24 maart Kwaliteit en veroudering bedrijventerreinen Noord-Brabant Bijlagenrapport

Transcriptie

1 24 maart 2010 Kwaliteit en veroudering bedrijventerreinen Noord-Brabant Bijlagenrapport

2

3 Documenttitel Kwaliteit en veroudering bedrijventerreinen Noord-Brabant Verkorte documenttitel Bijlagenrapport Status Eindrapport Datum 24 maart 2010 Projectnummer 9V5147.AO Auteur(s) Prof. dr. Jacques van Dinteren, Pepijn Bos MSc, ir. Stijn van Vuuren Opdrachtgever Provincie Noord-Brabant Referentie 9V5147.AO/R004.1/903090/Nijm Barbarossastraat 35 Postbus AD Nijmegen +31 (0) Telefoon Internet Arnhem KvK

4

5 INHOUDSOPGAVE Blz. 1 PROVINCIALE PROJECTGROEP 1 2 EXTERNE KLANKBORDGROEP 2 3 PROJECTAANPAK Selectie bedrijventerreinen Informatieverzameling: de database Het veldwerk Vragenlijst gemeenten 4 4 BEOORDELINGSSYTEMATIEK Beoordeling kwaliteit terreinen Beoordeling slagkracht Economische indicatoren Kosten herstructurering 4 5 EVALUATIE Opzet vragenlijst Veldwerk Enquête gemeenten Methodiek 4 Bijlagenrapport 24 maart 2010

6 6 INSTRUCTIE VELDWERK 4 7 VELDWERK VRAGENLIJST 4 8 GEMEENTELIJKE ENQUÊTE 4 9 IDEAAL TYPOLOGIE BEDRIJVENTERREINEN NOORD-BRABANT 4 10 BEOORDELINGSSCHEMA 4 11 HANDLEIDING DATABASE 4 12 INDELING PROVINCIE NOORD-BRABANT IN 4 RPO S 4 13 KWALITEITSSCORES VAN ALLE BEDRIJVENTERREINEN 4 Bijlagenrapport 24 maart 2010

7 1 PROVINCIALE PROJECTGROEP M.I.M. (Marnic) Aarts Senior Beleidsmedewerker SEB (Bureau Sociaal Economisch Beleid) H.A.M. (Harro) van Neerven Beleidsmedewerker M.A. (Mark) Spanjers Planoloog Stedelijk Gebied (Bureau Midden- en West-Brabant) M.W.P.T. (Maureen) van Beers-Slabbers Beleidsmedewerker Werklocaties (Bureau Ontwikkeling en Regie) M.Q. (Marius) Zweedijk Beleidsmedewerker Bedrijfsomgeving / SEB (Bureau Sociaal Economisch Beleid) S.C.S. (Suzanne) Hendriks Planoloog Stedelijk Gebied (Bureau Zuid-Oost) V.M.J. (Vester) Munnecom Beleidsmedewerker Werklocaties & Internationalisering RO (Bureau Ontwikkeling en Regie) W.T.E. (Wanda) Verstegen - Planoloog Stedelijk Gebied (Gebiedsbureau Noord-Oost) Bijlagenrapport maart 2010

8 2 EXTERNE KLANKBORDGROEP H. (Hans) Bierens Procesmanager Bedrijventerreinen BOM (Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij) J. (Jack) de Crom Senior Beleidsadviseur Economie SES West-Brabant (Sociaal Economische Samenwerking West-Brabant) F. (Fridthjof) Leerdam Beleidsmedewerker Economische Zaken Gemeente Oss J. (Jody) Broeders Beleidsmedewerker Economie Gemeente Tilburg G. (Gerard) Stabel Beleidsmedewerker Economische Zaken SRE (Samenwerkingsverband Regio Eindhoven) A. (Anouk) Jonkman Beleidsadviseur Economie SRE (Samenwerkingsverband Regio Eindhoven) I. (Ilse) Hoenderdos Beleidsmedewerker Brabantse Milieufederatie W. (Wouter) Boon Kamer van Koophandel Brabant Bijlagenrapport maart 2010

9 3 PROJECTAANPAK 3.1 Selectie bedrijventerreinen De eerste stap in de uitvoering van het project is de selectie van de bedrijventerreinen die in dit onderzoek centraal staan. Op basis van het IBIS-bestand zijn in totaal 603 bedrijventerreinen geselecteerd in de provincie Noord-Brabant. In eerste instantie is uitgegaan van het IBIS bestand van In de digitale database zijn naderhand de gegevens van 2009 toegevoegd zodat er met de meest actuele gegevens gewerkt is. Ten opzichte van het bestand van 2008 zijn er enkele wijzigingen opgetreden. Er zijn zeven RINnummers samengevoegd tot drie nieuwe terreinen. Zo zijn de terreinen De Dubbelen (3400), De Dubbelen III (3401) en De Dubbelen IV (190123) in Veghel samengevoegd tot één bedrijventerrein, De Dubbelen (190291). Er is één terrein van de lijst verdwenen. Dit is bedrijventerrein Deelen Houthandel (3133) in Geldrop-Mierlo. Daarnaast zijn er tien nieuwe terreinen aan het IBIS bestand toegevoegd, zoals bedrijventerrein Bruine Kilhaven (190297) in Werkendam. Aangezien het bestand IBIS 2009 gedurende het project beschikbaar kwam zijn deze tien nieuwe terreinen niet meegenomen in de inventarisatie. En gezien het feit dat deze terreinen net aan de markt zijn toegevoegd en er nog nauwelijks grond is uitgegeven, vormt het ontbreken van inventarisaties van deze terreinen geen bezwaar voor de huidige opgave. In bijlage 10 is een overzicht opgenomen van de bedrijventerreinen waarbij wijzigingen plaatsgevonden hebben ten opzichte van de informatie die in het IBIS databestand staat. 3.2 Informatieverzameling: de database Alle informatie en onderzoeksgegevens voor de Brabantse bedrijventerreinen die in dit project zijn verzameld, zijn in een databestand samengevoegd. De database is opgebouwd op basis van drie verschillende bronnen. 1. Ten eerste is gebruik gemaakt van de bedrijventerreinenmonitor van de provincie. Dit bestand bevat naast de gegevens uit IBIS ook gegevens uit de Monitor BT. Dit is een onderzoek naar het ruimtegebruik op bedrijventerreinen dat de provincie in 2008 heeft laten uitvoeren door ETIN Adviseurs. Gegevens daaruit, zoals de FSI, zijn in het databestand opgenomen. Gegevens uit voornoemde twee bestanden geven ook een beeld van het aantal bedrijven en de omvang van de werkgelegenheid op de verschillende bedrijventerreinen. 2. Ten tweede is veldwerk voor de 603 bedrijventerreinen uitgevoerd door adviseurs van Royal Haskoning. Met dit veldwerk zijn voornamelijk inhoudelijke (ruimtelijke) kwaliteiten van de bedrijventerreinen in kaart gebracht zoals de status en configuratie van de openbare ruimte, mate van bereikbaarheid en het stedenbouwkundige concept. 3. Ten derde is er juridisch-planologische en organisatorische informatie over de bedrijventerreinen achterhaald door gemeentelijke enquêtes te houden. De informatie, voortkomend uit de enquêtes, belichten meer de procesmatige kant. Ondermeer de mate van urgentie om een bepaald terrein te herstructureren. In de volgende twee paragrafen wordt nader ingegaan op het tweede en derde type dataverzameling. Bijlagenrapport maart 2010

10 Gelet op de krappe beschikbaarheid van tijd voor dit omvangrijke onderzoek is gezocht naar een efficiënte combinatie van het betrekken van stakeholders voor enerzijds de dataverzameling en anderzijds het verkrijgen van benodigd draagvlak. Belangrijke stakeholders (vertegenwoordigers van de gemeente, ondernemersverenigingen, BOM en KVK) werden uitgenodigd bij de veldwerkzaamheden aanwezig te zijn. Ook voor de informatievoorziening van niet zichtbare kwaliteitsaspecten. Daarnaast werden gemeenten gevraagd om de gemeentelijke enquêtes in te vullen en in te leveren. Uiteindelijk zijn de gegevens uit IBIS, het veldwerk en de gemeentelijke enquêtes gekoppeld aan door de provincie aangeleverde GIS bestanden en gegroepeerd in een overkoepelende database waarmee de analyses zijn uitgevoerd. De database is ontwikkeld en wordt beheerd door Royal Haskoning GeoSolutions. 3.3 Het veldwerk Met het uitvoeren van de veldwerkzaamheden zijn de (ruimtelijke) kwaliteiten van de bedrijventerreinen beoordeeld. Ook zijn enkele gegevens verzameld aan de hand waarvan de mate van slagkracht voor een herstructurering van een terrein kan worden gemeten. Het veldwerk is uitgevoerd door 14 adviseurs. Dit zijn specialisten op het gebied van ruimtelijke ontwikkeling, stedenbouw en bouwmanagement. Er is een planning gemaakt voor november 2009 waarin alle 603 bedrijventerreinen in een tijdsbestek van twee weken geschouwd konden worden. Gedurende het veldwerk is door de adviseurs een vaste lijst van te beoordelen aspecten doorgelopen. Deze lijst is in samenwerking met de projectgroep en klankbordgroep tot stand gekomen. De veldwerkinformatie werd direct op de computer verwerkt of in formulieren die later digitaal werden verwerkt en naar het netwerk van Royal Haskoning verstuurd. Het betreffende formulier is in bijlage 7 opgenomen. Om de inhoudelijke kwaliteit en interpretatie van de beoordelingslijst tussentijds te evalueren en te verbeteren is een interne training georganiseerd met de adviseursvan Royal Haskoning. Door deze tussentijdse check kunnen we ook verzekeren dat een eenduidige beoordelingswijze is gehanteerd. Deze dag heeft plaatsgevonden in Den Bosch. Gedurende deze dag zijn gezamenlijk de verschillende kwaliteitsaspecten besproken en toegelicht aan de hand van fotomateriaal. Vervolgens zijn er twee terreinen in kleine groepen beoordeeld. De beoordelingsresultaten werden tussendoor teruggekoppeld naar en bediscussieerd met de hele groep adviseurs. Op basis van deze training bleek onze methode eenduidig geïnterpreteerd en toegepast te worden. De gekozen terreinen waren De Brand en Rietvelden, beiden gelegen in Den Bosch. In bijlage 6 is de instructie voor de adviseurs opgenomen. De kwaliteit van de bedrijventerreinen is zoveel als mogelijk objectief gemeten. Toch is het niet mogelijk alle kwaliteitsaspecten dusdanig te operationaliseren dat een 100% objectieve meting mogelijk is tijdens het veldwerk. Onze adviseurs hebben daarom op elk bedrijventerrein de kwaliteitbeoordeling uitgevoerd samen met ondermeer vertegenwoordigers van gemeente, het bedrijfsleven en relevante maatschappelijke organisaties. Hierdoor is het mogelijk om aspecten die niet 100% objectief zijn te meten, op een intersubjectieve wijze te beoordelen, samen met de lokaal Bijlagenrapport maart 2010

11 aanwezige partijen als de ondernemersorganisatie en de gemeente. Zo kon in overleg met deze partijen tijdens de veldwerkzaamheden bijvoorbeeld worden besloten om een groot terrein (> 20 hectare 1 ) op te delen in deelterreinen vanwege een enorm kwaliteitsverschil binnen het bedrijventerrein. Er is immers rekening mee te houden dat sommige bedrijventerreinen door hun omvang een erg lange uitgifteperiode kennen. Dat kan betekenen dat op de eerst uitgegeven delen veroudering kan worden geconstateerd, maar dat er ook delen zijn waar niets aan de hand is. Over de noodzaak van een verdeling in deelterreinen kan discussie ontstaan. Het uitgangspunt dat de adviseurs in ieder geval gehanteerd hebben is dat alleen bij, in hun ogen, hele duidelijke kwaliteitsverschillen een verdeling in deelterreinen gemaakt is. Medewerking van de gemeente (en ondernemersvereniging) is vanwege het intersubjectieve karakter een absolute voorwaarde voor een kwalitatieve beoordeling, ook omdat niet alle aspecten direct en fysiek zichtbaar waren en de aanwezige partijen als aanvullende bron van informatie konden dienen. De absolute eindverantwoordelijkheid voor het toedelen van de scores lag echter bij de adviseurs van Royal Haskoning. Doordat fotomateriaal van de kwaliteit per terrein is vervaardigd door de 1 Bij het eventueel maken van een dergelijk onderscheid in deelgebieden is het onze ervaring dat gedacht kan worden aan delen met een omvang van circa 20 ha. Bij een dergelijke omvang is veelal sprake van een functioneelruimtelijk samenhangend geheel. Hoofdwegen zijn doorgaans de logische grens tussen dergelijke deelgebieden. adviseurs is de score daarmee als het ware onderbouwd. Deze foto s zijn ook opgenomen in de database. Daarnaast vormt het organiseren van draagvlak voor de kwaliteitsmeting een achterliggende gedachte voor het betrekken van stakeholders bij de veldwerkzaamheden. Omdat de onderzoeksresultaten als onderlegger fungeren voor de discussie in de regionale overleggen over de uiteindelijke herstructureringsopgave was en is maximale transparantie en betrokkenheid bij de stakeholders van cruciaal belang voor een effectief en efficiënt proces. De gemeenten moeten zich gehoord voelen. De uiteindelijke besluitvorming blijft echter weliswaar in overleg met de gemeenten en RPO s bij de provincie liggen. Het veldwerk is uitgevoerd in de periode maandag 2 november tot en met vrijdag 13 november In de week daarna zijn nog een beperkt aantal terreinen beoordeeld omdat in de weken daaraan voorafgaand één van de veldwerkers was uitgevallen. Gedurende het veldwerk was er overdag en in de avonduren (als de beoordelingen werden opgeladen naar het netwerk) een interne helpdesk beschikbaar voor ondersteuning. Het veldwerk is zoveel mogelijk gedaan in samenspraak met de gemeenten. De gemeenten hebben van tevoren meerdere brieven ontvangen over de aard van het onderzoek en de aanpak. Hoewel het voor veel gemeenten de nodige inzet en tijd vroeg, is de medewerking erg goed geweest. In sommige gemeenten moest meerdere dagen worden gewerkt. Dat was soms een te groot beslag op de tijd van de vertegenwoordigers van de gemeenten. Daarom is in die gevallen met de betreffende ambtenaren overeengekomen in eerste instantie díe terreinen te bezoeken, waarvan de kwaliteit door de gemeente op voorhand niet hoog werd ingeschat. Bijlagenrapport maart 2010

12 De gemeentelijke vertegenwoordigers hebben er ook zorg voor gedragen dat de ondernemers op het bedrijventerrein al dan niet aanwezig zouden zijn. Verder nam soms ook een vertegenwoordiger van de Kamer van Koophandel of BOM deel aan de schouwen. De Brabantse Milieufederatie was ook uitgenodigd om deel te nemen aan de schouw van de terreinen, maar moest (begrijpelijkerwijs) daarvan afzien vanwege capaciteitsproblemen. De vragenlijsten waren dusdanig opgezet dat ze na beantwoording direct digitaal konden worden verwerkt en toegevoegd aan de database. 3.4 Vragenlijst gemeenten Naast de gegevens uit bestaande bronnen (IBIS en Monitor) en uit het veldwerk zijn aanvullende gegevens bij de gemeenten verzameld. Dat betrof zaken die niet altijd direct in het veld waarneembaar waren (bijvoorbeeld de beschikbare milieuruimte of klachten van omwonenden), maar ook informatie over de stand van zaken rond de revitalisering van bedrijventerreinen, de organisatiegraad van ondernemers en dergelijke. Dit zij gegevens die vaak van belang zijn om de slagkracht van de gemeente te bepalen. De mate van veroudering op een bedrijventerrein is immers niet alleen van belang als het gaat om het toekennen van middelen, maar ook de mogelijkheden die een gemeente heeft om een revitalisering van een bedrijventerrein snel ter hand te kunnen nemen spelen een belangrijke rol. In bijlage 8 is de gemeentelijke vragenlijst opgenomen. Deze is besproken in de projectgroep en de klankbordgroep en is vervolgens getoetst door de gemeente Oss, het SRE en SES West Brabant. Bijlagenrapport maart 2010

13 4 BEOORDELINGSSYTEMATIEK Uit de inventarisatie van de terreinen, de door de gemeenten ingevulde vragenlijst en de bestaande (provinciale) databases hebben we een grote hoeveelheid gegevens verkregen. Daarmee ligt er een goede basis voor een monitor kwaliteit bedrijventerreinen die breed inzetbaar is. Dit onderzoek is echter in eerste instantie ingezet om als hulpmiddel te dienen bij het opstellen van een herstructureringsprogramma / het toekennen van subsidies en het aanbrengen van een mogelijke prioritering daarin. In dat kader is de vraag aan de orde welke indicatoren gebruikt moeten worden, bij: 1. de beoordeling van de kwaliteit per terrein; 2. de beoordeling van de slagkracht per terrein; 3. overige indicatoren die van invloed (kunnen) zijn op de prioritering. 4.1 Beoordeling kwaliteit terreinen Bij het opzetten ven een beoordelingssystematiek hebben de volgende vier vragen centraal gestaan: 1. Om welke type terrein gaat het (functioneel, modern, hoogwaardig, logistiek of milieubelastend)? 2. Welke kwaliteit (uitgedrukt in een score) wordt minimaal geëist bij een bepaald type bedrijventerrein? 3. Welke variabelen worden meegenomen om de kwaliteit te beoordelen? 4. Hoe kom je tot een totaalscore? Zijn verschillende totaalscores denkbaar op grond van toe te passen gewichten? In de volgende paragraven wordt aangegeven op welke wijze de bedrijventerreinen beoordeeld zijn. Type terrein In dit onderzoek geldt het uitgangspunt dat de kwaliteit van een terrein afhankelijk is van het type (segment) terrein. Voordat de beoordeling van een terrein uitgevoerd kan worden dient eerst bepaald te worden tot welke segment het terrein behoord. De gemeenten zijn in de enquêtes gevraagd aan te geven aan welke kwaliteitsniveau (lees: tot welk segment) het terrein volgens de huidige opvatting van de gemeente zou moeten voldoen. Om deze vraag goed te kunnen beantwoorden hebben de gemeenten een notitie ontvangen (opgenomen in bijlage 9, dus hoofdstuk 9 van dit bijlagenrapport) waarin uitgelegd is welke kenmerken op, bijvoorbeeld het gebied van openbare ruimte, bereikbaarheid en kwaliteit van de kavels, tot de vijf onderscheiden typen behoren. Op basis van het antwoord op deze vraag zijn de terreinen beoordeeld volgens het beoordelingskader van het segment dat bij het betreffende terrein hoort. Kwaliteitsniveau In de beoordelingsformulieren wordt per vraag gescoord in een range van 1 tot en met 4 of 1 tot en met 3. Daarbij staat een 1 voor de laagste score. In de hier gevolgde systematiek is het niet zo dat elk terrein aan de hoogste score zou moeten voldoen. In tegendeel. In lijn met hetgeen eerder aan de orde is geweest, gaan we er van uit dat een bepaald type terrein aan een bepaald kwaliteitsniveau moet voldoen. Dit kwaliteitsniveau per type terrein wordt afgeleid van de eisen die door de doelgroep (de ondernemers) aan deze type terreinen worden gesteld. Het vaststellen van deze kwaliteitsniveaus per type terrein heeft aan Bijlagenrapport maart 2010

14 de hand van beschikbaar onderzoeksmateriaal over vestigingsplaatskeuzegedrag van ondernemers en de expertise van de projectgroep en klankbordgroep plaats gevonden. Dit houdt in dat er per vraag vastgesteld is aan welke score (1, 2, 3 of 4) een terrein (functioneel, modern, hoogwaardig, logistiek of milieubelastend) ten minste zou moeten voldoen volgens de eisen die aan een kwaliteitsniveau gesteld worden; of wel, elk type terrein kent zijn eigen geëiste minimumscores. Voorbeeld geëiste minimumscore per type terrein Bij de vraag naar de aanwezigheid van buitensopslag op kavels (vraag 31 in de veldwerkvragenlijst, bijlage 7) gelden de volgende geëiste minimumscores per type terrein: Functioneel terrein = 2 Modern terrein = 3 Hoogwaardig terrein = 4 Logistiek terrein = 2 Terrein voor milieuhinderlijke bedrijvigheid = 1 Is deze vraag bij een beoordeling van een logistiek terrein met een 2 beantwoord, voldoet het terrein dus aan het minimale gestelde kwaliteitsniveau. Wordt deze beoordeling ook gegeven bij een modern terrein, dan voldoet het terrein niet aan het minimale gestelde kwaliteitsniveau, aangezien deze op 3 is vastgesteld. Zo liggen voor een logistiek terrein de eisen aan de bereikbaarheid hoger en geldt voor een bedrijvenpark dat in sterkere mate moet worden voldaan aan aspecten die met de stedebouwkundige inrichting en gebouwkwaliteit hebben te maken. In sommige gevallen zijn er in de gewenste scores geen verschillen. Wat het type terrein dan ook mag zijn, op deze aspecten moet op alle terreinen een zelfde score worden gehaald. In bijlage 10 zijn de geëiste minimum scores per type terrein weergegeven. Indicatoren Een aantal terrein kenmerken die tijdens het veldwerk beoordeeld zijn of die in de gemeentelijk enquête aan bod zijn gekomen, worden buiten beschouwing gelaten bij het bepalen van de ruimtelijke kwaliteit omdat ze voor het bepalen ervan minder relevant zijn. Die variabelen maken wel deel uit van de database. Niet meegenomen indicatoren in de beoordeling zijn: glasvezelnet (minder van doen met ruimtelijke kwaliteit) afstand tot snelweg (praktisch onveranderbaar gegeven) treinstation (praktisch onveranderbaar gegeven) multimodale ontsluiting (praktisch onveranderbaar gegeven) aanwezigheid beeldbepalende activiteiten onderhoudsstaat groen (niet elk terrein heeft groen op het terrein). vrachtwagenparkeerterrein (is niet voor alle type terreinen een kwaliteitsindicator) truckcenter (is niet voor alle type terreinen een kwaliteitsindicator) menging van functies bodemgesteldheid de precieze aard van een milieuprobleem (milieuruimte) Bijlagenrapport maart 2010

15 de precieze aard van een conflict met de omgeving. Het overzicht van variabelen die zijn betrokken in het bepalen van de kwaliteit op de Brabantse bedrijventerreinen komt aan het einde van deze paragraaf aan bod. Het is in dat verband namelijk relevant om eerst in te gaan op het al of niet gebruiken van gewichten. Gewichten en thema s Overwogen kan worden om bepaalde indicatoren een groter gewicht toe te kennen. Niet elke factor is immers voor iedere ondernemer even belangrijk. Daar is in overleg met project- en klankbordgroep echter van af gezien. Het is erg lastig om die gewichten goed beargumenteerd toe te kennen. Bovendien is er al een soort van weging aan de orde door te werken met geëiste scores per type terrein. Wel bestaat de mogelijkheid om vragen te groeperen tot verschillende thema s en deze thema s extra gewichten mee te geven (in de volgende paragraaf wordt op het toekennen van gewichten verder ingegaan). Het indelen in thema s heeft daarnaast als voordeel dat er per terrein specifieker bekeken kan worden op welk gebied de kwaliteit op het terrein tekort schiet. Alleen het presenteren van een totaal score, gebaseerd op alle vragen zonder thema-indeling, zou dat niet inzichtelijk maken. De vragen / indicatoren zijn gegroepeerd in acht subthema s en die weer tot vier hoofdthema s. Vier hoofdthema s geeft weer een evenwichtiger beeld dan acht subthema s. Deze zijn: mobiliteit, ruimtelijke kwaliteit, ruimtegebruik en milieu. De volgende thema s en subthema s kunnen dan worden onderscheiden (waarbij tussen haakjes toegevoegd de vragen uit de veldwerkvragenlijst of gemeentelijk enquête die daaraan gekoppeld zijn): Hoofdthema Mobiliteit - Subthema Externe verkeersontsluiting Filegevoeligheid (37) Busvervoer (43) - Subthema Interne verkeersontsluiting Fietspaden (40) Trottoirs (41) Breedte hoofdweg (44) Breedte secundaire wegen (45) Uniforme bewegwijzering (51) - Subthema Parkeren Parkeren op straat (47) Parkeerdruk (48) Hoofdthema Ruimtelijke kwaliteit - Subthema Overall gebiedskwaliteit Herkenbaar concept (32) Inpassing in de omgeving (35) - Subthema Openbare ruimte Zwerfvuil (24) Onkruid e.d. (25) Hoeveelheid groen (26) Onderhoudsstaat straatmeubilair (28) Buitenopslag op straat (30) Kwaliteit bestrating (46) - Subthema Ruimtelijke kwaliteit kavels / inpassing Onderhoudsstaat op de kavels (29) Buitenopslag op kavels (31) Materiaalgebruik gebouwen (33) Staat van de gebouwen (34) Bijlagenrapport maart 2010

16 Hoofdthema en Subthema Ruimtegebruik Bebouwingspercentage (19) Leegstand (20) Braakliggend (21) Hoofdthema en Subthema Milieu Beschikbare milieuruimte (87, uit de gemeentelijke enquête) Conflicten (89, uit de gemeentelijke enquête) Het laatste thema in de rij wordt gevormd door twee indicatoren uit de gemeentelijk enquête en niet uit de veldwerk enquête. De mogelijk heeft bestaan dat tijdens de schouw van een terrein er geen vertegenwoordiger(s) van de gemeente of de ondernemers aanwezig zijn geweest. Het is voor de veldwerker daardoor onmogelijk geweest te beoordelen of er nog beschikbare milieuruimte aanwezig is en of er conflicten met de omgeving zijn. De betreffende gemeenteambtenaar heeft normaliter deze kennis wel paraat. Kwaliteitsscores voor hoofd-, subthema s en indicatoren De kwaliteitsscore dient ten eerste per indicator berekend te worden, waarna de totaalscore per subthema uitgerekend kan worden. De volgende stap is dan het bepalen van de scores op de hoofdthema s. Per indicator In bijlage 10 zijn de geëiste minimum scores per indicator per type terrein weergegeven. Het bepalen van een score per indicator gaat volgens de eenvoudige rekensom: score veldwerk geëiste minimum score. Dus is de veldwerkscore bij de indicator bebouwingspercentage voor een functioneel terrein 2 en de minimumscore is 3, dan is de kwaliteitscore: 2 3 = -1. Hierbij hanteren we het uitgangspunt dat de kwaliteitsscore per indicator niet hoger dan 0 mag zijn, want een score boven de 0 zien we als overwaardering (overkill). Zou in dit geval dus door de veldwerker een 4 zijn ingevuld, dan zou de kwaliteitsscore niet 1 zijn maar 0. Per subthema Door de kwaliteitsscores per indicator samen te nemen kan een subthema score gemaakt worden. Bij het vaststellen van zo n subthema score hanteren we het volgende principe; we kijken naar de laagst mogelijks score die behaald kan worden dat wil zeggen dat bij alle indicatoren behorend tot het subthema een 1 is gescoord en we zetten de behaalde kwaliteitscore op basis van het veldwerk daar tegen af. De themascore wordt dan als volgt berekend: 100 ((behaalde score / laagst mogelijke score) x 100) = subthema score. Dit houdt dus in dat als een terrein bij de indicatoren binnen een subthema aan alle geëiste minimumscores voldoet, de themascore 100 is. Worden op alle vragen binnen het subthema het laagst mogelijk gescoord (allemaal 1-en) dan is de score 0. Dit principe wordt toegepast bij elk type terrein. Hierdoor wordt het mogelijk de scores op de verschillende thema s ook tussen verschillende typen terreinen te vergelijken; elke terrein scoort dan tussen de 0 en 100. Bijlagenrapport maart 2010

17 Voorbeeld berekenen kwaliteitsscore per subthema Voorbeeld voor het subthema parkeren bij een functioneel terrein. Volgens de beoordelingsystematiek zijn de minimaal geëiste score bij de indicatoren die het subthema parkeren bepalen bij een functioneel terrein als volgt: - Parkeren op straat = 3 - Parkeerdruk = 4 In het geval dat de beoordelaar van het terrein tweemaal een 2 heeft ingevuld geldt de volgende berekening: Laagst mogelijke haalbare score subthema parkeren = -5 (indicator parkeren op straat: 1 3 = -2 & indicator parkeerdruk: 1-4 = -3) Behaalde score = -3 (indicator parkeren op straat: 2 3 = -1 & indicator parkeerdruk: 2 4 = -2) Totaalscore Op basis van het voorbeeld is de themascore: 100 (( -3/-5)*100) = 40 Per hoofdthema De score per hoofdthema is eenvoudig te berekenen; de scores van de subthema s behorend tot een hoofdthema worden bij elkaar opgeteld en weer gedeeld door het aantal subthema s. Voor de hoofdthema s gaan dan de volgende berekening op: - Mobiliteit: som van de kwaliteitsscores bereikbaarheid, interne verkeersontsluiting en parkeren gedeeld door 3. - Ruimtelijke kwaliteit; som van de kwaliteitsscores overall gebiedskwaliteit, openbare ruimte en ruimtelijke kwaliteit kavels gedeeld door 3. - Ruimtegebruik: gelijk aan subthema ruimtegebruik. - Milieu: is gelijk aan subthema milieu. Voorbeeld berekenen kwaliteitsscore per hoofdthema Het hoofdthema mobiliteit wordt berekend op basis van de scores bij de subthema s bereikbaarheid, interne verkeersontsluiting en parkeren. Bereikbaarheid = 67 Interne verkeersontsluiting = 23 Parkeren = 87 Score Mobiliteit: ( ) / 3 = 59 Bijlagenrapport maart 2010

18 Totaal score Een totaal score voor de kwaliteit van een terrein is berekend door de scores van de acht subthema s bij elkaar op te tellen en te delen door acht. Deze berekening levert vervolgens wederom een score tussen 0 en 100 op. De totaal score per terrein is een indicatieve waarde die een mate van veroudering weergeeft. Een terrein dat 2 punten lager scoort dan een ander terrein is daarmee niet per definitie slechter. De totaal score dient vooral om de prioritering van de te herstructureren bedrijventerreinen te ondersteunen. Er is daarom voor gekozen om naast de totaal score ook de hoofdthema scores te presenteren in het hoofdrapport bij de beoordeling van de terreinen. Hierdoor wordt ook inzichtelijk op welk gebied de ruimtelijke kwaliteit van het terrein laag scoort. In bijlage 13 is een complete lijst opgenomen van alle beoordeelde bedrijventerreinen per regio. Score Waardering Gevolg 0 20 Zwaar onvoldoende Waarschijnlijk is revitalisering hier een onmogelijkheid geworden Onvoldoende Mogelijk zware revitalisering aan de orde Redelijk Enkele ingrepen kunnen het terrein weer bij de tijd brengen Goed Door goed beheer op peil houden Uitstekend Uitzoeken waar die score aan te danken is (de mechanismen ) en opnemen in een voorbeeldenboek. Waardering scores De subthema scores, de hoofdthema scores en de totaal scores hebben zoals aangegeven een waarde tussen 0 en 100. Door de scores in te delen in categorieën wordt aangegeven hoe de kwaliteit van het terrein beoordeeld wordt ten opzichte van de andere terreinen. De volgende indeling is daarbij gehanteerd: Toekennen gewichten De kwaliteitsscore van een terrein wordt nu gebaseerd op het totaal van acht subthema s. Bij het bepalen van een prioritiering van de terreinen die in aanmerking komen voor een bijdrage een herstructurering kan besloten worden dat de provincie een bepaald thema belangrijker vindt dan een andere thema. Dit ene thema weegt dan zwaarder mee dan het andere thema. Er zou ook betoogd kunnen worden dat bij het maken van een prioritering vooral de mening van de ondernemers op het terrein van belang is. Deze groep vindt wellicht andere thema s belangrijker dan de provincie. Op basis van deze gedachte kunnen drie modellen gedefinieerd worden voor het bepalen van een totaal score: - Het neutrale model (N-model): alle subthema s tellen even zwaar mee. - Het beleidsmodel (B-model): de subthema s die vanuit provinciale beleidsoverwegingen belangrijk gevonden worden tellen 3 x zo zwaar mee. - Het ondernemersmodel (O-model): de subthema s die de ondernemers belangrijk vinden tellen 3 x zo zwaar mee. Bijlagenrapport maart 2010

19 Dit leidt tot het volgende overzicht: Tabel 4.1 Wegingsfactoren bij de verschillende beoordelingsmodellen Subthema N-model B-model O-model Externe verkeersontsluiting 1x 1x 3x Interne verkeersontsluiting 1x 1x 3x Parkeren 1x 1x 3x Overall gebiedskwaliteit 1x 3x 1x Openbare ruimte 1x 3x 1x Ruimtelijke kwaliteit kavels 1x 1x 3x Ruimtegebruik 1x 3x 1x Milieu 1x 3x 1x Presentatie beoordelingen De gegevens betreffende de beoordeling van de Brabantse bedrijventerreinen worden in het hoofdrapport gepresenteerd. Er is voor gekozen om resultaten voor de gehele provincie te laten zien en per regio (RPO). Het gaat in totaal om vier RPO s. Bijlage 12 een indeling op kaart weer. Onderstaande tabel laat zien welke gemeente tot welke regio behoren. 4 RPO s West-Brabant: Woensdrecht, Bergen op Zoom, Roosendaal, Steenbergen, Moerdijk, Halderberge, Etten-Leur, Rucphen, Zundert, Breda, Oosterhout, Drimmelen, Geertruidenberg, Werkendam, Woudrichem, Aalburg, Alphen-Chaam en Baarle-Nassau). Midden-Brabant: Waalwijk, Dongen, Loon op Zand, Tilburg, Gilze en Rijen, Goirle, Hilvarenbeek en Oisterwijk. Noordoost-Brabant: Heusden, s-hertogenbosch, Haaren, Vught, Sint Michielsgestel, Boxtel, Schijndel, Bernheze, Maasdonk, Lith, Oss, Landerd, Grave, Cuijk, Mill en Sint Hubert, Sint Anthonis, Boxmeer, Boekel, Uden, Veghel en Sint Oedenrode. Zuidoost-Brabant Gemert-Bakel, Laarbeek, Son en Breugel, Best, Oirschot, Reusel De mierden, Bladel, Eersel, Bergeijk, Valkenswaard, Cranendonk, Heeze-Lende, Someren, Asten, Deurne, Helmond, Geldrop-Mierlo, Nuenen, Eindhoven, Veldhoven en Waalre. 4.2 Beoordeling slagkracht De slagkracht wordt niet, zoals de (ruimtelijke) kwaliteit van de bedrijventerreinen, uitgedrukt in één score of in themascores. Er is gekozen voor het weergeven van enkele indicatoren die inzicht geven in de slagkracht bij het terrein. Zoals eerder aangeven gaat het om indicatoren die ingaan op: - Organisatie en beheer - Plannen voor herstructurering - Kansen en bedreigingen Deze indicatoren zijn gebaseerd op gegevens die in de gemeentelijke enquêtes geïnventariseerd zijn. De informatie, Bijlagenrapport maart 2010

20 indien relevant voor de slagkracht, is in het hoofdrapport één-opéén en dus zonder bewerking overgenomen. Indicatoren De indicatoren die informatie geven over de slagkracht zijn de volgende, onderverdeeld naar thema (tussen haakjes staat de vraag uit de gemeentelijke enquête die met deze indicator correspondeert): Organisatie en beheer - Participatiegraad ondernemers terreinvereniging of plaatselijke/gemeentelijk ondernemersvereniging (67). - Participatiegraad ondernemers bij parkmanagement (69). Plannen voor herstructurering - Is herstructurering onderhanden of al uitgevoerd (74) - Hoeveel hectare bruto betreft de (verwachte of gerealiseerde) ingreep (79). - De (verwachte of gerealiseerde) kosten van de ingreep (80) - Beschikbaarheid budget (81) - Beeldkwaliteit plan aanwezig (72). - Huidige bestemmingsplan onherroepelijk (73). - Verwachte resultaat intensiever ruimtegebruik (75). - Verwachte startdatum (76). Kansen en bedreigingen - Belemmeringen bij mogelijke herstructureringen (92). - Bevorderingen bij mogelijke herstructureringen (93). Bepalen slagkracht De indicatoren die onder Organisatie en beheer geschaard worden geven aan in welke mate de ondernemers georganiseerd zijn. Hoe hoger de participatiegraad van de ondernemers, des te beter is de organisatiegraad op het terrein. De ondernemers kunnen dan beter en sneller bij herstructureringsplannen betrokken worden dan als de ondernemers minder goed georganiseerd zijn. Bij Plannen voor herstructurering zijn indicatoren opgenomen die aangegeven of de huidige planvorming rond bedrijventerreinen (beeldkwaliteitsplan aanwezig en bestemmingsplan onherroepelijk) eventueel nieuw te maken herstructureringsplannen bevorderen. Indien er al herstructureringsplannen gemaakt zijn, wordt er aangegeven wanneer deze zal gaan starten en of er sprake is intensiever ruimtegebruik wanneer deze plannen uitgevoerd worden. Tot slot worden de indicatoren meegenomen die ingaan op de Kansen en bedreigingen bij mogelijke herstructureringsplannen. Bij deze indicatoren worden zaken aangekaart die eventueel een succesvolle herstructurering in de weg kunnen staan of juist kunnen bevorderen. Al deze indicatoren, verdeeld over de drie thema s, geven een beeld van de slagkracht voor eventueel herstructurering. Doordat er geen totaalscore voor de slagkracht berekend wordt is het vergelijken tussen terreinen moeilijker. De indicatoren dienen dan ook per individueel terrein geïnterpreteerd te worden. Bijlagenrapport maart 2010

21 4.3 Economische indicatoren Net als de slagkracht wordt de economische kracht inzichtelijk gemaakt door enkele (economische) indicatoren weer te geven. Deze zijn: het absolute aantal arbeidsplaatsen; het gemiddelde aantal arbeidsplaatsen per hectare; de toegevoegde waarde van het terrein. Het absolute aantal arbeidsplaatsen is ontleend aan de LISA database. Deze waarde is vervolgens gedeeld door het aantal hectare dat een terrein groot is om het gemiddelde aantal arbeidsplaatsen per hectare te bekeken. Een belangrijk aandachtspunt bij deze gegevens is dat er bij deelterreinen de gegevens gepresenteerd worden die voor het gehele terrein gelden. Er is geen onderscheid gemaakt in deelterreinen bij deze indicatoren. De toegevoegde waarde indicator is als volgt berekend. De toegevoegde waarde gegevens per COROP regio, zoals die door het CBS zijn berekend, worden gedeeld door het aantal banen in de COROP regio per bedrijfstak. Door deze kengetallen te vermenigvuldigen met het aantal banen per bedrijfstak kan per terrein de toegevoegde waarde voor het gehele terrein weergegeven worden. Door dit vervolgens door het aantal netto uitgegeven hectaren te delen, wordt de toegevoegde waarde per netto hectare uitgegeven terrein bepaald. Dit cijfer is opgenomen in de laatste kolom van deze tabel. Bij de tweede en derde indicator moet goed in ogenschouw genomen worden om welk type terrein het gaat. Een logistiek terrein wordt vaak gekenmerkt door een verhoudingsgewijs laag aantal arbeidsplaatsen per hectare. Dit wil vervolgens niet zeggen dat dit terrein minder economisch belang heeft voor de gemeente of regio dan een standaard terrein dat hoger scoort bij deze indicator. 4.4 Kosten herstructurering Naast de ruimtelijke kwaliteit en de slagkracht kan er per terrein een indicatie gegeven worden van de kosten die gepaard gaan met een herstructurering. Deze indicatieve kosten zijn gebaseerd op bestaande kengetallen. De gehanteerde kengetallen zijn afkomstig uit het rapport Kansen voor Kwaliteit: een ontwikkelingsstrategie voor bedrijventerreinen. Advies van de Taskforce (her)ontwikkeling bedrijventerreinen van 9 september In dit rapport worden de volgende bedragen onderscheiden waar het gaat om vier verschillende type van herstructurering: face lift, revitalisering, zware revitalisering en herprofilering. De kosten zijn gerelateerd aan het aantal hectare dat geherstructureerd dient te worden. Type herstructurering Kosten per hectare Face lift Revitalisering Zware revitalisering Herprofilering In dit onderzoek kijken we alleen naar revitalisering en zware revitalisering. Voor deze indicatoren geldt dat per individueel terrein bekeken moet worden van welk type herstructurering er Bijlagenrapport maart 2010

22 sprake is (of kan zijn) als een herstructurering van het terrein overwogen wordt. Of er sprake is van een behoefte aan zware revitalisering of revitalisering bij een bedrijventerrein laten we afhangen van de kwaliteitsscore. Hierbij nemen we de eerder geformuleerde indeling in categorieën weer bij de hand. De terreinen die tussen de 21 en 40 scoren ( onvoldoende ) behoeven een zware revitalisering. Terreinen die tussen de 41 en 60 scoren ( redelijk ) een revitalisering. De herstructureringskosten voor een terrein kan dan berekend worden door het aantal hectaren dat het terrein groot is te vermenigvuldigen met de indicatieve herstructureringskosten per hectare. Bijvoorbeeld: een terrein is 15 ha groot (bruto oppervlak) en heeft een kwaliteitsscore van 43. De indicatieve herstructureringskosten van dit terrein zijn dan: 15 ha X per ha = Bij een terrein met dezelfde omvang maar een kwaliteitsscore van 28 komen de indicatieve herstructureringskosten uit op: 15 ha X = Bijlagenrapport maart 2010

23 5 EVALUATIE 5.1 Opzet vragenlijst De vragenlijsten zijn opgebouwd rondom drie bronnen van dataverzameling. Het eerste deel omvat vragen die beantwoord konden worden met behulp van het IBIS bestand. Het tweede deel van de vragen heeft betrekking op het veldwerk. Het derde deel moest beantwoord worden door de gemeenten. De gegevens uit het IBIS bestand waren betrekkelijk eenvoudig over te zetten naar de database. De vragen uit het veldwerk zijn aan de hand van de ervaringen tijdens de trainingsdag aangescherpt. Gedurende de daadwerkelijke veldwerkzaamheden bleek voor een enkele vraag de keuzemogelijkheid niet van toepassing niet in de antwoordcategorieën te zijn opgenomen. Dit gold bijvoorbeeld voor de vraag 45 (bij sommige kleine terreinen was er namelijk geen sprake van secundaire wegen). De vragenlijst bleek voor het overige deel compleet, logisch en gemakkelijk invulbaar. De vragenlijsten voor de gemeenten bleken voor (voornamelijk kleinere gemeenten) vrij uitgebreid en diepgaand op de materie in te gaan. Doordat informatie door verschillende oorzaken niet altijd bij de gemeenten voorhanden was, zijn niet altijd alle vragen beantwoord. Inhoudelijk is daarnaast gebleken dat de vraag over de bodemgesteldheid op de bedrijventerreinen, zoals opgenomen in de gemeentelijke enquête, niet relevant is voor een goede beoordeling. Hier heeft de gemeente Breda ons naderhand op geattendeerd. In de gemeentelijke enquête wordt namelijk gevraagd of er op een bepaald bedrijventerrein een BSB-operatie2 heeft plaatsgevonden. Het antwoord op deze vraag dekt onvoldoende de lading. Op dit moment hebben overheden (rijk, provincies, gemeenten en waterschap) namelijk gezamenlijk doelstellingen geformuleerd die zijn verwoord in een bodemconvenant. In het bodemconvenant staat de gemeente aan de lat voor een opgave op het vlak van locaties met risico s door bodemvervuiling (humaan, verspreiding en ecologie). Het betreft de zogeheten urgente, of wel spoed - locaties. Deze locaties dienen uiterlijk 2015 gesaneerd te zijn. Het convenant schets de route waarlangs de partijen op het vlak van sanering een gezamenlijke slag proberen te maken. Het merendeel van de spoedlocaties zijn gelegen op bedrijventerreinen. Daarom gaf de gemeente Breda nadrukkelijk aan dat er in het belang van de op deze terreinen gevestigde bedrijven geen enkele kans tot financiering/ subsidie vergooid moet worden. Dit punt valt buiten de kaders van dit onderzoek. De eventuele invulling en uitwerking van dit punt is daarom bij de provincie gelegd. 2 De BSB s zijn door KvK en MKB-Nederland opgerichte stichtingen die bedrijven ondersteunen bij (verplicht) bodemonderzoek. Landelijk gezien is de BSB-zuid de enige nog operationele stichting. Wanneer u besluit BSB info toch mee te willen nemen, adviseert de gemeente Breda dit niet versnipperd te doen via alle Brabantse gemeenten, maar rechtstreeks via de daarvoor bedoelde organisatie: BSB-zuid (directeur is de heer Harm Jansen). Bijlagenrapport maart 2010

24 5.2 Veldwerk Binnen een tijdsbestek van twee weken moesten alle 603 bedrijventerreinen worden geschouwd. Het was een omvangrijke klus, die bovendien uitgevoerd moest worden binnen krappe tijd. Globale planningen van de schouwen per gemeenten werden 3 weken van tevoren aan gemeenten g d. Gemeenten ontvingen 3-5 dagen voorafgaand aan de schouwen de uitgewerkte dagplanningen. Veel gemeenten hebben in eerste instantie niet begrepen dat het om de beoordeling van alle terreinen ging, terwijl dit wel nadrukkelijk in de correspondentie is vermeld. De medewerking met gemeente verliep goed, enkele uitzonderingen daargelaten. Zelfs grote gemeenten als Breda, Tilburg en Den Bosch bleken op korte termijn bij vrijwel de gehele veldwerkzaamheden vertegenwoordigers te kunnen leveren. Dit is de informatievoorziening zeer ten goede is gekomen. Slechts 9 van de bijna 70 gemeenten zijn niet tijdig bereikt of hebben aangegeven niet aanwezig te kunnen zijn, mede gezien het krappe tijdschema. Het veldwerk bleek een efficiënte en effectieve operatie gezien de geringe complicaties die zich hebben voorgedaan. Op vier inhoudelijke punten bleek een verduidelijking of nuancering van de beoordeling(scriteria) noodzakelijk. Ten eerste zijn terreinen die volop in ontwikkeling zijn, alleen beoordeeld op de kwaliteit van het nu bebouwde (nieuw uitgegeven) gedeelte. Ten tweede zijn bij gemengde terreinen met extreem veel (bedrijfs)woningen, alleen de bedrijfsruimten meegewogen in de beoordeling en niet de woningen. Ten derde gaven gemeenten een enkele keer aan dat er ook terreinen binnen hun grenzen lagen, die niet worden geschouwd. Deze terreinen zijn ook naderhand niet geschouwd. Het IBIS bestand is leidend geweest. De terreinen die op de lijst staan komen rechtstreeks van het IBIS bestand en de input van het IBIS bestand wordt aangeleverd door de gemeenten zelf. Dit betekent dat gemeenten zelf (veelal een andere afdeling, zoals grondzaken) verouderde gegevens heeft. Ten vierde zijn terreinen met alleen maar leisure activiteiten en terreinen die volledig getransformeerd zijn wel verder beoordeeld. Voor deze terreinen is echter aangegeven dat er geen bedrijfsruimten (meer) zijn (en dus ook geen bedrijfsactiviteit meer). Bij de uitvoering bleek bij slechts één schouw de veldwerker en gemeenteambtenaar elkaar te zijn misgelopen. Eén gemeente gaf aan niet tevreden te zijn met de kwaliteit van de schouw. Daarom is deze schouw nogmaals uitgevoerd door een andere adviseur. Dit tot tevredenheid van de gemeente. Tot slot is door omstandigheden één veldwerker tussentijds uitgevallen. Zijn werkzaamheden zijn in de reserve schouwweek overgenomen door een andere adviseur. 5.3 Enquête gemeenten De gemeenten is ook gevraagd data aan te leveren via digitale vragenlijsten met circa 40 vragen, die per terrein ingevuld dienden te worden. De kwaliteit van de analyse (vooral de beoordeling slagkracht) is sterk afhankelijk van tijdige aanlevering van alle lijsten van alle gemeenten. De gemeenten hebben een voorlopige versie van de vragenlijsten medio oktober toegestuurd gekregen. De uiteindelijke digitale vragenlijsten zijn op 5 november verzonden met het verzoek uiterlijk 20 november gevraagde data aan te leveren. Veel gemeenten hebben tijdig ingevulde lijsten Bijlagenrapport maart 2010

25 geretourneerd, maar het bleek niet voor elke gemeente mogelijk. Met de betreffende gemeenten is vervolgens contact opgenomen door Royal Haskoning om tot verdere afspraken te komen. Voor de kerst is zodoende een aanzienlijk deel van het restant van de vragenlijsten geretourneerd. Uiteindelijk bleken vijf gemeenten om verschillende redenen niet in staat uiterlijk begin januari de gevraagde enquêtes in te vullen en terug te sturen. Dit punt is vervolgens bij provincie neergelegd. Dat heeft er toe geleid dat drie gemeenten medio januari hun enquêtes hebben aangeleverd. De database is 21 januari opgeleverd. Twee gemeenten zijn niet in staat gebleken voor deze datum hun bestanden toe te zenden. Dit zijn de gemeente Eindhoven en Hilvarenbeek. De terreinen in deze gemeenten niet of slechts gedeeltelijk in de analyse meegenomen. niet meegenomen bij het bereken van de totaalscore van een terrein. In deze gevallen kon de betreffende gemeente geen antwoord geven bij vraag 87 of 89 van de gemeentelijke enquête. In bijlage 11 is aangegeven om welke terreinen het gaat. 5.4 Methodiek De beoordelingsmethodiek is specifiek voor dit onderzoek ontwikkeld. Essentieel voor een betrouwbare en volledige beoordeling en daarmee gepaard een geslaagde methodiek is een volledige database. De vragen vanuit het veldwerk konden allemaal naar behoren worden ingevuld in de database en vormden dus geen belemmering voor de gekozen methodiek. Voor de beoordeling van de slagkracht en ook het laatste subthema (milieu, vraag 87 en 89 uit de gemeentelijke enquête) waren echter antwoorden van de gemeentelijke enquêtes van belang. Vooral enkele kleinere gemeenten bleken niet te allen tijde in staat om antwoord op deze vragen te geven. In enkele gevallen is het thema milieu daarom Bijlagenrapport maart 2010

26 6 INSTRUCTIE VELDWERK De volgende procedure, in volgorde van tijd, zal gevolgd worden gedurende de inventarisatie: 1. Je bent aanwezig op de vastgestelde tijd en vastgestelde plek (zoals aangegeven op de kaart die je van ons gekregen hebt) op het bedrijventerrein. De gemeentelijke ambtenaar is op de hoogte van deze afspraak en zal ook aanwezig zijn. Hij of zij heeft eventueel andere stakeholders (lokale ondernemersvereniging, kamer van koophandel, etc) uitgenodigd. 2. Start op tijd! Is op het afgesproken tijdstip geen gemeenteambtenaar aanwezig dan begin je gewoon met de beoordeling. Jou/ons schema is leidend, daar zijn de gemeenteambtenaren ook van op de hoogte gesteld. 3. Wissel telefoonnummers uit met de gemeenteambtenaar zodat je het in verloop van de dag contact kan houden in verband met onvolkomenheden in het dagprogramma (bijvoorbeeld elkaar kwijt raken bij de rit naar het volgende terrein). 4. Bij een terrein groter dan 40 ha (is dit bij een terrein niet het geval door naar het volgende punt) waar sprake is van duidelijke ouderdomsverschillen of verschillen in functionaliteit (een logistiek deel en een standaard deel) in deelgebieden van het terrein, zal het terrein opgedeeld moeten worden in deelgebieden. De volgende procedure geldt hierbij: a. Het bedrijventerrein dat je gaat beoordelen is 40 ha of groter. b. Gedurende de beoordeling, of vooraf in overleg met de gemeenteambtenaar en/of anderen, is duidelijk te zien dat het terrein in deelgebieden opgedeeld kan worden op basis van ouderdomsverschillen of functionele invulling (één deel van het terrein heeft een duidelijk slechter ruimtelijke kwaliteit dan een ander gedeelte). c. Je deelt het terrein zelf op in verschillende deelgebieden door op de kaart die je bij je hebt de deelgebieden in te tekenen. Dit in tekenen doe je vrij grof, langs de lijnen van de hoofdwegen (zodat de deelgebieden de vorm hebben van vierkanten of rechthoeken). d. Per deelgebied gebruik je een apart beoordelingsformulier waarop je het deelgebied een nummer (in dit geval de letters A, B, C, en D) geeft dat overeenkomt met het nummer op de kaart. Je nummert dus zelf je eigen indeling in deelgebieden. Daarnaast vul je op het beoordelingsformulier de hoofdwegen in die het deelgebied begrenzen. Bewaar de kaart erg goed! 5. Doorloop (een gedeelte van) het terrein en beantwoordt de vragen op het beoordelingsformulier en neem enkele foto s van kenmerkende plekken op het terrein. Bij een groot terrein kan er voor gekozen worden om op het terrein rond te rijden, maar dan ook er regelmatig er even uit om goed om je heen te kunnen kijken. De gemeenteambtenaar kan aangegeven welke delen van het terrein representatief zijn voor de kwaliteit van het terrein. Belangrijk!: Jij beoordeelt de kwaliteit van het terrein, niet de gemeenteambtenaar. Ze mogen/moeten je van informatie voorzien en je wijzen op relevante zaken op het terrein, maar ze mogen zich niet bemoeien met het invullen van het formulier. 6. Als de tijd die voor de inventarisatie van het bedrijventerrein ingepland staat om is, stop je met de beoordeling en ga je door naar het volgende terrein. Mocht je onverhoopt niet alle vragen af hebben en extra tijd nodig hebben, bespreek dit dan direct met de gemeenteambtenaar. Zorg er echter voor dat je Bijlagenrapport maart 2010

27 niet te veel uitloop hebt op het schema, je kunt altijd nog later op de dag de resterende vragen in vullen, dit heeft echter duidelijke niet de voorkeur (in de ochtend zit nog enige rek doordat de lunch pauzes korter kunnen. In de middag zit ook enige rek als je niet halverwege naar een andere gemeente moet). 7. Aan het einde van de dag zullen alle digitale formulieren ingevuld moeten zijn, zodat de gegevens in de database zijn opgeslagen (inclusief de foto s). De planning is zo opgezet dat je elke dag de tijd hebt om de papieren invulformulieren om te zetten naar de digitale. Bijlagenrapport maart 2010

28 Bijlagenrapport maart 2010

29 7 VELDWERK VRAGENLIJST 1. Gemeente 2. Naam bedrijventerrein 3. RINnummer Uitvoering schouw 4. Beoordelaar 5. Datum.. november Tijdstip aanvang beoordeling. uur 7. Tijdstip einde beoordeling. uur Aanwezig (namen vermelden. Bij meerdere personen van een organisatie één naam noteren) 8. Gemeente: 9. KvK: 10. BMF: 11. Ondernemersvereniging: 12. BOM: 13. Anders: Bijlagenrapport maart 2010