Niet voor groentjes. Een cursus natuur en milieu voor de opleidingen maatschappijoriëntatie in de basiseducatie. map voor cursisten

Transcriptie

1 Niet voor groentjes Een cursus natuur en milieu voor de opleidingen maatschappijoriëntatie in de basiseducatie map voor cursisten

2 Woord vooraf Beste cursist, Jij bent een van de cursisten die in de basiseducatie een module uit de opleidingen maatschappijoriëntatie volgt. Daarin is er veel aandacht voor natuur en milieu. In deze map vind je werkbladen voor de volgende modules: ó module Kaartvaardigheid en mobiliteit - Rubriek verkeer en mobiliteit; ó module Vrije tijd, handelen in groep. Module Vrije tijd, volwassenenonderwijs en -vorming; ó module Basis techniek; ó module Wonen en milieubewust consumeren; ó module Kaartvaardigheid, mobiliteit en leefmilieu - Rubriek verkeer en mobiliteit; ó module Kaartvaardigheid, mobiliteit en leefmilieu - Rubriek leefmilieu; ó module Techniek. Iedere module bestaat uit een reeks werkbladen. We hebben de werkbladen aangeduid met een pluim. Na de laatste module vind je de portfolio. De lesgever zal je uitleggen hoe je de portfolio kan gebruiken. Achteraan vind je het infoboek. Dit zijn een reeks leesteksten, met extra uitleg over onderwerpen uit natuur en milieu. We wensen je veel leerplezier toe in de basiseducatie. 2

3 MODULE KAARTVAARDIGHEID EN MOBILITEIT RUBRIEK VERKEER EN MOBILITEIT Module Kaartvaardigheid en mobiliteit Rubriek verkeer en mobiliteit

4 MODULE KAARTVAARDIGHEID EN MOBILITEIT RUBRIEK VERKEER EN MOBILITEIT 1 Een rit met bus of tram Naam: Datum: Vertrekhalte (A): Aankomsthalte (B): Uur van ò vertrek of ò aankomst Op maandag gaan we met alle cursisten van halte A naar halte B. We vertrekken niet voor 10 uur. Beantwoord de volgende vragen om na te gaan welke bus we op welk tijdstip moeten nemen om van halte A naar halte B te rijden en op welk tijdstip we kunnen terugkeren van halte B naar halte A. 1. Welke bus- en tramnummers bedienen halte A? Kijk naar het netplan. Welke bus of tram stopt zowel aan halte A als aan halte B? Hoe laat zal je aan halte A vertrekken? uur minuten 4. Wanneer kom je toe aan halte B? uur minuten 5. Kijk naar de dienstregelingen, maar nu in omgekeerde richting. Wanneer kan je van halte B terugkeren naar halte A? uur minuten 6. Hoe laat kom je dan toe aan halte A? uur minuten 7. Hoeveel zones doorkruis je van halte A naar halte B? zones 8. Kijk naar de tabellen met de tarieven. Hoeveel moet je betalen voor een enkele rit? met een biljet: euro met een lijnkaart: euro 9. Noteer hieronder de looproute van het centrum voor basiseducatie naar halte A

5 MODULE KAARTVAARDIGHEID EN MOBILITEIT RUBRIEK VERKEER EN MOBILITEIT 10. Beschrijf wat je allemaal ziet aan halte A Vind je halte A comfortabel? Waarom (niet)? Klopte je reistijd met wat op de dienstregeling aangeduid was? ò ja ò neen Indien neen, hoe kwam dat?

6 MODULE KAARTVAARDIGHEID EN MOBILITEIT RUBRIEK VERKEER EN MOBILITEIT 2 Bezoek aan het station Het station van: Naam: Datum: Sta niet te dicht bij de rand van het perron. Hou een veilige afstand van minstens één meter. 1. Hoeveel sporen heeft dit station? Hoeveel dienstregelingen zijn er per week? Hoe laat vertrekt de allereerste trein op maandag? uur minuten Wat is de bestemming van de trein? Hoe laat komt de trein toe op zijn eindbestemming? uur minuten In hoeveel stations stopt de trein in het totaal? Dit is een: ò IC-trein ò IR-trein ò L-trein ò P-trein ò andere, namelijk Kan je vanuit dit station rechtstreeks naar Brussel, de hoofdstad van België? Indien neen, waar moet je dan eerst heen om tot in Brussel te geraken? (vraag het desnoods aan het loket of aan de infobalie) Zijn er in dit station automaten om biljetten aan te kopen? Indien neen, ga dan naar de volgende vraag. Indien ja, los dan de volgende vragen eerst op. Met welk betaalmiddel kan je aan de biljettenautomaat betalen?..... Bereken de prijs van een biljet Brussel-Noord - Antwerpen-Centraal enkel (tarief voor jezelf): Is er in dit station ook een informatiebord aanwezig waarop de informatie elektronisch gemeld wordt?

7 MODULE KAARTVAARDIGHEID EN MOBILITEIT RUBRIEK VERKEER EN MOBILITEIT 7. Hieronder vind je een heleboel pictogrammen die je in een station kan aantreffen. Een pictogram geeft een voorziening in het station weer (wc, uitgang, een wachtruimte). Hoe groter het station, hoe meer voorzieningen er zijn en hoe meer pictogrammen je er zal aantreffen. Weet jij wat ze betekenen en kan je ze ook terugvinden in dit station? Schrijf de betekenis rechts van het pictogram Bron: Meester, mag ik op de bel duwen? Mechelen, Vlaamse Stichting Verkeerskunde, Het openbaar vervoer gebruike 8. Is er ook een informatiekantoor waar je als reiziger uitgebreidere informatie kan vragen? Het openbaar vervoer gebruiken in de praktijk: een bezo 9. Welke praktische voorzieningen zijn er voor reizigers? buiten het station: Het openbaar vervoer gebruiken in de praktijk: een bezoek aan een station 6. Het in het openbaar station: 6. vervoer Het openbaar gebruiken vervoer in de gebruiken praktijk: een in de bezoek praktijk: aan een bezoek station aan een station Het openbaar vervoer gebruiken in de praktijk: een bezoek aan een station 6. Het openbaar vervoer gebruiken in de praktijk: een bezoek aan een station

8 MODULE KAARTVAARDIGHEID EN MOBILITEIT RUBRIEK VERKEER EN MOBILITEIT 3 Een volle autobus is nodig om je kind op te voeden: leestekst Er zijn veel dingen die we onze kinderen niet kunnen aanleren. Ze moeten ervoor het huis uit en leren van vreemden ongeveer zoals een gemeenschap in een dorp je kind mee vorm geeft. Ik ben dus blij dat ik kan rekenen op de bus. De bus nemen is zeer leerzaam. Openbaar vervoer is redelijk goedkoop en mijn kinderen houden ervan omdat ze er een bonte verscheidenheid van mensen kunnen ontmoeten en aanspreken. Weliswaar niet de superrijken, maar wel ongeveer alle anderen. Ik kan geen andere openbare ruimte bedenken waar mijn kinderen zo vrij met onbekenden kunnen omgaan, terwijl ik helemaal geen benauwd gevoel krijg. Ze spreken iedereen aan: bejaarden, wereldverbeteraars, slaapkoppen, verliefden, zakenlui en tieners. Toen ze nog jonger waren, hadden ze er moeite mee om te begrijpen dat iedereen een andere bestemming had. Met grote vraagtekens in hun ogen informeerden ze: Ga jij ook op bezoek bij tante Eline?. Heel verwonderd kwamen ze aan de weet dat de ene ging winkelen, de andere naar het werk vertrok terwijl een derde juist van het werk op weg naar huis was. En hier zitten we, allemaal samen op dezelfde bus! Bij kinderen wekt die verwondering een natuurlijke en nieuwsgierige energie op, maar ik was dikwijls verbaasd hoe opgewekt en monter de mensen reageerden. Zilverharige dames gaan er het meest geïnteresseerd op in, maar oudere mannen zorgen voor de aangename verrassing. Zij zijn grootouders voor vijf of tien minuten van verschillende kleur en cultuur die alle tijd van de wereld hebben om te kletsen. Gesprekjes weerhouden mijn kinderen ervan om te gaan staren. Staren is eigenlijk een verloren kans als je met huizenhoge vraagtekens zit. Ze spreken iedereen aan, want ze hebben gemerkt dat ik niet zo gemakkelijk commentaar geef over de andere passagiers. Vraag het hen zelf, zeg ik. Begin met een groet, wees beleefd en luister naar het antwoord vooraleer je een volgende vraag stelt. Dat doen ze dus. Rondom hen zit een gehoor geboeid mee te luisteren. 30 Waarom zit jij in een rolstoel? Waarom is jouw haar groen? Waarom heb jij een piercing in jouw neus? Wat draag jij op je hoofd? Waarom heb jij geen kindje bij je? Ik luister naar alles, klaar om in te grijpen of bij te sturen. Hoewel kinderen soms over een bijzondere gave beschikken om elkaar op stang te jagen, zijn ze nog nooit brutaal geweest tegen vreemden op de bus. We hebben universiteitsstudenten ontmoet die zichzelf pijnigden in een poging om hun studiegebied met eenvoudige woorden te verklaren. Dronkelappen hebben onnozele grimassen gemaakt om hen in lachen te laten uitbarsten. Ze hebben roze haren aangeraakt: daar hebben ze thuis nooit de kans voor gekregen. Eens hebben ze in koor met de buschauffeur geblaft en gemiauwd, wel zes haltes lang op lijn 27, en op de terugweg werden ze tot hun grote vreugde begroet met miauw en geblaf. Het is dezelfde chauffeur! Het is dezelfde chauffeur, gilde mijn dochter. Miauw en waf waf, heel de terugweg lang! 8

9 MODULE KAARTVAARDIGHEID EN MOBILITEIT RUBRIEK VERKEER EN MOBILITEIT Sommige mensen hebben maar een kleine por nodig om uit de schelp van onverstoorbare pendelaar te breken. We zijn geprikkelde mensen tegengekomen: vol ongeduld om hun auto op te halen in de garage en kittelorig omdat ze eens met de bus moesten meerijden. Jonge kerels, begin in de twintig, die indruk wilden maken op enkele scholieren: Eens ik mijn auto terug heb, zie je mij nooit meer in een bus. Mijn kinderen waren geschokt. Auto s doen veel kwaad, zei mijn dochter. Ze haalde zich weer voor de geest dat een auto drie jaar geleden over haar bal had gereden en de bestuurder had haar bij het vernielde speelgoed achtergelaten zoals gebeurt bij een vluchtmisdrijf Mijn zoon beweert dat hij heeft leren lezen toen hij drie jaar oud was: telkens als de bel van de bus weerklonk, wees hij naar voren in de bus en zijn vingertje ging van links naar rechts terwijl hij trots las: STOP. Mijn dochter, ondanks mijn aandringen, verkiest te blijven rechtstaan en ze is de eerste om op te staan en haar zitje weg te schenken aan een oudere persoon. Ze weten dat ze van lijn 27 moeten overstappen op lijn 50, als we naar de voorstad rijden. Ze weten welke lijn de luchthaven als bestemming heeft en ze smeken om eens naar de vliegtuigen te mogen gaan kijken zodat ze toch eens met die bus kunnen meerijden Zelf heb ik ook veel geleerd. Hun vragen aan vreemden probeerde ik te sussen totdat het mij duidelijk werd hoe onschuldig het eigenlijk was en hoeveel ze eruit haalden. Ik had zelf niet eens gemerkt hoeveel effect het openbaar vervoer op mijn kinderen had. Op een keer stapte een oudere vrouw uit aan dezelfde halte en ze pakte mij beet bij mijn arm. Ze vertelde hoezeer ze ingenomen was en onder de indruk van de manier waarop mijn dochtertje praatte, toen drie jaar oud. Zonder nadenken antwoordde ik: Dat komt omdat wij geen auto hebben. Wij nemen dikwijls de bus. Je hebt een hele bus nodig om een kind groot te brengen. Bron: It takes a whole bus to educate a child: a reading, door Arthur Orsini uit Teaching about climate change, Toronto, 2001, vertaling en bewerking Boudewijn Goos. 9

10 MODULE KAARTVAARDIGHEID EN MOBILITEIT RUBRIEK VERKEER EN MOBILITEIT 4 Een volle autobus is nodig om je kind op te voeden: vragen 1. Inleiding 1. Gebruik jij dikwijls het openbaar vervoer? Waarom (niet)? Welke voor- en nadelen heeft openbaar vervoer volgens jou? voordelen nadelen 2. Woordverklaring regel... regel... regel... regel... regel... 10

11 MODULE KAARTVAARDIGHEID EN MOBILITEIT RUBRIEK VERKEER EN MOBILITEIT 3. Vragen 1. (r. 6-9) Waarmee wordt een bus vergeleken? (r ) Wat verwondert jonge kinderen als ze rijden met openbaar vervoer? (r ) Welk groot voordeel heeft het openbaar vervoer? (r ) Wordt er alleen maar gepraat in een bus? (r ) Wat denken de kinderen van de schrijver over auto s en hun bestuurders? (r ) Welk groot voordeel heeft het openbaar vervoer voor kinderen? (r ) Zijn volwassenen zich bewust van wat het openbaar vervoer betekent voor kinderen? Jouw mening 1. Ben jij het eens met de mening van de schrijver? ò ik ben het ermee eens ò ik ben het er niet mee eens 2. Vind jij zijn visie verrassend? Waarom (niet)? Denk je dat de beschreven taferelen ook in een Vlaamse autobus kunnen gebeuren? Waarom (niet)? Gedragen mensen zich anders in een bus dan in een trein? ò ja ò neen Indien ja, waarom?

12 MODULE KAARTVAARDIGHEID EN MOBILITEIT RUBRIEK VERKEER EN MOBILITEIT 5. Heb je in het buitenland al eens het openbaar vervoer gebruikt? ò ja ò neen Indien ja, in welk(e) land(en)? Is de sfeer er dezelfde als in Vlaanderen? Leg uit Hoe komt dat? Heb jij al eens plezierige momenten beleefd met het openbaar vervoer? Vertel eens

13 MODULE VRIJE TIJD EN HANDELEN IN GROEP & VRIJE TIJD, VOLWASSENENONDERWIJS EN -VORMING Modules Vrije tijd en handelen in groep Vrije tijd, volwassenenonderwijs en -vorming

14 MODULE VRIJE TIJD EN HANDELEN IN GROEP & VRIJE TIJD, VOLWASSENENONDERWIJS EN -VORMING 1 Ik woon in de gemeente Welke natuur- en milieuverenigingen ken ik? Duid hieronder aan met een kruisje. Meer dan één antwoord is mogelijk ò Ik weet van hun bestaan af. ò Ik ken er iemand (of méér mensen) van. ò Ik weet waarmee ze bezig zijn. Namelijk: ò Het is alleen maar een plaatselijke werking. ò De plaatselijke werking is een afdeling van een grotere organisatie. ò Ik weet hoe ik ze moet bereiken ò Ik weet van hun bestaan af. ò Ik ken er iemand (of méér mensen) van. ò Ik weet waarmee ze bezig zijn. Namelijk: ò Het is alleen maar een plaatselijke werking. ò De plaatselijke werking is een afdeling van een grotere organisatie. ò Ik weet hoe ik ze moet bereiken ò Ik weet van hun bestaan af. ò Ik ken er iemand (of méér mensen) van. ò Ik weet waarmee ze bezig zijn. Namelijk: ò Het is alleen maar een plaatselijke werking. ò De plaatselijke werking is een afdeling van een grotere organisatie. ò Ik weet hoe ik ze moet bereiken. 14 Wie deelneemt aan het verenigingsleven, leert samenwerken met anderen.

15 MODULE VRIJE TIJD EN HANDELEN IN GROEP & VRIJE TIJD, VOLWASSENENONDERWIJS EN -VORMING 2 Hoe geraak ik op de hoogte van plaatselijke initiatieven rond natuur en milieu? ò het gemeentehuis / stadhuis ò het VVV-kantoor (toeristische dienst) ò natuur- en milieueducatief centrum ò Vormingplus-centrum ò internet ò kranten ò tv en radio ò aankondiging activiteiten op strooifolders en affiches ò reclamebladen ò artikels in tijdschriften ò informatie op borden bij natuurgebieden, wandel- en fietsroutes ò via een natuurliefhebber die ik ken ò 15

16 MODULE VRIJE TIJD EN HANDELEN IN GROEP & VRIJE TIJD, VOLWASSENENONDERWIJS EN -VORMING 3 Vragenlijst Milieuraad ó Hoe lang zit jij al in de milieuraad? ó Welke functie heb jij in de milieuraad? ó Hoeveel mensen zitten er in de milieuraad? ó Hoe is de milieuraad samengesteld? ó Hoe dikwijls komt de milieuraad samen? ó Hoeveel verenigingen en actiegroepen zijn lid van de milieuraad? Welke? ó Moet je lid zijn van een vereniging om in de milieuraad te zitten? ó Welke voorwaarden zijn er om in een milieuraad te zitten? ó Ontplooit de milieuraad zelf activiteiten? Welke? ó Zijn er nationale of internationale campagnes waaraan de milieuraad meewerkt (Week van het Bos, autoluwe zondag, Dag van de Aarde,...)? ó Hoe worden samenkomsten en activiteiten van de milieuraad voorbereid? ó Waar vind je informatie over de werking van de milieuraad (tijdstip vergadering, agenda, verslag)? ó Waarmee is de milieuraad het laatste jaar vooral bezig geweest? Enkele voorbeelden graag. ó Geef eens een voorbeeld van een advies van de milieuraad. ó Verricht een milieuraad volgens jou belangrijk werk? Waarom? Plaatselijk leefmilieu ó Welke troeven zijn er in onze stad/gemeente voor natuur en milieu? ó Waaraan moet volgens jou dringend gewerkt worden in onze stad/gemeente wat natuur en milieu betreft? Vereniging en engagement ó Waarmee zijn de verschillende verenigingen bezig? ó Welke verenigingen hebben de meeste activiteiten? ó Zijn de verenigingen alleen betrokken bij het plaatselijke leefmilieu of komen ook nationale en internationale thema s aan bod? ó Welke evolutie zie je in de manier waarop verenigingen bezig zijn met natuur en milieu? ó Groeien de milieuverenigingen of net niet? Waarom? ó Hebben de acties die de verenigingen opzetten succes? Hoe komt dat? ó Waarom zet jij je in voor natuur en milieu? ó Hoe is dat bij jou begonnen? 16

17 MODULE VRIJE TIJD EN HANDELEN IN GROEP & VRIJE TIJD, VOLWASSENENONDERWIJS EN -VORMING Tips voor een goed interview ó Vraag naar feiten (Welke functie heb jij?) en meningen (Wat denk je van...?) ó Stel geen gesloten vragen. Dat zijn vragen die je met ja of nee kunt beantwoorden. Open vragen leveren meer informatie op. Begin je vragen met woorden als wat, waar, wie, welke, hoe, waarom. ó Doe het interview minstens met twee: de ene vraagt, de ander schrijft. ó Noteer in steekwoorden. Werk direct na het interview de antwoorden verder uit. ó Stel een vraag en luister goed naar het antwoord. Vraag door: een voorbeeld, meer uitleg als iets niet helemaal duidelijk is. ó Stel pas een volgende vraag als je genoeg aan de weet bent gekomen. ó Het verslag: inleiding: wie heb je geïnterviewd, waarover en waarom? werk alleen de interessante antwoorden uit. Dat kan op twee manieren: de vraag opschrijven en daarna het antwoord samenvatten. een doorlopend verhaal maken van de antwoorden. afsluiting: geef een conclusie, je eigen mening. 17

18 MODULE VRIJE TIJD EN HANDELEN IN GROEP & VRIJE TIJD, VOLWASSENENONDERWIJS EN -VORMING 4 Kennismakingsfiches natuur- en milieuverenigingen Kennismakingsfiche natuur- en milieuvereniging nummer: Naam: Heeft website: ò neen ò ja Website: Actief rond thema: ò op plaatselijk vlak ò op streekniveau ò op nationaal vlak ò op internationaal vlak 4. Wat doen ze precies? Kennismakingsfiche natuur- en milieuvereniging nummer: Naam: Heeft website: ò neen ò ja Website: Actief rond thema: ò op plaatselijk vlak ò op streekniveau ò op nationaal vlak ò op internationaal vlak 4. Wat doen ze precies? Kennismakingsfiche natuur- en milieuvereniging nummer: Naam: Heeft website: ò neen ò ja Website: Actief rond thema: ò op plaatselijk vlak ò op streekniveau ò op nationaal vlak ò op internationaal vlak 4. Wat doen ze precies?

19 MODULE VRIJE TIJD EN HANDELEN IN GROEP & VRIJE TIJD, VOLWASSENENONDERWIJS EN -VORMING 5 Natuur en milieu voor de vrijwilliger ó tentoonstelling en infostand op beurzen organisatie, fondsenwerving, bewegwijzering, opzetten, bewaking, promotie, rondleiding, omkadering (drankvoorziening,...), afbraak ó publicaties (folders, affiches) verzending, verspreiding ó beheerswerken verzorging bloembak, heemtuin, natuurtuin, wegberm natuurgebied: maaien, hooien, ontwateren, beplanten, ontruimen, aanbrengen van educatieve informatie, bewegwijzering en afsluiting,... ó plantenruilbeurzen en promoties voor streekeigen groen organisatie, fondsenwerving, bewegwijzering, opzetten, bewaking, promotie, verdeling, omkadering (drankvoorziening,...), afbraak ó acties voor dieren paddenoverzetacties, nestkasten maken, hangen, controleren en renoveren helpen in dierenasiel: voederen, kuisen, administratie tellingen uitvoeren (vogels, verkeersslachtoffers,...) fondsenwerving bedreigde diersoorten ó wandelingen, fietstochten uitstippelen, bewegwijzeren, informatie verzorgen, begeleiden onderhoud natuurpad, fietsroute, groteroutepaden (GR), trage wegen zoektochten organiseren ó natuurbehoud en milieuactie afval: zwerfvuilactie, papierslag, compostdemoplaats, kringloopwinkel, inzamelpunt van inktpatronen, kurk,... petities, verspreiding informatie, fondsenwerving (bv. Greenpeace) ó biolandbouw hulp bij verbouw, afzet, promotie, opendeurdag ó duurzame ontwikkeling wereldwinkelvrijwilliger promotie Fair Trade-producten, duurzaam hout (FSC) ó educatie en onderwijs vrijwilliger bos- en natuurklassen verkeer en mobiliteit in schoolomgeving natuurcursus, thematische infoavond: promotie, omkadering (drankvoorziening) educatief centrum, energiezuinige modelwoning: onthaal, onderhoud, promotie 19 ó.....

20 MODULE VRIJE TIJD EN HANDELEN IN GROEP & VRIJE TIJD, VOLWASSENENONDERWIJS EN -VORMING 6 Keuzeformulier stageopdracht Naam: Datum: Keuze 1: nummer: Waarom is dit mijn keuze? Keuze 2: nummer: Waarom is dit mijn keuze? Keuze 3: nummer: Waarom is dit mijn keuze?

21 MODULE VRIJE TIJD EN HANDELEN IN GROEP & VRIJE TIJD, VOLWASSENENONDERWIJS EN -VORMING 7 Evaluatieformulier voor de cursist Naam: Stageopdracht nummer: Ik kreeg voldoende instructies vooraf: ò ja ò neen Opmerkingen: Tevreden of ontevreden? Zet een kruisje in de juiste kolom. Tevreden Ontevreden Het onthaal Uitvoeren van mijn opdracht Het nut van mijn werk Een nieuwe ervaring opdoen Het samenwerken Het afscheid Opmerkingen: Ik vond de stageopdracht: (meer dan één antwoord mogelijk) ò prettig ò leerrijk ò te kort ò te lang ò saai ò moeilijk ò te eenvoudig ò boeiend ò aantrekkelijk ò niet leuk ò spannend ò niet interessant ò 4. Vrijwilligerswerk bij een natuur- en milieuvereniging: ò dat doe ik zeker nog eens graag. ò dat wil ik nog wel eens doen, als ò dat zie ik niet meer zitten, omdat Denk je dat de vereniging tevreden is over jouw inzet? ò ja ò neen Waarom?

22 MODULE VRIJE TIJD EN HANDELEN IN GROEP & VRIJE TIJD, VOLWASSENENONDERWIJS EN -VORMING 8 Stellingen Inzet voor natuur en milieu moet betaald werk zijn. Vrijwilligerswerk is een zinvolle vorm van vrijetijdsbesteding. Inzet voor natuur en milieu is verloren tijd. Samenwerken is prettig. 22

23 MODULE BASIS TECHNIEK Module Basis techniek

24 MODULE BASIS TECHNIEK 1 Bekijk de afbeeldingen en duid aan met de letters V, N of L. Welke energie gebruikten de mensen vroeger (V)? Welke energie gebruikt men nu (N) veel? Welke energie zal men later (L) veel gebruiken?

25 MODULE BASIS TECHNIEK 2 Geschiedenis van het energiegebruik Spierkracht Inschakelen van werktuigen Inschakelen van energie van dieren een jager bouwt een hut een speer om op konijnen te jagen paarden en ossen Uitvinding van het wiel Gebruik van water en wind 4000 jaar geleden gebruikten de Chinezen wind om hun zeilboten te doen varen Uitvinding van elektriciteit 1831 Eerste auto s 1885 Eerste plaatsing van kernenergiecentrale 1956 in Engeland 25

26 MODULE BASIS TECHNIEK 3 Energie heb je nodig Activiteit Welke soort energie heb je nodig? koffie zetten met behulp van een koffiezetapparaat elektriciteit fietsen spierkracht ENERGIE =

27 MODULE BASIS TECHNIEK 4 Oefening A Energiebronnen: welke bron hoort in welke kolom? Zet een X in de juiste kolom. 1 2 Energiebronnen hernieuwbaar niet-hernieuwbaar steenkool wind koolzaad kernenergie (uranium) gas water petroleum aarde hout zon Oefening B 1. Welke nadelen hebben fossiele bronnen voor natuur en milieu? Welk voordeel heeft kernenergie voor natuur en milieu? Een olieslachtoffer aan de kust Welk nadeel heeft kernenergie voor natuur en milieu? Welke oplossingen zijn er?

28 MODULE BASIS TECHNIEK 5 Energieverbruik kan je meten, maar soms is dat heel moeilijk. Jij hebt een auto gekocht. Welk energieverbruik van de auto kan jij gemakkelijk meten? Duid hieronder aan. ò ontginning van metaal (in mijnen) voor het koetswerk ò transport van onderdelen van de auto naar de fabriek waar de auto wordt in elkaar gezet ò machines die elektriciteit verbruiken in de autofabriek ò het benzineverbruik ò de afvalverwerking van het wrak: transport, recyclage en samenpersen 6 Welke apparaten die werken op elektriciteit, heb jij in huis? Noteer ze hier. 28

29 MODULE BASIS TECHNIEK 7 Welke apparaten die werken op elektriciteit, heb jij in huis? wasmachine kruimeldief vleesmes rekenmachine vaatwasmachine mixer kookplaat schotelverwarmer droogtrommel haardroger oven kettingzaag droogkast lamp microgolfoven frituurpan koelkast telefoon grill wafelijzer diepvriezer diaprojector broodmachine weegschaal cassetterecorder camera boiler eierkoker hifiketen fototoestel boormachine deurbel cd-speler scanner zaagmachine blikopener tv-toestel klok soldeerbout flesverwarmer dvd-speler wekkerradio deken babyfoon radio radiator grasschaar gsm videoapparaat ventilator haagschaar alarminstallatie messenslijper speelgoed grasmachine batterijlader naaimachine citruspers krultang keukenrobot koffiezetapparaat afzuigkap ladyshave airco waterkoker zonnebank computer luchtbevochtiger strijkijzer scheerapparaat broodsnijmachine feestverlichting (kerst) stofzuiger broodrooster tandenborstel Welke apparaten die jij in huis hebt, zou je onmogelijk kunnen missen? Schrijf er drie op Welke apparaten die jij in huis hebt, zou je gemakkelijk kunnen missen? Schrijf er drie op Welk apparaat verbruikt volgens jou veel energie?..... Waarom?

30 MODULE BASIS TECHNIEK 8 Verbruik per apparaat Niet alle apparaten gebruiken evenveel elektriciteit. En niet ieder huishouden gebruikt een apparaat even vaak. De hieronder gegeven cijfers gaan uit van een gemiddeld apparaat bij een gemiddeld gebruik. Apparaat Gemiddeld jaarverbruik Gemiddelde jaarkosten in kwh 0,19 per kwh (enkeltarief prijspeil jan. 2005) Waterbed ,- Wasdroger ,- Verlichting ,- Kooktoestellen , ,- Elektrische boiler ( liter) ,- Koel-/vrieskast 2-deurs ,- Diepvrieskist ,- Koelkast met vriesvak ,- Wasmachine ,- Vaatwasmachine ,- Cv-pomp (moderne ketel) ,- Computer ,- Televisietoestel ,- Video ,- Koffiezetapparaat 80 15,- Stofzuiger 54 10,- Audioapparatuur 52 10,- Bron: Milieu Centraal. Milieu Centraal informeert consumenten over milieuvriendelijk gedrag in het dagelijks leven. De informatie is beschikbaar via 30

31 MODULE BASIS TECHNIEK 9 Huishoudapparaten: koelen met diepvriezer en koelkast Het A+- en A++-label zijn de nieuwe labels waaraan je (zeer) energiezuinige toestellen kan herkennen. Het A-label slaat op een toestel met een gemiddeld verbruik, terwijl B- en C-labels (zeer) verspillende modellen van koelkasten of diepvriezers zijn. In sommige categorieën koelkasten en diepvriezers verbruiken de A+- en de A++-toestellen slechts de helft van het slechtste toestel dat nog steeds een A-label krijgt. A + + Bron: Filip Erkens Energiebewust gebruik van een koelkast: welke tips ken je en waar let je op? 1. Plaats het apparaat op een koele plaats, niet te dicht bij een warmtebron zoals verwarming, fornuis of de zon. Zet de koelkast niet vlak tegen een muur: er moet 5 cm luchtcirculatie mogelijk zijn. ò Dit wist ik al ò Ik let er al op ò Ik ga er rekening mee houden 2. Open de deur zo weinig en zo kort mogelijk. Zo gaat er zo weinig mogelijk koude verloren. Plak etiketten op doosjes zodat je sneller vindt wat je zoekt. ò Dit wist ik al ò Ik let er al op ò Ik ga er rekening mee houden 3. Energie bespaar je ook door het apparaat regelmatig te ontdooien (tweemaandelijks of wanneer er een laag ijs op zit). ò Dit wist ik al ò Ik let er al op ò Ik ga er rekening mee houden 4. Ingevroren producten kan je ontdooien in de koelkast. De koude die vrijkomt, wordt gebruikt voor de koeling. ò Dit wist ik al ò Ik let er al op ò Ik ga er rekening mee houden 5. Bewaar geen producten in de koelkast die ook buiten de koelkast bewaard kunnen worden, zoals ongeopende potjes en flessen. Ook sommige groenten zoals tomaat, komkommer en paprika hoeven niet in de koelkast. Ze blijven dan ook beter van smaak. ò Dit wist ik al ò Ik let er al op ò Ik ga er rekening mee houden 6. De temperatuur is niet op iedere plek gelijk. In koelkasten zonder vriesvak of met een drie- of viersterrenvriesvak is de koudste plek direct boven de groentelade achterin. Het warmst is het boven in de kast. Bij kasten met een één- of tweesterrenvriesvak is dat net andersom. ò Dit wist ik al ò Ik let er al op ò Ik ga er rekening mee houden 31