Notulen. Van Ir. M.H. Voogt. Onderwerp Notulen brainstorm kalibratie / validatie sensornetwerken. Facilitator: TNO Datum: 5 oktober 2015
|
|
- Diana Smet
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Notulen Van Ir. M.H. Voogt Onderwerp Notulen brainstorm kalibratie / validatie sensornetwerken Earth, Life & Social Sciences Princetonlaan CB Utrecht Postbus TA Utrecht T F Facilitator: TNO Datum: Aanwezigen: Janus Hoeks Intemo. Sensorsystemen ontwikkelen en produceren. Project Smart emissions in Nijmegen, sensor communicatie en ontsluiting van informatie. Heeft onlangs met RIVM gesproken. Dave de Jonge GGD Amsterdam. Traditioneel meetnet. Doen veldmetingen om kwaliteit van sensoren te testen. Gebruiken zelf nog geen sensoren. Peter van Breugel DCMR. Traditioneel meetnet. Sensoren bieden kans op potentiele verdichting of verlaging kosten. Open blik maar kritisch op kwaliteit. Rene Otjes ECN. Ontwikkelaar van sensoren voor luchtkwaliteit, AiREAS meetnet. Nicholas Hamm ITC (UTwente). Geostatistiek, betrokken bij AiREAS, STW project DAMAST. Vera van Zoest PhD ITC (Utwente) op het DAMAST project dat gaat over air quality mapping. John Schmeitz zzp er verbinden mens, technologie en proces. Binnen Aireas ICT coördinator. Burgerparticipatie gedragsverandering. Andre van der Wiel zzp er. Werkt aan visualisaties van open data, ook van AiREAS data. Loopt aan tegen onvolkomenheden in de data. Gerard Hoek IRAS. Onderzoek luchtverontreiniging, blootstelling en gezondheidseffecten. Primair als gebruiker van data. Eric de Groot arts. Imagelab / AMC. Eindgebruiker van de gegevens, geïnteresseerd in validatieproces. Ernst Meijer TNO. Programma luchtkwaliteit en sensoren (Environmental Sensing Lab). Milieulab CASTEL (UU, Deltares). Sensoren testen en doorontwikkelen, ICT infrastructuur van data naar informatie. Jan Duyzer TNO. Modelleren van concentraties van stoffen. Naar real time informatie. Marita Voogt TNO. Vertegenwoordiger van TNO in AiREAS. Onlangs rugzakproject uitgevoerd naar persoonlijke blootstelling. Datum notulen brainstorm kalibratie/validatie marita.voogt@tno.nl Doorkiesnummer Afwezig: Joost Wesseling (RIVM), Genio van Hoof (Axianx), Jean Paul Close (AiREAS), Sandra van der Sterren (Eindhoven), Henk Nijhuis (Nijmegen)
2 2/6 Welkom door Ernst Meijer, voorzitter van de sessie. Doel van de sessie: onderzoeksvragen formuleren. Low cost: hoe los je kalibratie/validatie kosten op? Hoe gaat het als we verder gaan met sensoren die nog goedkoper worden en die meer vraagtekens oproepen. Hoe blijft dat beheersbaar? RIVM is nationaal referentielab. Zij zijn afwezig. Dat was onvoorzien. Het is belangrijk dat RIVM betrokken is. Inleiding Rene Otjes Hoe gaat het nu in AiREAS meetnet? 12 boxen per keer op RIVM station Genovevalaan, PM10 en NO2. Minimaal 5 dagen per batch. Daarmee leggen we onderlinge vergelijkbaarheid vast. Daarnaast is er een vaste box op de Genovevalaan. Die wordt gedurende een maand aan equivalentietest onderworpen. De meetprincipes verschillen met die van RIVM. Overwogen alternatieven: Mobiele kalibratie-unit. Ondoenlijk omdat je lange middelingstijd nodig hebt voor fijn stof. Voor gassen is het mogelijk. Kostbaar Boxen rouleren met inbegrip van LML box. (wat als stad geen LML heeft, duur) Alle boxen terug naar het lab (duur en niet representatief). Intrinsiek, automatische performance controle. Inbouwen in de sensor zelf. (niet volledig dekkend). Online validatie gebeurt automatisch voor eerste kwaliteitsslag: validatie als een procedure voor foutuitsluiting en dus acceptatie van de data. CEN WG42 ontwikkelt een standaard voor testen van low cost sensoren. Discussie gaat over: moet je sensoren in lab of in veld of allebei testen. Nuttig om input van de groep te krijgen. Als je in veld test moet je hem op zo n locatie testen waar je hem ook gaat toepassen. Inleiding Nick Hamm DAMAST project Van meetdata via luchtkwaliteitkaarten naar gezondheidsonderzoek. Kwaliteit (en kwantificering van de onzekerheid) gevraagd: data, mapping, health data, user utilization (toepassing). Data: traceability, uncertainty in calibrated value (static or dynamic), outlier detection geostatistical methods, model uncertainty. Nick laat voorbeeld EU-schaal zien, willen ze ook op stadsschaal doen. Toepassingen: epidemiology, control measures, citizen engagement
3 3/6 Aanvulling Gerard Hoek Gewenste eigenschappen sensoren vanuit gezondheidsonderzoek: Tijdseriestudies precisie, coherent, uiteindelijk voor normen wel absolute niveaus, maar voor eerdere stappen niet. We moeten wel weten hoe een sensor zich gedraagt. Ruimtelijke studies precisie, aan begin dezelfde performance als aan eind (langdurig onderzoek), verschillende sensoren zullen zich altijd verschillend gedragen. Dave: Feit is dat je verschillende datastromen hebt (bijvoorbeeld van meetnetten op de luchtkwaliteit app, AiREAS). Waarom komen stromen niet bij elkaar en wat kunnen we eraan doen om die kans te benutten? Smart Citizen Kit in Amsterdam was geen succes omdat er niet is samengewerkt. Huidige leveranciers van meetnetten lopen nog niet warm voor low cost oplossingen. Ernst: Herkenbaar, maar laten we ons hier beperken tot de vraag naar validatie en kalibratie. Janus: Metadata meegeven bij je sensordata. Je moet kwaliteitslabel meegeven. Ernst: deze workshop gaat dus ook om kwantificeren van onzekerheid, naast kalibratie en validatie. Andre: ik wil mensen data laten zien, maar dan moet ik wel weten wat het is. Integratie van de systemen moet bevorderd worden: hoe kom je tot een open systeem? Janus: we gebruiken open standaard waar ook LML stations gebruik van maken. Gerard: voor mijn toepassingen moet ik referenties opgeven en kwaliteit moet bekend zijn. Janus: maar voor andere toepassing, bijvoorbeeld zelf meten door astmapatiënt, gelden andere voorwaarden. Constatering: Wettelijke toetsing stelt andere eisen dan verkennend gezondheidskundig onderzoek. Validatie-eisen hangen af van einddoel. Constatering: Metadata waarin ook de kwaliteit van de data beschreven wordt is belangrijk. Er kan in verder gebruik rekening mee gehouden worden. Het biedt ruimte voor sensoren van wisselende kwaliteit.
4 4/6 Brainstorm Dave: Door grote meetnetten (DCMR, GGD Amsterdam, RIVM) is al veel werk verricht. Altijd eerst lab test, daarna veldtest met meerdere apparaten. Constatering: RIVM zou mee moeten doen. TNO zal contact opnemen met RIVM. Janus: modellen verfijnen door low cost sensordata. Maar dan moet je wel weten hoe je het moet interpreteren. RIVM zal wel meegaan, maar zoekt naar hoe. Dave: Als iets getest wordt in RIVM klimaatkamer, dan zou het handig zijn als meer sensoren kunnen meelopen. Er moet gecoördineerd worden. GGD ziet het als kans om als meetnet ankerpunt te zijn. Constatering: vaste meetnetlocaties zijn nodig. Andre: ieder denkt mee vanuit eigen belang maar we moeten een open community hebben. Eric: uiteindelijk willen we met AiREAS naar open data. Open data politiek stelt hoge eisen aan de kwaliteit van de data. De verborgen kosten zitten hem in gebruik van foutieve data. Dat weegt op tegen benodigde kosten voor validatie. ILM als referentiegrid, eerst testen aan LML stations. Rene: ervaring met optische fijn stof sensoren is dat ze goede precisie hebben, maar een minder goede nauwkeurigheid op uurschaal. Dave: je moet kennis hebben van de meetnetten. De FAG PM10 van RIVM kan niet goed tegen mist, die gaan in een week zoals deze de mist in. De BAM voor PM2.5 heeft dat niet. Als je deze kennis niet hebt en rücksichtslos uitgaat van de uurwaarden van het LML ga je fouten maken. Marita: kun je niet meer met het mappen van luchtkwaliteit, gebruik van modellen om inzicht te krijgen in kwaliteit van de sensordata? John: feedback-loop, door te visualiseren zie je wat raar is outliers. Startpunt is gelijk door dezelfde precalibaties (klimaatkamer), maar daarna kun je het netwerk gebruiken. Dave: ik mis verslagen van testen van de sensoren. Jan: Dit is erg traditioneel denken, past niet bij low cost sensoren en de toepassingen naar real time informatie. Als we sensoren allemaal kalibreren bij RIVM is het duur en ben je in feite op dezelfde manier bezig als nu met duurdere apparatuur. We hebben behoefte aan innovatieve technieken. Janus: problematiek verandert, overal komen sensoren in. Als het fijnmaziger wordt verandert de behoefte aan validatie en kalibratie. Die wordt minder, omdat je kunt vergelijken met veel meer data.
5 5/6 Gerard: ingangstest (lab en veld) mag best wat kosten, maar daarna mindere eisen aan validatie. Nick: tijdsresolutie iedere tien minuten, natuurlijk heb je dan mindere kwaliteit. Eric: echte low cost sensoren zoals van Janus kunnen elkaar wel controleren. Dat is bij AiREAS anders. Gerard: met sensoren kun je op meer locaties meten, maar niet overal. De metingen zullen nog steeds in een model gegoten moeten worden. Metingen moeten goed gedocumenteerd zijn. Jan: andere specificaties voor low cost sensoren dan voor referentie? Maar dan ben je nog steeds hetzelfde aan het doen (old school). Dat matcht niet met low cost sensornetwerken, nieuwe toepassingen. Janus: wij hebben nu fijn stof eruit gelaten. Andre: ik denk dat we naar new school moeten. Open source communities, verschillende bronnen integreren (o.a. KNMI). Flexibeler omgaan met meetwaarden, op meerdere plekken controles. Ernst: Ik merk twee stromingen in de discussie op: 1) sterke stroming: sensor moet goed zijn voor we ermee kunnen werken. Dat vraagt om toepassen van bestaande praktijken, maar dan in een acceptabele lichtgewicht versie. Dat werkt als het om ordegrootte 40 stations gaat in de huidige situatie 2) Ander spoor: Als sensoren grootschalig gaan worden ingezet, worden traditionele methoden ondoenlijk, praktisch en qua kosten. Dan gaat de nadruk meer liggen op de kwantificering van de onzekerheid en op de benodigde nauwkeurigheid en betrouwbaarheid die nodig is voor de toepassing (dat verschilt dus per keer). Dat zal meer een IoT benadering worden op netwerkniveau met verschillende databronnen en (statistische) modellen. Rene: toepassingsgericht beoordelen, allemaal eigen testmethodes. Ernst: het testen kan ook op netwerkniveau met modellen. Gerard: modellen gebruiken om meetdata te valideren spreekt me niet zo aan. Dat is de omgekeerde wereld. John: start moet goed zijn/wat zet je in veld, daarna feedback loop zo inregelen dat het zichzelf gaat ijken. Als je meer gegevens hebt wordt dat mechanisme steeds beter. Bijvoorbeeld tijdelijk uitschakelen van sensoren. Peter: ik huiver voor iedere validatiemanier om op korte termijn sensoren onderling te vergelijken. Je moet beginnen bij het begin.
6 6/6 Eric: vanaf begin omgekeerde bewijslast opbouwen in open data netwerk. Of het nu gaat over low cost of over LML. John: daarnaast krijg je sensoren die van personen zijn of van een wijk. Je wilt ze op de een of andere manier bij elkaar brengen. Gerard: Na ingangstest is het niettemin de moeite waard om na te denken over methoden die tijdens operatie minder ingrijpend zijn dan die van de huidige meetnetten. Aan het begin was de sensor goed, maar is de sensor na verloop van tijd nog steeds goed? Dat vereist andere manier om naar data te kijken. Janus: door plaatsen bij LML station. Dave/Peter; de meetnetten bieden aan kosteloos te testen op de stations. De eis is dat het met collega netwerken gedeeld mag worden. Eric: ik zou willen verder praten over bijplaatsen van sensoren van Janus naast de Airboxen. Nick: Het begint met het beschikbaar stellen van de metadata. Van AiREAS meetnet hebben we die nog steeds niet. Conclusie Ernst: we zijn niet met een onderzoeksagenda geëindigd. Het was blijkbaar nodig en goed om verschillende gezichtspunten te horen. We zullen proberen RIVM aan te haken. Verkennen van oprichten werkgroepen: Vraag van vandaag (voortbouwend op gevestigde validatiemethoden), vraag van morgen (anticiperend op grootschalige sensornetwerken).
Joost Wesseling, Annemarie van Alphen, Hester Volten, Edith van Putten RIVM, 21 Januari 2016
1 Joost Wesseling, Annemarie van Alphen, Hester Volten, Edith van Putten RIVM, 21 Januari 2016 Inhoud Metingen nu. Context metingen door/voor burgers en steden. Sensoren: Echt goedkoop / NO2 / Stof / deeltjes
Nadere informatieCitizen Science luchtkwaliteit bij RIVM
Citizen Science luchtkwaliteit bij RIVM Marita Voogt, RIVM marita.voogt@rivm.nl 1 13 maart 2019 Trends in monitoring luchtkwaliteit Behoefte aan meer detaillering in ruimte en tijd. Burgers ( meten waar
Nadere informatieSmart Emission Proof of concept citizen-sensor-netwerk Samen luchtkwaliteit en geluid meten met low-cost sensoren
Smart Emission Proof of concept citizen-sensor-netwerk Samen luchtkwaliteit en geluid meten met low-cost sensoren Presentatie: Henk Nijhuis en Peter van der Voorn, gemeente Nijmegen. Smart Emission Consortium:
Nadere informatieLuchtkwaliteit Nijmegen
Luchtkwaliteit Nijmegen Henk Nijhuis Adviseur Luchtkwaliteit Gemeente Nijmegen Januari 2016 Waarom aandacht voor luchtkwaliteit? 1. Wet- en regelgeving 2. Gezondheid (RIVM) - kortdurende piekblootstellingen
Nadere informatieSamen Luchtkwaliteit meten
Samen Luchtkwaliteit meten Joost Wesseling Marita Voogt 29 januari 2019 Inhoud Luchtkwaliteit en gezondheid Fijnstofmetingen in Nederland Waarom met sensoren meten Wat kan ik wel/niet verwachten? Sensoren
Nadere informatieLuchtkwaliteit meten met goedkope sensoren. Joost Wesseling, Edith van Putten
Luchtkwaliteit meten met goedkope sensoren Joost Wesseling, Edith van Putten Inhoud Inleiding Waarom luchtkwaliteit meten? Interessante stoffen. Zelf luchtkwaliteit meten. Elektronica en netwerk. Voorbeelden
Nadere informatieSENSA - EINDHOVEN 2018
SENSA - EINDHOVEN 2018 MODELLEN EN VASTE MEETLOCATIES Bron: Omroep Brabant.nl WAAR WORDT JE ÉCHT AAN BLOOTGESTELD? Bron: ANP WP1 INTEGRATED APPLICATIONS State of the art Current developments ERP developments
Nadere informatieSensormetingen luchtkwaliteit in Schiedam (juli -december2017)
Sensormetingen luchtkwaliteit in Schiedam (juli -december2017) analyse Henri de Ruiter, Ernie Weijers Februari 2018 Sinds juli 2017 meten burgers met behulp van goedkope sensoren de luchtkwaliteit in Schiedam.
Nadere informatieOnderzoek gezondheidsrisico s. stof rond Schiphol. Module 1 Resultaten meetcampagne. Subtitle. April 2018
Onderzoek gezondheidsrisico s ultrafijn stof rond Schiphol Module 1 Resultaten meetcampagne taxiënde zhrhrwh45e vliegtuigen April 2018 Subtitle Campagne taxiënde vliegtuigen Doel: Onderzoek nut en noodzaak
Nadere informatieSmart Emission Geo-gebruikersfestival Paul Geurts, Gemeente Nijmegen
Smart Emission Geo-gebruikersfestival 2016 Paul Geurts, Gemeente Nijmegen Smart Emission Luchtkwaliteit meten met low-cost sensoren Dynamisch Verkeersmanagement Groene golf Zorg voor verhoogde uitstoot
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Agro en Directie en Biodiversiteit Bezoekadres Bezuidenhoutseweg
Nadere informatieWindroosanalyse naar de invloed van het industriegebied Moerdijk op de luchtkwaliteit in Moerdijk in 2012
TNO-rapport TNO 2013 R11472 Windroosanalyse naar de invloed van het industriegebied Moerdijk op de luchtkwaliteit in Moerdijk in 2012 Earth, Environmental and Life Sciences Princetonlaan 6 3584 CB Utrecht
Nadere informatieBESCHRIJVING MIJN LEEFOMGEVING EN IK
BESCHRIJVING MIJN LEEFOMGEVING EN IK ROEL VERMEULEN, DAVIDE DONAIRE, REMCO VELTKAMP Dit projectplan is het startpunt voor de student om 1) een voorkeur voor een project uit te spreken en 2) te gebruiken
Nadere informatieWindroosanalyse naar de invloed van Eindhoven Airport op de lokale luchtkwaliteit in 2011
TNO-rapport TNO-060-UT-12-01634 Windroosanalyse naar de invloed van Eindhoven Airport op de lokale luchtkwaliteit in 11 Gebouwde Omgeving Princetonlaan 6 3584 CB Utrecht Postbus 80015 3508 TA Utrecht www.tno.nl
Nadere informatieSmart Emission consortium
Smart Emission consortium Een burger-sensor-netwerk in de stad Nijmegen Local citizens Sponsors: Sponsors: Programma van de avond 20:00 uur Welkom, ontvangst door prof. Arnoud Lagendijk, voorzitter afdeling
Nadere informatieEerste kaart roetconcentraties Nederland Roet aanvullende maat voor gezondheidseffecten luchtvervuiling
Eerste kaart roetconcentraties Nederland Roet aanvullende maat voor gezondheidseffecten luchtvervuiling RIVM/DCMR, december 2013 Roet is een aanvullende maat om de gezondheidseffecten weer te geven van
Nadere informatieWindroosanalyse naar de invloed van Eindhoven Airport op de lokale luchtkwaliteit - april 2010 t/m maart 2011
TNO-rapport TNO-060-UT-12-00111 Windroosanalyse naar de invloed van Eindhoven Airport op de lokale luchtkwaliteit - april 10 t/m maart 11 Gebouwde Omgeving Princetonlaan 6 3584 CB Utrecht Postbus 80015
Nadere informatieSensoren aan het werk in Eindhoven Wat levert het eerste Nederlandse sensormeetnet voor luchtkwaliteit in Eindhoven op?
8 LUCHT IN ONDERZOEK Sensoren aan het werk in Eindhoven Wat levert het eerste Nederlandse sensormeetnet voor luchtkwaliteit in Eindhoven op? Ernie Weijers, Jean-Paul Close, Sandra van der Sterren, Eric
Nadere informatieVuurwerk tijdens de jaarwisseling van 2012/2013
Vuurwerk tijdens de jaarwisseling van 2012/2013 Samenvatting De luchtverontreiniging door vuurwerk is op 1 januari 2013 beperkt gebleven. Alleen in het eerste uur na de jaarwisseling zijn hoge concentraties
Nadere informatieWindroosanalyse naar de invloed van Eindhoven Airport op de lokale luchtkwaliteit in 2012
TNO-rapport TNO 2013 R11473 Windroosanalyse naar de invloed van Eindhoven Airport op de lokale luchtkwaliteit in 2012 Gebouwde Omgeving Princetonlaan 6 3584 CB Utrecht Postbus 80015 3508 TA Utrecht www.tno.nl
Nadere informatieBepalen van de luchtkwaliteit
Bepalen van de luchtkwaliteit Luchtkwaliteit in het kort De kwaliteit van de lucht waarin we leven is van invloed op de volksgezondheid. Zo kan een slechte luchtkwaliteit leiden tot onder andere luchtwegklachten
Nadere informatieHoge ruimtelijke resolutie luchtkwaliteitsmodellering Frans Fierens Vlaamse Milieumaatschappij - IRCEL. GreenAir Workshop, 12 juni 2018
Hoge ruimtelijke resolutie luchtkwaliteitsmodellering Frans Fierens Vlaamse Milieumaatschappij - IRCEL GreenAir Workshop, 12 juni 2018 Hoge ruimtelijke resolutie luchtkwaliteitsmodellering Van alleen meten
Nadere informatieSamen meten: wat, waarom en hoe? Christophe Stroobants
Samen meten: wat, waarom en hoe? Christophe Stroobants Nieuwe oplossingen voor nieuwe uitdagingen Nieuwe uitdagingen Hyperactuele en hyperlokale informatie Burgers (lokale) overheden Onderzoekers Kaarten
Nadere informatieBIS Nederland Symposium 13 maart 2018
BIS Nederland Symposium 13 maart 2018 Drone verzamelt sensorinformatie Fenny van Egmond, Martin Knotters, Ronald Koomans, Dennis Walvoort, Steven van der Veeke, Han Limburg Waarom sensoren inzetten? Grote
Nadere informatieMEMO. Onderwerp/Subject: Analyse rapport RIVM Luchtkwaliteit 2012
MEMO Aan/To: Van/From: Datum/Date: RAI Vereniging Chris van Dijk 18 september Onderwerp/Subject: Analyse rapport RIVM Luchtkwaliteit 2012 Ieder jaar publiceert het RIVM een jaaroverzicht van de meetresultaten
Nadere informatieCorrectie van neerslagradar op basis van grondstations voor toepassing in stedelijk gebied: het beste van twee werelden
Correctie van neerslagradar op basis van grondstations voor toepassing in stedelijk gebied: het beste van twee werelden A.C. de Niet 1), J. de Jonge 2), J.L. Korving 1), J. Langeveld 3), A.F. van Nieuwenhuijzen
Nadere informatieJUBILEUM-PROJECT: BURGERMETINGEN NO 2 IN Peter van Breugel, Ed van der Gaag
JUBILEUM-PROJECT: BURGERMETINGEN NO 2 IN 2019 Peter van Breugel, Ed van der Gaag 1 BURGERLUCHTMETINGEN NO 2 Onderwerpen: 1. Huishoudelijke mededelingen 2. Waarom doet u mee? 3. Aanleiding: een feestje!
Nadere informatieAnalyse, nowcasting, forecasting & control
Analyse, nowcasting, forecasting & control Een (toekomst)visie op het gebruik van metingen en modellen in het (stedelijk) waterbeheer Fons Nelen Nelen & Schuurmans Inhoud Gebruik van modellen en metingen
Nadere informatieLezing FHI te Leusden
Lezing FHI te Leusden M. Geusebroek Maart 2014 ECN-L--14-012 Gasanalyse bij ECN Ervaringen op micro-en macroschaal Lezing FHI - Leusden Maart 2014 www.ecn.nl Inhoud 1. ECN en ECN Environment & Energy Engineering
Nadere informatieNO, NO2 en NOx in de buitenlucht. Michiel Roemer
NO, NO2 en NOx in de buitenlucht Michiel Roemer Inhoudsopgave Wat zijn NO, NO2 en NOx? Waar komt het vandaan? Welke bronnen dragen bij? Wat zijn de concentraties in de buitenlucht? Maatregelen Wat is NO2?
Nadere informatieErvaringen met de SDS011 stofsensor
Ervaringen met de SDS011 stofsensor RIVM, 12 juli 2018 De afgelopen maanden zijn er veel PM2.5 en PM10 metingen gedaan met de SDS011 stofsensoren. Zo vlak voor de vakanties willen we een korte terugkoppeling
Nadere informatieCollege Luchtkwaliteit
College Luchtkwaliteit Henk Nijhuis Adviseur Luchtkwaliteit Bureau Omgevingskwaliteit PK40 Gemeente Nijmegen h.nijhuis@nijmegen.nl November 2016 Opbouw College luchtkwaliteit Normale samenstelling atmosfeer
Nadere informatieCAIREBoxmetingen fijnstof en stikstofdioxide in Sliedrecht
TNO-rapport TNO 2018 R11144 CAIREBoxmetingen fijnstof en stikstofdioxide in Sliedrecht Circular Economy & Environment Westerduinweg 3 1755 LE Petten Postbus 15 1755 ZG Petten www.tno.nl T +31 88 866 50
Nadere informatieINFO-AVOND 2 SEPT 2015
INFO-AVOND 2 SEPT 2015 Samenstelling van de BG Opdracht en werkwijze van de BG Vervolgpresentaties De heer Vollenbroek (continu meting dioxines) De heer Swart (luchtkwaliteitsonderzoek) De adviezen van
Nadere informatieSensoren stikstofdioxide en fijnstof
Sensoren stikstofdioxide en fijnstof IJking en gebruik Ontwikkeling en Innovatie Milieumonitoring Inhoud IJking & gebruik van sensoren q q NO2 PM2.5 / PM10 Toepassing resultaat sensoren in de nationale
Nadere informatieSchone Lucht: stand van zaken in Amsterdam
Meten en rekenen en de burger Schone Lucht: stand van zaken in Amsterdam CROW 15 november 2018 Harry van Bergen H.van.Bergen@amsterdam.nl 06-46168111 Een schoon en gezond Amsterdam? Waarom willen we de
Nadere informatieOnderzoeksprogramma gezondheidsrisico s ultrafijn stof rond Schiphol Voortgang 2017
Onderzoeksprogramma gezondheidsrisico s ultrafijn stof rond Schiphol Voortgang 2017 Nicole Janssen Danny Houthuijs Marita Voogt Ingrid van Kuilenburg Doelstelling en onderzoeksvragen Doel: Inzicht verkrijgen
Nadere informatieRijnmond, de slechtste lucht van Nederland?
Rijnmond, de slechtste lucht van Nederland? Ontwikkelingen bij DCMR luchtkwaliteit meetnet; nu en in de toekomst. Peter van Breugel DCMR mei 30, 2013 2 Inhoud Introductie DCMR luchtkwaliteit meetnet De
Nadere informatieHoge ruimtelijke resolutie luchtkwaliteitsmodellering Frans Fierens Vlaamse Milieumaatschappij IRCEL. Hoorzitting MINA raad, 14 maart 2018
Hoge ruimtelijke resolutie luchtkwaliteitsmodellering Frans Fierens Vlaamse Milieumaatschappij IRCEL Hoorzitting MINA raad, 14 maart 2018 Hoge ruimtelijke resolutie luchtkwaliteitsmodellering Van alleen
Nadere informatieHandleiding Sens MyAir
Handleiding Sens MyAir Introductie Sens MyAir is een fijnstof sensor welke PM1, PM2.5 en PM10 meet. De data van deze sensor wordt uitgelezen door een app die u kunt installeren op uw smartphone. Deze data
Nadere informatieLuchtkwaliteit in Vlaanderen en in uw gemeente. Koen Toté - VMM
Luchtkwaliteit in Vlaanderen en in uw gemeente Koen Toté - VMM VMM meet de luchtkwaliteit 13/03/2019 3 Luchtkwaliteit in Vlaanderen Waaraan toetsen we? Grens- en streefwaarden van de Europese Unie (EU)
Nadere informatieGemeenten voeren Regie op Informatie en Processen
Gemeenten voeren Regie op Informatie en Processen Kenmerken van de huidige situatie Eindgebruikers - Voor elk domein binnen een gemeente worden aparte totaaloplossingen gebruikt. - Gegevens worden niet
Nadere informatieBestuurlijke bruikbaarheid van een roetindicator
Bestuurlijke bruikbaarheid van een roetindicator Ingrid Walda, GGD Rotterdam-Rijnmond (Milieu en Hygiëne) Mariska van der Sluis, Erasmus Universiteit Rotterdam (Bestuurskunde) Vragen & meer informatie
Nadere informatieTest Dylos fijnstof sensor. Vergelijking Dylos met BAM1020 metingen
Test Dylos fijnstof sensor Vergelijking Dylos met BAM1020 metingen DCPJ1R mil.ieudienst Rijn mond Test Dylos fijn stof sensor vergelijking Dylos met BAM1O2O metingen Auteur (s) Afdeling Bureau Docu mentnu
Nadere informatieOp grond van artikel 28 uit het Besluit luchtkwaliteit (Stb. 2001, 269) bieden wij U hierbij aan de provinciale rapportage Luchtkwaliteit 2003.
Bezoekadres Houtplein 33 Het Ministerie van Volksgezondheid, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer T.a.v. de Staatssecretaris P.L.B.A. van Geel Postbus 20951 2500 EX DEN HAAG Haarlem Postadres Postbus 3007
Nadere informatieHoe geven we zorg en gezondheid vorm in de informatiesamenleving?
Hoe geven we zorg en gezondheid vorm in de informatiesamenleving? ECP en de zorg E-healthweek Gemeenten en digitale zorg Platform zorg en ICT ECP ZORG Digivaardig in de zorg Zorg en privacy Data en zorg
Nadere informatieGEZONDER WERKEN MET SLIMME SYSTEMEN - METEN OP MAAT
: 2025 - Wat ga ik anders doen? Arnhem, 13 maart 2019 John Bolte GEZONDER WERKEN MET SLIMME SYSTEMEN - METEN OP MAAT vast, mobiel, op, en in lichaam kleiner, lichter, goedkoper www.rivm.nl www.kinetic-analysis.com
Nadere informatieLuchtkwaliteitmetingen in Alblasserdam. Jaarrapportage 2016
Luchtkwaliteitmetingen in Alblasserdam Jaarrapportage 2016 Colofon Raad van Accreditatie De DCMR Milieudienst Rijnmond is door de Raad voor Accreditatie geaccrediteerd voor de NEN-EN-ISO/IEC 17025:2005
Nadere informatieEerste nadere analyse van de sensordata ingezet in het vuurwerkexperiment. RIVM, Peter Zandveld -8 maart 2017
gemiddelde sensor output Eerste nadere analyse van de sensordata ingezet in het vuurwerkexperiment. RIVM, Peter Zandveld -8 maart 7. sensor data De data van alle sensoren is in een Access database gezet.
Nadere informatieGerard Hoek Universitair docent IRAS Universiteit Utrecht
IRAS Utrecht, The Netherlands Gezondheidseffecten van luchtverontreiniging Gerard Hoek Universitair docent IRAS Universiteit Utrecht February 27, 2011 Luchtverontreiniging Welke gezondheidseffecten zijn
Nadere informatieCo-Designing Citizen Observatories deel 2 van Stap 1 Samen komen tot een specifiek doel
Co-Designing Citizen Observatories deel 2 van Stap 1 Samen komen tot een specifiek doel Inge Liekens (Vito) Stijn Vranckx (Vito) Onno Giller(IHE Delft) co-design workshop, 15 januari, Antwerpen Ground
Nadere informatieSmog in zomer van 5
Smog in zomer In dit bulletin wordt een overzicht gegeven van de smogsituatie in de periode april tot en met september. Voor ozon zijn er in deze periode 6 smogdagen geweest. De dagen vielen voornamelijk
Nadere informatieInleiding De gemeenteraad van Alblasserdam heeft op 21 januari 2013 een motie aangenomen die luidt:
Notitie Aan Ester Kardienaal (gemeente Alblasserdam) Kopie aan Datum Documentnummer Project Auteur 18 maart 2013 21539712 13-058 ir. J.W.T. Voerman en ir. P.B. van Breugel Onderwerp Fijnstofmetingen in
Nadere informatieSensorkastjes houden luchtkwaliteit Eindhoven realtime in de gaten
Sensorkastjes houden luchtkwaliteit Eindhoven realtime in de gaten E. Dierdorp (Imtech ) R.P. Otjes (ECN) B. Wit (ECN) C. Wolff (Imtech ) April 2013 ECN-V--13-005 1 maart 2013 Sensortechnologie en opensource
Nadere informatieSensor City Presentatie meeting Digitale Steden Agenda. TT Circuit Assen, 16 juni 2016
Sensor City Presentatie meeting Digitale Steden Agenda TT Circuit Assen, 16 juni 2016 1 Focus op sensor technologie Elementen van Living Lab Assen Living Lab: open innovatiesysteem gericht op de gebruiker
Nadere informatieNew Control Room seminar. Eindgebruikers Visie 2020
New Control Room seminar Eindgebruikers Visie 2020 Sprekers Rob Everink Robert Teunissen Corporate manufacturing Process control Central Engineering Process Control Solutions www.wib.nl Process Automation
Nadere informatieEOS - LED UNDER CANOPY ILLUMINATION
FUEL EOS - LED UNDER CANOPY ILLUMINATION NL LED S CONNECT THE FUTURE EOS PRODUCTEN & APPARATEN LED Luifelverlichting De Luci Series, uitgerust met EOS Technologie, zorgt ervoor dat uw luifel voldoende
Nadere informatieIntermezzo 1. Inhoud. Kwaliteit van leven. Gezondheid 4/7/2017. Gezonde verstedelijking en kwaliteit van de leefomgeving
Gezonde verstedelijking en kwaliteit van de leefomgeving Intermezzo 1 https://goo.gl/8kiymz Eerste interactie Wereld van RO-EZ verbinden met Gezondheid-Welzijn Brabantse Studiedag 6 april 2017-2 - Inhoud
Nadere informatiePROGRAMMA NATIONAAL SMART CITY LIVING LAB
PROGRAMMA NATIONAAL SMART CITY LIVING LAB Annemarie Bakker Gemeente Rijswijk Hans Nouwens Programma directeur Nationaal Smart City Living Lab We zijn benieuwd naar uw situatie Tijdens de presentatie kunt
Nadere informatieCitizen Science is al een bijzonder oud fenomeen. Een van de eerste toepassingen is een vogeltelling, de zogenaamde Audubon Society s Christmas Bird
Ik wil jullie een korte inleiding geven op citizen science. Dit is samen met burgers en maatschappelijke organisaties een onderzoek uitvoeren. Dus deze partijen voeren het onderzoek uit; ze zijn geen respondent.
Nadere informatieUitwerking thema avond Testnet HBO/Academische Testopleiding 14 november 2012
Uitwerking thema avond Testnet HBO/Academische Testopleiding 14 november 2012 Inleiding: Tijdens deze thema avond heeft de werkgroep vertegenwoordigd door een 4 koppige delegatie de resultaten van de werkgroep
Nadere informatiePEMS KWALITEIT EISEN. Predictive Emission Monitoring Systems
PEMS Predictive Emission Monitoring Systems KWALITEIT EISEN Wat is een PEMS Toepasbaarheid van een PEMS PEMS versus AMS Kwaliteitseisen voor een PEMS PEMS in relatie tot EN-14181 en EN-15267 PEMS in relatie
Nadere informatieNiewsbrief nr. 3 / November 2014 Januari 2015
Niewsbrief nr. 3 / November 2014 Januari 2015 1. Inleiding De laatste maanden is er hard gewerkt aan enkele SEFIRA werkpakketten. Onder de leiding van de universiteit van Urbino werd een theoretisch en
Nadere informatiePassen innovaties in regelgeving? Dolf de Gruijter Centrum Milieukwaliteit Expertise Centrum Geluid
Passen innovaties in regelgeving? Dolf de Gruijter Centrum Milieukwaliteit Expertise Centrum Geluid Inhoud 1. Het RIVM 2. Beheren RMV 3. Een terugblik 4. Innovaties: welke kenmerken? 5. Wegdekken als voorbeeld
Nadere informatieBurgers meten fijn stof: het verhaal van Leuvenair
Burgers meten fijn stof: het verhaal van Leuvenair Maarten Reyniers met dank aan Kris Vanherle, Frans Fierens, Walter Op de Beeck, Bert Cornillie, Wouter Florizoone, Linde Vloeberghs, Wim Van de Velde,
Nadere informatiewystack Case Study Sensight: online, real-time inzicht in gevalideerde sensor-gegevens. #big-data, #internet-of-things, #cloud
wystack Case Study Sensight: online, real-time inzicht in gevalideerde sensor-gegevens. #big-data, #internet-of-things, #cloud Overzicht: Sensight - online, real-time inzicht in gevalideerde sensorgegevens.
Nadere informatieReal-time Exposure to Substances In Dutch Undergrounds (RESIDU)
Real-time Exposure to Substances In Dutch Undergrounds (RESIDU) Real time blootstelling aan fijnstof en roet in boven- en ondergrondse openbaar vervoer in Nederland Door Nick van den Hurk 1 29 oktober
Nadere informatieFijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP. onderzoeksprogramma
Fijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP onderzoeksprogramma Fijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP onderzoeksprogramma
Nadere informatieInformatie van de indiener Deze kolom wordt ingevuld door de indiener
Reactieformulier uitvraag aan de markt Nieuwe oplossingen voor piping Deel A: Informatie van de indiener en indruk van de werkgroep De indiener geeft in de kolom informatie van de indiener zoveel mogelijk
Nadere informatieSensoren in de stad. E. Weijers. Juni 2014 ECN-L
Sensoren in de stad E. Weijers Juni 2014 ECN-L--14-065 Sensoren in de stad en daarbuiten Ernie Weijers Environmental Assessment www.ecn.nl Aspecten van de gezonde stad Lucht-kwaliteit (verkeer) Inrichting
Nadere informatieREACH. Meetgegevens zijn nuttig onder REACH
Meetgegevens zijn nuttig onder REACH Maar... Blootstellingschatting g onder REACH Schatten of meten? Voorkeur kwaliteit Efficientie/gemaki Goede Betrouwbaar Hoog Metingen Representatief Stof zelf Voldoende
Nadere informatieAan de slag met IVZO.net
Aan de slag met IVZO.net Inhoud Wat is IVZO.net?...1 Account aanmaken... 1 Stap 1: voor de eerste keer aanmelden... 1 Stap 2: profiel invullen... 3 Mijn dashboard... 3 Taakondersteuning voor uw thema...
Nadere informatieSlim In De Stad MOD-LAB. Mobile Digital Lab
Slim In De Stad Mobile Digital Lab Slimme steden vragen slimmer onderwijs Context Brussel, stadslabo grote maatschappelijke en ruimtelijke uitdagingen: samenleven in diversiteit, (kans)armoede, meertaligheid,
Nadere informatieCAD IN THE CLOUD & AUGMENTED REALITY. Gebruik de (reken)kracht van het Datacenter
CAD IN THE CLOUD & AUGMENTED REALITY Gebruik de (reken)kracht van het Datacenter EVEN VOORSTELLEN Michiel van Bergen van der Grijp Business developer CSN Groep Opgegroeid in Rotterdam 48 jaar Werktuigbouwkunde
Nadere informatieHogeschool1. Aanbevelen van content op social networking sites
UGent IBBT Vakgroep Informatietechnologie http://www.ibcn.intec.ugent.be/?q=masteraj20112012 Gaston Crommenlaan 8 bus 201 9050 Gent Hogeschool1. Aanbevelen van content op social networking sites Doelstellingen
Nadere informatieLuchtkwaliteit in Nederland: cijfers en feiten. Joost Wesseling
Luchtkwaliteit in Nederland: cijfers en feiten Joost Wesseling Inhoud: Doorsneden door de luchtkwaliteit Concentraties: de laatste decennia; EU normen; Nederland in de EU. Luchtkwaliteit en gezondheid.
Nadere informatieHOE ONTWIKKEL JE EHEALTH MET PATIËNTEN?
HOE ONTWIKKEL JE EHEALTH MET PATIËNTEN? VAN THEORIE NAAR PRAKTIJK Hanneke Kip, MSc Centre for ehealth & Wellbeing Research 18/4/17 2 EHEALTH ONTWIKKELING Een goed ontwikkelproces is van belang! Participatory
Nadere informatieEven het CO 2 - niveau op het werk checken
Even het CO 2 - niveau op het werk checken Eenvoudig overal het binnenklimaat monitoren OnlineSensor EENVOUDIG EN OVERAL HET BINNENKLIMAAT MONITOREN Mensen brengen gemiddeld 90% van hun tijd in gebouwen
Nadere informatieParticipatieve monitoring van de luchtkwaliteit
Participatieve monitoring van de luchtkwaliteit FLAMENCO Project kick-off VUB 16/06/2016 OUTLINE» Luchtkwaliteit» Traditionele monitoring van de luchtkwaliteit» Participatieve monitoring van de luchtkwaliteit»
Nadere informatieBasisregistratie Ondergrond (BRO) Van Peilbuis Tot Portal (VPTP) Hans van der Meij. Geologische Dienst Nederland, TNO
Basisregistratie Ondergrond (BRO) Van Peilbuis Tot Portal (VPTP) Hans van der Meij Geologische Dienst Nederland, TNO Onderwerpen GDN/TNO, Wie zijn wij? De Basisregistratie Ondergrond BRO in vogelvlucht
Nadere informatieAanvullende informatie over luchtkwaliteit en metingen
Aanvullende informatie over luchtkwaliteit en metingen Wat doen gemeenten en GGD Amsterdam op het gebied van luchtkwaliteit? De GGD Amsterdam informeert en adviseert de inwoners en het bestuur van Amsterdam
Nadere informatieVarkenshouderij De Jong te Tjerkgaast Toetsingsadvies over het milieueffectrapport
Varkenshouderij De Jong te Tjerkgaast Toetsingsadvies over het milieueffectrapport 12 september 2006 / rapportnummer 1654-55 Gemeenteraad van Skarsterlân Postbus 101 85000 AC Joure uw kenmerk uw brief
Nadere informatieLED & de integratie in slimme netwerken met diverse sensoren, bieden nieuwe kansen voor openbare verlichting,
/ solution partner of the at TU/e De vraag Samenhangende vraagstellingen mbt openbare verlichting: Mogelijke vervanging van 21.000 lichtmasten in de stad Strategie die breder kijkt dan energiebesparing
Nadere informatieJoaquin. Conference on Health Relevant Air Quality Policies Antwerp, March 06, Joaquin. 1. Wat is Joaquin?
JOAQUIN Interreg IV-B NW Europa Wat is? JOAQUIN Joint JOINT 13 Partners: 4 Belgische: VMM, IRCELINE, Vlaams Agentschap Zorg & Gezondheid, Stad Antwerpen Joint Air Quality Air Quality De Noord-West Europese
Nadere informatieRIVM presentatie Meten is Weten
RIVM presentatie Meten is Weten CBRN meerdaagse Ossendrecht 17 oktober 2012 Pepijn.Morgenstern@RIVM.nl 1 17 oktober 2012 Inhoud 1. Introductie 2. RIVM in de veiligheidsketen 3. Meten is Weten 4. Nationale
Nadere informatieMeten voor een gezonde stad. Citizen Science en luchtkwaliteit
Meten voor een gezonde stad Citizen Science en luchtkwaliteit Colofon Deze publicatie is een uitgave in het kader van het programma Slimme en Gezonde Stad. Slimme en Gezonde Stad is een samenwerking van
Nadere informatieLuchtkwaliteit in Zeist
Luchtkwaliteit in Zeist Inleiding In een eerder artikel is gesproken over Samen het milieu in Zeist verbeteren en de vier pijlers onder het uitvoeringsplan, zie het artikel op deze website van 7 juni en
Nadere informatieBodemdaling van A tot Z
Bodemdaling van A tot Z Arjen Snaterse (Gemeente Almere) Alison Jenkins (Gemeente Zaanstad) John Lambert (Deltares) 1 april 2016 Bodemdaling van A tot Z (1) 1 Bodemdaling in Internationaal Perspectief
Nadere informatieToegang tot de Lokale luchtkwaliteit getoetst
Toegang tot de Lokale luchtkwaliteit getoetst Deskundigendag: Dinsdag 31 oktober 2006 Tijd: 10.00 13.00 Agenda 9.30 10.00 Ontvangst, koffie/thee 10.00 10.10 Opening door voorzitter Manon Vaal 10.10 10.20
Nadere informatieEn zijn mogelijkheden. Joost Vos, Student nr:
En zijn mogelijkheden Joost Vos, Student nr: 1635179 Selftracking and the Quantified Self movement are a contemporary process into the mystery, part of our feeble attempt to figure out who we are Bron:
Nadere informatieHet Testen van Elektronica nu en in de toekomst
Het Testen van Elektronica nu en in de toekomst Peter van Oostrom. Test & measurement. Romex BV Remmerden 5 3911 TZ Rhenen. E-mail pvo@romex.nl Website www.romex.nl/test Totaalleverancier voor de Elektronica
Nadere informatieWindroosanalyse naar de invloed van industriegebied Antwerpen op de luchtkwaliteit in de gemeente Woensdrecht in 2011
TNO-rapport TNO--UT-12-1633 Windroosanalyse naar de invloed van industriegebied Antwerpen op de luchtkwaliteit in de gemeente Woensdrecht in 11 Gebouwde Omgeving Princetonlaan 6 3584 CB Utrecht Postbus
Nadere informatieSensoren stikstofdioxide en fijnstof
Sensoren stikstofdioxide en fijnstof Eerste ervaringen Joost Wesseling / Peter Zandveld / Derko Drukker / Lou Gast / Sjoerd van Ratingen Inhoud Waarom sensoren? Sensoren stikstofdioxide Sensoren fijnstof
Nadere informatieMeetnet luchtkwaliteit Rijnmond: Wat heb je er aan en wat kost het?
Meetnet luchtkwaliteit Rijnmond: Wat heb je er aan en wat kost het? 4 maart 2009 Peter van Breugel 2 Inhoud Waarom een meetnet in R'dam Hoe is het opgezet Wat wordt er gemeten en wat zijn de ervaringen
Nadere informatieLent Luchtkwaliteit. Mei 2018
Lent Luchtkwaliteit Henk Nijhuis Adviseur Luchtkwaliteit Leefomgevingskwaliteit Gemeente Nijmegen Peter van der Voorn Adviseur Geluid Leefomgevingskwaliteit Gemeente Nijmegen Mei 2018 Nijmegen is European
Nadere informatieWWW.TECHGROW.NL. TechGrow HS-1 PORTABLE CO 2 METER HANDLEIDING. software versie: 1.00
WWW.TECHGROW.NL TechGrow HS-1 PORTABLE CO 2 METER software versie: 1.00 HANDLEIDING TechGrow HS-1 handleiding GEFELICITEERD! U heeft de TechGrow HS-1 Portable CO 2 Meter aangeschaft. De HS-1 CO 2 Meter
Nadere informatieLuchtkwaliteit Maarsbergen Haarbosch
Luchtkwaliteit Maarsbergen Haarbosch Luchtkwaliteit Maarsbergen Haarbosch 19 april 2011 Projectnummer 264.14.50.00.00 Overzichtskaart Gemeente Utrechtse Heuvelrug, bron: Topografische Dienst I n h o
Nadere informatieDrones in de boomkwekerij
Drones in de boomkwekerij Sensing, data, toepassingen 20 oktober 2016, Ton Baltissen Inhoud Van far naar near sensing Ervaringen uit projecten Bodemscans Gewasscans Verwerking data: Akkerweb Toepassingen
Nadere informatieBijdrage van schepen en dieseltreinen aan lokale concentraties roet en ultrafijn stof
Bijdrage van schepen en dieseltreinen aan lokale concentraties roet en ultrafijn stof Manon Vaal - GGD Gelderland-Midden Lex Groenewold- GGD Gelre-IJssel Simone Lops- GGD Regio Nijmegen Anoek Besselink-
Nadere informatieToekomstvisie HYMOS. Op basis van een lange historie. Astrid Janssen 29 mei 2008
Toekomstvisie HYMOS Op basis van een lange historie Astrid Janssen 29 mei 2008 Inhoud Waar komen we vandaan? 30 jaar HYMOS-historie Wat zijn de ontwikkelingen nu? trend in de afgelopen tijd Wat wordt de
Nadere informatie