INGENIEURSMAGAZINE MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER

Transcriptie

1 MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER INGENIEURSMAGAZINE VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem jaargang 46, nummer 01, januari 2008 maandelijks tijdschrift, verschijnt niet in juli en augustus afgiftekantoor 3500 Hasselt 1- P2A8632

2

3 Commentaar I-mag Ingenieursmagazine is een uitgave van de Vlaamse Ingenieurskamer vzw Lid van World Federation of Engineering Organisations (WFEO) van de UNESCO. Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers (U.P.P.) VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Ing. Bart Demol MSc, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem HOOFDREDACTEUR Ing. Noël Lagast MSc EINDREDACTIE Luc Vander Elst REDACTIERAAD Ing. I. Born MSc - Ing. B. Demol MSc Ing. H. Derycke MSc - Ing. K. De Wever MSc Ing. N. Lagast MSc - Ing. G. Roymans MSc Ing. W. Samyn MSc - Ing. L. Wezenbeek MSc REDACTIESECRETARIAAT Francine Demaret SECRETARIAAT VIK Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem Tel Fax Website: ing@vik.be Doorlopend open van uur tot uur LIDMAATSCHAPSBIJDRAGEN rek.nr.: ,00 voor technisch en industrieel ingenieurs, die meer dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor geassocieerde leden 32,00 voor hen, die 3 jaar of minder dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor een samenwonend lid; voor gepensioneerden 16,00 voor studenten-industrieel ingenieur 74,00 voor leden woonachtig in het buitenland 527,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met meer dan 250 werknemers 264,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met minder dan 250 werknemers DRUKKERIJ & LAY-OUT Drukkerij SLEURS nv, Overpelt Tel Fax Voor de ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. COVER Groepsfoto bij Jules Verne ESA Hefbomen voor een welvaartstaat Voka, het Vlaams netwerk van ondernemingen wil tegen 2020 in ons land nieuwe mensen aan de slag. Dat zei Voka-voorzitter Urbain Vandeurzen op het jaarlijks Voka-congres in Heverlee. De extra tewerkstelling is nodig om de pensioenen en de gezondheidszorg te kunnen betalen. De Vereniging van Waalse Ondernemingen (UWE) en het Verbond van Ondernemingen in Brussel (UEB-VOB), zijn bereid om mee in het plan te stappen. Het kan enkel slagen als de werkzaamheidsgraad in België van gemiddeld 61 naar 70 procent wordt opgetrokken. Voor Vlaanderen is dat nu 65 %, voor Wallonië 56 % en voor Brussel 53 %. Het Europees gemiddelde bedraagt 66 %. Om de doelstelling van 70 % te bereiken moeten er in Vlaanderen jobs bijkomen, evenveel als in Wallonië. In Brussel moeten er extra arbeidsplaatsen bij. Vlaanderen moet volgens Voka-voorzitter Vandeurzen nog een tandje bijsteken: niet , maar extra Vlamingen moeten tegen 2020 aan de slag. Op die manier kan Vlaanderen een echte Europese topregio worden. De - in verhouding met de andere twee gewesten - proportioneel hogere inspanning van Vlaanderen zal volgens de Voka-voorzitter, op termijn een win-winsituatie geven. Komen de nieuwe jobs er niet, dan vreest de zogenaamde 'vergrijzingscommissie' voor een welvaartverlies van ruim 20%. Om extra jobs te scheppen zijn ook heel veel ingenieurs nodig. Ze zijn de hefbomen van de welvaartstaat. Vandaag studeren te weinig ingenieurs af. Er zullen nog meer inspanningen dan in het verleden moeten gebeuren om jongeren aan te zetten en aan te moedigen voor de studies van bijvoorbeeld industrieel ingenieur. Het blijft een voortdurende opdracht, waartoe ook de Vlaamse Ingenieurskamer zich verbindt. Meewerken aan de verdere uitbouw van een welvaartmaatschappij is niet alleen een van onze opdrachten, maar ook een opdracht voor elke Vlaamse industrieel ingenieur. Ing. Joseph NEYENS MSc Algemeen voorzitter VIK Nieuwjaarsreceptie VIK Vrijdag 18 januari uur VIK-huis Wommelgem Uitnodiging op pagina 36 De redactie wenst u een voorspoedig 2008 en veel leesgenot. 3 I-mag januari 2008

4 Inhoud Commentaar Hefbomen voor een welvaartstaat Inhoudstafel Ing. Kris Capelle MSc stuurt Jules Verne de ruimte in Venster op de wereld Modern Times Technologie Ing. Carl Van Himbeeck marktleider met Cochlear Samenleving Lucht- en ruimtevaartstages goed voor carrière Centrum lucht- en ruimtevaart Hoe inspelen op evolutie ontwikkelingshulp? Centrum ingenieurs zonder grenzen Deskundigheid meer valoriseren Centrum experten Ing. Maarten Jans MSc wint Paul Donners-prijs Afdeling Limburg Limburg reist naar Vietnam Afdeling Limburg Vision wordt revolutionaire milieuvriendelijke wagen Afdeling Leuven-Hageland In de kijker: nieuwjaarsvieringen Nieuws van de afdelingen Verslag Eye-conferentie in Valletta Netwerk Atlas Copco slaat brug tussen onderwijs en industrie Netwerk Verslag algemene ledenvergadering Netwerk Uitnodiging VIK-nieuwjaarsreceptie Netwerk Voorstelling studiegroep onderhoud Activiteiten van de studiegroepen Puzzelaar Denken & doen Symposium studiegroep meet- en regeltechniek Vik Vorming Auditeren Vik Vorming Peter Leyman over toekomst auto-industrie Vik Vorming Integraal waterbeheer Vik Vorming Tribologie: smeren wordt gemanaged Vik Vorming Industrial Automation Days Vik Vorming Cursusoverzich Vik Vorming I-mag januari

5 venster op de wereld VENSTER OP DE WERELD Ing. Kris Capelle MSc stuurt Jules Verne volautomatisch de ruimte in staan als je wil koppelen -, moet je onderhandelen met de Amerikanen en met de Russen. Dat is een heel interessant en niet altijd gemakkelijk deel van mijn functie. En tot slot zijn er de astronauten. Ik ben ook verantwoordelijk voor alle procedures aan boord in verband met ATV. Ik was dus heel dicht betrokken bij de opleiding van de astronauten. Zo hebben we onder andere de astronauten opgeleid die nu het ISS bemannen en ik heb ook regelmatig contact met Frank De Winne, die in 2008 opgeleid zal worden." Ing. Kris Capelle MSc TOULOUSE. In het voorjaar van 2006 hebben we in I-mag uitgebreid aandacht besteed aan de ruimtevaartexploten achter de schermen van Ing. Kris Capelle MSc., operations manager van het grondnetwerk ter ondersteuning van de spectaculaire vlucht Venus Express. Ondertussen is de Vlaamse ingenieur van het Duitse Darmstadt verkast naar het Franse Toulouse, waar hij als mission director werkt aan een nieuw project binnen ESA, met name ATV of Automated Transfer Vehicle. Begin 2008 wordt de eerste ATV gelanceerd onder de veelzeggende naam Jules Verne. "ATV is een Europese cargomodule die binnenkort zal aankoppelen aan het International Space Station ISS", meldt Kris Capelle uit de Zuid-Franse stad. "Geloof me, dit is het meest complexe project dat ESA al op haar actief heeft en het bijzondere aan dat project is dat alles automatisch zal gebeuren. Zodra we 'aangedockt' zijn, blijven we enkele maanden om de ISS naar een hoger orbit te brengen, te sturen en te bevoorraden." Tijdens de vlucht is Kris Capelle verantwoordelijk voor alle operations in de control room bij het 'rendez-vous and docking' aan de ISS. "Bijzonder interessant is wel dat ik vanuit mijn functie bij ESA voor dit project van ISS veel contacten onderhoud met NASA en haar Russische tegenhanger RSCE, alsook met de astronauten. Ik kan u verzekeren: hier komt geen moment verveling bij kijken." Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen uw huidige opdracht als mission director in Toulouse en uw vorige functie in Darmstadt? "Mijn functie hier ligt in dezelfde lijn als mijn vorige opdracht in ESOC, maar dan op een hoger niveau. Ik heb in ESOC 15 lanceringen ondersteund en daarbij heb ik heel wat ervaring opgedaan. Vooral door die operationele ervaring heeft men mij naar Toulouse gehaald en gevraagd om de leiding te nemen tijdens de kritische docking operations. Er zijn wel enkele nieuwe en interessante aspecten bijgekomen. Vermits er astronauten aan boord zijn, is het aspect veiligheid nog belangrijker dan bij normale projecten. Het gaat hier niet alleen om veel geld, maar ook om mensenlevens. Voorts is er de internationale samenwerking. Als je in de buurt wil komen van de ISS - laat De ESA doet heel enthousiast over dat ATV-project. Hoe bijzonder is deze prestatie? "Het bijzondere aan het project is eerst en vooral de complexiteit en de grootte van de module zelf. Het is de eerste keer dat alles volledig automatisch zal gebeuren, zonder dat het mogelijk zal zijn om manueel over te nemen indien nodig. Dat betekent dat er nog een 'redundancy layer' moest worden toegevoegd. Nu zijn dus bijna alle systemen drievoudig en onafhankelijk: andere sensoren en andere actuatoren. De astronauten aan boord van het ISS kunnen wel op elk ogenblik de docking afbreken en ATV laten 'wegvliegen'. Bovendien is ATV ongeveer drie keer zo groot en vooral drie keer zo zwaar als de Russische Sojoez of de Progressmodules. Het hele naderingsproces - launch tot docking - zal ongeveer 15 dagen duren. Dat vooral omdat elk subsysteem volledig moet worden getest, vooraleer we in de buurt van het ISS komen. Nadien, voor de volgende ATV's, zullen we dat in enkele dagen kunnen doen." Waaruit zal uw taak in de controlekamer concreet bestaan tijdens de vlucht Jules Verne? Tijdens de nadering neem ik de operaties over, als we ongeveer 3.5 km van het ISS verwijdert zijn. Zodra ik de controle heb overgenomen, ben ik verantwoordelijk voor alle operaties van ATV. In normale omstandigheden voert het hele team dan vooral datgene uit waarvoor we jaren 5 I-mag januari 2008

6

7 VENSTER OP DE WERELD De controlekamer in actie. getraind hebben. Als de dingen niet lopen zoals gepland, dan wordt mijn functie belangrijker. Dan moet ik coördineren met de NASA, RSCE en de finale beslissingen nemen over hoe het dan verder gaat. Gelukkig heb ik in dat geval heel wat experts rond mij die de details veel beter kennen dan ik. Gelukkig maar. Hoe is men trouwens op het idee gekomen om de naam van Jules Verne te koppelen aan die ruimtevlucht? "Ik geef toe dat ik niet zeer beslagen ben op dat vlak. Jules Verne heeft in 1865 al een boek geschreven over de reis naar de maan: 'De la terre à la lune'. In dat boek waren toen al heel wat dingen beschreven die tamelijk dicht bij de waarheid lagen. Om die opmerkelijke schrijver en visionair te eren krijgt de eerste ATV-vlucht de naam Jules Verne." In het vorige interview verklaarde u ook dat zo'n leidinggevende taak behoorlijk wat stress inhoudt en geen lifetime job is. Is het juist de verandering van omgeving die het boeiend maakt? hebben ons elk in een deel van de ruimtevaart gespecialiseerd. Zo is Europa voor het moment heel sterk in aardobservatie en interplanetaire satellieten." En wat moeten we denken van de steile opgang van Japan, China en India? Krijgen we een nieuwe wedloop in de ruimte? "Japan is al een tijdje op de markt en die zitten eigenlijk ook in een stabiele fase. India en vooral China komen natuurlijk sterk opzetten. Vooral China investeert op dit moment enorm in de ruimtevaart." We kunnen ons voorstellen dat uw avonturen ook met spanning gevolgd worden op het thuisfront door vrouw en kinderen. Hoe is het leven in 'La Douce France' in vergelijking met het leven in Darmstadt? "Natuurlijk was het niet gemakkelijk om Duitsland te verlaten. We hebben daar negen jaar gewoond en we waren er heel Wat is ATV? goed geïntegreerd. Maar toch valt het hier enorm mee. Eigenlijk is het allemaal nog beter meegevallen dan verwacht en onze verwachtingen waren al niet laag. De kinderen gingen in Duitsland al naar een internationale school in het Engels, omdat de kans groot was dat we nog gingen verhuizen. Ook hier gaan ze nu naar een Engelse school. En bovendien is er natuurlijk nog het mooie weer, het eten en de wijn." Werken er nog Belgische ingenieurs bij de ESA? En welke raad kunt u geven aan jonge ingenieurs met ambities in de ruimtevaartsector? "Er werken hier nog enkele Belgische ingenieurs. Als raad kan ik enkel maar meegeven dat het een heel interessant maar klein wereldje is en dat het de moeite is om ervoor te gaan. Wij hebben een 'Young graduates-programma', waarbij jonge afgestudeerden een stage van één jaar kunnen volgen bij ESA en zo kunnen proeven van ons milieu. Voor wie in ruimtevaart geïnteresseerd is, zou ik zeggen: doen!" Tekst: Henk VAN NIEUWENHOVE Foto's: ESA "Mijn mening is daarover nog niet veranderd. Deze job brengt inderdaad heel wat stress met zich mee en je kunt dit inderdaad niet je hele leven doen. Maar als ik eerlijk ben, maakt dat het juist zo interessant. Ik dacht dat ik uitkeek naar een rustigere periode, maar toen ze me vroegen deze functie uit te oefenen kon ik niet neen zeggen. De rustigere periode zal nog even op zich laten wachten." U hebt veel contacten met de NASA en de RSCE. Hoe verhoudt de ESA zich ten opzichte van die twee wereldleiders in de ruimtevaart? "Er zijn eigenlijk drie wereldleiders, namelijk Amerika, Rusland en Europa. We De ATV of Automated Transfer Vehicle is een onbemande cargomodule die maar liefst 7,5 ton naar het ISS ruimtestation zal kunnen brengen. Hij zal worden gelanceerd door middel van een zware Ariane 5-raket. De module werd door de ESA ontwikkeld en zal, zodra ze zich in een baan om de aarde bevindt, automatisch koppelen met het International Space Station (ISS). De ATV zal 6 maanden aan het ISS vastgekoppeld blijven om dan na afkoppeling te verbranden in de atmosfeer met afval uit de ISS. De 'mission control' gebeurt vanuit Toulouse. In de toekomst zal ATV de Russische Progres cargomodules moeten vervangen. In een ATV kan liefst 5,5 ton cargo, 840 kilogram water, 100 kilogram gas en 800 kilogram ISS-brandstof opgeborgen en vervoerd worden. Dankzij zijn grote brandstoftanks zal de ATV ook gebruikt worden om het ISS-ruimtestation in een hogere baan om de aarde te brengen. ATV heeft een lengte van 10,3 meter, een diameter van 4.5 meter en bij de lancering een totaal gewicht van maximaal 21 ton. Met de zonnepanelen open komt men op een spanbreedte van 20 meter. De lancering is volgens de laatste berichten gepland in februari - maart 2008 vanuit Kourou. HVN 7 I-mag januari 2008

8 technologie MODERN TIMES MODERN TIMES Living Tomorrow introduceert BluePull Een vingerafdruk? En betaald! BluePull kan ongevraagde inhoud weren van Bluetooth. Door zelf een code in te geven op de gsm kan de gebruiker enkel de gevraagde inhoud op zijn Bluetooth opvragen. Op die manier kan BluePull communicatie efficiënter maken. PA4T eerste nieuw polymeer van dit millennium Digitale communicatie via beeldschermen is in opmars, maar interactie is er zelden. De boodschappen komen doorgaans (ongevraagd) op de ontvanger af. Het gevolg is dat spam eerder als ergerlijk en hinderlijk wordt beschouwd en dat men er als gebruiker weinig vat op heeft. BluePull moet daar verandering in brengen. BluePull is een interactieve digitale communicatievorm die nieuwe mogelijkheden creëert op het vlak van promotionele communicatie en informatieoverdracht. Met BluePull kan een ontvanger gepubliceerde informatie meenemen en de verzender van de informatie kan rechtstreeks en gericht met zijn doelgroep communiceren. PA4T is een nieuw polymeer dat kan worden gebruikt in elektronische apparaten. Het polymeer is onder meer dimensiestabiel en bestand tegen loodvrij solderen. Het heeft een hoog smeltpunt en is verwerkbaar in termen van vloei en verwerkingsgebied (temperaturen, drukken, etc.). Door zijn eigenschappen is PA4T geschikt voor elektronicatoepassingen, zoals connectoren voor geheugenkaarten, CPU-bussen, hittebestendige spoellichamen en connectoren voor de geheugenmodules van laptops. In de auto-industrie kan het materiaal nieuwe ontwikkelingen ondersteunen rond elektrische systemen, brandstoftoevoer en koeling. Op termijn moet PA4T kunnen leiden tot groene initiatieven zoals loodvrij solderen en een zuiniger brandstofgebruik. De eerste polymeren dateren van het begin van de twintigste eeuw en de meeste werden ontwikkeld tussen 1930 en Na 1980 kwamen er slechts sporadisch nieuwe polymeren bij. Volgens ontwikkelaar DSM is PA4T het eerste nieuwe polymeer van dit millennium. Betalen met de vingerafdruk? We hadden het al voelen aankomen, maar inmiddels is het systeem al ingeburgerd bij de Duitse supermarktketen Edeka. Het werkt al bij zeventig winkels en er zijn plannen voor uitbreiding naar nog tweehonderd vestigingen. Al een kwart van de klanten maakt gebruik van de technologisch innovatieve betaalmogelijkheid. Wie mee wil doen, laat zich eenmalig registreren: naam, bankgegevens, handtekening en natuurlijk een vingerafdruk. Behalve bij de supermarktketen Edeka wordt het systeem ook al gebruikt in enkele Duitse en Amerikaanse cafés en scholen. De bezwaren omtrent de privacy wegen blijkbaar niet op tegen het 'gemak van betaling'. Een vinger kan je niet vergeten. Een pincode of geld wel. Twee derde van de klanten die zich laten registreren, zijn veertig jaar of ouder. De supermarkt investeert ongeveer tweeduizend euro per kassa, maar heeft minder contant geld in kassa en betaalt geen heffingen voor betalingen met bankkaarten. De betaling duurt amper een seconde en dus nemen de wachtrijen aan de kassa's af. Kritiek komt er uit de hoek van de privacy en de veiligheid. Vingerafdrukken zouden met siliconen na te maken zijn. Ook in Nederland werken verschillende bedrijven aan een gelijkaardig betaalsysteem. Nu er alleen nog voor zorgen dat er voldoende geld op die bankrekening staat I-mag januari

9 MODERN TIMES Slimme juwelen Swarovski en Philips hebben de handen in elkaar geslagen om schoonheid aan efficiëntie te koppelen. Het resultaat zijn sieraden die allerhande nuttige hardware verbergen of herbergen. De hightech van het Nederlandse Philips werd gekoppeld aan het vakmanschap van het Oostenrijkse Swarovski. Philips leverde de multimediagadgets en Swarovski voorzag ze van een glinsterend kleedje: een usb-stick in een glanzend hangertje: een hartje of een slotje. Of een minuscule hoofdtelefoon, vederlicht en hij ziet er net uit als een paar schitterende oorbellen. Swarovski heeft in zijn reeks Active Crystals vier hoofdtelefoonsets in de aanbieding, allemaal zacht en buigzaam en gemaakt met doorzichtig silicone. De prijzen van usbsticks mogen dan al tot een onooglijk laag niveau gezakt zijn, voor de luxe-uitvoeringen betaal je nog altijd wel de prijs van het kristal en het edelmetaal. Reken op een 150 euro voor de usb-sticks (vanaf 1 giga) en tussen de 80 en de 130 euro voor de hoofdtelefoons. Een koopje. Plug 'n Go-cart De Katholieke Hogeschool Kempen uit Geel ging de uitdaging van Intel aan om met een groene energiebron een laptop gedurende een uur te laten werken zonder batterij of snoer. De docenten en studenten hebben een gocart gebouwd die uitgerust is met zonnepanelen. Als duurzame energiebron koos het KHK voor zonne-energie, omdat het stil en esthetisch is en om de nerds en pcaddicts te laten buitenkomen in de zomer. Om toenemend overgewicht bij de jonge computerende generatie tegen te gaan voorzagen ze ook in een speelse aandrijving, die in geval van bewolking kan bijspringen. Zo werd de Plug 'n Go-cart geboren: een getunede gocart met zonnespoilers om een laptop aan te drijven. Een beetje gek, maar in Geel zijn ze dat gewoon Nog meer oortjes Ook Jabra ziet het zitten met koptelefoons. Het bedrijf engageerde de bekende Deense ontwerper Jacob Jensen om een hypermoderne oorset te ontwerpen om handenvrij te telefoneren. De headset integreert hoogtechnologische snufjes in het ontwerp en is amper vier centimeter groot. Het amper10 gram lichte oorsetje bestaat ook in twee luxe-uitvoeringen: goud en staal. De Jabra JX10 Series II combineert schoonheid met inhoud. Het toestel kan worden aangekocht samen met een even stijlrijke autolader, ook al ontworpen door Jacob Jensen. Luc VANDER ELST 9 I-mag januari 2008

10 samenleving "Onze producten staan ten dienste van de mensheid" Ing. Carl Van Himbeeck MSc is met Cochlear marktleider in hoorimplantaten MECHELEN. Sinds 2004 is de industriezone Mechelen Noord een wereldbedrijf rijker. Het Australische Cochlear TM opende er zijn zestiende vestiging die de naam Cochlear Technology Centre Europe meekreeg. Sinds 2005 staat Carl Van Himbeeck (45, Ing. '85) aan het hoofd van zestig enthousiaste werknemers. Een vijftiental van hen is industrieel ingenieur. In de hoogtechnologische sector van hoorimplantaten spelen zij met hun technologische kennis een cruciale rol in de uitbouw van CTC Europe. Want laat dit duidelijk zijn: Cochlear is met zijn Mechelse vestiging nog niet aan het einde van de (r)evolutie in de sector. General manager Carl Van Himbeeck is maar wat blij dat hij zijn medewerkers een fikse groei kan voorspiegelen. Labo-onderzoek leidt tot innovatie. Cochlear TM: wie, wat, waar? Hear Now. And Always Cochlear TM stelt op wereldvlak mensen te werk, 1000 in het moederbedrijf in Australië, 80 bij het Mechelse Cochlear Technology Centre Europe, de rest in vestigingen over de hele wereld. Zo'n mensen met gehoorproblemen maken gebruik van een Cochlear hoorimplantaat. Jaarlijks komen er 13 tot gebruikers bij, dat is een groei tussen de 20 en 30 procent. Opmerkelijk: zo'n 25 procent van de gebruikers van een hoorimplantaat zijn pas geboren baby'tjes. Vandaar de slogan: Hear Now. And Always. Het is de bedoeling, aldus Carl Van Himbeeck, dat deze gebruikers tot hun zeventigste of tachtigste levensjaar van onze implantaten probleemloos gebruik maken. Dat ze ten allen tijde een beroep op ons kunnen doen. - ww.cochlear.com De binnendelen van het Nucleus Cochlear implantaat. Waarom strijkt een hoogtechnologisch Australisch bedrijf uitgerekend in België en Mechelen neer? Daarvoor moeten we teruggaan naar de jaren '80. Enkele professoren van de Antwerpse universiteit spitste zich toe op de ontwikkeling van hoorimplantaten. Een klein bedrijfje - Antwerp Bionic Systems - in Edegem wilde die implantaten uitbouwen tot een commercieel product, maar de investeringen bleken erg hoog. In 1997 nam Philips Hearing Implants het bedrijf over en in 2000 deden ze het alweer van de hand. Toen verscheen Cochlear op het toneel, omdat Europa nodig was voor hun verdere ontwikkeling. Australië telt 20 miljoen inwoners, Europa zo'n 400 miljoen, afhankelijk van waar je de grenzen trekt. De afstanden tussen de talrijke instituten en universiteiten in Europa zijn erg klein. Bovendien realiseert Cochlear veertig procent van zijn verkoop hier. In deze sector is de band tussen ontwikkeling en verkoopsmarkt erg intens. Je hebt een goed contact met de klant nodig om te weten welke de behoeften van de markt zijn en om aan ontwikkeling te kunnen doen. Waarom dan België? Zoals gezegd, de band met de Antwerpse universiteit, maar ook de supergespecialiseerde bedrijven in de onmiddellijke omgeving in Europa, dus ook in het Leuvense. De vestiging in Edegem was te klein geworden en zo heeft Cochlear voor Mechelen gekozen. "Qua technologie staan we aan de top in heel wat domeinen. In dit onontgonnen terrein is er ruimte om creatief te zijn. Het is fascinerend om de werking van de hersenen beter te begrijpen." Innovatief Ing. Carl Van Himbeeck MSc We doen er hier dan ook alles aan om een vooraanstaande rol binnen het bedrijf te spelen. We zijn innovatief bezig met technologie, onder meer op het vlak van fijne mechanica en elektronica die over tien, twintig jaar in productie kunnen gaan. We ontwikkelen software voor de chirurgische omgeving. We zijn bezig met soundprocessing, met ontwikkeling van draadloze technologie. Op basis van onze research en development maken we zogenaamde 'investigational devices': pro- I-mag januari

11 SAMENLEVING met de r&d-afdeling in Sydney. Een tijdsverschil van tien uur, maar dat levert geen enkel probleem op. En als er al eens een probleem opduikt, dan vragen we ons niet af wie de schuldige is. We lossen het probleem op en stellen ons de vraag: wat te doen om dat in de toekomst te vermijden? Labowerk vraagt precisie totypes die naar een aantal centra gaan om na te gaan of onze nieuwe therapieën resultaten hebben. Dat zijn allemaal dingen die niet direct in Australië gebeuren, dus ja, we zijn ervan overtuigd dat we met Cochlear zullen meegroeien. Op het vlak van onderzoek en ontwikkeling, maar ook in het domein van de productie. Op termijn willen we hier beginnen met de productie van micromechanisch implanteerbare actuatoren. We hebben daarin een unieke expertise ontwikkeld op wereldvlak én binnen het bedrijf. Het is dus logisch dat wij ook de productie voor onze rekening willen nemen. Werken in deze hoogtechnologische omgeving kan niet anders zijn dan de droomjob van de jonge industrieel ingenieur? "Er is hier een open en inspirerende bedrijfscultuur. Geen strakke hiërarchie, iedereen kan met iedereen communiceren." Vertaalt jullie groei zich in vacatures? Zeker. Tot nu toe krijgen we ze netjes ingevuld. Hopelijk blijft dat zo, want ik hoor vanuit de opleidingen van onder meer industrieel ingenieur dat de instroom aan het dalen is. Maar voorlopig zitten we goed. We zijn een bekende naam, de mensen komen graag naar hier, juist omdat ze hier een creatieve, zinvolle job vinden. Tot slot: hoe bereidt Cochlear zich voor op de aanstormende concurrentie? en samenwerking. We hebben zo'n zeventig procent van de markt in handen, we hebben twee grote concurrenten, één in Oostenrijk en één in Amerika. Wees maar zeker dat ze ons scherp houden. Als marktleider zijn we hoegenaamd niet zelfgenoegzaam. We zijn er trouwens van overtuigd dat er op elk moment concurrentie uit onverwachte hoek kan komen: een nieuw soort implantaten voor zware vormen van gehoorverlies, nieuwe therapieën, en dergelijke. Heel simpel, wij moeten proberen ze hier in Mechelen voor te zijn en te blijven. En daarin schuilt de toekomst van dit bedrijf. Tekst: Wilfried VANDEN BOSSCHE Foto's: COCHLEAR Zeker. Qua technologie staan we aan de top in heel wat domeinen. In dit onontgonnen terrein is er ruimte om creatief te zijn. Het is fascinerend om de werking van de hersenen beter te begrijpen. Er zijn nog veel zaken die we moeten ontdekken, vooraleer we grondig begrijpen hoe we geluid waarnemen. Wat onze werknemers bijzonder aantrekkelijk vinden: het domein waarin we actief zijn, heeft rechtstreeks te maken met de verbetering van de levenssituatie van de mensen. Kunnen horen is een fundamentele manier van communiceren. Daarom staan onze producten ten dienste van de mensheid. Voor ingenieurs kan het technisch boeiend zijn om pakweg in de militaire sector te werken. Maar hier hebben we toch een dimensie méér. Kleinschalig Een andere troef is jullie kleinschaligheid. Hoe wordt innovatie gestimuleerd? Er is hier een open en inspirerende bedrijfscultuur. Geen strakke hiërarchie, iedereen kan met iedereen communiceren. In een van mijn vorige jobs was het moeilijk communiceren binnen één gebouw. Hier werken wij vlotjes samen Cochlear TM Drie revolutionaire hoorimplantaten Bepaalde vormen van doofheid kan een traditioneel hoorapparaat niet oplossen. Daarom ontwierp Cochlear TM het zogenaamde hoorimplantaat dat chirurgisch wordt ingebracht. Cochlear focust zich momenteel op drie soorten hoorimplantaten. General manager Carl Van Himbeeck stelt ze technisch even aan u voor. Het traditionele Cochlear implantaat eindigt in een elektrode in het slakkenhuis van het oor. Het slakkenhuis bevat zo'n gehoorszenuwen. Tijdens een chirurgische ingreep die twee tot drie uur duurt, wordt de elektrode in het slakkenhuis gefixeerd. De electrode bevat 22 contactvlakjes van waaruit een bepaalde stroom kan vloeien. Deze stroom prikkelt de gehoorszenuw en creëert daardoor een geluidswaarneming. Het tweede product maakt gebruik van botgeleiding en helpt mensen van wie de drie kraakbeentjes in het middenoor geen geluid meer doorkrijgen. Carl Van Himbeeck: We fixeren een klein implantaat, een soort titanium moer als het ware, in de schedel. Hieraan wordt extern een soort hoorapparaat vastgemaakt en zo brengen we geluid in de schedel. Heel eenvoudig uitgedrukt: het is zo'n beetje het effect dat je hoort als je je haar krabt. Cochlear is momenteel een derde implantaat aan het ontwikkelen dat zich nog in de opstartfase bevindt. Het is een piepklein motortje dat gebruik maakt van akoestische simulatie. Het zet de vloeistof in het slakkenhuis in beweging en helpt mensen die een erg grote akoestische versterking nodig hebben. Dit implantaat is een onderdeel van onze procesontwikkeling in Mechelen. Voor we het echt in productie kunnen brengen, zijn er vrij veel investeringen nodig. 11 I-mag januari 2008

12 centra LUCHT- EN RUIMTEVAART Lucht- en ruimtevaartstages zijn goed voor carrière VIK biedt interessante stageplaatsen in buitenland aan Ing. Nick Jonckheere MSc WOMMELGEM. Sinds 1980 is het VIK-centrum Lucht- & ruimtevaart begaan met het technologisch niveau van de Vlaamse ingenieur. In samenwerking met de Vlaamse hogescholen en universiteiten stuurt het regelmatig studenten als stagiair naar het buitenland. Nick Jonckheere was één van die stagiairs. Het centrum Lucht- en ruimtevaart, officieel erkend door de federale overheidsdienst Economie, werkt nauw samen met de Vlaamse hogescholen en universiteiten op het gebied van avionica en luchtvaartmechanica en organiseert door de RVA erkende stages voor afgestudeerde ingenieurs bij buitenlandse hoogtechnologische bedrijven. Momenteel heeft de VIK een 'Memorandum of understanding' (MOU) getekend met Mowag, Zwitsers leverancier van 242 pantservoertuigen, om gedurende 10 jaar ( ) ingenieurs op stage te nemen. Ook met Eurocopter (Frankrijk), leverancier van 10 NH90-helikopters, bestaat er zo'n MOU om gedurende 4 jaar ten minste 4 ingenieurs op stage te nemen. Na een eventuele positieve evaluatie kan het contract verlengd worden voor 4 jaar. Naam: Nick Jonckheere Nationaliteit: Belg Geboorteplaats: Oostende Geboortedatum: 13 april 1976 Burgerlijke staat: samenwonend met Patricia Steenacker Kinderen: Lena, 5 april 2005 en Elin, 8 juni 2007 Studies: : Industrieel ingenieur elektromechanica, Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende (KHBO), Oostende Eindwerk: Meten van trekkracht van een propeller : Graduaat luchtvaart, KHBO, Oostende Eindwerk: Luchtvaartconversie van een Volkswagen viercilinder boxermotor Stage bij Sabena Technics, engine overhaul department : Graduaat elektromechanica, KHBO, Oostende Zo trokken er de laatste 20 jaar veel stagiairs onder impuls van de VIK naar het buitenland. Nick Jonckheere vertrok in 2001 naar British Aerospace in Woodford, UK. Nick Jonckheere vertrok in 2001 op stage naar British Aerospace in Woodford, UK. Wat zijn je persoonlijke interesses en waarop heb je je studiekeuze gebaseerd? Ik was altijd al geïnteresseerd in techniek en na mijn collegejaren heb ik de stap gewaagd naar een graduaatsdiploma elektromechanica en luchtvaart. Via een brugsysteem ben ik industrieel ingenieur elektromechanica geworden aan de KHBO in Oostende. Het was persoonlijke interesse. Ik heb er niet op gelet of er jobs voorhanden waren of niet. Hoe ben je met de VIK in contact gekomen voor je stageplaats? Ik heb de Vlaamse Ingenieurskamer leren kennen via de school (KHBO). Daarna hoorde ik van een mogelijke stageplaats via Roland Defever, drijvende kracht achter het graduaat Luchtvaart en nu ook het Vlaams Luchtvaartopleidingscentrum (Vloc) in Oostende. Welke waren je ervaringen tijdens/na je stage? Eerst liep ik 6 maanden stage bij British Aerospace in Woodford bij Manchester, waar de Avro 146 en RJ-toestellen werden gebouwd: de 'fluisterjets' waarmee Brussels Airlines vliegt. Als stagiair kon ik 'hoppen' tussen verschillende jobs: van plaatslager tot vermoeiingsberekenaar. Ik was betrokken bij vele projecten, zoals de belastingtesten op een nieuwe vleugel en de evaluatie van testvluchten van het nieuwe RJX-prototype. Mijn ervaring tijdens de stage is zeer positief, ondanks de aanslagen op de WTC-torens in New York tijdens de eerste dagen van mijn stage. Dat had nefaste gevolgen voor de luchtvaartindustrie: het RJX-project werd wat later geschrapt en de helft van de werknemers van de fabriek werd ontslagen. Toen ik na 6 maanden terug thuiskwam, was Sabena failliet en ging het heel slecht met de luchtvaartsector in België. Hoe pas je je studiekennis toe in je professionele leven? De basiskennis neem je altijd mee, maar in elke luchtvaarttak moet je je constant bijscholen. Ik werkte 5 jaar binnen de engineering-afdeling bij VLM Airlines in Antwerpen. Sinds mei 2007 werk ik bij Noordzee Helikopters Vlaanderen in Oostende met helikopters. Welk advies geef je aan pas afgestudeerde (industrieel) ingenieurs? Voor je eerste job: grijp elke kans om ervaring op te doen! Tekst: Ilse OLIVIERS Foto: Denis DE KINDER Droom je van werken in het buitenland? Eén jaar betaald naar een Europees land? De VIK biedt pas afgestudeerden betaalde stageplaatsen aan in het buitenland. Zo zijn er nu nog plaatsen vrij bij Mowag, een hoogtechnologisch bedrijf in Zwitserland. Ook Eurocopter met vestigingen in Frankrijk, Spanje en Italië is nog op zoek naar jou! Interesse? Neem nu contact op met de VIK! Bel Ilse Oliviers vandaag nog op of mail naar ilse.oliviers@vik.be. Zij helpt je graag voort! I-mag januari

13 centra INGENIEURS ZONDER GRENZEN Betrokkene of toeschouwer bij armoedebestrijding? VIK speelt in op evoluties ontwikkelingshulp WOMMELGEM. Ondanks de inzet en de overtuiging van een heleboel mensen - professionelen en vrijwilligers - blijft de kloof tussen arm en rijk almaar groeien. Die vaststelling leidt er vaak toe dat men de klassieke ontwikkelingssamenwerking in vraag stelt. Maar het leidt even vaak tot nieuwe inzichten en evoluerende methodes. Ingenieurs waren altijd actieve medespelers bij dat gebeuren. Blijft dat in de toekomst zo, is er een aangepaste attitude of expertise vereist of spelen ingenieurs eenvoudigweg nog nauwelijks mee? Ing. Luc CLOOTS MSc Er bestaat in onze westerse wereld een vrij grote consensus over de gedachte dat we 'iets' moeten doen tegen de voortschrijdende verwijdering tussen arm en rijk. Maar de vragen 'hoe' en 'door wie' leveren al minder eensgezindheid op. Een sterk evoluerende westerse wereld en het uitblijven van tastbare positieve resultaten in de arme landen veranderden de opvattingen omtrent ontwikkelingshulp. Lokale projecten en technische realisaties, zoals wegenbouw, watervoorziening, gezondheidsinfrastructuur of mechanisatie leverden - vaak na een mooie start - mislukkingen op. Een veranderd mondiaal debat over armoedebestrijding, economische globalisering, migratiepolitiek e.d. legt de laatste jaren andermaal de basis voor nieuwe ideeën en inzichten inzake hulpverlening. Cruciaal in dat verband zijn zeker de tegengestelde benaderingen over het te volgen ontwikkelingsmodel door globalisten en anders- of antiglobalisten. Was het in een nog niet zo ver verleden zo dat de aanpak van de armoedebestrijding een vrij eenduidig en relatief gemakkelijk te vatten model was, dan is de huidige benadering veel complexer met meer onzekerheden en tegenstellingen. Bovendien dreigt er een groot interesseverlies voor de noord-zuidproblematiek door de voortschrijdende westerse individualisering en door het gevoel dat slechts enkele beleidsmakers het debat op mondiaal vlak kunnen voeren. Rol voor ingenieur Bij de nieuwe benadering van ontwikkelingshulp is de rol van de ingenieur lang niet meer zo duidelijk. Het kerngebeuren zal minder gefocusseerd zijn op de inbreng van zuivere technische verbeteringen en oplossingen. De inbreng van economen, financiële experts, politici en sociologen zal voortaan zwaarder doorwegen. Als we er zouden van uitgaan dat westerse ingenieurs louter gericht blijven op de aanbreng van technische realisaties en we beseffen dat die technische competenties in de ontwikkelingslanden al in grote mate aanwezig zijn, dan zouden we kunnen besluiten dat hun rol bij het ontwikkelingsgebeuren minimaal wordt of zelfs wegvalt. Dat is evenwel helemaal niet het geval. Een veranderd mondiaal debat over armoedebestrijding, economische globalisering, migratiepolitiek e.d. legt de laatste jaren andermaal de basis voor zake hulpverlening. Binnen de nieuwe visies over ontwikkelingshulp worden er nieuwe methoden en initiatieven ontwikkeld waarin onze ingenieurs een - weliswaar andere - belangrijke opdracht moeten vervullen. Waar we vroeger nauw betrokken waren bij ontwerp en realisatie, wordt nu vaak het accent verlegd naar de definiëring van een project en naar de coaching van de aanwezige knowhow en capaciteit ter plaatse. In de praktijk zien we dus ingenieurs naar voren treden met een degelijk onderbouwde technische kennis, maar vooral met expertise in coaching en projectmanagement, domeinen waarin vooral ervaring wordt opgebouwd gedurende een beroepsloopbaan. Komen jonge ingenieurs daarbij dan minder aan hun trekken? VIK en het Centrum Ingenieurs zonder grenzen (IZG) speelt daarop in en bouwt een tandemwerking 'junior-senior' uit, waarbij de jongere ingenieur de nodige ervaring kan verwerven in samenwerking met een senior. Ex-Change Vanuit de overtuiging dat hulp aan de Derde Wereld moet gericht zijn op de ondersteuning van bestaande economische activiteiten werd de uitzendorganisatie Ex-Change opgericht. Die organisatie wil het lokaal ondernemerschap in de Derde Wereld stimuleren en ondersteunen door Vlaamse experts uit te sturen. Ex-Change ziet zijn activiteiten elk jaar groeien en wordt intensief bevraagd door ondernemers uit het zuiden. Die vorm van ondersteuning wordt in de toekomst ongetwijfeld een belangrijk element van de ontwikkelingssamenwerking. Een opdracht, waar onder meer de Vlaamse industrieel ingenieur een belangrijke rol bij moet vervullen. Die speerpuntactiviteiten in de armoedebestrijding zijn voorbehouden voor een minderheid van de ingenieurs. Maar daarnaast is het van het allergrootste belang dat de ingenieurs als beroepsgroep, in het kader van hun maatschappelijke en sociaal te vervullen rol, blijven deelnemen aan het debat. Dat betekent dat ze geïnformeerd en geïnteresseerd blijven. Dat is een opdracht en een taak voor alle ingenieurs. VIK-IzG ziet het daarom ook als zijn opdracht om dat debat te voeden en er zoveel mogelijk mensen van de VIK bij te betrekken. Interesse? Meer informatie te vinden op of Tekst: Ing. Luc CLOOTS MSc 13 I-mag januari 2008

14 centra Deskundigheid valoriseren is opdracht VIK biedt experts forum om deskundigheid onder andere via netwerking te verruimen WOMMELGEM. Tijdens onze carrière als ingenieur borduren we voort op onze basisvorming. Die basis van algemene en praktijkgerichte vorming wordt door de jaren in het eigen specifieke vakgebied uitgediept. Daardoor en daarnaast bouwen de meesten onder ons in één of andere niche een bijzondere deskundigheid op. Dat kan zowel het gevolg zijn van praktijkgericht of zelfs fundamenteel onderzoek of van ervaring bij de uitvoering of het management. Maar die deskundigheid wordt niet altijd even goed gevaloriseerd. Deelnemers aan de Fellow in gerechtelijke expertise Ook als die zo opgebouwde kennis en kunde de betere middelmaat overtreffen, stellen we spijtig genoeg vast dat ze hoogstens wordt uitgewisseld en getoetst met collega's of zielsverwanten binnen of buiten het bedrijf of de organisaties waar die kennis dagelijks wordt toegepast, bijgestuurd en verfijnd. Die verzamelde kennis en inzichten kunnen nochtans vaak ook buiten die kleine kring van groot belang zijn. Die deskundigheid en die expertise kunnen in heel wat domeinen maatschappelijk en persoonlijk zinvol ingezet worden. Het centrum moet de basis zijn van het interne netwerk en de werking rond expertise. Vanuit haar maatschappelijke inzet en vanuit de zorg omtrent de beroepsbelangen van haar leden zet de VIK al enkele jaren haar schouders onder verschillende initiatieven om de deskundigheid en expertise van haar leden te valoriseren. Het Centrum Experten Het Centrum Experten wil de groep collega's en leden die elkaar vonden bij de basisvorming of permanente vorming of actief in het werkveld van de expertise, regelmatig samenbrengen. De bijeenkomsten staan open voor alle VIK-leden met interesse voor het onderwerp. Het centrum moet de basis zijn van het interne netwerk en de werking rond expertise. De beginnende deskundige moet er zijn eerste contacten kunnen leggen en zijn vragen kwijt kunnen. Daarnaast moet de actieve en ervaren deskundige er de mogelijkheid krijgen om mee te werken aan de uitbouw van het beroep en aan zijn persoonlijke professionele ontwikkeling. Het centrum moet op termijn het geheel van acties en contacten van de VIK als vereniging sturen en begeleiden inzake expertise. Beroepsbelangen De VIK wil graag haar ervaring en middelen mee ter beschikking stellen om de in versnipperde groep van verenigingen van professionele experten tot meer samenwerking en eenheid te komen. De contacten met KRID en de 'expertenkamer' van de K VIV waren enigszins succesrijk. Met de koepelorganisatie Febex en andere beroepsgroeperingen, zoals de Federatie van Vastgoedbeheerders van CIB, verlopen de contacten door de versnippering eerder moeizaam. Internationaal is het nochtans belangrijk dat er ook in ons land een groepering tot stand komt. In de ons omringende landen en binnen Europa hebben de koepelorga- nisaties zich al enkele jaren verenigd in EuroExpert. Daar wordt naast netwerking en informatie-uitwisseling gewerkt aan uniformiteit en standaardisatie in praktijk en rapportering. Ons land ontbreekt vooralsnog op dat forum, maar de VIK heeft contacten gelegd en werd binnen EuroExpert verwelkomd als waarnemer. Ing. Philippe Bastijns MSc nam als VIKvertegenwoordiger op 1 november deel aan het symposium van EuroExpert in Praag. De VIK wil door de contacten met de andere nationale verenigingen tot een gezamenlijke vertegenwoordiging of een representatieve koepelvereniging komen, maar de grote versnippering van dat nationale landschap vraagt nog heel wat werk. Zowel nationaal als internationaal mag corporatisme geen drijfveer zijn. En in dat bedje zijn nogal wat verenigingen die vaak naar één beroepsgroep gericht zijn, ziek. Vorming Om vandaag als gerechtelijke deskundige, als deskundige in arbitrage of in scha- Studieavond 'raadgevend ingenieur' Wie als zelfstandig raadgevend ingenieur zijn kennis en kunde in consultancy of studieopdrachten commercialiseert, heeft heel specifieke aansprakelijkheden en loopt daardoor enkele risico's. Het Centrum Zelfstandigen bereidt daarover een studieavond voor in mei Specialisten behandelen er de beroepsaansprakelijkheid en -verzekering, binnen en buiten een vennootschap. Tegelijk is er gelegenheid tot netwerking voor wie in hoofd- of bijberoep betrokken is. Hebt u interesse, meldt u dan aan bij ing@vik.be en u krijgt rechtstreeks informatie. I-mag januari

15 EXPERTEN debepaling en taxatie op een rendabele manier actief te kunnen zijn is een juridische basiskennis vereist, die ook niet elke ervaren ingenieur noodzakelijk mee heeft. Om in zo'n opdracht naar behoren te kunnen meedraaien - en vooral om de leiding te kunnen nemen - moet men inzicht hebben in de procedures en op elk ogenblik rekening houden met de rechten van partijen. Een 'tegensprekelijke' aanpak van vaststellingen en het rigoureus aanhouden van rechtsregels is nodig om te voorkomen dat de resultaten van de interventie op louter onderzoek op de helling komen te staan. 'Fellow in gerechtelijke expertise' Rond de jaarwisseling start straks de 4de sessie van de succesvolle langlopende cursus 'Fellow in gerechtelijke expertise'. Die basisvorming, gedoceerd door vooraanstaande specialisten in niet-technologische vakdomeinen, richt zich op de juridische en administratieve managementvorming, die nodig is om als expert efficiënt te functioneren. Ondanks het zware programma van 11 zaterdagvoormiddagen en de hoge eisen voor het eindwerk blijkt de slaagkans door de motivatie van de groep al 3 opeenvolgende jaren zeer groot. Binnen de groep en met de alumni worden tegelijk de contacten gelegd voor het eigen netwerk dat moet leiden naar de aanzet of uitbouw van die activiteit als diversificatie of hoofdberoep. De specifieke deskundigheid van een expert zal altijd door de expert zelf moeten aangegeven en aangetoond worden aan de hand van zijn curriculum, ervaring, publicaties of vaak gewoon vanuit de bekende autoriteit die hij binnen zijn eigen vakgebied heeft opgebouwd. De cursus heeft ondertussen zijn deugdelijkheid bewezen. De interne bijsturingen door de programmacommissie na elke voorbije sessies op basis van de bedenkingen van cursisten en docenten leverde een leerprogramma op dat af en waardevol is. De positieve evaluaties door externe waarnemers van de collega's burgerlijk ingenieurs van de K VIV en KRID zullen, naar we hopen, op korte termijn leiden tot samenwerking. Ondertussen kwam al een samenwerking tot stand met VIVO, het vormingsinstituut van de Confederatie der Vastgoedberoepen CIB. Daardoor krijgen we ook samenwerking met haar actieve Federatie van Vastgoedexperts. Uitreiking Fellow in gerechtelijke expertise WOMMELGEM. Op woensdag 14 november werden alle deelnemers aan de opleiding 'Fellow in Gerechtelijke Expertise' uitgenodigd voor de proclamatie. Na de verwelkoming door Ing. Jos Kestens MSc, voorzitter van de werkgroep Expert, kreeg Ing. Ilse Garez MSc het woord. Zij kwam als VIK-Ingenieur-Expert en afgestudeerde Fellow Gerechtelijke Expertise haar ervaringen delen over Expertise in textiel. Dan was het de beurt aan de programmadirecteur, Ing. Jozef Adriaenssens MSc. Hij kon 19 certificaten uitreiken aan de deelnemers van de opleiding Fellow in Gerechtelijke Expertise. Daarna kon Ing. Hilaire Derycke MSc nog drie oorkondes uitreiken aan de nieuwe VIK-Ingenieur-Experten. (meer hierover in I-mag februari) Na het slotwoord door Algemeen Voorzitter Ing. Joseph Neyens MSc was er nog een feestelijke receptie. De vierde promotie Fellow in gerechtelijke expertise begint op zaterdag 26 januari Aanvullende permanente vorming De contacten binnen het netwerk leveren de eerste initiatieven op voor de uitbouw van een regelmatige reeks van lezingen en seminaries voor deskundigen en experten. Naar goede VIK-traditie worden ze aan de leden tegen kostprijs aangeboden, naar buiten opengesteld en commercieel begeleid door VIK-Vorming. Een zeer nuttige informatieavond rond de wet van 15 mei 2007 tot wijziging van het gerechtelijk wetboek omtrent het deskundigenonderzoek en gastredes tijdens de plechtige uitreikingen van de certificaten van de Fellow in gerechtelijke expertise en de erkenningstitels van VIK-ingenieurexpert waren aanraders. VIK-ingenieur-expert De titel VIK-ingenieur-expert is beschermd. De erkenningscommissie nam ondertussen al 19 experts op in het register. Dat biedt collega's die zulke opdrachten ambiëren of die er zich beschikbaar voor stellen, de mogelijkheid zich kenbaar te maken. Het wordt een werkinstrument voor rechtbanken, sectororganisaties, verzekeringsmaatschappijen en - langs andere VIK-publicaties - voor het bedrijfsleven en de industrie. Database De VIK heeft heel wat achtergrondkennis over haar leden in huis. Er is al een goed uitgebouwde operationele database voor intern gebruik en het secretariaat is voldoende professioneel en heeft voldoende kunde in huis om daar nog heel wat aan toe te voegen. De regels van de privacy leggen beperkingen op, maar een vrijwillige registratie van de expertisedomeinen moet mogelijk zijn, als daar omzichtig en binnen duidelijke regels gebruik wordt van gemaakt. De VIK als organisatie heeft uiteraard niet de intentie en trouwens ook niet de mogelijkheden de deskundigheid in het algemeen, laat staan de specifieke expertise in kleine kennisniches te onderzoeken of te homologeren. De specifieke deskundigheid van een expert zal altijd door de expert zelf moeten aangegeven en aangetoond worden aan de hand van zijn curriculum, ervaring, publicaties of vaak gewoon vanuit de bekende autoriteit die hij binnen zijn eigen vakgebied heeft opgebouwd. De VIK zal zich als organisatie beperken tot een summiere toetsing. Ing. René PEETERS MSc Vanuit VIK-Vorming wordt de masterclass opleiding Fellow in gerechtelijke expertise voor de 4de keer op rij georganiseerd. Startdatum is zaterdag 26 januari Folder aanvragen of meteen inschrijven kan via manuella.goyvaerts@vik.be. 15 I-mag januari 2008

16 afdelingen Ing. Maarten Jans MSc wint Paul Donners-prijs 2007 Copyrolyse van biomassa met biopolymeren om het watergehalte in bio-olie te reduceren BILZEN. Ing. Maarten Jans, afgestudeerd aan de XIOShogeschool Limburg (kernenergie, 2007) sleept de prestigieuze Paul Donners-prijs 2007 in de wacht. De prijs wordt uitgereikt aan het verdienstelijkste eindwerk van de afstuderende ingenieurs aan de twee Limburgse hogescholen. Het levert de winnaar euro op. De prijs wordt uitgereikt tijdens de nieuwjaarsreceptie van de VIK-afdeling Limburg op zaterdag 12 januari 2008 in Landcommanderij Alden Biesen in Bilzen. Ing. Maarten Jans MSc stelt zijn eindwerk voor. Samenleving en industrie worden geconfronteerd met een prangend energievraagstuk. Door de toenemende energievraag, de opwarming van de aarde en de uitputting van de voorraden van fossiele brandstoffen gaat men op zoek naar duurzame alternatieve energiebronnen. Bio-olie, geproduceerd door pyrolyse van biomassa of andere organische (afval)materialen, kan een mogelijk alternatief zijn. Bio-olie kan als brandstof en/of grondstof voor de productie van chemicaliën gebruikt worden. Bio-olie, geproduceerd door pyrolyse, mag zeker niet verward worden met conventionele biobrandstoffen, geproduceerd door fermentatie (bio-ethanol) of persing van gewassen (PPO, biodiesel). Ze hebben een verschillende samenstelling en een ander productieproces. Bio-olie wordt geproduceerd door pyrolyse - een thermisch degradatieproces in een zuurstofvrije atmosfeer - van biomassa bij ± 450 C. Daarbij wordt de biomassa afgebroken tot een gas en een koolrest. Dat gas kan voor een groot deel gecondenseerd worden tot bio-olie. De niet-condenseerbare gasfractie en de charfractie kunnen worden gebruikt voor de verhitting van de reactor. Door de toenemende energievraag, de opwarming van de aarde en de uitputting van de voorraden van fossiele brandstoffen gaat men op zoek naar duurzame alternatieve energiebronnen Het doel van dit eindwerk is het watergehalte in de bio-olie te verlagen door een waterconsumerende reactie te initiëren tijdens het pyrolyseproces. De vooropgestelde reactie is de hydrolyse van esters. Als een ester met water reageert, wordt er een carbonzuur en een alcohol gevormd en reageert er water weg volgens onderstaande reactie: R 1 -CO-O-R 2 + H 2 O -> R 1 -CO-O-H + R 2 -O-H ester water carbonzuur alcohol Om die waterconsumerende reactie te initiëren worden er polyesters geïnjecteerd, samen met de biomassa. Het water uit de pyrolyse van de biomassa reageert vervolgens met de toegevoegde (poly)esters. Als rode draad door dit onderzoek wordt het duurzaamheidsprincipe naar voor geschoven. Daarom wordt er geopteerd om enkel biopolymeren met biomassa te copyrolyseren. Als biomassa wordt er wilgenhout gebruikt. Tijdens het onderzoek worden verschillende experimentele technieken aangewend. De grondstoffen (biomassa en biopolymeren) worden uitgebreid onderzocht. Met behulp van TGA, EA en FT-IR wordt respectievelijk het thermisch gedrag, de samenstelling en de structuur achterhaald. De effectieve pyrolyses worden uitgevoerd met een semi-continu geroerde-zandbedreactor op laboschaal. De verkregen bio-oliën worden geëvalueerd naar samenstelling (FT-IR, GC/MS, GPC en HPLC), watergehalte (azeotrope destillatie) en energetische waarde (bomcaloriemeter). In een vergelijkende studie worden er zes biopolymeren getest, nl. maïszetmeel, solanyl, aardappelzetmeel, biopearls, EastarBio GP Copolyester en PHB. In eerste instantie worden de verschillende biopolymeren geëvalueerd door met elk biopolymeer een copyrolyse uit te voeren in een 1:1-verhouding (biomassa:biopolymeer). De resultaten van de verschillende copyrolyses worden met elkaar en met die van 100 % biomassa vergeleken op basis van het watergehalte, het rendement, de energetische waarde en de energierecuperatie. Figuur 1 toont de resultaten daarvan. Algemeen kan besloten worden dat copyrolyse van biomassa met De technologie kampt vandaag wel nog met enkele problemen. Zo wordt er door diverse dehydratatiereacties tijdens het pyrolyseproces een hoog watergehalte gevormd in de geproduceerde bio-olie. Dat is nefast voor de verbrandingseigenschappen. Een typische waarde voor het watergehalte is m% van de totale bio-olie, maar hogere waarden komen ook voor Wilg Maïs Solanyl Biopearls Eastar Aardappel PHB Watergehalte (m%) 36,4 26,9 32,8 18,5 19,0 18,5 16,0 Opbrengst Bio-olie (m%) 51,4 43,7 59,2 52,8 50,0 51,5 62,3 Energetische waarde (kj/g) 15,7 17,8 15,7 18,5 20,8 18,6 20,0 Energierecuperatie (%) 43,4 38,1 49,4 49,4 45,4 50,9 61,7 Figuur 1: Evaluatie van de verschillende biopolymeren. I-mag januari

17 LIMBURG 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 biopolymeren het watergehalte doet dalen, de opbrengst aan bioolie doet toenemen (behalve voor maïszetmeel en Eastar) en de energetische waarde doet stijgen ten opzichte van de referentie, de pyrolyse van enkel wilg. Ook neemt de energierecuperatie bij alle copyrolyses toe (behalve bij maïszetmeel). In dit onderzoek wordt de energierecuperatie gedefinieerd als de verhouding van de energetische waarde van de verkregen bio-olie t.o.v. de energetische waarde van de inputmaterialen Totale opbrengst Opbrengst kirstal m% PHB in de voeding Opbrengst bio-olie Watergehalte Figuur 2: Invloed van de hoeveelheid PHB in de voeding op de opbrengst en het watergehalte. Uit de vergelijkende studie wordt ook besloten dat copyrolyse van wilg met PHB (poly( -hydroxybutyraat)) de beste resultaten geeft: bioolie met het laagste watergehalte (16,0 m%), het hoogste rendement (62,3 m%), de op één na hoogste energetische waarde (20,0 kj/g) en de hoogste energierecuperatie (61,7 %). Door die uitzonderlijk goede resultaten wordt die combinatie verder uitgediept door de copyrolyse van wilg-phb in verschillende mengverhoudingen uit te voeren: 1:0, 7:1, 3:1, 2:1, 1:1 en 0:1. Figuur 2 geeft de invloed weer van de hoeveelheid PHB in de voeding op de totale opbrengst, op de opbrengst aan bio-olie en op het watergehalte. Daaruit blijkt dat bij een toenemende hoeveelheid PHB (in de voeding) de totale opbrengst toeneemt en het watergehalte afneemt. Uit de figuur blijkt ook dat de opbrengst aan bio-olie initieel toeneemt tot en met het derde pyrolysemengsel (3:1). Vanaf het vierde pyrolysemengsel (2:1) nemen we een daling van de hoeveelheid bio-olie waar, ondanks een toename van de totale opbrengst. Dat wordt veroorzaakt door de spontane vorming van kristallen in de bio-olie. De gevormde kristallen worden geïdentificeerd als crotonzuur, het natuurlijke pyrolyseproduct van zuiver PHB. Crotonzuur is een chemische stof met een hoge toegevoegde waarde en diverse toepassingen in de chemische industrie: het is een grondstof voor de productie van o.a. vitamine A, verzachtende reagentia in rubber en copolymeren met vinylacetaat, gebruikt in de lak- en papierindustrie. De vorming van die kristallen in de bio-olie is zeker geen nadeel. Men krijgt integendeel bio-olie van hogere kwaliteit (laag watergehalte, hoge energetische waarde) én een makkelijk af te scheiden en te zuiveren chemische stof (kristalvorm) met een hoge toegevoegde waarde. Economisch gezien levert een lagere brandstofopbrengst toch hogere winsten op. Copyrolyse van biomassa met biopolymeren leidt tot de productie van een bio-olie met een hoger rendement, een lager watergehalte, een hogere energetische waarde en een hogere energierecuperatie dan de bio-olie, geproduceerd op basis van enkel biomassa. Om de daling van het watergehalte te kwantificeren wordt er een vergelijking gemaakt tussen de theoretisch geproduceerde hoeveelheid water - de hoeveelheid water geproduceerd door de hoeveelheid biomassa en biopolymeer in de voeding - en de werkelijk geproduceerde hoeveelheid water. Tabel 1 bevat de resultaten daarvan. De werkelijk geproduceerde hoeveelheid water ligt altijd lager dan de theoretische hoeveelheid water. Er reageert dus duidelijk een hoeveelheid water weg. De procentuele afname van de hoeveelheid water, neemt ook toe met toenemende hoeveelheid PHB in de voeding, van 8,2 % (7:1) tot een significante reductie met 40,7 % voor de 1:1-verhouding. Tabel 1: Afname van de hoeveelheid pyrolytisch water. Wilg-PHB Theoretisch Werkelijk Afname 1:0 / 17,5 ± 1,2 g / 7:1 15,0 ± 1,0 g 13,8 ± 0,6 g 8,2 ± 2,5 % 3:1 13,0 ± 0,9 g 11,9 ± 0,3 g 8,5 ± 4,4 % 2:1 11,3 ± 0,8 g 10,0 ± 0,2 g 11,2 ± 4,5 % 1:1 8,8 ± 0,6 g 5,2 g 40,7 ± 4,1 % 0:1 / 0 g / Tabel 2: Evolutie van de energetische waarde en energierecuperatie. Wilg-PHB HHV Energierecuperatie (kj/g) Theoretisch Werkelijk Synergie 1:0 15,7 / 43,4 % / 7:1 18,0 46,5 % 48,6 % 4,5 % 3:1 19,0 49,0 % 53,9 % 10,0 % 2:1 19,1 51,0 % 56,1 % 10,0 % 1:1 20,0 54,1 % 61,7 % 14,0 % 0:1 23,1 / 65,0 % / De copyrolyse van wilg met PHB leidt ook tot een stijging van de energetische waarde (HHV) van de bio-olie. De energetische waarde neemt toe, met een toenemende hoeveelheid PHB in de voeding, zie tabel 2. In tabel 2 wordt ook een vergelijking gemaakt van de werkelijke en de theoretisch verwachte energierecuperatie. Er is duidelijk een hogere recuperatie dan theoretisch verwacht wordt: we kunnen spreken van een synergetisch effect. De synergie wordt procentueel voorgesteld in de laatste kolom, ook daar is het duidelijk dat de synergie toeneemt naarmate er meer PHB in de voeding zit. De synergetische toename van de energierecuperatie wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door de eveneens vastgestelde synergetisch toegenomen opbrengst van bio-olie. Het algemeen besluit is dat copyrolyse van biomassa met biopolymeren leidt tot de productie van een bio-olie met een hoger rendement, een lager watergehalte, een hogere energetische waarde en een hogere energierecuperatie dan de bio-olie, geproduceerd op basis van enkel biomassa. De biomassa-biopolymeer-combinatie wilg-phb blijkt de beste te zijn vanwege de verhoogde rendabiliteit door de behaalde synergie inzake rendement, watergehalte en energierecuperatie én door de productie van het crotonzuur. Ook biedt de copyrolyse van biomassa met biopolymeren een mogelijke verwerkingstechniek voor een nieuwe afvalstroom, namelijk die van biopolymeren. Dit eindwerk kwam tot stand als gevolg van een stage bij het Centrum voor Milieukunde van de Universiteit Hasselt en door een samenwerking met het Nucleair Technologisch Centrum van de XIOS Hogeschool Limburg. De promotoren van dit eindwerk zijn: prof. dr. J. Yperman, prof. dr. R. Carleer, dr. S. Schreurs en drs. Ing. T. Cornelissen. Ing. Maarten JANS MSc 17 I-mag januari 2008

18 afdelingen In juli naar het land van de Drakenstaart VIK-afdeling Limburg organiseert veertiendaagse rondreis door Vietnam het huis van Ho Chi Min. Vandaag bezoeken we ook de tempels Tran Quoc, Quan Tan en de tempel van de literatuur. In de namiddag ontdekken we per riksja en te voet de smalle straatjes van de oude corporatiewijk, waar winkeltjes nog per gilde gegroepeerd zijn. De uitstap eindigt in een theater waar u kunt genieten van de bekende marionettenshow op het water. Overnachting in het Hanoi Horison Hotel 5*. Naar goede gewoonte organiseert de VIK-afdeling Limburg elk jaar een schitterende veertiendaagse reis. Dit jaar gaat het richting het ondoorgrondelijke oosten. Vietnam is het hoofddoel in De rondreis laat u niet alleen een eeuwenoude cultuur ontdekken, maar biedt u ook de mogelijkheden om kennis te maken met de natuurpracht van de Halong Baai, de charmes van Hoi An, de koloniale sfeer van Hanoi en de serene rust van jonken en sampans op de Parfumrivier in Hué en in de delta van de Mekong. Maar daar blijft het niet bij, want de reis is bovendien ook nog een waar festijn voor lekkerbekken! Programma Brussel - Hanoi Vertrek per autocar vanuit Alken en Brussel Nationaal richting Parijs CDG. Vertrek om ca uur. Maaltijden en nacht aan boord Hanoi - Halong Bay (L,D) Aankomst in Hanoi in de vroege ochtend. Na douane- en visumformaliteiten: transfer naar het Haiphong Harbourview Hotel 4*. Hoewel Haiphong de belangrijkste industriële havenstad van het noorden is, heeft ze toch alle charme van een provinciestad om haar bezoekers te bekoren: een pittoresk en oud stadscentrum, villa's van welgestelde burgerij, grote schaduwrijke lanen waar u aangenaam kunt wandelen en het dagelijkse leven kunt gadeslaan. Een mooie Franse wijk en een authentieke Chinees- Vietnamese wijk. De beste manier om Haiphong te leren kennen is dan ook per fiets. Op het platteland ziet u prachtige, unieke landschappen waarin kleine, typische dorpjes en rijstvelden elkaar afwisselen Haiphong - Cruise (O,L,D) Na het ontbijt vertrekken we naar Halong voor een cruise in de baai van Halong. Lunch en diner aan boord van de Emeraude. Overnachting in een kajuit per 2 personen. Massage kan aan boord geregeld worden Haiphong - Hanoi (O,L,D) Na het ontbijt aan boord worden we naar Hanoi gebracht per autocar. Daar bezoeken we het stadscentrum met het mausoleum van Ho Chi Min (enkel de buitenkant), de pagode met 1 pijler en Hanoi - Hué (O,L,D) 's Morgens vroeg vertrekken we naar Hoa Lu voor een boottocht in het kader van de bekende Franse film 'Indochine'. Tijdens de tocht ontdekken we een adembenemend mooi landschap, dat ook wel de 'baai van Halong op aarde' wordt genoemd: talrijke weelderig begroeide kalksteenrotsen rijzen op uit overstroomde rijstvelden en lagunes. Lunch in lokale Anh Dun-restaurant. In de late namiddag transfer naar de luchthaven voor de vlucht naar Hué. Overnachting in het La Résidence Hotel 4* Hué (O,L,D) In de voormiddag varen we nog op de Parfumrivier langs de belangrijkste sites van de stad en bezoeken we de pagode van Thien Mu. Die achthoekige tempeltoren met 7 verdiepingen, gewijd aan de 7 boeddha's, is hét symbool van Hué. Onze excursie brengt ons verder naar het mausoleum van Minh Mang, een grafmonument in perfecte harmonie met de omringende natuur. Na de lunch in Hué brengen we een bezoek aan het statige mausoleum van TuDuc. Dat praalgraf bevindt zich in een romantisch park met frangipanebomen en een meer, bezaaid met waterlelies. Ten slotte bezoeken we nog de ruïnes van de Citadel, die de Verboden Puperen Stad bevat en vroeger voorbehouden was voor het privéleven van de keizer Hué - Hoi an (O,L,D) Na het ontbijt vertrekken we per autocar richting Hoi An, aankomst rond de middag. Toen de stad bekendstond als 'Faifo', was Hoi An één van de meest pittoreske steden van Vietnam, waar talrijke goedbewaarde fascinerende gebouwen getuigen van een roemrijk verleden. Die goedbewaarde Aziatische havenstad, door Unesco uitgeroepen tot 'Partrimonium van de Mensheid', illustreert perfect de volledige versmelting van inheemse en buitenlandse invloeden van de 15de tot de 19de eeuw. Na aankomst verkennen we de stad al wandelend en bezoeken onder andere de beroemde overdekte Japanse brug, een schitterend herenhuis en de plaatselijke markt. Vandaag maken we ook kennis met de lokale ambachten in de buurt van Hoi An. Overnachting en diner in het Golden Sands Hotel 5* Hoi An (O,L,D) - Saigon Vandaag vertrekken we naar My Son op 60 km van Danang. Het heiligdom van My Son is de belangrijkste Cham-site van Vietnam. I-mag januari

19 LIMBURG De site werd lange tijd weinig bezocht en zelfs volledig verwaarloosd, maar tegenwoordig worden er archeologische opgravingen uitgevoerd. Men vond er 68 - grotendeels door de jungle overwoekerde - tempels uit de 4de en de 12de eeuw. U ontdekt te voet de belangrijkste tempels en bezoekt de archeologische site die onder andere de zuilengalerij en de torengroepen B,C,E en F omvat. Vlucht naar Saigon. Overnachting in het Windsor Plaza Hotel Saigon (O,L,D) Ho Chi Min City, het economisch zwaartepunt van Vietnam, geeft u een goed beeld van een typische Zuidoost-Aziatische hoofdstad. Alles onderscheidt haar van het kleine zusje Hanoi in het noorden: de vitaliteit en de levenslust van de inwoners, de levensgrote markten en de Vietnamese vrouwen, gekleed in witte ao dai, hun sierlijke klederdracht. Alhoewel de stad na de 'bevrijding' een nieuwe naam kreeg, blijft iedereen haar Saigon noemen. Na het ontbijt vertrekken we vanuit het hotel naar de tunnels van Cu Chi, op 35km ten noordoosten van Ho Chi Minh City. De ondergrondse tunnels van het Cu Chi-district vormen een netwerk van zowat 200 km en zijn een van de meest aangrijpende getuigenissen van de Vietnamoorlog. De gangen, die soms tot 12 meter onder de grond werden gegraven en door de Vietcong werden gebruikt, vormden aan het einde van de jaren '60 een echte ondergrondse stad. Na dat bezoek keren we terug naar Saigon voor de lunch in het beroemde restaurant Indochine en een stadsbezoek. We ontdekken er onder andere de markt Binh Tay en de pagode Thien Hau. Vervolgens neemt u een kijkje in de koloniale wijk: het museum van Oorlogsherinneringen, het paleis van de Hereniging, de kathedraal, de Post die in 1891 door Eiffel werd gebouwd en de Dong Khoi straat, waar u enkele aankopen kunt doen Saigon - Siem Reap (O,L,D) Na het ontbijt transfer naar de luchthaven voor de vlucht naar Siem Reap. Vrije namiddag Siem Reap (O,L,D) Vandaag brengen we een bezoek aan Banteay Srei, een tempel in het midden van de jungle die beschouwd wordt als het juweeltje van de Khmerkunst. Vervolgens kunt u de tempels van Banteay Kdey en Ta Phrom ontdekken. De voorvader Brahma, een oud klooster uit de 12de eeuw, was een van de belangrijkste gebouwen van Angkor. Vandaag is de site ingenomen door enorme bomen die de gebouwen met hun reusachtige wortels in hun greep houden Siem Reap (O,L) Vandaag ontdekken we de indrukwekkende koninklijke stad van Angkor Thom, het laatste bouwwerk van de Khmerdynastie. We betreden die oude stad langs de zuidelijke poort. Daar, perfect in het midden, staat de tempel van Bayon, versierd met meer dan 200 reusachtige gezichten die elke bezoeker met een ijzige glimlach begroeten. We zien er eveneens de tempels van Baphuon en van Phimaneakas, ook wel het luchtpaleis genoemd, het terras van de olifanten en het terras van de leprakoning. Vervolgens bezoeken we de wereldberoemde tempel van Angkor Wat, die beschouwd wordt als één van de spectaculairste tempels uit de geschiedenis van de mensheid. Uw ontdekkingstocht van dat mythische oord eindigt met een betoverende zonsondergang boven Angkor Wat. Om de dag af te sluiten bezoek aan Neak Pean of de opgerolde slang, een klein monument uit de 12de eeuw en de Prah Khan Siem Reap Na het ontbijt vertrekken we naar het meer van Tonle Sap, waar we per boot de pittoreske drijvende dorpen ontdekken. Het meer staat in verbinding met de Mekongrivier, die water aanvoert tijdens de moessonregens, en daardoor varieert het meer in oppervlakte van km 2 in droog seizoen tot km 2 in het regenseizoen. Tienduizenden mensen hebben zich hier in 'drijvende huizen' gevestigd en wijden hun leven aan de visvangst. Lunch en vertrek naar de tempelgroep van Roluos, waar we kennismaken met de Khmerarchitectuur. Bij goed weer kunnen we voor het avondmaal van een prachtige zonsondergang genieten. 's Avonds transfer naar de luchthaven voor de terugvlucht via Saigon om uur Saigon - Parijs - Alken Aankomst in Parijs in de ochtend om uur. Transfer naar Brussel Nationaal en Alken. Prijs: euro per persoon op basis van dubbele kamers. Toeslag single: 445 euro. Inbegrepen: Vervoer per luxe autocar van Alken en Zaventem naar Parijs en terug. Internationale vlucht met Vietnam Airlines, incl. de luchthaventaksen op Binnenlandse vluchten, inclusief luchthaventaksen. Vervoer ter plaatse per aircovoertuig. Lokale Franstalige gidsen. Nederlandstalige begeleider in Vietnam tot Saigon (zaterdag). Logies en ontbijt in de vermelde hotels (4 + 5*). Alle in het programma vermelde maaltijden (L = lunch; D = diner; O = ontbijt). Alle in het programma vermelde excursies, inclusief de toegangsgelden. Btw & bijdrage Garantiefonds Reizen. Fooien. Niet inbegrepen: persoonlijke uitgaven en dranken annulerings- en bijstandsverzekering: 60 euro per persoon visum voor Vietnam 70 euro per persoon vertrekbelasting Vietnam: ca. 14 USD vertrekbelasting Cambodja: ca. 25 USD visum voor Cambodja moet op de luchthaven geregeld worden voor zowat 20 USD per persoon - 2 pasfoto's meenemen: 1 voor visum, 1 voor Angkor Wat. Opmerkingen: Uw reispas moet geldig zijn tot gelieve ons bij inschrijving al een een kopie van uw reispas te bezorgen (zelfs al is het uw oude reispas). Voor de visumaanvraag Vietnam moeten wij over het ingevulde visumformulier en 1 pasfoto beschikken. De reis wordt georganiseerd in samenwerking met Alk Reizen bvba, Lic. A1995. Info en inschrijving: Alk Reizen, Geert Gaens, Steenweg 170, 3570 Alken, tel: , fax: , geert.gaens@alkreizen.be. 19 I-mag januari 2008

20 afdelingen Vision wordt revolutionaire milieuvriendelijke wagen Ingenieursstudenten van Groep T werken mee aan wereldwijd project 'Vehicle Design Summit' LEUVEN. Dat we dringend werk moeten maken van de vermindering van onze CO2-uitstoot en dat Kyoto halen een minimum is, begint stilaan bij de meesten te dagen. De ingenieursstudenten van Groep T gaan er ook daadwerkelijk werk van maken. Na de zonnewagen stapt de Leuvense hogeschool nu mee in een wereldwijd project om een doorgedreven milieuvriendelijke wagen te bouwen en die later ook in massaproductie te brengen. We legden ons oor te luisteren bij Arthur Vijghen, laatstejaars ingenieursstudent elektromechanica en teamleider van het Leuvense VDS-team. In de zomer van 2006 trokken twee Leuvense studenten van het eerste Solar Team naar het Massaschusetts Institute of Technology voor de eerste Vehicle Design Summit. Daar bouwden ze met ongeveer 60 mensen in negen weken tijd vier erg milieuvriendelijke prototypewagens. Bij hun terugkeer lanceerden ze het voorstel om met Groep T in te stappen in de Vehicle Design Summit 2.0. In het voorjaar van 2007 selecteerde de hogeschool enkele mensen, onder wie Arthur Vijghen. "We vormen een team van 18 mensen: 12 masterstudenten en zes onderzoekers, die al afgestudeerd zijn. Gedurende twee jaar leggen wij ons halftijds toe op de ontwikkeling van een heel milieuvriendelijke wagen: de Vision. Dat doen we samen met een vijftigtal universiteiten en hogescholen over de hele wereld. De wagen die we ontwerpen, wordt een 1,2 liter/100 km plug-in hybride wagen, die we bouwen en later in massa willen produceren. De levenscycluskost van de wagen moet twintig keer lager blijven dan die van de Toyota Prius. Dat is een zeer hoge ambitie, maar we gaan er wel voor." "De wagen die we ontwerpen, wordt een 1,2 liter/100 km plug-in hybride wagen, die we bouwen en later in massa willen produceren." Groep T staat in voor het frame en de elektrische motor. Voor het frame werken de Leuvenaars samen met een Chinese universiteit, voor de motor met een Zwitserse hogeschool. "Over zowat vijf jaar willen we in India dergelijke voertuigen op de markt brengen. Een eerste prototype wordt in de zomer van 2008 gebouwd. Op dit moment zijn wij volop aan het ontwerpen en Arthur Vijghen ook flink aan het coördineren, want het is niet zo eenvoudig om met zoveel teams samen te werken. Vanuit het MIT volgt een coördinerend team alles op en zorgt men ervoor dat alle teams de beschikbare tools hebben om samen aan de wagen te werken." Massaproductie Dat de wagens eerst in India op de markt komen, heeft zo ook zijn redenen. "India is een heel divers land is. We kunnen er veel leren. Maar het is ook een heel grote groeimarkt. Het aantal auto's op de weg staat er op het punt te exploderen. Nu hebben maar drie mensen op duizend er een wagen, vergeleken met meer dan duizend op duizend in Europa. Maar in India wonen een miljard mensen. Als die naar een vergelijkbare verhouding auto's zouden gaan, dan betekent dat voor de komende jaren een paar honderden miljoenen auto's meer. Als dat gebeurt met het soort auto's dat nu rondrijdt, dan is dat een gigantisch probleem." Op termijn wil VDS tot massaproductie komen van een wel heel erg milieuvriendelijke wagen. De automobielindustrie en de samenleving moeten daar hun voordeel bij doen. "We hebben op dit moment een massaproductie op het oog van stuks, maar daar gaan we nu nog geen termijnen op plakken. De eerste stuks brengen we in India op de markt in een Beoogde kenmerken van de Vision Kostprijs: dollar euro Personen: 4 in comfort Massa: 500 kilogram Bereik: 320 kilometer Acceleratie: km in 10 seconden Maximumsnelheid: 140 km/uur voor testmassa Levensduur: +/ kilometer Kofferruimte: 1 m 3 Veiligheid: vier sterren of hoger I-mag januari