Aanbod ouderen langer zelfstandig wonen.

Transcriptie

1 Aanbod ouderen langer zelfstandig wonen. Onderwerp Inzicht in behoeften van ouderen betreffende de fysieke en sociale omgeving en het creëren van passende oplossingen ter voorkoming van fysieke en sociale kwetsbaarheid in en rondom het eigen huis Aanleiding Mensen met een jaarinkomen hoger dan ,- komen niet in aanmerking voor woningen in de sociale huursector. Daarom hebben mensen met middeninkomens 2) vaker een koopwoning. Als deze mensen fysieke beperkingen gaan ondervinden, lukt het hen gaandeweg steeds minder om fysiek en sociaal, in en rondom de woning actief te zijn. Tot voor kort redden mensen met middeninkomens zich over het algemeen zelf. Zij konden voor hulpmiddelen en ondersteuning terecht bij de gemeente (Wmo) en voor zorg bij de AWBZ. Door de recente veranderingen in de wetgeving moeten mensen steeds meer zelf gaan betalen. Dit leidt steeds vaker tot problemen. Uit interviews (zie ook het filmpje: blijkt dat mensen zo lang mogelijk zelf de regie willen houden en daarin ook willen investeren, zowel sociaal als financieel. Zij weten echter niet altijd zelf de weg te vinden. Waar dit niet (meer) lukt, zie je dit soms aan toenemende verwaarlozing van huizen en tuinen in een buurt. Dit is niet zo gek, er komt immers behoorlijk wat kijken om de eigen woning en tuin te onderhouden als je op leeftijd bent en bijv. niet meer zo goed ter been. De komende jaren is de verwachting dat met de toenemende vergrijzing het aantal mensen met klachten over het bewegingsapparaat sterk groeit. Het ontstaan van fysieke beperkingen kan ook leiden tot het minder of niet meer kunnen onderhouden van het sociale netwerk en daarmee tot minder sociale contacten. Deze vicieuze cirkel is vaak het begin van een neerwaartse spiraal die leidt tot minder zelfredzaamheid met als gevolg meer behoefte aan steun en zorg. Het nieuwe Wmo beleid 3) van de gemeente Lelystad gaat uit van zelfredzame inwoners die weten wat goed voor ze is. Deze beweging sluit aan bij de ambitie: dat mensen zelf eventueel met hulp van anderen uit hun omgeving hun ondersteuningsvraag oplossen waardoor er minder een beroep wordt gedaan op de overheid. 2 definitie van het ministerie van Sociale Zaken: degenen die modaal (2014: ) tot twee keer modaal verdienen 3 Samen leven, Samen sterk, beleidsplan Wmo van de gemeente Lelystad Het past ook bij de leidende principes van de gemeente om zich te ontwikkelen tot een regiegemeente die zowel ruimte geeft aan de burger als aan de professional. Zij zet in op het stimuleren en faciliteren van zelfredzaamheid:...de aanpak binnen de Wmo wordt primair gericht op participatie. We gaan uit van wat iemand nog wel kan in plaats van wat iemand niet meer kan. We willen onderlinge ontmoeting en onderlinge betrokkenheid stimuleren. Wij ondersteunen mantelzorgers en vrijwilligers en faciliteren/stimuleren eigen initiatief van burgers. en op preventie: Het is nodig dat we (blijven) investeren in adequate basisvoorzieningen en netwerken die ertoe bijdragen dat mensen kunnen participeren. Hiermee kan het beroep op zwaardere ondersteuning worden beperkt, uitgesteld of voorkomen Vanuit eigen ervaring is door de Lelystadse bedrijven TOD Nijkamp B.V. en Burg & de Heer gesignaleerd dat er in de nabije toekomst een chronisch tekort ontstaat aan ondersteuning

2 van senioren bij het zelfstandig kunnen en blijven wonen. "Wij onderschrijven de mooie gedachte om in de eigen woonomgeving te blijven, ook als men ouder wordt." Toch komt daar behoorlijk wat bij kijken wat betreft onderhoud van de eigen woning. Het is al lastig om betrouwbare partijen te vinden voor dit onderhoud. Nog lastiger is het om ervoor te zorgen dat de woning blijft voldoen aan de eisen, die niet alleen vanuit de overheid maar vooral ook door de bewoners zelf worden gesteld. Voor ouderen gaat dit allemaal erg snel. Ze zien vaak door de bomen het bos niet meer! Onderzoek en pilot Wat is nodig om mensen langer thuis te kunnen laten wonen en te blijven participeren in de maatschappij? Hiervoorhebben TOD Nijkamp B.V. en Burg & de Heer, samen met CMO Flevoland het idee ontwikkeld om de groep van bijna kwetsbare mensen met een middeninkomen te 'ontzorgen'. Geen zorgen meer over onderhoud aan eigen huis en tuin(fysieke omgeving), betekent meer tijd voor het onderhouden van het sociale netwerk (sociale omgeving) Dit 'ontzorgen' maakt dat mensen minder een beroep hoeven te doen op professionele zorg en ondersteuning, dat zij dus langer zelfredzaam blijven. Het beroep op zorg vindt later of wellicht helemaal niet plaats. Om het idee te kunnen toetsen en verder uit te werken is het nodig om nader onderzoek te doen en een pilot uit te voeren. Subsidie-aanvrager Peter de Vreede, directeur CMO Flevoland, De Schans 19-45, 8231 KA Lelystad Doelen 1. Een paradigmashift 4) op gang brengen bij ouderen met een middeninkomen. Van besef' dat ze voor zichzelf moeten zorgen naar geloof in eigen kunnen en in actie komen. Zij zetten actief stappen om hun leven in eigen hand te nemen. Van passief naar actief. 2. Een onderzoek naar inzicht in de behoeften van ouderen met een middeninkomen in Flevoland om hun leven thuis zo goed mogelijk te kunnen blijven organiseren/regisseren 3. Op basis van de uitkomsten wordt een aanbod gerealiseerd die ontzorgd willen worden en die dat zelf moeten, willen en kunnen betalen. Deze ouderen kloppen niet meer aan bij de gemeente, zij regelen via één loket hun hulp. 4) Paradigma (Kuhn, 1962): "het kader waardoor wij naar de wereld kijken en waarbinnen wij onze observaties een betekenis geven. Het is een verzameling van vooronderstellingen die we uit het verleden steeds meenemen en die achtereenvolgens bepaalt wat we zien, hoe we die gegevens verwerken, wat we ervan denken, uit welke alternatieven we menen te moeten kiezen en welke acties we moeten ondernemen. Onbewust worden gegevens die in onze kraam niet te pas komen, overgeslagen; en andere gegevens worden dusdanig omgevormd tot de informatie past in ons wereldbeeld." Paradigmashift is een verandering in paradigma. Doelgroep De doelgroep van het onderzoek bestaat uit ouderen5 met een middeninkomen in Lelystad. De doelgroep kan na het project uitgebreid worden naar alle mensen die ontzorgt willen worden. Aannames Uit de vier gehouden interviews in de zomer van 2014 (zie het eerder genoemde filmpje: blijkt dat mensen nadenken over de (regel)taken. Zij zijn bang dat die hen te zwaar worden en willen preventief zaken regelen. De geïnterviewden willen hun eigen

3 netwerk inzetten. Alleen de stap om dat te doen is nog niet gezet. De bewustwording is er, maar omzetten in actie nog niet. Op grond van ervaringen en gesprekken in onze eigen netwerken weten we dat mensen behoefte hebben aan een of meerdere vertrouwde bedrijven die bijvoorbeeld klussen en onderhoud in en rond het eigen huis kunnen doen, verzekeringen kunnen actualiseren, kunnen helpen met belastingaangifte, honden uitlaten, vervoer kunnen regelen etc. Verschillende Lelystadse bedrijven willen met elkaar een helpdesk 24/7 realiseren waar een persoon de telefoon aanneemt en zorgt dat mensen een antwoord op hun vraag krijgen. Dit idee staat verder uitgewerkt in de bijgesloten powerpoint presentatie. Om bovenstaande aannames te onderbouwen willen we een onderzoek doen onder ouderen met een middeninkomen in de vorm van een enquête. Aan de hand van de uitkomsten gaan we een pilot realiseren. Het uiteindelijk doel is dat die groep ouderen handvatten krijgt om zelf de regie over hun leven, wonen en zorg te behouden. Daarvoor zullen TOD Nijkamp en andere Lelystadse bedrijven samen met CMO een serviceloket realiseren waar ouderen met middeninkomens gebruik van maken. Resultaten Hoofdresultaat: Er is een aanbod voor ouderen met een middeninkomen waardoor zij zo lang mogelijk zelfstandig in hun (koop)huis kunnen blijven wonen. Met behulp van incidentele middelen van de gemeente zijn een enquête en een pilot uitgevoerd, waardoor de volgende subresultaten zijn bereikt: a. De behoeftes van mensen met een middeninkomen zijn in beeld b. Er is een aanbod ontwikkeld en uitgetest dat aansluit bij en antwoord geeft op deze behoeften. c. Er zijn nieuwe werkwijzen en slimme oplossingen bedacht om sociale en fysieke kwetsbaarheid te verminderen. d. Er is één serviceloket waar mensen met een middeninkomen hun vraag naar praktische en sociale ondersteuning kunnen stellen en preventief, met inzet van eigen financiële middelen, maatregelen kunnen treffen om de eigen regie en zelfredzaamheid te behouden. e. Mantelzorgers hoeven zich niet bezig te houden met het zoeken naar antwoord op praktische vragen. Zij worden ontlast, hebben meer tijd voor zich zelf en kunnen daardoor langer blijven zorgen. f. De sociale wijkteams, de professionals in Welzijn en Zorg, hebben één telefoonnummer waarnaar ze mensen met een middeninkomen (warm) kunnen doorverwijzen. g. De gemeentelijke regierol is versterkt door de effectieve en klantgerichte werkwijze. h. De capaciteit en het aanbod van de gemeente is gereorganiseerd waarbij het maatschappelijk middenveld en het bedrijfsleven is betrokken. i. Met incidentele middelen wordt structureel bezuinigd op de uitgaven voor de Wmo. De groep van bewoners met een middeninkomen is in staat om hun eerste behoeften zelf op te lossen. Het beroep op zorg vindt hierdoor later of wellicht helemaal niet plaats. Taakverdeling: CMO Flevoland: onderzoek, opzet pilot, monitoring en coördinatie, TOD Nijkamp en Burg & de Heer: ontwikkeld een passend en betaalbaar aanbod vanuit eigen en andere bedrijven in Lelystad. Welzijn Lelystad: doet en denkt mee over met name het sociale aanbod

4 Samenwerking: Op basis van de uitkomsten van de behoeften inventarisatie zal er een samenwerkingsverband worden opgericht. Het samenwerkingsverband krijgt de opdracht om, op basis van de geconstateerde behoeften, een aanbod van producten te organiseren en om de loketfunctie op te zetten en te bemensen. Uitgangspunt is een brede samenwerking tussen diverse partijen. Breed omdat er niet alleen technische en bouwkundige expertise nodig is maar ook sociale expertise vanuit welzijn, zorg en gemeente. Vanuit het samenwerkingsverband sturen de initiatiefnemers van het project nieuwe partijen/deelnemers aan die bij voorkeur afkomstig zijn uit Lelystad (BKL) Wij gaan uit van een groeimodel. Er zijn al meer bedrijven die belangstelling hebben om mee te doen. De partners die tot nu toe samenwerking hebben toegezegd zijn: Burg & de Heer (Vastgoedbeheer) TOD Nijkamp (Installatietechniek en onderhoud) Luke Bouwman (Tuinman) CMO Flevoland (advies) Gemeente Lelystad Bedrijfskring Lelystad (draagvlak bedrijfsleven) Welzijn Lelystad (Welzijn en sociale wijkteams Fasering van het project: Deel 1:Enquête fase 1: Voorbereiding 1 maand a. Ontwikkelen en opleveren vragenlijst. b. Verwerken vragenlijst in digitale onderzoeksprogramma Survey Monkey. c. Opstellen van uitnodigingen aan deelnemers om mee te doen aan het onderzoek. d. Inventarisatie van potentiële deelnemers, afspraken maken met ouderenbonden. e. Verspreiden van uitnodigingen. fase 2: Uitvoering 2 maanden a. Afnemen vragenlijst (zonodig hulp bij invullen). b. Analyseren resultaten vragenlijst. fase 3: Rapportage 2 maanden a. Schrijven concept eindverslag. b. Bespreking met relevante partijen. c. Wijzigingen doorvoeren en eindverslag. Deel 2: Pilot fase 1: Ontwikkeling 4 maanden a. ontwerpen en afstemmen b. voorwaarden bepalen deelname c. bepalen parameters en ontwikkeling monitor d. realiseren van helpdesk bedrijven e. samenstellen en werven groep deelnemers pilot f. bijstellen en definitief maken fase 2: Uitvoering 6 maanden a. 0-meting uitvoeren sociale omgeving

5 b. 0-meting uitvoeren fysieke omgeving c. testfase d. monitoren ontwikkeling fase 3: bijstellen 1 maand a. bijstellen aan de hand van uitkomsten monitoring b. doorgaan met testen fase 4: evaluatie en opschaling 3 maanden a. evaluatie en rapportage b. ontwikkelen handleiding c. plan voor opschaling maken d. PR tijdens en direct na afloop van het project Wijze van evalueren Tussentijds houden wij de subsidiegever per mail op de hoogte van de voortgang. Na de enquête is een evaluatie en een gezamenlijk go/nogo moment. Adviseur/onderzoeker Greet Kamminga Totale kosten en onderzoek: Bijdrage betrokken organisaties: CMO Flevoland TODNijkamp, Burg en de Heer Welzijn Lelystad Bedrag gevraagd aan subsidiegever: Naam subsidie-aanvrager: CMO Flevoland, Centrum Maatschappelijke Ontwikkeling Flevoland.