Technologische ontwikkelingen: belangrijke tussenstap (pompen, sensoren, kunstalvleesklier )

Transcriptie

1 De toekomst van diabetes. Eilandjes- en pancreas, een futuristische kijk Belangen gerelateerd aan deze presentatie Wetenschappelijk coordinator Diabetes Cell Therapy Initiative Consortium (DCTI) waarbij naast 3 universiteiten en Diabetes Fonds ook 3 biotechnologie bedrijven betrokken zijn Galapagos B.V. Xpand Biotechnology B.V. Polyganics B.V. Eelco de Koning, M.D., Ph.D. Leids Universitair Medisch Centrum Langerhans Symposium, 16/18 juni 2015 Wat is genezing van diabetes? Patient, 40 jaar, man, type 1 diabetes en nierfalen Krijgt een nieuwe pancreas (alvleesklier) en nieuwe nier (gecombineerde nier-pancreas ) Na volstrekt normale HbA1c en glucose waarde Genezen? Kans 50% dat na jaar patient weer aan insuline moet. Genezen na? Diabetes mellitus is ziekte van de insulineproducerende β-cellen 10% (NL ) Autoimmuun -cel destructie Snel Insuline-producerende beta cellen bevinden zich in de pancreas (alvleesklier) Pancreas Type 2 diabetes 90% (NL ) Onvoldoende -cel compensatie tegen een achtergrond van obesitas -cel destructie Langzaam Functie pancreas Productie van spijsverteringsenzymen (98-99% van volume pancreas) Insuline productie (1-2%) 1

2 % survival Insuline injecties levensreddend, maar geen genezing! Technologische ontwikkelingen: belangrijke tussenstap (pompen, sensoren, kunstalvleesklier ) Pancreas (alvleesklier) (vaak gecombineerd met een nier indien nierfalen aanwezig) De enige echte oplossing voor een normale glucose regulatie zonder risico op hypo s is vervanging met insuline-producerende cellen (beta-celtherapie) Orgaan donor Patient met type 1 diabetes en nierfalen (dialyse) LUMC: Pancreas centrum sinds 1984 Resultaten pancreas Survival after pancreas(/kidney) transplantation pancreas s per jaar Meestal combinatie met nier Ingrijpende operatie Complicaties Years Pancreas Kidney Patient LUMC database 2

3 Nadelen van alvleesklier Eilandjes Grote operatie Noodzaak voor afstotingsremmende middelen Orgaan donor Patient met type 1 diabetes Beschadiging β- cellen door: Afstoting Autoimmuniteit Medicijnen Eilandjes centra in Europa : 2013 Uppsala/Nordic Network Edinburgh Oxford-London /UK consortium Brussels Lille Leiden Dresden Warsaw Geneva/GRAGIL Zurich Milano Prague Berney T, IPITA 2013 Op welke plek moeten de eilandjes getransplanteerd worden? Eilandjes Bij mensen met zeer instabiele type 1 diabetes Ernstige hypoglycemieen Geen/weinig hypo gevoel Geen operatie, infuus met eilandjes, lokale verdoving Ook noodzaak voor afstotingsremmende middelen Beschadiging beta cellen door: Afstoting Autoimmuniteit Medicijnen 3

4 Number per year Na eilandjes langdurige functie van de eilandjes..maar vaak onvoldoende voor langdurige insuline-onafhankelijkheid: remissie van enkele jaren Nijhoff M et al, unpublished Nijhoff M et al, unpublished Transplantatie bij type 2 diabetes? Huidige opties met nierfalen Simultaneous pancreas-kidney (SPK) transplantation en eerdere nier Pancreas zonder nierfalen/geen eerdere nier Eilandjes Tekort aan donor organen Wat zijn potentiele andere bronnen van β-cellen? Available pancreas Type 1 < 14 yrs Type 1 < 40 yrs 2014 NL: 271 orgaandonoren 4

5 Toekomst Zelfvernieuwing Uitrijping (differentiatie) Type 1 Diabetes Kilimanjaro Challenge 2008 Bas van de Goor Stichting huidcel levercel hartcel Beta-cel Signalen uit omgeving (voeding, contact tussen cellen) Erfelijke eigenschappen Differentiatie (specialisatie) Insuline RTL Nieuws, 14 oktober 2014 Isolatie van voorlopercellen uit de afvoerbuisjes ( duct cellen) Pancreas mens: 1 % eilandjes 40%afvoerbuisjes Collagenase digestie Groei van humaan pancreas weefsel uit pancreas stamcellen P0 :Dag 1 P0: Dag 5 P1: (Dag 12) P3: (Dag 24) Purificatie Weefsel voor voorlopercel isolatie Eilandjes Loomans CJM et al., unpublished 5

6 Vorming van humane insuline producerende β-cellen uit geëxpandeerde stamcellen Cellen onzichtbaar maken voor het immuunsysteem Transplantatie van humane voorlopercellen 3 uur na 1 maand na insuline-producerende cellen Loomans CJM et al., unpublished Viacyte website, 2014 Conclusie Remissie van diabetes mogelijk! Alvleesklier en eilandjes bij een kleine groep van patienten met type 1 diabetes Niet bij type 2 diabetes Celtherapie (vervanging van de insulineproducerende cellen) uit andere celbronnen (stamcellen) wordt in de toekomst mogelijk 6