De 10 meest gestelde vragen over de Kracht van Kwetsbaarheid

Transcriptie

1 De 10 meest gestelde vragen over de Kracht van Kwetsbaarheid en 7 vragen om zelf mee aan de slag te gaan Marjon Bohré marjonbohre.nl 1

2 2

3 Introductie Wat is eigenlijk de kracht van kwetsbaarheid? Hoe kan ik mij kwetsbaar opstellen en toch overeind blijven? Over deze (en andere) vragen gaat dit boek. Sinds Brené Brown haar TED-talk gaf in 2010 zijn meer dan 15 miljoen mensen geïnspireerd door haar onderzoek naar kwetsbaarheid. Haar boeken gaan als warme broodjes over de toonbank. Brené s gedachtengoed wordt wereldwijd gebruikt in de zorgverlening, coaching, maatschappelijk werk én bedrijfsleven. Maar met de bekendheid komen ook de vragen. In 2012 besloot ik de training van Brené Brown te volgen. Als eerste gecertificeerde facilitator van Brené Brown in Europa vertaalde ik haar trainingsprogramma naar Nederland. Ik pas haar onderzoek toe in coaching, trainingen en teambuildings-programma s. Voor individuen én organisaties. 3

4 En steeds weer valt mij op hoe herkenbaar de thema s verbinding, kwetsbaarheid, moed en schaamte zijn. Maar ook hoe spannend het is om met andere mensen over deze thema s te praten. In dit boek lees je de 10 vragen die mij de afgelopen jaren het meest gesteld zijn. En de antwoorden natuurlijk. En ik stel jou 7 vragen die je helpen Brené s werk voor jezelf te vertalen. Zodat je zelf ervaart wat kwetsbaarheid jou kan opleveren. En leert wat je nodig hebt om krachtiger te worden. Met dit boek leg ik de verbinding tussen Brené s werk en jou. Leg jij de verbinding met mij? Laat me weten wat je van dit boek vindt en mail mij: bohre@springpower.nl. Tot snel! 4

5 5

6 Brené Brown? Nog even ter herinnering: Brené Brown is research professor aan de Universiteit van Houston. Ze deed 12 jaar lang onderzoek naar verbinding tussen mensen, moed, authenticiteit én naar kwetsbaarheid en schaamte. In 2010 hield ze een TEDtalk bij TEDx Houston over The Power of Vulnerability, die inmiddels door meer dan 20 miljoen mensen wereldwijd is bekeken en in de top 10 van best bekeken lezingen staat. 6

7 Brené schreef vier boeken over haar onderzoek én haar eigen ervaringen, waaronder de NewYorkTimes beststellers: De kracht van kwetsbaarheid De moed van imperfectie En in 2015 kwam haar nieuwste boek uit: Sterker dan ooit. In 2012 sloot Brené de grote TEDconferentie af met haar lezing Listening to Shame, dat je hieronder kunt bekijken. Heb je de filmpjes bekeken? Het boek gelezen? Dan herken je de vragen uit dit boek zelf vast ook. 7

8 Kwetsbaarheid is de basis van alle emoties 8

9 1. Wat is kwetsbaarheid eigenlijk? We gebruiken het woord te pas en te onpas. Maar wat is kwetsbaarheid nu precies? De definitie van kwetsbaarheid is: onzekerheid trotseren risico nemen emotionele blootstelling. Kwetsbaarheid is dus niet perse een positieve emotie of een negatieve emotie. Je zou kunnen zeggen dat kwetsbaarheid de basis is van alle emoties. Een situatie waarin het alle kanten op kan gaan. Er zijn geen garanties over de uitkomst. Voor mij is kwetsbaarheid het meest voelbaar als ik naar mijn slapende kinderen kijk. Ik voel groot geluk en heel veel liefde, maar tegelijk zorg en angst en de behoefte hen te beschermen tegen ellende en verdriet. In dat ene moment komen positieve én negatieve emoties samen en dat is voor mij kwetsbaarheid. 9

10 Kwetsbaarheid is niet gelijk aan zwakte. Kwetsbaar ben je als je ergens geraakt kunt worden. Zwak ben je als je een aanval niet áf kunt slaan. Zwakte kan dus wel volgen op kwetsbaarheid, maar kracht kan net zo goed het resultaat zijn. Vraag 1 Herinner je je een moment dat je kwetsbaar was? Welke emotie voelde je toen, precies op dat moment? Maak een tekening of collage van wat kwetsbaarheid voor jou betekent 10

11 11

12 2. Zijn er mensen die geen last hebben van kwetsbaarheid? De ene persoon ziet er kwetsbaarder uit dan de andere. Zijn er eigenlijk ook mensen die hun kwetsbaarheid hebben overwonnen? Leven is kwetsbaar zijn, zegt Brené. Iedereen is dus uiteindelijk kwetsbaar. Maar de een laat dat meer zien dan de ander. Er is dus wél een verschil tussen kwetsbaarheid en je kwetsbaar opstellen. Niet iedereen laat zijn kwetsbaarheid zien, stelt zich kwetsbaar op. De mensen waarvan jij denkt dat ze hun kwetsbaarheid hebben overwonnen, kiezen er dus eigenlijk voor om zich niet kwetsbaar op te stellen. Bij jou of misschien bij niemand. Dat kan te maken hebben met hun angst om tekort te schieten en door de mand te vallen. Daar komen we later nog op terug. Maar het kan ook zijn dat ze er voor kiezen om zich bij andere mensen kwetsbaar op te stellen. Dat ze dus duidelijke keuzes maken wie hun kwetsbaarheid mag zien. En dat is eigenlijk heel verstandig. Kwetsbaarheid is iets heel persoonlijks, iets heel privé s. Dat is niet voor iedereen bestemd. Daar moet je zorgvuldig mee omgaan. 12

13 Vraag 2 Hoe zou het zijn als je je nooit meer kwetsbaar voelde? 13

14 14

15 3. Wat is er krachtig aan kwetsbaarheid? Als je je kwetsbaar opstelt voel je je vaak niet krachtig. Je voelt je eerder naakt en open. Alsof anderen zo door je heen kunnen kijken. Wat is er dan zo krachtig aan? Kwetsbaarheid op zich is niet zwak of krachtig. Op dat moment dat je je kwetsbaar voelt, laat je zien waar je geraakt kan worden. Dat voelt vaak eerder als zwak. Maar als iemand daar op de goede manier op reageert, dan ontstaat er instant verbinding. Omdat je elkaar herkent als mens. En dat is de belangrijkste behoefte die we hebben als mens: om gezien te worden en ergens bij te horen. De kracht ontstaat dus niet zozeer uit de kwetsbaarheid an sich, maar uit het moment dat er verbinding ontstaat met iemand anders. Je kunt ook zeggen: dat is het vermogen van kwetsbaarheid: het vermogen om écht verbinding te voelen met een ander. Zo kun je de Power of Vulnerability ook vertalen: Het vermogen van kwetsbaarheid. 15

16 4. Wat levert het me op om mij kwetsbaar op te stellen? Ok, stel dat ik me kwetsbaar op stel. Welke garantie heb ik dat dat me ook iets oplevert? Courage, Connection and Compassion. Zo omschrijft Brené wat je wint met je kwetsbaar op stellen. Dat zit zo: Om je kwetsbaar op te stellen heb je moed nodig. Moed is bang zijn en toch doen. En je weet: als je een moedige stap hebt gezet, helpt je dat om de volgende keer weer iets spannends te doen. Elke keer dat je de moed verzamelt hebt om je kwetsbaar op te stellen, wordt je reservoir aan moed een beetje groter. Moed groeit door moed te tonen. Als jij je kwetsbaar opstelt en de ander reageert daar op met herkenning, dan ontstaat er verbinding. Je herkent elkaar als mensen en die verbinding is waar iedereen naar op zoek is. Dat blijkt tegenwoordig zelfs uit de neurowetenschap. 16

17 Compassion is our strongest instinct Charles Darwin 11 17

18 Compassie is niet een relatie tussen de helper en de lijder. Het is meevoelen met de ander als gelijken. Moed, compassie en verbinding zijn onderling gerelateerd. Er is geen garantie dat je de juiste reactie krijgt van een ander als je je kwetsbaar opstelt. Dat maakt het ook zo spannend. Als je zeker wist dat het goed zou komen, dan zou het niet meer kwetsbaar zijn. Vraag 3 Herken jij dat je moed, verbinding en compassie toenemen als je je kwetsbaar opstelt? 18

19 19

20 5. Wat is de relatie tussen kwetsbaarheid, moed en schaamte? Is kwetsbaarheid hetzelfde als schaamte? En wat heeft moed met kwetsbaarheid te maken? Kwetsbaarheid is onzekerheid, risico en emotionele blootstelling. Het is op zich geen positieve of negatieve situatie. Maar schaamte is wel negatief. Schaamte is de angst om door de mand te vallen, om tekort te schieten en er niet meer bij te horen. De angst dat je niet volledig geaccepteerd wordt zoals je werkelijk bent. Schaamte is dat gevoel dat je door de grond zakt, dat je jezelf (even) wilt deleten. Moed is: jezelf laten zien, zonder de garantie te hebben dat de ander je accepteert. Het is de angst trotseren. Ook al weet je niet zeker dat het goed komt, toch je kwetsbaarheid delen met een ander. 20

21 16 21

22 Je zou kunnen zeggen dat het altijd begint met kwetsbaarheid. Soms deel je je kwetsbaarheid niet, uit schaamte over wat je voelt of denkt. Soms kies je ervoor om je kwetsbaarheid wel te delen met een ander. Dat is een moedig besluit. Dat kan opleveren dat je verbinding en compassie terugkrijgt. Maar als die ander negatief reageert, dan kan de schaamte je alsnog overvallen. Hoe heb ik zo stom kunnen zijn om dat tegen hem te zeggen? Wat ben ik toch een idioot. Kwetsbaarheid, moed en schaamte liggen soms heel dicht bij elkaar en kunnen elkaar in een enkele minuut opvolgen. Maar ze zijn écht verschillend. Kwetsbaarheid is mens-zijn. Moed is durven dat te laten zien. En schaamte is je mens-zijn uit angst verstoppen of ontkennen 22

23 6. Is schaamte niet soms juist nodig? Er zit toch ook een positieve kant aan schaamte? Anders zou iedereen naakt op straat rondlopen. Het houdt ons in het gareel en zorgt ervoor dat we ons aan de groepsregels houden. Het is een wijdverbreid misverstand dat er een goede kant aan schaamte zit. Als je uit angst voor afwijzing niet durft te laten zien wie je werkelijk bent, hou je al je moeilijke vragen bij je. En ontneem je jezelf de kans om te groeien en te ontwikkelen. Maar je houdt ook je vernieuwende creatieve ideeën bij je. En zo ontneem je je anderen de kans om te leren van jou. Schaamte geeft je nooit de motivatie om je te ontwikkelen, te verbeteren en te groeien. Het houdt je klein en onbelangrijk. Dat betekent echter niet dat er geen normen en regels zijn. Integendeel. De meest authentieke en moedige mensen hebben duidelijke grenzen. Ze weten wat ze wanneer en met wie willen delen. En onder welke voorwaarden ze dat doen. 23

24 24

25 Je kunt het vergelijken met bergbeklimmers. Die gaan alleen op pad met goed materiaal en bij goede weersvooruitzichten. Ze brengen zichzelf en hun reisgenoten niet nodeloos in gevaar. Je zou er waarschijnlijk niet over denken om midden in de winter zonder kleren over straat te gaan. En dus moet je jezelf ook beschermen als je je kwetsbaar opstelt. Als iedereen duidelijke grenzen zou stellen en daar helder en vriendelijk over zou communiceren, zou deze wereld er een heel stuk beter uit zien. Vraag 4 Hoe houden schaamtegevoelens jou klein? 25

26 7. Hoe kan ik mijn kwetsbaarheid overwinnen? Ik wil dat gevoel van kleinheid en zwakheid niet meer. Kan ik door Brené s training mijn kwetsbaarheid overwinnen? Je kwetsbaarheid overwinnen dat is zoiets als bovenmenselijk worden. Want mens-zijn is kwetsbaar zijn. Dat hoort bij ons, dat is het leven. Maar je kunt wel aan de slag om je krachtiger te voelen. Daar kunnen drie stappen je bij helpen. Ik noem ze de drie B s. Bewust: Als je je bewust bent op welke terreinen jij kwetsbaar bent, dan weet je wat je te doen staat in een risicovolle situatie. Dat kan bijvoorbeeld zijn de combinatie van werken en moederschap. Of onzekerheid over je uiterlijk. Misschien baal je ervan dat je nooit een diploma hebt gehaald. Als je weet wat jouw gevoelige onderwerpen zijn, dan wordt je niet meer onverwacht geraakt, maar kun je voorzorgsmaatregelen nemen. 26

27 27

28 Beperk: Deel alleen je kwetsbaarheid met mensen die het waard zijn om jouw verhaal te horen. Mensen die je kunt vertrouwen. Aan wie jij je kwetsbaarheid durft en wilt te laten zien. Bewaak: Zorg voor duidelijke grenzen. Deel niet meer dan je wilt. Bespreek niet alles met iedereen. Zorg dat je weet wat je eigen intenties zijn als je je kwetsbaar opstelt naar een ander. En weet wat je nodig hebt als je een kwetsbaar moment hebt gehad, zodat je er weer boven op komt. Vraag 5 Op welke momenten weet jij dat je kwetsbaar bent? 28

29 29

30 8. Aan wie kan ik mijn kwetsbaarheid tonen? Is het wel verstandig om je bij iedereen kwetsbaar op te stellen? NEE! Dat is niet verstandig. Het is zelfs af te raden. Je kwetsbaarheid delen is jezelf een beetje blootgeven. En dat zou je toch ook niet bij iedereen doen? Wees dus voorzichtig met jezelf en kieskeurig met wie je wat wilt delen. Brené noemt dit je marble jar friends. De marble jar is een metafoor voor vertrouwen. De mensen die jouw vertrouwen hebben verdiend hebben door de jaren heen door kleine of grote gebaren en woorden hun knikkers verdiend. Zij zijn het waard om jouw onzekerheden, je nieuwe ideeën, je spannendste momenten te horen. Als je geluk hebt zijn dat er een handjevol. Dus denk niet dat je kwetsbaar opstellen hetzelfde is als je grootste onzekerheid op facebook zetten. Of je ergste blunder de wereld in twitteren. Of een lezing geven over je pijnlijkste jeugdherinnering. 30

31 31

32 Je kunt die voorbeelden wel delen, maar niet als ze nog kwetsbaar voor je zijn. Daar creëer je geen verbinding mee, maar eerder afstand. Je kwetsbaar opstellen en verbinding ervaren is een intiem moment van menselijk contact. Dat is kostbaar en dat mag je zo houden. Vraag 6 Wie is het waard om jouw kwetsbaarheid te mogen zien? 32

33 9. Kun je ook teveel kwetsbaarheid tonen? Sommige mensen vertellen zoveel over zichzelf dat het bijna gênant is. Kun je dus ook teveel kwetsbaarheid tonen? Ja, dat kan. Dat zit zo: als je je kwetsbaar opstelt en er ontstaat verbinding dan kun je dat zien als een lichtje in de duisternis. Een heleboel van die ervaringen worden dan een snoer van lichtjes, zoals je die in de kerstboom hangt. Ze geven samen veel licht maar ieder voor zich zijn het kleine elementjes. Teveel kwetsbaarheid delen op een te vroeg moment verdragen wij niet. Dat is als een bouwlamp die in je gezicht schijnt. Je slaat je handen voor je gezicht om je ogen te beschermen. Dat heeft dus een tegengesteld effect: in plaats van dat er verbinding ontstaat, weer je de ander af. 33

34 34

35 Een leuke moeder op het schoolplein die de eerste keer haar huwelijksproblemen aan je voorlegt. Of een nieuwe leidinggevende die bij zijn kennismakingstoespraak zegt dat hij eigenlijk ook niet weet hoe het bedrijf er weer bovenop moet komen. Of een journaliste die als ze zelf geïnterviewd wordt begint met haar zenuwen te delen. In het Engels is daar zo n mooi woord voor: appropriate. Teveel kwetsbaarheid delen is niet gepast en het leidt hooguit tot een gevoel van voyeurisme of leedvermaak. Maar nooit tot verbinding. 35

36 10. Hoe voorkom ik dat ik achteraf spijt heb van wat ik heb verteld? Soms heb ik iets kwetsbaars gedeeld met iemand en dan heb ik later zo n spijt. Dan kan ik me wel voor mijn kop slaan dat ik dat verteld heb. Hoe kan ik daarmee omgaan? Je kwetsbaar opstellen is de arena in stappen en jezelf laten zien. Je kunt het vergelijken met een gevecht van man tegen man. Preventief is het belangrijk om zorgvuldig te zijn in wat je met wie deelt. Duidelijke grenzen stellen dus. Maar ook als je dat gedaan hebt, kan je soms dat gevoel wel overvallen. Brené noemt het de kwetsbaarheidkater. En je kunt er inderdaad goed ziek van zijn. Die kater zelf geeft je soms weer een kwetsbaar gevoel en kan leiden tot schaamte: de angst dat de ander je afwijst omdat jij je kwetsbaarheid hebt gedeeld. 36

37 37

38 Heb je dit gevoel? Wees dan aardig voor jezelf. Als je wél de verbinding met de ander hebt ervaren en de compassie hebt gevoeld is dat de moeite waard geweest. Maar als dat niet zo was (en er zijn geen garanties) beloon je zelf dan en wees lief voor jezelf. Maak een wandeling, lees een boek, zet je favoriete muziek op. Je was in elk geval in verbinding met jezelf. En je was moedig genoeg om te delen wat je bezig hield. Stretch you arm Bow your elbow And clap yourself on the shoulder. Vraag 7 Wat is het waard om te doen zelfs als je zou weten dat je faalt? 38

39 39

40 In dit ebook heb ik de 10 meest gestelde vragen beantwoord. De kracht van kwetsbaarheid is geen one-stop-shop. Er is geen to-do lijstje dat je kunt afvinken en waarmee je klaar bent voor de rest van je leven. Integendeel. Wholehearted leven is: elke dag opnieuw keuzes maken die passen bij wie jij wilt zijn. Dat valt niet altijd mee. Op mijn website: vind je daarom nog veel meer inspiratie om de kennis van Brené Brown toe te passen. Op weg naar voluit leven. Gewoon, voor elke dag. Stap voor stap. Ik zie je daar graag! Marjon Bohré