Het middelen- en maatregelenbeleid in Zuid-Holland

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Het middelen- en maatregelenbeleid in Zuid-Holland"

Transcriptie

1 Het middelen- en maatregelenbeleid in Zuid-Holland Regionale inspectie voor de Gezondheidszorg voor Zuid-Holland Een onderzoek naar de kwaliteit van het middelen- en maatregelenbeleid van de algemeen psychiatrische ziekenhuizen en de psychiatrische afdelingen van de algemene ziekenhuizen en de academische ziekenhuizen in de regio Zuid-Holland. Rijswijk, juli 1997

2 2

3 Inhoudsopgave Voorwoord 5 1 Aanleiding, vraagstelling en doel van het onderzoek Aanleiding Vraagstelling Doel van het onderzoek Opbouw van het rapport 9 2 Onderzoeksopzet 11 3 De beleidsnota middelen en maatregelen Inleiding Visie en/of basisfilosofie Omschrijving van de begrippen Definities middelen en maatregelen Rechtsgronden voor de toepassing van middelen en maatregelen Behandelingsplan Legitimering middelen en maatregelen Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden Werkwijze Dwangbehandeling M&M ter overbrugging van een noodsituatie Beperking fundamentele rechten Klachtrecht Patiëntenvertrouwenspersoon Evaluatie Verzameling en registratie van gegevens Preventie Terugdringing van het aantal middelen en maatregelen Eisen te stellen aan het personeel Standaarden, richtlijnen en protocollen Slotopmerking 33 4 De middelen- en maatregelencommissie Inleiding Reglement Samenstelling en mate van onafhankelijkheid Taken en bevoegdheden Knelpunten 40 5 De geneesheer-directeur Inleiding, taken en bevoegdheden Knelpunten 47 6 De meldingen in het kader van artikel 38 en 39 van de Wet BOPZ 49 7 Beschouwing 53 3

4 8 Conclusies 55 9 Aanbevelingen Nawoord De reacties op de aanbevelingen Slotopmerkingen Literatuur 65 4

5 Voorwoord Toepassingen van middelen en maatregelen moeten worden beschouwd als zeer ingrijpende interventies die met een groot aantal waarborgen omkleed moeten worden. Daartoe is op psychiatrische en psychogeriatrische patiënten en op verstandelijk gehandicapten die gedwongen verpleegd en/of behandeld moeten worden naast de Wet betreffende de overeenkomst inzake geneeskundige behandeling (WGBO) een lex-specialis, de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet BOPZ), van toepassing. Voor de ontwikkeling van een patiëntgerichte visie op de toepassing van middelen en maatregelen is het van belang dat de instellingen zich permanent op de hoogte stellen van de wijzigingen in de wetgeving en de jurisprudentie alsmede van de ontwikkelingen in het veld die gericht zijn op preventie en het terugdringen van het aantal middelen en maatregelen en de risico's die bij de toepassing gelopen worden. Door de frequente toepassing van middelen en maatregelen ontstaat namelijk gemakkelijk een vorm van beroepsblindheid dat als gevaar in zich bergt dat toepassingen snel een automatisch karakter krijgen, onvoldoende geëvalueerd worden op aspecten van toelaatbaarheid, patiëntgerichtheid, doeltreffendheid en doelmatigheid én onvoldoende aandacht krijgen van de geneesheer-directeur en de leidinggevenden, terwijl over mogelijke alternatieve interventies onvoldoende nagedacht wordt. Vanuit een patiëntgerichte visie is het daarenboven van belang dat de toepassing van middelen en maatregelen slechts plaatsvindt als het ernstig gevaar niet op andere wijze kan worden afgewend en dat de indicatiestelling en de uitvoering van de middelen en maatregelen ook door de instellingen zelf getoetst worden op criteria van doelgerichtheid, proportionaliteit, subsidiariteit en zorgvuldigheid. In de Kwaliteitswet zorginstellingen worden de instellingen inmiddels opgedragen om een systeem van interne kwaliteitsborging op te zetten. De M&M-commissies die aanbevolen zijn in de voormalige referentiekaders van de toenmalige Geneeskundige Inspectie voor de Geestelijke Volksgezondheid (GIGV), kunnen naar het oordeel van de inspectie een belangrijke rol vervullen bij de opzet van een dergelijk kwaliteitssysteem. In het kader van dit onderzoek is dan ook onderzocht of de instellingen beschikken over geactualiseerde M&M-nota's en of M&M-commissies zijn ingesteld. Tevens is nagegaan of de M&M-commissies over duidelijke taken en bevoegdheden en een helder omschreven werkwijze beschikken. Daarnaast is onderzocht of de geneesheer-directeur een toetsende rol vervult met betrekking tot de indicatiestelling, uitvoering en evaluatie van toegepaste middelen en maatregelen. 5

6 De bevindingen bij dit onderzoek geven aan dat de kwaliteit van het M&M-beleid in de meeste instellingen in de regio Zuid-Holland forse verbetering behoeft. Daarnaast hebben de reacties die de regionale inspectie inmiddels ontvangen heeft op de conclusies en aanbevelingen die na elk bezoek per instelling zijn geformuleerd, ons zeer tevreden gesteld en kan worden vastgesteld dat deze bezoekronde een belangrijke impuls aan het kwaliteitsbewustzijn van de hulpverleners en aan de kwaliteit van de zorg in de diverse instellingen heeft gegeven. De rapportage vormt het tweede rapport in een reeks van thematische onderzoeken die sinds 1996 systematisch in alle psychiatrische ziekenhuizen en psychiatrische afdelingen van algemene ziekenhuizen en psychiatrische universiteitsklinieken in de regio Zuid-Holland plaatsvinden in het kader van de toezichthoudende functie van de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Eerder verscheen het rapport 'De separeerkamers in Zuid-Holland', naar aanleiding van een onderzoek naar de bouwkundige en functionele staat van de separeerkamers in voornoemde instellingen. De regionaal inspecteur voor de Gezondheidszorg, J. Lucieer, psychiater 6

7 1 Aanleiding, vraagstelling en doel van het onderzoek 1.1 Aanleiding In 1994 trad de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet BOPZ) in werking. Deze wet beoogt de rechtspositie van de gedwongen opgenomen psychiatrische patiënt te versterken. Daarbij wordt in deze wet een aantal taken toegekend aan de inspectie. Zo heeft de inspectie als algemene taak te waken voor de belangen op het terrein van de volksgezondheid van alle personen wier geestvermogens gestoord zijn. Daarnaast ziet zij toe op een verantwoorde behandeling, verpleging, verzorging en bejegening van deze personen (art. 63). In het kader van deze taak zijn aan de inspectie een aantal bevoegdheden toegekend, waaronder het betreden van alle plaatsen voorzover nodig in het kader van hun taak. Het bestuur van het ziekenhuis, de daaraan verbonden geneeskundigen alsmede alle anderen die een persoon die gestoord is in zijn geestvermogens, behandelen, verplegen of verzorgen, zijn verplicht inlichtingen te verstrekken, alsmede de inspectie de gelegenheid te geven met de patiënten te spreken. Daarnaast zijn aan de inspectie op diverse andere plaatsen in de wet taken toegekend, zoals bij de toepassing van dwangbehandeling (art. 38), de toepassing van middelen en maatregelen ter overbrugging van tijdelijke noodsituaties (art. 39) en de klachtenregeling (art. 41). In het kader van artikel 63 van de Wet BOPZ ziet de inspectie eveneens toe op een verantwoorde behandeling van de vrijwillig opgenomen psychiatrische patiënt. De behandeling, verpleging en verzorging van deze patiënt kan alleen plaatsvinden met diens expliciete toestemming. Daarenboven stelt de Kwaliteitswet zorginstellingen globale eisen aan de kwaliteit van de zorgverlening in psychiatrische ziekenhuizen: - instellingen moeten verantwoorde zorg leveren. Dat wil zeggen: zorg van een goed niveau en in ieder geval doeltreffend, doelmatig, patiëntgericht en afgestemd op de reële behoefte van de patiënt; - verantwoorde zorg dient tot stand te komen op basis van doelbewust beleid. Zo moet het bijvoorbeeld duidelijk zijn welke medewerkers welke taken uitvoeren en wie daarvoor verantwoordelijk zijn. Tevens dienen de instellingen te beschikken over voldoende en capabel personeel en het juiste materieel. Instellingen kunnen daartoe zeer uiteenlopende activiteiten ontwikkelen. Dit kunnen activiteiten zijn gericht op het creëren van de randvoorwaarden voor goede zorg (opleiding, bijscholing, onderhoud van het gebouw, etc.), 7

8 activiteiten gericht op het behouden en verbeteren van de zorg zelf (formuleren van richt-lijnen, standaarden en protocollen, het opstellen van een duidelijke klachten-regeling, etc.) en activiteiten gericht op bijvoorbeeld de evaluatie van de zorgverlening; - instellingen moeten de kwaliteit van zorg systematisch bewaken, beheersen en zo mogelijk verbeteren. Dit kunnen zij het beste doen door een kwaliteitssysteem te ontwikkelen. In zo'n systeem zijn alle kwaliteitsactiviteiten op elkaar afgestemd. Door regelmatig gegevens over deze activiteiten te registreren krijgen de instellingen inzicht in de resultaten van het gevoerde beleid. Eventuele problemen kunnen aanleiding zijn om het beleid aan te passen (Demming-cyclus). De eerste stap in het ontwikkelen van een kwaliteitssysteem is het formuleren van duidelijke kwaliteitsdoelstellingen; - instellingen zijn verplicht om jaarlijks een kwaliteitsverslag te publiceren. De inspectie dient, in het kader van de Kwaliteitswet, toe te zien op de aanwezigheid en werking van kwaliteitssystemen in de diverse instellingen. Bij de beoordeling van deze systemen zullen naast de wettelijke regels (bijvoorbeeld de Wet BOPZ en de WGBO) ook de standaarden, nota's en protocollen die de instellingen zelf hebben ontwikkeld onder de loep genomen worden. Uit hoofde van de in de Wet BOPZ en de Kwaliteitswet opgedragen taken besteedt de Inspectie voor de Gezondheidszorg voor Zuid-Holland in het onderhavige rapport aandacht aan de kwaliteit van het beleid met betrekking tot de toepassing van middelen en maatregelen in algemeen psychiatrische ziekenhuizen en de psychiatrische afdelingen van algemene ziekenhuizen en academische zieken-huizen. 1.2 Vraagstelling Beschikken de instellingen over een goed werkend kwaliteitssysteem met betrekking tot de toepassing van middelen en maatregelen? Onder middelen en maatregelen worden in het kader van dit onderzoek niet alleen verstaan de middelen en maatregelen die worden toegepast ter overbrugging van een tijdelijke noodsituatie (artikel 39 van de Wet BOPZ), maar ook voornoemde middelen en maatregelen die worden toegepast in het kader van een dwangbehandeling (artikel 38, lid 5 van de Wet BOPZ) en in het kader van een behandelplan/op basis van toestemming (artikel 450 van de WGBO of artikel 38 BOPZ). 8

9 In dit rapport wordt uitgegaan van de definitie van middelen en maatregelen zoals vastgelegd in het Besluit van 3 november 1993, houdende regels omtrent middelen en maatregelen, die kunnen worden toegepast ter overbrugging van tijdelijke noodsituaties in psychiatrische ziekenhuizen (Besluit middelen en maatregelen BOPZ), zie eveneens paragraaf van dit rapport. 1.3 Doel van het onderzoek Naast toetsing van de implementatie van wet- en regelgeving beoogt de inspectie te stimuleren dat er bij BOPZ-aangemerkte instellingen, waaronder de algemeen psychiatrische ziekenhuizen en psychiatrische afdelingen van algemene ziekenhuizen en academische ziekenhuizen in de regio Zuid-Holland een goed werkend of een beter werkend kwaliteitssysteem met betrekking tot de toepassing van middelen en maatregelen tot stand komt. 1.4 Opbouw van het rapport De opbouw van het rapport is als volgt: In hoofdstuk 2 worden de werkwijze en het gehanteerde instrument toegelicht. In hoofdstuk 3 wordt het schriftelijk materiaal van de onderzochte instellingen onder de loep genomen. In hoofdstuk 4 worden de middelen- en maatregelencommissies, die in enkele van de onderzochte instellingen zijn geïnstalleerd, belicht. In hoofdstuk 5 wordt ingegaan op de rol van de geneesheerdirecteur aangaande het M&M-beleid. Hoofdstuk 6 besteedt aandacht aan de meldingen die in het kader van de artikelen 38 en 39 van de Wet BOPZ bij de inspectie binnenkomen. In hoofdstuk 7 is een beschouwing opgenomen. Hoofdstuk 8 vermeldt de conclusies en in hoofdstuk 9 zijn de aanbevelingen opgenomen. In hoofdstuk 10 wordt kort weergegeven hoe de instellingen op de conclusies en aanbevelingen hebben gereageerd. In de onderscheiden hoofdstukken worden waar nodig enkele relevante passages uit eerdere hoofdstukken herhaald opdat elk hoofdstuk apart gelezen kan worden. 9

10 10

11 2 Onderzoeksopzet Eind 1996 zijn 16 psychiatrische ziekenhuizen (10 APZ'en, 3 PAAZ'en, 2 PUK'en en 1 categoriale voorziening) in de regio Zuid-Holland bezocht. De gevolgde werkwijze is als volgt samen te vatten: 1. Voorafgaand aan de bezoeken is het schriftelijk materiaal met betrekking tot het middelen- en maatregelenbeleid van de betrokken instellingen opgevraagd en bestudeerd. Een eventueel aanwezige beleidsnota dwangbehandelingen/ middelen en maatregelen is aan de hand van een checklist (zie bijlage 1) onder de loep genomen. Tevens is een computeruitdraai gemaakt van de meldingen betreffende patiënten die op de dag van het onderzoek werden verpleegd respectievelijk behandeld in het kader van artikel 38 en 39 van de Wet BOPZ; 2. Indien is aangegeven dat de instelling een middelen- en maatregelencommissie heeft, is tijdens het bezoek met deze commissie gesproken. Dit is gebeurd aan de hand van een checklist (zie bijlage 2). Nadat deze checklist met de commissie was doorgenomen, zijn het schriftelijk materiaal en de uitdraai van de meldingen aan de orde gesteld; 3. Aansluitend is gesproken met de geneesheer-directeur. Ook dit gesprek vond plaats aan de hand van een checklist (zie bijlage 3). Tevens is tijdens dit onderhoud de inhoud van het gesprek met de middelen- en maatregelencommissie teruggekoppeld en zijn het schriftelijk materiaal en de uitdraai van de meldingen besproken; 4. Nadat alle ziekenhuizen waren bezocht, is het bestuur van elke instelling schriftelijk op de hoogte gebracht van de bevindingen, conclusies en aanbevelingen van de inspectie. Tevens is men verzocht om voor 2 april 1997 te reageren op de in het schrijven van de inspectie opgenomen aanbevelingen; 5. Tenslotte zijn de ingevulde checklisten op volledigheid gecontroleerd, bewerkt en geanalyseerd ten behoeve van het onderhavige rapport. Het onderzoek is opgezet en uitgevoerd door de regionale BOPZ-coördinator, mevrouw mr. R.C. van der Veen, F.J.M. Bovenberg, toegevoegd inspecteur en mevrouw L.J. Verstegen, BOPZ-medewerker. De rapportage is tot stand gekomen met medewerking van J. Lucieer, psychiater/regionaal inspecteur. 11

12 12

13 3 De beleidsnota middelen en maatregelen 3.1 Inleiding Zoals bij de onderzoeksopzet is vermeld (hoofdstuk 2), is voorafgaand aan de bezoeken het schriftelijk materiaal met betrekking tot het middelen- en maatregelenbeleid van de betrokken instellingen opgevraagd en bestudeerd. Een eventueel aanwezige beleidsnota dwangbehandelingen/middelen en maatregelen is aan de hand van een checklist (zie bijlage 1) onder de loep genomen. Onder een beleidsnota dwangbehandelingen/middelen en maatregelen wordt in het kader van dit onderzoek verstaan: een schriftelijke visie ten aanzien van het toepassen van middelen en maatregelen in de instelling, waarin tenminste de in dit hoofdstuk opgesomde begrippen, rechtsgronden en rechtspositionele aspecten nader zijn uitgewerkt. Een beleidsnota middelen en maatregelen dient de medewerkers van de instelling (maar ook derden) inzicht te verschaffen in de visie op en de handelwijze van de instelling met betrekking tot het omgaan met deze voor de patiënt zeer ingrijpende interventies. Met andere woorden hoe heeft de instelling de verantwoordelijkheidstoedeling, de indicatiestelling, de toepassing, de registratie, de toetsing, de evaluatie van middelen en maatregelen en de preventie van deze interventies georganiseerd. Bevindingen Van de 16 onderzochte instellingen beschikken 10 instellingen (9 APZ'en en 1 kleinere instelling) over een (concept) nota. (Een nota is gekwalificeerd als concept-nota indien de instellingsleiding de nota nog niet had vastgesteld). In dit verband moet worden opgemerkt dat met name de kleinere instellingen (PAAZ'en, PUK'en en categorale voorzieningen) in de regel niet over een nota beschikken, met als argument dat in deze voorzieningen over het algemeen slechts vrijwillig opgenomen patiënten verblijven. 3.2 Visie en/of basisfilosofie Instellingen moeten in het kader van de Kwaliteitswet zorginstellingen verantwoorde zorg leveren. Dat wil zeggen: zorg van een goed niveau en die in ieder geval doeltreffend, doelmatig en patiëntgericht en afgestemd op de reële behoefte van de patiënt. 13

14 Deze verantwoorde zorg dient tot stand te komen op basis van doelbewust beleid. Het is geen eenvoudige opgave om te beoordelen of een instelling een 'duidelijke' visie en/of basisfilosofie heeft met betrekking tot de toepassing van middelen en maatregelen. Met andere woorden een visie is moeilijk meetbaar. Om die reden heeft de inspectie vooral bekeken in hoeverre er in de nota een visie is geformuleerd ten aanzien van een vijftal aspecten: - de autonomie van de patiënt; - de kwaliteit van zorg en de criteria voor verantwoorde zorg; - de toepassing van dwang; - preventie van middelen en maatregelen; - het terugdringen van het aantal middelen en maatregelen. Bevindingen Bij dit onderzoek is vastgesteld dat: - in 2 van de 10 onderzochte (concept) nota's het aspect 'autonomie van de patiënt' wordt vermeld; - in 5 van de 10 onderzochte (concept) nota's het aspect 'verantwoorde zorg' aan de orde wordt gesteld; - in 6 van de 10 onderzochte (concept) nota's de aspecten 'kwaliteit', 'de toepassing van dwang', 'het voorkomen van middelen en maatregelen' en 'het terugdringen van het aantal middelen en maatregelen' uiteengezet worden. 3.3 Omschrijving van de begrippen Definities middelen en maatregelen Zoals gezegd worden onder middelen en maatregelen in het kader van dit onderzoek niet alleen verstaan de middelen en maatregelen die worden toegepast ter overbrugging van een tijdelijke noodsituatie (artikel 39 van de Wet BOPZ), maar ook voornoemde middelen en maatregelen die worden toegepast in het kader van een dwangbehandeling (artikel 38, lid 5 van de Wet BOPZ) en in het kader van een behandelplan/op basis van toestemming (artikel 450 van de WGBO of artikel 38 van de Wet BOPZ). In het Besluit van 3 november 1993, houdende regels omtrent middelen en maatregelen die kunnen worden toegepast ter overbrugging van tijdelijke noodsituaties in psychiatrische ziekenhuizen (Besluit middelen en maatregelen BOPZ) worden definities gegeven van de verschillende middelen en maatregelen: 14

15 Afzondering Afzondering behelst: het voor verzorging, verpleging en behandeling insluiten van een patiënt in een speciaal daarvoor bestemde eenpersoonskamer. Volgens de toelichting op het besluit is deze ruimte prikkelarm ingericht en bevat deze kamer in de regel een bed, een tafel, een stoel, een kledingkast en een wasgelegenheid. Separatie Separatie is: het voor verzorging, verpleging en behandeling insluiten van een patiënt, in een speciaal daarvoor bestemde en door onze minister als separeerverblijf goedgekeurde afzonderlijke ruimte. Voor de goedkeuring van deze ruimte hanteert onze minister de bouwkundige en functionele maatstaven voor nieuwbouw van separeerkamers in intramurale psychiatrische voorzieningen van het College voor ziekenhuisvoorzieningen (CvZ). Fixatie Fixatie omvat: het op enigerlei wijze beperken van een patiënt in zijn bewegingsmogelijkheden. In de Nota van toelichting worden voorbeelden van fixatiemiddelen gegeven: de 'zweedse band', de bratixband, handsingels, voetsingels, onrustbanden, geriatrische stoelen en bedhekken. De Nota van toelichting geeft als indicatie voor fixatie: heftige psychomotore onrust, ernstige agressiviteit, onvoorspelbare impulsdoorbraken of niet te bedwingen neigingen tot zelfdestructie waarbij andere methoden geen soelaas bieden. Medicatie Het aan de patiënt toedienen van geneesmiddelen tegen zijn wil. Langdurige depot-injecties mogen in het kader van artikel 39 niet worden toegepast, hoogstens psychofarmaca met een werkingsduur van enkele dagen. Voeding of vocht Het tegen de wil van de patiënt toedienen van vocht of voeding. In de Nota van toelichting wordt aangegeven dat bij toediening van voeding of vocht niet hoeft te worden afgewacht tot er van uitdroging sprake is; ernstig gevaar op uitdroging, is reeds voldoende. 15

16 Bij de toepassing van middelen en maatregelen geldt dat een goede zorg meebrengt dat op de één of andere wijze voorzien is in doorlopend toezicht. Dit kan zijn persoonlijk toezicht, doch - afhankelijk van de aard van de maatregel - ook toezicht via een gesloten televisiecircuit of andere communicatiemogelijkheden. Bevindingen Uit het onderzoek komt naar voren dat de definities van middelen en maatregelen in de (concept) nota's over het algemeen overeenkomen met de definities zoals geformuleerd in het Besluit middelen en maatregelen BOPZ. Overigens blijkt bij bestudering van het schriftelijk materiaal dat de instellingen zich voornamelijk richten op (een zorgvuldige toepassing van) de separatie van de patiënt Rechtsgronden voor de toepassing van middelen en maatregelen Een vraag die direct op de definitie van middelen en maatregelen volgt, is de vraag of in de (concept) nota's wordt uitgegaan van de juiste rechtsgronden, die het toepassen van middelen en maatregelen legitimeren. 'M&M-akkoord' Naast dwangbehandeling en middelen of maatregelen ter overbrugging van een noodsituatie kan het toepassen van middelen of maatregelen ook worden overeengekomen met de patiënt of diens vertegenwoordiger. Indien het gaat om een vrijwillig opgenomen patiënt is artikel 450 van de WGBO van toepassing. Bij een onvrijwillig opgenomen patiënt wordt e.e.a. overeengekomen in het kader van artikel 38 van de Wet BOPZ. De toepassing van middelen of maatregelen dient in beide gevallen te worden opgenomen in het behandelingsplan. Toestemming voor de toepassing van middelen of maatregelen mag niet worden verondersteld, maar moet voorafgaand aan de behandeling expliciet worden gegeven. De patiënt of zijn vertegenwoordiger behoudt het recht om op een eenmaal gegeven toestemming terug te komen of zich, indien het gaat om een gedwongen opname, tegen de uitvoering van het behandelingsplan te verzetten. De geneesheer-directeur is volgens de Wet BOPZ niet verplicht om 'M&Makkoord' aan de inspectie te melden. Dit neemt overigens niet weg dat er wel degelijk een voortdurende toetsing van dergelijke middelen of maatregelen plaats moet vinden en dat er bij de geringste twijfel over de instemming van de patiënt of zijn vertegenwoordiger met een noodzakelijk geachte behandeling of bij verzet, de rechtspositie van de patiënt, 16

17 zoals die is geregeld in hoofdstuk III van de Wet BOPZ, in acht genomen moet worden. Dit kan bij een vrijwillig opgenomen patiënt betekenen dat in ieder geval tot de aanvraag van een IBS of RM moet worden overgegaan. Bevindingen De rechtsgronden (WGBO en Wet BOPZ) voor het toepassen van M&M-akkoord worden slechts in 5 van de 10 onderzochte (concept) nota's correct weergegeven. Dwangbehandeling ('M&M-dwang') De Wet BOPZ kent één uitzondering op de hoofdregel dat bij het ontbreken van overeenstemming over het behandelingsplan of bij verzet niet mag worden behandeld, namelijk voor zover het uitvoeren van het behandelingsplan 'volstrekt noodzakelijk is om ernstig gevaar voor de patiënt of anderen, voortvloeiende uit de stoornis van de geestvermogens, af te wenden'. Wil dwangbehandeling gelegitimeerd zijn, dan moet dus aan een aangescherpt gevaarscriterium zijn voldaan. Het gaat om een criterium dat restrictiever is dan het gevaarscriterium voor opneming. Bovendien moet het gaan om ernstig gevaar dat de patiënt in het ziekenhuis veroorzaakt. Het ernstige gevaar behoeft zich niet te manifesteren als een acute noodtoestand, maar kan zich eveneens voordoen als een voortdurende achteruitgang van de patiënt. Dwangbehandeling is gericht op verbetering/genezing van de stoornis waaraan iemand lijdt of op het tegengaan van achteruitgang. De behandelaar speelt als het ware in op de (dreigende) gevaarlijke situatie, door het middel waarmee hij de situatie te lijf wil gaan, in het schriftelijke behandelingsplan op te nemen. Het gaat dus om situaties waarop men in het behandelingsplan heeft kunnen anticiperen. In de wet wordt niet geregeld welke therapeutische middelen onder dwang toegepast mogen worden. Het zal in de praktijk echter vooral gaan om toepassing van dezelfde middelen als die welke in artikel 39 worden opgesomd. De geneesheer-directeur meldt de dwangbehandeling uiterlijk bij het begin ervan aan de inspectie. Dwangbehandeling is niet gebonden aan een wettelijk vastgestelde maximumtermijn, maar afhankelijk van het voortbestaan van het ernstige gevaar. Het streven zal er echter op gericht moeten zijn om de dwangbehandeling weer zo spoedig mogelijk om te zetten in de normale uitvoering van een behandelingsplan waarover overeenstemming is bereikt. 17

18 Bevindingen In 4 van de 10 onderzochte (concept) nota's wordt de toepassing van dwangbehandeling conform de Wet BOPZ weergegeven. In de overige (concept) nota's wordt de dwangbehandeling niet, of slechts summier of onjuist uiteengezet. In enkele (concept) nota's wordt er vanuit gegaan dat aan dwangbehandeling altijd M&M-nood vooraf gaat ('wanneer de toepassing van M&M-nood langer is geïndiceerd dan 7 dagen, vindt de toepassing plaats als dwangbehandeling...'). Deze opvatting is niet conform artikel 38 van de Wet BOPZ. Middelen en maatregelen ter overbrugging van een tijdelijke noodsituatie ('M&M-nood') Deze dwang is aangewezen in onvoorziene, acuut gevaarlijke situaties die door de geestesstoornis van de patiënt worden veroorzaakt, wanneer er nog geen schriftelijk behandelingsplan voorhanden is of in situaties waarin het behandelingsplan niet voorziet. Van een noodsituatie kan ook sprake zijn, indien de meer dan normale kans bestaat dat een dergelijke situatie zich zal gaan voordoen. Bij dwang ter overbrugging van een noodsituatie is dan ook veel meer sprake van beveiliging. De behandelaar ziet geen andere mogelijkheid dan middels de toepassing van middelen en maatregelen het acute gevaar af te wenden. Middelen en maatregelen mogen in het kader van de noodsituatie maximaal zeven opeenvolgende dagen worden toegepast. Deze termijn moet voldoende zijn om het gevaar af te wenden en/of om te komen tot een (bijgesteld) behandelingsplan, waarin therapeutische middelen worden opgenomen waarmee de noodsituatie - zo nodig onder dwang - kan worden beëindigd. De geneesheer-directeur geeft de toepassing van M&M-nood zo spoedig mogelijk na het begin ervan door aan de inspecteur. Bevindingen De rechtsgrond voor het toepassen van M&M-nood wordt in 9 van de 10 onderzochte (concept) nota's conform artikel 39 van de Wet BOPZ weergegeven. Uit de meldingen die in het kader van de artikelen 38 en 39 van de Wet BOPZ bij de inspectie binnenkomen, blijkt dat het onderscheid tussen artikel 38 en 39 van de Wet BOPZ nog steeds niet duidelijk is. Een en ander vormde dan ook de aanleiding om dit onderscheid nog eens extra onder de loep te nemen en aan dit punt aandacht te besteden in een brochure 'Behandelingsplan, dwangbehandeling en middelen en maatregelen in de Wet Bopz' en in de jaarrapportages. 18

19 Van de 10 onderzochte (concept) nota's bleken er 7 adequaat in te gaan op het onderscheid tussen de artikelen 38 en 39 van de Wet BOPZ. Om nog wat meer zicht te krijgen op het daadwerkelijke gehalte van de (concept) nota's, is een aantal onderwerpen nog afzonderlijk belicht. In hoeverre worden de items 'behandelingsplan', 'informed consent', 'wilsonbekwaamheid', 'vertegenwoordiging', 'verzet', 'ernstig gevaar voortvloeiend uit de stoornis' en 'tijdelijke noodsituatie' correct, dat wil zeggen conform de WGBO c.q. de Wet BOPZ, uiteen-gezet Behandelingsplan Het is de geneesheer-directeur die ervoor moet zorgen dat degene die in het bijzonder verantwoordelijk is voor de behandeling van de patiënt, in overleg met de patiënt een behandelingsplan opstelt. Dit dient zo spoedig mogelijk na opneming te gebeuren (artikel 38, lid 1 van de Wet BOPZ). Het op te stellen behandelingsplan kan worden getypeerd als een behandelingsaanbod aan de patiënt, waarover nog onderhandeld kan worden. Alvorens het behandelingsplan op te stellen moet de behandelaar overleg plegen met de eerdere (ambulante) hulpverlener en met de huisarts van de patiënt (artikel 38, lid 2). Toestemming van de patiënt voor behandeling mag niet worden verondersteld, maar moet voorafgaand aan de behandeling expliciet worden gegeven. Het niet kunnen bereiken van overeenstemming dient conform artikel 38, lid 4, te worden gemeld aan de geneesheer-directeur. Ten aanzien van de inhoud van het behandelingsplan worden minimumeisen geformuleerd in artikel 2 van het Besluit rechtspositieregelen BOPZ. Lid 1 van dat artikel schrijft voor dat een behandelingsplan de therapeutische middelen bevat die zullen worden toegepast teneinde een zodanige verbetering van de stoornis van de geestvermogens van de patiënt te bereiken, dat het gevaar op grond waarvan de patiënt in de instelling verblijft, wordt weggenomen. Uit de nota van toelichting bij het besluit blijkt verder dat de therapeutische middelen in relatie moeten worden gebracht tot de somatische, psychiatrische en sociale aspecten van de stoornis. Lid 2 van het besluit schrijft voor dat het behandelingsplan zodanig wordt opgesteld, dat een regelmatige toetsing van de opgenomen middelen aan de bereikte resultaten mogelijk is. Het behandelingsplan zal op schrift moeten worden gesteld en in het patiëntendossier moeten worden bewaard (artikel 56 van de Wet BOPZ). Eveneens dienen er maandelijks aantekeningen gemaakt te worden van de voortgang in de uitvoering van het plan. Een goede behandeling vereist namelijk regelmatige evaluatie. 19

20 Bevindingen Het behandelingsplan wordt in 6 van de 10 onderzochte (concept) nota's conform de Wet BOPZ beschreven. In de overige (concept) nota's wordt het behandelingsplan in het geheel niet of slechts ten dele weergegeven. Deze 4 instellingen beschikken evenmin over een aparte nota behandelingsplan. Informed consent Terwijl het toestemmingsvereiste uit artikel 38 van de Wet BOPZ blijkt, ontbreekt in artikel 38 een expliciete verwijzing naar de plicht van de behandelaar om de patiënt over de voorgestelde behandeling te informeren. Gezien het feit dat de WGBO ook op de behandeling van onvrijwillig opgenomen patiënten van toepassing is en de WGBO en de Wet BOPZ op elkaar zijn afgestemd, was het voor de wetgever niet noodzakelijk om de informatieplicht van de behandelaar met zoveel woorden in de Wet BOPZ te vermelden. Op het punt van de plicht tot informatieverstrekking gelden dus voor vrijwillig en onvrijwillig opgenomen patiënten de regels van artikel 448 WGBO. Dat wil zeggen dat de behandelaar de patiënt moet informeren over aard, doel, effecten en mogelijke risico's of bijwerkingen van de voorgestelde behandeling, over eventuele alternatieve behandelingen en over de gevolgen van niet-behandelen. Het verdient aanbeveling om in het patiëntendossier kort aan te tekenen welke informatie, op welke wijze, aan de patiënt is verstrekt. Tevens ligt het voor de hand dat ook de uiteindelijke toestemming van de patiënt in het dossier wordt aangetekend (zie in dit verband eveneens artikel 56 van de Wet BOPZ). Overigens is het zo dat de patiënt de gegeven toestemming op elk moment kan intrekken. Bevindingen In slechts 4 van de 10 onderzochte (concept) nota's wordt het item informed consent behandeld. In de overige (concept) nota's wordt dit item niet of slechts summier besproken. Er wordt in deze nota's dan ook weinig rekening gehouden met deze bepalingen uit de WGBO. 20

21 Wilsonbekwaamheid Een patiënt (ook een patiënt die onvrijwillig is opgenomen) dient als bekwaam te worden beschouwd, totdat het tegendeel komt vast te staan. Het is de behandelaar die conform artikel 465 van de WGBO en artikel 38, lid 2 van de Wet BOPZ, de bevoegdheid heeft de patiënt onbekwaam te verklaren. Volgens de interdisciplinaire Werkgroep Wilsonbekwaamheid, die in februari 1994, op verzoek van de Minister van Justitie en de Staatssecretaris van WVC, rapport uitbracht, dient de beoordeling van de wilsonbekwaamheid altijd een toetsing van de bekwaamheid van de individuele patiënt ten aanzien van een concrete beslissing of aangelegenheid te zijn, omdat onbekwaamheid partieel en/of tijdelijk kan zijn. Daarbij dient de beoordelaar zich primair te richten op het besluitvormingsvermogen van de patiënt en niet op de uitkomst van diens beslissing. Volgens de werkgroep kan een patiënt als wilsbekwaam worden beschouwd, als hij er blijk van geeft de, op zijn bevattingsvermogen afgestemde, informatie te begrijpen naar de mate die voor de aard en reikwijdte van de aan de orde zijnde beslissing noodzakelijk is. Een onbekwaamverklaring door de behandelende persoon is een klachtwaardige beslissing in de zin van artikel 41 van de Wet BOPZ. Met het oog daarop is het van belang dat in het patiëntendossier aantekening wordt gehouden van de redenen die tot de onbekwaamverklaring hebben geleid. Het kan aanbeveling verdienen een second opinion van een niet bij de behandeling betrokken hulpverlener te vragen alvorens de patiënt wilsonbekwaam met betrekking tot de onderhavige beslissing te verklaren. Indien de patiënt door de behandelaar wilsonbekwaam wordt geacht, moet een vertegenwoordiger in zijn plaats toestemming voor behandeling geven. Bevindingen In 4 van de 10 onderzochte (concept) nota's wordt het item wilsonbekwaamheid conform de WGBO en de Wet BOPZ weergegeven. Vertegenwoordiging In artikel 465 van de WGBO en artikel 38, lid 2, van de Wet BOPZ worden de personen genoemd die bij onbekwaamverklaring van de patiënt in aanmerking komen voor de functie van plaatsvervangend beslisser. Achtereenvolgens komen in aanmerking: 21

22 - de wettelijk vertegenwoordiger (curator, mentor); - de gemachtigde; - de levensgezel/echtgenoot; - ouder, kind, broer, zus. De hulpverlener komt zijn verplichtingen na jegens de vertegenwoordiger, tenzij die nakoming niet verenigbaar is met de zorg van een goed hulpverlener. Bevindingen In 4 van de 10 onderzochte (concept) nota's wordt het item vertegenwoordiging conform de WGBO en de Wet BOPZ weergegeven. Verzet In het geval een wilsonbekwame, vrijwillig opgenomen patiënt zich verzet tegen een ingrijpende verrichting die betrekking heeft op de psychiatrische aandoening van de patiënt - bijvoorbeeld de toepassing van middelen en maatregelen - waarvoor de vertegenwoordiger toestemming heeft gegeven, zal de hulpverlener die verrichting alleen mogen uitvoeren als deze noodzakelijk is om ernstig nadeel/gevaar voor de patiënt te voorkomen (artikel 466 WGBO). De hulpverlener dient zich dan echter meteen af te vragen of er wel voldoende bereidheid bij de patiënt aanwezig is om op vrijwillige basis in het ziekenhuis te blijven. Indien dit niet het geval is dient de opname te worden voortgezet op basis van een IBS of machtiging. Het is namelijk niet mogelijk om in het kader van de WGBO middelen en maatregelen toe te passen zonder toestemming van de patiënt. Van een dwangbehandeling in de zin van de Wet BOPZ is sprake, als een behandelingsplan wordt uitgevoerd ondanks het ontbreken van overeenstemming over het plan of ondanks verzet ertegen. Er moet dan wel voldaan zijn aan de in artikel 38, lid 5 van de Wet BOPZ genoemde grond voor dwangbehandeling. Ook het verzet van een wilsonbekwame patiënt, leidt ertoe dat de behandeling in beginsel moet worden gestaakt. In de jurisprudentie zal moeten worden uitgemaakt wat onder 'verzet' moet worden verstaan. Duidelijk is in elk geval dat verzet verbaal of non-verbaal kan zijn, waarbij fysiek verzet als een vorm van non-verbaal verzet kan worden aangemerkt. 22

23 Bevindingen Het item verzet wordt in 4 van de 10 onderzochte (concept) nota's (ten dele) belicht Legitimering middelen en maatregelen en Ernstig gevaar voortvloeiend uit de stoornis Wil dwangbehandeling gelegitimeerd zijn, dan moet aan een aangescherpt gevaars-criterium voldaan zijn (het moet volstrekt noodzakelijk zijn om ernstig gevaar voor de patiënt of anderen, voortvloeiende uit de stoornis van de geestvermogens, af te wenden). Het gaat om een criterium dat restrictiever is dan het gevaarscriterium voor opneming. Bovendien gaat het om ernstig gevaar dat de patiënt in het zieken-huis veroorzaakt. Het ernstige gevaar behoeft zich niet te manifesteren als een acute noodtoestand, maar kan zich eveneens voordoen als een voortdurende achteruitgang van de patiënt. Bevindingen Uit 6 van de 10 onderzochte (concept) nota's blijkt dat het item 'ernstig gevaar voortvloeiend uit de stoornis' conform artikel 38, lid 5 van de Wet BOPZ is weergegeven. Tijdelijke noodsituatie Middelen en maatregelen ter overbrugging van een tijdelijke noodsituatie zijn aangewezen indien er sprake is van een onvoorziene, acuut gevaarlijke situatie die door de geestesstoornis van de patiënt wordt veroorzaakt, wanneer er nog geen schriftelijk behandelingsplan voorhanden is of in een situatie waarin het behandelingsplan niet voorziet. Van een noodsituatie kan ook sprake zijn, indien de meer dan normale kans bestaat dat een dergelijke situatie zich zal gaan voordoen. Middelen en maatregelen mogen in het kader van een noodsituatie maximaal zeven opeenvolgende dagen worden toegepast. Deze termijn moet voldoende zijn om het gevaar af te wenden en/of om te komen tot een (bijgesteld) behandelingsplan, waarin therapeutische middelen worden opgenomen waarmee de noodsituatie, zo nodig in het kader van een dwangbehandeling, kan worden beëindigd. 23

24 Bevindingen Het item 'tijdelijke noodsituatie' wordt in 7 van de 10 onderzochte (concept) nota's conform artikel 39 van de Wet BOPZ nader toegelicht. Zoals uit hoofdstuk 6 zal blijken, wordt deze termijn in de praktijk echter regelmatig overschreden. 3.4 Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden In het kader van de Kwaliteitswet zorginstellingen dienen instellingen verantwoorde zorg te leveren. Daarbij moet het onder andere duidelijk zijn welke medewerkers welke taken uitvoeren en wie daarvoor verantwoordelijk en daartoe bevoegd zijn. Voor wat betreft de gedwongen opgenomen patiënt, zijn in de Wet BOPZ een aantal bepalingen met betrekking tot de verantwoordelijkheidstoedeling opgenomen. Volgens artikel 36 zorgt het bestuur van een psychiatrisch ziekenhuis ervoor dat aan een gedwongen opgenomen patiënt zo spoedig mogelijk na zijn opneming schriftelijk wordt medegedeeld welke arts of andere persoon in het ziekenhuis in het bijzonder verantwoordelijk zal zijn voor de behandeling. Het is vervolgens de geneesheer-directeur die ervoor moet zorgen dat deze behandelaar in overleg met de patiënt een behandelingsplan opstelt (artikel 38, lid 2 van de Wet BOPZ). Indien er sprake is van dwangbehandeling, dient de geneesheer-directeur bij de melding aan de inspectie te vermelden welke persoon verantwoordelijk is voor de beslissing om tot dwangbehandeling over te gaan (artikel 38, lid 6 van de Wet BOPZ). Het besluit tot de toepassing van middelen en maatregelen ter overbrugging van een tijdelijke noodsituatie behoort genomen te worden door de behandelend arts. Als deze afwezig is, zal het diens vervanger zijn die beslist of tot toepassing moet worden overgegaan. Het kan voorkomen dat een arts niet terstond aanwezig kan zijn om beslissingen te nemen. In dat geval is het verpleegkundig afdelingshoofd of diens vervanger de aangewezen persoon om de maatregelen te treffen teneinde de noodsituatie beheersbaar te maken, waarbij uiteraard de geldende beperkingen in de beroepsuitoefening onverlet blijven. Het is zaak dat in alle gevallen een arts zo snel mogelijk de verantwoordelijkheid voor de beslissing overneemt (Besluit middelen en maatregelen BOPZ). 24

25 Bevindingen In alle 10 bestudeerde (concept) nota's wordt aandacht besteed aan de verantwoordelijkheidstoedeling bij het toepassen van middelen en maatregelen. De meeste aandacht gaat echter, onterecht, uit naar de beslissingsbevoegdheid bij de toepassing van middelen en maatregelen ter overbrugging van een tijdelijke noodsituatie. Zoals gezegd, dienen instellingen in het kader van de Kwaliteitswet zorginstellingen verantwoorde zorg te leveren. Dat wil zeggen: zorg van een goed niveau en in ieder geval doeltreffend, doelmatig, patiëntgericht en afgestemd op de reële behoefte van de patiënt. Het gaat erom elke keer opnieuw de juiste verhouding tussen de aspecten doeltreffend, doelmatig en patiëntgericht te vinden. Elke instelling heeft daarbij haar eigen doelstellingen met eigen kwaliteitseisen. Aangezien het feit dat de toepassing van middelen en maatregelen een bijzonder ingrijpende interventie is, dient één van de doelstellingen van de instelling gericht te zijn op het zoveel mogelijk beperken van de toepassing van middelen en maatregelen. Uitgangspunt dient daarom te zijn dat de toepassing van middelen en maatregelen moet voldoen aan de rechtsbeginselen van subsidiariteit, proportionaliteit en doelgerichtheid. Deze beginselen houden het volgende in: - subsidiariteit: bij het bestaan van een keuzemogelijkheid moet de voorkeur worden gegeven aan de minst ingrijpende maatregel. Wat het minst ingrijpende middel is, is niet steeds gemakkelijk te bepalen. In een concreet geval kan bij de keuze worden meegewogen, welk middel de patiënt zelf als het minst ingrijpend ervaart; - proportionaliteit: de aard van de interventie moet qua duur en aard in verhouding staan tot de ernst van het af te wenden gevaar (de verhouding tussen de aanleiding voor de maatregel en de omvang ervan (duur, dosis)); - doelgerichtheid: de toegepaste maatregel hoort geschikt te zijn om het beoogde doel te bereiken. Bevindingen De beginselen subsidiariteit, proportionaliteit en doelgerichtheid zijn maar in 2 van de 10 onderzochte (concept) nota's aangetroffen. 25

26 3.5 Werkwijze Dwangbehandeling De geneesheer-directeur geeft uiterlijk bij het begin van een dwangbehandeling daarvan kennis aan de inspecteur. Hij vermeldt daarbij ten minste welke persoon verantwoordelijk is voor de beslissing om tot dwangbehandeling over te gaan en de redenen die aan de beslissing ten grondslag liggen. Ook vermeldt hij of de patiënt in staat kan worden geacht gebruik te maken van de klachtenregeling, vervat in artikel 41 van de Wet BOPZ. Voorts geeft hij zo spoedig mogelijk na het begin van de dwangbehandeling daarvan kennis aan de vertegenwoordiger (wettelijk vertegenwoordiger, of gemachtigde, of echtgenoot/levensgezel, of ouder/kind/broer/zus) van de patiënt (artikel 38, lid 6 van de Wet BOPZ). Bevindingen In 8 van de 10 onderzochte (concept) nota's wordt voorgeschreven dat aan de toepassing van een dwangbehandeling altijd een melding aan de inspectie vooraf dient te gaan. In 7 (concept) nota's wordt aandacht besteed aan het feit dat de vertegenwoordiger van de toepassing van een dwangbehandeling op de hoogte moet worden gesteld M&M ter overbrugging van een noodsituatie De geneesheer-directeur geeft zo spoedig mogelijk na het begin van de toepassing van een middel of maatregel ter overbrugging van een noodsituatie (M&M-nood) daarvan kennis aan de echtgenoot, de wettelijke vertegenwoordiger of, ingeval deze ontbreken, de naaste (familie)betrekkingen en in ieder geval aan de inspecteur. Bevindingen In 6 respectievelijk 7 van de 10 onderzochte (concept) nota's wordt aandacht besteed aan het feit dat de echtgenoot/levensgezel of de (familie)betrekkingen van de toepassing van M&M-nood op de hoogte gesteld dienen te worden. Dit percentage ligt hoger voor wat betreft de kennisgeving aan de wettelijk vertegenwoordiger. 26

27 In 9 (concept) nota's wordt voorgeschreven dat M&M-nood zo spoedig mogelijk na het begin van de toepassing aan de inspectie gemeld moet worden Beperking fundamentele rechten Evenals in de Wet BOPZ dient in de beleidsnota middelen en maatregelen een duidelijk onderscheid gemaakt te worden tussen de toepassing van middelen en maatregelen en een eventuele beperkingen van de fundamentele rechten van de patiënt zoals die zijn vastgelegd in respectievelijk voortvloeien uit de Grondwet. Tot deze fundamentele rechten van de patiënt behoren het ontvangen en verzenden van post, het ontvangen van bezoek, vrijheid van beweging en vrijheid van telefoonverkeer. In de huisregels wordt aangegeven hoe deze rechten in de praktijk van het ziekenhuis zijn verwezenlijkt. De huisregels mogen de uitoefening van deze rechten wel kanaliseren, maar niet verder beperken dan voor een ordelijke gang van zaken in het ziekenhuis noodzakelijk is. De Wet BOPZ geeft in artikel 40 de mogelijkheid om in individuele gevallen beperkingen in deze rechten aan te brengen. Dit betreft: a. recht op correspondentie: De patiënten moeten onbelemmerd kunnen corresponderen. Hierin kunnen geen beperkingen worden aangebracht. Wel is er een mogelijkheid poststukken gericht aan of afkomstig van een patiënt, te controleren op meegezonden voorwerpen, bijvoorbeeld drugs. b. overige rechten: Het recht op bezoek, de vrijheid van beweging en het telefoonverkeer mogen op de volgende gronden worden beperkt: - als er vrees bestaat dat de uitoefening van het recht nadelige gevolgen kan hebben voor de gezondheidstoestand van de patiënt; - ter voorkoming van verstoring van de orde in het ziekenhuis zoals omschreven in de huisregels; - ter voorkoming van strafbare feiten. Beperking van bezoek en telefoonverkeer is niet mogelijk met betrekking tot de contacten met de patiëntenvertrouwenspersoon, een advocaat of procureur die als raadsman optreedt, een justitiële autoriteit of de inspectie. Van de beperkingen wordt onverwijld mededeling gedaan aan de geneesheerdirecteur van het ziekenhuis. Het is mogelijk dat een deel van de beperkingen al in het behandelingsplan is opgenomen. Artikel 40 biedt de mogelijkheid om beperkingen toe te passen ook al 27

28 is er geen overeenstemming over het behandelingsplan of ook al heeft de patiënt zijn instemming weer herroepen. Vanzelfsprekend moet er sprake zijn van de in artikel 40 genoemde gronden. Bedacht moet hierbij worden dat de gronden voor vrijheidsbeperking in artikel 40 aanzienlijk minder strikt zijn dan de grond voor het ten uitvoer leggen van een dwangbehandeling. Bevindingen In 4 van de 10 onderzochte (concept) nota's wordt aandacht besteed aan de fundamentele rechten van de patiënt en de gronden voor vrijheidsbeperking. In deze nota's wordt eveneens het onderscheid met de toepassing van middelen en maatregelen belicht Klachtrecht Voor onvrijwillig opgenomen patiënten voorziet de Wet BOPZ in artikel 41 in een klachtenregeling. Daarnaast is in de Wet klachtrecht cliënten zorgsector een klachtenregeling opgenomen voor alle, vrijwillig dan wel onvrijwillig, opgenomen patiënten. Ingevolge artikel 41 van de Wet BOPZ kan er een klacht worden ingediend door de patiënt zelf, maar ook door ieder ander in het ziekenhuis verblijvende patiënt en ieder van de in artikel 4 van de wet bedoelde personen. Er kan een klacht worden ingediend tegen: - de beslissing dat de patiënt niet in staat is zijn wil te bepalen waar het gaat om behandeling; - dwangbehandeling; - toepassing van middelen en maatregelen; - beperking van de rechten genoemd in artikel 40; - het niet toepassen van het behandelingsplan. Het is van belang dat ook in een beleidsnota middelen en maatregelen aandacht wordt besteed aan (of ten minste wordt verwezen naar) artikel 41 van de Wet BOPZ en de Wet klachtrecht cliënten zorgsector. Juist in het kader van dit onderwerp dient men zich te realiseren dat beperkingen van de rechten van de patiënt aangevochten kunnen worden. 28

29 Bevindingen In 7 van de 10 onderzochte (concept) nota's wordt aandacht besteed aan (of verwezen naar) de klachtregeling van artikel 41 van de Wet BOPZ. De Wet klachtrecht cliënten zorgsector wordt echter in geen enkele (concept) nota vermeld. Dit ondanks het feit dat ook vrijwillig opgenomen patiënten klachten kunnen hebben over vrijheidsbeperkingen zoals bijvoorbeeld een klacht over ten onrechte veronderstelde toestemming voor het toepassen van middelen en maatregelen Patiëntenvertrouwenspersoon In artikel 59 van de Wet BOPZ en het Besluit patiëntenvertrouwenspersoon wordt de positie van de patiëntenvertrouwenspersoon (PVP) geregeld. De PVP is verplicht gesteld voor algemeen psychiatrische ziekenhuizen, maar niet voor psychiatrische afdelingen van algemene en universitaire ziekenhuizen. De taak van de PVP is het verlenen van advies en bijstand aan de patiënten in zaken die samenhangen met hun opneming en verblijf in het ziekenhuis. De PVP heeft, voor zover noodzakelijk voor een goede uitoefening van zijn taak, toegang tot alle ruimten (daaronder valt bijvoorbeeld ook een separeerverblijf) van het ziekenhuis. De PVP kan zonder voorafgaande toestemming van derden met de patiënten spreken. Onverminderd het bepaalde bij of krachtens de wet, worden aan de PVP inlichtingen verschaft en bescheiden getoond. Voor inzage in dossiers moet de vereiste toestemming zijn gegeven. Bevindingen 9 van de 11 instellingen waar een PVP werkzaam is, beschikken over een (concept) nota. In 7 (concept) nota's wordt aandacht besteed aan de taken en bevoegdheden van de PVP. 29

30 3.6 Evaluatie Zoals al eerder vermeld, benadrukt de Kwaliteitswet zorginstellingen dat verantwoorde zorg tot stand komt op basis van doelbewust beleid. In dit beleid passen eveneens activiteiten die gericht zijn op de evaluatie van de zorgverlening. In de Wet BOPZ wordt in artikel 56, lid 1 ingegaan op de vereiste regelmatige evaluatie van de uitvoering van het behandelingsplan van de gedwongen opgenomen patiënt. De geneesheer-directeur dient er zorg voor te dragen dat in het patiëntendossier aantekeningen worden gemaakt van deze maandelijkse evaluatie. Artikel 2 van het Besluit rechtspositieregelen BOPZ schrijft voor dat het behandelingsplan zodanig moet worden opgesteld, dat een regelmatige toetsing van de in het behandelingsplan opgenomen middelen aan de bereikte resultaten mogelijk is. Met andere woorden: er dient een regelmatige toetsing te zijn of de toegepaste (therapeutische) middelen leiden tot de resultaten die werden beoogd. Wordt het doel niet binnen de gestelde termijn bereikt, dan zal een heroverweging van de middelen moeten plaatshebben. Bevindingen Van de 10 onderzochte (concept) nota's blijkt er slechts 1 nota aandacht te besteden aan de evaluatie van M&M-akkoord, 2 nota's aan de evaluatie van M&M-dwang en 5 nota's aan de evaluatie van M&M-nood. In 5 van de 10 onderzochte (concept) nota's wordt aangegeven dat de toepassing van middelen en maatregelen eveneens geëvalueerd dient te worden met de patiënt of met de vertegenwoordiger van de patiënt. 4 (concept) nota's schrijven voor wie van het behandelteam bij de evaluatie van de toepassing van middelen en maatregelen betrokken moeten worden. Tenslotte blijkt uit slechts 1 nota op welke wijze de geneesheer-directeur bij de evaluatie van de toepassing van middelen en maatregelen moet worden betrokken. 3.7 Verzameling en registratie van gegevens Artikel 454 van de WGBO bepaalt dat de hulpverlener een dossier dient in te richten met betrekking tot de behandeling van de patiënt. Hij houdt daarin aantekening van de gegevens omtrent de gezondheid van de patiënt en de te diens aanzien uitgevoerde verrichtingen en neemt andere stukken, bevattende zodanige gegevens, daarin op, een en ander voor zover dit voor een goede hulpverlening aan hem noodzakelijk is. 30

Toepassing van Middelen en Maatregelen

Toepassing van Middelen en Maatregelen Toepassing van Middelen en Maatregelen 1. Inleiding 3 2. Wat zijn Middelen en Maatregelen? 3 3. Wanneer worden Middelen en Maatregelen 5 toegepast? 4. Wat is dwangbehandeling? 5 5. Wie is verantwoordelijk?

Nadere informatie

Uw rechten en behandeling

Uw rechten en behandeling Uw rechten en behandeling als wij gedwongen moeten ingrijpen in noodsituaties Behandeling onder dwang Als u tijdens uw opname te maken krijgt met gedwongen behandeling, hebt u als patiënt van GGZ ingeest

Nadere informatie

Rapport naar aanleiding van de individuele toetsing dwangbehandeling (artikel 38c, lid 7 Wet Bopz)

Rapport naar aanleiding van de individuele toetsing dwangbehandeling (artikel 38c, lid 7 Wet Bopz) Rapport naar aanleiding van de individuele toetsing dwangbehandeling (artikel 38c, lid 7 Wet Bopz) In Te Datum Van

Nadere informatie

Artikel 38, 5e lid Bopz (aangepast) Dwangbehandeling

Artikel 38, 5e lid Bopz (aangepast) Dwangbehandeling Artikel 2 Bopz Voorlopige machtiging (vm) Artikel 14 a Bopz (nw) Voorwaardelijke machtiging Artikel 15 Bopz Rechterlijke machtiging op eigen verzoek Artikel 20 Bopz Inbewaringstelling (ibs) Artikel 14

Nadere informatie

Dwangtoepassing. informatie voor cliënten

Dwangtoepassing. informatie voor cliënten Dwangtoepassing informatie voor cliënten Inhoud 1 Inleiding 1 Wat zijn middelen of maatregelen? 2 Wie neemt de beslissing? 2 Dwangmiddelenregister 2 Hoe lang? 3 Beëindiging 3 Hulp bij problemen met middelen

Nadere informatie

BOPZ Klachtenregeling patiënten OLVG definitieve versie 15 juni 2017

BOPZ Klachtenregeling patiënten OLVG definitieve versie 15 juni 2017 BOPZ Klachtenregeling patiënten OLVG definitieve versie 15 juni 2017 Voorwoord Als u niet tevreden bent over onze zorgverlening op de psychiatrische afdeling van OLVG op locatie West, heeft u het recht

Nadere informatie

Informatiefolder voor cliënten: middelen of maatregelen (MofM) in noodsituaties/dwangbehandeling] Meer informatie:

Informatiefolder voor cliënten: middelen of maatregelen (MofM) in noodsituaties/dwangbehandeling] Meer informatie: MIDDELEN OF MAATREGELEN (MOFM) IN NOODSITUATIES/- DWANGBEHANDELING INHOUD Woord vooraf Wat zijn MofM? Wanneer MofM? Wat is de maximumtermijn van MofM? Wat is dwangbehandeling? Wat is de maximumtermijn

Nadere informatie

Gedwongen opname Uw rechten en plichten

Gedwongen opname Uw rechten en plichten Gedwongen opname Uw rechten en plichten Psychiatrie Inleiding Wanneer u te maken heeft met een gedwongen opname, heeft u als patiënt van Medisch Spectrum Twente verschillende rechten. U kunt gedwongen

Nadere informatie

Wilsonbekwaamheid of BOPZ. Jacqueline Koster oktober 2014

Wilsonbekwaamheid of BOPZ. Jacqueline Koster oktober 2014 Wilsonbekwaamheid of BOPZ Jacqueline Koster oktober 2014 Casus borderline persoonlijkheidsstoornis overdosis aan medicatie ingenomen: 30 paracetamol 500 mg, 45 oxazepam 10 mg Patiënte weigert SE behandeling.

Nadere informatie

Addendum Bopz, een klachtenregeling Bopz

Addendum Bopz, een klachtenregeling Bopz juni 19 Addendum Bopz, een klachtenregeling Bopz Inleiding Deze klachtenregeling Bopz is van toepassing op de Bopz klachtencommissie van Ziekenhuisgroep Twente (ZGT) voor wat betreft de klachtbehandeling

Nadere informatie

Interzorg en de wet Bopz

Interzorg en de wet Bopz Interzorg en de wet Bopz dicht bij jezelf Interzorg en de wet Bopz Interzorg Noord-Nederland heeft een aantal locaties met een afdeling voor cliënten met een psychogeriatrische aandoening (meestal dementie).

Nadere informatie

1 RAPPORTI. Geen toevlucht tot toepassen Middelen of Maatregelen omdat opstellen behandelingsplan te lang duurt.

1 RAPPORTI. Geen toevlucht tot toepassen Middelen of Maatregelen omdat opstellen behandelingsplan te lang duurt. 1 RAPPORTI Geen toevlucht tot toepassen Middelen of Maatregelen omdat opstellen behandelingsplan te lang duurt. 2 INSPECTIE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG Resultaten van het onderzoek naar indicaties of toevlucht

Nadere informatie

Introductie Wet BOPZ. Jacqueline Koster juni 2013

Introductie Wet BOPZ. Jacqueline Koster juni 2013 Introductie Wet BOPZ Jacqueline Koster juni 2013 Wet BOPZ In werking getreden in 1994 Doel: rechtsbescherming van onvrijwillig opgenomen cliënten Vormen van gedwongen opname In Bewaring Stelling (IBS)

Nadere informatie

Introductie Wet BOPZ Helga Saez, 24 september 2014

Introductie Wet BOPZ Helga Saez, 24 september 2014 Introductie Wet BOPZ Helga Saez, 24 september 2014 Wet BOPZ In werking getreden in 1994 Doel: rechtsbescherming van onvrijwillig opgenomen cliënten 1 Onderdelen Wet BOPZ (1) 1. Definities/begrippen 2.

Nadere informatie

Wat is een voorlopige machtiging? Wel of geen machtiging. Gevolgen en duur voorlopige machtiging. Wat is machtiging voortgezet verblijf?

Wat is een voorlopige machtiging? Wel of geen machtiging. Gevolgen en duur voorlopige machtiging. Wat is machtiging voortgezet verblijf? Wat is een voorlopige machtiging? Wel of geen machtiging Over de Wet Bopz Voorlopige machtiging en machtiging tot voortgezet verblijf Gevolgen en duur voorlopige machtiging Wat is machtiging voortgezet

Nadere informatie

Toelichting vragenlijst Dit is de vragenlijst voor Bopz meldingen. Deze vragenlijst bevat een drietal pagina s die toelichting behoeven:

Toelichting vragenlijst Dit is de vragenlijst voor Bopz meldingen. Deze vragenlijst bevat een drietal pagina s die toelichting behoeven: Document Versie 2.0 Datum 26 februari 2016 Toelichting vragenlijst Dit is de vragenlijst voor Bopz meldingen. Deze vragenlijst bevat een drietal pagina s die toelichting behoeven: PATIËNTGEGEVENS: dit

Nadere informatie

Brochure crisismaatregel

Brochure crisismaatregel Voorliggende tekst is een concept waarin nog inhoudelijke en/of redactionele wijzigingen in kunnen worden aangebracht. Deze concept tekst is uitsluitend bedoeld t.b.v. de Oefensessies t.b.v. de Implementatie

Nadere informatie

Gedwongen opname. informatie voor cliënten

Gedwongen opname. informatie voor cliënten Gedwongen opname informatie voor cliënten Inhoud 1 Voorwoord 1 Hoe kunt u gedwongen opgenomen worden? 1 Inbewaringstelling (ibs) 3 Rechterlijke machtiging (rm) 7 Recht op een behandelplan 7 Schadevergoeding

Nadere informatie

De Wet Bopz en het Wetsvoorstel Zorg en Dwang psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapte cliënten

De Wet Bopz en het Wetsvoorstel Zorg en Dwang psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapte cliënten De Wet Bopz en het Wetsvoorstel Zorg en Dwang psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapte cliënten Een rapport voor De Riethorst Stromenland Bijlagen behorende bij scriptie Geschreven door: Alida

Nadere informatie

Gedwongen opgenomen met een rechterlijke machtiging. Informatie voor cliënten

Gedwongen opgenomen met een rechterlijke machtiging. Informatie voor cliënten Gedwongen opgenomen met een rechterlijke machtiging Informatie voor cliënten Inleiding In de Wet Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ) staat wat de rechten zijn van patiënten die

Nadere informatie

Bopz beleid. Informatie over opname op een psychogeriatrische (pg)afdeling, beleid en klachtenregeling. vit0032_brochure BOPZ-07.indd :22

Bopz beleid. Informatie over opname op een psychogeriatrische (pg)afdeling, beleid en klachtenregeling. vit0032_brochure BOPZ-07.indd :22 Bopz beleid Informatie over opname op een psychogeriatrische (pg)afdeling, beleid en klachtenregeling vit0032_brochure BOPZ-07.indd 1 16-08-12 14:22 In deze brochure informeren wij u over de Wet Bijzondere

Nadere informatie

Toetsingscriteria voor het aanmerken van instellingen voor geestelijke gezondheidszorg als psychiatrisch ziekenhuis in de zin van de Wet Bopz

Toetsingscriteria voor het aanmerken van instellingen voor geestelijke gezondheidszorg als psychiatrisch ziekenhuis in de zin van de Wet Bopz Toetsingscriteria voor het aanmerken van instellingen voor geestelijke gezondheidszorg als psychiatrisch ziekenhuis in de zin van de Wet Bopz Inleiding De Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen

Nadere informatie

Vrijheidsbeperkende middelen en maatregelen

Vrijheidsbeperkende middelen en maatregelen Vrijheidsbeperkende middelen en maatregelen De Wet Bopz i Informatie voor ouders en/of vertegenwoordigers van locatie de Schans in Halsteren Inhoud 1. Inleiding 3 2. Indicatiestelling & opname 4 3. Het

Nadere informatie

Toetsingscriteria voor het aanmerken van instellingen voor geestelijke gezondheidszorg als psychiatrisch ziekenhuis in de zin van de Wet Bopz

Toetsingscriteria voor het aanmerken van instellingen voor geestelijke gezondheidszorg als psychiatrisch ziekenhuis in de zin van de Wet Bopz Toetsingscriteria voor een Bopz-aanmerking in de Geestelijke Gezondheidszorg versie 27-02-2018 Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting Toetsingscriteria voor het aanmerken van instellingen voor

Nadere informatie

Gedwongen opname met een rechterlijke machtiging (RM)

Gedwongen opname met een rechterlijke machtiging (RM) Gedwongen opname met een rechterlijke machtiging (RM) Inhoud 1. Inleiding 4 2. Samenvatting 4 3. Verschillende soorten gedwongen opnamen 5 4. Voorwaarden voor een RM 5 5. Procedure 6 6. Duur 7 7. Gevolgen

Nadere informatie

Volksgezondheidswetgeving GENEESKUNDIGE BEHANDELINGSOVEREENKOMST

Volksgezondheidswetgeving GENEESKUNDIGE BEHANDELINGSOVEREENKOMST GENEESKUNDIGE BEHANDELINGSOVEREENKOMST 13 Geneeskundige behandelingsovereenkomst (P.B. 2000, no. 118) Landsverordening van de 23ste oktober 2000 houdende vaststelling van de tekst van Boek 7 van het Burgerlijk

Nadere informatie

BOPZ addendum. Bijlage bij Klachtenregeling Tergooi. Voorwoord

BOPZ addendum. Bijlage bij Klachtenregeling Tergooi. Voorwoord Bijlage bij Klachtenregeling Tergooi Voorwoord In de Klachtenregeling van Tergooi is beschreven hoe het indienen en afhandelen van klachten op grond van de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz)

Nadere informatie

Als een gedwongen opname nodig is

Als een gedwongen opname nodig is Als een gedwongen opname nodig is Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U bent opgenomen op de afdeling Psychiatrie van ons ziekenhuis en uw behandelaar en uw omgeving

Nadere informatie

BOPZ klachten. Afdeling Psychiatrie en Medische Psychologie

BOPZ klachten. Afdeling Psychiatrie en Medische Psychologie BOPZ klachten Afdeling Psychiatrie en Medische Psychologie Reglement klachtencommissie voor de behandeling van BOPZ klachten Waterlandziekenhuis Voor de behandeling van klachten van patiënten die met rechterlijke

Nadere informatie

Volgens de Wet Bopz zijn er diverse vormen van gedwongen opname of gedwongen behandeling:

Volgens de Wet Bopz zijn er diverse vormen van gedwongen opname of gedwongen behandeling: GEDWONGEN OPGENOMEN MET EEN INBEWARINGSTELLING (IBS) INHOUD Woord vooraf Hoe kunt u gedwongen worden opgenomen? Wat is een IBS? Wat is de procedure bij een IBS? Hoe lang duurt een IBS? Wat zijn de gevolgen

Nadere informatie

Hoofdstuk 4. Kwaliteit

Hoofdstuk 4. Kwaliteit Fawzi Salih van K2 Brabants Kenniscentrum Jeugd heeft voor u een eerste screening gemaakt van hoofdstuk 4. Het resultaat van de screening is terug te vinden op de volgende pagina s. De samenvatting per

Nadere informatie

Gedwongen opname met een inbewaringstelling (IBS)

Gedwongen opname met een inbewaringstelling (IBS) Gedwongen opname met een inbewaringstelling (IBS) Inhoud 1. Inleiding 4 2. Samenvatting 4 3. Verschillende soorten gedwongen opnamen 5 4. IBS en criteria 5 5. Procedure 6 6. Duur 7 7. Gevolgen 7 8. Beschikken

Nadere informatie

2. Onder handelingen op het gebied van de geneeskunst worden verstaan:

2. Onder handelingen op het gebied van de geneeskunst worden verstaan: Artikel 446 1. De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling - in deze afdeling verder aangeduid als de behandelingsovereenkomst - is de overeenkomst waarbij een natuurlijke persoon of een rechtspersoon,

Nadere informatie

Beleid 'onvrijwillige zorg' Vrijheidsbeperking binnen Lang Verblijf. woonzorg en dagbesteding

Beleid 'onvrijwillige zorg' Vrijheidsbeperking binnen Lang Verblijf. woonzorg en dagbesteding Beleid 'onvrijwillige zorg' Vrijheidsbeperking binnen Lang Verblijf woonzorg en dagbesteding 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Wanneer wordt onvrijwillige zorg toegepast? 4 3. De wetgeving 5 3.1 Wet bijzondere

Nadere informatie

Gedwongen opgenomen, welke rechten en plichten gelden dan?

Gedwongen opgenomen, welke rechten en plichten gelden dan? Gedwongen opgenomen, welke rechten en plichten gelden dan? U bent gedwongen opgenomen bij één van de onderdelen van Parnassia Groep op last van de rechter. Omdat u niet zelf voor opname heeft gekozen is

Nadere informatie

Gedwongen opgenomen. Wat zijn mijn rechten en plichten? Inbewaringstelling (IBS)

Gedwongen opgenomen. Wat zijn mijn rechten en plichten? Inbewaringstelling (IBS) Gedwongen opgenomen Wat zijn mijn rechten en plichten? Inbewaringstelling (IBS) U kunt gedwongen worden opgenomen in een psychiatrische instelling als er sprake is van gevaar voor uzelf of voor anderen

Nadere informatie

Informatieboekje wet BOPZ

Informatieboekje wet BOPZ Informatieboekje wet BOPZ Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen Informatie over gedwongen opnames middels Rechterlijke Machtiging Inbewaringstelling en Middelen en Maatregelen Dit informatieboekje

Nadere informatie

In deze brochure zetten we de belangrijkste rechten en plichten op een rij:

In deze brochure zetten we de belangrijkste rechten en plichten op een rij: UW RECHTEN ALS CLIËNT BIJ GGZ WNB INLEIDING Als u na uw aanmelding besluit tot een behandeling bij GGZ WNB, maken we daarover afspraken met u. Die worden vastgelegd in het behandelplan. Daarin staat voor

Nadere informatie

Bopz. Bopz. De Wet Bopz voor verzorgenden. en verpleegkundigen. Begrippen en toepassingen in verpleeg- en verzorgingshuizen

Bopz. Bopz. De Wet Bopz voor verzorgenden. en verpleegkundigen. Begrippen en toepassingen in verpleeg- en verzorgingshuizen Bopz Begrippen en toepassingen in verpleeg- en verzorgingshuizen De Wet Bopz voor verzorgenden en verpleegkundigen Bopz Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische

Nadere informatie

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Over de Wet bopz Actueel overzicht van de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Over de Wet bopz Actueel overzicht van de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Over de Wet bopz Actueel overzicht van de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen Over de Wet bopz Actueel overzicht van de Wet bijzondere

Nadere informatie

Veilige zorg voor mensen met dementie

Veilige zorg voor mensen met dementie Veilige zorg voor mensen met dementie Veilige zorg voor mensen met dementie Mensen met dementie zorg willen wij zorg geven in een veilige omgeving, die zoveel mogelijk recht doet aan de mogelijkheden voor

Nadere informatie

Burgerlijk Wetboek Boek 7, Afdeling 5

Burgerlijk Wetboek Boek 7, Afdeling 5 Burgerlijk Wetboek Boek 7, Afdeling 5 (Tekst geldend op: 19 02 2015) Afdeling 5. De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling Artikel 446 4. De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling in deze

Nadere informatie

Gedwongen opname. Informatie voor cliënten en betrokkenen

Gedwongen opname. Informatie voor cliënten en betrokkenen Gedwongen opname Informatie voor cliënten en betrokkenen Februari 2015 INHOUD 1. Inleiding blz 3 2. Gedwongen opname blz 4 3. Wanneer gedwongen opname? blz 5 4. Hoe verloopt de opname? blz 6 5. Hoe lang

Nadere informatie

Uw rechten en behandeling

Uw rechten en behandeling Uw rechten en behandeling als u gedwongen wordt opgenomen Voorlopige machtiging of machtiging voortgezet verblijf Als u te maken krijgt met gedwongen opname, hebt u als patiënt van GGZ ingeest verschillende

Nadere informatie

Bopz-aanmerking per instelling, afdeling of locatie: zorgvoorzieningen.

Bopz-aanmerking per instelling, afdeling of locatie: zorgvoorzieningen. Toetsingscriteria voor het aanmerken van locaties in de psychogeriatrische 1 en verstandelijk gehandicapten zorg als psychiatrisch ziekenhuis in de zin van de Wet Bopz 1 Inleiding De Wet bijzondere opnemingen

Nadere informatie

Relevante wet- en regelgeving die vandaag aan de orde komt in deze presentatie

Relevante wet- en regelgeving die vandaag aan de orde komt in deze presentatie Presentatie W&T thema Bopz op 9 mei 2016 Opzet: Korte uiteenzetting presentatie Goede zorg aan onze (psychogeriatrische) ouderen Persoonlijke kennistoets deelnemers Presentatie waarin antwoorden volgen

Nadere informatie

Wet BOPZ (Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen)

Wet BOPZ (Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen) Wet BOPZ (Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen) De Wet Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen (de wet BOPZ) regelt gedwongen opname van mensen die lijden aan een psychische

Nadere informatie

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Over de Wet bopz Actueel overzicht van de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Over de Wet bopz Actueel overzicht van de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Over de Wet bopz Actueel overzicht van de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen Over de Wet bopz Actueel overzicht van de Wet bijzondere

Nadere informatie

Gedwongen opgenomen met een in bewaringstelling

Gedwongen opgenomen met een in bewaringstelling Gedwongen opgenomen met een in bewaringstelling 1. Inleiding 3 2. Hoe kunt u gedwongen opgenomen worden? 3 3. Wat is een in bewaringstellingn (IBS)? 4 4. Hoe loopt de procedure? 4 5. Hoe lang duurt een

Nadere informatie

PRIVACY REGLEMENT MIND-KRACHT

PRIVACY REGLEMENT MIND-KRACHT PRIVACY REGLEMENT MIND-KRACHT Mind-Kracht en de aan haar verbonden hulpverleners zijn wettelijk verplicht om een dossier met betrekking tot de behandeling van de cliënt in te richten. In dit dossier zijn

Nadere informatie

Gedwongen opnames. middels Rechterlijke Machtiging en Inbewaringstelling en Middelen en Maatregelen

Gedwongen opnames. middels Rechterlijke Machtiging en Inbewaringstelling en Middelen en Maatregelen Gedwongen opnames middels Rechterlijke Machtiging en Inbewaringstelling en Middelen en Maatregelen Inhoud Waarom deze brochure? 3 De gedwongen opname met een rechterlijke machtiging (RM) De gedwongen opname

Nadere informatie

Onvrijwillige opname op een BOPZ-afdeling met vrijheidsbeperkende maatregelen Inbewaringstelling of rechtelijke machtiging

Onvrijwillige opname op een BOPZ-afdeling met vrijheidsbeperkende maatregelen Inbewaringstelling of rechtelijke machtiging Onvrijwillige opname op een BOPZ-afdeling met vrijheidsbeperkende maatregelen Inbewaringstelling of rechtelijke machtiging Inleiding Het standpunt van de cliënt ten opzichte van een opname Met deze folder

Nadere informatie

KENNISMAKING Een paar vragen ter introductie (JURIDISCHE) INTRODUCTIE: WET BOPZ EN WET ZORG EN DWANG. Programma

KENNISMAKING Een paar vragen ter introductie (JURIDISCHE) INTRODUCTIE: WET BOPZ EN WET ZORG EN DWANG. Programma (JURIDISCHE) INTRODUCTIE: WET BOPZ EN WET ZORG EN DWANG mr. dr. Brenda Frederiks (VUmc/APH) / b.frederiks@vumc.nl mr. Sofie Steen (KBS Advocaten) / sm.steen@kbsadvocaten.nl MEDILEX, OPLEIDING BOPZ OUDERENZORG,

Nadere informatie

Privacyreglement Groenhuysen

Privacyreglement Groenhuysen Privacyreglement Groenhuysen Voorwoord Dit privacyreglement heeft als doel een praktische uitwerking te geven van de relevante bepalingen van Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp), de Wet bijzondere opneming

Nadere informatie

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Uitgave: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postadres: Postbus 20350, 2500 EJ Den Haag Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag Telefoon (070) 340 79 11 Publieksvoorlichting: Meer exemplaren

Nadere informatie

Terugdringen van vrijheidsbeperkingen (?)

Terugdringen van vrijheidsbeperkingen (?) Terugdringen van vrijheidsbeperkingen (?) - Zorgvuldigheidseisen en systematische aanpak - - De Acht van de IGZ : zo maak je jouw zorginstelling inspectieproof 29 mei 2015 Mr R. Helle, specialist ouderengeneeskunde

Nadere informatie

Middelen of maatregelen

Middelen of maatregelen Middelen of maatregelen Informatie voor patiënten voor geestelijke gezondheid Voorwoord In de afgelopen jaren zijn er voor de (geestelijke) gezondheidszorg diverse wetten tot stand gekomen. Daarin staan

Nadere informatie

Informatie voor patiënten

Informatie voor patiënten Informatie voor patiënten Middelen of maatregelen Middelen of maatregelen In deze folder vindt u informatie wat onder middelen en maatregelen wordt verstaan in een psychiatrisch ziekenhuis en wat uw rechten

Nadere informatie

Toetsingscriteria voor een Bopz-aanmerking in de psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapten zorg

Toetsingscriteria voor een Bopz-aanmerking in de psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapten zorg Toetsingscriteria voor een Bopz-aanmerking in de psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapten zorg versie 27-02-2018 Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting Toetsingscriteria voor het aanmerken

Nadere informatie

Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz) / 31

Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz) / 31 Verkorte inhoudsopgave: Algemene inhoudsopgave / V De Wet Bopz in kort bestek / 1 Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz) / 31 Uitvoeringsregelingen Wet Bopz / 95 Voorstel Wet

Nadere informatie

JURIDISCHE INTRODUCTIE: WET BOPZ EN WET ZORG EN DWANG. Kennismaking met je buurvrouw of buurman. Programma

JURIDISCHE INTRODUCTIE: WET BOPZ EN WET ZORG EN DWANG. Kennismaking met je buurvrouw of buurman. Programma JURIDISCHE INTRODUCTIE: WET BOPZ EN WET ZORG EN DWANG mr. dr. Brenda Frederiks (VUmc/APH) / b.frederiks@vumc.nl MEDILEX, OPLEIDING BOPZ PG, 7 september 2018 Programma - Kennismaking - Quiz - Deel 1: de

Nadere informatie

Gedwongen opname. Informatie voor cliënten en naastbetrokkenen

Gedwongen opname. Informatie voor cliënten en naastbetrokkenen Gedwongen opname Informatie voor cliënten en naastbetrokkenen Soms wordt een gedwongen opname in een psychiatrisch ziekenhuis zoals Vincent van Gogh noodzakelijk geacht. Een gedwongen opname kan alleen

Nadere informatie

Gedwongen opnames. middels Rechterlijke Machtiging en Inbewaringstelling en Dwangtoepassing

Gedwongen opnames. middels Rechterlijke Machtiging en Inbewaringstelling en Dwangtoepassing Gedwongen opnames middels Rechterlijke Machtiging en Inbewaringstelling en Dwangtoepassing Inhoud De gedwongen opname met een rechterlijke machtiging (RM) De gedwongen opname - wetgeving Wat is een rechterlijke

Nadere informatie

Begripsomschrijvingen Persoonsgegevens Persoonsregistratie Patiënt Verantwoordelijke Hulpverlener Personeel Bewerker Derde Verstrekken van

Begripsomschrijvingen Persoonsgegevens Persoonsregistratie Patiënt Verantwoordelijke Hulpverlener Personeel Bewerker Derde Verstrekken van Privacyreglement B.V. Vicino Noord-Holland Noord (hierna: Vicino) en de aan haar verbonden hulpverleners zijn wettelijk verplicht om een medisch dossier met betrekking tot de behandeling van de patiënt

Nadere informatie

Rechtspositie. Mondriaan. Mondriaan. van opgenomen patiënten. voor geestelijke gezondheid

Rechtspositie. Mondriaan. Mondriaan. van opgenomen patiënten. voor geestelijke gezondheid Rechtspositie van opgenomen patiënten Mondriaan Mondriaan voor geestelijke gezondheid Inhoud Voorwoord 3 Algemene rechten 4 Beperkingen van algemene rechten 4 Vrijwillige en onvrijwillige opname 5 Recht

Nadere informatie

De Wet Bopz Informatie voor ouders of vertegenwoordigers

De Wet Bopz Informatie voor ouders of vertegenwoordigers De Wet Bopz Informatie voor ouders of vertegenwoordigers versie: augustus 2013 2 1. Inleiding Deze brochure gaat over de Wet Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen, de Wet Bopz. Anders dan

Nadere informatie

Privacyreglement Praktijk Denge Conform GGZ Praktijk

Privacyreglement Praktijk Denge Conform GGZ Praktijk Privacyreglement Praktijk Denge Conform GGZ Praktijk Paragraaf 1 Begripsomschrijvingen In dit reglement wordt onder de hierna aangegeven begrippen en termen het volgende verstaan: a. persoonsgegevens:een

Nadere informatie

Gedwongen opname (BOPZ)

Gedwongen opname (BOPZ) PSYCHIATRIE Gedwongen opname (BOPZ) In Bewaring Stelling en Rechterlijke Machtiging Deze folder geeft algemene informatie over een gedwongen opname in een psychiatrisch ziekenhuis of op een psychiatrische

Nadere informatie

Gedwongen opname en gedwongen verblijf

Gedwongen opname en gedwongen verblijf Centrumlocatie Gedwongen opname en gedwongen verblijf INHOUD 1 Inleiding 3 2 Gedwongen opname en gedwongen verblijf 3 2.1 De rechterlijke machtiging 4 2.1.1 Verschillende vormen rechterlijke machtiging

Nadere informatie

Uw rechten tijdens behandeling en verblijf

Uw rechten tijdens behandeling en verblijf Uw rechten tijdens behandeling en verblijf Brochure voor cliënten van GGZ NML 2 Voorwoord Het is goed om te weten dat u bepaalde rechten heeft tijdens uw behandeling en/of verblijf. In deze brochure vindt

Nadere informatie

Wet Zorg & Dwang FACTSHEET. April 2014

Wet Zorg & Dwang FACTSHEET. April 2014 Wet Zorg & Dwang Dit factsheet beschrijft het wetsvoorstel Zorg en dwang psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapte cliënten (hierna afgekort als: wetsvoorstel Zorg & Dwang). In 15 vragen en antwoorden

Nadere informatie

Uw opname op de verpleegzorg

Uw opname op de verpleegzorg Uw opname op de verpleegzorg Opname op de verpleegzorg vanwege dementie Uw naaste wordt opgenomen op de verpleegzorg. De reden hiervan is dat het vanwege dementie niet langer verantwoord was om thuis te

Nadere informatie

Opname op een BOPZ-afdeling met mogelijk vrijheidsbeperkende maatregelen

Opname op een BOPZ-afdeling met mogelijk vrijheidsbeperkende maatregelen Opname op een BOPZ-afdeling met mogelijk vrijheidsbeperkende maatregelen INLEIDING Met deze folder geven we u inzicht in het beleid van De Wever met betrekking tot opname op een BOPZ-afdeling met mogelijk

Nadere informatie

De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling (WGBO)

De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling (WGBO) De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling (WGBO) Artikel 446 1.De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling - in deze afdeling verder aangeduid als de behandelingsovereenkomst - is de overeenkomst

Nadere informatie

Opname op een BOPZ-afdeling met mogelijk vrijheidsbeperkende maatregelen

Opname op een BOPZ-afdeling met mogelijk vrijheidsbeperkende maatregelen Opname op een BOPZ-afdeling met mogelijk vrijheidsbeperkende maatregelen Inleiding Met deze folder geven we u inzicht in het beleid van De Wever met betrekking tot opname op een BOPZ-afdeling met mogelijk

Nadere informatie

Onafhankelijke klachtencommissie. Wet WKCZ en wet BOPZ

Onafhankelijke klachtencommissie. Wet WKCZ en wet BOPZ Onafhankelijke klachtencommissie Wet WKCZ en wet BOPZ Inhoud 1. Inleiding 4 2. Klachtenregeling 4 3. De klachtencommissie 4 4. Twee soorten klachten 4 5. Wie kan een klacht indienen? 5 6. Advies en ondersteuning

Nadere informatie

Wet Bijzondere Opnemingen Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ) Laatst bijgewerkt: 10 oktober 2002

Wet Bijzondere Opnemingen Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ) Laatst bijgewerkt: 10 oktober 2002 Wet Bijzondere Opnemingen Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ) Laatst bijgewerkt: 10 oktober 2002 Inleiding De BOPZ bevat groot aantal bepalingen die de rechten van de gedwongen opgenomen patiënt beschrijven

Nadere informatie

betreft: [klager] datum: 2 april 2014 Op grond van haar onderzoek overweegt en beslist de beroepscommissie als volgt:

betreft: [klager] datum: 2 april 2014 Op grond van haar onderzoek overweegt en beslist de beroepscommissie als volgt: nummer: 13/3550/GA (tussenbeslissing) betreft: [klager] datum: 2 april 2014 De beroepscommissie als bedoeld in artikel 69, tweede lid, van de Penitentiaire beginselenwet (Pbw) heeft kennisgenomen van een

Nadere informatie

Patiëntenrechten De belangrijkste patiëntenrechten op een rijtje 1. Het recht op informatie De hulpverlener heeft de plicht u te informeren over:

Patiëntenrechten De belangrijkste patiëntenrechten op een rijtje 1. Het recht op informatie De hulpverlener heeft de plicht u te informeren over: Patiëntenrechten De belangrijkste patiëntenrechten op een rijtje De overheid regelt in verschillende wetten de rechten én plichten van de patiënt. Hieronder vindt u een overzicht van de belangrijkste.

Nadere informatie

Commissie VBM September 2015. Procedure Besluitvorming toepassen vrijheidsbeperkende maatregelen

Commissie VBM September 2015. Procedure Besluitvorming toepassen vrijheidsbeperkende maatregelen Commissie VBM September 2015 Procedure Besluitvorming toepassen vrijheidsbeperkende maatregelen Procedure Besluitvorming toepassen vrijheidsbeperkende maatregelen De besluitvorming over en het toepassen

Nadere informatie

Van Bopz naar Wet verplichte GGZ

Van Bopz naar Wet verplichte GGZ Van naar Wet verplichte GGZ Op 1 januari 2020 treedt de in werking. De nieuwe wetten brengen een aantal veranderingen met zich mee, al blijft er ook veel hetzelfde. Dit document geeft daar inzicht in.

Nadere informatie

Middelen of maatregelen

Middelen of maatregelen Middelen of maatregelen Informatie voor patiënten Middelen of maatregelen In deze folder vindt u informatie wat onder middelen en maatregelen wordt verstaan in een psychiatrisch ziekenhuis en wat uw rechten

Nadere informatie

De wet Bopz voor cliënt en familie

De wet Bopz voor cliënt en familie De wet Bopz voor cliënt en familie Begrippen en toepassingen in verpleeg- en verzorgingshuizen Zorg met aandacht Deze brochure gaat over de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen, de

Nadere informatie

Informatiefolder Wet BOPZ

Informatiefolder Wet BOPZ Informatiefolder Wet BOPZ Wet BOPZ De Wet BOPZ is de afkorting van Wet Bijzondere Opneming in Psychiatrische Ziekenhuizen. Anders dan de naam doet vermoeden geldt deze wet ook voor de psychogeriatrische

Nadere informatie

Bopz. Bopz. De Wet Bopz voor artsen. Begrippen en toepassingen in verpleeg- en verzorgingshuizen

Bopz. Bopz. De Wet Bopz voor artsen. Begrippen en toepassingen in verpleeg- en verzorgingshuizen Bopz Begrippen en toepassingen in verpleeg- en verzorgingshuizen De Wet Bopz voor artsen Bopz Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen Inhoudsopgave

Nadere informatie

De voorwaardelijke machtiging

De voorwaardelijke machtiging De voorwaardelijke machtiging Inhoud 1. Inleiding 4 2. Samenvatting 4 3. De voorwaardelijke machtiging 4 4. Criteria 5 5. Voorwaarden 5 6. Procedure 6 7. Duur 7 8. Gevolgen 7 9. Verschillende soorten

Nadere informatie

Wet van 18 januari 1996, betreffende de kwaliteit van zorginstellingen

Wet van 18 januari 1996, betreffende de kwaliteit van zorginstellingen (Tekst geldend op: 23-02-2007) Wet van 18 januari 1996, betreffende de kwaliteit van zorginstellingen Wij Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz. enz. enz.

Nadere informatie

3 In op die behandelingsovereenkomst betrekking hebbende aangelegenheden is de minderjarige bekwaam in en buiten rechte op te treden.

3 In op die behandelingsovereenkomst betrekking hebbende aangelegenheden is de minderjarige bekwaam in en buiten rechte op te treden. Afdeling 5. De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling Artikel 446 1 De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling - in deze afdeling verder aangeduid als de behandelingsovereenkomst - is de overeenkomst

Nadere informatie

Wijzigingen Algemene Voorwaarden Wet Langdurige Zorg (WLZ)

Wijzigingen Algemene Voorwaarden Wet Langdurige Zorg (WLZ) Wijzigingen Algemene Voorwaarden Wet Langdurige Zorg (WLZ) Binnen de algemene voorwaarden WLZ zijn er ten opzichte van de Algemene Leveringsvoorwaarden AWBZ gedateerd op 1 januari 2014 wijzigingen aangebracht.

Nadere informatie

De wet BOPZ* binnen Zorggroep Sint Maarten; van opname tot verblijf op een psychogeriatrische afdeling.

De wet BOPZ* binnen Zorggroep Sint Maarten; van opname tot verblijf op een psychogeriatrische afdeling. De wet BOPZ* binnen Zorggroep Sint Maarten; van opname tot verblijf op een psychogeriatrische afdeling. * Wet Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen deel je leven Uitgave april 2014 Waarom

Nadere informatie

Klachtenreglement cliënten en hun vertegenwoordigers

Klachtenreglement cliënten en hun vertegenwoordigers Inleiding Het klachtenreglement heeft tot doel om het mogelijk te maken dat klachten van cliënten, wettelijk vertegenwoordigers of andere direct bij de cliënt betrokken personen, goed en zo snel mogelijk

Nadere informatie

Klachtenregeling cliënten Stichting Wonen & Zorg Purmerend

Klachtenregeling cliënten Stichting Wonen & Zorg Purmerend Klachtenregeling cliënten Stichting Wonen & Zorg Purmerend Inhoudsopgave 1 Algemene bepalingen... 4 1.1 Artikel 1 Begripsomschrijvingen... 4 1.2 Artikel 2 Wie een klacht of een Bopz-klacht kan indienen...

Nadere informatie

Privacy reglement. Birtick Zorg & Welzijn

Privacy reglement. Birtick Zorg & Welzijn Inhoud 1. Begripsbepalingen 2. Reikwijdte 3. Doel 4. Categorieën van personen over wie gegevens in de registratie worden opgenomen 5. Vertegenwoordiging 6. Soorten van gegevens die in de registratie worden

Nadere informatie

De Wet Bopz. Informatie over gedwongen opnames middels Rechterlijke Machtiging en Inbewaringstelling en Middelen en Maatregelen

De Wet Bopz. Informatie over gedwongen opnames middels Rechterlijke Machtiging en Inbewaringstelling en Middelen en Maatregelen De Wet Bopz Informatie over gedwongen opnames middels Rechterlijke Machtiging en Inbewaringstelling en Middelen en Maatregelen Stichting De Jutters Centrum voor Jeugd-GGZ Haaglanden Inhoudsopgave De gedwongen

Nadere informatie

WGBO boek 7, afdeling 5 Burgerlijk wetboek (BW) Citeren als: artikel 7:446, lid 1 BW etc. Afdeling 5. De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling

WGBO boek 7, afdeling 5 Burgerlijk wetboek (BW) Citeren als: artikel 7:446, lid 1 BW etc. Afdeling 5. De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling WGBO boek 7, afdeling 5 Burgerlijk wetboek (BW) Citeren als: artikel 7:446, lid 1 BW etc. Afdeling 5. De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling Artikel 446 1. De overeenkomst inzake geneeskundige

Nadere informatie

Stappenplan voor artsen en gedragskundigen ter beoordeling van wils(on)bekwaamheid van cliënten IdB, versie 2.0

Stappenplan voor artsen en gedragskundigen ter beoordeling van wils(on)bekwaamheid van cliënten IdB, versie 2.0 Stappenplan voor artsen en gedragskundigen ter beoordeling van wils(on)bekwaamheid van cliënten IdB, versie 2.0 Type document Richtlijn Vastgesteld door Raad van Bestuur Status document Definitief Datum

Nadere informatie

Over de Wet Bopz De inbewaringstelling (ibs) Wat is ibs? Eisen en procedures. Gevolgen en duur. Voortzetting ibs. Rechtspraak.

Over de Wet Bopz De inbewaringstelling (ibs) Wat is ibs? Eisen en procedures. Gevolgen en duur. Voortzetting ibs. Rechtspraak. Wat is ibs? Eisen en procedures Gevolgen en duur Over de Wet Bopz De inbewaringstelling (ibs) Voortzetting ibs Rechtspraak Praktijk Middelen voor de patiënt Voorwoord Het Overzicht Wet Bopz is een handzame

Nadere informatie