De pakkans moet echt omhoog

Transcriptie

1 De pakkans moet echt omhoog Snelrecht, overvalteams, meer ruimte voor particuliere beveiligers. Fred Teeven, staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, wil meters maken. Ondernemers moeten het gevoel krijgen dat ze serieus worden genomen. Tekst: Frank den Hoed Foto s: Ton Poortvliet Ik krijg nu in drie maanden voor elkaar, waar ik al tien jaar voor pleitte Je kent de zaak van de Amsterdamse juwelier Fred Hund? Hij kwam om het leven bij een overval op zijn bedrijf. Het heeft een jaar geduurd, maar de politie heeft in deze zaak een verdachte aangehouden. Fred Teeven, staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, glundert nog net niet als hij het nieuws aanhaalt. Daarvoor is de zaak te tragisch. Maar hij is zichtbaar blij dat er resultaat is geboekt. Daar doen we het toch voor. Teeven heeft een postuur dat naadloos aansluit bij de vaak voor hem gebruikte typering crimefighter. Groot, breedgeschouderd. Maar tegelijkertijd oogt hij vriendelijk. Met een monter hoi begroet hij zijn bezoek. Een no-nonsense mens. Ambitieus, resultaatgericht en direct. Dat was hij al in zijn tijd als Officier van Justitie en als Kamerlid. En dat is hij gebleven nu hij staatssecretaris is. Dat advocaat Willem Anker direct na zijn aantreden zei dat er met Teeven als staatssecretaris geen plek meer zou zijn voor nuance, daar moet hij om lachen. Ik ben wel degelijk een man van nuances, maar ik leg de prioriteiten misschien een beetje anders. Ook de kritiek van pvv-voorman Geert Wilders dat hij veel roept, maar weinig doet, deert hem niet. Ik vind dat hij alles mag zeggen. Het is aan Ivo Opstelten en mij om zijn ongelijk te bewijzen. Hij zegt niet zelfvoldaan te kijken naar hoe goed het gaat, maar vindt dat hij het afgelopen jaar al veel heeft bereikt. Als voorbeeld noemt hij de kwestie van het recht op zelfverdediging in het eigen bedrijf. Dat was binnen drie maanden voor elkaar, terwijl ik er daarvoor al tien jaar voor had gepleit. Als een ondernemer nu een inbreker z n zaak uit slaat, wordt ie niet meer gelijk opgesloten. U klinkt tevreden. Toch was vorig jaar nog één op de drie ondernemers slachtoffer van criminaliteit. Het voelt een beetje als dweilen met de kraan open. Laat duidelijk zijn: elk slachtoffer is er een te 18

2 19

3 veel. Het is mooi dat de statistieken een dalende lijn vertonen, maar dat is nog geen reden om lui achterover te leunen. Het aantal overvallen moet nog stevig omlaag worden gebracht. Hoe denkt u dat te bereiken? De pakkans moet groter. En daarvoor moet de kwaliteit van de recherche omhoog. Zo werken we aan de vorming van overvalteams. Vaste teams voor de aanpak van zware delicten. Amsterdam-Amstelland heeft inmiddels in elk politiedistrict zo n team. De ervaringen tot nu toe zijn positief. De aanhouding van de verdachte in de zaak-hund is één van de wapenfeiten van zo n team. Dus het hele land krijgt dit soort teams? Dat is niet per definitie nodig. De problemen concentreren zich vooral in het westen en zuiden van het land. Dan is het ook logisch dat juist dergelijke regio s als eerste zo n team krijgen. Zoals Amsterdam, Rotterdam-Rijnmond en Haaglanden. Wat voegen die teams toe? Allerbelangrijkste is dat ze informatie en expertise bij elkaar brengen. Sommige vormen van overvalcriminaliteit zijn het werk van rondtrekkende bendes: ladingdiefstal, skimmen, overvallen op juweliers. Tot nu toe was de politie niet in staat om de informatie hierover goed bij elkaar te brengen, waardoor zaken niet optimaal konden worden aangepakt. Dat moet echt anders. Zijn die rondtrekkende bendes een groeiend probleem? Dat durf ik niet te zeggen. Maar je herkent ze wel aan hun manier van werken: zorgen dat er zo weinig mogelijk getuigen zijn, bemoeilijken van herkenning, maar ook bedreigen van getuigen. De zichtbaarheid van de politie blijft een probleem. Forum-onderzoek uit 2003 liet zien dat ondernemers na een aangifte te weinig horen. Uit de laatste Monitor Criminaliteit blijkt dat er nog maar weinig ten goede is veranderd. We zijn daar inderdaad niet altijd even sterk in geweest. Mooi dat je de verdachte van een overval aanhoudt. Maar niets is zo belangrijk als het slachtoffer of de nabestaanden in zo n zaak informeren. Niet om te vertellen hoe het onderzoek inhoudelijk loopt, maar wel dat je er mee bezig bent en over een paar maanden een paar stappen verder denkt te zijn. In Noord-Holland is geëxperimenteerd met een aangiftevolgsysteem. Waarom is zoiets niet allang landelijk ingevoerd? We hebben wat aanloopproblemen gehad. Maar volgend jaar moet het systeem in het hele land beschikbaar zijn. Vanaf dat moment kun je dan via internet je aangifte volgen. Het aangiftevolgsysteem is overigens niet in alle situaties een oplossing. Het leent zich goed voor minder gewelddadige soorten criminaliteit: inbraakzaken, ladingdiefstal zonder geweld, fraude. Maar bij zware criminaliteit zoals overvallen kun je niet zonder persoonlijk contact. Uit de statistieken blijkt dat zware criminaliteit steeds vaker het werk is van jeugdigen. Veel daders komen uit de leeftijdsgroep van grofweg 16 tot 26 jaar. Soms gaat het om mensen die op herhaling zijn, maar er zitten ook mensen bij die nog nooit een veroordeling 20

4 Ik wil niet dat een ondernemer na zijn aangifte, de dader meteen weer buiten tegenkomt hebben gehad en als eerste delict gelijk een gewapende overval plegen. Is dat laatste een trend? Ik vrees van wel. Vroeger begonnen ze met de diefstal van een blikje cola als ze 12 waren, als ze 14 waren, hadden ze hun eerste mishandeling achter de rug, ze waren 15, 16 als ze de eerste auto kraakten en als ze 17 waren, pleegden ze hun eerste straatroof. Je ziet nu steeds vaker vroeg een eerste veroordeling voor een straatroof of een overval. Maar ik verwacht dat we deze ontwikkeling met een intensievere aanpak van criminele jongeren kunnen stoppen. Wat is er anders aan die nieuwe aanpak? Ik wil voorkomen dat een ondernemer die na het doen van z n aangifte het bureau verlaat, de dader alweer tegen het lijf loopt. Tot nu toe gingen er soms wel negen maanden overheen voordat criminele jongeren werden berecht. We proberen jongeren die al eens eerder in de fout zijn gegaan, meteen in voorarrest te houden en binnen vier weken een zitting te plannen. Zodat je ook meteen resultaat krijgt. We proberen binnen die termijn ook meteen de schadevergoeding te regelen. Ik ben met verzekeraars in gesprek om te zorgen dat zij verhaal kunnen nemen. Als een ondernemer dan zijn schade claimt bij de verzekeraar, kan de verzekeraar in plaats van het slachtoffer in de strafprocedure meedoen. Dat klinkt goed. Maar daar zit tegelijk ook een groot knelpunt. Als dit plan doorgaat staan sommige zaken binnen zeven dagen op de rol. Maar het is niet altijd mogelijk om in een paar dagen je schade met bewijsstukken te onderbouwen. Ondernemers die slachtoffer zijn van een geweldsmisdrijf kunnen nu vaak fluiten naar hun geld. Een kale kip valt nu eenmaal niet te plukken. Dat soort schrijnende situaties behoort tot het verleden. Ik heb 10 miljoen euro vrijgespeeld voor slachtoffers van geweldsmisdrijven, die een niet-verhaalbare schadeclaim hebben. De overheid gaat de geclaimde schade betalen en verhalen op de daders. Tot 1996 terug. De komende maanden gaan we daar al mee aan de slag. Is dat geen sigaar uit eigen doos? Nee. De schade wordt voorgeschoten met belastinggeld. Maar er volgt wel verhaal op de dader. Bijvoorbeeld via loonbeslag. De kale kip van halverwege de jaren negentig kan er nu namelijk wel eens heel anders bij zitten. Ondernemers hebben volgens u een eigen verantwoordelijkheid. Die nemen ze ook: half oktober werd bekend dat ze meer hebben geïnvesteerd in preventie. Er gebeurt veel meer dan pakweg vijf jaar geleden. Maar het kan nog beter. Bijvoorbeeld door meer aandacht voor overvaltraining. Met terugvechten hebben we beroerde ervaringen. Je vecht toch vaak tegen mensen met vuurwapens. Mensen die het ook niet altijd voor de eerste keer doen. Ik begrijp ook niet waarom zo weinig slachtoffers van een overval gebruik maken van de speciale subsidieregeling. Die euro die ze mogen besteden aan criminaliteitspreventie, laten ze nu gewoon liggen. Terwijl het toch een mooie aanzet is voor de aanschaf van zoiets als een camerasurveillancesysteem of het volgen van een overvaltraining. 21

5 Wie is Fred Teeven? Fred Teeven (1958) begon zijn carrière bij de Belastingdienst. Na zijn eindexamen havo volgde hij daar de controleuropleiding en werd uiteindelijk fiscaal rechercheur bij de Fiscale Inlichtingenen Opsporingsdienst (fiod). In de avonduren studeerde Teeven Nederlands en notarieel recht aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Na zijn afstuderen ging hij aan de slag als teamleider bij de douanerecherche van de fiod. Tot Teeven in 1993 de overstap maakte naar het Openbaar Ministerie. Daar werd hij Officier van Justitie bij het parket Amsterdam. Maar in 2002 gaat Teeven de politiek in. Hij wordt Tweede-Kamerlid voor Leefbaar Nederland. Als hij in 2003 vertrekt bij die partij keert hij terug bij het Openbaar Ministerie als Officier van Justitie bij het Landelijk Parket. Daar is hij onder meer belast met de vervolging van oorlogsmisdadigers en hij werkt er als teamleider/officier van Justitie op Schiphol. Sinds 14 oktober 2011 is Teeven staatssecretaris van Veiligheid en Justitie in het kabinet-rutte-verhagen. Leuk die camera s. Maar elke keer weer blijkt dat er maar verrekte weinig mee mag. Ik ben hierover in overleg met het College Bescherming Persoonsgegevens. Zij willen dat de camerabeelden niet te lang worden bewaard en restrictief worden gebruikt. Nou, daar wil ik van af. Ik wil dat die beelden langer kunnen worden bewaard. Ik wil ook dat ze gemakkelijker kunnen worden uitgewisseld met politie en justitie. Maar ook met particuliere beveiligingsbedrijven en recherchebureaus. Dat vraagt wel om aanpassing van de privacywetgeving, de wet politieregisters en de wet bescherming persoons gegevens. U wilt ook meer politie-informatie gaan uitwisselen met particuliere beveiligers. Zeker. Het moet niet zo zijn dat particuliere beveiligers alleen de politie bellen als ze iets zien. De politie zou hen ook moeten voorzien van informatie. Als een burger wat ziet gebeuren op een bedrijventerrein en de politie belt, vind ik dat de meneer van de nvd of G4S die daar rond rijdt op het bedrijventerrein die informatie ook moet hebben. Dan hoef je niet voor elke melding een politiewagen op pad te sturen. En we hebben veel meer ogen en oren op straat. Lijkt een logische actie. Gelijk maar regelen? Zoiets als het natrekken van een kenteken of het controleren van gba-gegevens, dat gaan we zeker mogelijk maken. Maar dat betekent wel dat de politieadministratie toegankelijk moet worden gemaakt. Tot nu toe heeft die potdicht gezeten voor de particuliere beveiligers. Binnen de politie was er altijd weerstand. Maar ik heb het gevoel dat ze er nu anders tegenaan kijken. Pieter-Jaap Aalbersberg, portefeuillehouder binnen de raad van hoofdcommissarissen, heeft zelfs gezegd dat hij het echt ziet zitten. Dus per 1 januari is het zover? Ik ben bang dat we dat niet gaan redden. Een paar maanden geleden opende u een vertrouwenslijn afpersing. Waarom geen lijn analoog aan dat andere succesnummer: Meld Misdaad Anoniem? Laat ons eerst nou maar eens bekijken hoe dit werkt. Hoe zijn de resultaten tot nu toe? Eh. Dat weet ik niet. Ik krijg na een half jaar een overzicht van de stand van zaken. Maar zover zijn we nog niet; de lijn is pas net geopend. Ik ben trouwens benieuwd of die lijn zoveel gebruikt gaat worden. Afpersing komt niet zo vaak voor. Vraag is ook of ondernemers niet beter af zijn door iets op naam te melden. Als het aankomt op vervolging, kun je niets met informatie van een vertrouwenslijn. U bent nu iets meer dan een jaar bezig. Wat wilt u aan het einde van deze kabinetsperiode hebben bereikt? Dat Nederland veiliger is. Dat daders snel worden berecht, schadevergoedingen betalen en slachtoffers van criminaliteit in de zittingszaal serieus worden genomen. Als ik dat kan bereiken in deze vier jaar, ben ik een tevreden mens. 22