Chromatografische experimenten met een SPE kolom

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Chromatografische experimenten met een SPE kolom"

Transcriptie

1 Chromatografische experimenten met een SPE kolom Frans Killian, juni Kleine Solid Phase Extraction kolommetjes voor preparatieve vloeistofchromatografie zijn te koop met verschillende stationaire fasen. De Sep-Pak C18 SPE kolom is apolair (hydrofoob) en blijkt zeer geschikt voor adsorptie- en vloeistofchromatografieexperimenten op school. Moderne scheikunde met mooie kleuren, geïnspireerd door een werkgroep van Wim Staal tijdens de scheikunde studiedag april 2007 op de KUN te Nijmegen. De kolom De kolom bestaat uit een cilindrisch plastic houdertje waarin ongeveer 1 cm 3 adsorptiemiddel wordt vastgehouden tussen twee filterschijfjes. De kolom is aan één zijde voorzien van een luer-huls waarop een injectiespuit kan worden aangesloten. Aan de andere zijde is de kolom voorzien van een luer-conus. Hier kan eventueel een tweede kolom, een injectienaald of een slangetje op worden aangesloten. Een gekleurde plastic ring geeft het type kolom aan. De C18 kolom!#" heeft $% '& een rode ring. Een kolom kost De kolom activeren Voordat je de kolom kunt gebruiken moet deze worden geactiveerd: 1. Spuit langzaam 3 ml methanol door de kolom. 2. Spuit daarna 3 ml demiwater door de kolom. De kolom is nu geactiveerd en klaar voor gebruik. Adsorptie Één van de bekendste adsorptiemiddelen is actieve kool. Dit wordt op school vaak gebruikt om adsorptie van bijvoorbeeld spirituskleurstof te laten zien. Het nadeel van kool is dat je achteraf niet kunt zien dat de kleurstof aan de kool zit. De SPE kolom heeft een transparante houder en een wit adsorptiemiddel waardoor je wel goed kunt zien dat de kleur aan het adsorptiemiddel vast zit. Om adsorptie de demonstreren kun je een grote (30 ml) injectiespuit vullen met een blauwe kleurstofoplossing (E131 50mg/L in water) en deze door een geactiveerd kolommetje rustig leegspuiten. De vloeistof die uit de kolom komt is volkomen kleurloos terwijl de pakking van de kolom blauw wordt. De blauwe kleurstof kan (na de les) met methanol van de kolom worden geëxtraheerd. Preparatieve vloeistofchromatografie Bij vloeistofchromatografie gaat het om het scheiden van een mengsel van verschillende stoffen. Hierbij spelen zowel adsorptie als extractie een rol. Bij preparatieve vloeistofchromatografie wordt het mengsel eerst op de kolom gebracht. Daarna worden de verschillende componenten met verschillende oplosmiddelen geëxtraheerd. Bij de C18 kolom kunnen verschillende voedingsmiddelenkleurstoffen worden geëxtraheerd met verschillende concentraties alcohol.

2 Automatische vloeistofstroom Om een goede scheiding te krijgen is het van belang dat de mobiele fase de juiste stroomsnelheid heeft. Deze stroomsnelheid kan worden bereikt door de vloeistof langzaam (druppelend) door de kolom te spuiten. Hier heb je wel wat geduld voor nodig. Als je gebruik maakt van een slangetje van cm kun je een vloeistofkolom maken die een druk uitoefent waarmee automatisch een goede stroomsnelheid kan worden bereikt. Voor de werking maakt het niet uit of de vloeistofkolom boven de SPE kolom zit of er onder. Voor een zo klein mogelijk slangvolume kan het best een dun slangetje worden genomen. Een HDPE-slang met een binnendiameter van 1,0 mm is ideaal omdat deze bovendien aan de uiteinden kan worden voorzien van een afgeslepen injectienaald met een diameter van 1,2 mm en zo direct aan de kolom kan worden gekoppeld. Na het afslijpen van de injectienaald tot een lengte van ongeveer 8 mm wel eerst de scherpe randjes weghalen met een wetsteen voordat je het slangetje er op duwt. Het gebruikte slangetje is 70 cm lang en aan beide uiteinden voorzien van een afgeslepen injectienaald zodat aan het onderste uiteinde een injectiespuit kan worden bevestigd om de vloeistofstroom op gang te helpen. Experimenten De beschreven experimenten zijn geschikt als demo of als leerlingpracticum. Andere mogelijke onderzoeken: Hoeveel gele kleurstof kan de kolom maximaal adsorberen? Hoeveel blauwe kleurstof kan de kolom maximaal adsorberen? Wat gebeurt er als je een blauwe kleurstofoplossing op een verzadigde gele kolom laat lopen? Bij welke vloeistofstroomsnelheid is het elutievolume minimaal? Kun je met de kolom ook cola of cassis of thee ontkleuren?... Via zijn complete pakketten met proefvoorschriften voor verschillende kolommen te koop. Practicum preparatieve vloeistofchromatografie Een proefvoorschrift voor het leerlingpracticum Preparatieve vloeistofchromatografie waarbij een groen mengsel wordt gescheiden in geel en blauw is op de volgende pagina's bijgevoegd. Bij dit practicum wordt gebruik gemaakt van een slangetje dat zorgt voor een automatische vloeistofstroom (zie beschrijving hierboven). In plaats van methanol kan ook ethanol worden gebruikt. Het kleurstofmengsel bestaat uit opgelost tartrazinegeel (E102, 100mg/L) en patentblauw v (E131, 100mg/L). De statiefklem op de foto in het voorschrift bestaat uit twee op elkaar gelijmde grote wasknijpers. Natuurlijk voldoet ook elk ander type statiefklem.

3 Besteladressen De C18 SPE kolommen zijn te bestellen via Hier kun je ook andere soorten kolommen en zakjes limonadepoeder waar de verschillende kleurstoffen in zitten bestellen. Er zijn ook complete pakketten met proefvoorschriften. CHR0101 C18 SPE kolom 9,00 CHR zakjes groene limonadepoeder (met E102 en E131) 14,00 CHR0100HAVO/VWO Pakket met kolom, groene limonade en proefvoorschrift 14,00 Injectiespuiten zijn te bestellen bij Hier kun je ook dunne LDPE slang en injectienaalden bestellen Injectiespuit 5 ml (100 stuks) 9, LDPE-slang 1,0*1,8 mm (100 meter) 16, Injectienaald 1,2*40 mm rose (100 stuks) 4,00 De kleurstoffen zijn te bestellen bij G Tartrazine geel (E102) 25g 11, G Patentblauw v (E131) 25g 26,30

4 Preparatieve vloeistofchromatografie Medicijnen bestaan vaak uit grote ingewikkelde moleculen. Om deze moleculen stap voor stap te kunnen bouwen zijn vaak wel 20 tot 30 verschillende reacties nodig. Na afloop van al die reacties heb je niet alleen het medicijn, maar ook nog restanten van alle andere stoffen die bij de reacties zijn gebruikt of als bijproduct zijn gevormd. Om het medicijn uit dit mengsel te zuiveren wordt onder andere gebruik gemaakt van vloeistofchromatografie. Als men chromatografeert om een produkt (preparaat) te zuiveren spreekt men wel van preparatieve chromatografie. Om dit proces in het klein na te bootsen gebruiken we een mengsel van een blauwe en een gele kleurstof zodat we goed kunnen zien wat er gebeurt. We willen de gele en de blauwe kleurstof van elkaar scheiden. De kolom Het scheiden van het mengsel gebeurt in de kolom. Dit is een buisje gevuld met korreltjes adsorptiemiddel. Om te voorkomen dat de korreltjes uit het buisje spoelen zitten ze tussen twee filtertjes. Als je de oplossing van de beide kleurstoffen door de kolom laat lopen zullen de kleurstoffen worden geadsorbeerd en dus in de kolom achterblijven. De verschillende stoffen worden sterker of minder sterk geadsorbeerd. Door vervolgens geschikte oplosmiddelen door de kolom te laten lopen kunnen de verschillende kleurstoffen één voor één weer van het adsorptiemiddel af worden gespoeld (geëxtraheerd). Onderzoeksvraag Hoe kunnen de gele en blauwe kleurstof worden gescheiden? Benodigdheden 1 Kolom (C18, met de rode ring); 1 Dun slangetje (± 70 cm lang) met injectiespuitaansluitingen; 1 Reageerbuisrek met 3 buizen; 3 Bekerglaasjes van 50 ml; 4 Injectiespuitjes van 5 ml.; Groene oplossing; Methanol (of ethanol); Demiwater. De opstelling bouwen 1. Verwijder de zuiger uit één van de injectiespuitjes en monteer dit 'lege' injectiespuitje op de kolom (zie foto). 2. Monteer aan de onderkant van de kolom het slangetje. 3. Zet de kolom zo hoog mogelijk in een statief vast. Het slangetje moet naar beneden hangen. 4. Hang het uiteinde van het slangetje in een reageerbuisje. Vloeistoffen bereiden 5. Schrijf met een merkstift "100% methanol" op één van de bekertjes en doe er ongeveer 10 ml methanol in. 6. Schrijf met een merkstift "20% methanol" op een ander bekertje. 7. Doe met een injectiespuitje 2 ml methanol en 8 ml water in het "20% methanol"- bekertje en meng de vloeistoffen.

5 De kolom activeren Voordat je de kolom kunt gebruiken moet deze als volgt worden geactiveerd: 8. Giet 3 ml 100% methanol via het injectiespuitje op de kolom. 9. De methanol moet na een tijdje langzaam door de kolom lopen en uit het slangetje druppelen. Als dit niet gebeurt kun je met een andere injectiespuit even aan het eind van het slangetje zuigen om de vloeistofstroom op gang te helpen. 10. Zodra de injectiespuit op de kolom leeg is doe je er 3 ml demiwater in. 11. Als het water ook door de kolom gelopen is heb je de kolom geactiveerd. De kolom is nu klaar voor gebruik. Het kleurstofmengsel scheiden 12. Giet 3 ml groene kleurstofoplossing op de kolom. 13. Wacht tot de kleurstofoplossing in de kolom zit. 14. Giet 3 ml 20% methanol-oplossing op de kolom. 15. Hou het uiteinde van het slangetje in een schone reageerbuis als de gele kleurstof er uit komt. De blauwe kleurstof is sterker geadsorbeerd dan de gele kleurstof. Om de blauwe kleurstof te extraheren is dus een sterker oplosmiddel nodig. Hiervoor gebruiken we 100% methanol. 16. Giet 3 ml 100% methanol op de kolom. 17. Doe het uiteinde van het slangetje in een schone reageerbuis als de blauwe kleurstof er uit komt. Schoonmaken en opruimen 18. Giet het restje 100% methanol op de kolom en wacht tot het is doorgelopen. 19. Giet 3 ml water op de kolom en wacht tot het is doorgelopen. 20. Spoel de injectiespuitjes om met water. 21. Alle stoffen kunnen door de gootsteen worden weggespoeld. Vragen bij de proef 1. Kun je op deze manier alle gele kleurstof zuiver krijgen of gaat er ook wat van verloren? 2. Kun je op deze manier alle blauwe kleurstof zuiver krijgen of gaat er ook wat van verloren? 3. Wat gebeurt er als je 100% methanol op de kolom giet wanneer zowel de gele als de blauwe kleurstof in de kolom geadsorbeerd zijn. 4. Stel dat het mengsel bestaat uit drie kleurstoffen, Geel, Blauw en Rood, en dat de rode kleurstof sterker wordt geadsorbeerd dan de gele, maar minder sterk dan de blauwe. Hoe zou je de drie kleurstoffen dan van elkaar kunnen scheiden? 5. Waarvoor dient het slangetje onderaan de kolom?

Verslag Scheikunde scheidingsmethoden

Verslag Scheikunde scheidingsmethoden Verslag Scheikunde scheidingsmethoden Verslag door Chocolaatje 1906 woorden 23 oktober 2017 7,9 23 keer beoordeeld Vak Scheikunde EXP. 3,2. hoe kun je een suspensie van krijt in water scheiden? Bezinken

Nadere informatie

De TOA heeft een aantal potjes klaargezet. In sommige potjes zit een oplossing, in andere potjes zit een vaste stof.

De TOA heeft een aantal potjes klaargezet. In sommige potjes zit een oplossing, in andere potjes zit een vaste stof. OPDRACHT 9 Practicum Om je kennis van de scheidingsmethoden en oplosbaarheid te vergroten volgen hieronder een aantal proeven. Ook krijg je een proef over indicatoren / reagens. Met behulp daarvan kun

Nadere informatie

Docentenhandleiding 6x5 Daderprofiel DNA kit

Docentenhandleiding 6x5 Daderprofiel DNA kit Docentenhandleiding 6x5 Daderprofiel DNA kit #VOS-038A versie 2.0 Inhoud kit: 6 x 5 DNA profielen 6 x Dader profiel 6 x 200µl loading dye (kleurloze vloeistof) 4 g agarose 400µl gel dye (1000x) 100ml elektroforese

Nadere informatie

Indi Go! Synthese Toepassing Onderzoek Onderzoeksproject in het sciencelab van de UvA voor klas 3 HAVO/VWO

Indi Go! Synthese Toepassing Onderzoek Onderzoeksproject in het sciencelab van de UvA voor klas 3 HAVO/VWO Indi Go! Synthese Toepassing Onderzoek Onderzoeksproject in het sciencelab van de UvA voor klas 3 HAVO/VWO Indigo leerlingenhandleiding 1 Bewerkt door Guido Guijt, Hans van Dijk en Frank Schweikert Het

Nadere informatie

Docentenhandleiding 2x15 Daderprofiel DNA kit

Docentenhandleiding 2x15 Daderprofiel DNA kit Docentenhandleiding 2x15 Daderprofiel DNA kit #VOS-038 versie 2.1 Inhoud kit: 2 x 15 DNA profielen 2 x Dader profiel 2 x 1 ml loading dye (kleurloze vloeistof) 3 g agarose 400 µl blauwe gel dye (1000x)

Nadere informatie

NLT: De Bodem Leeft. Naam:...

NLT: De Bodem Leeft. Naam:... NLT: De Bodem Leeft. Naam:... Experiment: Hoe schoon is jouw achtertuin? inleiding Inleiding: Soms lees je in de krant of zie je op TV, dat er een woonwijk afgebroken moet worden, omdat de grond er ernstig

Nadere informatie

Showdechemie2. Demonstreren met Showde. dechemie

Showdechemie2. Demonstreren met Showde. dechemie Demonstreren met Showde dechemie Programma 1. Twee demo s 2. Demonstreren kun je leren 3. Zelf aan de slag 4. Evaluatie Demonstreren kun je leren! Hoe? Kies een geschikte proef *open dag * ouderavond *

Nadere informatie

Scheidingsmethoden en mengsels

Scheidingsmethoden en mengsels Je speelt dit spel door het blokje met het opgavenummer te leggen op het vakje met het juiste antwoordnummer. Het blokje leg je met het opgavenummer naar boven zodat je dat blijft zien. 1 Hoe heet de scheidingsmethode

Nadere informatie

Antwoorden hoofdstuk 3

Antwoorden hoofdstuk 3 Antwoorden hoofdstuk 3 1. Drie voorbeelden van een verbinding zijn water, een zout en bijvoorbeeld ammoniak. 2. Kaliumbromide een zuivere stof omdat kalium en broom in een verbinding zitten. 3. Hier vind

Nadere informatie

Een injectie Menopur maakt u zelf klaar, waarna u het middel inspuit in de buikplooi.

Een injectie Menopur maakt u zelf klaar, waarna u het middel inspuit in de buikplooi. Prikinstructie Menopur Algemeen: Menopur is een preparaat dat humaan menopauzaal gonadotrofine (hmg) bevat. Doel: stimuleren van de groei en rijping van follikels in de eierstokken Dosering: individueel.

Nadere informatie

8.1. Antwoorden door een scholier 1081 woorden 3 maart keer beoordeeld. Scheikunde 2.1 AFVAL

8.1. Antwoorden door een scholier 1081 woorden 3 maart keer beoordeeld. Scheikunde 2.1 AFVAL Antwoorden door een scholier 1081 woorden 3 maart 2005 8.1 128 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Pulsar chemie 2.1 AFVAL 1. a. metaal, papier, plastic, hout b. GFT en papierbak 2. bron 1 3. a. het

Nadere informatie

Samenvatting NaSk Hoofdstuk 6: Stoffen en Moleculen

Samenvatting NaSk Hoofdstuk 6: Stoffen en Moleculen Samenvatting NaSk Hoofdstuk 6: Stoffen en Mol Samenvatting door een scholier 1296 woorden 9 november 2017 7,6 34 keer beoordeeld Vak Methode NaSk Natuur/scheikunde overal Paragraaf 6.1: stoffen herkennen

Nadere informatie

Leerlingeninstructie: Zuren en basen in de keuken

Leerlingeninstructie: Zuren en basen in de keuken Leerlingeninstructie: Zuren en basen in de keuken Introductie Wat eet je? Wat drink je? Welke producten gebruik je tijdens je verzorging? Welke producten worden er bij jou thuis gebruikt om schoon te maken?

Nadere informatie

Docentenhandleiding 2x16 Daderprofiel Dye kit

Docentenhandleiding 2x16 Daderprofiel Dye kit Docentenhandleiding 2x16 Daderprofiel Dye kit #VOS-039 versie 1.0 Inhoud kit: 2 x 15 Dye profielen 2 x Daderprofiel 3 g agarose 20 ml TAE 100x Benodigdheden: Electroforese opstelling inclusief voeding

Nadere informatie

Doezijde. Zelf verf maken. Wat ga je doen? Je gaat zelf verf maken en hier ook mee verven!

Doezijde. Zelf verf maken. Wat ga je doen? Je gaat zelf verf maken en hier ook mee verven! Doezijde Zelf verf maken Wat ga je doen? Je gaat zelf verf maken en hier ook mee verven! Wat heb je nodig? Spullen Kwast of penseel Vel wit A4 papier om op te verven 4 schaaltjes Limonadeglas 4 theelepeltjes

Nadere informatie

Theorie GC. http://www.nano2.nl/theoriegc.pdf versie: 050515 2005 Frans Killian

Theorie GC. http://www.nano2.nl/theoriegc.pdf versie: 050515 2005 Frans Killian Theorie GC http://www.nano2.nl/theoriegc.pdf versie: 050515 2005 Frans Killian INHOUD blz. 1 Chromatografie 2 2 Vloeistofchromatografie 2 3 Gaschromatografie 2 4 De opbouw van de gaschromatograaf 3 5 De

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 Scheikunde 3 havo

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 Scheikunde 3 havo Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 Scheikunde 3 havo Samenvatting door een scholier 1366 woorden 12 november 2012 6,2 17 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal 1.1 Bij scheikunde hou je

Nadere informatie

Scheidingsmethoden. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Scheidingsmethoden. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Emiel D 05 November 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/60571 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Vragen bij de activiteiten A 1 a Als het zout oplost, verdwijnt de vaste stof en ontstaat een heldere oplossing.

Vragen bij de activiteiten A 1 a Als het zout oplost, verdwijnt de vaste stof en ontstaat een heldere oplossing. Antwoorden door een scholier 1883 woorden 17 juni 2010 7,5 27 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Pulsar chemie 2 Voor de spiegel Vragen bij de activiteiten A 1 a Als het zout oplost, verdwijnt de vaste

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting door S. 580 woorden 27 januari 2014 5,5 3 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Samenvatting Rep Hfst. 2 Water is bijzonder, dat komt door

Nadere informatie

Gebruiksaanwijzing van de testkits in de chemische wateranalysekoffer

Gebruiksaanwijzing van de testkits in de chemische wateranalysekoffer Gebruiksaanwijzing van de testkits in de chemische wateranalysekoffer Meting zuurstofgehalte (mg/l O ² ) 1. Spoel de BOD-fles uit met het te onderzoeken water. 2. Laat de BOD-fles voorzichtig vol lopen

Nadere informatie

Bloedalcoholen bepaling met GC-FID op een apolaire kolom

Bloedalcoholen bepaling met GC-FID op een apolaire kolom Bloedalcoholen bepaling met GC-FID op een apolaire kolom E Olijslager en R Langen Klinisch Farmaceutisch Laboratorium TweeSteden ziekenhuis Dr. Deelenlaan 5, 5042 AD Tiiburg. EOlyslager@zamb.tsz.nl Inleiding

Nadere informatie

Practicum Gas-Chromatografie en kraken met zeoliet

Practicum Gas-Chromatografie en kraken met zeoliet Practicum Gas-Chromatografie en kraken met zeoliet Introductie: Dit is een practicumhandleiding en beschijft 3 verschillende onderdelen. Het gaat over chromatografie en kraken met zeoliet in combinatie

Nadere informatie

Colorimetrische bepaling van het kopergehalte van euromunten experiment 5+

Colorimetrische bepaling van het kopergehalte van euromunten experiment 5+ Practicum W22 Colorimetrische bepaling van het kopergehalte van euromunten experiment 5+ In experiment 5, blz 102, moet je de kleur van een muntoplossing vergelijken met een aantal buizen met bekende concentratie.

Nadere informatie

MIC-KEY VERZORGINGSHANDLEIDING

MIC-KEY VERZORGINGSHANDLEIDING 1 MIC-KEY VERZORGINGSHANDLEIDING 2 MIC-KEY LAAG PROFIEL VOEDINGSKATHETER Een MIC-KEY laag profiel voedingskatheter is een ballonkatheter die direct of na een PEG via de buikwand in de maag wordt geplaatst.

Nadere informatie

Verzorging van de waaknaald bij kinderen

Verzorging van de waaknaald bij kinderen Verzorging van de waaknaald bij kinderen Uw kind mag naar huis na zijn/haar ziekenhuisopname, maar dient de intraveneuze medicijnkuur poliklinisch of via de thuiszorg af te maken. Om deze intraveneuze

Nadere informatie

NOOIT SPATELS OF ANDER GEREEDSCHAP OP DE ZEEF GEBRUIKEN, DIT BESCHADIGT DE MAASGROOTTE VAN DE ZEEF EN MAAKT DE WERKING VAN DE BOTVANGER

NOOIT SPATELS OF ANDER GEREEDSCHAP OP DE ZEEF GEBRUIKEN, DIT BESCHADIGT DE MAASGROOTTE VAN DE ZEEF EN MAAKT DE WERKING VAN DE BOTVANGER De Botvanger Met de Botvanger is het eenvoudig, goedkoop en effectief om leverboteieren uit mest te zeven (filteren). Zo kunt u als veterinair, voorlichter of veehouder de diagnose leverbot op het bedrijf

Nadere informatie

Een stof heeft altijd stofeigenschappen. Door hier gebruik van te maken, kun je stoffen makkelijk scheiden.

Een stof heeft altijd stofeigenschappen. Door hier gebruik van te maken, kun je stoffen makkelijk scheiden. Stoffen scheiden Schrijf bij elke proef steeds je waarnemingen in je schrift. Bij het doen van experimenten is het belangrijk dat je goed opschrijft wat je hebt gedaan, zodat andere mensen jouw experiment

Nadere informatie

CHEMIE. Weet wat je drinkt als je nog rijden moet!!! Een practicum over alcohol. Prof. dr. Wanda Guedens Lic. Monique Reynders

CHEMIE. Weet wat je drinkt als je nog rijden moet!!! Een practicum over alcohol. Prof. dr. Wanda Guedens Lic. Monique Reynders CHEMIE Weet wat je drinkt als je nog rijden moet!!! Een practicum over alcohol 2007 Universiteit Hasselt Introductie Weet wat je drinkt als je nog rijden moet! 1 In de chemie is een alcohol een koolstofverbinding

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Scheidingsmethoden. J.A.W. Faes (2019)

Hoofdstuk 2. Scheidingsmethoden. J.A.W. Faes (2019) Hoofdstuk 2 Scheidingsmethoden J.A.W. Faes (2019) Hoofdstuk 2 Scheidingsmethoden Paragrafen 2.1 Soorten mengsels 2.2 Scheiden van mengsels 2.3 Indampen en destilleren 2.4 Rekenen aan oplossingen Practica

Nadere informatie

Dunnelaagchromatografie

Dunnelaagchromatografie Dunnelaagchromatografie Inleiding Chromatografie is de scheiding van een mengsel van twee of meerdere stoffen door verdeling tussen twee fasen, waarbij één fase bewegend is (mobiel) en de andere stationair.

Nadere informatie

Praktische opdracht Biologie Osmose bij verschillende concentraties

Praktische opdracht Biologie Osmose bij verschillende concentraties Praktische opdracht Biologie Osmose bij verschillende concentraties Praktische-opdracht door een scholier 2382 woorden 8 november 2007 6,7 91 keer beoordeeld Vak Biologie Osmose Osmose is een passief transport

Nadere informatie

DEEL 2. Papierchromatografie. VWO 6 BIOLOGIE Practisch SchoolOnderzoek 2 12 april min

DEEL 2. Papierchromatografie. VWO 6 BIOLOGIE Practisch SchoolOnderzoek 2 12 april min VWO 6 BIOLOGIE Practisch SchoolOnderzoek 2 12 april 2012 45 + 75 min Naam:. Klas: Het Praktisch Schoolexamen bestaat uit 2 gedeelten. In het eerste deel ga je een proefopzet opstellen hoe de natuurzuiverheid

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 Samenvatting door Maas 1255 woorden 26 mei 2017 6,4 19 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Scheikunde Paragraaf 2 Veiligheidsregels laboratorium : 1. 2. 3. 4.

Nadere informatie

Opdracht chemische. eierwekker

Opdracht chemische. eierwekker Opdracht chemische eierwekker Doel: een chemische eierwekker maken waarmee je 3 minuten kunt klokken. In deze handleiding zijn de voorschriften voor twee klokreacties opgenomen. Het is de bedoeling dat

Nadere informatie

Samenvatting scheikunde hoofdstuk 1 stoffen 1 tm 7 (hele hoofdstuk) + aantekeningen h3a 1.1 zwart goud (herhaling) Fossiele

Samenvatting scheikunde hoofdstuk 1 stoffen 1 tm 7 (hele hoofdstuk) + aantekeningen h3a 1.1 zwart goud (herhaling) Fossiele Samenvatting scheikunde hoofdstuk 1 stoffen 1 tm 7 (hele hoofdstuk) + aantekeningen h3a 1.1 zwart goud (herhaling) Fossiele Aardgas, aardolie en steenkool heten ook wel fossiele brandstoffen brandstoffen

Nadere informatie

1. Belangrijke aanwijzingen voor het navullen van HP inktcartridges.

1. Belangrijke aanwijzingen voor het navullen van HP inktcartridges. Geachte klant, Hartelijk dank dat Uw keuze gevallen is op de inkt navulset voor HP kleurencartridges. Met dit kwaliteitsproduct kunt U de originele HP cartridges eenvoudig en snel navullen, zonder dat

Nadere informatie

Deel 1: traditionele kalkwater met koolstofdioxide test.

Deel 1: traditionele kalkwater met koolstofdioxide test. Bereiding en eigenschappen van CO 2 Deel 1: traditionele kalkwater met koolstofdioxide test. 1.1 Onderzoeksvraag Hoe kunnen we CO 2 aantonen? 1.2 Mogelijke hypothesen 1.2.1 Geen interactie: Er vormt zich

Nadere informatie

Proef Scheikunde Zure en basische schoonmaak middelen; pipet en buret; titreren

Proef Scheikunde Zure en basische schoonmaak middelen; pipet en buret; titreren Proef Scheikunde Zure en basische schoonmaak middelen; pipet en buret; titreren Proef door een scholier 1617 woorden 10 maart 2003 5,1 74 keer beoordeeld Vak Scheikunde Zure en basische schoonmaak middelen

Nadere informatie

Oefenvragen Hoofdstuk 6 Chemische industrie

Oefenvragen Hoofdstuk 6 Chemische industrie Oefenvragen Hoofdstuk 6 Chemische industrie Vraag 1 Koppel de begrippen (12345) aan de juiste omschrijving (ABCDE). A. molecuul dat is gemaakt uit een grote hoeveelheid aan elkaar gekoppelde kleine moleculen.

Nadere informatie

Naamgeving en reactievergelijkingen

Naamgeving en reactievergelijkingen Je speelt dit spel door het blokje met het opgavenummer te leggen op het vakje met het juiste antwoordnummer. Het blokje leg je met het opgavenummer naar boven zodat je dat blijft zien. 1 Wat is de formule

Nadere informatie

3.0 Stof 2 www.natuurkundecompact.nl

3.0 Stof 2 www.natuurkundecompact.nl 3.0 Stof 2 www.natuurkundecompact.nl 3.1 a Water doen koken b Paraffine doen stollen 3.3 Kristal maken 3.4 a Uitzetten en krimpen (demonstratie) b Thermometer ijken 1 3.1 a Water doen koken www.natuurkundecompact.nl

Nadere informatie

De kracht van Archimedes

De kracht van Archimedes 1 Studie dag en KVCV De kracht van Archimedes DEEL 1 Korte omschrijving van het lesonderwerp Door een paar originele experimenten, de kracht van Archimedes ontdekken en de gegevens waarnemen die de grootte

Nadere informatie

Handleiding Oogfunctiemodel

Handleiding Oogfunctiemodel Handleiding Oogfunctiemodel 300132 De mogelijkheden van het oog functiemodel zijn: - beeldvorming, met een positieve lens - gekleurde voorwerpen zien - accommoderen; werking van de ooglens - oogafwijkingen

Nadere informatie

b Dikke shampoo komt moeilijk uit het flesje en verspreidt zich niet goed in je haar.

b Dikke shampoo komt moeilijk uit het flesje en verspreidt zich niet goed in je haar. 2 Voor de spiegel Activiteiten 2A 1 a Als het zout oplost, verdwijnt de vaste stof en ontstaat een (heldere) oplossing. b Dikke shampoo komt moeilijk uit het flesje en verspreidt zich niet goed in je haar.

Nadere informatie

sensor opdrachtenboek havo-vwo deel 2a

sensor opdrachtenboek havo-vwo deel 2a sensor opdrachtenboek havo-vwo deel 2a 10 11 60 21 natuur-, scheikunde en techniek voor de onderbouw 01 70 AUTEURS : FONS ALKEMADE BORIS BERENTS 70 41 20 FRITS KAPPERS 51 81 71 22 30 91 61 40 02 32 ISBN

Nadere informatie

CHIPS. light versus naturel

CHIPS. light versus naturel CHIPS light versus naturel 1 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Voedingswaarden van chips volgens de etiketten op de verpakking... 4 3. Experimenten... 5 Experiment 1: Vetgehalte van chips bepalen... 5 Experiment

Nadere informatie

Onderzoeksformulier KRENTEN

Onderzoeksformulier KRENTEN 1.2 Onderzoeksvraag Waardoor bewegen krenten op en neer in een mengsel van water, azijn en soda? 2.1 Materiaallijst Voor dit onderzoek heb je nodig: o twee bekerglazen o 300 ml water o 100 ml azijn o een

Nadere informatie

Prof. dr. Wanda Guedens Mevr. Monique Reynders

Prof. dr. Wanda Guedens Mevr. Monique Reynders 2 Inhoud 1. Protocol ph-meting van bier... 3 2. Protocol bepaling alcoholgehalte in bier... 4 Gefractioneerde destillatie versus gewone destillatie... 4 Uitvoering gefractioneerde destillatie... 4 VERSLAG

Nadere informatie

H18 Opdracht 5: Voedingsstoffen in blanke vla

H18 Opdracht 5: Voedingsstoffen in blanke vla H18 Opdracht 5: Voedingsstoffen in blanke vla Hoe toon je aan welke voedingsstoffen blanke vla bevat? In je onderzoek probeer je water, suiker, zetmeel, eiwit en vet aan te tonen. a. Bedenk zelf een methode

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2 Samenvatting door A. 4666 woorden 27 oktober 2014 6,3 6 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal 1-2 Zuivere stof -Een soort moleculen -Element: een

Nadere informatie

Handleiding bij de constructie van de Hydraulische machines uitgereikt ter gelegenheid van techniek toernooi 2009

Handleiding bij de constructie van de Hydraulische machines uitgereikt ter gelegenheid van techniek toernooi 2009 Handleiding bij de constructie van de Hydraulische machines uitgereikt ter gelegenheid van techniek toernooi 2009 Vertaling en bewerking Ad van den Brand, Veghel Weet je wat hydraulisch betekent? Dat betekent

Nadere informatie

Practicum Zouten 2 VMBO 4 Zouten Zoutoplossingen bij elkaar Slecht oplosbare zouten maken Ionen verwijderen Herkennen van een zout

Practicum Zouten 2 VMBO 4 Zouten Zoutoplossingen bij elkaar Slecht oplosbare zouten maken Ionen verwijderen Herkennen van een zout Practicum Zouten 2 Niveau: VMBO 4 Onderdeel: Zouten Proeven: Zoutoplossingen bij elkaar Slecht oplosbare zouten maken Ionen verwijderen Herkennen van een zout 1 Proef 1 Zoutoplossingen bij elkaar Nodig:

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde H1

Samenvatting Scheikunde H1 Samenvatting Scheikunde H1 Samenvatting door Esmee 1918 woorden 25 oktober 2015 6,4 18 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Samenvatting Chemie Overal 3 havo Hoofdstuk 1 Stoffen 1. Zwart

Nadere informatie

AAN de slag 1.1 de bunsenbrander

AAN de slag 1.1 de bunsenbrander AAN de slag 1.1 de bunsenbrander ORiËNTEREN De bunsenbrander werd rond 1855 uitgevonden door professor Robert Wilhelm Bunsen (1811-1899) uit Heidelberg. De uitvinding diende vooral om een stabiele warmtebron

Nadere informatie

gist luchtige schimmels

gist luchtige schimmels gist luchtige schimmels Zonder microben zou jouw ontbijt er heel anders uitzien. Dan was er bijvoorbeeld geen brood, geen kaas en geen yoghurt. Ook heel veel ander eten en drinken, zoals wijn, bier, koffie,

Nadere informatie

Proef Scheikunde Het suikergehalte in Cola en Cola Light bepalen

Proef Scheikunde Het suikergehalte in Cola en Cola Light bepalen Proef Scheikunde Het suikergehalte in Cola en Cola Light bepalen Proef door een scholier 597 woorden 11 maart 24 5,6 22 keer beoordeeld Vak Scheikunde Proeven i.v.m. G.I.P. (suiker) Het suikergehalte in

Nadere informatie

korte beschrijving De Modelbrouwers.nl gietset (MB7700) is een complete set om direct zelf producten te kunnen (re)produceren.

korte beschrijving De Modelbrouwers.nl gietset (MB7700) is een complete set om direct zelf producten te kunnen (re)produceren. naam van de How-to Resin en rubber gieten met de Modelbrouwers.nl gietset. naam Modelbrouwers.nl korte beschrijving De Modelbrouwers.nl gietset (MB7700) is een complete set om direct zelf producten te

Nadere informatie

Deel L: Vingerafdrukken

Deel L: Vingerafdrukken Deel L: Vingerafdrukken De volgende proeven behoren allemaal tot 1 soort onderzoek: het identificeren van vingerafdrukken. In principe werkt elke proef hetzelfde: we maken de vingerafdrukken van de daders

Nadere informatie

PARENTERALE THUISVOEDING VIA EEN PICC EN DE BIONECTEUR. Protocol C: het afkoppelen van de perifeer ingebrachte PICC

PARENTERALE THUISVOEDING VIA EEN PICC EN DE BIONECTEUR. Protocol C: het afkoppelen van de perifeer ingebrachte PICC PARENTERALE THUISVOEDING VIA EEN PICC (Perifeer Ingebrachte Centraal veneuze Catheter) EN DE BIONECTEUR Protocol A: het vullen van het toedieningssysteem Protocol B: het aansluiten van de perifeer ingebrachte

Nadere informatie

#VOS-043 versie 1.1. Leerlingenhandleiding

#VOS-043 versie 1.1. Leerlingenhandleiding #VOS-043 versie 1.1 Leerlingenhandleiding Het eerste deel van de proef bestaat uit het isoleren van het eigen DNA uit wangslijmvlies en het inzetten van de PCR. De analyse van de PCR producten middels

Nadere informatie

1. Belangrijke aanwijzingen voor het navullen van HP inktcartridges.

1. Belangrijke aanwijzingen voor het navullen van HP inktcartridges. Geachte klant, Hartelijk dank dat Uw keuze gevallen is op de inkt navulset voor HP cartridges ( zwart ). Met dit kwaliteitsproduct kunt U de originele HP cartridges eenvoudig en snel navullen, zonder dat

Nadere informatie

Thema: Suiker hv3. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Thema: Suiker hv3. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 25 July 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/82112 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Wa W rm r t m e Inlage

Wa W rm r t m e Inlage Inlage Proef 1 nattigheid - 1 Erlenmeyer (nr. 10) - 1 Rubberen stop (nr. 18) - Heet water Doe wat heet water in de erlenmeyer. Doe de stop erop en kijk wat er gebeurt. Kun je dit beschrijven? Proef 2 Frisse

Nadere informatie

1e klas. BiNaSch slootwateronderzoek. Deze reader is van: Scala Rietvelden Vakgroepen natuurkunde, scheikunde en biologie 1e klas. Klas:.

1e klas. BiNaSch slootwateronderzoek. Deze reader is van: Scala Rietvelden Vakgroepen natuurkunde, scheikunde en biologie 1e klas. Klas:. 1e klas BiNaSch slootwateronderzoek Deze reader is van: Klas:. Docent: Vakgroepen natuurkunde, scheikunde en biologie 1e klas Waterkwaliteit In deze lessencyclus ga je naar de kwaliteit van het water van

Nadere informatie

Scheidingsmethoden methode principe voorbeeld. destilleren verschil in kookpunt wijn whiskey. filtreren verschil in deeltjesgrootte koffie

Scheidingsmethoden methode principe voorbeeld. destilleren verschil in kookpunt wijn whiskey. filtreren verschil in deeltjesgrootte koffie 1.2 Twee of meer atoomsoorten samen vormen een molecuul : bouwsteen die bestaat uit twee of meer atomen Atoom : bouwsteen van een molecuul Stoffen Zuivere stoffen Elementen: stoffen waarvan de bouwstenen

Nadere informatie

Methode: Chemie. Verslag van de proeven opdracht 6, 19, 45, 70 van Hoofdstuk 3, Chemische reacties

Methode: Chemie. Verslag van de proeven opdracht 6, 19, 45, 70 van Hoofdstuk 3, Chemische reacties Proef door een scholier 1870 woorden 20 december 2005 5 23 keer beoordeeld Vak Scheikunde Methode: Chemie. Verslag van de proeven opdracht 6, 19, 45, 70 van Hoofdstuk 3, Chemische reacties Calcium (Ca)

Nadere informatie

Keuzeopdracht Kleurstoffen in snoep

Keuzeopdracht Kleurstoffen in snoep klas 2 havo/atheneum 2013-2014, periodeboek: Breng kleur in je leven! Keuzeopdracht Kleurstoffen in snoep Geef een wetenschappelijke presentatie op een conferentie (met de klas als publiek) over jouw onderzoek

Nadere informatie

5.7. Boekverslag door S woorden 26 oktober keer beoordeeld. Scheikunde

5.7. Boekverslag door S woorden 26 oktober keer beoordeeld. Scheikunde Boekverslag door S. 1928 woorden 26 oktober 2009 5.7 45 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Scheikunde H1: 1.1 OUDE MATERIALEN: Natuurlijke materialen: materialen die je in de omgeving/ in de natuur

Nadere informatie

Toepassingen agar-agar Agar-agar kan gebruikt worden om zo goed als elke oplossing om te zetten in een gel, zij het in de vorm van parels, spaghetti

Toepassingen agar-agar Agar-agar kan gebruikt worden om zo goed als elke oplossing om te zetten in een gel, zij het in de vorm van parels, spaghetti Toepassingen agar-agar Agar-agar kan gebruikt worden om zo goed als elke oplossing om te zetten in een gel, zij het in de vorm van parels, spaghetti of bladen. Agar-agar 's geleereigenschappen worden geactiveerd

Nadere informatie

T2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen

T2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen T2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen 2008 Voorbeeld toets dinsdag 29 februari 60 minuten NASK 2, 2(3) VMBO-TGK, DEEL B. H5: VERBRANDEN EN ONTLEDEN 3(4) VMBO-TGK,

Nadere informatie

AAN de slag 1.1 de bunsenbrander

AAN de slag 1.1 de bunsenbrander AAN de slag 1.1 de bunsenbrander ORiËNTEREN De bunsenbrander werd rond 1855 uitgevonden door professor Robert Wilhelm Bunsen (1811-1899) uit Heidelberg. De uitvinding diende vooral om een stabiele warmtebron

Nadere informatie

Basisscheikunde voor het hbo ISBN e druk Uitgeverij Syntax media Hoofdstuk 1 Stoffen bladzijde 1

Basisscheikunde voor het hbo ISBN e druk Uitgeverij Syntax media Hoofdstuk 1 Stoffen bladzijde 1 Hoofdstuk 1 Stoffen bladzijde 1 Opgave 1 Hoe groot zijn de smelt- en kookpunten van onderstaande stoffen (zoek op)? smeltpunt kookpunt (sublimatiepunt) a 195 K (-78 O C); 240 K (-33 O C) b 159 K (-114

Nadere informatie

34 e Nationale Scheikundeolympiade

34 e Nationale Scheikundeolympiade 34 e Nationale Scheikundeolympiade SABIC Geleen PRACTICUMTOETS dinsdag 11 juni 2013 NSO2013 SABIC, Geleen - Practicumtoets 1 Aanwijzingen/hulpmiddelen Deze practicumtoets bestaat uit twee geïntegreerde

Nadere informatie

BYDUREON 2 mg poeder en oplosmiddel voor suspensie voor injectie met verlengde afgifte

BYDUREON 2 mg poeder en oplosmiddel voor suspensie voor injectie met verlengde afgifte INSTRUCTIES VOOR DE GEBRUIKER Uw stap voor stap handleiding BYDUREON 2 mg poeder en oplosmiddel voor suspensie voor injectie met verlengde afgifte Heeft u vragen over het gebruik van BYDUREON? Zie de veel

Nadere informatie

Van STIP chromatografie naar SPE extractie is een kleine stap...

Van STIP chromatografie naar SPE extractie is een kleine stap... Van STIP chromatografie naar SPE extractie is een kleine stap... Als het verhaal in het vorige extract begrepen is dan klinkt de titel van dit hoofdstuk niet zo vreemd. Uitgelegd is dat de zure/neutrale

Nadere informatie

DRUPPELTELLER 0662DROP GEBRUIKERSHANDLEIDING

DRUPPELTELLER 0662DROP GEBRUIKERSHANDLEIDING DRUPPELTELLER 0662DROP GEBRUIKERSHANDLEIDING CENTRUM VOOR MICROCOMPUTER APPLICATIES http://www.cma-science.nl Korte beschrijving De CMA Druppelteller 0662DROP is een modulaire accessoire dat op de CMA

Nadere informatie

Instructie zelf toedienen methotrexaat (MTX) door patiënt of mantelzorger

Instructie zelf toedienen methotrexaat (MTX) door patiënt of mantelzorger Instructie zelf toedienen methotrexaat (MTX) door patiënt of mantelzorger In overleg met uw behandelend arts is besloten zelf onderhuids (subcutaan) te gaan injecteren met methotrexaat (MTX). In deze

Nadere informatie

Docentenhandleiding Oogfunctiemodel

Docentenhandleiding Oogfunctiemodel Docentenhandleiding Oogfunctiemodel 300132 De mogelijkheden van het oogfunctiemodel zijn: - beeldvorming, met een positieve lens - gekleurde voorwerpen zien - accommoderen; werking van de ooglens - oogafwijkingen

Nadere informatie

Chemoluminescentie. Een eerste onderzoek naar de maakbaarheid van meerkleurige lightsticks. Pelle Koster & Bram van Slooten

Chemoluminescentie. Een eerste onderzoek naar de maakbaarheid van meerkleurige lightsticks. Pelle Koster & Bram van Slooten Chemoluminescentie Een eerste onderzoek naar de maakbaarheid van meerkleurige lightsticks Pelle Koster & Bram van Slooten Profielwerkstuk scheikunde 6 VWO Natuur & Techniek Montessori Lyceum Herman Jordan

Nadere informatie

Bekers vastzuigen met koffiefilter

Bekers vastzuigen met koffiefilter A1 1 Bekers vastzuigen met koffiefilter 2 bekers 1 koffiefilter 1 schaar 1 waxinekaarsje Lucifers Waarom gaat het kaarsje uit? Hoe kan het dat je de onderste beker op kunt tillen zonder deze aan te raken

Nadere informatie

Zuurtegraad ph. Ammonium NH 4

Zuurtegraad ph. Ammonium NH 4 Zuurtegraad ph Ammonium NH 4 + 1. Spoel het flesje met wit deksel met het te onderzoeken water en vul het daarna tot de 5ml-streep. 2. Voeg 3 druppels reagens 1 toe en schud. 3. Voeg 3 druppels reagens

Nadere informatie

Onderzoeksthema: DNA extractie uit levende cellen (kiwi) (6 jaar) C. Schramme

Onderzoeksthema: DNA extractie uit levende cellen (kiwi) (6 jaar) C. Schramme Onderzoeksthema: DNA extractie uit levende cellen (kiwi) (6 jaar) C. Schramme Bij dit onderzoekje wordt het accent in hoofdzaak gelegd op het leren ontwikkelen van een onderzoeksmethode, een werkwijze,

Nadere informatie

Kleur en kleurstoffen...

Kleur en kleurstoffen... Hiernaast zie je een afbeelding van de Dagpauwoog. Het is een in Nederland veel voorkomende dagvlinder waarvan de rupsen vooral op brandnetels leven. De ronde vlekken op de vleugels lijken op grote ogen

Nadere informatie

De traditionele microscopen onderscheiden we de gewone of biologische microscoop en de stereo microscope.

De traditionele microscopen onderscheiden we de gewone of biologische microscoop en de stereo microscope. Microscopie Ons oog is niet in staat om zonder hulpmiddelen details van organismen te bekijken. Daarom gebruiken we voor kleine objecten vergrotende instrumenten. Dit zijn de loep en de microscoop. 1 Soorten

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2 Samenvatting door J. 1535 woorden 7 maart 2015 6,9 8 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Hoofdstuk 1 scheiden en reageren 1.2 zuivere stoffen en

Nadere informatie

KRUPS F380. Gebruiksaanwijzing

KRUPS F380. Gebruiksaanwijzing KRUPS F380 Gebruiksaanwijzing 1 2 3 4 5 6 max. 30 cm 7 8 9 max. 3 /4 10 11 12 13 14 15 Nederland Veiligheidsvoorschriften Dit apparaat dient aangesloten te worden op een geaard stopcontact. Het voltage

Nadere informatie

Creatieve Workshop rond feestdagen

Creatieve Workshop rond feestdagen Creatieve Workshop rond feestdagen Creatieve Workshop rond feestdagen... 1 Eiwitarme marsepein verwerken tot leuke figuurtjes... 2 Recept marsepein... 2 Kleuren van marsepein... 3 Recept suikerlijm...

Nadere informatie

Samenvatting Chemie Overal 3 havo

Samenvatting Chemie Overal 3 havo Samenvatting Chemie Overal 3 havo Hoofdstuk 1: Stoffen 1.1 Zwart goud Aardolie Aardgas, aardolie en steenkool heten ook wel fossiele brandstoffen. Bij verbranding komt veel energie vrij, maar er ontstaan

Nadere informatie

Downloaded from

Downloaded from 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 3 a l 10 b e g f k 4 1 5 6 1 x 4 2 j c 7 8 9 d i h 10 11 12 c (therm) www.krups.com FMD1/FMD2/FMD3/FMF1/FMF2 Deutsch 6 English 9 Français 12 Nederlands 15 Español 18 Português 21 Italiano

Nadere informatie

Sheet 2: Bekijk met de kinderen de tussenstand van Afval the Game op Instagram en/of Facebook. Hoe gaat het bij de kinderen met inzamelen?

Sheet 2: Bekijk met de kinderen de tussenstand van Afval the Game op Instagram en/of Facebook. Hoe gaat het bij de kinderen met inzamelen? Afval the Game Docentenhandleiding les 2 Duur Voor deze les hebt u ongeveer 80 minuten nodig. Leerdoelen De kinderen hebben in de vorige les geleerd dat het belangrijk is om plastic te scheiden, zodat

Nadere informatie

Precisienaalden

Precisienaalden Verbruiksgoederen Al onze verbruiksgoederen zijn ontworpen voor industrieel gebruik en zijn met grote nauwkeurigheid ontwikkeld. Onze verbruiksgoederen dragen eveneens gestandaardiseerde kleurcodes, zijn

Nadere informatie

Capillaire gaschromatografie

Capillaire gaschromatografie 1 2 3 Het is lastig zoniet onmogelijk om één microliter vloeistof met behulp van draaggas door een analytische kolom te transporteren. Het zou dus een oplossing zijn om de geïnjecteerde vloeistof te verdampen.

Nadere informatie

Exo-energetische reactie: Een chemische reactie waarbij energie vrijgegeven wordt.

Exo-energetische reactie: Een chemische reactie waarbij energie vrijgegeven wordt. Onweer onder water 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een onweer onder water nabootsen? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Redoxreactie: Een reactie tussen atomen, moleculen en/of

Nadere informatie

Bacteriën maken zwavel Vragen en opdrachten bij de poster

Bacteriën maken zwavel Vragen en opdrachten bij de poster Vragen en opdrachten bij de poster Bacteriën maken zwavel Vragen en opdrachten bij de poster 3 vwo Probleem: Zuur gas T1 Waterstofsulfide ontstaat bij de afbraak van zwavelhoudende organische stoffen.

Nadere informatie

bedoeld wordt met hoeveelheidbegrippen als: alle, geen, niets, veel, weinig, meer, minder, evenveel. Ordent hoeveelheden om ze te Groep 1 Groep 2

bedoeld wordt met hoeveelheidbegrippen als: alle, geen, niets, veel, weinig, meer, minder, evenveel. Ordent hoeveelheden om ze te Groep 1 Groep 2 6. Waterproef Tijdens deze activiteit: Doen de kinderen proefjes met water, kleurstof en olie, waarbij zij vooraf voorspellen wat zij denken dat er zal gebeuren, dit vervolgens uitproberen en een verklaring

Nadere informatie

WATER. Krachten tussen deeltjes

WATER. Krachten tussen deeltjes WATER Krachten tussen deeltjes Krachten tussen deeltjes (1) Atoombinding en molecuulbinding De atomen in een molecuul blijven samen door het gemeenschappelijk gebruik van één of meer elektronenparen (=

Nadere informatie