Komt stress van de patiënt aan bod bij de huisarts? Factsheet Databank Communicatie, oktober 2007.
|
|
- Johannes Timo Baert
- 1 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL De gegevens mogen met bronvermelding (Komt stress van de patiënt aan bod bij de huisarts? J Noordman, J van Weert, A van den Brink-Muinen, S van Dulmen, J Bensing Utrecht: NIVEL, 2007) worden gebruikt Komt stress van de patiënt aan bod bij de huisarts? Factsheet Databank Communicatie, oktober 2007 Samenvatting Patiënten die bij de huisarts komen met een klacht die ze zelf toeschrijven aan stress of zorgen, zien dit onderwerp lang niet altijd aan bod komen tijdens het consult Met twee van de drie patiënten (67,6%) die denken dat hun klacht te wijten is aan stress of zorgen, spreekt de huisarts niet over stress Stress wordt voornamelijk besproken op initiatief van de patiënt en bij een herhaalcontact nauwelijks vaker dan bij een eerste contact Bij patiënten die zelf stress of zorgen als mogelijke oorzaak van hun klacht zien, geeft de huisarts in 31,0% aan dat psychosociale aspecten in zijn/haar ogen een rol spelen Bij het merendeel van de patiënten die zelf vermoeden dat stress of zorgen de klacht veroorzaken, denkt de huisarts dus niet aan psychosociale aspecten in relatie tot de klacht Wanneer de huisarts wél concludeert dat er een relatie is met psychosociale aspecten, worden deze desondanks in tweederde van de gevallen niet besproken Deze conclusies zijn gebaseerd op gegevens van de Tweede Nationale Studie naar ziekten en verrichtingen in de huisartspraktijk Inleiding Bij een groot gedeelte van de patiënten die op bezoek komen bij de huisarts speelt naast de gepresenteerde lichamelijke klacht een psychosociale component 1 ook een rol [1] Psychosociale problemen worden bovendien vaak geïntroduceerd in de vorm van een lichamelijke klacht [2] Vroegtijdige onderkenning van psychosociale problematiek leidt tot een adequate behandeling, hetgeen mogelijk het herstel van de patiënt versnelt [2] Het oppikken van stress of zorgen van de patiënt, evenals het oppikken van andere psychosociale aspecten of problematiek door de huisarts, is daarom van groot belang [3,4] In hoeverre stress of zorgen in de Nederlandse huisartspraktijk wordt opgemerkt of besproken wordt in deze factsheet beschreven Hiervoor zijn 1417 video opnamen van huisarts-patiënt consulten 2 geobserveerd en vragenlijsten van de patiënt en huisarts geanalyseerd 1 In de literatuur worden de termen psychologische, mentale, emotionele en psychosociale problematiek of klachten vaak door elkaar gebruikt In deze factsheet wordt de term psychosociaal gebruikt; stress of zorgen vallen hieronder 2 Van de onderzochte groep patiënten is 8,5% gediagnosticeerd (volgens ICPC codes) met een psychologische of sociale klacht (hoofdstuk P of Z))en valt 91,5% onder de overige (somatische) hoofdstukken uit de ICPC classificering ICPC codes worden gebruikt door huisartsen om symptomen, klachten en ziekten van patiënten te classificeren
2 Het bespreken van stress of zorgen Stress wordt lang niet altijd besproken Van de 1417 op video opgenomen patiënten geeft bijna één op de vijf (19,8%) vóór het consult aan dat stress of zorgen in hun ogen de oorzaak van de klacht kan zijn 3 Wanneer de patiënt de oorzaak van de klacht 4 voorafgaand aan het consult toeschrijft aan stress of zorgen wordt er lang niet altijd over stress of zorgen gesproken: gemiddeld in 32,4% In figuur 1 is te zien hoeveel patiënten de klacht toeschrijven aan stress of zorgen en in hoeverre dit onderwerp met hen besproken is Figuur 1 Relatie tussen stress besproken en oorzaak is stress of zorgen aantal patiënten stre ss besproke n? nee ja, initiatief patiënt ja, initiatief huisarts nee (n=830) misschien (n=306) ja (n=281) oorzaak is stress of zorgen, volgens patiënt N= 1417 Significant (p < 05), chi kwadraat toets Initiatief ligt meestal bij de patiënt Wanneer patiënten denken dat de oorzaak stress of zorgen is wordt dit in 23,8% besproken op initiatief van de patiënt, in 8,6% op initiatief van de arts en in 67,6% niet Dit betekent dat, áls stress of zorgen besproken worden, dit in twee van de drie gevallen (67,8%) op initiatief van de patiënt gebeurt Patiënten nemen vaker het initiatief om over hun zorgen te praten als zij denken dat hun klacht daaraan gerelateerd is, terwijl huisartsen -als zij het initiatief nemendat bijna even vaak doen bij patiënten die zelf hun klacht niet met stress associëren als met patiënten die dat wel doen (zie figuur 1) 3 Van de patiënten die zelf denken dat stress de oorzaak is van hun klacht (n=281) is 31,0% door de huisarts gediagnosticeerd (volgens ICPC codes) met een psychologische of sociale klacht (hoofdstuk P of Z) en valt 69,0% onder de overige (somatische) hoofdstukken uit de ICPC classificering 4 Analyses hebben betrekking op de belangrijkste (eerstgenoemde) klacht van de patiënt Alle analyses hebben betrekking op volwassen patiënten ( 18 jaar) 2
3 Na twee weken is de mening van de meeste patiënten niet veranderd Twee weken na het consult met de huisarts is de patiënten nogmaals gevraagd wat in hun ogen de oorzaak is van de klacht waarvoor zij twee weken geleden de huisarts bezochten 83,1% van de patiënten die voorafgaand aan het consult aangaven dat de mogelijke oorzaak van hun klacht stress of zorgen was, denken dit twee weken na het consult nog steeds Stress is bij deze patiënten weliswaar vaker besproken (39,7%) dan bij de patiënten die na twee weken niet meer denken dat stress of zorgen de mogelijke oorzaak was van hun klacht (16,1%) Toch wordt stress bij de groep patiënten die zowel voor als na het consult de klacht aan stress of zorgen toeschrijven in 60,3% niet besproken De rol van psychosociale aspecten volgens de huisarts Na afloop van elk consult heeft de huisarts aangegeven of psychosociale aspecten in zijn 5 ogen een rol spelen bij de gepresenteerde klacht In figuur 2 is te zien in hoeverre stress of zorgen zijn besproken bij patiënten waarbij de huisarts na afloop van het consult concludeert dat psychosociale aspecten een rol spelen en bij patiënten waarbij dit niet het geval is 6 Wanneer stress of zorgen besproken worden gebeurt dit vaker als psychosociale aspecten volgens de huisarts een rol spelen (32,4%) dan wanneer de huisarts denkt dat dit niet het geval is (9,0%) De patiënt neemt daarbij meestal het initiatief om over stress of zorgen te praten Toch worden stress of zorgen in 67,6% niet besproken, terwijl de huisarts achteraf wel denkt dat psychosociale aspecten een rol spelen Hierbij moet aangetekend worden dat psychosociale aspecten meer omvatten dan alleen stress of zorgen Het is dus mogelijk dat andere psychosociale aspecten (zoals angst of depressie) wel aan de orde zijn gekomen Figuur 2 Het bespreken van stress en psychosociale aspecten volgens de huisarts 100% 90% percentage 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% stre ss besproke n? nee ja, initiatief patiënt ja, initiatief huisarts 0% psychosociale aspecten spelen geen rol (n=1295) psychosociale aspecten, volgens huisarts psychosociale aspecten spelen een rol (n=122) N= 1417 Significant (p < 05), chi kwadraat toets 5 Lees bij zijn steeds zijn of haar 6 Analyses hebben betrekking op de gehele groep patiënten (N=1417) en niet alleen op dat deel dat denkt dat de oorzaak stress of zorgen is 3
4 Bij patiënten die zelf stress of zorgen als de mogelijke oorzaak van hun klachten zien (n=281) geeft de huisarts in 31,0% aan dat in zijn ogen psychosociale aspecten een rol spelen Bij het merendeel van de patiënten die zelf vermoeden dat stress of zorgen de klacht veroorzaken denkt de huisarts dus niet aan psychosociale aspecten in relatie tot de klacht Eerste of herhaalcontact klacht 1 Indien stress of zorgen besproken worden 7 gebeurt dit iets vaker bij een herhaalcontact (12,2%) met de patiënt dan bij het eerste contact voor die klacht (11,1%) Dit verschil is echter minimaal (zie figuur 3) Zowel bij het eerste contact als bij het herhaalcontact wordt stress meestal op initiatief van de patiënt besproken; achtereenvolgens in 64,8% en 68,3% in vergelijking met de huisarts (die in 35,2% resp 31,7% het initiatief neemt) Figuur 3 Het bespreken van stress bij een eerste of herhaalcontact 100% 90% percentage 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% stress besproken? nee ja, initiatief patiënt ja, initiatief huisarts 0% eerste contact (n=572) herhaalcontact (n=845) contact N= 1417 Significant (p < 05), chi kwadraat toets Patiënten die zelf vermoeden dat de mogelijke oorzaak van de klacht stress of zorgen is (n=281) komen met hun klacht vaker (70,7%) voor een herhaalcontact in vergelijking met het eerste contact (29,3%) Dit verschil is statistisch significant (p < 05) Patiënten vermoeden dus vaker dat de oorzaak stress of zorgen is als de klacht al langer bestaat, al (langer) bekend is bij de huisarts of indien lichamelijke oorzaken al zijn uitgesloten in een eerder consult Bij patiënten die zelf denken dat de oorzaak stress of zorgen is én voor een herhaalconsult komen wordt stress in 30,0% besproken 7 Analyses hebben betrekking op de gehele groep patiënten (N=1417) en niet alleen op dat deel dat denkt dat de oorzaak stress of zorgen is 4
5 Conclusie Stress of zorgen worden lang niet altijd besproken tijdens een consult met de huisarts Slechts bij één op de drie patiënten (32,4%) die zelf de oorzaak van hun klacht voorafgaand aan het consult toeschrijven aan stress of zorgen komt het onderwerp tijdens het consult aan bod Ook wanneer de huisarts vermoedt of weet dat psychosociale aspecten een rol spelen bij de klacht, worden stress en zorgen in 67,6% niet besproken Dit komt in hoge mate overeen met eerder onderzoek waaruit blijkt dat huisartsen en patiënten nauwelijks psychologische aspecten exploreren, zelfs als een van beide vermoedt dat het van belang is [5] Stress wordt nauwelijks vaker besproken bij een herhaalcontact dan in het eerste contact voor een klacht, hoewel patiënten die zelf denken dat stress of zorgen een rol spelen in de meeste gevallen voor een herhaalconsult komen Er zijn verschillende verklaringen te geven voor het relatief weinig aan de orde stellen van psychosociale aspecten zoals stress of zorgen Het is denkbaar, zeker bij eerste consulten, dat de huisarts eerst een lichamelijk probleem wil uitsluiten voordat er over psychosociale aspecten wordt gesproken of een psychosociale diagnose wordt gesteld [6] Het is bekend dat patiënten die voor een eerste consult komen en waarbij psychosociale aspecten worden gemist, mogelijk terugkomen voor een herhaalconsult, waar de psychosociale aspecten vervolgens wel worden besproken [4] In dit onderzoek blijken stress of zorgen echter lang niet altijd besproken te worden tijdens herhaalconsulten, ook niet als de patiënt zelf denkt dat dit de oorzaak is Wellicht zijn de psychosociale aspecten bij deze patiënten in een eerder (herhaal)consult aan bod gekomen Daarnaast kan de factor tijd een rol spelen bij het al dan niet aan de orde stellen van psychosociale aspecten [7] Huisartsen hebben immers slechts 10 minuten consulttijd te besteden per (klacht van de) patiënt Echter, het gegeven dat huisartsen bij twee van de drie patiënten (69,0%) die zelf stress of zorgen als mogelijke oorzaak zien aangeven dat psychosociale aspecten géén rol spelen, wijst erop dat de ervaren stress of zorgen van de patiënt lang niet altijd worden opgepikt Daarbij komt dat, als stress of zorgen wél worden besproken, dit meestal gebeurt op initiatief van de patiënt (67,8%) Hieruit komt een beeld naar voren dat stress of zorgen voornamelijk worden besproken als de patiënt hier zelf signalen over af geeft Mogelijk blijft het onderwerp nog vaker onbesproken bij patiënten die een dergelijk zelfinzicht ontberen Bovendien blijkt dat het merendeel (83,1%) van de patiënten die voorafgaand aan het consult aangeven dat de mogelijke oorzaak van hun klacht stress of zorgen is, dit twee weken na het consult nog steeds denken, hoewel bij de meesten van hen (60,3%) het onderwerp niet besproken is Deze bevindingen komen grotendeels overeen met eerder onderzoek waaruit blijkt dat psychologische problemen door veel huisartsen niet worden gedetecteerd [6] Dit is vooral het geval wanneer patiënten voornamelijk fysieke symptomen vertonen en zelf niet het initiatief nemen tot het benoemen van psychologische problemen [6] Het lijkt daarom aan te raden om bij de (na)scholing van huisartsen meer aandacht te besteden aan het herkennen van (stress of zorgen) signalen van de patiënt en het adequaat reageren hierop [2,4,7] Mogelijk kan een betere afstemming tussen patiënt en huisarts ten aanzien van het bespreken van psychosociale aspecten (waaronder stress of zorgen) leiden tot een effectievere consultvoering en een vermindering van het aantal herhaalconsulten 5
6 Verantwoording De hier beschreven analyses zijn uitgevoerd in het kader van de Tweede Nationale Studie (NS2) naar ziekten en verrichtingen in de huisartspraktijk (wwwnivelnl/ns2) De gegevensverzameling van de NS2 vond plaats tussen mei 2000 en april 2002; de meeste gegevens hebben betrekking op het kalenderjaar 2001 In totaal namen 104 praktijken deel aan de NS2 De huisartsen die deel uitmaken van de NS2 vormen een landelijke afspiegeling van de populatie Nederlandse huisartsen wat betreft leeftijd, geslacht, aantal werkzame dagdelen in de praktijk, vestigingsduur en apotheekhoudende praktijken De in de deelnemende praktijken ingeschreven patiënten vormen een representatieve afspiegeling van de Nederlandse bevolking wat betreft leeftijd en geslacht [8-10] Referenties 1 Cape J, Barker C, Buszewicz M, Pistrang N General practitioner psychological management of common emotional problems (I): definitions and literature review British Journal of General Practice 2000; 50: Pasch Van der M, Verhaak PFM Communication in general practice: recognition and treatment of mental illness Patient Education and Counseling 1998; 33: Ormel J, Brink W van den, Koeter M, Giel R et al Recognition, management and outcome of psychological disorders in primary care: a naturalistic follow-up study Psychological Medicine 1990; 20: Goldberg D A classification of psychological distress for use in primary care settings Social Science Medicine 1992; 35: Martinez R, Reynolds S, Howe A Factors that influence the detection of psychological problems in adolescents attending general practices British Journal of General Practice 2006; 56: Cape J, McCulloch Y Patients reasons for not presenting emotional problems in general practice consultations British Journal of General Practice 1999; 50: Wright AF Unrecognized psychiatric illness in general practice British Journal of General Practice Brink-Muinen A van den, Dulmen AM van, Schellevis FG, Bensing JM Tweede Nationale Studie naar ziekte en verrichtingen in de huisartspraktijk Oog voor communicatie: Huisarts-patiënt communicatie in Nederland Utrecht: NIVEL, Linden MW van der, Westert GP, Bakker D de, Schellevis FG Tweede Nationale Studie naar ziekten en verrichtingen in de huisartspraktijk Klachten en aandoeningen in de bevolking en in de huisartspraktijk Utrecht, Bilthoven: NIVEL & RIVM, Lindert H van, Droomers M, Westert GP Tweede Nationale Studie naar ziekten en verrichtingen in de huisartspraktijk Een kwestie van verschil: verschillen in zelfgerapporteerde leefstijl, gezondheid en zorggebruik Utrecht, Bilthoven: NIVEL & RIVM,
Consulten bij de huisarts en de POH-GGZ in verband met psychosociale problematiek. Een analyse van NIVEL Zorgregistraties gegevens van 2010-2014
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Magnée, T., Beurs, D.P. de, Verhaak. P.F.M. Consulten bij de huisarts en de POH-GGZ in verband met psychosociale problematiek.
De psychische en sociale hulpvraag van volwassenen in de huisartsenpraktijk van
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Beurs, D. de, Magnée, T., Bakker, D. de, Verhaak, P. De psychische en sociale hulpvraag van volwassenen in de huisartsenpraktijk
Analyse van de inzet van de POH-GGZ in de huisartsenpraktijk over de periode
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Beurs, D. de, Magnée, T., Bakker, D. de, Verhaak, P. Analyse van de inzet van de POH-GGZ in de huisartsenpraktijk over
Angst en depressie in de huisartspraktijk: signaleren van risicogroepen. Peter F M Verhaak NIVEL
Angst en depressie in de huisartspraktijk: signaleren van risicogroepen Peter F M Verhaak NIVEL 12-maands prevalentie stemmings-, angst- en middelenstoornis 250 200 N/1000 patiënten 150 100 50 Depressie
Bijlage 2 Observatievragenlijst
Dit rapport is een uitgave van het NIVEL in 2004. De gegevens mogen met bronvermelding (A van den Brink-Muinen, AM van Dulmen, FG Schellevis, JM Bensing (redactie). Tweede Nationale Studie naar ziekten
Samenvatting en beschouwing
Dit rapport is een uitgave van het NIVEL in 2004. De gegevens mogen met bronvermelding (MW van der Linden, GP Westert, DH de Bakker, FG Schellevis. Tweede Nationale Studie naar ziekten en verrichtingen
Het zorgstelsel als onderwerp van gesprek Factsheet Databank Communicatie
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Het zorgstelsel als onderwerp van gesprek. J. Noordman, C. van Dijk, P. Verhaak. Utrecht: NIVEL, 2008) worden gebruikt.
Veel patiënten ontvangen informatie over medicijnen van hun zorgverlener, maar niet iedereen gebruikt deze informatie
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Hoefman, R.J, Verleun, A., Brabers, A.E.M., Jong, J.D. Veel patiënten ontvangen informatie over medicijnen van hun zorgverlener,
Eén op de vijf patiënten vindt oefentherapeut zonder verwijzing Factsheet Landelijke Informatievoorziening Paramedische Zorg, maart 2009
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL De gegevens mogen met bronvermelding (Margit K Kooijman, Ilse CS Swinkels, Chantal J Leemrijse. Eén op de vijf patiënten vindt oefentherapeut zonder verwijzing.
Al voor invoering van directe toegang diëtetiek ging één op de zeven cliënten op eigen initiatief naar de vrijgevestigde diëtist
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met de volgende bronvermelding worden gebruikt: J.Tol, I.C.S. Swinkels, C. Veenhof, Al voor invoering van directe toegang diëtetiek ging één
Inleiding en vraagstellingen
Dit rapport is een uitgave van het NIVEL in 2004. De gegevens mogen met bronvermelding (MW van der Linden, GP Westert, DH de Bakker, FG Schellevis. Tweede Nationale Studie naar ziekten en verrichtingen
De inzet van doktersassistenten en praktijkondersteuners in de huisartspraktijk Factsheet Databank Communicatie
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (De inzet van doktersassistenten en praktijkondersteuners in de huisartspraktijk. J. Noordman, R. Verheij, P. Verhaak.
De huisarts-patiëntcommunicatie
7 De huisarts-patiëntcommunicatie 7.1 Inleiding 63 De communicatie tussen huisarts en patiënt is een cruciaal onderdeel van de huisartsenzorg. De juiste vaststelling van de klacht of het probleem waarvoor
Gezondheidsvaardigheden van chronische zieken belangrijk voor zelfmanagement Monique Heijmans, Geeke Waverijn
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Gezondheidsvaardigheden van chronische zieken belangrijk voor zelfmanagement, M. Heijmans, NIVEL, juni 2014) worden gebruikt.
Hoe communiceren bedrijfsartsen en verzekeringsartsen met chronisch zieken en gehandicapten?
Postprint Version Journal website 1.0 http://vb23.bsl.nl/frontend/index.asp?custom_product_id=0929-600x&product_id={6ac18f43-868d-42e6-96c2-ae553086dc3b} Pubmed link DOI Hoe communiceren bedrijfsartsen
Inzicht in zorgrekeningen door verzekerden: stand van zaken 2013. Anne E.M. Brabers, Margreet Reitsma-van Rooijen en Judith D.
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Anne E.M. Brabers, Margreet Reitsma-van Rooijen en Judith D. de Jong. Inzicht in zorgrekeningen door verzekerden: stand
! "! " #)% Lichamelijke Klachten Lichamelijk Onverklaarde Klachten (LOK) Somatoforme stoornissen
Bert van Hemert psychiater Parnassia psycho-medisch centrum Leids Universitair Medisch Centrum L U M C Shakespeare Lichamelijke klachten Door de dokter niet verklaard door pathologische bevindingen Door
Fysiotherapeutisch en oefentherapeutisch zorggebruik door patiënten met een chronische aandoening in de periode
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (ICS Swinkels, CJ Leemrijse en C Veenhof. Fysiotherapeutisch en oefentherapeutisch zorggebruik door patiënten met een chronische
Sekseverschillen en de communicatie tussen huisarts en patiënt
Postprint Version 1.0 Journal website Pubmed link DOI Sekseverschillen en de communicatie tussen huisarts en patiënt MEVROUW DR. A. VAN DEN BRINK-MUINEN1 Inleiding SAMENVATTING Goede communicatie is van
KINDEREN EN VOLWASSENEN MET ADHD BINNEN DE HUISARTSENPRAKTIJK: TRENDS IN JAARPREVALENTIES EN VERWIJZINGEN. Marijn Prins, Liset van Dijk
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Marijn Prins, Liset van Dijk. Kinderen en volwassenen met ADHD binnen de huisartsenpraktijk: trends in jaarprevalenties
Onverklaarde klachten (SOLK)
Onverklaarde klachten (SOLK) de rol van de huisarts de rol van de patiënt de rol van het consult Peter Lucassen Tim olde Hartman De rol van de dokter Wat zat er in ons hoofd? Onverklaarde klachten hebben
Zorggebruik. 5.1 Inleiding. 5.2 Contact eerste lijn
Dit rapport is een uitgave van het NIVEL in 2004. De gegevens mogen met bronvermelding (H van Lindert, M Droomers, GP Westert.. Een kwestie van verschil: verschillen in zelfgerapporteerde leefstijl, gezondheid
Hooikoorts in de huisartsenpraktijk: kosten en verleende zorg.
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (C van Dijk, R Verheij, F Schellevis. Hooikoorts in de huisartsenpraktijk: kosten en verleende zorg. Utrecht: NIVEL 2009)
Advies en informatie direct vanaf beginfase belangrijk voor mantelzorgers van mensen met dementie
Deze factsheet maakt onderdeel uit van een reeks van twee factsheets. Factsheet 1 beschrijft de problemen en wensen van mantelzorgers van mensen met dementie. Factsheet 2 beschrijft de motieven en belasting
Meerderheid van de Nederlanders is bekend met directe toegang fysiotherapie
Deze factsheet is geschreven door C. Leemrijse, I.C.S. Swinkels, en D. de Bakker van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding worden gebruikt, NIVEL, februari 2007. Meerderheid van de Nederlanders
Mindfulness bij somatoforme stoornissen. Hiske van Ravesteijn psychiater i.o.
Mindfulness bij somatoforme stoornissen Hiske van Ravesteijn psychiater i.o. Mindfulness-based cognitieve therapie (MBCT) bij somatoforme stoornissen Onverklaarde lichamelijke klachten 20% Persisterende
Niet-pluisgevoel. Rubriekhouder: Mw. dr. G. A. Donker, (NIVEL) (2010-2013) Inleiding
Niet-pluisgevoel Rubriekhouder: Mw. dr. G. A. Donker, (NIVEL) (2010-2013) Inleiding Tijdens de opleiding leren huisartsen systematisch en door middel van vragen en onderzoek tot een diagnose te komen.
Monitoring met gebruik van bestaande registraties na rampen en milieu-incidenten. CJ IJzermans, NIVEL NZR symposium 21 maart 2016
Monitoring met gebruik van bestaande registraties na rampen en milieu-incidenten CJ IJzermans, NIVEL NZR symposium 21 maart 2016 Milieu-incidenten Mens en dier in Oost-Brabant Problemen bij rampenonderzoek
Psychological Determinants of Absenteeism at Work by Pregnant Women. Psychologische determinanten van uitval uit het arbeidsproces door zwangere
Psychological Determinants of Absenteeism at Work by Pregnant Women Psychologische determinanten van uitval uit het arbeidsproces door zwangere vrouwen: Onderzoek naar de relatie tussen angst, depressieve
Factsheet Astma-/COPD-Monitor Oktober 2007
Factsheet Astma-/COPD-Monitor Oktober 27 Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding worden gebruikt (M. Heijmans, NIVEL, Oktober 27). LEVEN MET COPD VRAAGT OM LEF
Hoe vaak ziet de huisarts een zondagmiddagarmpje?
Postprint Version 1.0 Journal website Pubmed link DOI Hoe vaak ziet de huisarts een zondagmiddagarmpje? M. KRUL 1, J.C. VAN DER WOUDEN 1, F.G. SCHELLEVIS 2, L.W.A. VAN SUIJLEKOM-SMIT 3, B.W. KOES 1 1 Afdeling
Elien Colman, Sarah Missinne & Piet Bracke
Het belang van de gepercipieerde effectiviteit van de hulpverlening voor het voorkomen van onvervulde behoeften bij personen met sociale of emotionele problemen Elien Colman, Sarah Missinne & Piet Bracke
Steeds meer patiënten komen zonder verwijsbrief bij de fysiotherapeut Factsheet Landelijke Informatievoorziening Paramedische Zorg, januari 2009
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL De gegevens mogen met bronvermelding (Ilse CS Swinkels, Margit K Kooijman, Chantal J Leemrijse. Steeds meer fysiotherapiepatiënten komen zonder verwijsbrief.
SAMENVATTING. Achtergrond en doelstellingen van dit proefschrift
153 SAMENVATTING Achtergrond en doelstellingen van dit proefschrift Angst en depressie zijn de meest voorkomende psychische stoornissen, de ziektelast is hoog en deze aandoeningen brengen hoge kosten met
hoofdstuk 2 hoofdstuk 3
Om de herkenning van patiënten met depressieve stoornis in de eerste lijn te verbeteren wordt wel screening aanbevolen. Voorts worden pakketinterventies aanbevolen om de kwaliteit van zorg en de resultaten
GEZONDHEID. 4.1 Inleiding
Dit rapport is een uitgave van het NIVEL in 2004. De gegevens mogen met bronvermelding (H van Lindert, M Droomers, GP Westert.. Een kwestie van verschil: verschillen in zelfgerapporteerde leefstijl, gezondheid
Hoe uiten klachten waarmee patiënten bij de fysiotherapeut komen zich? Factsheet Landelijke Informatievoorziening Paramedische Zorg, 2011
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL De gegevens mogen met bronvermelding worden gebruikt (Factsheet Hoe uiten klachten waarmee patiënten bij de fysiotherapeut komen zich? JA Barten, ICS Swinkels,
Denken en Doen: bridgend de eenzaamheid te lijf
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding worden gebruikt (C.J. Leemrijse & C. Veenhof. Denken en Doen, bridgend de eenzaamheid te lijf, Factsheet. Utrecht: NIVEL,
Somatoforme stoornissen - diagnostiek en behandelprincipes -
sen - diagnostiek en behandelprincipes - 1988 1994 Interne Geneeskunde Polikliniek Bert van Hemert psychiater epidemioloog 1998 2006 Huisartspraktijk 25 september 2007 Nascholing Opleidingscluster Psychiatrie
Psychosocial Problems in Cancer Genetic Counseling: Detecting and Facilitating Communication W. Eijzenga
Psychosocial Problems in Cancer Genetic Counseling: Detecting and Facilitating Communication W. Eijzenga Nederlandse samenvatting INLEIDING Mensen met een mogelijk verhoogde kans op kanker kunnen zich
Korte bijdrage Life events bij patiënten in de acute dienst van achttien RIAGG s
Korte bijdrage Life events bij patiënten in de acute dienst van achttien RIAGG s door B. van der Goot, R.A. van der Pol en V.M. Vladár Rivero Samenvatting In mei 1990 vond een onderzoek plaats naar de
Langdurig ziekteverzuim van werknemers met een chronische ziekte of beperking Geeke Waverijn, Mieke Rijken
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Langdurig ziekteverzuim van werknemers met een chronische ziekte of beperking, G. Waverijn & M. Rijken, NIVEL, januari
Kennislacunes NHG-Standaard Depressie
Kennislacunes Kennislacunes 1. Het nut van screening naar depressie bij mensen met een chronische somatische aandoening in de (noot 15-16). 2. De 4DKL als instrument om het verloop van de (ernst van de)
Inhoudsopgave volledig rapport
NIVEL/VUmc, 2005 72 pag. NIVEL bestelcode: W9.69 Prijs: 7,50 Verzendkosten: 2,50 ISBN: 90-6905-749-2 Deze samenvatting van onderstaand rapport is een uitgave van het NIVEL in 2005. De gegevens mogen met
Samenvatting. Samenvatting
amenvatting Het aantal mensen met dementie neemt toe. De huisarts speelt een sleutelrol in het (h)erkennen van signalen die op dementie kunnen wijzen en hiermee in het stellen van de diagnose dementie,
Somatische zorg voor mensen met een psychotische aandoening
Somatische zorg voor mensen met een psychotische aandoening zorggebruik, resultaten 1 dr. Wilma Swildens a, dr. Fabian Termorshuizen b,c, drs. Alex de Ridder M.D. a, dr. Hugo Smeets, M.D. b,d,, prof dr.
Het belang van ziektepercepties voor zelfmanagement COPD als voorbeeld
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Het belang van ziektepercepties voor zelfmanagement COPD als voorbeeld, M. Heijmans, NIVEL, augustus 2013) worden gebruikt.
Meeste mensen blij met rookverbod
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding worden gebruikt (M. Heijmans & J. de Jong. Meeste mensen blij met rookverbod. NIVEL, juni 2008). Meeste mensen blij met
Minder diëtistische behandeling door grotendeels schrappen van dieetadvisering uit de basisverzekering
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (J.Tol, I.C.S. Swinkels, C.J. Leemrijse, C. Veenhof, Minder diëtistische behandeling door grotendeels schrappen diëtetiek
Diabetes en depressie, een zorgelijk samenspel. Dr. Caroline Baan
Diabetes en depressie, een zorgelijk samenspel Dr. Caroline Baan State of the art Inleiding Hoe vaak komt depressie voor bij mensen met diabetes Wat zijn de gevolgen? Welke factoren spelen een rol Hoe
Monitor jongeren 12 tot 24 jaar
Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland
huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde
huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde Dokter, hoe moet ik nu toch verder met die pijn? Pijnrevalidatie in de eerste lijn Henriëtte van der Horst, huisarts Hoofd afdeling huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde
(Na)zorg bewust meten
26 Het volgen van uitbehandelde patiënten levert waardevolle inzichten op (Na)zorg bewust meten Tekst: Simone Fens, Ellis van Duist, Marjon Woudstra Qualizorg en MTCZorg zijn twee jaar geleden een initiatief
Sociaal netwerk bron van hulp en van zorg. Geeke Waverijn & Monique Heijmans
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Sociaal netwerk bron van hulp en van zorg, G. Waverijn & M. Heijmans, NIVEL, 2015) worden gebruikt. U vindt deze factsheet
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen worden gebruikt met bronvermelding.
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen worden gebruikt met bronvermelding. Internet meest gebruikte informatiebron bij zoeken naar passende zorgverzekering Marjan van der Maat &
Arbeidstevredenheid van verzorgenden weerspiegelt zich in omgang met demente verpleeghuisbewoners Factsheet Databank Communicatie, 21 april 2006
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Arbeidstevredenheid weerspiegelt zich in de omgang met demente verpleeghuisbewoners, J.C.M. van Weert, A.M. van Dulmen,
Onderzoek heeft aangetoond dat een hoge mate van herstelbehoefte een voorspellende factor is voor ziekteverzuim. Daarom is in de NL-SH ook de relatie
Samenvatting Gehoor en de relatie met psychosociale gezondheid, werkgerelateerde variabelen en zorggebruik. De Nationale Longitudinale Studie naar Horen Slechthorendheid is een veelvoorkomende chronische
Directe toegang fysiotherapie: de keus is aan de patiënt.
Postprint Version 1.0 Journal website Pubmed link DOI Directe toegang fysiotherapie: de keus is aan de patiënt. MW. DR. C. J. LEEMRIJSE 1; MW. DRS. I.C.S. SWINKELS 1; DHR. DRS. M.F. PISTERS 1; DHR. DR.
Figuur 1: Type zorg waarvoor men naar het buitenland ging (N=145)
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding worden gebruikt (R. Bes, S. Wendel, E. Curfs & J. de Jong). Ervaringen met zorg in het buitenland positief, Factsheet.
U BENT AAN HET VINKEN
Vinken en/of vonken Prof. Dr. Dinny de Bakker RCH sandwich-nascholing, Tilburg 18/27 november 2013 Protocol aflopen Meetwaarden noteren Gedoe met KIS en ICT Gedoe met declaraties Mensen doorzagen over
Psychiatrische spoedinterventies in de eerste lijn: vreemd lichaam?
Psychiatrische spoedinterventies in de eerste lijn: vreemd lichaam? Jan De Lepeleire Huisarts ACHG Kuleuven UPC Kortenberg ote beg Vreemd Lichaam Huisarts Vaak wat onwennig tov psychiatrie en geestelijke
Advies en informatie direct vanaf beginfase belangrijk voor mantelzorgers van mensen met dementie
Deze factsheet maakt onderdeel uit van een reeks van twee factsheets. Factsheet 1 beschrijft de problemen en wensen van mantelzorgers van mensen met dementie. Factsheet 2 beschrijft de motieven en belasting
DE RELATIE TUSSEN TRAUMA EN PSYCHOSE. Tamar Kraan Psycholoog & PhD Student
DE RELATIE TUSSEN TRAUMA EN PSYCHOSE Tamar Kraan Psycholoog & PhD Student Definitie trauma in de kindertijd Emotioneel misbruik Emotionele verwaarlozing Fysiek misbruik Fysieke verwaarlozing Seksueel misbruik
Verzorgenden over kwaliteit van de zorg in verpleeg- en verzorgingshuizen Factsheet Panel Verpleegkundigen en Verzorgenden, september 2004
LEVV Landelijk Expertisecentrum Verpleging & Verzorging Verzorgenden over kwaliteit van de zorg in verpleeg- en verzorgings Factsheet Panel Verpleegkundigen en Verzorgenden, september 2004 Tien procent
V O LW A S S E N E N
PSYCHOSOCIALE GEZONDHEID V O LW A S S E N E N Volwassenen 2009 3 Volwassenenonderzoek 2009 Om inzicht te krijgen in de gezondheid van de inwoners in haar werkgebied, heeft de GGD Zuid-Holland West in 2009
Monitor jongeren 12 tot 24 jaar
Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland
Zou het u verbazen als deze patiënt over een jaar nog leeft?
Zou het u verbazen als deze patiënt over een jaar nog leeft? Het belang van een integraal anticiperend beleid 22 maart 2012 Bernardina Wanrooij Huisarts, consulent palliatieve zorg AMC Palliatieve zorg
Toegankelijkheid en effectiviteit van de geestelijke gezondheidszorg voor ouderen. Samenvatting
Toegankelijkheid en effectiviteit van de geestelijke gezondheidszorg voor ouderen Hoofdstuk 1 is de algemene inleiding van dit proefschrift. Psychische stoornissen komen geregeld voor bij ouderen (65-plus).
Factsheet 1, oktober 2007
Deze factsheet maakt onderdeel uit van een reeks van drie factsheets. Factsheet 1 beschrijft de bruikbaarheid en toepasbaarheid van de LDPmonitor. Factsheet 2 gaat in op de problemen en wensen van mantelzorgers
SAMENVATTING. Samenvatting
SAMENVATTING Het onderwerp van dit proefschrift betreft somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) in de huisartsenpraktijk. We spreken van SOLK als de lichamelijke klachten langer dan
Charlotte Penders, Verpleegkundig Specialist Marc Kamps, Medisch Maatschappelijk Werker 17 december 2014
Charlotte Penders, Verpleegkundig Specialist Marc Kamps, Medisch Maatschappelijk Werker 17 december 2014 Zorgpad Casus Cervixcarcinoom Follow up Supportive care Soorten zorg in de psychosociale ondersteuning
Videoregistratie. 12.1 Inleiding. 12.2 Variabelen en meetinstrumenten
12 Videoregistratie 12.1 Inleiding 105 Met behulp van de videoregistratie van huisartsconsulten worden aspecten van de huisarts-patiënt communicatie gemeten. Op deze wijze kunnen verbaal en non-verbaal
Samenvatting Beloop van beperkingen in activiteiten bij oudere patiënten met artrose van heup of knie
Beloop van beperkingen in activiteiten bij oudere patiënten met artrose van heup of knie Zoals beschreven in hoofdstuk 1, is artrose een chronische ziekte die vaak voorkomt bij ouderen en in het bijzonder
SAMENVATTING Depressie en verzuim Voorspellers voor verzuim en werkhervatting hoofdstuk 2 hoofdstuk 3
Samenvatting SAMENVATTING SAMENVATTING Depressie en verzuim Ongeveer 15% van de Nederlandse bevolking krijgt eens in zijn of haar leven een depressie. Het hebben van een depressie beïnvloedt het leven
Acute zorg door huisartsen in de dagzorg en op de huisartsenpost. Marieke Zwaanswijk, senior onderzoeker NIVEL
Acute zorg door huisartsen in de dagzorg en op de huisartsenpost Marieke Zwaanswijk, senior onderzoeker NIVEL NIVEL Zorgregistraties eerste lijn: wat is de meerwaarde voor de acute zorg? Inzicht in de
Onverklaarde chronische klachten verdwijnen niet altijd
Onderzoek Onverklaarde chronische klachten verdwijnen niet altijd Peter Verhaak, Susan Meijer, Adriaan Visser, Gerrit Wolters Inleiding Twintig procent van de contacten tussen huisarts en patiënt die op
ANTICONCEPTIEKEUZE Achtergronden en uitkomsten van anticonceptiegebruik
ANTICONCEPTIEKEUZE Achtergronden en uitkomsten van anticonceptiegebruik Charles Picavet, Linda van der Leest en Cecile Wijsen Rutgers Nisso Groep, mei 2008 Achtergrond Hoewel er veel verschillende anticonceptiemethoden
www.nivel.nl Jonge kinderen? Zorggebruik van de ouders is hoger dan van leeftijdsgenoten. Samenvatting Achtergrond en vraagstelling Zorggebruik
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding worden gebruikt. U vindt dit factsheet op www.nivel.nl. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met mevr. dr. L. Jabaaij,
Studiemiddag V VN - SPV. GGZ zorg in de eerstelijn; de POH GGZ heeft de toekomst!
Studiemiddag V VN - SPV GGZ zorg in de eerstelijn; de POH GGZ heeft de toekomst! Prof. dr. Niek de Wit, huisarts Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde UMC Utrecht Mijn
Sterilisatie: Contacten en uitvoering binnen de huisartsenpraktijk Factsheet Landelijk InformatieNetwerk Huisartsen, februari 2009
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (C van Dijk, R Verheij. Sterilisatie: Contacten en uitvoering binnen de huisartsenpraktijk. Utrecht: NIVEL 29 Sterilisatie:
De kindcheck op de huisartsenpost: mogelijkheden voor het signaleren van kindermishandeling
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (M. Zwaanswijk. De kindcheck op de huisartsenpost: mogelijkheden voor het signaleren van kindermishandeling, NIVEL, 2014)
Seksueel Overdraagbare Aandoeningen (SOA) Rubriekhouder: Mw. dr. I. van den Broek, (RIVM)(2008-2014)
Seksueel Overdraagbare Aandoeningen (SOA) Rubriekhouder: Mw. dr. I. van den Broek, (RIVM)(2008-2014) Inleiding Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA) zijn naast luchtweg-, maagdarm- en urineweginfecties
Geestelijke Gezondheid (19 64 jaar)
3a Geestelijke Gezondheid (19 64 jaar) Deze factsheet beschrijft de resultaten van de gezondheidspeiling najaar 2005 van volwassenen tot 65 jaar in Zuid-Holland Noord met betrekking tot de geestelijke
en psychosociale werkkenmerken voorspellen wie van de nog actief werkende bedrijfsen/
Moe! Studies naar hulpzoekend gedrag laten zien dat het besluit om een arts te bezoeken doorgaans het resultaat is van een complex proces. Niet alleen gezondheidsgerelateerde, maar ook sociale, culturele
De huisarts als ankerpunt
De huisarts als ankerpunt cogiscope 0313 11 JOris ijzermans Huisartsenzorg is een onmisbare basis voor zorg en onderzoek na rampen De huisarts als ankerpunt Vuurwerkramp Enschede, mei 2000 (Jorgen Caris/HH)
Samenwerking in de zorg kan beter denken zowel zorggebruikers als artsen
Deze publicatie is een uitgave van het IVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Anne E.M. Brabers, Margreet Reitsma-van Rooijen, Lode Wigersma & Judith D. de Jong. Samenwerking in de zorg kan beter
Verzekerden bezuinigen op hun zorgverzekering, het aantal overstappers neemt nog steeds toe. Margreet Reitsma-van Rooijen en Anne Brabers
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Margreet Reitsma-van Rooijen en Anne Brabers. Verzekerden bezuinigen op hun zorgverzekering, het aantal overstappers neemt
InFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Factsheet Astma-/COPD-Monitor Oktober 2006
Factsheet Astma-/COPD-Monitor Oktober 06 Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding worden gebruikt (M. Heijmans, Teveel mensen met COPD bewegen te weinig, NIVEL,
Vrije keuze van zorgaanbieders van belang bij het kiezen van een polis Margreet Reitsma-van Rooijen, Anne E.M. Brabers en Judith D.
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Reitsma-van Rooijen, M., Brabers, A.E.M., Jong, J.D. de. Vrije keuze van zorgaanbieders van belang bij het kiezen van een
Kwetsbaarheid bij ouderen: een uitdaging Risicofactoren, meetinstrumenten en samenhangende zorg
Kwetsbaarheid bij ouderen: een uitdaging Risicofactoren, meetinstrumenten en samenhangende zorg In vergrijzende samenlevingen is de zorg voor het toenemende aantal kwetsbare ouderen een grote uitdaging
Ongemerkt problematisch. Marieke Zwaanswijk (onderzoeker NIVEL) Marijke Lutjenhuis (huisarts)
Ongemerkt problematisch Marieke Zwaanswijk (onderzoeker NIVEL) Marijke Lutjenhuis (huisarts) Kijk, als een kind zich opzettelijk uit de auto gooit, dan is het vrij duidelijk dat er iets mis is. Dan heb
Monitor jongeren 12 tot 24 jaar
Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland
Compensatie eigen risico is nog onbekend
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (M. Reitsma-van Rooijen, J. de Jong. Compensatie eigen risico is nog onbekend Utrecht: NIVEL, 2009) worden gebruikt. U
Onderzoek en behandeling door de medisch psycholoog
Onderzoek en behandeling door de medisch psycholoog Inleiding In overleg met uw behandelend arts heeft u informatie gekregen over het maken van een afspraak met een medisch psycholoog van de afdeling
Homoseksueel ouder worden Charles Picavet
Homoseksueel ouder worden Charles Picavet Homoseksualiteit is in de Nederlandse samenleving steeds minder een probleem. Sinds de jaren 70 is er veel gewonnen op het terrein van gelijkberechtiging. Veel
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2
179 In dit proefschrift werden de resultaten beschreven van studies die zijn verricht bij volwassen vrouwen met symptomen van bekkenbodem dysfunctie. Deze symptomen komen frequent voor en kunnen de kwaliteit
Van Klacht tot Patiënt
Van Klacht tot Patiënt Master I-fase 1 Toelichting Achtergrondinformatie In de fase tot het doctoraal examen krijgt u een visie op de taak van de arts aangereikt, die wordt bepaald door de gedachte dat