Innovatie in crisistijd! 5. Textielservice 2012; professionele dienstverlening van niveau! 6

Transcriptie

1 Jaarbericht 2012

2 2 Jaarbericht 2012 Inhoud Textielservice 4 Innovatie in crisistijd! 5 Textielservice 2012; professionele dienstverlening van niveau! 6 Totale textielservice 2012; hoogste kwaliteit, hoogste milieuvoordeel 7 - De marktomvang - Gezondheidszorg - Industrie en handel - Horeca en recreatie - Prognose ontwikkelingen van textielverzorgingsdiensten - Branchekenmerken Textielservice2012; Duurzaamheid van formaat! 11 - TNO onderzoek: 3x duurzamer - Duurzame totaaloplossing - Ecotool - E-learning Textielservice 2012; Gecertificeerde kwaliteit 13 - Sector specifieke eisen - Toenemende eisen - Certex (ISO 9001+) Textielservice 2012; Innovatie door samenwerking 14 - Routekaart Textielservice Businesscases - Totaalconcept - Samenwerking in totaalpakketten FTN 2012, Niets uit deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van het bestuur.

3 Jaarbericht Samenwerking in vernieuwing - Researchthema s - FTN Green Deal - Toekomstperspectief - Nieuwe materialen - Nieuwe behandeltechnieken - Logistiek en ICT Interviews 17 - Bouke Bussemaker van Ministerie E.L.I.; Uitdagen om die hoge ambities waar te maken - Lex Boon en Hendrik Schoenmakers van TüV; Een goed huwelijk met Certex als boterbriefje - Sepp Rickli van Koninklijke Horeca Nederland; De horeca gaat polariseren - Dr. Anton Buiting van St. Elisabeth Ziekenhuis; Processen binnen de wasserijen zijn robuust genoeg - Hein Daanen van TNO Nederland; Van André Kuijpers naar textielservice - Thea Daha van Leids Universitair Medisch Centrum; Textielbeheer moet blijven streven naar verbetering - Martin Olde Weghuis van Open Innovation Center Advanced Materials; Uiteindelijk moet iemand er wel iets aan kunne verdienen Textielservice 2012; Vooruitstrevende sector planning! 24 - FTN activiteitenplan Algemeen - Interne communicatie - Externe communicatie - Bijeenkomsten - Platform Organisatie & Arbeid - Platform Milieu & Techniek - Platform Wet & Regelgeving - FTN BV Ledenlijst

4 4 Jaarbericht 2012 Textielservice Moderne, professionele textielservice levert een wezenlijke bijdrage aan tal van branches. De dienstverlening van de bij de Federatie Textielbeheer Nederland aangesloten bedrijven omvat onder meer onderstaande activiteiten: Verhuur / lease van textiel en persoonsgebonden bedrijfskleding op maat, waaronder corporate imagekleding Services plus producten naar behoefte, beschikbaar in de juiste hoeveelheden, op het juiste moment, op de juiste plaats Compleet advies over inzet van materialen en systemen, mede gebaseerd op wet- en regelgeving Reiniging, onderhoud en reparatie Periodieke aanvulling en voorraadbeheersing Verhuur / sterilisatie van kleding en afdeksystemen voor operatiekamers Verhuur / sterilisatie van medische instrumenten Medische sets Milieuvriendelijke concepten Hygiëneservice voor sanitaire ruimten Persoonlijke beschermingsmiddelen Schoonloopmattensystemen Distributiesystemen op maat Management informatiesystemen Aftersales service

5 Jaarbericht Innovatie in crisistijd! Kijkend naar de hoeveelheid en diversiteit van activiteiten in de textielservicesector in het afgelopen jaar, zou je bijna vergeten dat er een economische crisis heerst. Terwijl er in de meeste landen wereldwijd een recessie heerst, kijken wij vooral vooruit naar de toekomst. Middels de eerder dit jaar uitgekomen Routekaart Textielservice 2030 is een compleet plan opgezet om de sector door middel van een duidelijk omlijnd stappenplan innovatiever, duurzamer en winstgevender te maken. Dat wil niet zeggen dat de crisis langs ons heen gaat. Niet voor niets is het thema van het Nationaal Symposium Textielbeheer dit jaar: Innovatie in Crisistijd! Investeren of bezuinigen. De wereld van textielservice staat aan de vooravond van indringende veranderingen. Nieuwe materialen, nieuwe behandeltechnieken, nieuwe logistieke concepten, en grootschalige veranderingen op het gebied van ICT luiden een nieuw tijdperk in. Technologische vernieuwingen in de vorm van intelligente materialen penetreren elke industrietak. Mogelijkheden dienen zich aan waar wij een generatie terug niet eens van konden dromen. De traditionele ambachtsman zal niet geheel van het toneel verdwijnen, zo is de verwachting, maar wel zal hij in gezelschap gaan verkeren van een grote schare aan hoogst moderne professionele textielservice partners, wiens huidige kernactiviteiten slechts een onderdeel van het takenpakket van de toekomst zullen vormen. Verandering dus, maar besloten in de verandering de belofte van nieuwe mogelijkheden en kansen. Textielservicebedrijven zullen, mits zij blijven luisteren naar klantenwensen, een reeks aan nieuwe deuren voor zich zien opengaan. Niet alleen in de bestaande sectoren ontstaat een scala aan nieuwe mogelijkheden en toepassingen, ook de paden naar nieuwe marktsectoren liggen open. Diverse projecten op dit punt zijn reeds ingeluid, zoals bijvoorbeeld het internationale kaderproject Wash & Load (herstel van functionaliteiten in textiel tijdens het wasproces). Eén van de onvermijdelijke trends is samenwerking, zowel binnen als buiten de keten, zowel nationaal als internationaal. Samenwerking is het beeld van de toekomst. Tijdens het creëren van de Routekaart is actief gezocht naar het combineren van expertise uit de verschillende marktsectoren, waardoor een duidelijk beeld is ontstaan van de verwachtingen en wensen van deze markten in de toekomst. Ook voor het leveren van totaalconcepten aan bedrijven en instellingen, is ketenoverschrijdende samenwerking een voorwaarde. Bij het ontwikkelen van nieuwe dienstverleningsvormen is duurzaamheid een belangrijk uitgangspunt. Door middel van MJA s, Green Deals, individuele inspanningen en ontwikkelingen op het gebied van procesoptimalisatie en hergebruik, is het hedendaags industrieel wassen bewonderenswaardig duurzaam - zelfs 3x zo duurzaam - als de thuiswas. Maar de focus van de komende jaren zal zeker ook liggen op ketenoverschrijdende samenwerking voor ketenoverschrijdende duurzaamheid. Het verhogen van de energiebesparing en het versterken van de duurzaamheid is ook in belang van de (andere) marktsectoren. Zo ontstaat een voordeel dat vele malen groter is dan de huidige energiebesparing in onze eigen sector. En die is al fantastisch. In de periode was dat zo n 17,6%. Landelijk gezien neemt de sector daarmee de tweede positie in van de 32 in MJA deelnemende sectoren. Voorwaar een prestatie van formaat. De professionele textielservicesector is een sector van service en dienstverlening. De focus blijft liggen op het optimaal bedienen van de klant. Investeren of bezuinigen? Er is geen eenduidig antwoord. Investeren in innovaties en ontwikkelingen die door de marktsectoren zelf worden aangegeven. De Federatie Textielverzorging blijft hoe dan ook investeren in het zo breed mogelijk faciliteren en het bieden van ondersteuning aan de branche. Wij kijken met een bescheiden trots terug naar waar we vandaan komen en met het volste vertrouwen naar de toekomst! Bestuur Federatie Textielbeheer Nederland H. van Dijk Voorzitter A.I.

6 6 Jaarbericht 2012 Textielservice 2012; professionele dienstverlening van niveau! Textielservicebedrijven verzorgen onder andere de inkoop, verhuur, levering, reiniging, reparatie en aflevering van textiel. Het textiel kan zowel eigendom van de klant zijn, waarbij het textielservicebedrijf de reiniging voor haar rekening neemt, als eigendom van het textielservicebedrijf, waarbij zij het textiel verhuurt aan een individuele instelling of organisatie. Textielverhuur omvat veruit het grootste marktaandeel. Tijdens het wasproces worden vuil en vlekken verwijderd, waarna het wasgoed zowel hygiënisch als optisch schoon is. Het textiel wordt gevouwen en verpakt en naar klantspecificaties afgeleverd, bijvoorbeeld op afdelingsniveau of bij de eindgebruiker. Professionaliteit, kwaliteit, service en duurzaamheid staan hierbij steeds voorop. De textielservicesector is met name actief in een drietal marktsegmenten: horeca, industrie en gezondheidszorg. Door de jaren heen is de taak van de textielservicesector in deze marktsectoren steeds belangrijker geworden. Behalve haar kerntaak van reiniging en service, groeit het textielservicebedrijf steeds meer uit tot een partner: iemand die meedenkt en adviseert. Een specialist die de benodigde kennis in huis heeft om garant te staan voor hygiëne, just-in-time bevoorrading, duurzaamheid en veiligheid. Maar tevens een partner die adviseert op het gebied van efficiency, kostenbesparing, eisen op het gebied van wet- en regelgeving en meedenkt vanuit het oogpunt van haar klant. De komende jaren zal de textielservicesector zich op dit gebied verder profileren. Vernieuwingen en innovaties maken het mogelijk om marktsectoren een totaalpakket aan diensten aan te bieden, en haar volledig te ontzorgen. Gericht op efficiency, service, en rendement. Hierbij richt zij zich niet alleen op bestaande markten, maar ook op nieuwe marktkansen. Vooral geleid door tal van innovaties en ondersteunt door ICT en logistiek.

7 Jaarbericht Totale textielservice 2012 ; hoogste kwaliteit, hoogste milieuvoordeel In economisch weerbarstige tijden ondervindt de textielverzorgingsbranche vanzelfsprekend ook enige tegenwind. Echter, het totale marktvolume bleef nagenoeg gelijk met tekenen van herstel die zich in 2012 echter niet doorzetten. De vraag naar totale textielservice, die voldoet aan de kwaliteitsnormen, duurzaamheid en nieuwe wensen van afnemers neemt toe. Echter, in gangbare marktsegmenten, onder andere in de de zorgsector, staan de volumes onder druk. Van de textielservice leverancier wordt verwacht dat hij zich opstelt als een professionele partner van afnemers. Hij denkt mee in nieuwe oplossingen en past zijn logistiek en dienstverlening daar op aan. Juist in deze tijden leidt deze uitdaging doorgaans tot verrassende, innoverende nieuwe ontwikkelingen. De marktomvang Textielservice bedient als belangrijkste marktsegmenten de gezondheidszorg, handel en industrie alsmede horeca en recreatie. De marktomvang wordt bepaald door de optelsom van gegevens over het productievolume in textielverzorging binnen deze sectoren. Voor 2011 is een marktomvang berekend van miljoen. Deze gehanteerde methodiek gaat uit van de aankoopwaarde van professioneel textiel, omgezet in verhuur/leasevolume. Daarbij worden de jaarlijkse kosten voor onderhoud, reiniging, logistiek en beheer en aanverwante producten opgeteld. Het bedrag omvat ook de interne kosten van de gebruikersorganisatie, ongeacht of het beheer/reinigen in eigen huis wordt gedaan of uitbesteed wordt. De totale omzet gerealiseerd door textielverzorgingsbedrijven (inclusief diensten op locatie van de klant, die zijn uitbesteed aan de textielverzorger) wordt voor 2011 geschat op miljoen. Dat is iets meer dan de helft van de totale marktomvang. Wij schatten voor 2011 een afname van 0,8% van textielverzorgingsdiensten, die met name voor rekening van de zorgsector komt. Het aandeel van handel en industrie blijft onveranderd en ook de horeca, met een lichte groei, behoudt zijn aandeel. Gezondheidszorg Ook de gezondheidszorg kan zich niet langer onttrekken aan de economische onzekerheden. Door met name veel bezuinigingen blijft de gezondheidszorg groeien in Nederland. In 2011 stabiliseerden de bestedingen aan zorg, terwijl over de periode nog een groei van 4,4% werd gemeten. Bezuinigingen leiden tot ombuigingen, waarbij er druk op budgetten ontstaat. Daarnaast leidt dit voor 2012 tot naar schatting 1% krimp van het volume en een blijvende druk op de prijzen. Elke regering zal structurele maatregelen moeten nemen om de groei van het aandeel van zorg in het BNP (nu 15%) beheersbaar te houden. Daarbij zal het aandeel van particuliere bestedingen in de zorg groeien. Vooral de groei van het beroep op de AWBZ zal beheerst moeten worden, waarbij een scherper onderscheid zal worden gemaakt tussen woon- en zorgkosten. Ontwikkelingen per segment Markt Marktomvang Marktaandeel in % Gezondheidszorg 575 mln 47,7 % Handel en Industrie 477 mln 39,6 % Horeca en Recreatie 153 mln 12,7 % Totale marktomvang 1205 mln 100 % (n.b.: marktomvang bij volledige uitbesteding in alle segmenten. Marktaandeel; door bedrijven gerealiseerde omzet.) Tabel 1: Marktomvang en marktsegmenten Textielverzorging 2011

8 8 Jaarbericht 2012 Voor de textielverzorging is van belang dat het aantal werknemers in de zorg blijft stijgen en wel met 2,9% tot 1,35 miljoen in De werkgelegenheid in de zorg is met bijna arbeidsplaatsen gegroeid en vertegenwoordigd ruim de helft van de banengroei in Nederland in De groei van werkgelegenheid is iets hoger in de curatieve zorg (3,8%). Het aantal ziekenhuisopnames is met 4,5% gegroeid en ondanks een lichte daling van de verpleegduur (5,6 dag) is het aantal ligdagen met 1,2% gestegen. Door vergrijzing en door toenemende frequentie van ziektes als kanker en aandoeningen in het spijsverteringstelsel, zal het volume aan complexe, herhaalde en langdurige behandelingen toenemen. Tegelijkertijd zorgt druk op de kosten voor een verschuiving naar dagbehandeling en thuisbehandeling. In de woonzorg stijgt vooral het beroep op thuiszorg en in mindere mate de residentiële zorg. Binnen de residentiële zorg groeien vooral kleinschalige formules. Specialisatie zal zeker doorzetten in de curatieve zorg met grotere ziekenhuizen. Verzekeraars, maar ook patiënten, zullen zorgverleners sterker beoordelen en selecteren op de medische kwaliteit van de zorg. In een dichtbevolkt land kan dat met behoud van redelijke nabijheid van zorgaanbieders. In de care zorg gaat de trend tot schaalverkleining onverminderd door, met naast thuiszorg groei van zorghotels en kleine gespecialiseerde opvangmogelijkheden (bijvoorbeeld hospices en palliatieve opvang). Steeds meer wordt deze zorg huiselijk, met minder beroepskleding en met een linnenpakket dat dichtbij hotelkwaliteit ligt. Daar waar kleding wordt gedragen is dat steeds meer in relatie tot het verrichten van medische handeling en minder vanuit status. In de textielverzorging groeit platgoed sterker dan kleding. Dienstverlening individualiseert naar de individuele cliënt met inbegrip van cliëntenwas. Dienstverlening en uitlevering naar de individuele cliënt vraagt meer van logistiek en automatisering. Dit betekent, samen met de trend van schaalvergroting in de organisatie van zorg, dat meer professionaliteit van textielverzorgers gevraagd wordt. Industrie en handel In het jaar 2011 herstelt industrie en handel zich verder. Het is een kwetsbaar herstel dat in de loop van 2011 afvlakt. Na een groei van de omzet van de industrie van 7% in 2010, is deze groei verminderd tot 3,3% in Vooral de exportgerichte industrie blijft groeien, zoals de elektrotechnische industrie (+7%). Industrie gericht op de binnenlandse markt (voeding, grafische industrie) groeit 1%. Opmerkelijk is het herstel van de bouwmaterialenindustrie is dan ook het eerste jaar

9 Jaarbericht van herstel, vooral vanwege weg- en waterbouw dankzij de overheidsinvesteringen. De woningbouw trekt niet aan, alleen in renovatie is er dynamiek. Dit herstel zet echter niet door in Het aantal arbeidsplaatsen blijft stijgen in Nederland, zij het dat de groei geheel op conto van de zorg komt. De werkgelegenheid stijgt licht in de handel en reparatie en ook in de autohandel en reparatie is er voor het eerst sinds 2008 sprake van groei. Opmerkelijk is dat alleen het aantal werknemers groeit. Het aantal zelfstandigen blijft gelijk in de dienstensector. De werkgelegenheid in de industrie is gelijk gebleven. Daar waar groei in werkgelegenheid is, wordt deze vooral opgevangen door flexibele krachten. In Nederland blijft er vooralsnog ruimte voor technisch hoogwaardige productie, vooral in de export georiënteerde maakindustrie in Zuid en Oost Nederland. De zakelijke dienstverlening is niet langer de banenmotor die het de afgelopen 10 jaar was. In de financiële dienstverlening is de werkgelegenheid gedaald, en dat geldt in de breedte voor loketfuncties die door internet verdrongen worden. De verwachtingen voor 2012 zijn niet echt gunstig. Sectoren die in 2011 herstellen, zoals de autohandel, verwachten voor 2012 krimp. De detailhandel, en daarmee de dienstensector, staat onder druk door dalende particuliere bestedingen. De bouw zal in 2012 nog niet aantrekken en de bezuinigingen van overheden leiden tot minder groei in utiliteitsbouw. Voor de textielverzorging pleit dat het aantal banen voor werknemers blijft toenemen, terwijl het aantal zelfstandigen (ZZP ers) daalt. Daar staat tegenover dat de groei van werkgelegenheid in de industrie in een flexibele schil plaatsvindt. In veel industrieën wordt meer bescherming gevraagd voor medewerkers en producten. In de autohandel en reparatie wordt meer representativiteit in kleding gevraagd. Innovatie in producten en diensten wordt door afnemers gewaardeerd. Horeca en recreatie Na een slecht jaar in 2010 met een aanzet tot herstel in het laatste kwartaal van 2010, zet dit lichte herstel door in Het economische herstel van de horecasector, inclusief verblijfsrecreatie en cateringbedrijven, is ingezet maar zet echter nog niet (voldoende) door. Over heel 2011 heeft de horeca bijna 4 procent meer omzet behaald, maar in de tweede helft daalt deze groei naar 2,4%. Restaurants behalen een goed resultaat, maar lager dan cafetaria s. De prijzen stegen met gemiddeld 2,5 procent en het omzetvolume was 3,6 procent hoger. In de hotels is er sprake van een lichte groei met 1%. Zeker zakelijk horecagebruik is versoberd. De luxe restaurants (sterrensegment) hebben het moeilijk. Daarnaast leidt de druk op de marge tot een geringe werving van personeel. De toekomst voor toerisme blijft (voor de lange termijn) overwegend positief. In Amsterdam leidt de voltooiing van de renovatie van het Rijksmuseum en het Stedelijk Museum tot een toenemend bezoekersaantal. Er is, afgezien van een dalend

10 10 Jaarbericht 2012 aantal bezoekers uit Zuid-Europa, een groei van toerisme uit nieuwe herkomstlanden in opkomst. Binnenlands toerisme blijft groeien, maar dan vooral kleinschalige goedkope vormen (o.a. B&B). De doorbraak van boeken per internet en van aanbiedingen op websites, zoals Groupon, leidt tot last minute boeken en een voorkeur voor prijsacties. Prognose ontwikkelingen van textielverzorgingsdiensten Na jaren van redelijke groei zijn de effecten van de crisis sinds 2008 zichtbaar. Vooral de segmenten Handel & Industrie en Horeca & Recreatie hebben ingeleverd. Na een licht herstel in 2010 vlakt het herstel af in Voor de Gezondheidszorg verwachten we een lichte daling in 2012 en voor de Handel & Industrie en de Horeca een hele kleine groei. Het segment Gezondheidszorg wordt (enigszins) geraakt door kostenbesparende maatregelen. Branchekenmerken Binnen de textielservicebranche zet de trend van schaalvergroting en verdergaande specialisatie door. De echte omzetgroei blijft nog uit en de dienstverlening binnen marktsegmenten verandert, onder andere door marktverzadiging. Concurrentie en prijsdruk blijven. De uitdaging om innovatieve business concepten te ontwikkelen in samenwerking met specifieke doelgroepen en afnemers neemt toe. De inzet van nieuwe textielmaterialen en ICT technologie schept nieuwe kansen en mogelijkheden om moderne, professionele beroepskleding op maat aan te bieden. Functionele eisen - en daarmee de behoefte aan het refunctionaliseren - neemt eveneens toe en bieden textielservice bedrijven nieuwe mogelijkheden om de kwaliteit en duurzaamheid verder te verbeteren. De optelsom van deze factoren hebben vooralsnog relatief weinig invloed op de werkgelegenheid Gezondheidszorg Handel en Industrie Horeca en Recreatie Totaal Tabel 2: Omzet en Prognose (2012) ontwikkelingen van textielverzorgingsdiensten (in mln.) Werkgelegenheid (personen) Aantal bedrijven *) n.b. Aantal vestigingen n.b. Totale omzet ondernemingen **) n.b. Omzet per vestiging ( 1.000) n.b. Werknemers per vestiging ,9 17,9 n.b. Omzet per werknemer ( 1.000) ,6 79,9 n.b. *) Deze cijfers bevatten ook vele kleine wasserijen/wassalons met enkele werknemers (definitie bron CBS; wijkt af van FTN). **) Inclusief diensten/omzet op locatie eindgebruikers. Tabel 3: Karakteristieken van de textielservicebranche

11 Jaarbericht Textielservice 2012; Duurzaamheid van formaat! Textielservice is bij uitstek duurzaam. Waar andere sectoren gericht zijn op productie, is textielservice gericht op recycling en het geschikt maken van textiel voor hergebruik. Door de hoeveelheid beschikbare kennis op het gebied van textiele materialen en vezels, kan altijd het optimale reinigingsproces worden geselecteerd. Door procesoptimalisatie wordt het energieverbruik tot een minimum beperkt. Hergebruik van zowel water als reinigingsmiddelen leidt tot een record aan besparingen. Bovendien worden biologisch afbreekbare wasmiddelen gebruikt. Niet voor niets kwam de textielservicesector dus als meest duurzaam uit de bus in een onderzoek van de onafhankelijke onderzoeksorganisatie TNO. TNO onderzoek: 3x duurzamer TNO vergeleek voor haar onderzoek naar duurzaam wassen diverse wasprocessen op verschillende temperaturen. Hierin betrok zij zowel thuiswassen, On Premise Laundries (OPL), als industrieel wassen. Zij concludeerde dat de textielservice de meeste duurzame manier van wassen toepast, en er zorg voor draagt dat het textiel na het wassen, zonder verlies in functionaliteit of kwaliteit, weer optimaal kan worden ingezet door de klant. Zowel het lage energie- en waterverbruik als het hoge kwaliteitsniveau van het textielservice bedrijf zijn volgens TNO thuis of op locatie niet te evenaren. Voor werk- en dienstkleding is de professionele textielservice tot wel 3 keer duurzamer dan het thuiswasproces! Ten opzichte van een wasproces in eigen beheer (OPL) is de professionele textielservice gemiddeld 1,7 keer duurzamer, met uitschieters tot 2,2 keer. droogproces geoptimaliseerd kan worden om hiermee water en energie te besparen. Hierbij blijken met name wastunnels, warmtewisselaars, wassen bij lagere temperaturen, effectieve ontwateringmethoden en effectief drogen alsmede het hergebruik van waswater, effectieve besparingsmethoden te zijn. In de afgelopen jaren is het energieverbruik in de sector door deze optimalisatie al met sprongen omlaag gegaan. Dit heeft er mede toe geleid dat textiel nu veel meer cycli kan doorlopen zonder in te boeten als het gaat om functionaliteit of kwaliteit. Daarmee reikt de duurzaamheid zelfs tot buiten haar eigen keten. De textielservicebranche heeft het dan ook tot haar ambitie gemaakt niet alleen zelf een duurzame sector te zijn, maar ook duurzaamheid te creëren in andere sectoren. Oftewel, klanten te adviseren over de wijze waarop textielservice kan bijdragen aan hun duurzaamheid. Duurzame totaaloplossing Dit is een bekroning op de inspanningen van de sector, welke in het verleden een groot aantal projecten heeft uitgevoerd op het gebied van duurzaamheid. De belangrijkste milieubelasting in het wasproces is afkomstig van het water- en energieverbruik. In genoemde projecten is onderzocht hoe het industriële was- en

12 12 Jaarbericht 2012 Ecotool FTN beoogt niet alleen de sector te ondersteunen, bijvoorbeeld door middel van dit soort projecten gericht op procesoptimalisatie. Zij beoogt tevens de individuele textielservice ondernemer hulpmiddelen aan te reiken die behulpzaam kunnen zijn bij het optimaliseren van de duurzaamheid binnen de organisatie. Zo heeft zij de Ecotool ontwikkeld, een hulpmiddel voor milieuanalyse van textielproducten. Middels de Ecotool zullen leden van FTN in de toekomst gemakkelijk via de FTN website hun bedrijfsspecifieke gegevens digitaal ingeven en op basis daarvan inzicht krijgen in hun eigen individuele milieuprofiel. Dit biedt de textielservice ondernemer een mogelijkheid om zijn bedrijfsprocessen te analyseren en, indien gewenst, om deze processen aan te passen, zodat zij aansluiten bij het gewenste milieuprofiel. E-learning Ook op andere manieren wordt beoogt duurzaamheid en het toepassen van best practices in de textielservicesector te stimuleren. In samenwerking met het opleidingscentrum TCT wordt binnen diverse opleidingen en trainingen aandacht besteed aan deze onderwerpen. Er zijn inmiddels ook diverse e-learning demonstraties en educatieve materialen ontwikkeld, die bedrijven in de branche de mogelijkheid geven om op een unieke manier, 24 uur per dag, op elke gewenste plaats, kennis tot zich te nemen. Samen met TKT heeft FTN via de internationale brancheorganisatie CINET bijgedragen aan de e-learning cursus Duurzaam Reinigen. Dit materiaal is Nederlandstalig en biedt de laatste internationale kennis en best practices op het gebied van wastechniek en chemie. In 2012 wordt dit materiaal aan FTN leden gratis ter beschikking gesteld. Zij hebben hierdoor vrije toegang tot een naslagwerk aan stateof-the-art kennis, en indien gewenst kunnen zij deelnemen aan een examen. Bij succesvolle afsluiting wordt er een certificaat uitgereikt; een garantie voor de klant dat men beschikt over de beste en laatste kennis op het gebied van duurzaamheid.

13 Jaarbericht Textielservice 2012; Gecertificeerde kwaliteit De garantie dat schoon ook echt schoon is, is in de textielservicesector enorm belangrijk. Daarnaast moet aantoonbaar zijn dat de kwaliteit van de dienstverlening volgens afspraak is en er duurzaam gehandeld wordt. Bovendien moet aan relevante wetten en regelgeving zijn voldaan. Dit maakt dat certificering binnen de professionele textielservicebranche niet meer weg te denken is. Sector specifieke eisen De textielservicesector is vooralsnog met name georiënteerd op dienstverlening in de gezondheidszorg, horeca, en industrie. Het behoeft geen betoog dat in elk van deze sectoren garanties op het gebied van hygiëne en veiligheid soms letterlijk van levensbelang zijn. Zeker ook de groeiende toepassing van nieuwe materialen in acht genomen, is een garantie met betrekking tot de functionaliteit en kwaliteit van (intelligent) textiel onontbeerlijk. Voor elk van deze branches gelden sectorspecifieke eisen. Zo worden in de gezondheidszorg strenge regels toegepast als het gaat om hygiëne. Hygiëne neemt een centrale rol in en dient in acht te worden genomen tijdens het proces alsmede bij controle van het eindproduct. Voldoen aan de EN RABC (Risico Analyse Biocontaminatie Controle) norm is hier verplicht. In de horeca is hygiëne eveneens van centraal belang. Met name textiel dat in de keuken wordt gebruikt dient aan hoge eisen te voldoen met het oog op bacteriologische besmettingen. HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points) dient hier te voorkomen dat er zo weinig mogelijk risico s optreden tijdens het productieproces van voedingsmiddelen. Ten aanzien van de industrie worden momenteel voor diverse relatief nieuwe functionaliteiten eisen en richtlijnen ontwikkeld. Toenemende eisen (Internationale) normen staan niet stil. Transparantie groeit bovendien, doordat informatie altijd en overal beschikbaar is, via een reeks aan digitale kanalen. Informatie kan eenvoudig met elkaar worden vergeleken. Kennisverspreiding vindt sneller en gemakkelijker plaats en mede op basis van een groeiende claimcultuur worden regels nader ingevuld en scherper afgesteld. Overheden creëren meer minimumeisen, ook ten aanzien van milieurisico s. Bewustzijn op het gebied van duurzaamheid is daarnaast ook doorgesijpeld in de maatschappij. Klanten zijn veeleisender op het gebied van duurzaamheid en wensen een garantie dat deze duurzaamheid in de praktijk wordt behaald. Al deze normen worden vertaald in eisen en richtlijnen van een certificeringtraject, voorwaarden die de basis vormen voor het behalen van een certificaat. Certex (ISO 9001+) De textielservicesector levert service van een hoog kwaliteitsniveau. Aangezien de garantie van een hoog kwaliteitsniveau onmogelijk is zonder een goed kwaliteitssysteem, is het Certex kwaliteitssysteem opgezet. Certex is het branchespecifieke certificatieschema voor industriële wasserijen, welke wordt toegepast in de horeca, de gezondheidszorg en de industrie. Het reikt certificaten uit aan textielservicebedrijven welke bij het reinigen van textiel aan de minimale hygiënische vereisten voldoen. Het schema is ISO 9001, aangevuld met branchespecifieke eisen. Deze vereisten zijn neergelegd in het Certex Kwaliteitshandboek Textielverzorging en omvatten bijvoorbeeld de procesbeheersing door het bedrijf, de relatie tussen het bedrijf en zijn klanten, en de wijze waarop het bedrijf deze aspecten voortdurend controleert en verbetert. Het bedrijf wordt voorzien van een aantal voorschriften en werkwijzen welke het gemakkelijker maken te voldoen aan de gestelde eisen. Dit betreft bijvoorbeeld het scheiden van de vuile en schone was, zowel in de wasserij zelf als tijdens het transport naar de klant. Deelnemers aan Certex worden gecontroleerd door de onafhankelijke certificatie-instelling TUV Nederland. In bedrijfsbezoeken wordt op deze manier, bijvoorbeeld door middel van metingen, de aanwezigheid van bacteriën in gewassen textiel gecontroleerd.

14 14 Jaarbericht 2012 Textielservice 2012; Innovatie door samenwerking Een belangrijke mijlpaal dit jaar was de totstandkoming van de FTN Textielservice Routekaart De Routekaart schetst het marktbeeld voor 2030, alsmede de stappen die nodig zijn om straks aan dat marktbeeld te kunnen voldoen. Dit project symboliseert op gedocumenteerde wijze het belang van ketensamenwerking als het gaat om innovatie. De input van de verschillende marktsectoren gezondheidszorg, horeca en industrie was essentieel bij de totstandkoming van een routekaart, die aansluit op de (toekomstige) behoeften uit de markt. Routekaart Textielservice 2030 De Routekaart Textielservice 2030 heeft, op basis van werkgroepen met experts uit de verschillende marktsectoren, een marktbeeld opgesteld voor Op basis hiervan is uitgestippeld welke route gevolgd dient te worden om straks aan deze markteisen te kunnen voldoen. Het doel van dit project was het versterken van de economische en maatschappelijke positie van textielservice bedrijven aan de ene kant, en het realiseren van 80% energie-efficiency in 2030 anderzijds. De maatregelen die in de routekaart zijn beschreven, om straks aan deze strategische visie van de branche en marktsectoren, alsmede de doelstelling van 80% energiebesparing, te kunnen voldoen, zijn georganiseerd in verschillende innovatiethema s. De innovatiethema s bevatten elk een ontwikkelopgave voor de branche, researchdoelstellingen, planningen van de doelstellingen over de korte, middellange en lange periode, en beoogde partners om deze ook gezamenlijk te realiseren. Businesscases Voor de Routekaart 2030 zijn er, in samenwerking met experts binnen en buiten de keten en op basis van de toekomstbeelden, verschillende marktsegmenten beschreven. Ter verdieping zijn hierbij acht businesscases opgesteld, die model staan voor de veranderende marktvraag en de belangrijke product- en marktcombinaties. Deze businesscases zijn: de ziekenhuiskamer, de verzorgingskamer, de thuiszorg, beschermende werkkleding en PBM s, hygiënische textielproducten, promotionele beroepskleding, de hotelkamer en het restaurant. Per businesscase zijn voorbeelden van producttypen uitgewerkt, bijvoorbeeld bedlinnen, ambulance uniformen, platgoed, en sanitaire reinigingsmaterialen. De klant heeft in 2030 bepaalde verwachtingen als het gaat om deze producttypen, met betrekking tot materiaal (functioneel), dienstverlening (dienstverleningsconcepten), ICT en logistiek. De technische expertgroepen hebben deze verwachtingen op het gebied van materiaal ontwikkelingen, nieuwe behandeltechnieken en innovaties op logistiek/ict terrein benoemd. Totaalconcept Eén van de ontwikkelingen die duidelijk in het routekaartproject naar voren komt, is dat textielservice bedrijven zich in de toekomst zullen gaan richten op het aanbieden van totaalconcepten, in plaats van alleen de specifieke textiel verhuur- of reinigingsdiensten. De textielservicebranche heeft de afgelopen jaren al een omslag gemaakt waarin schaalvergroting en aandacht voor het eigen proces op basis van specificaties van de klant het uitgangspunt zijn. Hierdoor wordt er klantgericht en servicegericht gewerkt. Textielservicebedrijven worden een proactieve partner van klanten. Een partner die bijdraagt aan de realisatie van doelstellingen van de klant, zoals het vergroten van toegevoegde waarde van textielservice in hun voortbrengingsprocessen inclusief efficiency en duurzaamheid. De bedrijven en organisaties in de verschillende marktsectoren wensen steeds meer compleet ontzorgd te worden, met één partij afspraken te maken over de diensten die zij nodig hebben, en daar verder geen omkijken meer aan te hebben. Dit vereist een

15 Jaarbericht verdere transformatie van wat eens de ambachtelijke wasserij was naar niet alleen professioneel dienstverlener, maar ook naar een partner die meedenkt en adviseert. Samenwerking in totaalpakketten Om zo n totaalpakket aan service te kunnen bieden, zal het voor de professionele textielservice ondernemer onontbeerlijk zijn om samenwerkingsverbanden aan te gaan binnen de keten en soms ook ketenoverschrijdend werken. Logistieke samenwerking is daarbij een voorwaarde. Transportstromen verdichten zich in een snel tempo en samenwerking zal leiden tot een verbeterde dienstverlening en een verbeterde efficiency. Dit is tevens een onderdeel van de beoogde energiebesparingen. Samenwerking in vernieuwing Innovatie door samenwerking leidt ook tot een versterking van de maatschappelijke positie van textielservice bedrijven en het zorgt voor belangrijke vernieuwingen, gericht op kwaliteit en comfort voor de eindgebruikers. De klantvraag is het vertrekpunt geweest voor de technische expertgroepen in de routekaart, bestaande uit experts uit binnen- en buitenland, welke de meeste recente kennis, inzichten, behoeften en wensen voor de toekomst hebben omgezet in een samenhangend researchprogramma. Researchthema s De zestien researchthema s van de routekaart worden op het moment reeds uitgewerkt in diverse projecten, bijvoorbeeld middels de topsectoren die een potentiële rol innemen voor FTN; HTSM, Chemie, Logistiek, en Energie. Zo is het doel van het project Textielrecycling bijvoorbeeld om de mogelijkheden voor het hergebruik van textielafval uit de textielservice industrie te onderzoeken. Het onderzoek is gericht op het creëren van een zo hoogwaardige mogelijk hergebruik van het afvaltextiel en op het vinden van de organisaties die hiervoor benodigd zijn. Een voorbeeld van een lopend project in de chemiesector is Lage Temperatuur Wasprocessen, gericht op het onderzoeken en optimaliseren van de mogelijkheden om enzymen in te zetten voor de vuil- en vlekverwijderingen van industriële wasprocessen, en om de desinfecterende werking van industriële wasprocessen bij lagere temperaturen te optimaliseren. FTN Green Deal De Nederlandse overheid helpt burgers, bedrijven, organisaties of andere overheden bij het realiseren van duurzame initiatieven door een Green Deal aan te gaan met de initiatiefnemers van deze projecten en ideeën. Het moet gaan om concrete initiatieven op het gebied van duurzaam gebruik van grondstoffen, biodiversiteit en water, duurzame mobiliteit, duurzame energie en energiebesparing; daarbij dient het initiatief te leiden tot nieuwe economische activiteiten of kostenbesparingen voor bedrijven en burgers. In het kader van de FTN Routekaart werd op 11 oktober 2012 een Green Deal Textielverzorging getekend. Duurzame energie wordt toegepast bijvoorbeeld door gebruik van zonnecollectoren, toepassing van elektrische wagens, wasprocessen op lagere temperaturen, hergebruik van water en monitoring van energie. Duurzaam gebruik van water wordt gerealiseerd door optimalisatie van het waterverbruik in het proces, toepassing van waterrecycling technologie en recycling van oppervlakteactieve middelen. Duurzame mobiliteit vindt zijn uitdrukking in logistieke samenwerking, cross-chain distributie, en toepassing van elektrische wagens. Duurzaam gebruik van grondstoffen wordt gevonden in de opgestelde Life Cycle Analysis tool, textiel recycling, dedicated reinigingstechnieken voor nieuwe materialen en grondstoffen, en reinigbare synthetische polymeren met een verlengde levensduur. Toekomstperspectief Zoals te zien is in de Routekaart 2030, is de verwachting dat er in de toekomst veel zal veranderen. De textielservicesector heeft de potentie om, mits zij zich blijft ontwikkelen, een grotere rol in te nemen in zowel de marktsectoren waar zij op dit moment werkzaam in is alsmede in nieuwe marktsectoren. Deze ontwikkelingen hangen sterk samen met de ontwikkeling van de technologie en van intelligent textiel. In de Routekaart 2030 is reeds uitgewerkt wat de verwachtingen zijn omtrent het ontstaan van nieuwe materialen, nieuwe behandeltechnieken, nieuwe ICT mogelijkheden en nieuwe logistieke oplossingen.

16 16 Jaarbericht 2012 Nieuwe materialen Er lopen op het moment al meerdere onderzoeken en projecten die zich bezighouden met materiaalontwikkeling. Eén daarvan is Cotton Replacement, welke zich richt op het creëren van geschikte substituten voor katoen, daar de verwachting is dat de beschikbaarheid van katoen zal afnemen. Niet alleen zal worden gewerkt aan het aanpassen van de eigenschappen van bestaande stoffen, om deze geschikter voor gebruik te maken, tevens zullen gerecyclede materialen als grondstoffen worden gebruikt. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan biopolymeren, vlas en bamboe. In het algemeen zal het creëren van een hoog comfort van vezels en materialen een groot aandachtspunt zijn. Een andere duidelijke ontwikkeling, welke reeds heeft aangevangen, is het verder ontwikkelen van intelligent textiel; textiel dat haar omgeving kan bepalen en daar actief op kan reageren. Bijvoorbeeld door integratie van sensoren, maar ook door inbouw van slimme chemische oplossingen. Temperatuur en vochtregulatie, hygiëne en antibacteriële werking, brandwerendheid, vuilafstotend vermogen, vochtabsorptie, het kunnen meten en registreren, het kunnen afgeven van stoffen zoals geur en het kunnen veranderen in textuur, vorm, en kleur, zijn hierbij de belangrijkste aandachtspunten. Nieuwe behandeltechnieken De huidige behandeltechnieken zijn prima in staat de toegepaste textielpakketten optimaal te reinigen. Met de ontwikkelingen die er op het gebied van materialen (gaan) plaatsvinden, zullen echter ook de eisen op het gebied van behandeltechnieken veranderen. Naarmate nieuwe soorten, anders samengestelde, of combinaties van materialen meer hun intrede doen, zal tevens een noodzaak ontstaan om de reiniging van deze materialen opnieuw te bezien. Reinigingsmethodes zullen moeten worden aangepast, zullen specifieker moeten worden toegespitst op één type gebruik (dedicated) of zullen speciaal moeten worden gecreëerd. Zo wordt er momenteel bijvoorbeeld geëxperimenteerd met een behandeltechniek gebaseerd op ultrasone geluidsgolven. Een hele nieuwe uitdaging ontstaat als het gaat om de ontwikkeling van intelligent textiel. Hierbij zullen de nieuw ontworpen en functionele materialen niet alleen hygiënisch en optisch schoon aan de klant moeten worden afgeleverd, maar dienen deze ook te worden gerefunctionaliseerd. Met andere woorden: opnieuw opgeladen. Dit vraagt om nieuwe reinigingsprocessen, die geschikt zijn voor dit soort gevoelig textiel, alsmede processen die dit intelligente textiel weer met zijn oorspronkelijke functies kunnen opladen. Met name in sectoren als de gezondheidszorg komt dit heel nauw. Ook tracking and tracing zal in de toekomst steeds belangrijker worden, met name vanuit het oogpunt om logistieke routes te kunnen verkorten of samen te voegen. Tenslotte dienen deze behandelmethoden tevens te voldoen aan een hoge mate van duurzaamheid als gevolg van zowel eisen afkomstig van de overheid als wensen afkomstig van de klant. Logistiek en ICT Logistiek en ICT spelen een grote rol in de toekomstvisie van de textielservicesector. Naar aanleiding van strengere eisen op het gebied van milieu zullen vervoersstromen moeten worden beperkt, en zal gebruik moeten gaan worden gemaakt van milieuvriendelijker transport, zoals bijvoorbeeld elektrische wagens. Niet alleen het milieuaspect speelt hierbij een rol, ook het dichtslibben van vervoersstromen, met name in stedelijke gebieden, zal noodzaak vormen om vervoersstromingen te gaan verkorten, beperken, of combineren. ICT biedt hierbij een scala aan uitkomsten. Zo kunnen van transportstromen bijvoorbeeld digitale tegenhangers worden gecreëerd die onderling afspraken maken en zich op elkaar afstemmen. Ook ketenoverschrijdende samenwerking dient zich hierbij aan; het combineren van transportstromen met stromen uit andere marktsectoren kan leidentot kostenbesparingen en vele voordelen in efficiency en duurzaamheid. Ook hier is een grote rol weggelegd voor de ICT. Traceerbaarheid moet worden gecreëerd in de vorm van tags die aan textiel worden gehecht en zonder problemen kunnen worden meegenomen in het reinigingsproces. Dit biedt tevens voordeel voor de klant; die wil het textiel graag (online) kunnen volgen. Een andere uitkomst biedt de textielbevoorrading op momenten die buiten de spits en/of dagvensters liggen. Hierbij wordt de just-in-time bevoorrading nog belangrijker.

17 Jaarbericht Bouke Bussemaker van Ministerie E.L.I. Uitdagen om die hoge ambities waar te maken De textielverzorgers kunnen trots zijn op hun branche. Dat is Den Haag namelijk ook. Het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie kijkt met tevredenheid toe hoe de textielbeheerders voortvarend allerlei projecten oppakken om het energiegebruik binnen de sector energiezuiniger te maken. En ja: de ambities zijn hoog.,,het is een sector met een duidelijke visie. Dat verdient waardering. De grote kracht van de textielverzorgingsbranche? Bouke Bussemaker hoeft er niet lang over na te denken:,,de grote kracht is dat het draagvlak van de bedrijven groot is om mee te denken over energiebesparing. Ik heb ook veel waardering voor de betrokkenheid van medewerkers binnen de wasserijen. Als beleidsmedewerker binnen de directie Energie en Duurzaamheid van het ministerie houdt Bussemaker zich bezig met afspraken over energieverbruik. Vooral over het verminderen van energieverbruik. Hij steekt de lof voor de textielbeheerders niet onder stoelen of banken.,,er worden stappen voorwaarts gezet. Niet vrijblijvend De sector doet haar best, punt. Bussemaker:,,Wasserijen gebruiken nu eenmaal veel energie: het zou mij niet verbazen als de energiekosten zo n 15 procent van de totale kosten uitmaken. Wij maken afspraken met branches om tot een meer efficiënt gebruik van energie te komen. Dat zijn vrijwillige afspraken, maar niet vrijblijvend. We vragen wel wat van bedrijven. Maar de textielbeheerders komen die afspraken goed na. Daarbij durft Bussemaker wel een kanttekening te plaatsen. Want:,,De branche legt een enorm hoge ambitie neer. In de Routekaart wordt gesproken over een energiereductie van tachtig procent ten opzichte van het huidige verbruik. Dat is ook gebaseerd op een verwachte groei van de sector. Natuurlijk is de periode tot 2030 lang, anderzijds moet je waarderen dat deze sector een heel duidelijke visie heeft. Het is nu aan de sector om deze ambitie uit te werken tot concrete uitvoeringsplannen. Green Deal Op moment van gesprek wordt er druk gewerkt aan de Green Deal tussen de branche en het ministerie van EL&I. De Green Deal is een van de instrumenten waarmee het ministerie diverse concrete projecten binnen de branche kan ondersteunen.,,het is een van de instrumenten van het huidige kabinet, benadrukt Bussemaker.,,We willen de deelnemende MJA sectoren op een positieve manier stimuleren en ook uitdagen om vernieuwende technieken toegepast te krijgen. Dan kun je kijken naar regelingen zoals Energie- en Investeringsaftrek (EIA), maar ook naar vormen waarbij we als overheid met advies ondersteunen. Ik denk dat er nog heel veel mogelijk is in de keten. Bijvoorbeeld de ontwikkeling van nieuwe vormen van kleding. Dan zul je als keten om de tafel moeten: klanten, textielfabrikanten en de wasserijbranche. De uitdaging is dan om die ontwikkeling zo duurzaam mogelijk te maken. ipad Vernieuwend. Dat is misschien niet meteen het eerste als je aan wasserijen denkt. Het proces van wassen en drogen is immers in de basis al jaren hetzelfde. Bussemaker knikt:,,nee, de wasserij is geen bedrijf dat een nieuw soort ipad ontwikkelt. Maar binnen hun mogelijkheden proberen ze echt van alles om energiezuiniger te werken. En als er een nieuwe droger op de markt komt, met een andere technologie, die ervoor zorgt dat het hele droogproces een stuk energiezuiniger wordt, dan weet ik dat de hele branche die technologie zal adopteren. Maar: dat ziet het grote publiek niet. Bussemaker erkent dat de branche hier een wereld te winnen heeft.,,misschien moeten wasserijen het ook meer in trajecten buiten de branche zoeken. Ik bedoel: het zou mooi zijn als wasserijen bijvoorbeeld hun overtollige warmte zouden kunnen leveren aan bijvoorbeeld andere bedrijven, zoals aan een glastuinbouwkas. Bussemaker heeft er alle vertrouwen in dat de branche nieuwe wegen zal vinden.,,het is een buitengewoon goed georganiseerde sector, een voorbeeld voor veel anderen.

18 18 Jaarbericht 2012 Lex Boon en Hendrik Schoenmakers van TüV Een goed huwelijk met Certex als boterbriefje Als onafhankelijk inspectie- en certificeringsinstituut is TüV Nord inmiddels een bewezen betrouwbare partner van FTN. Betrouwbaar: dat is het sleutelwoord. TüV wil mensen het vertrouwen geven dat een dienst of product helemaal in orde is. En wel volgens de kwaliteitsstandaarden van Certex.,,Wij moeten meegroeien met de ambities van de FTN. Getekend: Lex Boon en Hendrik Schoenmakers. Welkom bij TüV. TüV Nord, om precies te zijn. Een toonaangevend instituut op het gebied van inspecties en certificering. Met mensen actief in tachtig landen, onder meer al dertig jaar in Nederland. Lex Boon en Hendrik Schoenmakers werken vanuit het Brabantse Best namens deze organisatie meer dan intensief samen met de FTN. Eigenlijk zou je het een goed huwelijk kunnen noemen, met als boterbriefje het Certex-handboek.,,TüV Nord houdt zich bezig met inspecties van bijvoorbeeld hijskranen en liften, maar we werken ook mee aan het opstellen, onderhouden en beoordelen van kwaliteitsmanagementsystemen, zoals Certex, legt Lex Boon uit. En geen misverstanden: TüV is daarin volstrekt onafhankelijk. Uitdaging Op moment van schrijven legt FTN in nauwe samenwerking met TüV de laatste hand aan een nieuw kwaliteitshandboek voor Certex.,,Dat is onze grootste uitdaging: meegroeien met de ambities van de FTN, stelt Schoenmakers.,,Die ambities en de eisen van de maatschappij moeten wij vertalen naar een toetsbaar schema. Uiteindelijk beoordeelt de Raad van Accreditatie weer of het schema klopt. En met Certex worden vervolgens textielservicebedrijven beoordeeld op kwaliteit van de dienstverlening. Boon:,,Certificatie is er voor de klanten van onze klant. Die eindklanten moet door certificering het vertrouwen krijgen dat er volgens bepaalde kwaliteitsstandaarden wordt gewerkt. Een toetsbaar schema is belangrijk, maar het gaat om het eindproduct: schone was en een tevreden consument. Dat is het hogere doel. Chef-kok Eerlijk is eerlijk: Schoenmakers en Boon hadden niet gedacht dat de textielservice zoveel facetten had. Daar kwamen ze via Certex achter.,,vanuit de geschiedenis werd er in die branche vooral gecertificeerd voor de klanten in de gezondheidszorg, vertelt Schoenmakers.,,We zien nu steeds meer verschuiving naar de industrie en de horeca. Daar spelen we vanuit TüV natuurlijk op in. Zo hebben we een voormalig chef-kok als auditor aangesteld: zo n man kent de horeca natuurlijk van binnen en van buiten. Dat is ook echt noodzakelijk. Je moet een sterke brancheaffiniteit hebben om kwaliteitsstandaarden goed te kunnen beoordelen. Een auditor moet zich kunnen inleven. TüV moet de taal van de klant spreken. Dus als een kwaliteitsmanagementsysteem haar aandachtsgebied verschuift, dan moet dat doorvertaald worden in het handboek. Vergrijzing Schoenmakers:,,Voor bijvoorbeeld de voedselverwerkende industrie is de HACCP-norm belangrijk. We hebben een microbiologisch analist aan ons team toegevoegd om dat goed te borgen. Uit de woorden van Boon en Schoenmakers wordt duidelijk dat het meer en meer gaat om de beheersing van microbiologische risico s. RABC (Risk Analysis Biocontamination Control) moet met de Europese Norm volledig geïntegreerd in Certex. Schoenmakers verwijst naar de Routekaart 2030:,,Nederland vergrijst, maar het vergrijzend gedeelte van de bevolking heeft wel steeds meer geld te besteden. Die gaan vaker buiten de deur. Oudere mensen hebben echter wel een zwakkere gezondheid. En we zien duidelijk de tendens uit de VS overwaaien: mensen stellen bedrijven sneller aansprakelijk als er iets fout gaat. Kortom: we moeten echt goed nadenken over risicobeheersing op microbiologisch gebied. Boon stelt het iets anders.,,mensen moeten vertrouwen hebben in restaurants, in fabrikanten, in gezonheidsinstellingen. Dat vertrouwen moeten wij als TüV geven. Dat is onze core-business.

19 Jaarbericht Sepp Rickli van Koninklijke Horeca Nederland De horeca gaat polariseren De mens reist. De mens slaapt in hotels. En hij stelt meer en meer eisen aan dat hotel. Het moet óf spotgoedkoop zijn óf juist volledig beantwoorden aan de persoonlijke smaak. Sepp Rickli van Rickli Professionele Hotellerie, verbonden aan de Koninklijke Horeca Nederland, ziet een toenemende tweedeling in zijn branche. En daarmee een groeiende uitdaging voor de textielservicebedrijven.,,ik vraag mij af of er in de toekomst nog wel wordt gewassen. Exit voor de textielbeheerders? Integendeel. De markt is in ontwikkeling, zoveel is wel duidelijk. Iedereen die wel eens een hotel of restaurant bezoekt, kan dat zien. Sepp Rickli oogt ontspannen, zichtbaar genietend van een heerlijke nazomerdag op een terras van het WestCord Art Hotel in Amsterdam. Een hotel dat een typisch voorbeeld is van een onderneming met een gedachte, een concept dat tot in details is doorgevoerd.,,we gaan een splitsing zien in de horeca, stelt hij.,,die beweging heeft zich al ingezet: het wordt budget of exclusief. Een gewoon luxe hotel gaat het niet meer redden, mensen die luxe willen, gaan voor exclusiviteit. In sterren uitgedrukt: er zijn straks hotels met 1 tot 2 sterren en hotels met 4 tot 5 sterren. De horeca gaat polariseren. De consument vraagt naar een authentieke belevenis. Local for local Dat betekent ook dat de markt voor de textielservicebedrijven aanzienlijk zal veranderen. Op diverse manieren. Die verandering wordt gedreven door individualisering, technologie en natuurlijk milieuaspecten. Om met dat laatste te beginnen:,,we zien nu bijvoorbeeld nog dat linnen in Amsterdam wordt opgehaald door een bedrijf in Friesland. Dat gaat echt veranderen. De markt gaat weer meer local for local worden. Het milieuaspect zal meer en meer aandacht krijgen, verwacht Rickli. En dat gaat veel verder dan de sticker in de hotelkamers waarmee gasten wordt gevraagd om niet alle handdoeken elke dag te laten verschonen. Rickli glimlacht:,,die sticker werkt helemaal niet. De gast let er niet op of housekeeping vervangt sowieso al het linnen. Maar we moeten daar wel iets mee: gasten maken straks een keuze voor een hotel onder meer op basis van milieu en MVO. Lakens met muziek Milieu is een ding, maar hoe ziet Rickli dan de ontwikkelingen op het gebied van exclusiviteit en individualisering?,,in de budgethoreca zal het traditionele textiel wel blijven bestaan. In exclusieve horeca kun je je voorstellen dat mensen meer willen: lakens met een bepaald geurtje, of met muziek. Een steeds terugkerend probleem is de beperking die ingebouwde technologie met zich meebrengt als het moet worden gereinigd. Rickli:,,Ik vraag mij af in hoeverre linnen in de toekomst nog gereinigd wordt. En hoe. Persoonlijk denk ik dat linnen over een aantal jaren niet meer wordt gewassen. Misschien wordt het dan gereinigd met licht of een andere technologie om viezigheid uit textiel te halen. De rol van textielservicebedrijven zal dan sterk veranderen.,,dat kunnen ze niet alleen: de hele keten moet dan meegroeien. Textielservice wordt dan veel meer een beherende partij, misschien centraal in die keten. Geen noodzaak En dat allemaal voor Rickli schudt het hoofd:,,in Duitsland hebben we een hotelkamer van de toekomst ingericht. Daar zie je die textielveranderingen nog helemaal niet terug. De noodzaak is er nog niet. Die moet komen uit bijvoorbeeld hogere, nieuwe hygiënische standaarden of omdat de gast het gaat eisen. De proeftuinen zijn er wel, de industrie is met diverse initiatieven bezig. Kijk, er wordt in 2030 nog steeds geslapen. Ook in hotels. Bedden zullen nodig blijven en dus ook bedlinnen. De meeste partijen verwachten daarom dat veranderingen niet zo snel zullen gaan. Volgens Rickli worden de veranderingen echter om een andere reden vertraagd: crisis.,,daarom zal het een tijdje duren voordat we ontwikkelingen terug gaan zien. De crisis houdt alles op. Zodra er ruimte komt, dan barst het los. Het is goed dat die Routekaart 2030 er is: er zullen veel partijen deel uit moeten maken van die ontwikkelingen. Met de Routekaart wordt nu al draagvlak gecreëerd. Heel slim aangepakt.

20 20 Jaarbericht 2012 Dr. Anton Buiting van St. Elisabeth Ziekenhuis Processen binnen de wasserijen zijn robuust genoeg richting bestuur en met name richting de microbiologen van het ziekenhuis, zo oordeelde de Inspectie voor de Gezondheidszorg begin dit jaar. Het ziekenhuis had onvoldoende, met name ook preventieve, maatregelen getroffen om de bacterie te beteugelen. Dat is voorwaar ook geen eenvoudige materie, weet Buiting. En de impact van maatregelen is groot. Natuurlijk speelt ook texielbeheer dan een rol.,,je wilt niet dat mensen door textiel worden besmet. Het textiel dat wij terugkrijgen van de wasserij, is schoon. Daarmee bedoel ik: er zitten geen pathogenen (ziekteverwekkers, red.) in het textiel, maar je moet je wel realiseren dat schoon niet steriel is. Door de huidige manier van werken binnen de wasserijen zullen er dus maar weinig infecties ontstaan vanuit textiel.,,als dat wel het geval was, zou ik niet eens weten wat we dan moeten doen. Arts-microbioloog Anton Buiting is tevreden met de prestaties van de Nederlandse textielbeheerders. Ze verrichten goed werk met robuuste processen. Verbeteringen zijn prima, maar met een kanttekening: schiet uzelf niet in de voet. Niks mis met de Nederlandse wasserijen. En wat goed is, moet je gewoon met rust laten. Eigenlijk is dat de strekking van het pleidooi van Anton Buiting, arts-microbioloog bij het St. Elisabeth Ziekenhuis in Tilburg. Beroepshalve houdt hij zich dagelijks bezig met de preventie van infectieziekten. Deze ziekten worden veroorzaakt door bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. Micro-organismen die zich op diverse manieren kunnen vermenigvuldigen en verplaatsen.,,preventie begint onder andere met hygiënische maatregelen, maar de kans dat infecties zich via het textiel verspreiden, acht ik klein. Impact Dat het onderwerp leeft in de maatschappij blijkt wel uit de impact van het nieuws uit het Maasstad Ziekenhuis. De uitbraak van de multiresistente Klebsiella-bacterie in 2011 was verwijtbaar Kleine ramp Dat is toch een opmerkelijke uitspraak.,,je zou dan een volledig nieuw proces moeten ontwerpen voor de wasserijen, met nieuwe technieken. Dat zou toch een kleine ramp zijn. Maar die zorg heb ik niet: de huidige processen zijn juist enorm robuust. Dat geldt overigens wel voor de grotere wasserijen: die hebben hun processen zo goed ingericht dat de kans op bijvoorbeeld een ongewassen jas in de schone was nihil is. Ongetwijfeld kun je altijd nog zaken verbeteren, maar dat zal stapsgewijs zijn. Ik verwacht geen doorbraak in ontwikkelingen meer in de textielbranche als je vanuit ons vakgebied naar die branche kijkt. Waar ziet Buiting dan verbetering?,,ik denk dat de branche vooral winst kan halen op het gebied van een mindere milieubelasting. General precautions Ook dan zal het vooral gaan om de grotere bedrijven, stelt de microbioloog. Schaalgrootte is belangrijk als het om milieumaatregelen gaat.,,professionele bedrijven kunnen de processen verder fijnslijpen: optimaal beladen, optimaal doseren, optimaal distribueren. Daar profiteren klanten weer van. Probleem is namelijk wel dat het voor klanten lastig te beoordelen is of een bedrijf goed met milieutechnische zaken omgaat. Verder moeten textielbeheerders vooral blijven doen waar ze tot nu toe al erg goed in zijn gebleken.,,houd het vooral in de sfeer van general precautions : daar moeten de processen op gericht zijn. Ik weet dat de branche erg veel aandacht heeft voor zaken die mijn vakgebied raken, de ambities zijn erg hoog. Mijn advies is: houdt het algemeen. Het functioneert nu prima.