Vermaatschappelijking van de zorg?!

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Vermaatschappelijking van de zorg?!"

Silke de Boer
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Vermaatschappelijking van de zorg?! Jessica De Maeyer, vakgroep Orthopedagogie Didier Reynaert, vakgroep Sociaal Werk Expertisecentrum Quality of Life (E-QUAL HoGent)

2 Het meervoudige karakter van Vermaatschappelijking Hoge aaibaarheidsfactor Begrip dekt vele ladingen: beleid, hulpverleners en zorgvragers gebruiken zelfde terminologie, maar geven er een andere invulling aan Babylonische verwarring Etymologische wortels: maat: makker ideaal van de Franse revolutie (fraternité) Afgelopen driekwart eeuw: verschillende betekenissen

3 Vermaatschappelijking : een sociohistorische benadering (Steyaert, 2014) Eerste variant: midden 20ste eeuw overheid trekt steeds meer zorgverantwoordelijkheden naar zich toe van privésfeer naar openbare sfeer Tweede variant: Jaren 60 70: kritiek op residentiële zorg Extramuralisering van de zorg: recht op volwaardige deelname aan de maatschappij (positie van patiënt als gebruiker patiëntenbeweging) Ontmanteling van de traditionele psychiatrische ziekenhuizen (Basaglia-wet): deïnstitutionalisering Oprichting centra GGZ, PAAZ en dagziekenhuizen Belangrijke rol voor de eerste lijnszorg + nulde lijn (mantelzorg, zelfhulp) concentrische cirkels, Art. 107

4 Vermaatschappelijking : een sociohistorische benadering (Steyaert, 2014) Derde variant: normalisatieprincipe: onderscheid beperking handicap: samenleving heeft als geheel verantwoordelijkheid voor de gevolgen van individuele kenmerken Vierde variant: uitgangspunt: veronderstelde ineffectiviteit van de sociale sector en een ander beeld van de moderne burger van verzorgingsstaat naar participatiestaat: opnemen van de eigen verantwoordelijkheden (en omgeving) staat centraal wantrouwen t.o.v. de zorg ontvangende medeburger + besparingen + verhogen van indicatie-eisen voor zorg centraal: (her)verdelen van zorgverantwoordelijkheden

5 Vermaatschappelijking in de huidige beleidscontext Verschuiving binnen de zorg waarbij ernaar gestreefd wordt om mensen met beperkingen, chronisch zieken, kwetsbare ouderen, jongeren met gedrags- en emotionele problemen, mensen die in armoede leven,., met al hun mogelijkheden en kwetsbaarheden een eigen zinvolle plek in de samenleving te laten innemen, hen daarbij waar nodig te ondersteunen en de zorg zoveel mogelijk geïntegreerd in de samenleving te laten verlopen. Begrippen die hierbij een rol spelen zijn onder meer deïnstitutionalisering, community care, empowerment, kracht- en contextgericht werken, vraagsturing en respijtzorg. Strategische Adviesraad Welzijn, Gezondheid en Gezin, 2012

6 Vermaatschappelijking in de huidige beleidscontext Deïnstitutionalisering? the essential goal of service provision should be to achieve a sense of community connectedness, rather than being concerned with physical integration within the general community (Cummins & Lau, 2003) sense of community: hoe stimuleren? Betrokken actoren? Inzetten op verbindend werken Gemeenschapszorg

7 Positieve aspecten Vermaatschappelijking streeft naar een meer solidaire samenleving Het erkent dat elke burger een volwaardige plaats heeft in de samenleving en het recht deze plaats mee autonoom in te vullen (recht op participatie en zelfbepaling) Het erkent de kracht en expertise van burgers

8 Positieve aspecten Het voorkomt dat mensen gereduceerd worden tot hun problemen Het voorkomt dat mensen geïnstitutionaliseerd worden worden en zo geen deel meer uitmaken van de samenleving Het reageert tegen de overprofessionalisering van de zorg

9 Aandachtspunten Gebrek aan sociale cohesie is probleem en oplossing Nadruk op eigen verantwoordelijkheid kan nadruk op eigen schuld worden (plicht tot zelfrealisatie) Meest kwetsbare mensen moeten het meest beroep doen op hun (kwetsbare) netwerk

10 Aandachtspunten Is de samenleving klaar voor integratie van verschillende doelgroepen? (sociaal isolement, misbruik, ) Vermaatschappelijking beroept zich soms op een nostalgische visie op solidariteit. Sociale controle, wie bepaalt de norm, welke keuzevrijheid heeft de burger,? Rol residentiële settings?

11 Rol van de samenleving Een Zuid-Afrikaans verhaal gaat over een man die denkt dat hij een vogel is. Hij durft niet naar buiten, bang als hij is om opgegeten te worden door de kat. Hij gaat naar de psychiater die hem van dat idee afhelpt, maar hij durft nog steeds niet naar buiten: ik weet nu wel dat ik geen vogel ben, maar weten zij dat daar buiten ook? Vermaatschappelijking werkt niet wanneer er geen ruimte is in de samenleving voor verandering

12 Aandachtspunten Vermaatschappelijking beoogt het vermijden van dure zorg. Is dit nu ook al niet. Besparing? Gebaseerd op onderzoek in Nederland, Amerika en Groot-Brittanië. Werkt dit ook bij ons?

13 Aandachtspunten Het verdringt het denken over mensenrechten en structurele uitsluiting Is iedereen sterk genoeg om zorg op te nemen? (ondersteuning van mantelzorgers) Kan je weigeren zorg op te nemen? (plicht tot participatie)

14 Randvoorwaarden Ondersteuning burger: burger moet zelf keuzes kunnen maken in wie welke hulp aanbiedt Ondersteuning werker: generalist, bruggenbouwer Ondersteuning mantelzorger Community care: relationeel begrip Caring for caring about: professionele hulpverlening verdwijnt niet van het toneel! Alliantie tussen cliënt, formele en informele zorg

15 Randvoorwaarden Werker moet positie krijgen om aan beleid en organisatie veranderingen aan te brengen Organisatie moet flexibel zijn Overheid moet investeren in sensibilisering

Vergelijkbare documenten

Vermaatschappelijking: Laveren tussen kansen en bedreigingen. Dr. Jessica De Maeyer, coördinator Expertisecentrum Quality of Life, HoGent

Vermaatschappelijking: Laveren tussen kansen en bedreigingen Dr. Jessica De Maeyer, coördinator Expertisecentrum Quality of Life, HoGent De academische werkplaats Vermaatschappelijking Academische werkplaats: