130 Een van deze methoden is de microencapsulatie techniek. Microencapsulatie van eilandjes van Langerhans is een reeds veel bestudeerde mogelijkheid
|
|
- Damian Eilander
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 SAMENVATTING
2 130 Een van deze methoden is de microencapsulatie techniek. Microencapsulatie van eilandjes van Langerhans is een reeds veel bestudeerde mogelijkheid die transplantatie van eilandjes zonder immunosuppressie mogelijk maakt door ze te verpakken in kleine semi-permeabele microkapsels. Deze microkapsels zijn wel doorlaatbaar voor kleine stoffen zoals insuline en glucose, maar niet voor de veel grotere antilichamen en cellen van het immuunsysteem. De semi-permeabele membraan werkt als een mechanische barrière die het ook mogelijk kan maken cellen van dierlijke afkomst te transplanteren. Microencapsulatie is dus niet alleen een alternatief voor immunosuppressie, maar zou ook kunnen bijdragen aan het oplossen van het donortekort. In dit proefschrift wordt nader in gegaan op immunoprotectie van pancreaseilandjes door middel van microencapsulatie. Microkapsels bestaan uit een matrix van alginaat, met een doorsnede van circa 750 µm, bedekt met poly-l-lysine voor het aanbrengen van de semipermeabele eigenschappen. Alginaat-poly-L-lysine microkapsels werden voor het eerst met succes toegepast bij diabetische ratten door Lim en Sun in Zij hebben geëncapsuleerde eilandjes naar de buikholte getransplanteerd en bereikten daarmee, gedurende 2-3 weken, normoglycemie zonder immunosuppressie. Deze microencapsulatie-techniek is sindsdien op veel fronten verbeterd, maar de transplantaatoverleving in proefdieren blijft nog beperkt tot perioden van drie tot zes maanden. Dit is te kort om deze behandeling toe te passen bij patiënten. Om de transplantaatoverleving te verlengen is meer inzicht nodig in de oorzaken van de beperkte overlevingsduur. Daarom is het onderwerp van dit proefschrift onderzoek naar de oorzaken van het falen van het geëncapsuleerde eilandjestransplantaat. HOOFDSTUK 1 behandelt de literatuur over microencapsulatie en bespreekt de mogelijkheden en de belangrijkste knelpunten van transplantatie van geëncapsuleerde eilandjes van Langerhans. Drie belangrijke oorzaken die bijdragen aan falen van het transplantaat worden onderscheiden. De eerste oorzaak heeft te maken met de poriegrootte van de semi-permeabele membraan. De poriën, die groot genoeg zijn voor insuline en afvalstoffen, laten waarschijnlijk ook kleine toxische verbindingen door zoals sommige cytokines en radicalen. Deze stoffen zijn schadelijk voor eilandjes. De tweede oorzaak heeft betrekking op de biocompatibiliteit van de geëncapsuleerde eilandjes. Deze is onvolledig waardoor een deel van het transplantaat overgroeid wordt door macrofagen en fibroblasten. De derde oorzaak is de lage zuurstofspanning (hypoxie) in de kapsels als gevolg van afwezige bloedvatvoorziening. Het is niet bekend in welke mate beperkingen van de semi-permeabele membraan, overgroei van geëncapsuleerde eilandjes, en hypoxie binnen het kapsel elk een bijdrage leveren.
3 128 Diabetes Mellitus, ofwel suikerziekte, is een stofwisselingsziekte die wordt veroorzaakt door een absoluut of een relatief tekort aan het hormoon insuline. Insuline is verantwoordelijk voor de opslag van glucose in het lichaam. Door het tekort aan insuline kan glucose niet meer door cellen worden opgeslagen en blijft het in het bloed circuleren (hyperglycemie), waardoor op termijn bloedvaten en zenuwen worden aangetast. In circa 85% van de gevallen wordt de diabetes gekarakteriseerd door een relatief tekort aan insuline. Het relatieve tekort betekent dat de aanmaak van insuline onvoldoende is of, zoals in de meerderheid van de gevallen, dat de lichaamscellen ongevoelig zijn geworden voor insuline. In deze gevallen spreekt men van diabetes type 2. Traditioneel werd dit type ouderdomsdiabetes genoemd, maar deze benaming is in feite niet meer correct omdat een relatief tekort aan insuline steeds vaker op jonge leeftijd wordt aangetroffen. Het Diabetes Fonds Nederland schat het totaal aantal personen met diabetes op Bij ongeveer de helft van dit aantal mensen is de diabetes niet bekend bij de huisarts of bij de patiënt zelf. Oorzaak hiervan is dat het relatieve insulinetekort niet altijd gepaard gaat met duidelijke klachten. Bij de overige 15% van alle mensen met diabetes wordt de ziekte gekarakteriseerd door een absoluut tekort aan insuline. Meestal is dit het gevolg van een afwijkende afweerreactie (auto-immuunreactie) die leidt tot de volledige vernietiging van insuline producerende cellen. In Nederland lijden meer dan mensen aan deze vorm van diabetes, die diabetes type 1 wordt genoemd. De afwezigheid van insuline leidt tot ernstige hyperglycemie. Het teveel aan glucose in het bloed verlaat het lichaam via de urine, wat gepaard met overmatige urineproductie, hevige dorst en gewichtsverlies. Het lichaam gaat vet en spieren verbranden om het glucoseverlies te compenseren, waardoor type 1 diabeten verder afvallen en waardoor grote hoeveelheden zuren (ketonen) vrijkomen. De patiënt kan als gevolg hiervan in een diabetisch coma geraken en zonder behandeling aan de gevolgen van verzuring (acute ketoacidose) overlijden. Diabetes type 1 wordt behandeld door toediening van insuline door middel van injecties. Dankzij insuline kunnen de meeste mensen met diabetes type 1 de bloedsuikerspiegel zelfstandig afdoende reguleren. Echter, insuline-injecties kunnen de glucose huishouding niet volledig herstellen en zij kunnen daardoor de ontwikkeling van aandoeningen aan ogen, nieren, zenuwen en bloedvaten niet volledig voorkomen. De gemiddelde levensverwachting van mensen met type 1 diabetes ligt ondanks insuline therapie ongeveer vijftien jaar lager dan die van de bevolking in zijn geheel. Een klein aantal mensen met type 1 diabetes komt in aanmerking voor een andere behandeling dan insuline-injecties. Insuline wordt geproduceerd door de ²-cellen van de eilandjes van Langerhans, die verspreid liggen in de alvleesklier
4 SAMENVATTING 129 (pancreas). Het alternatief voor insuline-injecties is het transplanteren van deze insuline-producerende cellen. Dat wordt meestal gedaan door de gehele pancreas te transplanteren, maar het is ook mogelijk om alleen de eilandjes van Langerhans te transplanteren. Na een geslaagde transplantatie kan het getransplanteerde weefsel de glucosehuishouding beter handhaven dan insuline toegediend middels injecties. Succesvolle pancreastransplantatie zorgt voor een volledig herstel van de regulatie van de bloedsuikerspiegel, voorkomt op deze wijze de ontwikkeling van diabetische complicaties en kan bestaande complicaties soms zelfs genezen. Transplantatie kent echter ook een paar nadelen. Een nadeel is dat een pancreastransplantatie een grote operatie verreist, wat risico s voor de patiënt met zich meebrengt. Wat dit betreft is transplantatie van eilandjes aantrekkelijker. De pancreas bevat 1 tot 2 miljoen eilandjes van Langerhans die bij elkaar minder dan 2% van het totale volume van de pancreas in beslag nemen. Dit geringe volume heeft als voordeel dat de transplantatie slechts een bescheiden ingreep vergt met minimaal risico voor de patiënt, die in feite neerkomt op een wat ingewikkelde injectie of infusie. Bijkomend voordeel is dat eilandjesweefsel gemakkelijker dan een gehele pancreas voorafgaand aan de transplantatie bepaalde behandelingen kan ondergaan, bijvoorbeeld om de kans op afstoting te verkleinen. Eilandjestransplantatie kent dus voordelen ten opzichte van pancreastransplantatie. Echter, de isolatieprocedure voorafgaand aan implantatie is gecompliceerd en pas sinds een aantal jaren effectief genoeg om eilandjestransplantatie met succes bij patiënten toe te passen. Helaas zijn er nog meer dan twee pancreassen nodig om voldoende eilandjes te verkrijgen voor één transplantatie. Dit is duidelijk een beperking van eilandjestransplantatie gezien het wereldwijde tekort aan donoren. Er zit nog een groot nadeel aan zowel pancreastransplantatie als eilandjestransplantatie. Beide vormen van transplantatie hebben levenslang immunosuppressieve medicatie nodig om afstoting te voorkomen. Deze middelen gaan gepaard met een verhoogd risico op infectie en op het ontwikkelen van tumoren. Transplantatie wordt daarom meestal alleen uitgevoerd bij patiënten die als gevolg van nierfalen in aanmerking komen voor een niertransplantatie. De niertransplantatie kan dan evengoed gecombineerd worden met een pancreas- of eilandjestransplantatie, want de patiënt krijgt toch al immunosuppressieve medicatie om afstoting van de getransplanteerde nier te voorkomen. Naar gangbaar inzicht wegen de bijwerkingen van immunosuppressie voor de meeste mensen met diabetesniet op tegen de nadelen van insuline therapie. Transplantatie kan insulinetherapie pas op grote schaal vervangen wanneer hij kan worden uitgevoerd met minder nadelige neveneffecten. Daarom wordt onderzoek verricht naar methoden die transplantatie zonder immunosuppressie mogelijk maken.
5 SAMENVATTING 131 HOOFDSTUK 2 beschrijft de opbouw van het proefschrift en geeft de reden voor het onderzoek. De reden is het vergroten van inzicht in de drie belangrijke oorzaken van transplantaatfalen met als doel een betere transplantatiestrategie te kunnen definiëren. In HOOFDSTUK 3 wordt onderzoek beschreven naar de mogelijkheden de bescherming van eilandjes door microkapsels te verbeteren door de semi-permeabiliteit van de kapsels te moduleren. Om analyse van geëncapsuleerde eilandjes op moleculair niveau middels RT-PCR (Reverse Transcriptase Polymerase Chain Reaction) mogelijk te maken werd een methode ontwikkeld die kapsels van eilandjes verwijdert zonder de eilandjes te beschadigen. Deze methode staat beschreven in HOOFDSTUK 4. Een onderzoek naar het effect van overgroei op naburige geëncapsuleerde eilandjes staat beschreven in HOOFDSTUK 5, en een onderzoek naar de reactie van geëncapsuleerde eilandjes op hypoxie in HOOFDSTUK 6. In HOOFDSTUK 7 worden de resultaten uit de afzonderlijke hoofdstukken samengevat en bediscussieerd. De poriegrootte van de semi-permeabele membraan van kapsels hangt af van onder andere de incubatietijd van alginaatdruppels met poly-l-lysine (PLL) tijdens de encapsulatie procedure. Hoe langer de incubatie met PLL, des te kleiner zijn de poriën. HOOFDSTUK 3 beschrijft een onderzoek naar de diffusie van insuline (6 kda), Il-1β (17.5 kda) en TNF-α (51 kda) bij vier verschillende typen kapsels waarbij de poriegrootte werd gevarieerd door tijdens de encapsulatieprocedure gedurende respectievelijk 5, 10, 15, en 20 minuten te incuberen met PLL. Deze kapsels zijn ook getest op hun vermogen eilandjes te beschermen tegen de cytokines Il-1β en TNF-α. Uit dit onderzoek blijkt dat microkapsels, waarbij tijdens de encapsulatieprocedure gedurende 10 minuten met PLL werd geïncubeerd (10 min PLL), reeds met bijna 98% de diffusie van cytokines verhinderen terwijl de insulinesecretie behouden blijft. Na twee dagen kweken in de aanwezigheid van cytokines is de insulinesecretie door eilandjes in 10 min PLL kapsels significant hoger dan de insulinesecretie door eilandjes in 5 min PLL kapsels. Diffusie van cytokines is nog verder verlaagd in 15 min PLL, maar deze verlaging gaat gepaard met een reductie van de insulinesecretie. De 15 min PLL kapsels leveren dus uiteindelijk geen voordeel op. We kunnen concluderen dat microkapsels bescherming kunnen bieden tegen cytokines en dat de mate van bescherming verbeterd kan worden zonder dat dit ten koste gaat van de insulinesecretie. De optimale balans tussen bescherming en functiebehoud wordt bereikt door kapsels tijdens de encapsulatieprocedure gedurende tien minuten in PLL te incuberen. Analyse van genexpressie middels RT-PCR maakt het mogelijk te bepalen hoe cellen reageren op specifieke omstandigheden. Zo kan bijvoorbeeld gekeken worden naar de expressie van het anti-apoptotische gen Bcl-2 of het pro-
6 132 apoptotische gen Bax om te bepalen of cellen onder fysische of chemische stress neiging tot apoptose vertonen of juist niet. Genen waarvan de expressie beïnvloed wordt door Il-1β zijn bijvoorbeeld het gen voor induceerbare stikstofoxide synthase enzym (inos) en het gen voor Monocyte Chemoattractant Protein 1 (MCP-1). Analyse van genexpressie middels RT-PCR bleek niet mogelijk te zijn op geëncapsuleerde eilandjes omdat PLL interfereert met zowel met cdna synthese als met de PCR amplificatie. Daarom is een methode ontwikkeld die het mogelijk maakt eilandjes uit kapsels te verwijderen zonder dat de eilandjes worden beschadigd. Deze methode, waardoor RT-PCR van geëncapsuleerde eilandjes mogelijk wordt, staat in HOOFDSTUK 4 beschreven. De vitaliteit en de gestimuleerde insuline secretie veranderd niet door deze ontkapselingmethode, en genexpressie van niet geëncapsuleerde eilandjes en van ontkapselde eilandjes blijft gelijk voor wat betreft een viertal genen (Bcl-2, Bax, GAPDH en β-actine). Ontkapseling is in de volgende twee hoofdstukken toegepast om het mogelijk te maken genexpressie te analyseren. Macrofagen zijn een belangrijke oorzakelijk factor bij het falen van transplantatie van geëncapsuleerde eilandjes. Ongeveer 40% van het oorspronkelijk aantal getransplanteerde eilandjes gaat verloren doordat kapsels overgroeid raken met macrofagen en fibroblasten. Een deel daarvan (10-15%) kan worden verklaard door onregelmatigheden aan de oppervlakte van de kapsels, waardoor de kapsels als lichaamsvreemd (niet biocompatibel) worden gezien. In de meeste gevallen (circa 10%) wordt deze onregelmatigheid veroorzaakt doordat het eilandje niet in het midden, maar aan de rand van het kapsel zit. Het verlies van eilandjes door overgroei is aanzienlijk, maar niet onoverkomelijk zolang de rest van het transplantaat goed blijft functioneren. Maar de bijdrage van macrofagen aan het falen van het transplantaat blijft waarschijnlijk niet beperkt tot de overgroei van kapsels. Macrofagen produceren toxische stoffen zoals Il- 1β, TNF-α en stikstof oxide (NO), waarvan is aangetoond dat ze de functie en de vitaliteit van eilandjes kunnen aantasten indien ze het kapsel passeren. In HOOFDSTUK 5 is onderzocht of macrofagen op overgroeide kapsels naburige nietovergroeide geëncapsuleerde eilandjes nadelig beïnvloeden. Hiertoe werden vers geëncapsuleerde eilandjes gedurende twee dagen in kweek gebracht met door macrofagen overgroeide kapsels (coculture). Deze overgroeide kapsels werden geïsoleerd uit de buikholte van een rat met diabetes, drie weken na transplantatie van geëncapsuleerde eilandjes. De resultaten uit dit onderzoek leiden tot twee belangrijke bevindingen. Ten eerste blijkt dat macrofagen op overgroeide kapsels inderdaad de functie en vitaliteit van naburige geëncapsuleerde eilandjes schaden. Ten tweede blijkt dat deze schade niet zozeer bewerkstelligd wordt door cytokines, maar door NO. Deze bevinding is in overeenstemming met de resultaten uit
7 SAMENVATTING 133 hoofdstuk drie waaruit blijkt dat kapsels bescherming kunnen bieden tegen de kwalijke effecten van cytokines. NO is echter een zeer klein (30 Da) en agressief molecuul dat de semi-permeabele membraan gemakkelijk kan passeren. Deze resultaten benadrukken het belang om overgroei tot een minimum te beperken. Aangezien het lastig is overgroei volledig te elimineren in de macrofaagrijke buikholte, is het gewenst encapsulatie te combineren met methoden die additionele bescherming bieden tegen NO-toxiciteit. Naast macrofagen draagt een lage zuurstofspanning (hypoxie) in de kapsels bij aan het falen van het transplantaat. Deze hypoxie is het gevolg van de afwezige bloedvatvoorziening. Om meer inzicht te krijgen in de relatie tussen zuurstoftekort en transplantaatfalen zijn in HOOFDSTUK 6 eilandjes in vitro onderzocht onder hypoxische omstandigheden. Er is gekozen voor een model van ernstig zuurstoftekort (1% O 2 ) zoals zich dat lokaal in de buikholte kan voordoen. Hypoxie leidt tot functieverlies, tot necrose en in mindere mate tot apoptose. Een belangrijke bevinding is dat hypoxie de genexpressie van de chemokine Monocyte Chemoattractant Protein 1 (MCP-1) verhoogd. Deze verhoogde MCP- 1 expressie werd gevonden op mrna-niveau, maar hij werd niet teruggevonden op eiwit-niveau. De lage eiwitconcentratie is het gevolg van het feit dat door de hypoxie minder vitale cellen aanwezig zijn die eiwitten produceren. Daarbij wordt het MCP-1 eiwit waarschijnlijk afgebroken door lyserende enzymen, die vrijkomen door de hoge celsterfte. Aanwijzingen uit de literatuur maken een posttranscriptionele neerwaartse regulatie van de expressie niet aannemelijk als verklaring van de discrepantie in expressie op mrna- en eiwit-niveau. De verhoogde expressie onder invloed van hypoxie kan begrepen worden als een signaal van eilandjes om de aanmaak van nieuwe bloedvaten te stimuleren. MCP- 1 trekt macrofagen aan die onder andere een rol spelen bij neovascularisatie. Nieuwe bloedvaten kunnen echter niet dicht bij de eilandjes komen door de aanwezigheid van de kapsels. Door het aantrekken van macrofagen neemt de kans op overgroei van het kapsel toe, wat een verklaring kan zijn voor de aanwezigheid van overgroei die niet verklaard kan worden door fysische of chemische imperfecties van de kapsels. Deze resultaten impliceren dat eilandjes zelf een rol spelen bij het tot stand komen van transplantaatfalen. Het is dus van groot belang het probleem van zuurstoftekort op te lossen. Dit zal niet alleen de functie en de vitaliteit van het transplantaat verbeteren, maar kan ook bijdragen aan een vermindering van overgroei van geëncapsuleerde eilandjes. Eerder onderzoek in ons laboratorium liet zien dat geëncapsuleerde eilandjes na transplantatie naar de buikholte gemiddeld tien keer vaker delen dan eilandjes in een gezonde pancreas. Aangezien cellen een beperkte delingscapaciteit hebben (maximaal circa 40 keer) draagt deze verhoogde celdeling bij aan de verkorte
8 134 overlevingsduur van het geëncapsuleerde eilandjestransplantaat. De oorzaak van deze hoge proliferatie is vermoedelijk gerelateerd aan cytokines of aan bij necrose vrijgekomen stoffen, maar wat de werkelijke oorzaak is, is nog niet duidelijk. Om te achterhalen of proliferatie verhoogd wordt door cytokines-producerende macrofagen of door bij necrose vrijgekomen stoffen, is de celdeling tijdens coculture (HOOFDSTUK 5) en hypoxie (HOOFDSTUK 6) bepaald. Helaas geven onze resultaten geen verklaring voor de verhoogde replicatie in geëncapsuleerde eilandjes. Tijdens coculture was de replicatie zelfs significant verlaagd. Deze verlaging kan verklaard worden door de aanwezigheid van stikstofoxide, waarvan is aangetoond is dat het de replicatie remt. Hypoxie had in onze experimenten geen effect op de mate van celdeling. Vermoedelijk is de glucoseconcentratie in het kweekmedium te hoog geweest om een eventueel effect van hypoxie op eilandjesreplicatie te kunnen vaststellen, want de replicatie in de controlegroep was al hoger dan normaal. In HOOFDSTUK 7 wordt een aantal suggesties gegeven die het succes van transplantatie van geëncapsuleerde eilandjes van Langerhans kunnen verbeteren. Deze verbeteringen richten zich op het bieden van extra bescherming tegen stikstofoxide en op het oplossen of verminderen van het zuurstoftekort. Encapsulatie biedt de mogelijkheid om naast eilandjes andere celtypen te coencapsuleren die extra bescherming zouden kunnen bieden tegen NO-toxiciteit. Gedacht kan worden aan erytrocyten die NO wegvangen, of aan Sertoli cellen die locaal immunosuppressieve stoffen secreteren zodat de NO-productie door macrofagen wordt onderdrukt. Een andere benadering om extra bescherming te bieden tegen NO-toxiciteit is eilandjescellen genetisch te modificeren zodat zij weerstand kunnen bieden tegen een aanval van NO. Gedacht kan worden aan het kunstmatig omhoog brengen van de expressie van het Bcl-2 gen, waarvan is aangetoond dat verhoogde expressie schade door NO kan beperken. Een mogelijkheid om het probleem van het zuurstoftekort op te lossen is gebruik te maken van de zogeheten Brockmann lichaampjes. Dit zijn, net als de eilandjes van Langerhans, insuline producerende lichaampjes van de Tilapia vis. Deze vissen leven in warm, stilstaand en zuurstofarm water, waardoor de cellen weerbaar zijn tegen lage zuurstofspanning. Er zijn meer redenen waarom het gebruik van deze hypoxie-resistente lichaampjes als donormateriaal voor transplantatie aantrekkelijk is. Tilapia vissen zijn goedkoop, gemakkelijk in grote aantallen te kweken en Brockmann lichaampjes zijn relatief eenvoudig te isoleren. Een belangrijk voordeel van de vis ten opzichte van andere potentiële dierlijke donoren, zoals het varken, is het feit dat de vis fylogenetisch weinig overeenkomsten heeft met de mens. Dit betekent dat het risico van een virale infectie van vis naar mens veel kleiner is dan bijvoorbeeld van het varken naar de mens.
9 SAMENVATTING 135 Het risico een levensbedreigend virus in de menselijke populatie te introduceren is de belangrijkste reden waarom xenotransplantatie van varkensweefsel tot op heden niet wordt toegelaten. Een andere mogelijke oplossing voor het zuurstoftekort is het creëren van een kunstmatige transplantatieplaats met een nieuwe en uitgebreide bloedvoorziening. Implantatie onder zowel een geprevasculariseerde huid als in een kunstmatig transplantatieplaats met nieuwe bloedvaten in de buikholte is succesvol gebleken voor eilandjes zonder microkapsels. Wellicht biedt dit mogelijkheden voor geëncapsuleerde eilandjes. Tenslotte, microencapsulatie is een techniek die eilandjestransplantatie bij mensen met diabetes wellicht mogelijk kan maken zonder immunosuppressie te gebruiken. De techniek kent nog een aantal obstakels die verholpen moeten worden voordat microencapsulatie met succes kan worden toegepast. De tekortkomingen van de techniek kunnen verholpen worden door bijvoorbeeld co-encapsulatie met Sertoli cellen, genetische modificatie van eilandjescellen, het gebruiken van niet humane donoren zoals de Tilapia vis, of door een combinatie hiervan. Bij de ideale combinatie zal transplantatie van geëncapsuleerde eilandjes bij mensen met type 1 diabetes op een veilige manier niet alleen tot het voorkomen van late complicaties kunnen leiden, maar tot genezing van de aandoening zelf.
10 136
1 Algemene gegevens. 2 Categorie van het project
1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Ontwikkelen van een eilandjesbron ten behoeve van transplantatie van geëncapsuleerde eilandjes van Langerhans voor behandeling van diabetes 1.2 Looptijd van
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING ACHTERGROND Diabetes mellitus ofwel suikerziekte is een metabole ziekte waarbij de glucosehuishouding in het menselijk lichaam ontregeld raakt, doordat de patiënt onvoldoende insuline
Nadere informatieChapter 8. Hoofdstuk 8. Nederlandstalige samenvatting
Chapter 8 Hoofdstuk 8 Nederlandstalige samenvatting Chapter 8 Porphyromonas gingivalis is een Gram- negatieve anaerobe bacterie die geassocieerd is met periimplantitis. In geval van infectie reageren gastheercellen
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Chapter 8 Niertransplantatie is de optimale therapie voor patiënten met chronische nierinsufficiëntie. Niertransplantatie kan echter leiden tot zowel acute als chronische complicaties
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
voor niet-ingewijden Type 2 diabetes Diabetes is een ernstige chronische ziekte, die wordt gekenmerkt door te hoge glucosespiegels (de suikers ) in het bloed. Er zijn verschillende typen diabetes, waarvan
Nadere informatieDiabetes of suikerziekte
Diabetes of suikerziekte (bron: Weet je voldoende over diabetes - Vlaamse Diabetes Vereniging) SUIKER EN HET MENSELIJK LICHAAM In onze dagelijke voeding zijn tal van koolhydraten (=suikers) aanwezig. Deze
Nadere informatiePeggy Roestenberg - The role of CTGF in diabetic nephropathy. Chapter 10. Samenvatting in het Nederlands
Chapter 10 Samenvatting in het Nederlands Chapter 10 Peggy Roestenberg - The role of CTGF in diabetic nephropathy DIABETES MELLITUS Diabetes mellitus, in de volksmond beter bekend als suikerziekte of diabetes,
Nadere informatieTechnologische ontwikkelingen: belangrijke tussenstap (pompen, sensoren, kunstalvleesklier )
De toekomst van diabetes. Eilandjes- en pancreas, een futuristische kijk Belangen gerelateerd aan deze presentatie Wetenschappelijk coordinator Diabetes Cell Therapy Initiative Consortium (DCTI) waarbij
Nadere informatieSamenvatting 95 SAMENVATTING
Samenvatting Samenvatting 95 SAMENVATTING Tijdens de ontwikkeling en groei van een solide tumor, staan de tumorcellen bloot aan een gebrek aan zuurstof (hypoxie). Dit is het gevolg van de snelle groei
Nadere informatieDiabetes. Een gids voor diabetes en mogelijke genezing met Mesenchymale tandstamcellen
Diabetes Een gids voor diabetes en mogelijke genezing met Mesenchymale tandstamcellen Naar verwachting zal diabetes in 2030 de op zes na belangrijkste doodsoorzaak zijn Diabetes is een ziekte die de manier
Nadere informatieDiabetes mellitus. Diabetesverpleegkundigen IJsselland Ziekenhuis
Diabetes mellitus Diabetesverpleegkundigen IJsselland Ziekenhuis U hebt te horen gekregen dat u diabetes heeft. Uw internist en diabetesverpleegkundige zullen u veel informatie geven over deze aandoening
Nadere informatie6.4. Werkstuk door een scholier 1926 woorden 5 januari keer beoordeeld. Inhoud
Werkstuk door een scholier 1926 woorden 5 januari 2004 6.4 84 keer beoordeeld Vak Biologie Inhoud Hoofdstuk 1: Wat is diabetes? Hoofdstuk 2: Wat zijn de symptomen van diabetes? Hoofdstuk 3: Wat zijn de
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
INTRODUCTIE Wereldwijd neemt het aantal mensen met een chronische nierziekte toe waardoor ook het aantal mensen met Functie van de nier eindstadium nierfalen De mens heeft twee nieren. De nieren hebben
Nadere informatieChapter 9. Nederlandse samenvatting
Chapter 9 Nederlandse samenvatting 150 Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING De natuurlijke afweer van het lichaam wordt verzorgd door het immuunsysteem. Zonder immuunsysteem zouden pathogenen zoals virussen
Nadere informatieGeschreven door Diernet Team maandag, 24 januari 2011 22:02 - Laatst aangepast dinsdag, 15 november 2011 16:17
Omschrijving Oorzaken Risicofactoren Verschijnselen Diagnose Therapie Prognose Omschrijving Hyperglycemie (verhoogd suiker gehalte in het bloed) bij diabetes mellitus (suikerziekte) is het gevolg van een
Nadere informatieOvermatig drinken en plassen is een vaak voorkomend symptoom bij de. hond. Het kan veroorzaakt worden door verschillende ziekten in het
SUIKERZIEKTE Overmatig drinken en plassen is een vaak voorkomend symptoom bij de hond. Het kan veroorzaakt worden door verschillende ziekten in het lichaam. U kunt hierbij denken aan slecht functionerende
Nadere informatieSamenvatting 149. Samenvatting
Samenvatting Samenvatting 149 Samenvatting Constitutioneel eczeem is een chronische ontstekingsziekte van de huid gekenmerkt door rode, schilferende en bovenal jeukende huidafwijkingen. Onder de microscoop
Nadere informatieChapter 6. Nederlandse samenvatting
Chapter 6 Nederlandse samenvatting Chapter 6 122 Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem Het immuunsysteem (of afweersysteem) beschermt het lichaam tegen lichaamsvreemde en ziekmakende organismen zoals
Nadere informatieDiabetes: kan een Pancreastransplantatie een oplossing bieden?
Diabetes: kan een Pancreastransplantatie een oplossing bieden? Daniel Jacobs-Tulleneers-Thevissen Oncologische, Thorax- en Transplantatieheelkunde, UZ Brussel Diabetes Research Center, Vrije Universiteit
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Samenvatting Niertransplantatie Patiënten met eindstadium nierfalen zijn voor hun overleving afhankelijk van nierfunctievervangende therapie zoals nierdialyse of het ondergaan
Nadere informatieEindexamen biologie vwo 2011 - II
Herprogrammeren van alvleeskliercellen Diabetes mellitus (suikerziekte) is een ernstige ziekte die op termijn kan leiden tot aandoeningen aan de nieren, ogen, voeten en hart en bloedvaten. Er zijn verschillende
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/24378 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Melief, Sara Marie Title: Immunomodulatory properties of human multipotent stromal
Nadere informatieChirurgie. Acute Pancreatitis. Afdeling: Onderwerp:
Afdeling: Onderwerp: Chirurgie Acute Pancreatitis 1 Acute Pancreatitis Acute ontsteking van de alvleesklier Ligging en functie van de alvleesklier De alvleesklier (het pancreas) is een orgaan dat dwars
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Fibrose, oftewel verlittekening van weefsels, is een proces dat tot uitval van belangrijke organen kan leiden, met de dood tot gevolg. In feite ligt het aantal sterfgevallen veroorzaakt door fibrose hoger
Nadere informatieSamenvatting 161 NEDERLANDSTALIGE SAMENVATTING
Samenvatting 161 NEDERLANDSTALIGE SAMENVATTING 162 Samenvatting NEDERLANDSTALIGE SAMENVATTING Diabetes mellitus, of suikerziekte, is een groep stofwisselingsziekten. De kenmerkende eigenschap van deze
Nadere informatie157 De ontdekking van de natuurlijke aanwezigheid van antisense oligonucleotiden in eukaryote cellen, die de expressie van specifieke eiwitten kunnen reguleren, heeft in de afgelopen tientallen jaren gezorgd
Nadere informatieDIABETES IN DE WERELD EEN GROEIENDE WELVAARTSEPIDEMIE
DIABETES IN DE WERELD EEN GROEIENDE WELVAARTSEPIDEMIE PROGRAMMA Wat is diabetes Wat doet Diabetesvereniging Nederland Internationale contacten Diabetes in de wereld: hoe verder? stofwisseling Lichaam functioneert
Nadere informatieADDENDUM. Nederlandse Samenvatting
& ADDENDUM Nederlandse Samenvatting Addendum Wereldwijd neemt het aantal patiënten met type 2 diabetes ( ouderdom suikerziekte ) snel toe, wat voornamelijk komt door de toename in overgewicht. Diabetes
Nadere informatiehoofdstuk 3 hoofdstuk 4 hoofdstuk 5
Samenvatting Samenvatting De lever heeft een aantal belangrijke functies, waaronder het produceren van gal en het verwerken en afbreken van schadelijke verbindingen. Zij bestaat uit verschillende soorten
Nadere informatieNederlandse samenvatting. Inleiding
Nederlandse samenvatting 157 Inleiding Het immuunsysteem (afweersysteem) is een systeem in het lichaam dat werkt om infecties en ziekten af te weren. Het Latijnse woord immunis betekent vrijgesteld, een
Nadere informatieIn search for biomarkers of aging: A proteomics approach Rinse Klooster
Samenvatting Het begrijpen van het verouderingsproces Onderzoek aan zowel hoge als lage eukaryotische modelsystemen heeft laten zien dat verschillende processen bij het verouderingsproces betrokken zijn.
Nadere informatieCHAPTER 10. Nederlandse samenvatting
CHAPTER 10 Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Al sinds mensenheugenis is het mensen opgevallen dat infectieziekten bij de ene persoon veel ernstiger verlopen dan bij de andere. Terwijl
Nadere informatieAcute ontsteking van de alvleesklier. Acute pancreatitis
Acute ontsteking van de alvleesklier Acute pancreatitis Uw behandelend arts heeft met u besproken dat een u een acute otsteking van de alvleesklier (pancreatitis) hebt. Deze folder geeft u informatie over
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Multiple sclerose (MS) is een chronische ontstekingsziekte van het centraal zenuwstelsel (CZS) die zich vooral openbaart bij jong volwassenen (20-40 jaar).
Nadere informatieInterne Geneeskunde Nefrologie. Informatie over afstoting na niertransplantatie
Interne Geneeskunde Nefrologie Informatie over afstoting na niertransplantatie Interne Geneeskunde Nefrologie Wat is afstoting na niertransplantatie? U krijgt medicijnen om afstoting van uw transplantatienier
Nadere informatieAlgemene Samenvatting
Algemene Samenvatting e vitamine metaboliet 1,25-dihydroxyvitamine ( ) speelt een sleutelrol bij het handhaven van de calcium homeostase door middel van effecten op de darm, het bot en de nier. e metaboliet
Nadere informatieChapter 9. Nederlandse samenvatting Curriculum vitae List of publications
Chapter 9 Nederlandse samenvatting Curriculum vitae List of publications Nederlandse samenvatting Bij orgaan transplantatie patiënten is een goede onderdrukking van de immunologische reactie tegen het
Nadere informatienederlandse samenvatting
Nederlandse Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Inleiding Hartfalen is een syndroom, waarbij de pompfunctie van het hart achteruitgaat en dat onder andere gepaard kan gaan met klachten van kortademigheid
Nadere informatieChapter 9. Dutch Summary
Chapter 9 Dutch Summary Samenvatting van het proefschrift GLP-1 en de neuroendocriene regulatie van voedsel inname in obesitas en type 2 diabetes: stof tot nadenken Chapter 9 Obesitas en type 2 diabetes
Nadere informatieSUIKERZIEKTE? Herken de symptomen! Informatie over veelvoorkomende symptomen en risicofactoren. www.dierensuikerziekte.nl
SUIKERZIEKTE? Herken de symptomen! Informatie over veelvoorkomende symptomen en risicofactoren Wat is suikerziekte? Suikerziekte - ofwel diabetes mellitus, de medische naam voor suikerziekte - is een aandoening
Nadere informatieHyperglycemie Keto-acidose
Hyperglycemie Keto-acidose Klinische les Marco van Meer SJG 20 06 2007 (acute) ontregeling van diabetes Doel Op het einde van mijn presentatie is jullie kennis over glucose huishouding en ketoacidose weer
Nadere informatieSamenvatting proefschrift Thijs K. Hendrikx
Samenvatting proefschrift Thijs K. Hendrikx The Role of Regulatory T cells in Kidney Transplantation Promotie: 17 december 2009 Erasmus Universiteit Rotterdam Promotor: Promotor: Prof. dr. W. Weimar Co-promotor:
Nadere informatieDoorbloeding van het hart tijdens dieetblootstelling en sevofluraan anesthesie
9 Samenvatting Samenvatting 3 Dit proefschrift beschrijft de invloed van dieetsamenstelling op de effecten van het dampvormige anestheticum sevofluraan op de doorbloeding en pompfunctie van het hart,
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Marel, Sander van der Title: Gene and cell therapy based treatment strategies
Nadere informatieChapter IX. Samenvatting
Chapter IX Samenvatting Chapter 9 Inleiding Multiple Organ Dysfunction Syndrome (MODS) is een ernstige complicatie bij zwaar gewonde patiënten. MODS gaat gepaard met een hoog sterftecijfer (40 tot 60 %)
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 210 Nederlandse samenvatting Zuurstofradicalen en antioxidanten in multiple sclerosis 1. Multiple sclerosis Multiple sclerose (MS) is een chronische ontstekingsziekte van het centraal
Nadere informatieP a n c r e a t i t i s
P a n c r e a t i t i s Deze folder geeft u informatie over een acute ontsteking van de alvleesklier (acute pancreatitis) en de behandelingsmogelijkheden. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
Samenvatting voor niet-ingewijden REGULERING VAN MICROVASCULAIRE INSULINE- GEVOELIGHEID DOOR PERIVASCULAIR VET: EEN TRANSLATIONELE BENADERING Rick I. Meijer 225 Het doel van dit proefschrift was te onderzoeken
Nadere informatieSamenvatting. Nederlandse samenvatting
Page 143 Samenvatting Onder normale omstandigheden inhaleert een volwassen menselijke long zo n 11.000 liter lucht per dag. Naast deze normale lucht worden er ook potentieel toxische stoffen en micro-organismen,
Nadere informatieInfo spot. Diabetes en depressie. Inleiding. Oktober - november - december 2011
Oktober - november - december 2011 Info spot Diabetes en depressie Inleiding Diabetes mellitus, ofwel suikerziekte, is een chronische stofwisselingsziekte die gekenmerkt wordt door een te hoog glucosegehalte
Nadere informatieHet voorkomen van (ernstig) overgewicht of obesitas neemt wereldwijd ernstige vormen aan,
Samenvatting voor de geïnteresseerde leek Het voorkomen van (ernstig) overgewicht of obesitas neemt wereldwijd ernstige vormen aan, met name door het overnemen van de zogenaamde Westerse leefstijl, dat
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/32608 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/32608 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Ellenbroek, Johanne Hendrike (Rianne) Title: Pancreatic β- and α-cell adaptation
Nadere informatieNederlandse samenvatting voor niet-ingewijden. Esther Reefman
Nederlandse samenvatting voor niet-ingewijden Esther Reefman SYSTEMISCHE LUPUS ERYTHEMATODES Mensen met een wolfs ( lupus )-gezicht, zo werden patiënten met systemische lupus erythematodes (SLE) al vanaf
Nadere informatieLonneke Bevers - Activity of endothelial nitric oxide synthase: substrates, modulators and products SAMENVATTING VATTING SAMEN-
SAMENVATTING SAMEN- VATTING 167 Inleiding Het menselijk bloedvatenstelsel is een gesloten systeem bestaande uit ongeveer 96000 km vaten. Het bloed dat via de vaten naar de organen stroomt, zorgt voor aan-
Nadere informatieDC-SIGN + cellen een rol spelen in de opruiming van dode thymocyten uit de cortex van de humane thymus (Hoofdstuk 2). De co-expressie van het
: Hematopoietische antigeen presenterende cellen in de cortex van de humane thymus: Aanwijzingen voor een rol in selectie en verwijdering van apoptotische thymocyten. Het immune systeem van (gewervelde)
Nadere informatie4,5. 2 vragen. 2 vragen: 3 vragen: Werkstuk door een scholier 1008 woorden 25 januari keer beoordeeld
Werkstuk door een scholier 1008 woorden 25 januari 2004 4,5 22 keer beoordeeld Vak Biologie Hoofdstuk 1 Het bloed en bloedvatenstelsel 2 vragen 1. zie bijlage 2. Ja, want dan moet het hart andersom kloppen.
Nadere informatiePraktische opdracht Biologie Transplantatie
Praktische opdracht Biologie Transplantatie Praktische-opdracht door een scholier 1784 woorden 19 oktober 2010 7,5 6 keer beoordeeld Vak Biologie Orgaantransplantatie Wat houdt een transplantatie in? Inleiding
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Introductie Wat zijn T cellen? T cellen zijn witte bloedcellen die een cruciale rol spelen bij het beschermen tegen ziekteverwekkers zoals virussen en bacteriën. Dit doen zij door middel van
Nadere informatieBeter Leven met diabetes type 2 Voorlichtingsmateriaal voor mensen met diabetes type 2
Beter Leven met diabetes type 2 Voorlichtingsmateriaal voor mensen met diabetes type 2 Beter Leven met diabetes type 2 Voorlichtingsmateriaal voor mensen met diabetes type 2 De flip-over Beter Leven met
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 166 Diabetes mellitus, ook wel suikerziekte genoemd, is een ziekte waarbij de patiënt een tekort of relatief tekort heeft aan het hormoon insuline. Insuline zorgt ervoor dat suiker
Nadere informatieOMGAAN MET DIABETES MELLITUS OF SUIKERZIEKTE
OMGAAN MET DIABETES MELLITUS OF SUIKERZIEKTE Congres Zorgkundigen BEFEZO Ivan Tanghe Docent KTA Brugge DIABETES WERELDWIJD Wereld Het IDF (International Diabetes Federation) schatte het aantal diabetespatiënten
Nadere informatieChapter 11. Samenvatting
Chapter 11 Samenvatting 11. Samenvatting Hoge plasmaspiegels van von Willebrand factor (VWF) en stollingsfactor VIII (FVIII) zijn geassocieerd met een verhoogd risico op het krijgen van zowel arteriële
Nadere informatieNederlandse samenvatting en discussie
9. Nederlandse samenvatting en discussie Chapter 9 In dit proefschrift is het onderzoek beschreven naar de hartfunctie tijdens sepsis en de invloed van beademing op het hart als de werking van het hart
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING 146 Klinische en immunologische aspecten van pretransplantatie bloedtransfusies Inleiding Bloedtransfusies worden in de meeste gevallen gegeven aan patiënten die een tekort hebben
Nadere informatieDiabetes mellitus bij hond en kat
Diabetes mellitus bij hond en kat DIABETES MELLITUS BIJ HOND EN KAT DIABETES MELLITUS BIJ HOND EN KAT Diabetes mellitus wordt ook wel suikerziekte genoemd. Diabetes mellitus komt regelmatig voor bij honden
Nadere informatieEindexamen vwo biologie pilot 2012 - I
Bloedziekte verhelpen met huidcellen Een internationaal team van stamcelonderzoekers rapporteert een doorbraak in de behandeling van Fanconi anemie, een erfelijke bloedziekte. De onderzoekers verwachten
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. weefselconstructie, bloedvaten, nierfalen
Niet-technische samenvatting 2015310 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project De invloed van nierfalen op weefselconstructie van bloedvaten 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal 5)
Nadere informatieNiet-technische samenvatting 2015223. 1 Algemene gegevens. 2 Categorie van het project
Niet-technische samenvatting 2015223 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Orgaanbescherming in cardiopulmonaire bypass chirurgie 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal 5) 5 jaar
Nadere informatieNederlandse. Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Het metabole syndroom is tegenwoordig een veel voorkomend ziektebeeld dat getypeerd wordt door een combinatie van verschillende aandoeningen. Voornamelijk in de westerse landen
Nadere informatieNederlandse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting 145 Nederlandse samenvatting De nieren hebben een belangrijke functie in het menselijk lichaam: ze zijn onder andere verantwoordelijk voor het zuiveren
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING (DUTCH SUMMARY)
NEDERLANDE AMENVATTING (DUTCH UMMARY) 189 Nederlandse amenvatting (Dutch ummary) trekking van proefschrift Patiënten met een chronische gewrichtsontsteking, waaronder reumatoïde artritis (RA), de ziekte
Nadere informatieNederlandse samenvatting. Baarmoederhalskanker en het humaan papillomavirus
Nederlandse samenvatting Baarmoederhalskanker en het humaan papillomavirus Baarmoederhalskanker is de op een na meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Elk jaar krijgen wereldwijd ongeveer 500.000
Nadere informatieWerkstuk ANW Gentherapie
Werkstuk ANW Gentherapie Werkstuk door een scholier 2605 woorden 27 april 2003 5,8 40 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Het onderwerp dat wij hebben gekozen is: genezen met gentherapie. Wij hebben voor
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 138 Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Een belangrijke functie van de nier is het uitscheiden van afvalstoffen via de urine. Grote hoeveelheden water en kleine stoffen
Nadere informatieAppendices. Nederlandse samenvatting 148. Dit proefschrift op één pagina 152. Dankwoord 153. About the author 155. List of publications 156
Appendices Nederlandse samenvatting 148 Dit proefschrift op één pagina 152 Dankwoord 153 About the author 155 List of publications 156 148 Nederlandse samenvatting Dendritische cellen en macrofagen in
Nadere informatieLADA en MODY: hoe moeten we LADA en MODY opsporen. Welke kan in de eerste lijn worden behandeld en welke juist niet? Disclosure belangen
LADA en MODY: hoe moeten we LADA en MODY opsporen. Welke kan in de eerste lijn worden behandeld en welke juist niet? Disclosure belangen Geen conflicterende belangen voor deze presentatie Eelco de Koning
Nadere informatieGewichtsverlies bij Huntington patiënten
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Mollige muizen wijzen op het belang van de hypothalamus bij de ziekte
Nadere informatieDiabetes. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Diabetes Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Diabetes 3 Vormen van diabetes 4 Type1 4 Type2 4 Klachten en symptomen 5 Type1 5 Type2 5 Oorzaken 6 Behandeling
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Kransslagadervernauwing en hartklachten Kransslagadervernauwing is een van de belangrijkste ziekten in de westerse wereld. De kransslagaderen zijn de bloedvaten die het hart van
Nadere informatieDiabetes Mellitus type 2 en tabletgebruik. Diabetesteam IJsselland Ziekenhuis
Diabetes Mellitus type 2 en tabletgebruik Diabetesteam IJsselland Ziekenhuis Wat is diabetes type 2? Diabetes type 2 komt veel bij ouderen voor. Vroeger werd deze vorm daarom ook wel ouderdomssuiker genoemd.
Nadere informatieSAMENVATTING. 140 Samenvatting
Samenvatting 140 Samenvatting SAMENVATTING Diabetes mellitus, ofwel suikerziekte, is een veelvoorkomende stofwisselingsziekte die gekenmerkt wordt door hyperglykemie (verhoogde bloedsuikerspiegels) als
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING 6DPHQYDWWLQJ Samenvatting Om transplantatie van een donor orgaan in een immunologisch niet-identieke ontvanger mogelijk te maken, dient de ontvanger een hoge dosis medicijnen in
Nadere informatieSamenvatting. Chapter 8
Samenvatting Chapter 8 154 Het dopaminerge systeem is betrokken bij de controle over een heel scala aan fysiologische functies, variërend van motorische activiteit tot de productie van hormonen en het
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Hart- en vaatziekten zijn één van de meest voorkomende doodsoorzaken in Nederland en andere westerse landen. Een belangrijke oorzaak van hart- en vaatziekten
Nadere informatieWat is diabetes? Type 2 diabetes : gevolgen
1 Wat is diabetes? Type 2 diabetes : gevolgen Nu u weet dat u aan diabetes lijdt, moet u zich plots geen grote zorgen maken. Waarschijnlijk lijdt u al gedurende lange tijd aan diabetes, mogelijks gedurende
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/24600 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Mariman, Rob Title: Probiotic bacteria and the immune system : mechanistic insights
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Chapter 8 112 Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting Insulin induceert complexe responsen in perifere weefsel zoals de skeletspier, vet, hart, lever en het brein om
Nadere informatieNederlandse samenvatting. (summary in Dutch)
(summary in Dutch) Type 2 diabetes is een chronische ziekte, waarvan het voorkomen wereldwijd fors toeneemt. De ziekte wordt gekarakteriseerd door chronisch verhoogde glucose spiegels, wat op den duur
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 157 N ederlandse samenvatting Nederlandse Samenvatting 158 Nederlandse samenvatting Het aantal gevallen van huidkanker, waaronder melanoom, neemt nog steeds toe in de westerse
Nadere informatieBehandeling van diabetes type 2
Behandeling van diabetes type 2 Diabetes type 2 is de meest voorkomende vorm van diabetes: ongeveer negentig procent van de mensen heeft diabetes type 2. Hierbij is vaak sprake van een combinatie van factoren.
Nadere informatieSAMEN ME VAT A T T I T N I G
SAMENVATTING 186 Inleiding Het renine-angiotensine-aldosteron-systeem (RAAS) is een hormonaal systeem dat in belangrijke mate betrokken is bij de regulatie van bloeddruk en nierfunctie. Het RAAS is een
Nadere informatieDit proefschrift beschrijft de rol van genetische factoren in het ontstaan van de ziekte van
Samenvatting Dit proefschrift beschrijft de rol van genetische factoren in het ontstaan van de ziekte van Hirschsprung (ook wel afgekort als HSCR). HSCR is een aangeboren afwijking gekenmerkt door de afwezigheid
Nadere informatieaandacht voor type 1 diabetes
aandacht voor type 1 diabetes Type 1 diabetes, wat is dat? Bij type 1 diabetes maakt het lichaam geen insuline meer aan. Dat brengt de glucosebalans (glucose = suiker) uit evenwicht. Als je type 1 diabetes
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19745 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19745 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Faaij, Claudia Margaretha Johanna Maria Title: Cellular trafficking in haematological
Nadere informatieDiabetes. Inhoud. In Nederland hebben ongeveer 750.000 mensen diabetes. Van die 750.000 weten 200.000 personen niet dat ze de ziekte hebben.
Zorg bij diabetes Inhoud Vormen van diabetes 4 Klachten en symptomen 5 Oorzaken 6 Behandeling 7 Leven met diabetes 8 Meer informatie 9 Wat kan Kring-apotheek voor jou betekenen? 10 Diabetes Diabetes is
Nadere informatiePRAKTISCH DIABETES MELLITUS (SUIKERZIEKTE) BIJ DE HOND. www.licg.nl over houden van huisdieren
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n PRAKTISCH DIABETES MELLITUS (SUIKERZIEKTE) BIJ DE HOND www.licg.nl over houden van huisdieren Diabetes mellitus, oftewel
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Wat is astma? Astma is een aandoening die wordt gekenmerkt door vernauwing van de luchtwegen (oftewel bronchoconstrictie) na inademing van verschillende
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het mucosale immuunsysteem Het afweersysteem beschermt het lichaam tegen infecties met bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. De huid en de mucosale weefsels zoals bijvoorbeeld
Nadere informatieSamenvating in het Nederlands
Samenvating in het Nederlands Inleiding Dit proefschrift gaat over de behandeling van solide tumoren met immuuntherapie. Het immuunsysteem herkent en bestrijdt niet alleen schadelijke virussen, bacteriën
Nadere informatieXenotransplantatie is de transplantatie van organen, weefsels of cellen van de ene diersoort naar de andere diersoort, dus ook van dier naar mens.
Samenvatting door een scholier 1810 woorden 7 maart 2002 5,5 59 keer beoordeeld Vak ANW Xenotransplantatie uitleg in het kort Xenotransplantatie is de transplantatie van organen, weefsels of cellen van
Nadere informatie