Keuzeopdracht Kleurstoffen in snoep
|
|
- Jozef van de Velden
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 klas 2 havo/atheneum , periodeboek: Breng kleur in je leven! Keuzeopdracht Kleurstoffen in snoep Geef een wetenschappelijke presentatie op een conferentie (met de klas als publiek) over jouw onderzoek naar Welke kleurstoffen zitten in snoep en hoe gezond zijn ze? *** Onderzoeksopdracht FOOD & VITALITY locatie Mariënburg, Leeuwarden
2 Inleiding Je hebt gekozen voor de onderzoeksopdracht kleurstoffen in snoep. Kleur is een belangrijk aspect van de wereld om ons heen, en zeker ook in snoep. Zure matten, gomballen, banaantjes, fruitsleutels: het is allemaal erg lekker, maar het zit ook boordevol met kleurstoffen. Kleurstoffen die aan voedingsmiddelen worden toegevoegd worden additieven genoemd. De EU heeft een lijst van additieven opgesteld die zijn toegestaan in voedingsmiddelen voor menselijke consumptie, dit is de E-nummerslijst. De toegestane kleurstoffen zijn de nummers E100-E180. Er bestaan natuurlijke kleurstoffen (verkregen uit planten of dieren), natuuridentieke kleurstoffen (identiek aan een natuurlijk kleurstof, maar dan chemisch aangemaakt) en synthetische kleurstoffen (chemisch gesynthetiseerde kleurstoffen die niet in de natuur voorkomen). Maar zijn deze kleurstoffen wel echt onschadelijk? En wat is precies de noodzaak, behalve het snoepgoed een vrolijk kleurtje geven? Tegenwoordig wordt steeds meer aandacht besteed aan gezonde voeding en de veiligheid van ons voedsel. Met deze opdracht kom je iets meer te weten over kleurstoffen in snoep en over de veiligheid daarvan. Kleurstoffen in snoep is dus het thema, maar waar het natuurlijk ook over gaat is het onderzoeken, het beoefenen van vaardigheden én het ontwikkelen van een onderzoekende houding. Veel plezier! Oriëntatieopdracht 1 Voorbeelden van kleurstoffen die vaak in snoep worden toegevoegd zijn E102, E104, E110, E122, E124, E129, E131 en E171. Soms is het gebruik van additieven, zoals conserveringsmiddelen, nodig voor de voedselveiligheid. Het nut van kleurstoffen, daarentegen, staat ter discussie, omdat deze niet nodig zijn voor veilige consumptie. Kleurstoffen worden immers vooral toegevoegd omdat de consument een product wil dat er mooi uitziet. - Zoek van bovengenoemde kleurstoffen op om welke kleuren het gaat en onder welke categorie te vallen. - Hebben deze kleurstoffen negatieve effecten op de gezondheid? Aandachtspunten: - Maak een taakverdeling: wie doet welke kleur? - Wissel in je groepje onderling websites uit die bruikbaar zijn. - Zorg voor een goede bronvermelding! Aan hebben we niet zoveel, evenals Knip de volledige website uit de browserbalk en plak deze in je lijst van bronvermeldingen.
3 - Maak gebruik van verschillende websites. Trek conclusies als je diverse keren dezelfde informatie krijgt over een kleur, maar geef ook aan waar de websites verschillen in hun uitleg. - Wees kritisch in je informatieverwerving! Blijf niet hangen bij één website waarvan je denkt dat die betrouwbaar is. Of betreft de website een werkstuk van een kind van 8? Kijk dan ook vooral even verder - Ook nu weer geldt dat ieder groepslid alle informatie moet hebben, het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Oriëntatieopdracht 2 Een manier om te onderzoeken hoeveel en welke kleurstoffen aanwezig zijn in voedingsmiddelen is gebruik te maken van de scheidingsmethode chromatografie. Je gaat kennis maken met deze scheidingstechniek door te onderzoeken welke kleuren aanwezig zijn in verschillende kleurstiften. Het voorschrift voor chromatografie vind je in dit periodeboek. Lees nog even de veiligheidsregels door. Beantwoord na het experiment de volgende vragen: - Wordt de zwarte kleur in de zwarte viltstift veroorzaakt door één zwarte kleurstof of is de zwarte kleur het resultaat van de combinatie van verschillende andere kleurstoffen? - En hoe zit het met je andere geteste viltstiften? Oriëntatieopdracht 3 Een voorbeeld van een natuurlijke kleurstof is E140: spinaziechlorofyl. Onderzoek met behulp van chromatografie of deze kleurstof een zuivere stof is of bestaat uit een combinatie van kleurstoffen. Voor deze opdracht heb je een andere loopvloeistof nodig: een mengsel van petroleumether en aceton (vraag de TOA) Onderzoeksopdracht 4 In je eigen onderzoek ga je kijken welke kleurstoffen er is M&M s zitten. Ook hier kan je gebruik maken van chromatografie. Een manier om er achter te komen welke kleurstoffen in M&M s zitten is in het chromatogram ook bekende kleurstoffen mee te laten lopen. Een eigenschap van een kleurstof is dat het onder dezelfde omstandigheden altijd op dezelfde plek terechtkomt in het chromatogram. Aandachtspunten zijn: - Is de groene kleurstof van groene M&M s E140? - Vraag de TOA of hij een aantal kleurstoffen die goedgekeurd zijn voor consumptie op voorraad heeft, laat deze kleurstoffen meelopen met de M&M-kleurstoffen.
4 Bij je eigen onderzoekje maak je gebruik van de natuurwetenschappelijke methode. De natuurwetenschappelijke methode bestaat uit verschillende stappen: Een aantal stappen zijn al uitgewerkt voor je. Werk de rest van jouw stappen zelf uit. Opdracht presentatie maken 5 Maak een presentatie voor de groep. bronnen
5 Voorschrift chromatografie bekerglas filtreerpapiertje potloodlijn opbrengstippen loopvloeistof nodig - spuitfles demiwater ml bekerglas - viltstiften - filtreerpapiertje - metalen draad - loopvloeistof - potlood - liniaal - stamper en mortier voorschrift chromatografie viltstiften - maak je eigen foto s voor verslaglegging - Giet in een 250 ml bekerglas 1 cm loopvloeistof, in dit geval water - Trek 2 cm van de onderkant van het filtreerpapiertje met potlood en liniaal een lijn - Zet op lijn een stip van een zwarte viltstift en van twee andere kleuren naar keuze - Vouw het filtreerpapiertje aan de bovenkant om en hang het in het 250 ml bekerglas, zorg ervoor dat de potloodlijn boven het vloeistofniveau komt - Wacht tot het vloeistofniveau opgetrokken is tot 1 cm onder de bovenkant van het filtreerpapiertje
6 - Haal het filtreerpapiertje uit het bekerglas en laat het drogen voorschrift chromatografie spinazie - maak je eigen foto s voor verslaglegging - Giet in een 250 ml bekerglas 1 cm loopvloeistof, in dit petroleumether/aceton - Trek 2 cm van de onderkant van het filtreerpapiertje met potlood en liniaal een lijn - Pureer de sinazie met stamper en mortier - doe dit in een reageerbuis - los de kleurstof op in 0,5 ml loopvloeistof - breng met een capillair enkele druppels op de potloodlijn van het filtreerpapiertje - vouw het filtreerpapiertje aan de bovenkant om en hang het in het 250 ml bekerglas voorschrift chromatografie M&M s - maak je eigen foto s voor verslaglegging - Giet in een 250 ml bekerglas 1 cm loopvloeistof, in dit geval water - Trek 2 cm van de onderkant van het filtreerpapiertje met potlood en liniaal een lijn - doe drie gekleurde M&M s in een reageerbuis - los de kleurstof op in 0,5 ml loopvloeistof - breng met een capillair enkele druppels op de potloodlijn van het filtreerpapiertje - vouw het filtreerpapiertje aan de bovenkant om en hang het in het 250 ml bekerglas -
Keuzeopdracht Textiel verven
klas 2 havo/atheneum 2013-2014, periodeboek: Breng kleur in je leven! Keuzeopdracht Textiel verven Ontwerp en maak een kledingstuk van spijkerstof voor de R&D-mascotte en presenteer je product aan de groep***
Nadere informatieKeuzeopdracht Cyanotypie
klas 2 havo/atheneum 2013-2014, periodeboek: Breng kleur in je leven! Keuzeopdracht Cyanotypie Ontwerp en maak een R&D-kunstwerk gebruikmakende van cyanotypie en presenteer je product aan de groep ***
Nadere informatieKeuzeopdracht Beïnvloeding door kleur
klas 2 havo/atheneum 2013-2014, periodeboek: Breng kleur in je leven! Keuzeopdracht Beïnvloeding door kleur Geef een wetenschappelijke presentatie op een conferentie (met de klas als publiek) over jouw
Nadere informatieDEEL 2. Papierchromatografie. VWO 6 BIOLOGIE Practisch SchoolOnderzoek 2 12 april min
VWO 6 BIOLOGIE Practisch SchoolOnderzoek 2 12 april 2012 45 + 75 min Naam:. Klas: Het Praktisch Schoolexamen bestaat uit 2 gedeelten. In het eerste deel ga je een proefopzet opstellen hoe de natuurzuiverheid
Nadere informatieDe TOA heeft een aantal potjes klaargezet. In sommige potjes zit een oplossing, in andere potjes zit een vaste stof.
OPDRACHT 9 Practicum Om je kennis van de scheidingsmethoden en oplosbaarheid te vergroten volgen hieronder een aantal proeven. Ook krijg je een proef over indicatoren / reagens. Met behulp daarvan kun
Nadere informatieVerslag Scheikunde scheidingsmethoden
Verslag Scheikunde scheidingsmethoden Verslag door Chocolaatje 1906 woorden 23 oktober 2017 7,9 23 keer beoordeeld Vak Scheikunde EXP. 3,2. hoe kun je een suspensie van krijt in water scheiden? Bezinken
Nadere informatieCHIPS. light versus naturel
CHIPS light versus naturel 1 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Voedingswaarden van chips volgens de etiketten op de verpakking... 4 3. Experimenten... 5 Experiment 1: Vetgehalte van chips bepalen... 5 Experiment
Nadere informatieNATIONALE SCHEIKUNDEOLYMPIADE EINDTOETS PRACTICUM
NATINALE SCHEIKUNDELYMPIADE EINDTETS PRACTICUM Universiteit Twente Enschede dinsdag 13 juni 2006 Deze eindtoets bestaat uit 3 practicumonderdelen en 3 antwoordbladen De toets duurt maximaal 4 klokuren.
Nadere informatieOnderscheid tussen chocolade en dieetchocolade
Onderscheid tussen chocolade en dieetchocolade 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we chocolade onderscheiden van dieetchocolade? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Scheidingstechnieken,
Nadere informatieonderzoek water opdrachtkaart Onderdeel A les 5-6.6
Onderdeel A 1. 2. 3. 4. 5. Lees de opdracht. Noteer de verwachting. Voer het onderzoek uit. Noteer het resultaat. Noteer de verklaring. - twee glazen - bol dikke wol - schaar - liniaal - viltstift, donkere
Nadere informatieVlinder maken met een koffiefilter
Kinderactiemodel klimaatcampagne 2011 Knutseltips vlinders maken Maak een vlinder-knutselhoek waar kinderen allerlei vlinders kunnen knutselen. Hierna geven we een overzicht van enkele concrete voorbeelden
Nadere informatieDocentenhandleiding 6x5 Daderprofiel DNA kit
Docentenhandleiding 6x5 Daderprofiel DNA kit #VOS-038A versie 2.0 Inhoud kit: 6 x 5 DNA profielen 6 x Dader profiel 6 x 200µl loading dye (kleurloze vloeistof) 4 g agarose 400µl gel dye (1000x) 100ml elektroforese
Nadere informatieDroge boon. Ik heb nodig: - een droge boon - een geweekte boon - weegschaal - een liniaal - kleurpotloden
De boon Ik heb nodig: - een droge boon - een geweekte boon - weegschaal - een liniaal - kleurpotloden 1. Bekijk een droge en een geweekte boon. Vul het schema hieronder in. Droge boon Geweekte boon Welke
Nadere informatiePENTA college CSG Scala Rietvelden vakgroep biologie Glaswerk practicum. Naam: Klas: Samengewerkt met:
Glaswerk practicum Naam: Klas: Samengewerkt met: 1 Inhoudsopgave Stofonderdelen Blz. Inleiding glaswerk: 2 - Doelen glaswerkpracticum & eindpracticum - Planning Veiligheidregels: 3 - Opdracht 1 Glaswerkpracticum:
Nadere informatieAntwoorden hoofdstuk 3
Antwoorden hoofdstuk 3 1. Drie voorbeelden van een verbinding zijn water, een zout en bijvoorbeeld ammoniak. 2. Kaliumbromide een zuivere stof omdat kalium en broom in een verbinding zitten. 3. Hier vind
Nadere informatieOpdracht 1 Werkblad Tekenen met Tape. Opdracht 2 Werkblad Make your own Mondriaan. Opdracht 3 Werkblad Hands in tape
Opdracht 1 Werkblad Tekenen met Tape Opdracht 2 Werkblad Make your own Mondriaan Opdracht 3 Werkblad Hands in tape Opdracht 4 Werkblad Duct tape portmo TAPE UR DAY Werkblad Tape Wall Painting Werkblad
Nadere informatieDE NATIONALE WETENSCHAPSAGENDA VOOR SCHOLIEREN - DEEL 1 VMBO
DEEL 1 DE NATIONALE WETENSCHAPSAGENDA VOOR SCHOLIEREN - DEEL 1 In Nederland wordt veel wetenschappelijk onderzoek gedaan. Maar wie bepaalt wat er onderzocht wordt? In het voorjaar van 2015 hebben Nederlanders
Nadere informatieChromatografische experimenten met een SPE kolom
Chromatografische experimenten met een SPE kolom Frans Killian, juni 2007 www.nano2.nl/spe.pdf Kleine Solid Phase Extraction kolommetjes voor preparatieve vloeistofchromatografie zijn te koop met verschillende
Nadere informatieRESEARCH & DESIGN. keuzeonderzoeken. Verwondering: het begin van wetenschap. klas 1 havo/atheneum 2013-2014, periodeboek 1A:
RESEARCH & DESIGN klas 1 havo/atheneum 2013-2014, periodeboek 1A: Verwondering: het begin van wetenschap keuzeonderzoeken locatie Mariënburg, Leeuwarden Research & Design Project: Verwondering: het begin
Nadere informatieEen stof heeft altijd stofeigenschappen. Door hier gebruik van te maken, kun je stoffen makkelijk scheiden.
Stoffen scheiden Schrijf bij elke proef steeds je waarnemingen in je schrift. Bij het doen van experimenten is het belangrijk dat je goed opschrijft wat je hebt gedaan, zodat andere mensen jouw experiment
Nadere informatieNovel Foods. Wetgeving, toelating, voorbeelden en gebruik. Heereluurt Heeres
Wetgeving, toelating, voorbeelden en gebruik 2 Novel foods Wetgeving Toelating Voorbeelden Gebruik 3 Wetgeving Novel foods Verordening (EG) nr. 258/97 betreffende nieuwe voedingsmiddelen en nieuwe voedselingrediënten
Nadere informatieWhat s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht
What s up Zuiderzeeland? Maatschappijleer/ geschiedenis praktische opdracht, 4hv Naam: Klas: Geschiedenis Chronologie In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat de geschiedenis
Nadere informatieOefenvragen Hoofdstuk 6 Chemische industrie
Oefenvragen Hoofdstuk 6 Chemische industrie Vraag 1 Koppel de begrippen (12345) aan de juiste omschrijving (ABCDE). A. molecuul dat is gemaakt uit een grote hoeveelheid aan elkaar gekoppelde kleine moleculen.
Nadere informatieOpdrachtenfiche mijn orkest
Opdrachtenfiche mijn orkest PER TWEE/IN GROEP In een orkest spelen instrumenten samen. Elk instrument werkt op een andere manier en geeft een ander soort geluid. Hier kan je vijf leuke instrumenten in
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
HET DUIZELT VOOR JE OGEN Maar je hersenen maken er een mooie film van. Met een speciale ronddraaiende trommel met spleetjes: een zoötroop, kunnen jullie je eigen bioscoop maken. Maak allebei een aantal
Nadere informatiemengsels onderscheiden van zuivere stoffen aan de hand van gegeven of van waargenomen fysische eigenschappen;
Leergebied: zuivere stoffen Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 1.4.5 - mengsels onderscheiden van zuivere stoffen aan de hand van gegeven of van waargenomen fysische eigenschappen; 2.3 - een verzameling
Nadere informatieBorrelhapjes met energie
Borrelhapjes met energie Keuzeopdracht voor biologie bovenbouw vwo Een practicum over voedingstoffen, voedingsmiddelen en energie Voorkennis: kennis over voeding uit de onderbouw biologie/verzorging. Termen
Nadere informatieRACEN met... WC-papier
RACEN met... WC-papier 1 Fossiele Brandstoffen Nadelen 1) Voorraden zijn eindig. 2) Afhankelijkheid van oliestaten 3) Bij verbranding komen broeikasgassen vrij: CO2/NOx/CH4 1000 1500 2000 2 Fossiele Brandstoffen
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 5. Een collage maken 6
Inhoud Voorwoord 5 Een collage maken 6 1 Additieven en gezondheid 11 1.1 Het oog wil ook wat! 11 1.2 Op je gezondheid! 17 1.3 Ten minste houdbaar tot... 22 1.4 Afsluiting 25 2 Hulp van bacteriën en schimmels
Nadere informatieTelefoonhoesje. Patroon 1 Patroon 2 Patroon voor zelfhechtende voering
Instructies Dit heb je nodig: Totally Me!- naaimachine 2 stukjes stof (11,4 cm x 33 cm) 1 stukje zelfhechtende voering 6,4 cm dun elastiek 1 gekleurde knoop Schaar Spelden De patronen staan op de laatste
Nadere informatieProject : Ontwikkeling methoden voor het aantonen en bepalen van kleurstoffen Onderwerp: Identificatie van een gele kleurstof in/op kip
AFDELING ADDITIEVEN EN SPOORELEMENTEN VERSLAG 80.1+3 1980-09-25 Pr. nr. : 7. 250 Project : Ontwikkeling methoden voor het aantonen en bepalen van kleurstoffen Onderwerp: Identificatie van een gele kleurstof
Nadere informatieShowdechemie2. Demonstreren met Showde. dechemie
Demonstreren met Showde dechemie Programma 1. Twee demo s 2. Demonstreren kun je leren 3. Zelf aan de slag 4. Evaluatie Demonstreren kun je leren! Hoe? Kies een geschikte proef *open dag * ouderavond *
Nadere informatie1e klas. BiNaSch slootwateronderzoek. Deze reader is van: Scala Rietvelden Vakgroepen natuurkunde, scheikunde en biologie 1e klas. Klas:.
1e klas BiNaSch slootwateronderzoek Deze reader is van: Klas:. Docent: Vakgroepen natuurkunde, scheikunde en biologie 1e klas Waterkwaliteit In deze lessencyclus ga je naar de kwaliteit van het water van
Nadere informatieDunnelaagchromatografie
Dunnelaagchromatografie Inleiding Chromatografie is de scheiding van een mengsel van twee of meerdere stoffen door verdeling tussen twee fasen, waarbij één fase bewegend is (mobiel) en de andere stationair.
Nadere informatiegist luchtige schimmels
gist luchtige schimmels Zonder microben zou jouw ontbijt er heel anders uitzien. Dan was er bijvoorbeeld geen brood, geen kaas en geen yoghurt. Ook heel veel ander eten en drinken, zoals wijn, bier, koffie,
Nadere informatieMicro-organismen kweken en bekijken. Zelf bacteriën kweken. Benodigdheden. Werkwijze. Ziek van virussen?
Micro-organismen kweken en bekijken Zelf bacteriën kweken Je gaat zelf bacteriën kweken. Benodigdheden twee lege petrischaaltjes met daarop je naam, klas en datum brander en lucifers vloeibare voedingsbodem
Nadere informatieOnderzoeksformulier KRENTEN
1.2 Onderzoeksvraag Waardoor bewegen krenten op en neer in een mengsel van water, azijn en soda? 2.1 Materiaallijst Voor dit onderzoek heb je nodig: o twee bekerglazen o 300 ml water o 100 ml azijn o een
Nadere informatieBeste leerkracht, leerling,
Voortraject Beste leerkracht, leerling, Binnenkort staat de Techno Trailer bij jullie voor de schoolpoort. Wij kijken er alvast naar uit om jullie te mogen ontmoeten. Graag willen we jullie die dag volledig
Nadere informatieVerificatie van "vrij van" additieven declaraties op levensmiddelen. Datum 17 augustus 2011
Verificatie van "vrij van" additieven declaraties op levensmiddelen Datum 17 augustus 2011 verificatie van "vrij van" additieven declaraties op levensmiddelen 17 augustus 2011 DE AID, PD EN VWA BOUWEN
Nadere informatieBEWAREN VAN GROENTEN EN FRUIT LEERPLANNEN EN EINDTERMEN LES WETENSCHAPPEN
BEWAREN VAN GROENTEN EN FRUIT LEERPLANNEN EN EINDTERMEN A. Gesubsidieerd vrij onderwijs LES WETENSCHAPPEN 1. VVKSO Leerplan 3 e graad secundair onderwijs TSO TV Biotechnische Wetenschappen LICAP Brussel-
Nadere informatieDocentenhandleiding 2x15 Daderprofiel DNA kit
Docentenhandleiding 2x15 Daderprofiel DNA kit #VOS-038 versie 2.1 Inhoud kit: 2 x 15 DNA profielen 2 x Dader profiel 2 x 1 ml loading dye (kleurloze vloeistof) 3 g agarose 400 µl blauwe gel dye (1000x)
Nadere informatieSectorwerkstuk 2010-2011
Sectorwerkstuk 2010-2011 Namen: ---------------------------------------------------------------------------------------- Klas: -------------------- Sector: --------------------------------------------
Nadere informatieEEN APPELTJE VOOR DE DORST
EEN APPELTJE VOOR DE DORST Deze les gaat over appels en kippen. Je hebt heel veel verschillende appels. Appels in allerlei kleuren: groen, geel, knalrood. En in heel veel smaken: zoet, een beetje zurig,
Nadere informatieWa W rm r t m e Inlage
Inlage Proef 1 nattigheid - 1 Erlenmeyer (nr. 10) - 1 Rubberen stop (nr. 18) - Heet water Doe wat heet water in de erlenmeyer. Doe de stop erop en kijk wat er gebeurt. Kun je dit beschrijven? Proef 2 Frisse
Nadere informatieDocentenhandleiding 2x16 Daderprofiel Dye kit
Docentenhandleiding 2x16 Daderprofiel Dye kit #VOS-039 versie 1.0 Inhoud kit: 2 x 15 Dye profielen 2 x Daderprofiel 3 g agarose 20 ml TAE 100x Benodigdheden: Electroforese opstelling inclusief voeding
Nadere informatieSIERADEN 35 ONTWERPEN VOOR UREN CREAPLEZIER
SIERADEN 35 ONTWERPEN VOOR UREN CREAPLEZIER INHOUD Woordje vooraf 7 Onderdelen 9 Soorten tangen 10 Gebruikte technieken 11 Algemene techniek vintage juweeltjes 15 VINTAGE JUWELEN MET GLASCABOCHON EN RESIN
Nadere informatieLes 2 Kleuren mengen en categoriseren
Les 2 Kleuren mengen en categoriseren De spectrale kleuren die in de vorige les genoemd zijn, zijn slechts de belangrijkste kleuren. Er bestaan enorm veel verschillende kleuren. Dit komt doordat de spectrale
Nadere informatieWas houdt vogels droog.
Lesbrief Onderzoekend Leren Was houdt vogels droog. Gebruik deze lesbrief bij de proef Vette veren en de leerkrachtgids Onderzoekend leren met chemie. Deze lesbrief geeft verdieping op de proef Vette veren
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
LEKKER BAKKEN IN DE ZON! Nee niet zonnebaden, maar barbecuen zonder hout of kolen! Dat kan ook met zonlicht. Het lijkt een beetje op een oude truc met een sterk vergrootglas. Als de zon goed schijnt, en
Nadere informatieTalent4U 3. Lessenserie voor het vmbo. Bodemonderzoek. Inhoud. Talent4U. Het milieulaboratorium
3 Het milieulaboratorium 1 Lessenserie voor het vmbo Bodemonderzoek Inhoud Introductie... 2 Opdracht 1 Practicum... 3 Opdracht 2 Het echte werk.... 8 Opdracht 3 Werken als chemisch analist... 9 Opdracht
Nadere informatielesformulier en -planning
lesformulier en -planning opleiding docent Beeldende Kunst en Vormgeving student(e) :.Danique Voorthuijzen stagecoach : meneer Arends studiejaar: : 1 2 3 4 (LiO) school : van Heemskerkschool RENN 4 VSO
Nadere informatieDocentenhandleiding Medicijn vs. Maagzuur
Docentenhandleiding Medicijn vs. Maagzuur Inhoudsopgave: Algemeen 2 Aanwijzingen bij de proeven Reactiesnelheid 3 Gasontwikkeling 6 Dit boekje is tot stand gekomen onder leiding van Stichting C3. Met dank
Nadere informatieAVONTURENPAKKET DE UITVINDERS
LESBRIEVEN LEERLINGEN WERKBLAD LESBRIEF 3: VLIEGEN Verhaal: De Uitvinders en De Verdronken Rivier (deel 3) Vliegen Opdracht 1: Opdracht 2: Opdracht 3: Ontwerp een vliegmachine Proefvliegen: drijven op
Nadere informatieIndi Go! Synthese Toepassing Onderzoek Onderzoeksproject in het sciencelab van de UvA voor klas 3 HAVO/VWO
Indi Go! Synthese Toepassing Onderzoek Onderzoeksproject in het sciencelab van de UvA voor klas 3 HAVO/VWO Indigo leerlingenhandleiding 1 Bewerkt door Guido Guijt, Hans van Dijk en Frank Schweikert Het
Nadere informatieKleur en kleurstoffen...
Hiernaast zie je een afbeelding van de Dagpauwoog. Het is een in Nederland veel voorkomende dagvlinder waarvan de rupsen vooral op brandnetels leven. De ronde vlekken op de vleugels lijken op grote ogen
Nadere informatieProef met melk en kleurstof
Proef met melk en kleurstof Welke soorten melk zijn er? In welke melk zit het meeste vet? Wat gebruik je om de afwas te doen? Waarom gebruik je dat? DE PROEF Wat gebeurt er? Je ziet de kleuren wegvloeien
Nadere informatiewww.zonweringbenelux.nl
www.zonweringbenelux.nl Model : Met Flap Wij maken hier een vouwgordijn van 1 meter breed x 1 meter hoog gemaakt van een kamerhoge stof die recht van draad is. Benodigdheden: Schaar Naaimachine Strijkplank
Nadere informatieWater & waterzuivering. Inlage
Water & waterzuiv waterzuiv Inlage Water & waterzuiv Proef 1 Ik en water - 2x Werkblad 1 - Schaar Dit is een memoryspel. Je speelt dit dus minstens met zijn tweeën. Het gaat over dingen die je niet kunt
Nadere informatieover vogels rondom school. Kijk op www.vogelweekend.be/scholen voor alle werkbladen en informatie over de Vogelweek voor Scholen.
VOGELWEEK VOOR SCHOLEN: VOOR DE LEERKRACHT Bouw een voederplank Klus je mee? Natuurpunt organiseert de Grote Vogelweek voor Scholen. Leer de vogels rondom je school kennen, tel hoeveel er zijn en doe mee
Nadere informatiePapierelektroforese van enkele aminozuren
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Dick Naafs 26 April 2013 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/43342 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieDoezijde. Zelf verf maken. Wat ga je doen? Je gaat zelf verf maken en hier ook mee verven!
Doezijde Zelf verf maken Wat ga je doen? Je gaat zelf verf maken en hier ook mee verven! Wat heb je nodig? Spullen Kwast of penseel Vel wit A4 papier om op te verven 4 schaaltjes Limonadeglas 4 theelepeltjes
Nadere informatieBasisplaat. Bouw de basisplaat voor je elektrospel. Dit is de onderste plaat waarop alles zal gemonteerd worden.
Basisplaat Het is me Wat t / Kwist t Bouw de basisplaat voor je elektrospel. Dit is de onderste plaat waarop alles zal gemonteerd worden. 1. Neem een stevig stuk karton in A4-formaat. 2. Vouw een A4-papier
Nadere informatieBIOLOGIE Bovenbouw P.O. Zoete wortels
BIOLOGIE Bovenbouw P.O. Zoete wortels x www.dlwbiologie.wordpress.com Oriëntatiefase Osmose is een natuurkundig verschijnsel, waar ieder organisme mee te maken heeft. Zo speelt bij planten osmose een rol
Nadere informatieNLT: De Bodem Leeft. Naam:...
NLT: De Bodem Leeft. Naam:... Experiment: Hoe schoon is jouw achtertuin? inleiding Inleiding: Soms lees je in de krant of zie je op TV, dat er een woonwijk afgebroken moet worden, omdat de grond er ernstig
Nadere informatieA person who never made a mistake never tried anything new.
Beroepenproject klas 3 droomberoep A person who never made a mistake never tried anything new. Albert Einstein Naam:.. Klas:. Mentor:.. Schooljaar: 2016-2017 1 Als je droomt, is alles mogelijk. Een droomberoep
Nadere informatieNascholing: Scheidingstechnieken (praktijk/ict/didactisch)
Nascholing: Scheidingstechnieken (praktijk/ict/didactisch) Donderdag 14 oktober 2010 Lerarenopleiding BASO Begeleiding: F. Poncelet Info: http://www.khlim.be/ecache/33160/scheidingstechnieken_proeven_met_dagdagelij
Nadere informatieMaken van siliconen uit zand
Maken van siliconen uit zand Onderzoeksvraag Kunnen we siliconen maken uit zand? Voorbereiding Begrippen als achtergrond voor experiment exotherme reactie redoxreacties Materiaal + stoffen - oogbescherming
Nadere informatieOnderzoekend leren Vette veren
Onderzoekend leren Vette veren Inhoudsopgave Inleiding 3 Lesopzet 3 Lesplan 4 Stap 1. Introductie 4 Stap 2. Verkennen 4 Stap 3. Opzetten onderzoek 5 Stap 4. Uitvoeren onderzoek 5 Stap 5. Concluderen 5
Nadere informatieProef Scheikunde Zure en basische schoonmaak middelen; pipet en buret; titreren
Proef Scheikunde Zure en basische schoonmaak middelen; pipet en buret; titreren Proef door een scholier 1617 woorden 10 maart 2003 5,1 74 keer beoordeeld Vak Scheikunde Zure en basische schoonmaak middelen
Nadere informatieSTAP 1 Bekijk de doebladen goed. Kijk vooral goed naar de tekeningen. Probeer nu al zoveel mogelijk te snappen van wat je allemaal gaat doen.
doeblad WAT GA JE DOEN? Je gaat een elektrospel maken. Je leert hoe je elektrische verbindingen moet maken en hoe je een batterij en een fitting moet aansluiten. Het werkstuk mag je meenemen naar huis.
Nadere informatieBeroepsproduct Project Wetenschap en technologie op de basisschool
Beroepsproduct Project Wetenschap en technologie op de basisschool In dit beroepsproduct ontwerp je onderwijs op het gebied van Wetenschap en technologie voor de basisschool. Uitgangspunt bij je onderwijsontwerp
Nadere informatieKlas 4 mavo. Werkstuk ontwikkelingsland hoofdstuk 7 Pagina 1
Klas 4 mavo Werkstuk ontwikkelingsland hoofdstuk 7 Pagina 1 Praktische opdracht economie klas 4 Ontwikkelingslanden Dit PO is een vervolg op hoofdstuk 7. We hebben het in hoofdstuk 7 gehad over het geld
Nadere informatieunicorn stokpaard DIY NAAIPATROON
unicorn stokpaard DIY NAAIPATROON EENHOORN STOKPAARD DIY NAAIPATROON Wat leuk dat je je eigen eenhoorn stokpaard gaat maken! Lees voordat je begint eerst de uitleg door en leg de benodigdheden klaar. Alle
Nadere informatieHet kiemen van zaden
Het kiemen van zaden Dit Werkblad is van... Bij deze opdrachten gaan we in een aantal weken het ontkiemen van zaden volgen. We hebben daarvoor bonen uitgekozen, omdat dit zaden zijn, waarbij de ontkieming
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
WAT IS EEN HYDRAULISCH SYSTEEM? Jullie gaan een exhibit ontwerpen waarbij jullie de bezoekers kennis laten maken met een hydraulisch systeem. Met de exhibit kunnen de bezoekers iets op afstand laten bewegen.
Nadere informatieLesbrief : Melk en essentiële aminozuren Versie januari 2015
Lesbrief : Melk en essentiële aminozuren Versie januari 2015 Gepubliceerd en gedistribueerd door Universiteit Utrecht Departement Scheikunde Onderwijsinstituut Scheikunde Padualaan 8 3584 CH Utrecht Nederland
Nadere informatieKnutselen met. Papier-Maché
Knutselen met Papier-Maché Papier-Maché Pritt Papier-Maché is een poederlijm die door kinderen of volwassenen kan worden gebruikt om makkelijke of moeilijke knutselwerken te maken. Om een papier-maché-knutselwerk
Nadere informatieLEPELGANZEN HOE GA JE TE WERK:
LEPELGANZEN WAT HEB JE NODIG: - een houten lepel van 30 cm: T810 - witte pluimpjes: T208 - geel en wit fotokarton: 141725-141700 - wiebeloogjes zelfklevend: T2281 - witte verf: H021 - lijm: T054 - natuurraffia
Nadere informatieDe tijd vliegt! Naam: Klas: School: Datum:
De tijd vliegt! Naam: Klas: School: Datum: 1 Activeer Maten mensen uit oude culturen de tijd? Deden ze dat net als wij? Waar moet men rekening mee houden om zo nauwkeurig mogelijk de tijd te meten? Onderzoek
Nadere informatieProgramma van Inhoud en Toetsing (PIT)
20152016 week 1 t/m week 2 8 verschillende tekenopdrachten In deze introductieopdracht laat je zien wat voor vaardigheden en technieken je beheerst op het gebied van tekenen. 8 kleine tekeningen maken
Nadere informatieDEEL 2: Leerdoelenoverzicht (groep 3-4)
Excellente gespreksvoering met excellente leerlingen DEEL 2: Leerdoelenoverzicht (groep 3-4) Deze uitgave maakt onderdeel uit van het product Excellente gespreksvoering met excellente leerlingen. Dit product
Nadere informatieGroep 5/6 Variaties op een zonnebloem *
Groep 5/6 Variaties op een zonnebloem * Nodig Per leerling 1 sheet van 50x50 cm. Papier A3 of half vel Tekenpotloden Goede scharen Pandakrijtjes Acrylverf+penselen+water Onderleggers Watervaste viltstift
Nadere informatieWerkbeschrijving tekenmap met elastiek
Werkbeschrijving tekenmap met elastiek Materiaal 2 stukken grijs karton 35 x 50 cm, 2,5 mm dik Stevige katoenen stof 80 x 60 cm 2 stroken boekbinderslinnen: 1 van 10 x 59 cm (buitenrugstrook) en 1 van
Nadere informatieSectorwerkstuk 2012-2013
Sectorwerkstuk 2012-2013 Namen: ---------------------------------------------------------------------------------------- Klas: -------------------- Sector: --------------------------------------------
Nadere informatiepaaskrant VROLIJK PASEN
paaskrant VROLIJK PASEN Benodigheden: *Een stuk stevig papier (liefst gekleurd), *schaar, *lijm, *potlood, *liniaal en *een plukje watten. Voorbeeld links geeft aan hoe je de lijnen moet tekenen met een
Nadere informatieLesbrief Onderzoekend leren Vette Veren. Gebruik deze lesbrief bij de proef Vette veren en de Leerkrachtgids Onderzoekend leren met chemie.
Lesbrief Onderzoekend leren Vette Veren Gebruik deze lesbrief bij de proef en de Leerkrachtgids Onderzoekend leren met chemie. 1 van 7 Inleiding Deze lesbrief geeft verdieping op de proef en is een lessuggestie
Nadere informatieSamenvatting door Daphne 1139 woorden 25 mei keer beoordeeld. Scheikunde
Samenvatting door Daphne 1139 woorden 25 mei 2016 4 3 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Par 4.1 voedsel Voedsel is leven Een deel van je voeding wordt in je lichaamscellen verbrand.
Nadere informatieunicorn knutselboek het Pia Deges Fantastische knutselideeën in alle kleuren van de regenboog c r eati ef karakter
het unicorn knutselboek Fantastische knutselideeën in alle kleuren van de regenboog Pia Deges c r eati ef karakter 22-01_Eenhoorn_knutselboek_NL.indd 1 inhoud Basisinstructies... 4 Materiaal... 6 Kleine
Nadere informatie2012 Onderwijsinstituut Scheikunde, Universiteit Utrecht, Nederland
Lesbrief fluorescine en ph Versie 2 april 2012 Gepubliceerd en gedistribueerd door Universiteit Utrecht Departement Scheikunde Onderwijsinstituut Scheikunde Sorbonnelaan 16 3584 CA Utrecht Nederland Telefoon:
Nadere informatie2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27
Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend
Nadere informatieOefenen met breuken. Circuitles voor groep 6
Oefenen met breuken. Circuitles voor groep 6 Circuit met verschillende hoeken. Hierbij meerder intellegenties aanspreken. De kinderen wel in vele hoeken laten komen, zodat ze op verschillende manieren
Nadere informatieHoe voer ik een onderzoek uit? Een stappenplan om te helpen een onderzoek uit te voeren.
Hoe voer ik een onderzoek uit? Een stappenplan om te helpen een onderzoek uit te voeren. Bij het doen van onderzoek onderscheid je vier fasen: 1 De fase van voorbereiding 2 De fase van uitvoering 3 De
Nadere informatieTips voor activiteiten in de winter, lekker knutselen
Tips voor activiteiten in de winter, lekker knutselen 1) Voor de kleinste kinderen In de winter kunnen vogels wel wat extra s gebruiken. Met kinderen van alle leeftijden kun je hiermee aan de slag. Dennenappels
Nadere informatie1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift ontwikkelen m.b.v. natriumcarbonaat?
blauw geheimschrift 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift ontwikkelen m.b.v. natriumcarbonaat? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Indicator (een stof waarmee we
Nadere informatieExo-energetische reactie: Een chemische reactie waarbij energie vrijgegeven wordt.
Onweer onder water 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een onweer onder water nabootsen? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Redoxreactie: Een reactie tussen atomen, moleculen en/of
Nadere informatieschool. Kijk op be/scholen voor alle werkbladen en informatie over de Vogeltelweek voor Scholen.
VogeltelWEEK voor scholen: VOOR DE LEERKRACHT Bouw een voederplank Doe je mee? Natuurpunt organiseert de Vogeltelweek voor Scholen. Leer de vogels rondom je school kennen, tel hoeveel er zijn en doe mee
Nadere informatieHet geven van sondevoeding thuis
Het geven van sondevoeding thuis Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Uw kind kan zijn fles (nog) niet leeg drinken. Daarom wordt de voeding geheel of gedeeltelijk
Nadere informatieHet mysterie van ons bord
Voeding graad 1 Het mysterie van ons bord Lesvoorbereiding Print Simon de kleine detective uit. Verzend de mail naar je eigen mailadres en laat deze dan op het smartboard zien (zonder de afzender te laten
Nadere informatie