaan de agenda van de internationale ontwikkeling: Voor het bekomen van economische groei is het besturen van ondernemingen belangrijker dan het besturen van een land! De uitdaging voor de opstellers van de spelregels is te trachten een aanvaardbaar evenwicht te bereiken op het niveau van wettelijke en regulerende hervormingen en daarbij rekening te houden met de internationale best practice om het bedrijf te promoten, het concurrentievermogen te verbeteren en investeringen aan te moedigen. De recente hype rond CG is het gevolg van zowel de brede weerklank die schandalen bij bedrijven met ronkend grote namen in de media hebben gekregen als van de globalisatie en een verhoogde activiteit van investeerders. capital market labor market Bedrijfsschandalen breken los om verschillende redenen, maar onregelmatigheden in de boekhouding ruineren het imago van hoog aangeschreven ondernemingen en tasten het vertrouwen aan van investeerders en publiek. Globalisatie heeft alles te maken met technologische vooruitgang en de ontwikkeling van de privésector die massaal geldstromen op gang brengen naar grote ontwikkelingsmarkten zoals China. Het zijn vooral de ontwikkelingsmarkten voor wie CG belangrijk is willen zij investeerders aantrekken en op die manier toegang krijgen tot het grote kaitaal dat nodig is voor het creëren van jobs en voor economische groei. Economic System: Over Shareholder activism spreken wij bij institutionele investeerders die CG hoog in het vaandel dragen wanneer zij investeringen op lange termijn moeten beheren en een actieve rol spelen bij het doen heropleven van minder goed boerende bedrijven. Recente wetgeving en zelfregulering rond CG dragen er toe bij dat de wereldmarkt stilaan zijn vertrouwen herwint. Dat is vooral te danken aan een verhoogde integriteit van en een betere inkijk in de bedrijfsleiding, een kritische samenstelling van de Raad van Bestuur met meer onafhankelijke bestuurders, het doeltreffend gebruik van interne en externe audits, een hogere graad van bekendmaking en transparantie van gegevens en een grotere betrokkenheid bij de investeerders. free market? free entrepreneurship property (rights) Role of the company and entrepreneurship G O V E R N E M E N T shareholders Management directors board of directors I N T E R N A L G O V E R N A N C E C O M P E T I T I O N Onderzoek toont aan dat investeerders ondernemingen met een hoog CG gehalte wel degelijk waarderen.value companies with good corporate governance. Uit een studie door McKinsey bij meer dan 200 institutionele investeerders bleek dat 80% bereid zou zijn een premie te betalen voor bedrijven met een goed CG-beleid. (bron encycogov.com) Culture Values Norms Public Opinion Kubus die corporate governance terugbrengt tot de 6 essentiële niveaus (bron: Instituut voor Bestuurders) December/January 2006 CxO Magazine 13

14

15 M a n a g e m e n t & H u m a n R e s o u r c e s Luchdebat Raad der Wijzen over Corporate Governance De hype voorbij - tijd voor nuance! Brecht Lambrecht CxO riep twee jaar geleden een Raad der Wijzen in het leven met de bedoeling om de ervaring van een aantal Captains of Industry en topmanagers uit diverse sectoren te bundelen en hen een aantal bedrijfsrelevante problemen voor te leggen en te laten becommentariëren. De zeer nuttige en uitzonderlijk geziene expertise die op die wijze tweemaandelijks wordt samengebracht in ons magazine heeft Dirk Vermant, directeur en uitgever van CxO, ertoe aangezet om de leden van de Raad ook daadwerkelijk samen te brengen rond de tafel. Verleden jaar kwam op die wijze een exclusief lunchdebat tot stand waarbij een aantal leden van de Raad hun ongezouten mening konden geven over outsourcing en delocalisatie. Ditmaal was de Raad opnieuw te gast om over de opgedane ervaringen inzake Corporate Governance (hierna CG ) te debatteren. Gastheer van dienst was opnieuw de heer Bart Verhaeghe, voorzitter en CEO van Eurinpro. Moderator van dienst was Erwin De Weerdt. Sinds de toenemende aandacht voor de zgn. regels van behoorlijk bestuur en de intrede van de Corporate Governance codes (code Lippens en code Buysse) leek het de redactie van CxO bijzonder relevant om bedrijfsleiders uit verschillende sectoren hun meningen te laten ventileren over de opgedane ervaringen terzake. Risk assessment en onafhankelijke bestuurders Het debat werd ingeleid door Luc Van Melders (Mees Pierson private banking). In zijn betoog wees Van Melders onder meer een tweetal tendensen aan die resulteren uit de toenemende aandacht voor CG. Volgens hem is er vandaag meer kennis in de Raad van Bestuur om risico s van de onderneming beter in te schatten. Bestuurders kunnen alzo de verschillende bedrijfsrisico s en hun persoonlijke aansprakelijkheid beter inschatten door middel van risk assessment. Ook de aandacht voor de onafhankelijke bestuurder is volgens hem toegenomen als gevolg van de aandacht voor CG: onafhankelijke bestuurders zijn geen hype en dienen vooral de regelen van corporate governance in praktijk te brengen. Christian Leysen (voorzitter raad van bestuur AXE) bevestigde dit vanuit zijn ervaring: Onafhankelijke bestuurders hebben aan waarde gewonnen en hun onafhankelijkheid bestaat meer in een attitude dan een wettelijke omschrijving. Deze attitude kan niet (volledig) in regels worden gegoten. Wettelijke regels zullen immers niet verhinderen dat een bestuurder met een verborgen agenda of met een eigen carrièreplanning in het achterhoofd als onafhankelijk kan zetelen. Is Corporate Governance een hype? Noodzakelijke flexibiliteit en de Comply or explain - methode Luc De Bruyckere (gedelegeerd bestuurder Ter Beke) bekeek het CG-debat vanuit de achtergrond van zijn beursgenoteerde onderneming en stelde dat Corporate Governance een hype lijkt maar wel degelijk duurzaam is. Dit kan men reeds zien in een aantal criteria die opgenomen worden in de ratings van de internationale ratingbureaus. Voor hem is deze trend onomkeerbaar. Het panel van de Raad zette een aantal aspecten in de verf waarnaar in de CG-codes wel wordt verwezen doch relatief weinig toelichting verkregen vanuit de praktijk. De CG code van Lippens tracht dit op te vangen met de Comply or explain methode (nvdr: deze regel stelt dat de aanbevelingen uit de code dienen te worden opgevolgd en indien het bedrijf dit niet doet dient ze uit te leggen waarom ze dit niet doet). Deze methode is volgens De Bruyckere een goede praktijk en zorgt ervoor dat behoorlijk bestuur kan aangepast worden aan de noden van elke onderneming: het Governancemodel moet kunnen meegroeien met de groeifasen van een onderneming. Iedere onderneming heeft niet alleen een specifieke situatie, ze evolueert ook doorheen de tijd. Corporate Governance is dan ook geen doel op zich en mag niet vervallen in het voldoen aan de regels om er aan te voldoen maar dient te worden gezien als een middel. De bevestiging van deze noodzakelijke flexibele benadering voor beursgenoteerde ondernemingen werd meteen geïllustreerd door Christian Leysen: ik zetel in de Raad van Bestuur van twee beursgenoteerde ondernemingen, één met 9 bestuurders, de andere met 26. Die Raad van 26 personen lijkt teveel naar de aanbevelingen van de regels van behoorlijk bestuur maar functioneert even goed als de Raad die bestaat uit een beperkt aantal personen. Volgens Luc Van Melders ligt de verdienste van de codes van behoorlijk bestuur er dan weer in in dat ze de aandacht hebben getrokken op het thema en op bepaalde wanpraktijken. In de loop van het debat bleek duidelijk dat er een groot verschil bestaat in de toepassing van Corporate Governance-regelen tussen niet-beursgenoteerde KMO s (waaronder familiebedrijven) en de beursgenoteerde bedrijven. Zo wijst Eddy de Mûelenaere (gedelegeerd bestuurder Vandemoortele) er op dat in familiale bedrijven een vermenging van functies vaak het geval is terwijl dit in CG middens nochtans meestal wordt afgeraden. CG vereist dan ook een grote flexibiliteit en niet in het minst voor wat betreft de situatie van familiebedrijven: Met de bekendmaking van lonen in familiebedrijven bijvoorbeeld heeft Corporate Governance weinig te maken. Dit lijkt me eerder wél in lijn met een toegenomen nieuwsgierigheidsdrang. De aparte situatie van familiebedrijven werd onmiddellijk bevestigd door gastheer Bart Verhaeghe (gedelegeerd bestuurder Eurinpro). Voor hem gaat December/January 2006 CxO Magazine 15

16 M a n a g e m e n t & H u m a n R e s o u r c e s Corporate Governance voor een zeer groot deel terug op intuïtie en op een beslissingsbeoordelend vermogen dat altijd aanwezig is geweest en altijd nodig zal blijven. Deze quote sluit zonder meer aan bij één van de vele ervaringen die Verhaeghe heeft neergepend in zijn onlangs verschenen boek Zeg niet aan mijn moeder dat ik ondernemer ben Ze denkt dat ik op zoek ben naar een Job. De ervaringen van deze selfmade man sterken hem in de overtuiging dat verwevenheid van kapitaal en management essentieel is voor het voortbestaan en dus de duurzaamheid van de onderneming (zie voor uitvoerige toelichting het boek verschenen bij uitgeverij Level Two, 2003, p. 100). Luc De Bruyckere koppelde terug naar de situatie van grotere, al dan niet beursgenoteerde, bedrijven: er zijn verschillende bestuursniveaus aanwezig in iedere onderneming. In familiebedrijven smelten deze samen, maar naarmate de onderneming groter wordt dienen die functies steeds meer te worden gescheiden. Samenstelling van de Raad van Bestuur en Corporate Governance in overheidsbedrijven Vanuit een gedeelte van de Raad kwam kritiek op de situatie waar Raden van Bestuur voor een substantieel deel bevolkt worden met consultants en met bestuurders die slechts de toepassing van bepaalde regels bewaken of slechts een formele rol dienen op te nemen. Deze leden kregen nochtans gedeeltelijk bijval van Roger Heijens (voorzitter PriceWaterhouseCoopers): we moeten terug gaan naar de essentie. De Raad van Bestuur moet bevolkt worden met managers en bestuurders met ervaring. Een negatieve evolutie zou zijn dat personen die geen leercurve als entrepreneur, manager of bestuurder hebben meegemaakt de Raad louter zouden bevolken omdat ze de regels van de codes kennen en toepassen. Dat het belangrijk is om over topfiguren te beschikken die aan tafel transparantie en tegenspraak toelaten, werd onderlijnd door Hedwige Nuyens (financieel directeur KULeuven). Ondernemingen hebben nood aan topfiguren die ervoor zorgen dat persoonlijke meningen geventileerd kunnen worden en eventueel zelfs formeel genotuleerd kunnen worden. Dit staat in contrast met personen die geen inspraak dulden en alles zelf beslissen, aldus Nuyens. Nuyens duidt daarbij complementair op de noodzakelijkheid van checks and balances : zowel technische know-how als ervaring zijn noodzakelijk in een Raad van Bestuur. In overheidsbedrijven hebben de regelen van behoorlijk bestuur sedert geruime tijd ingang gevonden. Eric Verrept (voorzitter van de Brusselse vervoersmaatschappij MIVB) en Ingrid Lieten (directeur-generaal De LIJN) legden de klemtoon op de eigen regels volgens dewelke overheidsbedrijven werken en op de evolutie van deze bedrijven naar moderne ondernemingen. Belangrijk is volgens hen dat het de overheid is die hier dient aanzien te worden als aandeelhouder. De Raad van Bestuur heeft hier een intermediaire functie tussen de regering (de overheid) en het management anderzijds. Haar functie bestaat in essentie in het waken over beide belangen en over de uitvoering van het regeerakkoord maar dit met de regels van behoorlijk bestuur in het achterhoofd. Volgens Ingrit Lieten staat de minister als vertegenwoordiger van de overheid weliswaar centraal in de strategievorming doch dient deze invloed getemperd te worden: de Raad van bestuur dient de snelle electorale winst waar een minister naar streeft te toetsen aan de belangen van het overheidsbedrijf. Indien er een eenduidige conclusie kan getrokken worden uit deze bijeenkomst is dat de hype over de intrede van Corporate Governance duidelijk voorbij is. CG bevindt zich duidelijk in haar tweede fase: de ervaringen uit de eigen sector en andere sectoren hebben bedrijfsleiders er toe gebracht slechts die regelen van deugdelijk bestuur toe te passen die relevant zijn of aanpasbaar zijn aan het eigen bedrijf. 16 CxO Magazine December/January 2006

17 A d v e r t o r i a l Blokkeer in uw agenda 8 februari 2006 voor een uniek event België - Nederland: Verschil moet er zijn Als Vlaming ligt een economische link met Nederland voor de hand. Maar is deze link evident? Zijn er dan gelijkenissen die uitwisselingen makkelijker maken of zijn het eerder verschillen die ondernemen tussen beide landen moeilijker maken. Meer en meer onderzoek wijst op verschilpunten in taal met de daarbij horende misverstanden, sociale toestanden, cultuur, levensstijl, consumptiegedrag, organisatietalent en natuurlijk economie. Als elke ondernemer willen we economisch voordeel halen uit contacten. Vandaar dat inzichten in deze culturele verschillen en dus ook economische inzichten (of gelijkenissen) noodzakelijk zijn. Een verkenning van de markt of Op woensdag 8 februari 2006 vindt er in Gent een event plaats met als focus Grensoverschrijdend Ondernemen in de Lage Landen. Dit wordt georganiseerd door JCI Gent (misschien beter gekend als Jonge Kamer, Jaycees). Het GO-Event is een informatie- en netwerkdag over Grensoverschrijdend Ondernemen in de Lage Landen. Het GO-Event is gericht op ondernemende personen en bedrijven die over de Vlaams-Nederlandse grens heen samenwerkingsverbanden willen aangaan of er hun diensten en producten willen aanbieden. Op het programma staat een debat over overnemen in België/Nederland, specifieke workshops en een speed business dating netwerking event. Volgende thema s worden belicht in de 8 workshops: Grensoverschrijdend ondernemen zonder bijkomende (fiscale) lasten. Waar ligt de grens? (KPMG), Subsidies (Ernst & Young Subsidia NV), Loonoptimalisatie binnen een Belgisch- Nederlandse context (Deloitte), Mobiele datacommunicatie (Proximus), Verschillen in zakendoen tussen Nederland en België (Nederlandse Kamer van Koophandel), Wegwijs bij de buren: de Vlaamse en Nederlandse overheid als partner voor uw internationaal ondernemen (Flanders Investment & Trade, EVD) ter ondersteuning van uw export, import of internationale investeringen, Handelsagentuur (VOKA Kamer van Koophandel Oost-Vlaanderen, Kamer van Koophandel Zeeland, Unizo, MKB) en Grensoverschrijdend ondernemen en bankieren, Verschillen in betalingsverkeer, innen en incasseren van vorderingen, kredietverlening e.d. (ABN Amro). Een walking dinner en verschillende netwerkmomenten zullen heel zeker toelaten de nodige contacten te leggen. Voor het volledige programma en inschrijvingen: Voor specifieke vragen contacteer event-director hilde.henderickx@go-event.be December/January 2006 CxO Magazine 17

18 M a n a g e m e n t & H u m a n R e s o u r c e s Facility Management (deel 1) De facilitymanager: meid voor alle werk? Als facilitymanager regel je, eenvoudig gezegd, het huishouden van een bedrijf. Je zorgt dat elk personeelslid alle diensten en middelen (faciliteiten) tot zijn beschikking heeft om zijn werk goed te doen. Zo regel je bv. catering, beveiliging en schoonmaak. Het is tot vandaag de dag moeilijk af te bakenen waar de job van een facilitymanager begint en waar ze eindigt. Bij sommige bedrijven valt de IT-afdeling onder de facility -afdeling en bij andere bedrijven dan weer niet. Herrie en spanningen op de werkplek of zelfs een slechtzittende bureaustoel of onvoldoende licht op de werkplek, het kan allemaal tot het facility -domein behoren. Een facilitymanager is in alle geval belangrijk als kostenbesparing voor een bedrijf of organisatie. Het ziekteverzuim kan bv. worden verminderd wanneer men de werknemers een optimale werkomgeving kan waarborgen. En sollicitanten geven vaak de voorkeur aan bedrijven waar ze niet alleen goed betaald worden maar waar het ook aangenaam werken is. Facilitymanager heeft een helicopter-view Een bedrijf houdt zich bezig met de productie van goederen of het leveren van diensten. Dat is het primaire proces. Dit kan maar vlot verlopen als het ondersteund wordt door professioneel georganiseerde facilities, het terrein van de facilitymanager. Hij organiseert en stuwt ondersteunende diensten als receptie, informatievoorziening, catering, beveiliging, bewaking, inkoop, logistiek, werkplekinrichting en uitrusting. Hij zorgt ervoor dat het gebouw goed beheerd en onderhouden wordt. Bij hem komt alles samen. Hij onderhoudt contact met het management en de afdelingshoofden en instrueert medewerkers. Op zijn werklijst vinden we ook inkoop, logistiek en budgetbewaking. En in vele gevallen houdt hij zich ook nog bezig met evenementen in het gebouw: een studiedag, een symposium, een tentoonstelling, een opendeurdag. Hij tekent voor het ganse draaiboek:van ontwerp, organisatie en uitvoering tot evaluatie. In de rubriek Facilities komen we dus volgende onderdelen tegen: de gebouwgebonden materies zoals ruimtebeheer, brandbeveiliging, groenvoorziening, parkeerbeheer, toegangscontrole, technisch onderhoud, energievoorziening, schoonmaakbeheer, intern transport en energiebeheer, de persoonsgebonden materies zoals het linnenbeheer en de catering, en varia zoals afvalbeheer, reprografie en evenementenbeheer. Kortom, de facilitymanager staat in voor de organisatie van het secundaire proces zodat het primaire proces optimaal kan verlopen. IFMA: International Facility Management Association IFMA is een internationaal gestructureerde organisatie die op lokaal vlak actief is via chapters of plaatselijke afdelingen. In mei 1995 richtten enkele Belgische facilitymanagers de Belgian Chapter op. Zij vonden dat er nood was aan een forum waar op een informele wijze contacten konden gelegd worden en waar informatie en ervaringen worden uitgewisseld zonder commercieel belang na te streven. IFMA Belgian Chapter heeft tot doel informatie en diensten te ontwikkelen voor de verdere professionalisering van facilitymanagers en het promoten van het vak. IFMA Belgian Chapter onderhoudt bovendien contacten met de onderwijsinstellingen en opleidingscentra die actief zijn op het gebied van facilitymanagement. Info: Siemens wint Facility Award 2005 Siemens is de winnaar van de 2de editie van de Facility Award, een prijs die in het leven werd geroepen door IFMA. Carlo Van der Steen won met het Siemensproject Real Estate Optimization with Integrated Facility Management at Siemens. Het project van Siemens liep over 5 jaar en was erop gericht economisch en verantwoord om te springen met beschikbare bedrijfsruimte. Door facility management en het beheer van vastgoed doordacht te combineren bereikte Siemens een actief resultaat. De in België ontwikkelde MCS efms-software wordt nu bij Siemens zelfs in 28 verschillende landen toegepast. De bedoeling is om de vastgoedportfolio van 11,4 miljoen euro te optimaliseren en rendabiliseren. Alle inspanningen van de voorbije jaren culmineerden in een hoogtepunt met de opening van het Siemens Business Park januari Carlo Van der Steen won de Facility Award 2005 met het project Real Estate Optimization with Integrated Facility Management at Siemens. De Student Awards voor deelnemers aan de posthogeschoolopleiding in facility management gingen voor het Nederlandstalig gedeelte naar Jan Claesen (Technisch Directeur bij AZ Sint-Maarten, Duffel) en voor het Franstalige naar Pierre Thomas (Senior Building Manager bij Sogesmaint). 18 CxO Magazine December/January 2006

19

20 M a n a g e m e n t & H u m a n R e s o u r c e s Van Multatuli tot het keurmerk Max Havelaar NGO s steeds professioneler geleid Frans Uyttebroeck De tijd dat niet-gouvernementele organisaties (NGO s) vrijblijvend en kosteloos gerund werden door idealistische, maar jammer genoeg vaak amateuristische jongens en meisjes uit de zachte sector, is definitief voorbij. Artsen Zonder Grenzen is een goed geoliede organisatie die wereldwijd doeltreffend optreedt en met een budget werkt waar vele middelgrote ondernemingen u tegen zeggen. Globalisatie is een controversieel onderwerp waaraan geen enkele regering, laat staan een G-8 organisatie of een Europese Top, achteloos voorbij gaat. Een ander mooi voorbeeld van de professionalisering van de milieu- en sociaal bewuste sector is het Max Havelaarkeurmerk. Max Havelaar is inderdaad geen koffiemerk of -producent, maar wel een keurmerk dat onder bepaalde voorwaarden wordt toegekend aan producenten en verdelers (26 in België). Dit origineel Nederlands initiatief ligt mee aan de oorsprong van de Fairtrade Labelling Organizations International (FLO). Volgens de Stichting Max Havelaar en FLO moeten kleine boeren en plantages in ontwikkelingslanden gewaarborgd een eerlijke prijs krijgen voor hun producten. Om hun imago bekommerde multinationals kunnen dit fenomeen niet meer loochenen en dus voeren ze duurzame ondernemingsprincipes eveneens hoog in hun vaandel. Sara Lee bij het grote publiek gekend van de koffiemerken Douwe Egberts (Senseo), Zwarte Kat en Jacqmotte, en met 36 % marktaandeel in België is eveneens bekommerd om zijn duurzaam imago, maar vindt het Max Havelaar-keurmerk een stap te ver gaan. Sara Lee speelt in de tuin van grote jongens als Nestlé en Kraft Foods en kan zich dus geen extravagant of gewaagd prijsbeleid veroorloven. De Stichting Max Havelaar is een initiatief van de Nederlandse priester en De ddouwe Egberts-saga begon in het Freise plaatsje Joure in Begin 20ste eeuw werd al met paard en kar, koffie, thee en tabak geleverd aan heel wat andere winkels in Nederland. Douwe Egberts is in België de eerste koffieproducent met een marktaandeel van 36% ontwikkelingswerker Frans van der Hoff. In een Zuid-Mexicaans dorpje moest hij in 1988 machteloos moest toezien hoe de lokale koffieplanters onderuit gingen toen de koffieprijs op de wereldmarkt kelderde. De afnemers die het Max Havelaar-keurmerk onderschrijven garanderen nu aan de boeren en kleine En toen was er koffie Samen met graan en aardolie is koffie een van de meest werelwijd verspreide verbruiksgoederen. Koffie wordt geproduceerd in meer dan 60 landen en bezorgt een basisinkomen aan 25 miljoen landbouwgezinnen. Voor een aantal producerende landen vertegenwoordigt koffie ruim driekwart van de externe handelsbalans. Aan het dagelijkse bakje troost besteden consumenten op alle continenten haast 70 miljard euro per jaar. plantages een minimumprijs van 126 dollarcent per pond, ook wanneer de marktprijs lager ligt. Indien de marktprijs boven de 126 dollarcent uitkomt (en dat was vorig jaar drie maanden het geval), dan wordt die gewoon door iedereen gevolgd, ook door de afnemers van het Max Havelaar/FLO-label. Gewaarborgde minimumprijs Het kelderen van de koffieprijs eind jaren tachtig was hoofdzakelijk te wijten aan de plotse toename van de Vietnamese koffieproductie. Meer aanbod als vraag noemen ze overproductie en dat leidde algauw tot een prijsdaling naar zowat 60 dollarcent. Voor de kleine koffieboeren kostte produceren meer dan verkopen. Ze poogden hun verlies goed te maken door nog harder te werken en extra volume op de markt te zetten... wat de overproductie verder stimuleerde. Priester Frans van der Hoff keek ernaar en vond dat het niet goed was. Er moest iets gebeuren om te voorkomen dat de grote afnemers hun prijs aan de steeds armere koffieplanters opdrongen. In de arbeidsintensieve koffiesector, uitsluitend geconcentreerd in ontwikkelingslanden, werkte het principe van de vrije markteconomie, van het zelf regulerend spel van vraag en aanbod zelfvernietigend. Zeker wanneer het gros van de afnemers behoorde tot grote, machtige en essentieel in het rijke westen gevestigde internationale groepen. 20 CxO Magazine December/January 2006