bacheloropleiding Sociologie faculteit politieke en sociale wetenschappen

Transcriptie

1 bacheloropleiding Sociologie faculteit politieke en sociale wetenschappen 2009

2 2 Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Departement Studentgerichte Diensten Politieke en Sociale Wetenschappen. A. Engelen J. Crab, Photo Alto, Photo Disc Deze brochure is met grote zorg samengesteld. Studieprogramma s veranderen echter voortdurend. Het is daarom mogelijk dat het aanbod van opleidingsonderdelen van de verschillende studierichtingen enigszins afwijkt van de informatie van deze brochure.

3 Inhoud 3 Voorwoord 5 Waarom aan de Universiteit Antwerpen studeren? 6 Studentgerichtheid 6 Innoverende academische opleidingen 6 Infrastructuur 6 Vorming 7 Antwerpen 7 Over Sociologie 8 Het bestuderen van sociaal handelen en de samenleving 8 Wetenschappelijk onderzoek 8 Studieopbouw 9 BaMa-structuur 9 Studieopbouw 9 Studieopbouw masteropleiding 9 Verder studeren na je universitair diploma 9 Sociologie, iets voor jou? 10 Heb je belangstelling voor mens en samenleving? 10 Een goede kennis van Frans en Engels is vereist 10 Zelfstandig kunnen werken 10 Hoe begin je eraan? 11 Welk diploma heb je nodig? 11 Introductieweek 11 Bachelor Sociologie: studieprogramma 12 Bachelor eerste jaar 13 Bachelor tweede jaar 14 Bachelor derde jaar 15 Opleidingsonderdelen 16 Bachelor eerste jaar 16 Bachelor tweede jaar 22 Bachelor derde jaar 27 De master Sociologie 33

4 4 Inhoud Onderwijs en examens 34 Onderwijs 34 Studiepunten 34 Semestersysteem - Examens 35 Internationaal 36 Studiebegeleiding 38 Overgang naar universitair onderwijs 38 Algemene studie- en studentenbegeleiding 38 Vakspecifieke begeleiding 39 Je kansen op de arbeidsmarkt na Sociologie 40 Tijdens je opleiding zelf accenten leggen 40 Voortstuderen na Sociologie 41 Specifieke lerarenopleiding 41 Master na Masteropleidingen 41 Hoe bereik je makkelijk de campussen? 42 Wegbeschrijving 42 Met de fiets 42 Met de bus of de tram 42 Met de trein 42 Met de auto 42 Plattegrond van de campussen 43 Stadscampus 43 Campus Groenenborger 44 Campus Middelheim 45 Campus Drie Eiken 46 Bijkomende informatie 47 Provinciale informatiedagen 47 Informatiedagen aan onze instelling 47 Brochures over andere opleidingen 47 Internet 47 Departement Studentgerichte Diensten 48 Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen 48

5 Voorwoord 5 Welkom bij de Universiteit Antwerpen. Je hebt je weg naar onze universiteit gevonden en je wenst wellicht wat meer informatie over onze instelling en de studierichtingen die wij bieden. Het boekje dat je nu ter hand neemt, brengt je al een hele stap vooruit in je keuzeproces. De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit met studenten. De bestaande opleidingen werden met ingang van het academiejaar omgevormd naar de bachelor- en masterstructuur. Vanaf zijn de masteropleidingen gestart die aansluiten op de academische bacheloropleidingen. Binnen de associatie wordt de samenwerking bevorderd met de Plantijnhogeschool, de Karel de Grote Hogeschool, de Artesis Hogeschool Antwerpen en de Hogere Zeevaartschool. Studeren aan de universiteit is het begin van een nieuwe periode in je leven. Belangrijk is dat je je goed voelt op de universiteit van je keuze en dat je je nadien goed voelt met je behaalde diploma. Daarom stelt de Universiteit Antwerpen alles in het werk om je studietijd aangenaam te maken en de kwaliteit van de opleiding op topniveau te houden. Onze opleidingen worden regelmatig bijgestuurd en aangepast aan de maatschappelijke evolutie. Als je naar één van onze informatiedagen komt, zal je merken dat het aangenaam is om aan de Universiteit Antwerpen te studeren. Zowel onze medewerkers als studenten zullen je er graag over vertellen en kijken alvast uit naar de kennismaking! Universiteit Antwerpen Prof. dr. Alain Verschoren Rector

6 6 Waarom aan de Universiteit Antwerpen studeren? Studentgerichtheid De Universiteit Antwerpen staat voor studentgerichtheid. Dit betekent onder andere dat je zoveel mogelijk college volgt in kleine groepen, hetgeen een vlotte interactie mogelijk maakt. De kleine afstand tussen studenten en het docentencorps zorgt ervoor dat je bij je profs terecht kan met allerlei vragen en problemen. De vlotte communicatie tussen docenten, assistenten en studenten wordt mee ondersteund door de digitale leeromgeving Blackboard; dit biedt ook nieuwe kansen voor een interactief onderwijssysteem. Studenten worden bovendien ook uitgenodigd om actief deel te nemen aan het beleid: in verschillende adviesorganen en raden zijn zij vertegenwoordigd. Tenslotte is de Universiteit Antwerpen bekend voor haar goede studentenbegeleiding en ondersteuning, waarbij wordt ingespeeld op de individuele noden van alle studenten. Innoverende academische opleidingen De Universiteit Antwerpen biedt innoverende academische opleidingen aan, waarbij de opleidingen zowel oog hebben voor theorie als voor praktijk. De opleidingen zijn stevig verankerd in sterk wetenschappelijk onderzoek, dat ook internationale faam geniet. De academische ivoren toren werd echter reeds lang geleden gesloopt: academici hechten veel belang aan een voortdurende uitwisseling met de steeds evoluerende samenleving. Bij je studie aan de Universiteit Antwerpen staat niet zozeer het memoriseren van feitenkennis centraal: je verwerft relevante kennis en vaardigheden die je nodig hebt om beroepsrelevante opdrachten en problemen op te lossen. De BaMa-structuur werd gezien als een kans tot vernieuwing en verbetering. Nieuwe opleidingen werden ingevoerd, keuzemogelijkheden binnen bestaande opleidingen verruimd. Infrastructuur Voor haar onderwijs beschikt de Universiteit Antwerpen over de meest moderne infrastructuur: goed uitgeruste les- en computerlokalen, laboratoria, bibliotheken en meerdere studielandschappen. In alle publieke ruimten (bibliotheken, cafetaria s, aula s) zijn er hotspots waar je draadloos kan surfen met je eigen laptop. De laatste jaren werd grootschalig geïnvesteerd in nieuwe gebouwen om het toenemend aantal studenten op te vangen en hen een aangename leeromgeving aan te bieden.

7 Waarom aan de Universiteit Antwerpen studeren? 7 De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit, met studenten, verspreid over vier campussen en zeven faculteiten. De campussen Middelheim, Groenenborger en Drie Eiken liggen aan de stadsrand, in een groene omgeving. De campussen Middelheim en Groenenborger grenzen aan het openluchtmuseum voor Beeldhouwkunst Middelheim en het Nachtegalenpark. Studeer je op de campus Drie Eiken? Dan kan je volop genieten van de groene oase van Fort VI en de mooie vijvers rondom de campus. De Stadscampus, met zijn kern van prachtig gerenoveerde 16de-eeuwse gebouwen, ligt in hartje Antwerpen. De opleiding Sociologie is gesitueerd op de Stadscampus. Vorming De Universiteit Antwerpen wil niet alleen opleidingen aanbieden, maar ook een brede vorming. Ze wil jonge mensen laten opgroeien tot professionelen met een kritische ingesteldheid, een tolerante en constructieve houding. De Universiteit Antwerpen kiest resoluut voor pluralisme en verwelkomt diversiteit in haar curricula, personeel en studenten. Antwerpen Tenslotte kies je voor de stad Antwerpen. Studeren is meer dan met je neus in de boeken zitten. Wie in Antwerpen komt studeren, kiest voor een studentenstad. Antwerpen is, naast een universiteitsstad, een bruisende metropool met een uniek cultuurhistorisch aanbod, een wereldhaven, een overvloed aan cafés en restaurants, clubs, gezellige pleintjes, cultuur, architectuur, mode, sportinfrastructuur,... Kortom: een stad waarin Antwerpenaars, bezoekers en studenten graag wegzinken. Speciaal voor de lancering van de nieuwe huisstijl van de Universiteit Antwerpen, schreef Pieter Embrechts een lied U Aan het woord. In deze brochure vertellen wij graag over onze universiteit, daarna is het woord aan A!

8 8 Over Sociologie Het bestuderen van sociaal handelen en de samenleving De sociologie bestudeert het gedrag van mensen in sociaal verband. Het onderzoeksdomein van sociologen is dan ook heel ruim. Het gedrag van mensen in een gezin, een stad of voetbalclub valt daaronder, maar net zo goed het sociaal gedrag van mensen in een bedrijf, een politieke partij, een etnische groep, een staat, of het sociaal gedrag van mensen in mondiaal verband. Sociologen onderzoeken of het menselijk gedrag regelmatigheden vertoont. Zij bestuderen de verdeling van macht, aanzien en kansen over de verschillende klassen, groepen en subculturen. Zij bestuderen smaakvoorkeuren, modes, maatschappelijke trends, sociale integratie, huwelijk, echtscheiding, migratie, werkloosheid, zelfdoding, sociale zekerheid, ongelijkheid en armoede, de kans op ziekte, welzijn en geluk. De lijst van onderzoeksthema s is inderdaad heel lang. Ondanks die brede waaier aan onderwerpen, vertoont de sociologie een vrij grote wetenschappelijke samenhang. De socioloog maakt immers gebruik van een overzichtelijk instrumentarium aan begrippen en theorieën die zorgen voor inzicht en verklaring. Wetenschappelijk onderzoek Om de theorieën te kunnen toetsen, is wetenschappelijk onderzoek nodig. In de opleiding wordt veel aandacht besteed aan vakken als statistiek en onderzoeksmethoden: zo leer je onderzoeksvragen bedenken en formuleren, onderzoeksresultaten interpreteren, een onderzoek uitwerken volgens de regels van de kunst. Wie mens en samenleving beter wil begrijpen, moet thuis zijn in alle menswetenschappen. In de bacheloropleiding maak je kennis met disciplines als psychologie, filosofie, antropologie, politicologie, communicatiewetenschap, maar ook recht en economie staan op het programma. In het tweede en derde jaar bachelor en in de masteropleiding krijg je de kans om je te verdiepen in die aspecten die je interesseren: je specialiseert je in één vakgebied (arbeid, ongelijkheid en sociale uitsluiting, sociaal beleid, cultuur, gezondheid en welzijn, stad en milieu).

9 Studieopbouw 9 BaMa-structuur De opleidingsprogramma s van de universiteiten werden vanaf academiejaar omgevormd tot een drie jaar durende academische bacheloropleiding en een één- of meerjarige Master. De masteropleiding Sociologie is een éénjarige masteropleiding (60 sp). Belangrijk is dat het bachelordiploma, anders dan het vroegere kandidaatsdiploma, een einddiploma is. Met een academisch bachelordiploma in handen heb je dus zowel optimale kansen om een master aan te vangen, als goede perspectieven op de arbeidsmarkt. Studieopbouw bacheloropleiding In de loop van de drie bachelorjaren kun je je algemene intellectuele vorming verbreden, en krijg je een stevige theoretische basis in verschillende sociaalwetenschappelijke vakgebieden, in onderzoeksmethoden, en in verschillende sociologische onderwerpen en theorieën. Je leert sociologische vraagstukken duiden en analyseren, en je oefent je in het op systematische wijze nadenken over uiteenlopende problemen. In het eerste jaar staat een eerste kennismaking met het domein van de sociale wetenschappen (Sociologie, Politicologie en Communicatiewetenschap) op het programma; in het tweede en derde jaar wordt het pakket van richting-specifieke vakken uitgebreid en toegespitst op specifieke onderwerpen en vaardigheden. Studieopbouw masteropleiding Wie het diploma bachelor in de Sociologie behaald heeft, kan automatisch doorstromen naar de masteropleiding Sociologie. Verder studeren na je universitair diploma De verdere studie- en specialisatiemogelijkheden zijn: Specifieke lerarenopleiding; Master na masteropleiding; Doctoraatsopleiding; Postacademische vorming. Afzonderlijke brochures over de verdere studie- en specialisatiemogelijkheden en de doctoraatsopleiding zijn verkrijgbaar bij de achteraan vermelde diensten.

10 10 Sociologie, iets voor jou? Heb je belangstelling voor mens en samenleving? Om sociologie te studeren, moet je in de eerste plaats belangstelling hebben voor mens en samenleving. Je bent nieuwsgierig naar het hoe en waarom van verschillende maatschappelijke fenomenen, je voelt je uitgedaagd om antwoorden van voorgangers in vraag te stellen en om naar nieuwe antwoorden te zoeken. Er is weinig specifieke voorkennis vereist; een goede algemene begaafdheid is wel essentieel. Verder kunnen een sterk redeneervermogen, een goed geheugen, en de capaciteit om verbanden te leggen je slaagkansen verhogen. Gezien het gewicht van vakken als statistiek en onderzoeksmethoden doorheen de hele opleiding, zijn logisch inzicht en analytisch denken belangrijke vaardigheden. Een goede kennis van Frans en Engels is vereist Om het werk van anderstalige onderzoekers te begrijpen, en om je kansen op de arbeidsmarkt te verhogen, staan ook Frans en Engels op het programma. Een goede kennis van deze talen is vereist. Zelfstandig kunnen werken Er wordt verwacht dat je zelfstandig kan werken: je moet zelf de leerstof het hele semester of jaar bijhouden, op tijd je vragen formuleren en papers schrijven. Om de groepsopdrachten tot een goed einde te brengen, moet je in staat zijn om op een constructieve manier met je jaargenoten samen te werken. Zoals voor elke universitaire studie, zijn ook voor sociologie een goed doorzettingsvermogen en een positieve werkhouding vereist. De Universiteit Antwerpen beschikt over moderne en goed uitgeruste les- en computerlokalen

11 Hoe begin je eraan? 11 Welk diploma heb je nodig? Om te worden toegelaten tot de bachelorstudie, moet je in principe een diploma van het secundair onderwijs bezitten. Vanaf het academiejaar kunnen mensen zonder diploma secundair onderwijs ook op basis van elders verworven competenties (vb: werkervaring) worden toegelaten tot een universitaire studie. Buitenlandse studenten moeten beschikken over een equivalent getuigschrift of over een diploma dat hen in eigen land toegang verleent tot een gelijkwaardige studierichting. Wie in het secundair onderwijs aan een niet- Nederlandstalige school les volgde, neemt deel aan de Universiteit Antwerpen-taaltest: een gestandaardiseerde test die je schriftelijke en mondelinge taalbeheersing van het Nederlands nagaat. Als je vragen hebt in verband met de toelatingsvoorwaarden, neem je best contact op met de dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding. Introductieweek Tijdens de eerste week van het academiejaar worden de vakken van de eerste Bachelor uitvoerig ingeleid. Je krijgt een overzicht van de inhoud van elk vak, de verwachtingen van de docent, de examenvorm, en de begeleidingsmogelijkheden.

12 12 Bachelor Sociologie: studieprogramma Zoek je een voorbeeld van een collegerooster? Surf dan naar Daar vind je een overzicht van de huidige collegeroosters. Opleidingsonderdelen De kolom met de studiepunten geeft een idee van de belasting die het vak binnen de totale opleiding vertegenwoordigt. De studiepunten geven een indicatie van de geschatte studielast per opleidingsonderdeel. In het berekenen van het totale examenresultaat wordt hiermee rekening gehouden: een opleidingsonderdeel met een groot aantal studiepunten heeft een groter gewicht op de deliberatie.

13 Bachelor eerste jaar: studieprogramma 13 Bachelor eerste jaar lesuren sp Richting-specifieke opleidingsonderdelen Inleiding tot de sociologie 1,5 6 Samenleving, feiten en problemen 1,5 6 Sociaal-wetenschappelijke opleidingsonderdelen Inleiding tot de communicatiewetenschap 1,5 6 Inleiding tot de politicologie 1,5 6 Verbredende studiedomeinen Inleiding tot de algemene economie 1,5 6 Inleiding tot de filosofie 1,5 6 Inleiding tot het recht en de publieke instellingen 1,5 6 Sociale en politieke geschiedenis 1,5 6 Methoden Kwantitatieve onderzoeksmethoden 1,5 6 Statistiek I 1,5 6 Totaal 60

14 14 Bachelor tweede jaar: studieprogramma Bachelor tweede jaar lesuren sp Richting-specifieke opleidingsonderdelen Leeronderzoek SOC I 1,5 6 Organisation theory* 1,5 6 Seminarie sociologie 1,5 6 Sociologische auteurs 1,5 6 Sociology of inequalities* 1,5 6 Keuzevak (te kiezen uit ruim aanbod) 1,5 6 Verbredend studiedomein Algemene en sociale psychologie 1,5 6 Talen: Frans en Engels 1,5 6 Methoden Kwalitatieve onderzoeksmethoden 1,5 6 Statistiek II 1,5 6 Totaal 60 * Deze vakken zullen in het Engels aangeboden worden.

15 Bachelor derde jaar: studieprogramma 15 Bachelor derde jaar lesuren sp Richting-specifieke opleidingsonderdelen Antropologie 1,5 6 Arbeidssociologie 1,5 6 Cultuursociologie 1,5 6 Leeronderzoek SOC II 1,5 6 Leeronderzoek III 1 3 Sociaal Recht 1,5 6 Social demography* 1,5 6 Sociale en politieke filosofie 1,5 6 Sociologie van de sociale ruimte 1,5 6 Keuzevakken (te kiezen uit ruim aanbod) 1,5 6 Verbredend studiedomein Levensbeschouwelijk vak 1 3 Totaal 60 * Deze vakken zullen in het Engels aangeboden worden.

16 16 Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar In deze brochure laten we je kennis maken met de inhoud van de opleidingsonderdelen van de eerste, tweede en derde bachelor Sociologie. Op de website vind je meer uitgebreide informatie terug over de begin- en eindtermen, werkvormen, evaluatie, noodzakelijk en aanbevolen studiemateriaal. BACHELOR EERSTE JAAR RICHTING-SPECIFIEKE OPLEIDINGSONDERDELEN Inleiding tot de Sociologie De cursus wil de student een eerste, grondige kennismaking geven met de sociologie, d.i. de wetenschap die het menselijk handelen in sociaal verband tracht te beschrijven en verklaren. Die kennismaking gebeurt in drie stappen. 1) Om te beginnen wordt het specifieke van de sociologische benaderingswijze duidelijk gemaakt door haar af te bakenen van de andere menswetenschappen en van meer speculatieve benaderingen van het menselijk handelen. 2) Vervolgens wordt het sociologische basisinstrumentarium (vakbegrippen en analytische denkkaders) systematisch ontvouwd en overvloedig geïllustreerd. 3) Tenslotte worden enkele belangrijke sociale problemen en sociologische deelgebieden verkend. Samenleving, feiten en problemen Deze cursus behandelt enkele actuele problemen van de welvaartsstaat: Groei en crisis van de welvaartsstaat; Welvaart, groei, inflatie, werkgelegenheid; Bevolking en beroepsbevolking; De sociale organisatie van de welvaartsstaat; De overheid als centrale herverdeler; Verdeling van de geldinkomens; De verdeling van de sociale goederen en diensten en De politieke democratie.

17 Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar 17 SOCIAAL-WETENSCHAPPELIJKE OPLEIDINGSONDERDELEN Inleiding tot de Communicatiewetenschap De cursus vormt een inleiding in de communicatiewetenschap, een vakgebied dat zich richt op de studie van media, communicatie en informatie in een maatschappelijke context (sociale, culturele, economische en politieke dimensies). Op systematische wijze worden behandeld: de basisbegrippen binnen de discipline (zender, boodschap, medium, ontvanger, effecten), de belangrijkste communicatiemodellen, de theorievorming over communicatie, media en informatie, de nieuwste ontwikkelingen en de meest relevante onderzoeksresultaten. Het eerste cursusgedeelte besteedt vooral aandacht aan de ontwikkeling van de communicatiemedia en van de algemene communicatietheorie. De wijze waarop massamedia georganiseerd zijn, de ethische en beleidsproblemen komen daarbij aan bod. Tijdens het eerste cursusgedeelte worden volgende thema s behandeld: De ontwikkeling van de massamedia, Communicatie, informatie en media, Media en samenleving, Nieuwe Media, Mediastructuren, en De mediaproductie en nieuwsselectie. In het tweede cursusgedeelte ligt de nadruk op massacommunicatie. Behandeld worden de inhoud van de communicatieboodschap, de functies en betekenis van communicatie voor het publiek en de media-effecten. Thema s zijn Politieke Communicatie, Betekenissen van communicatieboodschappen, Politieke psychologie en propaganda, Het publiek en Media en beïnvloeding: de effecten. Communicatiewetenschap is het kruispunt van diverse wetenschappen; daarom grijpen de colleges terug naar de origines van de discipline en leggen zij verbanden met andere wetenschappen (politieke wetenschappen, sociologie, psychologie, taalwetenschap, economie). De cursus wil recht doen aan de veelzijdigheid en diversiteit van communicatiewetenschap als wetenschappelijk domein. Bijzondere vraagstukken van de communicatiewetenschap komen aan de orde, waardoor studenten kennis maken met belangrijke onderwerpen binnen het vakgebied, als bijv. Politieke communicatie, Nieuwe media, en Media-effecten.

18 18 Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar Inleiding tot de Politicologie De cursus Inleiding in de Politicologie is een systematische inleiding in de politieke wetenschap. Dit opleidingsonderdeel wil de studenten een brede visie geven in de verschillende aspecten van politiek en politieke besluitvorming en de visie van de politieke wetenschap daarop. De cursus bevat de basisbeginselen van de verschillende subdisciplines in de politieke wetenschappen, zijnde de internationale politiek, de politieke filosofie, de bestuurswetenschappen en de vergelijkende politieke wetenschappen. Toch ligt het zwaartepunt van de cursus duidelijk bij de vergelijkende politieke wetenschappen: het systematisch vergelijken van politieke stelsels, fenomenen en gedrag over de landsgrenzen heen. De cursus behandelt een veelheid van onderwerpen zoals representatie, politieke participatie, ideologie, breuklijnen, politieke partijen, kiesstelsels en stemgedrag, internationale betrekkingen, Europese integratie,.... VERBREDENDE STUDIEDOMEINEN Inleiding tot de Algemene Economie Het betreft een algemene inleiding tot de economie. De cursus bestaat uit 2 delen. Het eerste deel behandelt micro-economische thema s: het gedrag van de consument en de vraag naar goederen en diensten het gedrag van de ondernemer, productie, kosten en aanbod prijsvorming in de markt (competitie en monopolie) rol van de overheid Het tweede deel behandelt macro-economische thema s: nationale rekeningen en de economische kringloop goederen- en dienstenmarkt, geldmarkt en arbeidsmarkt rol van de overheid in het sturen van de economie internationale handel De cursus maakt gebruik van grafische en eenvoudige wiskundige modellen. De theorie wordt met behulp van toepassingen en oefeningen verdiept. Inleiding tot de Filosofie De cursus behandelt de volgende grondthema s uit de hedendaagse filosofie: de vraag naar het goede leven en de norm-fundering, de rechtvaardige maatschappij, identiteit en cultuur, handelend zelf (subject) en bewustzijn,

19 Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar 19 het lichaam-geest probleem, aard en grenzen van de kennis, wetenschap en evolutie, wetenschap en technologie, religie en zingeving. Deze thema s worden uitgewerkt binnen een historisch overzicht van de grote tijdvakken in de ontwikkeling van de filosofie. Inleiding tot het Recht en de Publieke Instellingen De cursus biedt in het eerste deel een kennismaking met het objectieve recht. Hij geeft een omschrijving van het recht als systeem en gaat vervolgens in op de verschillende bronnen van het recht: de wet, de rechtspraak, de rechtsleer, de gewoonte, de algemene rechtsbeginselen en de billijkheid. Specifieke aandacht gaat daarbij naar regels die de verhouding van de overheid met individuele personen beheersen: beginselen van behoorlijke regelgeving, van behoorlijk bestuur en van behoorlijke rechtsbedeling, en grondrechten. Eveneens wordt de mens als rechtssubject besproken, met aandacht voor de verschillende soorten subjectieve rechten. Bijzondere aandacht wordt geschonken aan de wilsautonomie en contractvrijheid. De wisselwerking tussen samenleving en recht wordt besproken aan de hand van een topic uit het privaatrecht. In het tweede deel wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste principes die de Belgische staatsinrichting beheersen, van de publieke instellingen op nationaal en internationaal niveau en van de manier waarop politieke machtsverhoudingen hierin functioneren. De federale instellingen, de instellingen van de gemeenschappen en gewesten, de Europese Unie en de Verenigde Naties worden belicht. Sociale en politieke Geschiedenis De cursus biedt inzicht in de kenmerken van de hedendaagse Westerse samenleving via de studie van de sociale en politieke ontwikkelingen in het verleden. Hoewel de lange negentiende en de twintigste eeuw een centrale plaats krijgen, wordt teruggegrepen naar de kenmerken van de samenleving tijdens het Ancien Regime om de studenten een breder en ruimer historisch perspectief te bieden. Er is ook bewust aandacht voor de levensbeschouwelijke, de economische en de institutionele aspecten van de samenleving die de sociale en politieke veranderingsprocessen meestuurden. Bijzondere aandacht is er voor demografische ontwikkelingen (bevolkingsgroei, migraties, huwelijks- en gezinspatronen), sociale gelaagdheid en mobiliteit, sociale en politieke ongelijkheid, diversiteit in samenlevingsvormen en staatsstructuren, processen van groepsvorming, identiteit en bewustwording en van

20 20 Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar sociale en politieke bewegingen en de relatie van de Westerse wereld tot andere beschavingen en culturen. In het hart van het verhaal staat het individu met zijn historisch gegroeide mensenrechten. Niet in de eerste plaats dit individu, maar de wijze waarop verschillende individuen met elkaar samenleven, vormt de kern van de cursus. METHODEN Kwantitatieve Onderzoeksmethoden De cursus nodigt de student voortdurend uit om de sociale werkelijkheid empirisch te observeren en er de wetmatigheden van leren te begrijpen. Dit veronderstelt een dagelijks onderhouden, actieve en systematische belangstelling voor alle facetten van het dagelijkse leven. Verwondering en wetenschappelijke nieuwsgierigheid staan centraal in de cursus. De cursus strekt zich uit over de twee semesters. Naarmate de tijd vordert, verandert ook de balans in de cursus: bij de aanvang van de cursus ligt de klemtoon op de zoektocht naar sociaal-wetenschappelijke bronnen en methodologische inzichten; gaandeweg komt het uitwerken van een onderzoeksplan, tot in de verste consequenties, in het vizier. Theorie gaat over in praktijk. Om een mooi afgebakend, relevant en haalbaar onderzoeksplan te formuleren, moet de student blijk geven van zeer uiteenlopende methodologische inzichten, praktische vaardigheden, afwegingen van de maatschappelijke relevantie, zin voor precisie en het vermogen om helder te rapporteren en communiceren. Het op elkaar afstemmen van deze kennis en vaardigheden met het oog op het doen van wetenschappelijk onderzoek in het ruime veld van de sociale wetenschappen is het ultieme doel van de cursus. Aan de cursus nemen studenten van alle richtingen van de faculteit (communicatiewetenschappen, politieke wetenschappen, sociologie, sociaaleconomische wetenschappen, ) deel, zodat een breed spectrum van voorbeelden, toepassingen en onderzoeksthema s de revue passeert en inspirerend werkt voor iedereen. Wat de werkvormen betreft, wisselen hoorcolleges en gastcolleges in de grote groep en studentgecentreerde practica in kleine groepjes elkaar af. In het tweede semester wordt alleen nog in kleine groepjes gewerkt, zodat de individuele taak, d.i. het uitwerken van een onderzoeksplan, van nabij kan worden begeleid en besproken met medestudenten. Het studiemateriaal

21 Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar 21 vormt een handig pakket: essentiële informatie over informatieverwerving en -verwerking wordt op Blackboard aangeboden en Brymans Social Research Methods (Oxford University Press, 2008) wordt als handboek gebruikt. Statistiek I Vooreerst wordt de statistiek gesitueerd binnen het terrein van het sociaalwetenschappelijk onderzoek. Daarna wordt nader ingegaan op de twee grote deelgebieden van de statistische analyse: descriptieve en verklarende statistiek. De descriptieve statistiek begint met de analyse van een variabele. Vervolgens worden relaties gelegd tussen twee en meer variabelen. Het gedeelte verklarende statistiek vangt aan met een introductie in de kansrekening en de theoretische verdelingen. De cursus wordt afgesloten met het maken van schattingen en het toetsen van hypothesen op basis van steekproefgegevens.

22 22 Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar BACHELOR TWEEDE JAAR RICHTINGSPECIFIEKE OPLEIDINGSONDERDELEN Leeronderzoek SOC, Deel I Het leeronderzoek is een praktijkgericht vak waarin de studenten een sociaal-wetenschappelijk onderzoek uitvoeren. De concrete onderzoeksopdracht varieert, maar de volledige onderzoekscyclus van theorie-constructie tot rapportage wordt doorlopen. Tijdens het eerste deel moeten de studenten in de meeste leeronderzoeken volgende fasen doorlopen: Theoretisch inwerken in het inhoudsdomein en de probleemstelling van het onderzoek. De studenten lezen daarbij de door hun begeleider opgegeven literatuur. Soms geeft de begeleider ook zelf een toelichting bij het onderwerp of de probleemstelling. Instrument-constructie. In overleg met de begeleider ontwerpen de studenten de nodige instrumenten voor het onderzoek. Dit kan gaan van het opstellen van vragenlijsten tot het uitwerken van vragen voor een gestructureerd interview. Dataverzameling. De studenten verzamelen de data voor het onderzoek. Daarbij doen zij in feite al het werk, zoals bijvoorbeeld het verzenden van vragenlijsten, het uitvoeren van enquêtes via de telefoon of het afnemen van interviews. Organisation theory Studenten worden kennis en inzicht bijgebracht van de ontwikkeling in de sociaal-wetenschappelijke organisatietheorie. Daarbij wordt vertrokken van de grondleggers (Weber, Michels), wordt de opkomst van nieuwe benaderingen de contingentiebenadering - in de zestiger jaren besproken, om uit te monden in een grondige studie van drie actuele organisatietheoretische paradigma s: de populatie-ecologie, het neo-institutionalisme en de netwerkbenadering. Studenten worden aangezet tot kritische lectuur van de voornaamste publicaties.

23 Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar 23 Aangezien een student vooral leert wanneer hij/zij actief zijn/haar kennis construeert (Onderwijsontwikkelingsplan 2003), is de cursus Organisatietheorie tweedelig opgevat. In een eerste deel zal de docent informatie aanbieden aan de student en zullen verschillende theoretische paradigma s in een zestal hoorcolleges aan bod komen. In een tweede deel zal de student leren op een actieve manier met deze informatie om te gaan. In kleinere groepen zullen thematisch verwante tijdschriftartikels worden gelezen en kritisch geëvalueerd. Doelen zijn: kennis nemen van, inzicht verwerven in en leren toepassen van organisatietheorieën; inzicht verwerven in de bijdragen van organisatietheorieën in het analyseren en begrijpen van maatschappelijke fenomenen en problemen; leren probleemoplossend te redeneren en kritisch te reflecteren; leren overbrengen van informatie op een duidelijke en gesystematiseerde wijze aan medestudenten; leren samenwerken in team. Seminarie sociologie Gezamenlijke lectuur van een of meerdere, nader te bepalen basisteksten. Begeleide uitwerking van een individueel thema en werkstuk. Sociologische auteurs De cursus beoogt een grondige kennismaking met de belangrijkste klassieke sociologen (Marx, Weber, Durkheim, Simmel) en paradigmata (functionalisme, conflicttheorie, ruilparadigma, symbolisch interactionisme, systeemtheorie). Sociology of inequalities In de inleiding wordt eerst geschetst hoe toestanden van ongelijkheid voorwerp werden van maatschappelijke actie en wetenschappelijk onderzoek. Daarna worden in het kort enkele toestanden van ongelijkheid voorgesteld: de inkomensverdeling, de ongelijke toegang tot het onderwijs, de ongelijkheid ten aanzien van ziekte en dood.

24 24 Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar Vervolgens worden de centrale concepten (differentiatie, fragmentering, ongelijkheid, uitsluiting en stratificatie) toegelicht aan de hand van een model dat door de docent werd uitgewerkt. In een volgend hoofdstuk worden de belangrijkste vormen van georganiseerde ongelijkheid met elkaar vergeleken: standen, kasten en klassen. Voor de belangrijkste theoretische modellen wordt telkens één hoofdstuk gereserveerd: het functionalisme, Marx en Weber. Daarna wordt dieper ingegaan op de klassenstructuur van de hedendaagse samenleving. Daarbij komen ook macht en sociale mobiliteit ter sprake: individuele en groepsmobiliteit, structurele mobiliteit, de relatie met ruimtelijke mobiliteit. Tenslotte wordt de rol van enkele cruciale factoren in het ontstaan van ongelijkheid en stratificatie (arbeidsmarkt, onderwijs, cultuur) uitgediept, aan de hand van empirisch onderzoek. Doorheen de hele cursus wordt op evenwichtige manier aandacht besteed aan theorie, empirisch materiaal en methologie. VERBREDEND STUDIEDOMEIN Algemene en sociale psychologie Behandeld worden de voornaamste onderwerpen uit de algemene en uit de sociale psychologie. Uit de algemene psychologie komen aan bod: de methoden en het ontstaan van de psychologie als wetenschap en als beroep, de verschillende stromingen in de psychologie, perceptieprocessen, leerprocessen en motivatie. Specifiek voor de sociale psychologie worden behandeld: sociale kennis, sociale waarneming, zelfkennis, sociale beïnvloeding zoals conformisme en gehoorzaamheid, psychologische groepsprocessen. Doorheen de cursus is er ook aandacht voor de rol van cultuur, geslacht en evolutie in het menselijk gedrag.

25 Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar 25 Talen Engels en Frans ENGELS 1) Language skills: overzicht van specifieke vaardigheden i.v.m. mondeling en schriftelijk taalgebruik. (2) Reading texts: lezen, verklaren en samenvatten van relevante teksten i.v.m. het vakgebied (politieke en sociale wetenschappen, media). (3) Newspaper articles: presenteren van een actueel onderwerp + organiseren van een discussie. FRANS (1) Theorie, teksten, multimedia, over de Franstalige wereld. (2) Presentaties door de studenten gegeven, over een problematiek van een Franstalige regio. (3) Woordenschat Fenics, omvat jargon uit het vakgebied. METHODEN Kwalitatieve Onderzoeksmethoden Het doel van de cursus Kwalitatieve onderzoekstechnieken is de studenten inzicht te geven in kwalitatieve onderzoeksmethoden. Daarbij wordt gefocust op de onderzoekscyclus van het niet-kwantitatieve sociaal-wetenschappelijk onderzoek gaande van de voorbereiding, de dataverzameling, de analyse tot de (schriftelijke en mondelinge) rapportering. Hoewel de klemtoon in het vak ligt op kwalitatief onderzoek in het algemeen wordt tevens dieper ingegaan op bijzondere varianten zoals het houden van focusgroepen, de participerende observatie en de inhoudsanalyse. Statistiek II Het vak behelst een inleiding in de multivariate statistiek. Na een inleiding in SPSS worden de volgende technieken behandeld: Tabel analyse en Elaboratie Regressieanalyse (Ordinary Least Squares) Factoranalyse Clusteranalyse Logistische regressie

26 26 Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar Het vak wordt gegeven via hoorcolleges (theorie) en praktische oefeningen op computer, waarbij gegevensbestanden van diverse empirische onderzoeken worden gebruikt (PSBH, Gezondheidsenquête, ISPO enquête). Het examen is schriftelijk, met een theoretisch en een praktisch deel. KEUZevakken In het bachelorprogramma is er ruimte voor persoonlijke profilering. Studenten kiezen voor 12 studiepunten (6 in bachelor tweede jaar en 6 in bachelor derde jaar) keuzevakken uit een ruim aanbod binnen en buiten de faculteit. Een lijst met aanbevolen opleidingsonderdelen wordt bij het begin van het academiejaar bekend gemaakt. BACHELOR DERDE JAAR RICHTINGSPECIFIEKE OPLEIDINGSONDERDELEN Antropologie In dit college worden de studenten vertrouwd gemaakt met het wetenschappelijk onderzoek van de sociale en culturele antropologie, met bijzondere aandacht voor hedendaagse antropologische vraagstukken met betrekking tot de Westerse samenlevingen. De cursus is opgedeeld in drie grote delen: In een eerste deel biedt de cursus een korte historische schets van het antropologische denken. Daarbij worden de belangrijkste stromingen in de sociale en culturele antropologie toegelicht: het doctrinair en sociaal racisme, het (neo)-evolutionisme, het Amerikaane diffusionisme, het functionalisme, het Britse en Franse structuralisme, enz. In een tweede deel worden enkele traditionele onderzoeksdomeinen van de sociale en culturele antropologie besproken. De studenten maken kennis met de wijze waarop antropologen, in vier grote vakgebieden van de sociale en culturele antropologie, concrete aspecten van samenlevingen bestuderen. Aan elk vakgebied zijn telkens twee tot vier (college)uren gewijd: 1. verwantschapsantropologie (4 u.), 2. politieke antropologie (2 u.), 3. economische antropologie (2 u.), 4. politieke antropologie (2 u.). De studenten vernemen iets over de wijze(n) waarop antropologen, doorheen de detailkennis van de meest uiteenlopende menselijke culturen en beschavingen, inzicht trachten te verwerven in de werking van kernsectoren van maatschappelijke omgang tussen individuen en maatschappijen. Het derde deel van de cursus maakt de student vertrouwd met enkele hedendaagse probleemstellingen in de sociale en culturele antropolo-

27 Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar 27 gie. Het vak zal zo worden opgebouwd en de hoorcolleges zo georganiseerd, dat dit derde deel ook het belangrijkste deel van de cursus wordt, met ruimte voor discussie en gastcolleges. Aan de hand van geselecteerde vraagstukken wordt een beeld geschetst van actuele toepassingen van antropologische kennis: ontwikkelingsantropologie; culturele bemiddeling; minderhedenstudies; stedelijke antropologie; acculturatiefenomenen; multiculturalisme en pluralisme; enz. Arbeidssociologie Aan het begin van de 21ste eeuw is het arbeidsbestel volop in verandering: nieuwe technologieën (ICT) en organisatievormen veranderen de wijze waarop gewerkt wordt en dit binnen een globaliserende economie ( The world is flat ). Arbeidsrelaties worden flexibeler, de arbeidsdeelname van vrouwen neemt toe, en daarmee de spanning in de balans werken en privaat leven, aan het werk worden hogere prestatie-eisen gesteld en arbeidsvoorwaarden worden meer op decentrale niveaus geregeld. In dit opleidingsonderdeel komen de veranderingen aan de orde die zich voltrekken binnen: het arbeidsethos, de arbeidsorganisaties (productie, dienstverlening), op de arbeidsmarkten en in de georganiseerde arbeidsverhoudingen. En dit vanuit een sociologisch perspectief. Om aan de gestelde leerdoelen te kunnen beantwoorden, streven we naar een evenwichtige mix van enkele onderwijsvormen. Daarbij wordt het studentgecentreerd en competentiegericht (interactief) onderwijs toegepast. Luistercolleges: vooral ter inleiding van een thema zal een uiteenzetting gebeuren over belangrijke aspecten van het betreffende thema. De studenten krijgen vooraf de betreffende slides. Studietaken: De studenten krijgen de opdracht een (deel)thema voor te bereiden (= begeleide zelfstudie: een tekst lezen op basis van richtvragen, audiovisuele informatie verwerken, ) en hiervan schriftelijk en/of mondeling verslag uit te brengen. De taak wordt vooraf thuis voorbereid. Sommige opdrachten worden individueel uitgevoerd, andere in groep. Elke student bezorgt vooraf zijn voorbereiding. Discussiecolleges: De studenten krijgen de kans een interactieve discussie te voeren tijdens de sessie, waarbij verschillende standpunten over een actueel arbeidsthema worden ingenomen en tegenover elkaar uitgespeeld. Een discussiecollege kan via een studietaak worden voorbereid.

28 28 Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar In het algemeen geldt dat tijdens de contactmomenten interventie/participatie wordt gewaardeerd. Soms zullen zoemsessies worden ingelast waarbij studenten met elkaar kunnen overleggen. Steeds is er ook aandacht voor de actualiteit, waarbij we kunnen ingaan op gebeurtenissen die aansluiten bij de vraagstukken van dit opleidingsonderdeel. Arbeidsrelaties komen tot stand binnen drie onderling verbonden maatschappelijke arena s. (1) Op de arbeidsmarkt staan vragers en aanbieders van arbeid tegenover elkaar (lokaal, mondiaal). Daar draait het in eerste instantie om de vraag wie waar terechtkomt (allocatie met winners en losers ) en om de beloning binnen de ruilrelatie. (2) In de arbeidsorganisatie zijn werkgever en werknemer door middel van arbeidsdeling en hiërarchische coördinatie met elkaar verbonden. Hier draait het in eerste instantie om de vraag hoe de beschikbare arbeidskracht ten behoeve van de doelen van de organisatie wordt omgezet in concrete arbeidssituaties en prestaties. Daarbij stelt zich de vraag naar de kwaliteit van arbeid (aantrekkelijkheid van (loop)banen, ziekteverzuim, stress, leermogelijkheden etc.). (3) In de arena van het collectief onderhandelen en overleg streven organisaties van werkgevers en werknemers ernaar, de processen die zich op de arbeidsmarkt en in de organisatie afspelen, aan bepaalde regels te binden. We gaan uitgebreid in op veranderingen in deze drie domeinen en hun gevolgen voor arbeidsrelaties. Cultuursociologie De cursus bestaat uit twee gelijkwaardige delen. In het eerste deel worden cultuursociologische analyse-instrumenten aangereikt. Enerzijds worden daarbij centrale onderscheidingen toegelicht, bijvoorbeeld: objectieve vs. subjectieve cultuur, materiële vs. immateriële cultuur, expliciet vs. impliciet weten, cultuur vs. tegencultuur, norm vs. afwijking, opvoeding vs. socialisatie. Anderzijds wordt de rol van cultuur- en informatiedragers voor het voetlicht gebracht. Het gaat daarbij om schrift, boekdruk en moderne(re) media zoals radio, televisie of internet, en de manier waarop deze dragers cultuur mogelijk maken én er tegelijkertijd hun stempel op drukken. In het tweede deel wordt exemplarisch ingegaan op culturele ontwikkelingen in een aantal maatschappelijke domeinen. Voorlopig staan vier casussen gepland: kunst, godsdienst, popmuziek en jeugdcultuur, McDonaldisering en globalisering van cultuur. Op voorstel van studenten kunnen ook andere casussen behandeld worden. De casussen zullen worden behandeld met behulp van de analyse-instrumenten die in het eerste deel aan de orde komen.

29 Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar 29 Leeronderzoek SOC II Het leeronderzoek is een praktijkgericht vak waarin de studenten een sociologisch onderzoek uitvoeren. De concrete onderzoeksopdracht varieert, maar de volledige onderzoekscyclus van theorieconstructie tot rapportage wordt doorlopen. Tijdens het tweede deel moeten de studenten in de meeste leeronderzoeken volgende fasen doorlopen: Data-analyse: Dit kan zowel de kwantitatieve verwerking van survey-gegevens zijn als de verwerking van kwalitatief onderzoeksmateriaal (interviewtranscripts, observatieverslagen, beeldanalyse). Rapport: De studenten schrijven in groep een rapport over de probleemstelling, het opzet, de uitvoering en de analyse van hun leeronderzoek. Tevens trekken ze uit hun onderzoek de nodige conclusies. Indien het onderzoek extern is aangebracht, staan de studenten soms ook in voor de bekendmaking van de resultaten van het onderzoek (vb. op een persconferentie). Leeronderzoek III Het leeronderzoek is een praktijkgericht vak waarin de studenten een sociologisch onderzoek uitvoeren. De concrete onderzoeksopdracht varieert, maar de volledige onderzoekscyclus van theorieconstructie tot rapportage wordt doorlopen. Tijdens het derde deel moeten de studenten hun onderzoeksrapport van deel 1 en 2 inleveren. Op een gezamenlijke bijeenkomst worden de resultaten van het onderzoek aan de studentengroep van 2de en 3de bachelor voorgesteld. Keuze-opleidingsonderdelen: opleidingsonderdelen gekozen uit het aanbod van de faculteit. Sociaal recht Het sociaal recht bestrijkt twee van elkaar te onderscheiden rechtstakken: het socialezekerheidsrecht en het arbeidsrecht. Beide zijn weliswaar met elkaar verweven, maar hebben tegelijk een andere finaliteit, met duidelijk eigen juridische karakteristieken. Tegen de achtergrond van haar ontstaansgeschiedenis behandelen wij in eerste orde het toepassingsgebied, de financiering en de administratieve structuren van onze sociale zekerheid. Het zwaartepunt situeert zich in een

30 30 Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar systematische bestudering van de loonaanvullende vergoedingen - te weten de tegemoetkoming in de gezondheidszorg en de gezinsbijslagen -, respectievelijk de loonvervangende uitkeringen bij ziekte of ongeval van gemeen recht versus arbeidsongevallen en beroepsziekten, in geval van werkloosheid en in de vorm van een rust- of een overlevingspensioen. In de marge gaan wij ook kort in op de gewaarborgde regelingen. Niet enkel de sociale zekerheid voor werknemers komt aan bod, maar doorlopend maken wij de vergelijking met analoge regels voor de zelfstandigen en voor het overheidspersoneel. Wat het luik arbeidsrecht betreft, zetten wij de grote lijnen uitgaande van de regels bij de aanwerving, over de tewerkstelling, tot en met het ontslag. We ronden af met een sessie over de wijze waarop het collectief overleg in België vorm krijgt. Social demography De cursus omvat 5 delen. De eerste 4 sessies zijn gewijd aan de bevolkingsstructuur, met aandacht voor de evoluties in de wereldbevolking, de historische evolutie van de bevolking met bijzondere aandacht voor eerste en tweede demografische transitie, de verscheidenheid in de leeftijdsopbouw van de bevolking en in de verdeling naar geslacht in de leeftijdsgroepen. Als aanloop naar het volgende deel behandelen we het onderscheid tussen transversale en longitudinale benaderingen. Het tweede deel omvat 3 sessies rond vruchtbaarheid. Het verschil tussen TVC en cohort vruchtbaarheid wordt uitgelegd, de recente evoluties in Europa worden geanalyseerd in termen van uitstel/afstel van de eerste geboorte. De impact van het sociaal-economische milieu op de vruchtbaarheid komt vervolgens aan bod. Het derde deel behandelt de mortaliteit. Eerst komt een technische sessie waarin diverse sterftecijfers en tabellen worden toegelicht, inclusief berekeningen van levensverwachting. Dan volgt een sessie rond de vraag of de huidige sterftepatronen in de geïndustrialiseerde landen wijzen op een compressie in de laatste levensjaren. Vervolgens komt de impact van de AIDS-pandemie op de bevolking aan bod en afsluitend de samenhang tussen sociaal milieu en sterfte. Migratie is het onderwerp van het vierde deel. Vooreerst wordt de problematiek van het meten van migratie (stock en flow) behandeld. Dan zoomen

31 Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar 31 we in op het fenomeen van de verstedelijking in ontwikkelingslanden en de gevolgen voor de leefsituatie op het platteland. Ten slotte wordt het demografische gedrag van migrantenbevolkingen geanalyseerd. Het laatste deel behandelt de vraag of het demografische gedrag kan worden beïnvloed door beleid. Sociale en politieke filosofie De cursus bestaat uit 2 delen. Om de sociale filosofie als kritische, normatieve theorie van het goede samenleven te bepalen worden klassieke sociaal-filosofische themata als Verlichting, ideologie en utopie behandeld. Vanuit een wezenlijk inzicht in de oorspronkelijke socialiteit van de mens, wordt verder beargumenteerd dat de fundamentele sociale deugd, wederzijdse erkenning, enkel in een politieke samenleving kan worden gerealiseerd. Onderzocht worden dan de fundering (sociale contracttheorie), de norm (rechtvaardigheid en mensenrechten) en de grens (geweld) van het politieke. In het tweede deel van de cursus is de kwestie van de rechtvaardigheid expliciet aan de orde. Hier wordt de hedendaagse discussie behandeld. De volgende posities komen aan bod en worden met elkaar geconfronteerd: utilitarisme, J. Rawls, libertarisme, neo-marxisme en communitarisme. Sociologie van de sociale ruimte De cursus gaat, met behulp van theorie en diverse concrete cases, in op de sociale of maatschappelijke constructie(processen) van de ons omringende fysieke omgeving. Ruimtelijke organisatie en territorium, afstand en nabijheid, ze zijn voortdurend aanwezig op micro-, meso- en macrovlak. In de microsfeer gaat het om de organisatie van wonen, van privaat en publiek domein en het hanteren van afstanden in sociale relaties. Op mesoniveau zijn grondbezit en eigendom aan de orde, als bronnen van macht en status, community studies (de zogenaamde collapse and revival of territory-based communities), beelden van stad en platteland, de territoriale organisatie van lokale besturen en voorzieningen, ruimtelijke zonering, en locatievraagstukken en conflicten in het bijzonder (NIMBY/LULU). Op het macroniveau gaat het om territoriaal gedrag van staten, om het stedelijk systeem en zijn ontwikkeling en (ruimtelijke aspecten van) globalisering. In de lessen worden diverse (kleine) illustratieve opdrachten ingebouwd, die studenten individueel voorbereiden om ze vervolgens plenair te bespreken.

32 32 Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar KEUZevakken In het bachelorprogramma is er ruimte voor persoonlijke profilering. Studenten kiezen voor 12 studiepunten (6 in bachelor tweede jaar en 6 in bachelor derde jaar) keuzevakken uit een ruim aanbod binnen en buiten de faculteit. Een lijst met aanbevolen opleidingsonderdelen wordt bij het begin van het academiejaar bekend gemaakt. VERBREDENDE OPLEIDINGSONDERDELEN Levensbeschouwing Levensbeschouwelijke diversiteit is in de hedendaagse samenleving een feit en dit weerspiegelt zich ook aan de universiteit. Om met deze diversiteit om te gaan kiest de Universiteit Antwerpen voor actief pluralisme. Actief pluralisme wil recht doen aan het belang van levensbeschouwelijke ideeën en aan de plaats die ze in de openbare ruimte kunnen innemen. Levensbeschouwelijke ideeën blijven immers een belangrijke rol spelen in het morele bewustzijn en in het dagelijks oordelen en handelen van mensen, organisaties en samenlevingen. Actief pluralisme is zelf geen levensbeschouwing, maar een houding ten aanzien van (de eigen en andere) levensbeschouwingen. Het insisteert op een inhoudelijke dialoog binnen en tussen levensbeschouwingen en op een concreet engagement dat levensbeschouwingen als fenomeen, als overtuiging én als praktijk, ernstig wil nemen. Meer gedetailleerde informatie is beschikbaar via de website: of via