Bronnenonderzoek Lennert Holvoet Bibliotheek UHasselt

Transcriptie

1 Bronnenonderzoek Lennert Holvoet Bibliotheek UHasselt bronnenonderzoek 1

2 Inhoud Bronnen in de Uhasselt Bibliotheek Wetenschappelijke publicaties Informatievaardigheden bronnenonderzoek 2

3 Inhoud Bronnen in de Uhasselt Bibliotheek Wetenschappelijke publicaties Informatievaardigheden bronnenonderzoek 3

4 bronnenonderzoek 4

5 Uitgebreid aanbod wetenschappelijke publicaties Collectie: ± werken & 400 tijdschriften Catalogus via Anet: UA, UHasselt, verschillende hogescholen Elektronisch aanbod van ± tijdschrifttitels Databanken + zoekomgeving bronnenonderzoek 5

6 Catalogus via Anet Catalogus met UA Uhasselt hogescholen Antwerpse bibliotheken Toont: boeken & tijdschriften (op titelniveau; geen artikels) Zoekmogelijkheden: Zebra: bezit Anet Antilope: tijdschriften in Vlaanderen Bronco: artikels bronnenonderzoek 6

7 Databanken & tijdschriften Zoeken naar artikels via databanken en gespecialiseerde zoekrobotten Voorbeelden: Google Scholar EBSCOhost Academic Search Elite bronnenonderzoek 7

8 Google Scholar Google werkt aan een zoekmachine voor wetenschappelijke literatuur. Citatiegegevens geven de kwaliteit aan Maar niet volledig: uitgevers zoals Elsevier werken niet mee Scirus en Google Scholar zijn complementair In ontwikkeling bronnenonderzoek 8

9 EBSCOhost Academic Search Elite: 2000 titels Voordelen: Zoeken in een uitgebreid pakket full text journals (o.a. Lancet, Nature, Science, ) Alertering mogelijk Nadelen Embargo op de laatste 3-12 maanden bronnenonderzoek 9

10 bronnenonderzoek 10

11 Inhoud Bronnen in de Uhasselt Bibliotheek Wetenschappelijke publicaties Informatievaardigheden bronnenonderzoek 11

12 Belang van wetenschappelijke publicaties Waarom zijn publicaties zo belangrijk in de wetenschap? Wetenschappelijke publicaties zijn bewaarbare (niet vluchtige) bijdrages aan de wetenschappelijke communicatie, en voor meer wetenschappers toegankelijk. Waarom gelden er regels voor wetenschappelijke publicaties? Wat gepubliceerd wordt, is niet per definitie waar, maar moet bewezen kunnen worden. De lezer van een wetenschappelijke publicatie moet de juistheid van de inhoud kunnen controleren. bronnenonderzoek 12

13 Controleerbaarheid van de inhoud Controleerbaarheid: door bronvermeldingen beschrijving van onderzoeksmethoden Bronvermelding: Het meest opvallende kenmerk zijn de bronvermeldingen. Deze dienen om een duidelijk onderscheid te maken tussen de resultaten van eigen onderzoek en tekst en gegevens van anderen. Vb. Robert Boyle, An Account of a very Odd Monstrous Calf, Philosophical Transactions, , Vol. 1, number 1, p. 10 Colin P. Osborne (2008) Atmosphere, ecology and evolution: what drove the Miocene expansion of C4 grasslands? Journal of Ecology 96 (1), doi: /j x bronnenonderzoek 13

14 Wetenschappelijke publicaties op het internet criteria voor wetenschappelijkheid van sites of publicatie: elektronische variant van een gedrukte wetenschappelijke publicatie. (vb. Applied Organometallic Chemistry) onder verantwoordelijkheid van een gerenommeerde wetenschappelijke instelling gepubliceerd. echeminfo) Met auteursvermelding, een substantiële literatuurlijst en volgt de methodische opbouw van een wetenschappelijke publicatie (Preprint op ArXiv) De site of een elektronische publicatie is onder redactie van een of meer wetenschappers gepubliceerd (QSAR Society). bronnenonderzoek 14

15 Overzicht wetenschappelijke publicaties bronnenonderzoek 15

16 Informatie op het Internet bedrijfsinformatie vb. DSM Overheidsinformatie vb. European Chemicals Bureau Internationale organisaties vb. World Bank verenigingen societies Vb. Royal Society of Chemistry Universiteiten - bibliotheken en documentatiecentra Uitgevers Vb. ACS Blogs nieuwsgroepen Andere (te(?) veel) Landen codes:.be -.fr -.uk -. bronnenonderzoek 16

17 Kwaliteit op Internet Het beoordelen van webpagina's of een hele website is niet eenvoudig. Iedereen kan per slot van rekening een website maken en beschikbaar stellen via het Internet. bronnenonderzoek 17

18 Hoe beoordeel ik de kwaliteit van internetsites? Criteria van Wetenschappelijkheid Controleerbaarheid van de bronnen methode Verantwoordelijkheden: in wetenschappelijke uitgave redactie van wetenschappers op site van universiteit of wetenschappelijke instelling - Andere Geldigheid: Is de inhoud goed onderbouwd, aannemelijk en betrouwbaar? Actualiteit: Is de inhoud up-to-date? Accuraatheid: Is de informatie correct? Status: Hoe gezaghebbend is de bron? Volledigheid: Is de informatie in zijn geheel beschikbaar? Dekking: Wat is de reikwijdte en de diepgang van de informatie? Zie Zoektips bronnenonderzoek 18

19 Zoekvoorbeelden in Google: Nucleaire catastrofe in Tsjernobyl (1986) In Yahoo: biology dictionary bronnenonderzoek 19

20 Inhoud Bronnen in de UHasselt Bibliotheek Wetenschappelijke publicaties Informatievaardigheden bronnenonderzoek 20

21 Zoekstrategiën Inzicht in de opbouw en de structuur van de databanken en/of informatieaanbod Kennis van zoektalen (operatoren: booleaanse, positionele, relationele; trunceren) Opstellen van een zoekstrategie: gebruik van termen gecombineerd met operatoren in een zoekomgeving (databank of zoekrobot) bronnenonderzoek 21

22 Volledigheid en precisie Doelstelling van elke vraag aan een databank en zoekrobot Maar: Volledigheid gaat ten koste van precisie: een algemene vraag levert veel hits op, maar ook veel niet-relevante hits. Precisie gaat ten koste van volledigheid: een precieze vraag levert goede maar weinig hits op, waardoor relevante gegevens niet gevonden wordt. bronnenonderzoek 22

23 Opstellen van een zoekprofiel Oriëntatie op het gekozen onderwerp Algemeen beeld van het onderwerp Kennis van het gebruikte begrippenarsenaal Formuleren van een vraag- of probleemstelling Geef een heldere omschrijving van uw onderwerp De zoekvraag ontleden in elementen Het vaststellen van geschikte zoektermen Zelf termen bedenken gebruik maken van vakwoordenboeken, encyclopedieën, indexen in boeken en thesauri (dat zijn lijsten met systematische trefwoorden). (vb. MeSH) bronnenonderzoek 23

24 Van zoektermen tot zoekprofiel Onderwerp: bodemvervuiling Soil pollution RT Soil erosion Heavy metals Industrial wastes BT Environment pollution NT Ground water pollution Zie: NASA-Thesaurus: Zie Acad. Search Elite: bronnenonderzoek 24

25 Van zoektermen tot zoekprofiel Booleaanse operatoren AND, OR en NOT Relationele operatoren (>, <, =, ) Positionele operatoren (NEAR, ADJ, WITH) PubMed) Trunceren (*,?) (niet in bronnenonderzoek 25

26 Booleaanse operatoren AND / EN / + (komt overeen met beperking) Arsenic AND Pollution OR / OF /, (komt overeen met uitbreiding) Arsenic OR Pollution NOT / NIET / - (komt overeen met behalve) Arsenic NOT Soil bronnenonderzoek 26

27 Relationele operatoren > (groter dan): > 1991 betekent: na 1991 < (kleiner dan): < 1993 betekent: vóór 1993 = (gelijk aan): = 1959 betekent: uit 1959 Deze delimiters worden in verschillende databanken in menuvorm aangeboden bronnenonderzoek 27

28 Trunceren en maskeren Trunceren is het weglaten van het achterste deel van een woord, dus het deel na de woordstam, en dat vervolgens vervangen door een truncatieteken (wildcard). Maskeren is het inzetten van een wildcard, een zogenaamde joker, om één of meerdere letter in een woord open te houden (handig wanneer voor een woord meerdere schrijfwijzen zijn). Wildcards kunnen per databank verschillen. De meest gebruikelijke tekens zijn * en?. Vb. enzym* - organi?ation bronnenonderzoek 28

29 Zoekprofiel en bestandskeuzes Termen + zoektaal = zoekprofiel bruikbaar in diverse zoekomgevingen: Bibliotheekcatalogi Databanken Bibliografische Full text Informatie op het internet bronnenonderzoek 29

30 Systematisch zoeken Systematisch zoeken: Op basis van een uitgewerkt zoekprofiel De gebruikte termen vertalen naar de terminologie van de databank (zie thesauri) Maak gebruik van de operatoren die de databank toelaat Quick and dirty method Zoeken via verwijzingen Evaluatie van de resultaten bronnenonderzoek 30

31 Bewaren van citaties Je kan hiervoor een reference managers gebruiken: Endnote Web online -gratis JabRef open source bronnenonderzoek 31

32 Algemene tip Maak gebruik van de cursus Informatievaardigheden op Blackboard Zoek kwaliteitsvolle informatie op Gebruik hiervoor een uitgewerkte zoekstrategie Evalueer uw eindresultaten bronnenonderzoek 32