uitgave van TRIODOS BANK - NO WINTER IN DIT NUMMER: Consument kiest zelf BANKIEREN VOOR IEDEREEN DUURZAAM

Transcriptie

1 uitgave van TRIODOS BANK - NO WINTER IN DIT NUMMER: Consument kiest zelf BANKIEREN VOOR IEDEREEN DUURZAAM DROOMHUIS 5 Dingen Steun de nieuwe economie Ondernemend wonen WAT KOST HET ECHT? DE SMELTKROES

2 05 In de nieuwe campagne van Triodos Bank vertellen wij je 5 dingen die ze je niet vertellen over de economie werel netw va duurz bank 04 Kies zelf uw duurzame energieleverancier 08 Steeds meer banken sluiten zich aan bij de Global Alliance for Banking on Values, een wereldwijd netwerk van duurzame banken gro d kle va 13 Rialto: een Amsterdams filmtheater dat zich richt op wereldcinema

3 04 Consument kiest zelf Vandebron stelt consumenten in staat duurzame energie direct af te nemen bij de producent, bijvoorbeeld bij een windmoleneigenaar dingen Wist je dat een kikker zich niet laat koken? Bekijk de nieuwe campagne van Triodos Bank. 06 Bankieren voor iedereen Voor 2,5 miljard mensen in ontwikkelings landen is toegang tot financiële diensten eerder uitzondering dan regel. inhoud 08 Wereldwijd duurzaam bankieren Global Alliance for Banking on Values: banken zetten zich wereldwijd in voor duur zame ontwikkeling en positieve verandering in de samenleving Bekijk en deel het verhaal achter onze bank en de ondernemers die we financieren. 16 Wat kost het echt? Wat kost een roos nu echt, als alle gevolgen voor mens en milieu meetellen? Een interview met Michel Scholte van True Price. 22 Al uw bankzaken duurzaam geregeld Alle informatie over sparen, beleggen en betalen op een rij. beeld cover Getty Images De Kleur van Geld informeert over de activiteiten van Triodos Bank en Triodos beleggingsfondsen. Het wordt gratis toegezonden aan klanten en relaties.

4 COLUMN MATTHIJS BIERMAN NiEuWS 4 Een kikker laat zich niet koken Het is een bekend verhaal: stop een kikker in een pan en zet die op een laag vuurtje. De temperatuur van het water stijgt langzaam en de kikker blijft zitten. Het gaat zo geleidelijk dat hij niet merkt dat hij gekookt wordt en daarom komt hij niet in beweging. Een bekend verhaal Maar het klopt niet. Want in werkelijkheid blijft een kikker helemaal niet willoos zitten tot het water kookt. Hij neemt, als de omstandigheden veranderen, gewoon het initiatief om uit de pan te springen. Eigenlijk zijn wij allemaal die kikker. U blijft ook niet willoos zitten, maar maakt eigen keuzes en bepaalt zelf wat er met uw geld gebeurt. U laat uw geld werken aan positieve verandering. En u staat daarin niet alleen. In dit nummer van De kleur van Geld laten we zien dat er een wereldwijde beweging is van waardengedreven banken. Vijfentwintig daarvan zijn verenigd in de Global Alliance for Banking on Values. Samen bedienen ze zo n 20 miljoen klanten in 30 landen. Net als andere waarden gedreven banken, laat Triodos Bank zien wat er met je geld gebeurt. Op onze website en op dekleurvangeld.nl leest u de verhalen van ondernemers die we financieren. En dit najaar starten we een publiciteits campagne die de mythe onderuithaalt dat kikkers zich laten koken. Om nog eens duidelijk te maken dat wij allemaal onze eigen keuzes kunnen maken. We wensen u veel leesplezier. Matthijs Bierman Directeur Triodos Bank Nederland matthijs.bierman@triodos.nl Consument kiest zelf Vandebron is een jong en innovatief bedrijf dat consumenten in staat stelt duurzame energie direct af te nemen bij de producent, bijvoorbeeld bij een windmoleneigenaar. Zonder tussenkomst van traditionele energiebedrijven. Sinds 2014 kiezen klanten van Vandebron zelf wie hun energie opwekt, zoals een boer met een windmolen, een biovergister, of een dak vol zonnepanelen. Aart van Veller, mede-oprichter en eigenaar van Vandebron: Door energie rechtstreeks af te nemen bij de producent, betaalt de klant iets minder en krijgt de boer een eerlijke prijs voor de geproduceerde duurzame energie. De ambities gaan verder dan puur het verbinden van consument en producent. Wij zien ondernemen als het middel om de transitie naar een duurzame economie te versnellen. Vandebron wordt gefinancierd door Triodos Groenfonds. Lezersaanbieding Nieuwsgierig naar deze nieuwe manier van energie afnemen? Ga dan lunchen bij een boer naar keuze. Vandebron biedt klanten van Triodos Bank een speciale kennis making aan. Kijk voor meer informatie op of meld je direct aan op Ooit werden er soep en vermicelli gemaakt, nu is de oude Honigfabriek in Nijmegen een culturele hotspot waar ook De Smeltkroes is gevestigd. Hier werken onder andere beeldhouwers, meubelmakers en ontwerpers. Het is een broedplaats voor de maakindustrie met 52 zelfstandige werkplekken waar wel 200 ondernemers aan het werk kunnen. Drie ondernemers en vrienden van elkaar namen het initiatief voor de herbestemming van een groot deel van de leegstaande soepfabriek. Bauke Smit is een van deze ondernemers en is meubelmaker van beroep. We waren op zoek naar een plek om samen te werken met andere ondernemers, voor ons eigen ontwerperscollectief. Bijzonder aan de totstandkoming is de financiering. Want naast het bedrag van een projectontwikkelaar en Triodos Bank die krediet verleende, kozen de ondernemers er bewust voor eenderde van de benodigde kosten op te halen via crowdfunding. We wilden dat zelf graag om alvast bekendheid en verbinding te creëren, aldus Smit. De actie was zeer succesvol en er werd met behulp van een aantal investeerders voldoende geld opgehaald. Dit zetten we in voor de inrichting van het pand en het online platform waarmee we de Nijmeegse producten die binnen onze muren gemaakt worden, aan de man willen brengen. Wilt u meer weten over de ondernemers van de Smeltkroes? Lees dan de lange versie van dit artikel op De Smelt kroes

5 5 NIEUWS 5 Dingen Goede zorg in de buurt nieuwe campagne Wist je dat een kikker zich niet laat koken? En dat jij niet te voorspellen bent? Dat je in je eentje een miljoen bent, en bazen uit zijn? Nee? Kinderen met een beperking zijn vaak afhankelijk van goede zorg in de buurt. Maar wat als je op een klein eiland woont? Ouders op Terschelling verenigden zich daarom in ouderencollectief Thuishaven Terschelling. In september werd de Jonge Jan geopend, een vakantiehuis voor jongeren met een beperking. Voorzitter Mark Sint: Het doel is om hiermee de jongeren op het eiland een plek te bieden waar ze zelfstandig leren wonen en dus op Terschelling kunnen blijven. Om dit te kunnen bekostigen is het tevens een vakantiehuis voor toeristen met een beperking. De financiering van Triodos Bank is mogelijk gemaakt door een borgstelling van NSGK (Nederlandse Stichting voor het Gehandicapte Kind). De borgstelling van deze organisatie die zich inzet voor gehandicapte kinderen maakt het voor Triodos Bank eenvoudiger een krediet te verstrekken aan zorginstellingen die zich inzetten voor meer levenskwaliteit. In de nieuwe campagne van Triodos Bank vertellen wij je 5 dingen die ze je niet vertellen over de economie. En hoe jij die inzichten kan gebruiken om onze economie te veranderen. Want je bent tot veel meer in staat dan je denkt. Meer ruimte voor beleggers Particulieren willen steeds meer investeren in duurzame beleggingen zoals zonnepanelen en bioboeren. Maar zij worden daarin onbedoeld beperkt door regelgeving, bedoeld om particulieren te beschermen. Dat constateert Michael Jongeneel, directeur van Triodos Investment Management. De Nederlandse overheid stimuleert het investeren in duurzame projecten. Maar in de praktijk blijkt dat vooral te werken voor de institutionele partijen, zoals pensioenfonden. Voor particulieren die ook duurzaam willen beleggen, worden soms forse limieten opgeworpen, merkt Jongeneel. Lokale toezichthouders plaatsen bijvoorbeeld een belegging in een windmolenpark in de hoek van de hedgefondsen en alternatives, beleggingen met hoge risico s. Ze hebben niets met elkaar te maken, maar zitten wel in dezelfde categorie, ziet Jongeneel. Triodos doet een appel op het kabinet en regelgevers om particuliere beleggers meer ruimte te geven. actueel

6 Een veilige plek om te sparen is van onschatbare waarde. Jacco Minnaar

7 mijn geld gaat goed Bankieren voor iedereen Bij een bank kun je geld overboeken, geld sparen voor de toekomst en geld lenen om een bedrijf op te zetten en uit te breiden. Overal ter wereld is hier behoefte aan. Toegang tot deze basale financiële diensten vinden wij heel vanzelfsprekend, maar dat is voor 2,5 miljard mensen in ontwikkelingslanden eerder uitzondering dan regel. Bestaan opbouwen Wie toegang heeft tot financiële diensten kan een bestaan opbouwen, zijn of haar talenten benutten en werkgelegenheid creëren. Triodos Bank zet zich daarom al sinds 1994 in om een groeiend aantal mensen toegang te bieden tot deze diensten. We doen dit via een aantal gespecialiseerde fondsen die financieringen verstrekken aan ruim honderd microfinancieringsinstellingen en banken in 43 landen in Afrika, Latijns-Amerika en Azië. Gezamenlijk bereiken deze instellingen in totaal 8,2 miljoen spaarders en 9,9 miljoen kredietnemers. Brede rol Deze microfinancieringsinstellingen en banken spelen een belangrijke rol in de opbouw van een solide en toegankelijke financiële sector in ontwikkelingslanden. Voor micro-ondernemers en in toenemende mate ook voor het midden- en kleinbedrijf. Als agents of change spelen zij een bredere rol dan die van een bank. Zij bieden bijvoorbeeld hiv/aids voorlichting, financiële educatie, trainingen op het gebied van duurzame landbouwpraktijken en producten die mensen toegang geven tot duurzame energie. Denk hierbij aan zonnepanelen en kleinschalige biogassystemen. Jacco Minnaar, fondsmanager Triodos Fair Share Fund: Keer op keer zie ik in ontwikkelingslanden de impact van microfinanciering. Voor veel mensen is een veilige plek om te sparen van onschatbare waarde. Voor anderen maakt een lening net dat verschil om inkomsten voor het gezin te genereren, terwijl kleinschalige ondernemers die hun bedrijf kunnen uitbreiden nieuwe banen genereren. Innovatief in India Microfinancieringinstellingen zetten innovatieve middelen in. Zo gebruiken medewerkers van Sonata Finance in India een smartphone met een speciaal ontwikkelde app waarmee zij de terugbetalingen van hun klanten kunnen volgen. Sonata Finance verstrekt leningen aan ondernemende vrouwen in Uttar Pradesh, een van de armste deelstaten van India.

8 wereld wijd duurzaam bankieren fotografie Global Alliance for Banking on Values tekst Tobias Reijngoud

9 9 KWARTAALDOSSIER wereldwijd duurzaam bankieren Er is sprake van een groei ende internationale beweging van waarden gedreven banken. Het gaat om banken die zich inzetten voor duurzame ontwikkeling en positieve verandering in de samenleving. Vijfentwintig van deze banken zijn verenigd in de Global Alliance for Banking on Values. Triodos Bank is een van de initiatiefnemers van dit wereldwijde netwerk medewerkers 100 miljard dollar GABV-leden beheren samen 100 miljard dollar en hebben medewerkers. Internationale dag Op 23 oktober 2014 organiseerde de GABV voor het eerst de internationale dag van waardengedreven bankieren, onder de naam (I am) banking on values. Wereldwijd organiseerden de leden van de GABV activiteiten, zoals lezingen en publieksevenementen. Ook op de social media werd duurzaam bankieren onder de aandacht gebracht. Op het hoofdkantoor van Triodos Bank in Zeist was er een lunch debat onder leiding van radiopresentator Tom van t Hek met medewerkers van de bank. Twitter: #bankingonvalues Duurzame banken laten zien dat positief maatschappelijk rendement samengaat met een stevig financieel resultaat. Uit onderzoek blijkt dat deze banken het financieel beter doen dan veel gewone banken. De echte economie Veel duurzame banken bestaan al jaren. Toch heeft duurzaam bankieren sinds de financiële crisis van 2008 echt de wind in de rug, zegt de Peruaanse programmamanager van de Global Alliance for Banking on Values (gabv). De crisis liet de risico s zien van een bancair systeem dat zich te veel laat leiden door het maximaliseren van financieel resultaat. Het riep de vraag op wat de maatschappelijke functie van banken zou moeten zijn, en leidde in de politiek en daarbuiten tot een debat over de inrichting van een stabiele financiële sector. Dit najaar nog stond het onderwerp op de agenda van de jaarvergadering van het Internationaal Monetair Fonds (imf) en de Wereldbank in Washington. Een van de belangrijkste conclusies is dat banken een dienende functie hebben. Benavides: Ze zouden zich voornamelijk moeten richten op het financieren van projecten en ondernemingen die bijdragen aan de ontwikkeling van de samenleving. Dit door producten en diensten te maken waar de samenleving daadwerkelijk om vraagt. Banken die dat doen, financieren de reële economie. Dat wil zeggen: de economie van bedrijven die echte producten en diensten leveren en op die manier de samenleving versterken. Dat is iets heel anders dan de virtuele economie van flitskapitaal en financiële markten. Internationaal netwerk Financieren van de reële economie is een kernwaarde van duurzame banken, zegt Benavides. En binnen de reële economie maken ze bovendien bewuste keuzes. Ze financieren ondernemers en projecten die investeren in ecologische, sociale en culturele ontwikkeling. Er zijn wereldwijd steeds meer duurzame en waardengedreven banken. Om die groeiende beweging verder te versterken, nam Triodos Bank samen met acht andere banken in 2009 het initiatief tot de Global Alliance for Banking on Values. De oprichting vond plaats in aanwezigheid van toen nog prinses Máxima en Achim Steiner, directeur-generaal van unep, het milieuprogramma van de Verenigde Naties. Het aantal aangesloten banken is sinds toen bijna verdrievoudigd en groeit nog steeds. Onder de leden zijn banken uit de Verenigde Staten, Canada, Azië, Latijns- Amerika, Afrika, Australië en verschillende Europese landen. Samen beheren ze 100 miljard dollar en hebben ze dertigduizend medewerkers. Ze bedienen twintig miljoen klanten in dertig landen. De gabv-leden delen kennis en ervaring over duurzaam bankieren, legt Benavides uit. Die uitwisseling is belangrijk. Sommige banken, zoals Triodos Bank, hebben vele jaren ervaring, terwijl

10 10 jaar > 2009 initiatief Triodos Bank nam in 2009 samen met acht andere banken het initiatief tot de Global Alliance for Banking on Values. Met als doel de groeiende beweging van duurzame en waardengedreven banken te versterken. gabv-leden > 25 76, 2 % Verhouding kredieten De mate waarin een bank de reële economie financiert, blijkt uit dat deel van het vermogen op de balans dat is gewijd aan de kredietverlening. Uit onderzoek blijkt dat duurzame banken verhoudingsgewijs meer kredieten verlenen dan veel grote financiële instellingen. 40, 5 % kredieten 40,5% van de balans bij grote financiële instellingen wordt daadwerkelijk uitgezet aan kredieten. Opgericht in 2014 Gabv Op dit moment hebben 25 financiële instellingen zich aangesloten bij de GABV. In 2009 waren dit er 9 en het ledenaantal groeit nog steeds. andere leden nog maar relatief kort op een duurzame manier bankieren. Ze kunnen over en weer veel van elkaar leren. We bundelen onze krachten en versterken de beweging. Zo werkt de gabv aan plannen voor een fonds dat gaat investeren in waardengedreven banken of in instellingen die zich willen omvormen tot duurzame bank. Het netwerk heeft ook een uitwisselings - programma voor medewerkers, zodat die een aantal maanden in een andere bank kunnen meedraaien. Benavides: Verder is er een internationaal trainingsprogramma voor jonge medewerkers, en initieert het netwerk onafhankelijk onderzoek naar de toekomst van de financiële sector. Positief financieel resultaat Banken die lid zijn van de gabv, zijn opgericht vanuit het besef dat alleen een gebalanceerde ontwikkeling werkelijk duurzaam is, zegt Peter Blom, voorzitter van de gabv en directievoorzitter van Triodos Bank. De grote vraagstukken van vandaag de dag, zoals klimaatverandering en de onzekerheid over onze toekomstige voedsel- en energievoor ziening, onderstrepen de noodzaak van een balans. Van het gebalanceerd afwegen van meerdere factoren. Bankieren gaat om meer dan geld alleen. Door de financiële crisis is duidelijk geworden dat eenzijdig inzetten op economische groei onverantwoord is. Financieel gewin op korte termijn heeft afgedaan. Het gaat om de lange termijn. Duurzame initiatieven voegen waarde toe aan de samenleving en vormen daarmee ook de basis voor een gezond financieel rendement. Wat betreft de aangesloten banken wordt dat laatste nog eens onderstreept door onderzoek, dat door de gabv is geïnitieerd en op 23 oktober 2014 gepresenteerd. Dit onderzoek vergelijkt de financiële resultaten van duurzame banken met die van grote internationale financiële instellingen. Duurzame banken blijken op vrijwel alle financiële criteria beter te presteren. Zo verstrekken ze relatief meer krediet aan ondernemers, laten betere groeicijfers zien en hebben een sterkere kapitaalspositie. Het rapport toont aan dat financieren van de reële economie ook echt loont. Ontmoetingen New Resource Bank in San Francisco is een van de andere initiatiefnemers van de gabv. Onze bank werd in 2006 opgericht, zegt woordvoerder Stephanie Meade van die bank. Meade nam zelf deel aan het internationale trainingsprogramma van de gabv. Onze bank biedt spaar- en betaal rekeningen aan bedrijven en particulieren. Daarnaast verstrekken we kredieten aan projecten op het gebied van onder meer duurzame energie en biologische landbouw en duurzaam vastgoed. Met veertig medewerkers is New Resource Bank een relatief kleine bank. Daarom is het internationale netwerk volgens Meade van wezenlijk belang. We leren van meer ervaren duur zame banken en zien aan hen welke groeimogelijkheden er zijn voor onze manier van bankieren. De ontmoetingen met andere waardengedreven bankiers zijn enorm inspirerend. Het geeft energie om te zien dat duurzaam bankieren een wereldwijd en groeiend fenomeen is. Meade is binnen New Resource Bank betrokken bij het ontwikkelen van een methodiek waarmee het effect kan worden bepaald van duurzame banken op milieu en samenleving. Het project is geinspireerd op wat ook andere banken binnen de gabv doen. Meade: Het gaat bijvoorbeeld om de vraag hoeveel co 2-uitstoot we als bank hebben voorkomen met onze kredieten aan duurzame energieprojecten. Met de methodiek is zo n vraag concreet en in cijfers te beantwoorden. Daarmee zijn we in staat om ook aan anderen - klanten, ondernemers, politici, bankiers - te laten zien dat duurzaam bankieren werkelijk een positief effect heeft. Het ontwikkelen van de methodiek is een tastbaar voorbeeld waartoe de inspiratie die we opdoen in de gabv kan leiden. Breed betrokken Voor instellingen als New Resource Bank en Triodos Bank is internationale betrokkenheid een vanzelfsprekend uitvloeisel van hun missie: financieren van positieve verandering en duurzame ontwikkeling. Want dat doel is per definitie grensoverschrijdend, meent Benavides. Dat was ook de belangrijkste afweging voor de oprichting van de gabv. Juist banken hebben grote invloed op de ontwikkelingsrichting van de economie en de samenleving. Zij leveren het kapitaal dat ondernemers nodig hebben. Door hun keuzes zijn bankiers medebepalend voor de vraag welk initiatief van de grond komt. Door via de gabv duurzaam bankieren te bevorderen en breder bekend te maken kunnen we werkelijk het verschil maken.

11 11 De ontmoetingen met andere waardengedreven bankiers zijn enorm inspirerend. WAARDENGEDREVEN BANKIEREN De Global Alliance for Banking on Values (GABV) is een wereld wijd netwerk van 25 duurzame banken. Van Azië, Afrika en Latijns-Amerika, tot Noord-Amerika en Europa. Natuurlijk bedienen deze banken elk een specifieke markt en cultuur. Maar wat de leden van de GABV allemaal gemeen hebben, is hun gezamenlijke drijfveer om een positieve verandering teweeg te brengen en een alternatief te bieden voor de huidige financiële systemen.

12 nieuws 12 NIEUW! vangeld.nl Altijd het laatste nieuws over wat er met uw geld gebeurt Wat vindt u op 1. Achtergrondverhalen over inspirerende duurzame ondernemers die we financieren Onze visie op duurzame thema s 3. Interviews met autoriteiten 4. Kortingsacties van ondernemers die we financieren Nieuwsgierig geworden? is de online plek waar Triodos Bank laat zien wat er met het geld van onze klanten gebeurt. Hier vindt u steeds het laatste nieuws over het nieuwe bankieren, achtergrondverhalen over ondernemers die we financieren en interviews met autoriteiten op het gebied van duurzaamheid. Overal en op elk moment van de dag. En er is meer. Laat u inspireren door de extra beelden en video s en deel artikelen eenvoudig met anderen. Geef zelf kleur aan uw geld en ga naar

13 TRIAZ GROUP levert meer dan duurzame producten voor dagelijks gebruik - van kleding en schoeisel tot keukengerei - aan klanten in Nederland, Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk. Triodos Organic Growth Fund ondersteunt de groei en ontwikkeling van deze Duitse koploper met een aandelenbelang van 20 procent. Verpleeghuis Willibrord was gehuis vest in een pand dat dringend aan vervanging toe was. Daarom bouwde WVO ZORG een innovatief en energiezuinig nieuw pand. Met witte dakbedekking, zon nepanelen, lucht- en warmtepompen en ledverlichting. Deze aanpassingen realiseerden een zo aangenaam mogelijke zorg- en werkomgeving. RIALTO is een Amsterdams filmtheater dat zich richt op wereldcinema. De bioscoop bestaat al sinds 1982, maar is in het afgelopen decennium omgebouwd tot een modern theater met drie zalen en een sfeervol filmcafé. Met korting naar de film? Kijk op de coupon bij dit nummer. Bij restaurant SPIRIT in Rotterdam is alles 100% biologisch en 100% vegetarisch. Klanten mogen zelf opscheppen van het buffet en betalen alleen voor dat wat er op hun bord ligt. Dat is wel zo eerlijk voor grote en kleine eters en het zorgt voor minder afval. triodos.nl/mijngeldgaatgoed Deze projecten financieren we met uw geld. Kijk voor meer informatie over deze en andere projecten op

14 duurzaam INNOVEREN 14 Duurzaam droom huis Het lijkt bijna onmogelijk: voor een bescheiden bedrag een woning kopen die aardig in de buurt komt van je droomhuis. Maar het lukte Dennis Reidsma en Marloes Arends. Even ten noorden van Boekelo vonden ze een voormalige arbeiderswoning uit Fraai gelegen tussen de weilanden, maar wel hard toe aan een fikse vernieuwing. En de energiekosten konden ook wel een stuk omlaag. Dubbel glas, dus. En een goede isolatie. fotografie en tekst Eddy Steenvoorden Uitgestrekte velden, omzoomd door verkleurend groen, grazende koeien, boerenbedrijven... het laatste deel van de route naar de woning van Dennis en Marloes mag er zijn. Toen Dennis een keer langs fietste, de enorme tuin van het toen nog leegstaande huis in liep en de omgeving op zich liet inwerken, wist hij eigenlijk al genoeg. Het huis was niet groot, maar wel betaalbaar. Er moest veel aan gebeuren, maar ik heb behoorlijk wat ervaring met slopen en verbouwen, dus we durfden het wel aan. Zuinig op de wereld Vanaf het begin was het voor de nieuwe bewoners duidelijk dat energie besparen centraal zou staan bij alle verbouwingswerkzaamheden. Marloes: We leven zo duurzaam mogelijk. Dat is geen missie, maar een vanzelfsprekendheid voor ons. Biologisch eten, materialen hergebruiken... De wereld wordt er niet slechter van wanneer je er binnen je mogelijkheden een beetje zuinig op bent. Bij Triodos Bank vonden ze hier een passende hypotheekvorm bij: hoe minder energie de

15 15 PROJECT CV Dennis Reidsma en Marloes Arends Dennis Reidsma (onderzoeker/docent aan de Universiteit Twente) en Marloes Arends (humanistisch geestelijk verzorger) verruilden hun huurhuis in Enschede voor een verouderde koopwoning uit Ze beschouwden het als een uitdaging hun aankoop via een verbouwing te verduurzamen. Het resultaat: een energiezuinigere woning. Maar ook bij het verbouwen zelf stond duurzaamheid voorop. Triodos Hypotheek Bij de Triodos Hypotheek geldt: hoe energiezuiniger uw woning, hoe lager de rente die u betaalt. Op deze manier stimuleren we onder andere het verduurzamen van bestaande woningen. Per 1 januari 2015 krijgen alle woningeigenaren vanuit de overheid een voorlopig energielabel toegezonden. Als woningeigenaren weten hoe energiezuinig hun woning is, zal dit de interesse in het verduurzamen van de woning vergroten. Meer weten? hypotheken woning zou gaan verbruiken na de verbouwing, hoe lager de rente uit kwam. En dat lukte, zegt Dennis. We zijn dankzij de goede isolatie van energie label G naar C gegaan. Ademende isolatie Ze gebruikten niet zomaar isolatiemateriaal, maar kozen voor natuurlijke producten die zorgen voor een ademende isolatie: houtvezelplaten en leem. Daarmee wordt het isoleren en afwerken alleen maar makkelijker. Je bevestigt de platen eenvoudig op profielen en daar gaat de leem overheen. Het werkt heel fijn, ik kan deze manier van isoleren iedereen aanraden. Ook voor het afwerken van de muren gebruikten ze leem. Stukadoors noemen het verhuisstuc, zegt Marloes lachend. Wanneer je er met de plantenspuit overheen gaat, wordt het zacht en kun je het er weer af halen. Dezelfde afwerklaag kun je dus opnieuw gebruiken na een volgende verhuizing... maar dat zijn we niet van plan, hoor. Een halfjaar lang staken ze al hun vrije tijd in de verbouwing. We kregen gelukkig heel veel hulp van vrienden en familie, het was echt een gezamenlijk project. Drie weken voor de geboorte van onze dochter Vera konden we over. Piepklein museum Op dat moment had het huis van vloer tot nok een gedaanteverwisseling ondergaan: nieuwe dakkapel, andere vloer, een handiger indeling door het verplaatsen van muren, bijna overal dubbel glas, veilige elektra en een nieuwe schuur in de tuin. Her en der is de voorkeur van Dennis en Marloes voor het hergebruiken van materialen zichtbaar. De beuken vloer kwam via Marktplaats en een stapel stenen tegen de achtergevel gaan ze gebruiken bij het maken van een terras in de tuin. We leven zo duurzaam mogelijk. Dat is geen missie, maar een vanzelfsprekendheid voor ons. Marloes Arends Ook een plank boven de trap naar de eerste verdieping staat vol met eerder gebruikte voorwerpen, zoals een speelgoed spinnenwiel en een paar oude voetbalschoenen met spijkers in de zolen en de noppen. Allemaal vondsten die we deden tijdens het klussen. Dat heeft ons een piepklein museum opgeleverd! Een verbouwing is soms rekbaar: aan de keuken en de badkamer zijn ze nog niet toegekomen. Ook de achtergevel is nog niet aangepakt, maar dat is omdat de klussers voorzichtig al denken aan een duurzame uitbouw, die net als de rest van het huis goede isolatie én dubbel glas zal krijgen. We hopen dan nóg energiezuiniger te kunnen wonen en op energielabel A uit te komen.

16 INTERVIEW 16 Wat kost het echt? Wat is nu de werkelijke prijs van een product, als je alle gevolgen voor mens en milieu meerekent? Deze vragen intrigeren Michel Scholte, directeur externe zaken van de sociale onderneming True Price. Het is zijn missie om inzicht te verschaffen in verborgen milieu- en sociale kosten. fotografie Onno F. Roozen tekst Joost Bijlsma Van jongs af aan hield Michel Scholte zich bezig met duurzaamheid en ontwikkelingsvraagstukken. Hij maakte deel uit van de denktank Worldconnectors, een initiatief van onder andere Ruud Lubbers en Herman Wijffels. Daar schreef hij mee aan adviezen. De rapporten van Worldconnectors richtten zich doorgaans op politici en beleids makers, maar we zagen het draagvlak voor verduurzaming verschuiven van de overheid naar ondernemers en burgers. Zo kwamen we in 2011 op het idee om bedrijven en consumenten te helpen bij het inzichtelijk maken van eerlijke prijzen, vertelt Scholte in het kantoor in Amsterdam. Het thema greep hem zo zeer, dat hij samen met een aantal collega-worldconnectors True Price oprichtte. Deze sociale onderneming helpt organisaties bij het in kaart brengen van duurzame impact. Scholte: Dit doen we door de werkelijke externe ecologische en sociale kosten en baten (economen noemen dit externaliteiten ) te berekenen. Hierbij kijkt True Price naar milieuthema s als biodiversiteit en sociale thema s zoals eerlijke lonen. Ze hebben voor die berekening methodes ontwikkeld die voor een deel openbaar toegankelijk zijn. De organisatie werkt hiervoor samen met maatschappelijke organisaties als unep maar ook met grote multinationals, zoals bam, dsm en AkzoNobel. Die betrokkenheid is cruciaal voor de internationale acceptatie van de methode, vertelt Scholte. Rozen uit Kenia Het vergt veel inspanning om na te trekken welke maatschappelijke kosten niet in de prijs zijn inbegrepen. De hoeveelheid data die je uit de keten van toeleveranciers nodig hebt, is enorm, erkent Scholte. Maar het is wel mogelijk, met dank aan de rekenkracht en dataopslag van moderne computers. Tien procent van de Nederlandse beursgenoteerde bedrijven berekent al externaliteiten. Meestal doen ze dit in samenwerking met True Price. Ecologische en sociale meerkosten zijn uit te rekenen per product, bedrijf of investering. Dit heeft True Price onder meer gedaan voor chemiereus AkzoNobel en het chocolademerk Tony s Chocolonely. De methode levert aan het einde van de streep cijfermatige informatie op. Zoals bij het kweken van rozen bij Lake Naivasha in Kenia. Voor ontwikkeling sorganisatie Hivos hebben we de hele keten in kaart gebracht: van kweker tot winkel. Daarbij hebben we gekeken naar ecologische factoren, zoals watergebruik, co 2-emissie en biodiversiteit. Maar we hebben ook de sociale kant meegenomen. Denk aan factoren als betaling van personeel, gezondheid en veiligheid. Wat bleek? Bij een gemiddelde in Lake Naivasha geproduceerde roos die je in de bloemenwinkel koopt, moet je ongeveer 30 procent onbetaalde ecologische en sociale kosten optellen. Dus eigenlijk ligt de echte prijs aanzienlijk hoger. Consumenten Tot op heden werkt True Price vooral voor organisaties en professionals. Deze gebruiken de informatie om inzichtelijk te maken welke verbeteringen in de bedrijfsvoering of de keten mogelijk zijn. In het geval van de Keniaanse rozen zijn de lonen bijvoorbeeld een belangrijk issue. True Price wil zich niet beperken tot het berekenen van onbetaalde kosten, maar wil bedrijven ook helpen om duurzame baten in kaart te brengen. Scholte: Als je water zuivert of als je meer betaalt aan medewerkers, dan lever je juist een positieve bijdrage. Ook die kun je in een financieel getal uitdrukken. Scholte gelooft dat true pricing op termijn ook consumenten meer inzicht zal geven. Een gestandaardiseerde methode met kwantitatieve prijzen is inzichtelijker dan kwalitatieve productinformatie die nu vaak wordt gebruikt (bijvoorbeeld bij keurmerken, red.). Je kunt met onze getallen duurzame prestaties veel eenvoudiger vergelijken. En je kunt ook verschillende productsoorten naast elkaar leggen. Ik denk dat het in de toekomst mogelijk wordt om appels met peren te vergelijken. CV Michel Scholte Michel Scholte (27) studeerde sociologie aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Nu is hij directeur externe zaken bij True Price. Daarnaast is hij lid van Worldconnectors en de Global Shapers van het World Economic Forum. In het verleden was hij mede oprichter van NewSilkRoads en Driemiljoen. Een sociaal ondernemerschap organisatie voor de jeugd.

17 als je water zuivert of als je meer betaalt aan medewerkers, dan lever je juist een positieve bijdrage. Michel Scholte

18 het nieuwe bankieren 18 Steeds minder mensen betalen met Chipknip. Daarom stopt het betaalmiddel Chipknip bij alle banken op 1 januari Heeft u nog saldo op uw Chipknip? U stort dit bij een oplaadpunt gemakkelijk terug op uw rekening. Meer informatie? Kijk op Triodos Vastgoedfonds Op 7 oktober 2014 organiseerde Triodos Vastgoedfonds een Buitengewone Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Een ruime meerderheid van de aanwezige aandeelhouders heeft ingestemd met het voorstel van de directie van het fonds om de nominale waarde van het aandeel Triodos Vastgoedfonds te verlagen tot EUR 0,50. Deze verlaging creëert ruimte voor een stabiel uitkeringsbeleid. Triodos Vastgoedfonds is voornemens om voor het einde van het jaar een uitkering van EUR 0,20 per aandeel te verstrekken aan haar aandeelhouders. vastgoedfonds Meer dan 40% van de bevolking in India heeft geen toegang tot betrouwbare en betaalbare energiediensten. IntelleGrow verstrekt kredieten aan bedrijven die deze toegang willen vergroten, of die actief zijn in andere sectoren, zoals landbouw, onderwijs en gezondheidszorg. Met een lening van Hivos-Triodos Fonds kan IntelleGrow haar impact in India verder vergroten Bent u of kent u een ondernemer? Bij Triodos Bank regelt u ook uw dagelijkse bankzaken van uw bedrijf duurzaam. Op dit moment regelen al ondernemers hun dagelijkse bankzaken eenvoudig met een Triodos Internet Zaken Rekening. Wilt u meer weten, kijk op In het eerder verschenen artikel Bruggen van vrede in De Kleur van Geld vertelde Freek Landmeter, directeur van PAX, over hun activiteiten op het gebied van vrede. Een belangrijk onderwerp voor hen is het verbod op kernwapens. Onlangs is PAX met dat doel een burgerinitiatief gestart om een verbod op kernwapens op de politieke agenda te zetten. Hiervoor zijn handtekeningen nodig. Steun de nieuwe economie Triodos Foundation steunt met het Pionierfonds vernieuwende initiatieven op het gebied van de nieuwe economie. Bijvoorbeeld het geef! Café, waarbij iedereen welkom is om te komen eten en betaalt volgens het Pay as you can principe. Ook kun je vrijwilligerswerk doen in ruil voor een maaltijd. Wilt u dit project of andere projecten steunen die een bijdrage leveren aan de nieuwe economie? Bekijk dan de coupon bij dit nummer om direct zelf een bijdrage te leveren aan het Pionierfonds of kijk op

19 19 FEITEN & CIJFERS 29% oost-europa en centraal-azië 29,1% Latijns-amerika 21,8% oost-azië EN PACIFIC 12,6% ZUID-aziË 5,6% AFRIKA EN MIDDEN-OOSTEN 1,8% WERELDWIJD continenten Triodos Fair Share fund financiert microfinancieringsinstellingen over de hele wereld. In deze grafiek ziet u de verdeling over de continenten. 29 Triodos Fair Share Fund is actief in 29 landen. Meer dan Paraguyaanse ondernemers hebben met een training bij microfinancieringsbank Visión Banco hun ondernemerskwaliteiten ontwikkeld. > % Aantal mensen dat een spaarrekening heeft bij de microfinancieringsinstellingen gefinancierd door Triodos Fair Share Fund. 2,5 miljard 6,4 miljoen Nog geen 15% van de bevolking in DR Congo heeft toegang tot financiële diensten. Microfinancieringsbank Advans Banque Congo zet zich in om dit percentage te laten groeien. Toegang Wereldwijd hebben 2,5 miljard mensen nog geen toegang tot basale financiële diensten als betalen, sparen en lenen. Bron: Triodos Investment Management 7,7 miljoen Triodos Fair Share Fund Het aantal lokale onder nemers in ontwikkelingslanden dat de 58 micro financieringsinstellingen met een financiering vanuit van Triodos Fair Share Fund bereikt. Vrouwen in India 99% van de klanten van Utkarsh Microfinance in India is vrouw. 15%

20 20 Ondernemend wonen Het was een bijzonder project dat 25 jaar geleden in Maastricht opgeleverd werd: Vernieuwend Wonen Maastricht (vwm). Een woongemeenschap met 79 woningen rondom een grote binnentuin. Niet alleen de omvang was uniek, ook bepaalden de bewoners voor een groot deel het ontwerp van hun woning. fotografie Harrie Kosters tekst Daphne Rieken