Werkvormenbundel. 1. Werken met beelden en illustraties. 2. Een woordveld of mind map maken. 3. Woorden flitsen
|
|
- Stijn Gerritsen
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Werkvormenbundel 1. Werken met beelden en illustraties Leerlingen krijgen verschillende prenten, afbeeldingen, illustraties Zij krijgen de opdracht om - deze te categoriseren en de verschillende categorieën te definiëren. - de afbeeldingen in de juiste volgorde te plaatsen en de verschillende etappes van het verhaal, de proef, toe te lichten of in hun eigen woorden te vertellen. - een selectie te maken in het kader van de opdracht en hun selectie toe te lichten. - beelden te vergelijken en de verschillen en gelijkenissen toe te lichten. - afbeeldingen die bij elkaar horen te herkennen en uit te leggen wat het verband is tussen de foto s. 2. Een woordveld of mind map maken De leerkracht geeft een centraal thema op. De leerlingen werken per twee / drie / en maken een woordveld op basis van wat ze over het thema weten. Het woordveld wordt dan door de leerlingen in de vorm van een mind map gegoten. Er wordt onderhandeld over de categorisering van de aangebrachte elementen. Je laat de leerlingen eventueel op voorhand individueel nadenken en opzoeken in woordenboeken, bronnen, het handboek, Je kan de mind map gebruiken als manier om voorkennis te activeren, maar ook om na te gaan of leerlingen een volledig overzicht hebben van de stof. Laat hen met hun notities een mind map maken die een samenvatting vormt van de stof. De leerlingen moeten nadenken over welke categorieën zij in de mind map verwerken en welke belangrijke termen / namen / data /... zij opnemen. Er kan ook met een spion gewerkt worden, die inspiratie gaat opdoen bij andere groepjes. De mind map kan door de leerkracht opgehaald en verbeterd worden, of kan klassikaal worden besproken, om leerlingen zo op eventuele lacunes in hun samenvatting te wijzen. Voorbeeld De leerlingen maken op het einde van de lessenreeks over de ontdekkingsreizen in groepjes van drie een samenvattende mind map over het thema. Zij beslissen zelf wat de basistakken van de mind map zijn (ontdekkingsreizigers koloniale machten overzeese gebieden inheemse volkeren -...) en vullen deze takken zo concreet mogelijk aan. 3. Woorden flitsen Kies 10 à 15 woorden die je al in de les behandeld hebt. Schrijf ze aan bord of projecteer ze. Laat de leerlingen 2 à 5 min. naar de woorden kijken en verberg ze dan. Laat de leerlingen de woorden snel opschrijven en laat ze daarna in tweetallen hun antwoorden aan elkaar aftoetsen. Laat ze daarbij ook aandacht besteden aan de spelling. Bespreek daarna klassikaal hoeveel zij er nog wisten en bespreek daarbij ook de betekenis. 1
2 4. De vreemde eend in de bijt Geef de leerlingen lijstjes met woorden waarbij zij op zoek moeten gaan naar de vreemde eend in de bijt De leerlingen mogen per twee overleggen en moeten ook kunnen verklaren waarom het woord niet in de rij thuishoort. Eventueel kan je de lijstjes dicteren, en kan je aan de leerlingen vragen om ook hun de spelling van de woorden te checken. 5. Writing to learn Dit is een korte, onbeoordeelde schrijfopdracht die studenten uitdaagt om na te denken over de leerstof en de vakterminologie. Deze werkvorm kan op verschillende momenten in de les worden ingezet en is beperkt in de tijd. De werkvorm bestaat uit twee delen: SCHRIJVEN (S-deel) Schrijven staat centraal. De leerder antwoordt schriftelijk op de vraag van de leerkracht. DENKEN (D-deel) Leerder denkt na over eigen kennis a.h.v. schrijfproduct. Vergelijking van eigen product met andere bron -> aanpassing-> vervollediging. Deze werkvorm kan gebruikt worden om bepaalde vakterminologie of voorkennis op te frissen. Men zet de leerlingen aan het schrijven (S-deel) en aan het spreken (D-deel). 6. Expertgroepjes Deze werkvorm is zeer geschikt als er veel informatie moet worden verwerkt en er een behoorlijk ingewikkelde opdracht is gegeven. Er is een centrale vraag of opdracht die meestal door de docent wordt gesteld. De docent verdeelt deze complexe opdracht in net zo veel goede deelvragen/opdrachten als er nodig zijn voor elke groep. De individuele leden van elke groep beantwoorden hun eigen deelopdracht. Zij zijn nu de expert voor dat deel van de opdracht binnen hun groep. De expert presenteert nu zijn kennis aan de andere leden van de groep. Dit herhaalt zich voor de andere experts. Hierna is de hele groep expert geworden voor de gehele opdracht. De docent controleert door willekeurige leden van verschillende groepen vragen te stellen. Variatie Een variant hierop is dat uit alle groepen de experts van dezelfde deelvraag eerst bij elkaar gaan zitten, gezamenlijk tot een uitkomst komen en daarna weer in hun eigen groep gaan zitten waarna de uitwisseling weer op gang komt. 2
3 7. Een poster maken De leerlingen moeten een poster maken die een overzicht biedt van een deel van de leerstof, dat al dan niet al door de leerkracht is behandeld in de les. Na voltooiing van de poster kan ervoor gekozen worden dat de leerlingen deze presenteren aan de rest van de klas. + voorbeeld Voor het vak economie moeten de leerlingen een poster maken over een bepaald aspect van de arbeidsmarkt (vb. studentenjobs, knelpuntberoepen, 50+-arbeid, vakbonden,...). De leerlingen krijgen de opdracht om hierover één informatieve tekst te zoeken, een zelfgemaakte grafiek gebaseerd op een bron aan de poster toe te voegen, foto's te zoeken die het onderwerp illustreren en jobadvertenties te zoeken die met het thema te maken hebben. 8. Hoekenwerk Deze werkvorm is zeer geschikt om verschillende leerstofonderdelen door de leerlingen zelfstandig te laten verwerken, eventueel in de volgorde die zij verkiezen. De leerlingen werken individueel of per twee aan verschillende leerstofonderdelen, die al dan niet over eenzelfde thema gaan. In de les fysica over magneten bijvoorbeeld zijn er meerdere activiteiten (tekst, filmpje, proefje, ) die door de leerlingen zelfstandig worden uitgevoerd om zo de theorie beter te begrijpen. In de les Nederlands over een dichter kan je bijvoorbeeld een reportage, de biografie van de dichter, een gedicht en een kunstwerk uit dezelfde periode of over het gedicht gebruiken. De leerlingen bepalen zelf welke onderdelen zij doen, gespreid over meerdere lessen. Zij tonen na elke activiteit aan de leerkracht of zij de activiteit naar behoren hebben uitgevoerd. De leerkracht kan dan verbeteren of een verbetersleutel meegeven. 9. Schrijfcarrousel Deze werkvorm is geschikt om de leerlingen individueel en in groep te doen nadenken over een bepaald onderwerp of leerstofonderdeel. Het kan ook gebruikt worden om hen oefeningen te laten oplossen, om verschillende bronnen te laten lezen en analyseren,... Eerste fase: individuele fase De leerlingen zitten in groepjes van 3 of 4 en schrijven hun mening, ideeën, gedachten neer over een centrale vraag / een oefening / een tekst / een afbeelding /... op het blad. Na een tijdje schuiven zij het blad door, totdat ieder lid van de groep elk blad heeft gehad. Tweede fase: groepsfase De leerlingen krijgen een nieuwe opdracht als tweede impuls. Zij moeten hierbij bijvoorbeeld - een gemeenschappelijk thema zien te vinden en te beargumenteren - een gemeenschappelijke mening formuleren - een top 3 maken van de verschillende argumenten 3
4 Spreekbeurt in een notendop / De (on)bekende slide Deze werkvorm kan gebruikt worden om kleinere stukjes leerstof door de leerlingen te laten verwerken om deze daarna aan elkaar uit te leggen. Leerlingen werken in groep en krijgen een tekst/filmpje/theorie-onderdeel/... die/dat zij samen moeten lezen/bekijken/verwerken. Zij kunnen hierbij vraagjes krijgen om de verwerking te sturen. Als tweede impuls krijgen zij een blad met daarop een (PowerPoint)slide die aan de klas zal getoond worden en die door (één of meerdere personen van) de groep voor de klas zal moeten worden gepresenteerd. De leerkracht bepaalt wie die leerling is, dus alle leden van de groep zijn verplicht de inhoud correct te kunnen uitleggen. Een variant hierop is dat de leerlingen de slide niet op voorhand krijgen, en dus pas bij het uitleggen de slide voor het eerst te zien krijgen. Je kan de leerlingen ook een aantal woorden/termen opleggen die zij moeten gebruiken of uitleggen. 11. Mixed up piles / Sorteertaak / Venndiagram Bij de introductie van een nieuw onderwerp of vóór het toetsen van kennis, krijgen leerlingen een set kaarten met een aantal woorden, termen of afbeeldingen die over hetzelfde onderwerp gaan, maar die twee of drie aspecten van dat onderwerp behandelen. De leerlingen ordenen de kaarten / woorden / termen /... in de categorieën. Vraag de leerlingen hun keuze toe te lichten en/of met argumenten te verantwoorden. Voorbeeld Natuurkunde: na het behandelen van elektriciteit krijgen de leerlingen een set kaartjes die gaan over eigenschappen van serie en parallel schakelen. De opdracht voor de leerlingen is om de kaartjes in twee rijen onder elkaar te leggen al of niet in een bepaalde volgorde, de één voor serie en de andere voor parallel. Variatie - Leerlingen krijgen een lijstje met begrippen krijgen die ze in twee categorieën moeten plaatsen. Maar sommige begrippen passen in beide categorieën. De leerlingen krijgen een tabel met drie kolommen en een lijst woorden over het onderwerp. Zij moeten de woorden ordenen in twee categorieën. In de middelste kolom zet de leerling de woorden die in beide passen. Vraag de leerlingen hun keuze toe te lichten. - De docent geeft niet de lijst met woorden, maar de leerlingen zoeken zelf de woorden in een bepaald stuk lesstof. Dat geeft meteen een soort overhoring of samenvatting. Daarna worden alle woorden van de leerlingen verzameld en in één van de drie kolommen geplaatst. - Niet de docent benoemt de categorieën, maar de leerlingen. Je kan deze werkvorm ook met venndiagrammen laten maken. De leerlinge noteren op een groot blad de gemeenschappelijke en verschillende eigenschappen van twee of meer vakinhoudelijke concepten. Ze kunnen dit in duo of groep doen. Op een groot blad kunnen zij eventueel ook met Post-its te werk gaan, die zij in het venndiagram kleven. 4
5 Dit biedt het voordeel dat de leerlingen kunnen onderhandelen en de Post-its van plaats kunnen veranderen. 12. De placemat Vier leerlingen werken rond een zelfde thema / met dezelfde oefeningen /... rond een placemat. Ieder lid van de groep heeft een vak om in te schrijven. In deze fase werken de leerlingen individueel en in stilte. Het vierkant in het midden is voor het gemeenschappelijke antwoord of de groepsvisie. In deze fase mogen de leerlingen overleggen. Bespreek nadien klassikaal welke antwoorden / argumenten / oplossingen /... naar voor komen. Voorbeeld Je kan de placemat inzetten voor verschillende taken: - een definitie van een bepaald begrip laten formuleren, vb. Hoe definieer je "geld"? - laten nadenken over argumenten voor en tegen een bepaalde stelling, vb. Genetisch gemodificeerd voedsel heeft enkel nadelen voor de gezondheid en verarmt de landbouw. - antwoorden op open vragen laten formuleren, vb. Welke gebeurtenissen gingen vooraf aan de Tweede Wereldoorlog? - oorzaken opsommen van een bepaald probleem of verschijnsel 13. Een tekst navertellen De leerlingen krijgen een tekst die in verschillende stukken is geknipt en moeten de stukken in de juiste volgorde leggen. Vervolgens noteren zij tien tot vijftien staakwoorden waarmee zij de tekst zouden moeten kunnen navertellen. De leerlingen oefenen dit in. Daarna wordt de tekst weggenomen en leggen de leerlingen de inhoud van de tekst aan elkaar uit. Je kan ook drie of vier verschillende teksten nemen en aan elke leerling één tekst geven. De leerling leest deze en noteert voor zichzelf tien tot vijftien staakwoorden, waarmee hij de tekst moet kunnen navertellen. In de tweede fase zet je leerlingen bij elkaar die allemaal een verschillende tekst hebben gehad. Zij moeten dan hun tekst aan de andere leerlingen uitleggen, terwijl de andere leerlingen noteren. Variante Je kan de gelezen tekst ook doen navertellen aan de hand van illustraties of foto's, die bijvoorbeeld een proces visueel tonen, of die een illustratie vormen bij de tekst. 14. De kiescampagne Stel een lijst met onderwerpen op die je door je leerlingen wil laten onderzoeken. Geef elk duo/groepje één onderwerp. De leerlingen krijgen de opdracht om voor hun onderwerp en kiescampagne te maken waarin zij aantonen waarom hun onderwerp het beste is. Zij zoeken informatie op en brengen dit samen in een presentatie / campagnetekst / campagneposter. De bedoeling is dat de leerlingen de andere groepen ervan overtuigen dat hun onderwerp het belangrijkst is. 5
6 Voorbeelden: het belangrijkste chemische element, de belangrijkste veldslag van Napoleon, de grootste componist, de belangrijkste Belgische uitvinding, de belangrijkste voedingsstof, 15. Begeleid coöperatief schrijven (met eisen) De leerlingen schrijven in duo s of in groep een tekst waarin zowel de vakterminologie / functionele woordenschat als de vakinhoudelijke elementen worden gecombineerd. De leerlingen worden bij het schrijven door de leerkracht begeleid en worden eventueel ondersteund aan de hand van een schrijfkader. Je kan hierbij eisen dat de leerlingen bepaalde woordenschat en/of vakinhoudelijke elementen in hun tekst verwerken. Kies een onderwerp waarover de leerlingen gaan schrijven en selecteer ook een tekstsoort (brief, verslag, instructie, ). Je kan de leerlingen een aantal vragen stellen waarop zij spontaan een antwoord moeten vormen. Ze kunnen deze antwoorden dan eventueel gebruiken om te incorporeren in hun tekst. Je kan eventueel een moment inlassen waarbij leerlingen naar de antwoorden van andere groepen gaan kijken om te kunnen profiteren van elkaars ideeën. Deze werkvorm kan ook gebruikt worden voor het schrijven van creatieve teksten. Vb. de leerlingen schrijven een dagboekverslag als een historisch figuur of een ooggetuigenverslag van een belangrijke historische en/of wetenschappelijke gebeurtenis. Voorbeelden van tekstsoorten (labo)verslag, handleiding, stappenplan, reisverslag, dagboek, (lezers)brief, krantenartikel, ooggetuigenverslag, menu, Bronnen Activerende werkvormen. Een praktische gids voor je onderwijs. UMC Utrecht. ( Coole, Dieuwke de & Valk, Anja (2010). Actief met taal. Didactische werkvormen voor het talenonderwijs. Uitgeverij Coutinho bv. ISBN Zie ook Deller, Sheelagh & Price, Christine (2007). Teaching Other Subjects Through English. Oxford University Press. eractieve_werkvormen.aspx 6
HOUT EN BOUW. Activerende werkvormen? De leraar doet er toe.
HOUT EN BOUW Activerende werkvormen? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat we na 14 dagen gemiddeld slechts 10 % hebben onthouden van datgene wat we gelezen hebben en 20 % van wat we hebben gehoord.
Nadere informatie9. Schrijfopdrachten
9.1 Poëzie doel Creatief schrijven activeren voorkennis toepassen kennis wanneer n.v.t. groepssamenstelling individueel duur 20 minuten De leerkracht geeft leerlingen een begrip, apparaat, mening, enzovoort.
Nadere informatie3. Samenwerkend leren
3.1 Denken-Delen-Uitwisselen doel Samen nadenken over een begrip of antwoord groepssamenstelling individueel-> tweetal ->klassikaal 1. Denken: de leerling krijgt een vraag van de leerkracht of moet een
Nadere informatie12. Leerstof samenvatten
12.1 Samenvatten van tekst(gedeelt)en doel Hoofdzaken uit een tekst halen en samenvatten in steekwoorden wanneer kern les(senserie) groepssamenstelling individueel, tweetallen voorbereiding: - De leerling
Nadere informatie(Vak)teksten lezen in vmbo - mbo - Handleiding
(Vak)teksten lezen in vmbo - mbo - Handleiding Aan de slag met lezen in beroepsgerichte vakken Voor de verbetering van leesvaardigheid is het belangrijk dat leerlingen regelmatig en veel lezen. Hoe krijg
Nadere informatieLes 3 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar
Les 3 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar Overzicht Doelen Leerlingen vormen een beeld bij het onderzoek van de professor Leerlingen vergroten hun woordenschat door het leren van nieuwe vaktermen
Nadere informatieWelke coöperatieve werkvormen gaan we aanleren?
Welke coöperatieve werkvormen gaan we aanleren? w 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 1 X 2 X X 3 X X X 4 X X X X 5 X X X X X 6 X X X X X X 7 X X X X X X X 8 X X X X X X X X ö 1. D e n k e n D e
Nadere informatieWorkshop Taal op Koers 29 oktober 2014. Actief met taal. Taalontwikkelende en activerende werkvormen voor het mbo. Anja Valk.
Workshop Taal op Koers 29 oktober 2014 Taalontwikkelende en activerende werkvormen voor het mbo Anja Valk Inhoud workshop werkvormen om het leren van taal te koppelen aan de inhoud van het vak: taalontwikkelende
Nadere informatieCoöperatief leren Wat is coöperatief leren? Waarom is coöperatief leren belangrijk? Coöperatieve werkvormen
Coöperatief leren Wat is coöperatief leren? Coöperatief leren is een onderwijsleersituatie waarin de leerlingen in kleine groepen op een gestructureerde manier samenwerken aan een leertaak met een gezamenlijk
Nadere informatie1. Denken-delen-uitwisselen
Vijf basiswerkvormen voor activerend leren 1. Denken-delen-uitwisselen 2. Check-in-duo s 3. Genummerde-hoofden-tezamen 4. Experts 5. Drie-stappen-interview 1. Denken-delen-uitwisselen - De docent stelt
Nadere informatieLeerstofoverzicht Lezen in beeld
Vaardigheden die bij één passen, worden in Lezen in beeld steeds bij elkaar, in één blok aangeboden. Voor Lezen in beeld a geldt het linker. Voor Lezen in beeld b t/m e geldt het rechter. In jaargroep
Nadere informatieFRUIT VAN BIJ ONS! LEKKER BEZIG. Kort lesoverzicht
ONDERBOUW Kort lesoverzicht Voortaak Fruit meebrengen van thuis Instap 25 Smaakt het zoet of zuur? Fruitproeverij Kern 25 Fruit van bij ons Actieve inoefening Uitbreiding 25 Inheemse of uitheemse fruitsoorten
Nadere informatievan stoffen illustreren
Bouw van stoffen illustreren Keuzeopdracht voor scheikunde bovenbouw vwo Een herhalende opdracht scheikunde over de bouw van stoffen VWO4 Omvang: 5-8 SLU 2013 Universiteit Utrecht: Junior College Utrecht
Nadere informatieBIJLAGE 5 ACTIVERENDE WERKVORMEN
15 BIJLAGE 5 ACTIVERENDE WERKVORMEN De zeventien activerende werkvormen uit Coöperatief leren in het basisonderwijs (CPS: M. Förrer, B. Kenter en S. Veenman). Voor een nadere uitwerking verwijzen we naar
Nadere informatieWerkvorm: Bekend, Benieuwd en Bewaard.
Werkvorm: Bekend, Benieuwd en Bewaard. Doel: Eén van jullie groep gaat opschrijven wat jullie al weten over De Tweede Wereldoorlog (bekend). Daarna schrijven jullie op wat jullie graag willen weten over
Nadere informatie6. Meningsvorming. doel Kritisch denken voorbereiding op een gesprek over verschillende oplossingen/meningen/enzovoort.
6.1 Plakker parade doel Kritisch denken voorbereiding op een gesprek over verschillende oplossingen/meningen/enzovoort. wanneer begin, kern of einde les(senserie) groepssamenstelling klassikaal duur 10-20
Nadere informatieKwalen aan de bloedsomloop
Kwalen aan de bloedsomloop Docentenhandleiding Colofon Platform Taalgericht Vakonderwijs, Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede, 2009 Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is
Nadere informatieHOE KOM IK VAN LEERDOELEN TOT EEN LES?
OPDRACHT HOE KOM IK VAN LEERDOELEN TOT EEN LES? In deze opdracht doorloop je in vogelvlucht alle stappen die je kunt zetten om van leerdoelen te komen tot een goede les voor de leerlingen. Het betreft
Nadere informatie11. Rondom toetsen The do-it-yourself quiz. doel Kennis testen. wanneer einde les(senserie) groepssamenstelling vier- of vijftallen
11.1 The do-it-yourself quiz doel Kennis testen groepssamenstelling vier- of vijftallen duur 50 minuten voorbereiding: formuleer zoveel onderwerpen als er groepjes zijn. De groepjes moeten vragen en antwoorden
Nadere informatieVOLLEDIGE INSTRUCTIES LEESVAARDIGHEID
VOLLEDIGE INSTRUCTIES LEESVAARDIGHEID Maak een mindmap of schema van een tekst ga je dan doen? Naar aanleiding van een titel, ondertitel, plaatjes en of de bron van de tekst ga je eerst individueel (en
Nadere informatieBloom. Taxonomie van. in de praktijk
Bloom Taxonomie van in de praktijk De taxonomie van Bloom kan worden toegepast als praktisch hulpmiddel bij het differentiëren in denken en doen. Het helpt je om in je vraagstelling een plaats te geven
Nadere informatie5. Klassen-of groepsgesprek
5.1 Beurten verdelen: Rondje doel Iedereen aan het woord laten over een onderwerp tijdens een gesprek wanneer n.v.t. groepssamenstelling klassikaal, groepjes duur 30 minuten voorbereiding: - Tijdens een
Nadere informatie10. Spelletjes. voorbereiding: woordzoeker of kruiswoordraadsel maken (eventueel met software)
10.1 Kruiswoordraadsels, woordzoekers, enzovoort doel Begrippen of woordjes (mvt) herhalen wanneer einde les(senserie) groepssamenstelling individueel, tweetallen duur 10-20 minuten voorbereiding: woordzoeker
Nadere informatieElke groep van 3 leerlingen heeft een 9 setje speelkaarten nodig: 2 t/m 10, bijvoorbeeld alle schoppen, of alle harten kaarten.
Versie 16 januari 2017 Sorteren unplugged Sorteren gebeurt heel veel. De namen van alle leerlingen in de klas staan vaak op alfabetische volgorde. De wedstrijden van een volleybal team staan op volgorde
Nadere informatieDossier Opdracht 2. Statistiek - Didactiek
Dossier Opdracht 2 Statistiek - Didactiek Naam: Thomas Sluyter Nummer: 1018808 Jaar / Klas: 1e jaar Docent Wiskunde, deeltijd Datum: 16 september, 2007 Samenvatting De Getal en ruimte serie van EPN biedt
Nadere informatieInterview over verschillende teksten. WWWWH-vragen maken
Interview over verschillende teksten WWWWH-vragen maken Goed of fout? Waar of Niet waar? Uitbreiden/aanvullen van woordweb Maak een korte opdracht (eventueel met Kahoot) met GOED/FOUT-vragen of WAAR/NIET
Nadere informatieChecklist Begrijpend lezen en woordenschat Curriculum Nederlands ? - + +
Checklist Begrijpend lezen en woordenschat Curriculum Nederlands? - + + De gebruikte methoden stellen duidelijke (toetsbare) doelen en leerlijnen voor begrijpend lezen. Zwakke lezers krijgen een aanvullend
Nadere informatieWorkshop voorbereiden Authentieke instructiemodel
Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel Workshop voorbereiden Uitleg Start De workshop start met een echte, herkenbare en uitdagende situatie. (v.b. het is een probleem, een prestatie, het heeft
Nadere informatieOver taaie taboes en lastige liefdes
Seksuele diversiteit graad 3 Lesvoorbereiding Over taaie taboes en lastige liefdes Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Print het artikel Huwelijken
Nadere informatieen een buitenkring. Voor de leerkracht Van groep 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 en 8 Stappen: Coöperatief leren
Binnen en buitenkring - onderwerp bedenken - nadenken over de organisatie Interpersoonlijk: Klasbouwer, Sociale vaardigheden oefenen en informatie uitwisselen, denkvaardigheden De kring Binnen buiten kring
Nadere informatieINTERACTIEVE WERKVORMEN IN DE WISKUNDELES
INTERACTIEVE WERKVORMEN IN DE WISKUNDELES WAAROM DEZE BIJSCHOLING? DE LEERDRIEHOEK Luisteren 5 tot 8% Lezen 11% Zien / horen (avm) 22% Leerkracht: docent Leerkracht: mediator Zien / horen (demo) 32% Erover
Nadere informatieLessuggestie Freek de Teek in paniek! middenbouw
Lessuggestie Freek de Teek in paniek! middenbouw Tijd: De instructie (ik-wij-jullie) bedraagt zo n 30 tot 40 minuten. De verwerking kan op een ander moment worden gedaan. Bijvoorbeeld tijdens de weektaak,
Nadere informatieDENKEN DELEN UITWISSELEN (5 min.)
DENKEN DELEN UITWISSELEN (5 min.) 1. De leerkracht geeft een opdracht/vraag. 2. De kinderen denken individueel (1-2 minuten) na en schrijven hun antwoord op. 3. De kinderen delen in tweetallen hun antwoord.
Nadere informatieKey strategies of formative assessment
Key strategies of formative assessment Deze technieken zijn verzameld door Liesbeth Pennewaard en Gerdineke van Silfhout (SLO) in dit document in opbouw. Meer informatie: G.vanSilfhout@slo.nl 1 Inhoud
Nadere informatieHOERA, een meisje Ondertitel: Analyseren
HOERA, een meisje Ondertitel: Analyseren 1. Inleiding Aan de hand van een concept cartoon verdiepen leerlingen zich in de vraag hoe het komt dat een meisje een meisje is. Een concept cartoon is een visuele
Nadere informatieWorkshop BLIKSEM - Leesbegrippen in de BLIKSEM Oefenteksten en Toetsen
Leesbegrippen Groep 5 1. alinea (7)* 2. anekdote (2) 3. bedoeling van de schrijver (3) 4. boodschap overbrengen (1) 5. bronvermelding (2) 6. conclusie (1) 7. de bedoeling van de schrijver (2) 8. de clou
Nadere informatieDe vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën:
> Categorieën De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën: 1 > Poten, vleugels, vinnen 2 > Leren en werken 3 > Aarde, water,
Nadere informatieIntroduceren thema Het menselijk lichaam. Thema: Het (menselijk) lichaam. centraal: 1. Maak een vergelijking tussen het menselijk lichaam en het
Natuur & Techniek Het (menselijk) lichaam Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Het (menselijk) lichaam Introduceren thema Het menselijk lichaam In deze lessen staan
Nadere informatieNederlands in Uitvoering
Leerjaar 2 Uitvinders Een informatieve tekst lezen Algemene modulegegevens Leerjaar: 2 Taaltaak: Een informatieve tekst lezen Thema: Uitvinders (sector Techniek) Leerstijlvariant: ERVAAR BEKIJK - DENK
Nadere informatieGebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag
Instructieblad Gebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag Onderzoeken is leuk omdat je wat over jezelf leert: wat je kunt en hoe creatief je bent. Ook leer je over je omgeving en de wereld.
Nadere informatieMet welk werk kunnen kinderen uit groep 5-6 thuiskomen en hoe kunt u uw kind thuis helpen?
Met welk werk kunnen kinderen uit groep 5-6 thuiskomen en hoe kunt u uw kind thuis helpen? In groep 5-6 nemen kinderen steeds vaker werk mee naar huis. Vaak vinden kinderen het leuk om thuis aan schooldingen
Nadere informatieStap 1 Voorafgaand aan het bestuderen van een nieuw onderwerp vatten leerlingen in kleine groepjes samen wat ze al van het onderwerp weten.
Werkvorm 1 Stap 1 Voorafgaand aan het bestuderen van een nieuw onderwerp vatten leerlingen in kleine groepjes samen wat ze al van het onderwerp weten. Stap 2 Vervolgens formuleren ze vragen over wat ze
Nadere informatieDag van Respect & PABO. DOE MEE met de Dag van Respect 8 November 2012
Dag van Respect & PABO DOE MEE met de Dag van Respect 8 November 2012 Beste Pabo-studenten, Elk jaar ontwikkelt Stichting Dag van Respect nieuw lesmateriaal over respect. Respect voor jezelf, Respect voor
Nadere informatieHandleiding Perspectief 3 e editie: Introductie
Handleiding Perspectief 3 e editie: Introductie Bekijk het leven Ter introductie van het nieuwe vak is er een korte terugblik op eerder ervaringen met het vak godsdienst/levensbeschouwing. De leerlingen
Nadere informatieHet gebruik van schrijfkaders (writing frames) in taalgerichte lessenseries
Het gebruik van schrijfkaders (writing frames) in taalgerichte lessenseries Regine Bots en Marieke Veen, Het Projectbureau, Rotterdam Een belangrijk principe van taalgericht vakonderwijs is leerlingen
Nadere informatieIntroduceren thema Voeding en Bewegen. Wat doe je als leerkracht? Omschrijving van de opdracht: Thema: Voeding en bewegen
Natuur & Techniek Mijn lijf: Voeding en bewegen Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Voeding en bewegen In dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal rondom voeding en bewegen:
Nadere informatieHandleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk
Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk Antoniusschool Groep 5/6 Let op: deze heb je het hele schooljaar nodig! Hoe maak je een spreekbeurt? Mijn voorbereiding: 1. Je kiest
Nadere informatieProgramma van Inhoud en Toetsing (PIT)
Schooljaar 2015 2016 Nederlands havo vwo 1 Lesperiode: 1 week 36 t/m week 38 Hoofdstuk: Spelling H 2 t/m 6 De stam van het werkwoord Splitsbare werkwoorden Persoonsvorm tegenwoordige tijd en de bijbehorende
Nadere informatieRandvoorwaarden In les 2 hebben leerlingen individueel een computer met internet nodig. Alternatief: leerling voert les 2 thuis uit.
Brief over Annie M.G. Schmidt Schrijf een overtuigende brief aan een basisschool Korte lesomschrijving De lessen Advies over Annie M.G. Schmidt gaan over Nederlands bekendste kinderboekenschrijfster. Leerlingen
Nadere informatieWerkvorm 1: "Je laatste Whatsapp, Sms, Ping of Tweet"
Werkvorm 1: "Je laatste Whatsapp, Sms, Ping of Tweet" Doel: Leerlingen komen in gesprek over hun persoonlijke leefwereld Vanaf A2/ F1 Vertel je gesprekspartner gedurende een /twee minuten over je laatste
Nadere informatieWERKVORMEN MAGAZIJN. Wat is netwerken? Landelijk Stimuleringsproject LOB in het mbo
WERKVORMEN MAGAZIJN Wat is netwerken? Landelijk Stimuleringsproject LOB in het mbo Voorwoord Voor u heeft u Thema boekje 1 Wat is netwerken? Dit themaboekje is een onderdeel van de lessenserie Netwerken.
Nadere informatieBIJLAGEN DOCENTENHANDLEIDING. Doel van de lessenserie
BIJLAGEN DOCENTENHANDLEIDING Doel van de lessenserie De lessenserie is ontworpen met het oog op inzicht te geven over het schrijfproces. Als de leerlingen nu weten hoe een tekst te schrijven en die kennis
Nadere informatieOntwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO
Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO Student: Vincent van der Maaden, MSc Studentnummer: 5783070 Opleiding: Interfacultaire lerarenopleiding, UvA Vakgebied: Aardrijkskunde
Nadere informatieOverzicht van de coöperatieve werkvormen per leerjaar Tweede leerjaar
Hoe maakt TALENT interactie mogelijk? In elke les van TALENT wordt coöperatief gewerkt. De leerlingen gaan samen aan de slag bij opdrachten, leggen elkaar zaken uit... Om het coöperatief leren haalbaar
Nadere informatieKinderen leren schrijven. www.taalvorming.nl
Kinderen leren schrijven www.taalvorming.nl Uitgangspunten van taalvorming Taalvorming is een lang bestaande werkwijze die je ook kunt zien als schrijfdidactiek werken vanuit eigen ervaringen samenhang
Nadere informatieTweede wereldoorlog:
geschiedenis Tweede wereldoorlog: oorlogsvoertuigen Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Tweede Wereldoorlog: Oorlogsvoertuigen Introduceren thema Tweede Wereldoorlog:
Nadere informatieSPOT EEN JOB! Later wil ik worden. Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS
SPOT EEN JOB! Wie zoekt die vindt! Er zijn veel manieren om vacatures te vinden. In dit lespakket worden de jongeren aan het werk gezet om via verschillende kanalen vacatures te vinden: kranten, internet,
Nadere informatieVoorbereiding op de studiekeuzecheck 1. Lees aandachtig het meegezonden artikel. 2. Maak hiervan een samenvatting van 10 regels. 3.
Welkom Voorbereiding op de studiekeuzecheck 1. Lees aandachtig het meegezonden artikel. 2. Maak hiervan een samenvatting van 10 regels. 3. Onderstreep de woorden waarvan je de betekenis niet weet en zoek
Nadere informatieSchrijven op het menu
Schrijven op het menu Taalhandeling: Leerlingen kiezen zelf. beschrijven Schrijftaak: Leerlingen kiezen zelf een verklaren tekstsoort. Lesdoel: Strategie van de gekozen schrijftaak goed toepassen instrueren
Nadere informatieVoordoen (modelen, hardop denken)
week 11-12 maart 2012 - hardop-denktekst schrijven B Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet.
Nadere informatieLESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen
LESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen Algemene gegevens Docent Evah den Boer School Helen Parkhurst Titel lessenserie Recensie schrijven CKV/NETL Klas (en niveau) 4 vwo Aantal leerlingen
Nadere informatie[DIA MET TITEL+COVER HIER]
[DIA MET TITEL+COVER HIER] Bijeenkomst 1 Beter schrijven in alle vakken Programma Aanleiding Schrijven in fasen Oriëntatiefase Opdrachtfase Schrijffase Revisiefase en publicatiefase (bijeenkomst 2) Voorwerk
Nadere informatieActiverende didactiek
Activerende didactiek De verantwoording voor de lessenserie De activerende didactiek zorgt ervoor dat leerlingen actiever en zelfstandiger bezig zijn met leren, het laat leerlingen effectiever leren. De
Nadere informatieVerslag Aardrijkskunde Lesvoorbereiding les 1
Verslag Aardrijkskunde Lesvoorbereiding les 1 Verslag door J. 875 woorden 26 oktober 2016 5,5 1 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Lesvoorbereiding Verantwoording (waarom ga je dit doen) Beginsituatie
Nadere informatieNationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld
Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 1. Boeven in beeld Les 1. Boeven in beeld Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les De les begint met een klassikaal
Nadere informatieMens en Natuur, Natuurkunde. VO onderbouw (havo/vwo) 2-3 lesuren
De sneeuwpop Voor de docent Vak(gebied) Schooltype / afdeling Mens en Natuur, Natuurkunde VO onderbouw (havo/vwo) Leerjaar 1 Tijdsinvestering Vakinhoud 2-3 lesuren Warmtegeleiding en -isolatie in dagelijkse
Nadere informatieKatleen Vos. 13 februari 2017: CLIL in de focus
Katleen Vos 1 13 februari 2017: CLIL in de focus Jullie kunnen omschrijven wat CLIL betekent. Jullie kunnen de eigenschappen van een geslaagde CLILles opnoemen en toepassen. Jullie kennen aandachtspunten
Nadere informatieLeerwerktaak Schatrijk aan woorden
Leerwerktaak Schatrijk aan woorden Titel Schatrijk aan woorden Niveau Hoofdfase WPL2A Competenties 3 vakinhoudelijk/vakdidactisch 4 organisatorisch 7 reflectie en ontwikkeling Beroepstaak 1 lesgeven 2
Nadere informatieLesvoorbereiding Studie en loopbaan Keuze- en Loopbaanvaardigheden 3-4 vmbo
Lesvoorbereiding Studie en loopbaan Keuze- en Loopbaanvaardigheden 3-4 vmbo Bespreek met vakdocenten mogelijkheden om leerlingen in de vaklessen feedback over zichzelf te laten vergaren. Deel Vaardigheid:
Nadere informatieIntroduceren thema Wereldgodsdiensten. het dagelijks leven. Startopdracht. Wereldgodsdiensten. Thema: Wereldgodsdiensten.
Aardrijkskunde Wereldgodsdiensten Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Wereldgodsdiensten Binnen dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal: 1. Wat zou er gebeuren als een
Nadere informatieWetenschap & Technologie en zaakvakonderwijs. [naam trainer]
Wetenschap & Technologie en zaakvakonderwijs [naam trainer] Inhoud Startactiviteit Ideeën genereren voor onderzoeksvragen / ontwerp problemen Intervisie / mini-les aan de hand van uitgevoerde les / lesontwerp
Nadere informatieDe golf spoelt op het strand. 1. golf 2. strand
Coöperatieve werkvormen voor spellingonderwijs Schud & pak : - Maak een stapel kaartjes met (werk)woorden in een ondersteunende zin De golf spoelt op het strand. 1. golf 2. strand - - Zet leerlingen in
Nadere informatieDe ontwikkelde materialen per unit.
Handleiding. Dit is de handleiding voor het remediërende programma voor de leeszwakke leerling bij het vak Engels. De hulpmiddelen zijn ontwikkeld voor leerlingen die bij de toetsen technisch lezen uitvallen
Nadere informatieModule H4-6 DE TIJD VAN REGENTEN EN VORSTEN (OVERZICHT EN KENMERKEN).
Module H4-6 DE TIJD VAN REGENTEN EN VORSTEN (OVERZICHT EN KENMERKEN). WERKSCHEMA (alle leerroutes) 2 lesweken (max. 6 lessen) Onderdeel van toets T3 in toetsweek 2 Alle informatie over deze module vind
Nadere informatieOptische illusie en gezichtsbedrog
Start Hoe gaan het doen Wat gaan klaarleggen Betekenis of Hoe vergroten hun Wat is rol bij deze Optische illusie en gezichtsbedrog We denken met de leerlingen na over optische illusie en gezichtsbedrog.
Nadere informatieHandleiding Les 1: Wat kun je doen aan de plastic soep?
Handleiding Les 1: Wat kun je doen aan de plastic soep? Deze schrijfles is dit jaar de vierde waarin leerlingen oefenen in het genre verklaren. Ze gebruiken weer de VOGELS-strategie om een verklarende
Nadere informatieZUIVEL LEKKER BEZIG. Duiding voor de leerkracht. Kort lesoverzicht. Lesdoelen. Bronnen
BOVENBOUW Duiding voor de leerkracht Binnen de bovenbouw staan we stil bij het technisch proces van de zuivelproducten. Hoe wordt kaas, boter, yoghurt enzovoort gemaakt? Als werkvorm gebruiken we zelfstandig
Nadere informatieBekend, benieuwd, bewaard - Voorbeeld Biologie
Bekend, benieuwd, bewaard - Voorbeeld Biologie Leerlingen activeren en checken hun voorkennis met betrekking tot het onderwerp celorganellen. Zij verdiepen zich in de materie en worden bewust van de zaken
Nadere informatieTaalvaardigheid Preventie en remediëring. -betrokkenheid verhogende werkvormen creëren -een maximale -herformuleren de lln het probleem
Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel VOET LEREN LEREN EN GOK Voet@2010 leren leren en thema s gelijke onderwijskansen Socio-emotionele ontwikkeling (1ste graad)
Nadere informatieOmgevingsonderwijs in Ermelo
Omgevingsonderwijs in Ermelo Docentenhandleiding Vakgroep Geschiedenis Juli 2012 Inleiding Voor u ligt een lessenserie en docentenhandleiding die gaan over omgevingsonderwijs in Ermelo. Deze serie is gemaakt
Nadere informatieMaak je eigen folder! Leerkrachtenbundel
Maak je eigen folder! Leerkrachtenbundel Doelgroep: Wij denken dat dit een geschikte opdracht is voor de 2 de en 3 de graad aso, voor tso (vooral voor grafische richtingen, vormgeving) en voor kso. De
Nadere informatieLesbrief Couppoging in Turkije.
Lesbrief Couppoging in Turkije. Deze lesbrief is bedoeld ter ondersteuning van docenten maatschappijleer/mens en maatschappij en heeft een aantal tips om de couppoging in Turkije van afgelopen zomer te
Nadere informatieLaag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten
Blooms taxonomie Laag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten Evalueren Evalueren = de vaardigheid om de waarde van iets (literatuur, onderzoeksrapport, presentatie etc) te kunnen beoordelen
Nadere informatieLESBRIEF LES 1 DE VOEDSELKETENLES SAMENVATTING LES 1 VOORBEREIDING BENODIGDHEDEN DUUR LESDOELEN LINK ZAAKVAKKENINHOUD. Wat is voedselverspilling?
SAMENVATTING In deze les wordt het begrip voedselverspilling geïntroduceerd. De leerlingen maken kennis met een voedselketen en ontdekken welke partijen daarbij betrokken zijn (de schakels in de voedselketen:
Nadere informatieHoe weet ik waar mijn leerlingen staan?
Hoe weet ik waar mijn leerlingen staan? Gebruikmaken van bewijs van leren om in te spelen op wat leerling en nodig hebben. 1 Inhoud Hoe weet ik waar zij staan?... 3 Activiteit 1 - Verslag leggen en uitdagen
Nadere informatieIntroduceren thema Broeikaseffect. Startopdracht. gekeken. http://bit.ly/1vqs19u. Thema: Broeikaseffect. laten stoppen? centraal:
Natuur & Techniek het broeikaseffect Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Broeikaseffect In deze les staan de volgende hogere- orde denkvragen centraal: 1. Hoe zou je het broeikaseffect kunnen
Nadere informatieIntroduceren thema Op vakantie in Europa. centraal rondom vakantie in Europa: Thema: Op vakantie in Europa
Aardrijkskunde Op vakantie in europa Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Op vakantie in Europa Introduceren thema Op vakantie in Europa In dit thema staan de volgende
Nadere informatieSchooltaalwoorden in de ISK
Schooltaalwoorden in de ISK De beste manier om ervoor te zorgen dat de leerling een woord zal vergeten, is dat de leraar een korte, heldere uitleg van een woord geeft en vervolgens doorgaat met de rest
Nadere informatieDia 1 Introductie max. 2 minuten!
1 Dia 1 Introductie max. 2 minuten! Vertel: Deze les gaat vooral over het gebruik van sociale media. Maar: wat weten jullie eigenlijk zelf al over sociale media? Laat de leerlingen in maximaal een minuut
Nadere informatieLesplan Nederlands Project Pocket
Lesplan Nederlands Project Pocket Docent: Tijd: 5 keer 50 minuten Klas: 3 havo Les Algemene informatie: Beginsituatie Gelijke rechten voor vrouwen in het verleden en het heden. De bestuderen literaire-
Nadere informatieDraaiboek voor de begeleiding van leerlingen met DYSORTHOGRAFIE of SPELLINGSproblemen en dyslexie (schrijven)
Draaiboek voor de begeleiding van leerlingen met DYSORTHOGRAFIE of SPELLINGSproblemen en dyslexie (schrijven) Naam leerling: Klas:.. Wat is het? DYSORTHOGRAFIE Moeizame automatisatie aan de klank-tekenkoppeling.
Nadere informatieDeze les levert een bijdrage aan kerndoel 3 voor rekenen: De leerlingen leren omgaan met tijd in alledaagse situaties.
15. Op welke dag valt de 15 e van deze maand? Leeftijdsgroep Kerndoel Leerstofonderdeel Doel van de les Ongeveer 12-16 jaar Deze les levert een bijdrage aan kerndoel 3 voor rekenen: De leerlingen leren
Nadere informatieBijvoorbeeld: ik wil dat mijn leerlingen in de derde klas de werkwoorden op de juiste manier kunnen vervoegen.
Opdracht Formatief evalueren met leerdoelen Inleiding Het doel is om de eerste stappen te zetten in het werken met formatieve evaluatie. Hiervoor stel je leerdoelen en bijbehorende criteria op, vervolgens
Nadere informatieSterker naar het mbo. Docentenhandleiding. Januari 2018 Spirit4you.
Sterker naar het mbo Docentenhandleiding Januari 2018 Spirit4you www.bekijkjetoekomstnu.nl Inhoudsopgave Deel 1 Algemene informatie 3 Aanleiding 3 Vaardigheden oefenen 3 Voor wie? 3 Bij welk vak? 3 Algemene
Nadere informatieGENTMOMENTEN. lessenreeks n.a.v. de stadsklassen 21 tot 23 april 2009
GENTMOMENTEN lessenreeks n.a.v. de stadsklassen 21 tot 23 april 2009 Overzicht van de verschillende Gentmomenten. 1. Pointillisme in de drie hoofdkleuren op zwartwitfoto s van Gent 2. Wat zegt Gent ons
Nadere informatieDEEL 2: Leerdoelenoverzicht (groep 3-4)
Excellente gespreksvoering met excellente leerlingen DEEL 2: Leerdoelenoverzicht (groep 3-4) Deze uitgave maakt onderdeel uit van het product Excellente gespreksvoering met excellente leerlingen. Dit product
Nadere informatie