Europees Sociaal Investeringspakket Langetermijn zorg in ouder wordende samenlevingen Uitdagingen en beleidsopties

Transcriptie

1 Europees Sociaal Investeringspakket Langetermijn zorg in ouder wordende samenlevingen Uitdagingen en beleidsopties

2 SIP -Aanbevelingen 1. Aanbeveling kinderarmoede 2. Demografische en sociale trends 3. Uitvoering van de aanbeveling actieve insluiting 4. Sociale Diensten van Algemeen belang 5. Langdurige zorg 6. Thuisloosheid 7. Investeren in gezondheid

3 Demografische en sociale trends Verouderende bevolking (toename chronische zieken) Actievere bevolking (participatiegraad van vrouwen en 55-plus) Geografische verschillen en toenemende geografische onevenwichten Grotere diversiteit in de bevolking, de arbeidsmarkt en leven (-stijlen) Veranderende familiale structuren De ontwikkelingen op het vlak van de informatie en communicatie technologie

4 Vraag naar langdurige zorg wordt bepaald door drie factoren 1. Het aantal personen van 80 jaar en ouder 2. De gezondheidsstatus van de oudere bevolking (met toenemende ouderdom verhoogt de kans op kwetsbaarheid en multi-morbiditeit) 3. De mate waarin ouderen zelf hun zelfstandig leven kunnen managen, ondanks eventuele functionele beperkingen

5 Facts and figures

6 Facts and figures

7 Facts and figures

8 Facts and figures

9 Facts and figures

10 Langdurige zorg Dé grootste uitdagingen voor de sociale voorzieningen in de lidstaten De helft van alle vrouwen en een derde van de mannen op latere leeftijd intensieve langdurige zorg nodig hebben Het aantal 80-plussers de komende decennia verdrievoudigen De vraag naar zorg en diensten voor deze doelgroep, zoals thuishulp maar ook residentiële zorg, zal enorm toenemen Aandachtspunten: preventie, gezondheidspromotie en rehabilitatie productiviteitswinsten in het zorgaanbod de capaciteit voor zelfzorg en onafhankelijk leven verhogen

11 Waarover heeft men het? Sociale bescherming tegen de risico s van langdurige zorg Verhogen van de efficiëntie van het beschikbare zorgaanbod Economisch en sociale investeringen Toename van de productiviteit in de zorgverlening Voorkomen, uitstellen of verminderen van de vraag naar de langdurige zorg Indijken van de beperkingen bij hoge leeftijd Verbeteren van de competenties van de oudere mensen om beter om te gaan met functionele beperkingen Zelfstandig wonen (eigen regie)

12 De langdurige zorg (care) Wordt anders georganiseerd en gefinancierd dan de cure (acute gezondheidszorg) Vaak een combinatie van formele en informele zorg (complementair) Is een gender gerelateerd item

13 Vaststelling De organisatie en financiering van de langdurige zorg is erg verschillend in de Europese landen Organisatie: verdeling zorgverantwoordelijkheden (beschikbaarheid formele en informele zorg, kwaliteit (controle) van de zorg, vermarkting, integrale zorg (welzijn- en gezondheid) ) Financiering: in cash of in kind, vouchers, cliëntvolgend budget, PAB, financiering van de zorg (belasting, verzekering, BTW, ), financiële toegankelijkheid,.

14 Grote verscheidenheid in EU landen Risico-spreiding Billijke /rechtvaardige toegang tot het aanbod Financiering van de zorg Optimaliseren van de kwaliteit en de efficiëntie van de zorg De publieke financiering van de zorg is slechts een topje van de ijsberg, wanneer men de kost van de zorg voor kwetsbare ouderen in kaart zou willen brengen (onzichtbare kosten)

15 Wat is bekend? Vraag naar zorg zal toenemen Onvoldoende man/vrouwkracht om de toenemende vraag naar zorg op te vangen De pensioenleeftijd stijgt Familiale en leefsituaties wijzigen Het aantal vrouwen die deelnemen aan de arbeidsmarkt neemt toe Het potentieel aan informele zorgverleners (vrouwen)zal significant afnemen Nu reeds hebben EU landen het moeilijk om de toenemende vraag naar zorg voor personen een langdurige zorgvraag te beantwoorden

16 Welk risico lopen we? Groeiende kloof tussen de behoefte aan langdurige zorg en de mogelijkheid van de sociale systemen van de EU landen om deze behoeften tegemoet te komen

17 Beïnvloedende voorwaarden om zelfstandig te kunnen leven De perceptie van mensen over hun mogelijkheden om zelfstandig te leven ondanks hun functionele beperkingen De wens van mensen om thuis te blijven wonen in hun vertrouwde omgeving ageing in place en caring in place

18 Thuis mogelijk? Al dan niet alleen wonen en kunnen terugvallen op een ondersteunend sociaal netwerk Al dan niet gehuisvest zijn in een aangepaste, veilige en seniorvriendelijk huis en omgeving Al dan niet gebruik maken van ondersteunende hulpmiddelen en moderne ICT Toegang tot informele en formele thuiszorg en dienstverlening

19 Trends Vermaatschappelijking van de zorg De-institutionalisering van de langdurige zorg Van verzorgingsstaat naar participatiemaatschappij Paradox: informele zorg substitueert tot een bepaald niveau formele zorg, maar draagt niets bij aan de sociale zekerheid Tewerkstelling van zorgverleners/immigranten (tewerkstellingscondities, kwaliteit, zwartwerk,. Italië ¾ van alle thuisverzorgers)

20 Informele zorg Minstens tweemaal zo groot in aantal, dan het aantal personen tewerkgesteld in de formele zorg Wat is de economische waarde van onbetaalde informele zorg? Knelpunten: - stress ballans werk/gezin - inkomensderving - kan armoede veroorzaken - geen sociale rechten opbouwen (oa. pensioen- rechten)

21 Welke keuzes maken? Informele zorg voor ouderen ondersteunen financieel en/of sociaal ondersteunen Informele zorg voor ouderen overlaten aan: families derden, maar betaald door de familie of de oudere persoon met eigen middelen Financiering: - publiek financiering van het zorgaanbod - sociaal-verzekerde financiering van de zorg, die verleend wordt door profit of not-for profit organisaties

22 It will not be possible to ensure equality of access to long-term care, guarantee its quality or develop productivity unless most of the current informal care is lifted into the formal sector.

23 Dé uitdaging Vraag naar langdurige zorg indijken Zoeken naar mogelijkheden om meer en betere zorg te verlenen met minder mensen en minder middelen

24 Wat hebben we daarvoor nodig? Meer effectieve manieren om toenemende zorgvragen van oudere mensen te beantwoorden Nood aan een lange termijn strategie voor sociale investeringen en een beleid georiënteerd op: preventie, gezondheidspromotie en rehabilitatie (voorkomen van kwetsbaarheid) het zoeken naar productiviteitswinsten in het zorgaanbod (anders organiseren) de mogelijkheden tot zelfzorg (-management) en zelfstandig wonen en leven verhogen (ageing in place, assistieve technologie,..)

25 Voorbeelden goede praktijk Lokale inbedding van de zorg voor personen met een langdurige zorgvraag Multi-disciplinaire teams aan huis Buurtzorg Integrale zorgmodellen Sociale Integratie en Participatieconcepten (active ageing) Kwaliteitsprojecten Innovatieve ICT-projecten Sociale innovatieprojecten Slimme zorgorganisatie.

26 Bijdragen Europa Preventie European Year 2012 for Active Ageing and Solidarity between Generations - gezond ouder worden - zelfstandig wonen The Active Ageing Index (AAI): meet de wijze waarop de Europese landen al dan niet goed scoren op vier domeinen: - de tewerkstelling van oudere werknemers - de sociale activiteit en participatie van ouderen - het zelfstandig en autonoom wonen van ouderen - de omgeving die actief ouder worden mogelijk maakt

27 Bijdragen Europa - Productiviteitswinsten ALIAS ontwikkeling van een mobiel robotsysteem DG CNECT inzet van technologie in de zorg

28 Bijdragen Europa - Actief ouder worden en zelfstandig wonen The European Innovation Partnership Pilot on Active and Healthy Ageing: intensiviëren van partrnership, bij elkaar brengen van goede praktijken en ontwikkeling op brede schaal van technologie ICT research programme: onderzoek naar techno-logie die het zelfstandig wonen ondersteunt The lifelong Learning Programme: aanleren van ICT vaardigheden van ouderen

29 Bijdragen Europa Kwaliteit European Quality Framework for social services of general interest, including LTC services (SPC- WG-AGE) The Ambient Assisted Living Joint Progrogramme (AAL): gericht op de ondersteuning van de kwaliteit van het leven van ouderen ESF: aandacht voor inclusie thema s en innovatie en verbetering van het zorgaanbod voor personen met een langdurige zorgvraag

30 Bijdragen Europa Kwaliteit DG JUST Daphne programma: oudermis(be)handeling WeDO project (AGE Platform): preventie van oudermis(be)handeling OESO: financiering en bestaffing van de zorg voor personen met een langdurige zorgvraag

31 Bijdragen Europa Onderzoek DG ECFIN: financiële gevolgen voor de overheid bij toename van de zorg voor personen met een langdurige zorgvraag The More Years, Better Lives JPI The Joint Programming on Neurodegenerative Disease Research (JPND) Inovative Medicines Initiative ( IMI) onderzoek mbt Alzheimer..

32 Folluw up acties Gericht op: Indijken van de groei van de vraag naar langdurige zorg door preventie, rehabilitatie en het verhogen van de mogelijkheden om zelfstandig te wonen Verzekeren van de toegankelijkheid van de zorg voor zij die deze nodig hebben Verzekeren van de kwaliteit van de zorg Behoud van de financiële duurzaamheid van de zorg voor personen met een langdurige zorgvraag

33 Wat kan de Europese Gemeenschap betekenen voor de lidstaten? De sociale bescherming en voorzieningen voor personen met een langdurige zorgvraag moet elk lidstaat waarmaken De Europese Gemeenschap kan: de kosten voor onderzoek en ontwikkeling poolen de kennisdeling en het leren van elkaar faciliteren richtlijnen om specifieke strategieën voor langdurige zorg ontwikkelen (gebruikmakend van aangepaste ICT)

34 Identificeren van goede praktijk van technologisch aangestuurde diensten en oplossingen voor zelfstandig wonen Vertalen van goede praktijken in business modellen Ontwikkelen van een handboek voor de beleidsmakers Na te denken oer de rol van de EU om lidstaten te ondersteunen bij de implementatie van dit alles

35 Oproep 1. Innovatie in de langdurige zorg 2. Investeren in seniorvriendelijke woningen en leefomgevingen 3. Investeren in meer gekwalificeerde professionele zorgverleners 4. Financiële leefbaarheid vrijwaren 5. Beschermende maatregelen treffen voor adequate sociale bescherming

36 Finaliteit De waardigheid en de kwaliteit van het leven van oudere mensen en hun familie vrijwaren

37 Take home message You can t predict the future, but you can prepare for it

38 Fleva Vlaams Europees Verbindings Agentschap Subsidiewijzer: