Dit document is max. 1 dag geldig na Huidige datum: Raadpleeg het Kwaliteitsinformatiesysteem voor een geldige versie.

Transcriptie

1 Titel: Intratracheaal uitzuigen via tracheacanule / tracheostoma bij een niet beademde volwassen patiënt Beoordelaars Dr. J. Goumans, KNO arts AnneMare van Koeveringe, IC verpleegkundige Wim Brey, unithoofd longafdeling Anneke Kaptein regieverpleegkundige neurochirurgie Ger Venema, unithoofd A3/B3 Daniel Marissa Uljee, UNIP Doel Dit protocol beschrijft het vrijmaken van de luchtwegen van bronchiaal secreet via een tracheacanule of tracheostoma bij een niet beademde patiënt en is bestemd voor verpleegkundigen. Opgesteld door Erasmus MC Bestemd voor Erasmus MC Bevoegdheden Deze voorbehouden handeling mag verricht worden: In opdracht van de arts, indien sprake is van functionele zelfstandigheid zonder toezicht en tussenkomst van de opdrachtgever anders is toezicht en tussenkomst vereist en; Mits bekwaam, dat wil zeggen, bekwaamheid voor deze handeling is geregistreerd Afkortingen en definities Gevensterde canule (dit zijn de z.g. spraakcanules): deze canule heeft openingen in de wand van de binnen en buitencanule. Gevensterde canule met opgeblazen cuff Deze afbeeldingen zijn voorbeelden om de terminologie van bovengenoemde canule te verduidelijken. 2012, 1 van 5

2 Voorbeeld van een zilveren canule Voorbeeld canule zonder cuff (=shileycanule) Voorbeeld canule met cuff Indicaties Secreet is hoorbaar (met stethoscoop) Dyspnoe Verkrijgen van sputum voor onderzoek Desaturatie Afwijkende Astrup: lage po2 Atelectase Voorkomen van atelectase. Aspiratie. Contra-indicaties Onderstaande situaties zijn relatieve contra-indicaties: Ernstig longoedeem Hoge intra-craniële drukken Cardiale ritmestoornissen, tachycardie, bradycardie Hypotensie, hypertensie Problematiek in het gebied van larynx en pharynx In acute gevallen altijd beginnen met uitzuigen om te voorkomen dat de trachea verstopt raakt en de patiënt stikt. Benodigdheden Vacuümset 2012, 2 van 5

3 Opvangpot met slangen en fingertip voor de uitzuigkatheter Materiaal voor het toedienen van zuurstof Steriele uitzuigkatheters Ch. 10, 12 of 14 Minimaal 2x handschoenen, niet steriel 2x Disposable schort 2x Mondneusmasker (eventueel spatbril ) Ampullen steriele NaCl 0,9 % (voor 1-malig gebruik) 2,5 ml. steriel spuitje + opzuignaald Saturatiemeter Disposable beker gevuld met vers leidingwater Celstof matje Zo nodig kweeksetje Zo nodig een kunstneus Extra indien er een gevensterde canule aanwezig is: Dichte binnencanule Steriel gaasje 10x10 cm (2X) Bekkentje Afgesloten potje Werkwijze Voorbereiding Controleer of de opdracht en de patiëntgegevens overeenstemmen. Informeer de patiënt. Breng het bed op de vereiste werkhoogte. Indien mogelijk de patiënt in halfzittende houding brengen. Leg alle benodigde materialen klaar op een gedesinfecteerd werkblad. Sluit de bedgordijnen als patiënt op meerpersoonskamer ligt. Desinfecteer de handen met handalcohol. Trek niet steriele handschoenen aan (ook de 2e persoon). Als er een spraakklepje wordt gebruikt deze voordien verwijderen! Zorg dat de binnencanule goed doorgankelijk is en schoon. Indien er een gevensterde canule (=spraakcanule)(zie afbeelding hierboven) aanwezig is dient een schone, gesloten binnencanule ingebracht te worden voor het uitzuigen. De gevensterde binnencanule schoonmaken onder stromend water en bewaren in een steriel gaas in een bekkentje. Indien dit is gebeurd de niet steriele handschoenen vervangen door nieuwe. Controleer of de drukmeter van de zuigapparatuur oploopt tot mm H2O. Dit doe je door middel van de meter aan te zetten en de zuigopening af te sluiten. Pas indien nodig de druk aan. Indien patiënt een maagsonde heeft, de maagsonde af laten hangen (indien mogelijk) tijdens het uitzuigen en nadien de voeding weer terug laten lopen in de maag. Uitvoering Het intratracheaal uitzuigen dient bij voorkeur door 2 personen te worden uitgevoerd. Tijdens de gehele procedure observeert men de patiënt en de saturatie. De 2e persoon is ook om eventueel te comprimeren en ter ondersteuning bij het (op)hoesten. Tijdens het uitzuigen beschermen beide personen zich tegen spatten door middel van - een mond-neusmasker (eventueel met spatbril als er kans bestaat op aanhoesten) - een disposable schort. Indien stoffen jassen worden gebruikt, dienen deze patiëntgebonden te worden gedragen en elke 24 uur en bij visuele verontreiniging, te worden vervangen. Sluit de saturatiemeter aan. De uitgangswaarde opschrijven om later tijdens /na het uitzuigen extra zuurstof toe te dienen als de saturatie zakt. Dit wordt met de arts besproken om daarop beleid af te spreken. Dek de thorax van de patiënt af met een dun celstofmatje. *** 2012, 3 van 5

4 Zet een steriele uitzuigkatheter aan de fingertip, indien nodig wordt hiertussen het uitzuigsetje voor opvangen van kweekmateriaal geplaatst. Laatde katheter nog in de verpakking zitten. Zonodig spoelen/druppelen met 1 à 2 ml. NaCl 0,9 % in de tracheacanule/stoma tijdens de inademing. (bij KNO patiënten is het soms noodzakelijk om meer ml. te gebruiken) Trek een extra, nieuwe schone niet-steriele handschoen aan (aan de dominante hand). Haal de uitzuigkatheter uit de verpakking. Uitzuigkatheter niet zuigend inbrengen (de fingertip wordt vrijgelaten) in de tracheacanule (eventueel door het klepje van de kunstneus) of tracheostoma. De 2e persoon gaat zo nodig comprimeren / ondersteunen bij de uitademing. Fingertip afsluiten met de vinger en met een langzame draaiende beweging terughalen (niet langer dan 15 seconden zuigen). Observeer de patiënt en de saturatie. Patiënt op adem laten komen en eventueel extra zuurstof toedienen (in overleg met de arts) op geleide van de saturatie. (gebruik hierbij de uitgangswaarde van de saturatiemeting vòòr het uitzuigen) Uitzuigkatheter van de uitzuigslang/fingertip verwijderen en samen met/in de niet steriele handschoenen wegwerpen. Trek opnieuw niet steriele handschoenen aan. De uitzuigprocedure zo nodig herhalen vanaf***. Indien er niet meer uitgezogen wordt: Uitzuigslang doorspoelen met vers leidingwater. Het vacuümsysteem uitzetten. Indien er een gesloten binnencanule ingebracht is voor het uitzuigen, deze verwijderen (schoonmaken onder stromend water, drogen met een gaasje of tissue en schoon en stofvrij bewaren in een afgesloten potje) en de schoongemaakte gevensterde binnencanule weer inbrengen. Eventueel spraakklepje terug plaatsen (cuff altijd leeg!!!) Indien nodig kunstneus vervangen. Indien nodig spraakklepje terugplaatsen. Nazorg Ruim de gebruikte materialen op. Trek de handschoenen uit. Desinfecteer de handen met handalcohol. Help de patiënt in een gewenste houding en plaats het bed terug in de gewenste positie. Open, indien nodig, de bedgordijnen. Vul de gebruikte materialen zo nodig aan. Complicaties Beschadiging van het slijmvlies in de trachea. (bloederig sputum) Aspiratie Benauwdheid Saturatiedaling Cyanose Hartritmestoornis Broncho/laryngospasmen Tijdelijke verhoging intracraniële druk (cave patiënt met hersenletsel) Kans op infectie Verslaglegging Noteer observaties van de patiënt: in het bijzonder ademhaling, benauwdheid, huidskleur, saturatie en hartfrequentie. 2012, 4 van 5

5 Observeer of de patiënt meehoest. Noteer tijdstip van de handeling en eventuele bijzonderheden b.v. hoeveelheid/aspect van sputum/slijm. Bijlagen Protocol intratracheaal uitzuigen via een beademingstube Protocol intratracheaal uitzuigen via de mond-neusholte Protocol uitzuigen van de mond-keelholte Bronvermelding Dit protocol is gebaseerd op onderzoeksresultaten Isala klinieken. Protocol: Endotracheaal toilet bij niet-geïntubeerde/ gecanuleerde patiënt van de NVICV, februari 2010 (zie ) UNIP (Unit Infectie Preventie) Hygiënische maatregelen bij het uitzuigen en verzorgen van de tracheacanule en tracheastoma. Op pagina 3 en 5 van deze richtlijn staat onderaan een punt wat herzien moet worden: o De Mayo-tube hoeft niet gereinigd te worden met alcohol 70%, zie hiervoor de bijgevoegde brief met het advies van de UNIP. (zie bijlage hieronder) o Het protocol is afgeweken van desinfectie van de tracheacanule met alcohol 70%, aangezien de kans op inademen van de alcoholdamp te groot is en schadelijk kan zijn voor de patiënt. UNIP is hiervan op de hoogte en heeft bevestigd dat dit akkoord is. Zie bijgevoegde brief. Auteurs: P. Zevenbergen Autorisator: M.J. Van de Wiel - Nugteren Document ID: KNO , 5 van 5