De begin jaren van Taekwon-Do

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De begin jaren van Taekwon-Do"

Transcriptie

1 De begin jaren van Taekwon-Do Dakin Burdick 1 maart Inleiding De opkomst van Taekwon-Do is een buitengewoon verhaal. Sinds haar introductie in het begin van de vijftiger jaren van de vorige eeuw groeide het snel. Nu is het een van de populairste vechtsport in de wereld. Aanvankelijk was Taekwon-Do bijna niet te onderscheiden van de krijgskunst waar het uit is ontstaan, het Karate-Do uit Okinawa (oorspronkelijke betekende Karate-Do de Weg van de Tang handen en later de weg van de lege hand ). Het Koreaanse Kongsu-Do ( pad van de lege hand ) en Tangsudo ( Weg van de Tang handen ) van de late veertiger jaren werd het Taesu-Do ( pad van de trap-hand ) van de vijftiger jaren. In de jaren 60 van de vorige eeuw werd Taesu-Do in Taekwon-Do veranderd en ontwikkelde het zich met de officiële steun van de Zuid-Koreaanse regering tot een echte Koreaanse krijgskunst. De oprichting van de stichting van de Kukkiwon en de Wereld Taekwondo Federatie (WTF) in de jaren 70 voltooide in grote mate de ontwikkeliong van het moderne Taekwon-Do systeem. De internationalisering van Taekwon-Do werd in de jaren 60 door generaal Hong-Hi CHOI in gang gezet en door WTF in de jaren 70 voortgezet. Dit mondde uit in Taekwon-Do als Olympische sport, aanvankelijk, in 1988 in Seoel en in 1992 in Barcelona als demonstratie sport, maar vanaf 2000 in Sydney als officiële Olympische sport. Hiermee werd Taekwon-Do na Judo, de tweede Aziatische krijgskunst, die officieel erkend werd als olympische sport. 2 De oorsprong van de oude Koreaanse vechtkunsten 2.1 De bronnen De meeste populaire teksten over Taekwon-Do stellen dat de kunst duizenden jaren oud is, maar zo eenvoudig ligt Het oorspronkelijke artikel [11] werd in 2005 in het Duits vertaald en bewerkt door Thomas Kuklinski-Rhee. De huidige bewerking is een vertaling van deze Duitse versie door Gerard Sleijpen. In aziatische landen (Korea en Japan) staat de roepnaam vaak achter de familie naam. We volgen hier het westers gebruik en zetten de roepnaam voor de familienaam. Voor de duidelijkheid schrijven we familienamen met kleine hoofdletters. het niet. 1 Het merendeel van de martial arts die vóór de 19e Eeuw in Korea beoefend werd, waren imitaties van Chinese krijgskunsten. De drie argumenten die gewoonlijk gebruikt worden als bewijs dat Taekwon-Do een oude oorsprong heeft in Korea de grafschilderijen van Goguryeo, de Geumgang-Yuksa beelden en de Muye Dobo Tongji uit 1790 laten precies zien dat de oude Koreaanse krijgskunsten grotendeels uit China afkomstig zijn. De grafschilderijen van de Goguryeo-dynastie (van 37 vc tot 668 nc): deze schilderijen stellen daadwerkelijk poses van vechtsporters voor. De graven liggen echter in het huidige Mantsjoerije en niet op Koreaans grondgebied. Dit is natuurlijk een flauwe technische constatering: het Goguryeo koninkrijk omvatte niet alleen een groot deel van Mantsjoerije, maar ook van het huidige Noord-Korea. Het Koninkrijk Goguryeo werd echter sterk beïnvloed door China. In feite was het tijdens de Han-dynastie (206 vc tot 220 nc) de meest oostelijke voorpost van China. Verder lijken de gevechtscènes op de muren van Goguryeo sterk op grafschilderingen van de Oostelijke Han die in het oosten van het huidige China gevonden zijn. Dit wijst er op dat de vechtkunsten van de Goguryeo periode onstaan zijn onder Chinese invloed en niet zelfstandig in het vroege Korea ontwikkeld zijn. De Geumgang Yuksa beelden in Sukuram worden weliswaar vaak beschreven als krijgers in een typische Taekwon-Do houding, maar in feite stellen het boeddhistische wachters voor. Dit soort beelden komen in heel Oost-Azië voor en kunnen niet als oorspronkelijk Koreaans gezien worden. 2 Het overtuigenst is tenslotte het boek Muye Dobo Tongji ( geïllustreerde handleiding van de vechtkunsten ) van rond Het boek beschrijft de Chinese oorlog tactieken en technieken, met inbegrip van Quan- Fa ( boksen, letterlijk vuist-methode ), 3 onder vermelding van klassieke Chinese bronnen en is geschreven door een geleerde die beroemd was om zijn kennis van het klassieke Chinees. In feite is het boek bijna identiek aan Jixiao Xinshu ( Het nieuwe boek voor effectief discipline ), uit 1561 van de Chinese generaal Qi Jiquang ( ). Kortom de drie beroemde argumenten waarom Taekwon-Do een oude Koreaanse oorsprong zou hebben bewijzen precies het tegendeel: zeker tot 1800 zijn de Ko- 1

2 reaanse vechtkunsten imitaties van Chinese. 2.2 Populaire oude Koreaanse vechtsporten De populairste vechtsport in het oude Korea (vóór de 19de eeuw) was Kwonbeop ( vuist-methode, in het Mandarijn: Quan-Fa). Kwonbeop kwam uit China naar Korea met name tijdens de Goguryeo-dynastie toen de relatie met China zeer innig was. Koning Kwangkaeto van Goguryeo stuurde zijn krijgers naar het Koreaanse koninkrijk Silla om te helpen bij de bestrijding van de Wako (Japanse piraten). Ze hebben toen de krijgers van Silla opgeleid. Deze laatste vormden de kern van de latere beroemde krijgers van de Orde van de Hwarang ( bloemenjongens, 10de eeuw). De Hwarang krijgers zijn vaak de beste strijders van de Koreaanse geschiedenis genoemd. 4 Zij beoefenden het Chinese Kwonbeop. De Chinese krijgskunsten waren met name tijdens de Chinesche Tang-dynastie ( ) populair. Kwonbeop wordt daarom soms Tangsu ( Tang hand betekent) genoemd. Deze populariteit zie je ook terug in het woord Karate uit Okinawa: oorspronkelijk betekende Karate Tang hand. Pas in 1933 veranderde Gichin FUNAKOSHI de betekenis in lege hand. Subak ( opvallende hand ) is een derde Koreaanse naam voor de Chinese krijgskunsten. De naam Kwonbeop wordt echter het meest gebruikt. 3 De wortels van de modern koreaanse vechtsoporten 3.1 Koreaanse wortels De enige echte Koreaanse martial arts van voor de 20ste eeuw waren Ssireum en Taekkyon. Geen van hen had grote invloed op de vroege ontwikkeling van Taekwon- Do. Ssireum is een soort worstelen en was als sport in de 13de eeuw populair. Het wordt nog steeds beoefend in Korea, maar heeft duidelijk geen invloed gehad op de ontwikkeling van Taekwon-Do. Taekkyon ontstond in de vroege 19de eeuw, in de tijd waarin de Chinese krijgskunsten aan populariteit inboetten. In zijn huidige vorm bestaat het uit cirkeltrappen, voetvegen en andere traptechnieken, gevolgd door een worp. Tussen het moderne Taekkyon en moderne Taekwon-Do lijken er verbanden te zijn: in beide spelen cirkelvormige trappen (rondetrappen, draaitrappen) een belangrijkere rol dan rechte trappen (zijwaartse trap, voorwaartse trap). Tot de jaren 1960 valt er echter geen invloed van het Taekkyon op Taekwon-Do te bespeuren. Op het eind van de 19de eeuw werd de nadruk in Korea op geleerdheid gelegd en niet op lichamelijke opvoeding. Rond 1900 was er weinig serieuze belangstelling voor krijgskunsten, niet voor Chinese en ook niet voor Koreaanse, behalve misschien om als spel voor kinderen tijdens een festivals op te voeren. De interesse in Taekkyon daalde ook omdat het werd geassocieerd met criminelen en misdadigers. In 1945 waren er nog maar twee mensen die deze kunst meester waren. Er waren dus maar weinig mensen die de kans hadden om Taekkyon te leren kennen. In 1958 gaven Dok-Ki SONG en Hwan SONG op de verjaardag van de voormalige Zuid-Koreaanse president Syngman RHEE een Taekkyon demonstratie. Pas vanaf dat moment herleefde de belangstelling voor deze kunst. Deze hernieuwde belangstelling ontstond dus nog voor de ontwikkeling van Taekwon-Do in een meer circulaire stijl in de jaren 60 en 70. Dit suggereert dat de veranderingen in Taekwon-Do, althans voor een deel op de traditie van de circulaire technieken in Taekkyon terug te voeren is. 3.2 Japanse wortels Historische context Anderzijds, had de Japanse bezetting van Korea 1894 tot 1945 een enorme invloed op het Koreaanse volk. Toen Japan in 1894 Korea binnenviel, kwam China helpen, maar werd nog in hetzelfde jaar door Japan (in de zogenaamde eerste Sino-Japanse oorlog van ) verslagen. Nadat de Koreaanse koningin Min in 1896 werd vermoord door Japanse agenten, zocht koning Kojong bescherming bij vreemde mogendheden. De Russische ambassade verborg hem bijna een jaar voor de Japanners. Later versloeg Japan Rusland in de zogenaamde Russische-Japanse oorlog ( ), en wel op een moment waarop de USA impliciet de Japanse controle op Korea erkende door middel van de Taft-Katsura-overeenkomst van Japan reduceerde daarna het Koreaanse leger en nam de regering over. De Koreaanse koning werd twee jaar later gedwongen om af te treden en in 1910 annexeerde Japan Korea officiëel. Vervolgens werden gescheiden scholen voor Koreanen en Japanners opgericht. De kwaliteit van de opleiding aan de Koreaanse scholen was laag. Er was weinig verzet van Koreanen, met uitzondering van de moord op de Japanse prins Hirobumi Ito in 1909 en de rampzalige onafhankelijkheidsverklaring van 1919 waarbij duizenden Koreaanse demonstranten door het Japanse leger werden gedood. In de loop der jaren, groeide de Japanse invloed meer en meer en werd ingrijpender. In de scholen werd niet in het Koreaans les gegeven maar in het Japanse. Veel Koreanen die in die tijd opgroeiden hebben nooit echt Koreaans leren schrijven. Tijdens de tweede oorlog werden meer dan een half miljoen Koreanen als dwangarbeiders naar Japan gesleept om met name in de mijnbouw en in de zware industrie te werken. Van deze mensen kwamen er zo n om. Koreaanse vrouwen 2

3 werden thuis als zogenaamde troostmeisjes tot prostitutie gedwongen voor het Japanse leger. 5 Toen eindelijk de vrede in 1945 kwam, hadden Koreanen geen grote sympathie meer voor de Japanners Het verbod op het beoefenen van krijgskunsten De 50-jarige bezetting van Korea door Japan had een enorme invloed op de Koreaanse vechtsport. Het Japanse onderwijs programma werd aanvankelijk geïmplementeerd in alle scholen. Dat betekende onder meer dat, voorafgaand aan het algemene verbod op de uitoefening van de krijgskunsten in 1909, alle jongens in de Koreaanse vechtkunsten Judo en Kendo werden onderwezen. Het verbod van 1909 kon een verdere beoefening van vechtsporten niet volledig voorkomen. Yeon-Hee PARK en Bong-Soo HAN denken zelfs dat het verbod er juist toe leidde dat mensen intensiever gingen trainen en wel in boeddhistische kloosters, de traditionele toevluchtsoorden voor afgedankte krijgers. Taekkyon werd ondanks zijn ongelukkige relatie met braniemakers nog steeds beoefend en wel tijdens het jeugdfestival Tan O Nol, tot deze kunst in 1920 verbannen werd. Tot de beoefenaars behoorden Dok-ki SONG en Il-Dong HAN. Volgens [33] leerde Kee HWANG (b. 1914) Taekkyon bij vrienden van de familie en Subakki bij een oom. Ook Matsutatsu Oyama (geboren Yong-I CHOI) vertelde dat hij in 1932 op een Koreaanse basisschool en van een Noord-Koreaanse boer Chabi leerde ( een combinatie van Kempo en Jiu- Jitsu ), en dat deze landbouwer hem op de boerderij van zijn vader Shaolin Kung Fu onderwees. Nam-Suk LEE en enkele van zijn vrienden begonnen te trainen nadat ze een paar boeken over vechtsporten gevonden hadden die bij de Japanse boekverbrandingen over het hoofd waren gezien. En ook Ki-Whang KIM ( ) kon nog in 1931 in Korea Judo leren ook al hadden japanners de vechtsporten verboden Japaners in Korea Het verbod op krijgskunsten strekte zich echter niet uit tot de leden van het Japanse leger die in Korea gestationeerd waren. Een aantal vooraanstaande martial kunstenaars begon hier hun carrière. Zo leerde, ten tijde van de Russisch-Japanse oorlog, de Britse judo-pionier Gunji KOIZUMI de vechtsporten Kenjutsu en Jujutsu in een Koreaanse school die door Nobukatsu YAMADA geleid werd. Een paar jaar later begon Teruo YAMAGUCHI terwijl hij in Korea gestationeerd was met lesgeven in Karate-Do Koreanen in Japan Het verbod voorkwam ook niet dat Koreanen krijgskunsten leerden in Japan. Minstens negen Koreanen hebben getraind in Japan: Yong-Sul CHOI, Geka YUNG, Hyung- Ju CHO, Won-Kuk LEE, Pyong-Jik RO, Hong-Hi CHOI, Yong-I CHOI, Ki-Whang KIM en Pyung-In YUN. Yong-Sul Choi (geboren 1904) beweert zelf dat hij vele jaren Daito-ryu Aikijujutsu geleerd heeft onder Sokaku TAKEDA. Diens opvolgers, Morihei UESHIBA, de grondlegger van Aikido, ontkent dat overigens. Later keerde Yong-Sul CHOI terug naar Korea en gaf les in Yusul (het Koreaanse woord voor Jiu-Jitsu), dat later door een van zijn studenten, Ji Han JAE, tot Hapkido omgedoopt werd ( de weg van de gecoördineerde energi ). De andere acht Koreanen beoefenden Karate-Do. Geka Yung was in Japan zoiets als hoofdtrainer van de Kanbukan ( Koreaanse Martial Arts Hall ) die later door Norio NAKAMURA in Renbukan ( martial arts training hal ) omgedoopt werd. Hyung-Ju Cho (geboren 1907) veranderde in Japan zijn naam in Neichu So, en leerde op de middelbare school Goju-Ryu Karate-Do onder Chojun MIYAGI en werd uiteindelijk in 1939 zelf Karate- Do trainer. Volgens Hancock [33] leerde Won-Kuk Lee Shotokan Karate-Do tijdens zijn jaren op middelbare school in Japan. Pyong-Jik Ro, die tijdens de Tweede Wereldoorlog aan een Japanse universiteit studeerde, trainde in deze tijd bij Gichin FUNAKOSHI. Hij verwierf zijn eerste Dan (zwarte band), voordat hij in 1944 terugkeerde naar Korea. Hong-Hi CHOI (geb. 1918) en Yong-I CHOI (geb. 1923) gingen eind jaren dertig naar Japan en ontvingen beiden hun tweede dan nog voordat ze in 1943 in het Japanse leger moesten dienen. Beide werden later beroemde karateka s. Hong-Hi Choi ging in 1938 naar Japan. Hij verwierf zijn tweede Dan in Karate-Do op Tokyo University en doceerde vervolgens op de Tokyo YMCA. Na de oorlog ging hij terug naar Korea en werd de vader van Taekwon-Do. Yong-I Choi kwam in 1937 naar Japan om aan een militaire academie te studeren. Daarna studeerde hij in Tokio aan de Takushoku Universiteit. 3

4 Hij leerde Karate-Do in de Shotokan dojo van Gichin FUNAKOSHI s, deed diens in het Japanse leger en trainde vervolgens twee jaar lang Goju-Ryu Karate-Do onder Neichu So (ook bekend als Ju- Hyung CHO, zie hierboven). Hij zou later onder zijn Japanse naam de beroemdste karateka in de wereld worden: Masutatsu Oyama. Hij was gedwongen deze naam te voeren onder de Japanse immigratie-wet. Hij werd bekend als de grondlegger van Kyokushin-Kai Karate-Do, en als de man die de stier met zijn blote hand versloeg. Ki-Whang Kim begon in 1931 met Judo. Hij verwierf vijf jaar later in de Kodokan zijn eerste Dan. Daarna leerde hij Karate-Do aan de Nihon Universiteit in Tokio en hij was er Team Captain onder de bijnaam Tyfoon. Later bracht hij, waarschijnlijk als dienstplichtigen van het Japanse leger, twee jaar in China door en leerde daar Kempo en Kung-Fu. Pyung-In Yun (geb. 1918) groeide op in Mantsjoerije, waar hij Quan-Fa leerde voordat hij zich inschreef voor een studie aan de Nihon University. Daar trainde hij met een van de stafleden, Kanken TOYAMA ( ), stichter van de Shodokan Karate-Do. TOYAMA verleende YUN de vierde Dan voordat hij terug keerde naar Korea. 4 De eerste jaren van Koreaanse onafhankelijkheid In 1943 werd het Japanse verbod om krijgskunsten te beoefenen in Korea opgeheven, eerst voor Judo en vervolgens voor Karate-Do en de Chinese vechtsporten. In de volgende twee jaar (tot de capitulatie van Japan), zouden de krijgskunsten in Korea een nieuwe opleving kennen. Het is echter onbekend wat er in Koreaanse martial wereld in deze tijd gebeurde. Ten minste vier Japanse krijgskunsten bleven ook na de bevrijding van Korea populair, zij het onder hun Koreaanse naam. De Koreanen trainden Yudo (Judo), Kumdo (Kendo), Yusul (Jiu-Jitsu) en Kongsu-Do (Karate-Do). De Korean Yudo Association werd in augustus 1945 opgericht door Mum-Suk LEE en Jin-Hee HAN en de Korean Kumdo Association (CCA) werd in Seoul opgericht in Deze bonden sloten zich op 20 November 1953 aan bij de Korean Amateur Sports Association. In hetzelfde jaar werd de Korean Yudo College opgericht met dr. Je-Hwang LEE als de eerste president. Zowel Yudo en Kumdo waren vrijwel identiek aan hun Japanse naamgenoten. Yusul en Kongsu-Do daarentegen ondergingen na de Koreaanse onafhankelijkheid enorme veranderingen. Yusul ontwikkelde zich tot Hapkido met al zijn derivaten (Kuksool, Hwarang-Do, enz.). 6 Kongsu-Do maakte de grootste veranderingen door en ontwikkelde zich via Tangsu-Do tot Taekwon-Do. 4.1 Opkomst van de Kongsu-Do Kwans De verschillende Kongsu-Do Kwans ( scholen ) onderhielden vele jaren een groot deel van de karate-stijl, waaronder de verschillende Kata s (oefenvormen) die tegenwoordig nog in veel Tangsu-Do scholen gelopen worden. Zo onderwees Hong-Hi CHOI, de vader van Taekwon-Do tot 1965 de Shorin-ryu en Shorei-ryu oefenvormen, met inbegrip van Heian 1-5, Empi, Rohai, Bassai, Kusanku, Jion, Tekki 1-3, Hangetsu en Jitte, samen met de eigen vormen, van de zogenaamde Changheon stijl. En Sihak Henry CHO [12] beweert in 1968: dat Taekwon-Do identiek is met het Japanse Karate en dat sommige Koreanen in het openbaar in gesprekken nog steeds de naam Karate gebruiken. 7 Alle deskundigen zijn het er over eens dat er twee jaar na de onafhankelijkheid ten minste vijf karate Kwans ( scholen ) in Korea ontstaan zijn. Volgens [21], waren dit eerst Cheongdo-Kwan, Mudeuk-Kwan en Yeonmu- Kwan en vervolgens in 1946 Jido-Kwan, Changmu- Kwan en Seongmu-Kwan. 8 Kee HWANG [37] beweert dat de Mudeuk-Kwan, Yeonmu-Kwan, Changmu-Kwan, Cheongdo-Kwan en Seongmu-Kwam al op het eind van de Japanse bezetting bestonden. Alle scholen waren in Seoel gevestigd, met uitzondering van de Seongmu- Kwan, die eerst in Gaesong was, maar later naar Seoul verhuisde. Ten minste twee van de Kwans werden opgericht door Koreanen, die Karate-Do in Japan geleerd hadden. Won-Kuk LEE (ook Won-Gook LEE genoemd) stichtte de Cheongdo-Kwan ( Zaal van het ware pad ) in januari 1944 na zijn terugkeer uit Japan. LEE s school was op dat moment in Yong Chun, in Seoul. Na LEE s vertrek 9 nam Duk-Sung SON de leiding over van deze school, die de grootste invloedrijkste Kwan zou worden. SON herinnert zich dat er toen vlak na tweede wereldoorlog veel gangsters en Amerikaanse soldaten in Seoul waren, met veel geweld als gevolg. 10 De Cheongdo-Kwan ondersteunde de politie en ieder die een zwarte band had kreeg een ereteken. Kee HWANG (ook Ki-Chang HANG genoemd) richtte 9 November 1945 de Mudeuk-Kwan op ( Hal van de deugden van de strijd ). Als werker aan de Japanse spoorweg in Mantsjoerije zou hij vanaf 1936 het Chinees Kuo-Shu geleerd hebben. 11 Robert SHIPLEY [54] denkt dat Kee HWANG waarschijnlijk ook een harde stijl, zoals 4

5 de Shaolin Kung-Fu, geleerd heeft. Deze gedachte wordt ondersteund door Hancock, die schrijft [33] dat Kee HWANG de Japanse Gogen YAMAGUCHI als een persoonlijke vriend ziet. YAMAGUCHI, bijgenaamd de kat, was de stichter van de Japanse Goju-Ryu Karate-Do, en hij was ook in 1939 in Mantsjoerije. HWANG zou daarom daadwerkelijk bij YAMAGUCHI getraind kunnen hebben. YAMA- GUCHI was een officier van de Japanse geheime dienst en was dicht bij de Russische grens gestationeerd. In die tijd was HWANG op zijn minst ook dicht bij de Russische grens (hij zelf meldt een verblijf in de stad Man Chu Li). Kijkend naar zijn latere beweringen, dan lijkt Kee HWANG zeker veel meer door het Japanse Karate-Do beïnvloed te zijn dan door het Chinesche Kuo-Shu. De basis Poomsae (oefenvormen) van de Tangsu-Do zijn bijna identiek aan de Kata s (oefenvormen) van het Shotokan Karate-Do. Zij omvatten de drie Kijo Poomsae (die op de drie Taikyokyu kata s gebaseerd zijn), de vijf Pyong-Ann Poomsae (gebaseerd op de vijf Heian kata s) en Basahee (Bassai). De geavanceerde Poomsae zijn echter naar Chinese vechtstijlen vernoemd, Taigukkwon ( grote alomvattende vuist of Tai Chi Chuan) of Jangkwon ( lange vuist ). Naast deze twee beroemde Kwans, waren er drie of vier andere vroege Kwans, waar we echter niet veel over weten. 12 Corcoran [21] en Kee HWANG [37] zijn het er echter over eens dat Sang-Sup CHUN in 1945 Yeonmu-Kwan opgericht had, 13 maar alles wat we verder over CHUN weten is dat hij tijdens de Koreaanse Oorlog verdween. Corcoran & Farkas [20] schrijven dat Yon-Kue Pyang (of Yun-Game Byang, Yun-Kwei Byong) in 1946 de Jido-Kwan oprichtte, terwijl Kee HWANG [37] beweert dat die Kwan al bestond vóór de Koreaanse oorlog. 14 In-Pyung YUN (ook wel geschreven als, YOON Byung-In) opende op 1 September 1946 een club aan de Kyung Sung Landbouw Hoge School. Daarna opende hij de Changmu-Kwan aan de YMCA van Seoul en noemde zijn stijl Kwonbeop ( vuist-methode ). Wellicht had Yun eerder het Chinese Quan-fa ( vuist-methode ) geleerd dat hij vervolgens onder de Koreaanse naam Kwonbeop doceerde, maar het is waarschijnlijk dat hij het Japanse Shotokan Karate-Do doceerde: daarin had hij de 4de Dan. 15 De reden voor deze schijnbare verwarring is dat veel leden van de Koreaanse YMCA tijdens de bezetting in het verzet zaten. Zij zouden er zeker op gestaan hebben dat er geen Japanse stijl in hun school onderwezen zou worden. Een tweede club werd gestart op 5 mei 1947 in het Ministerie van Verkeer geopend. Nam-Suk LEE (geboren 1925) gaf daar les. LEE nam de leiding van de Kwan over nadat YUN tijdens de Koreaanse Oorlog vermist was en officiëel dood verklaard werd. 16 YUN s studenten openden op 5 Oktober 1953 een centrale dojang in Seoul, en Nam- Suk LEE werd verkozen als tweede president. Pyong-Jik RO (of Byung-Gik NEE, Yung-Chik ROH) richtte in 1944 de Seongmu-Kwan 17 op nadat hij in Japan de eerste dan in Karate-Do ontvangen had en teruggekeerd was in Korea. Hij gaf eerst les in een boogschuttersschool in Gaesong, maar zonder veel succes. Hij probeerde het opnieuw in mei 1946, dit keer in een eigen dojang, maar die moest hij door het uitbreken van de Koreaanse Oorlog al snel weer sluiten. Uiteindelijk had hij succes en slaagde hij er in zijn dojang te heropenen aan het einde van de Koreaanse Oorlog in Minstens acht andere scholen doken op in de tijd van de Koreaanse Oorlog ( op). Deze scholen waren de Odo-Kwan, Hanmu-Kwan, Gangdeuk-Won, Gangmu-Kwan, Cheongmu-Kwan, Cheongkyeong- Kwan en Gukmu-Kwan. Kee HWANG [37] beweert dat zij al bestonden voor het uitbreken van de Koreaanse Oorlog, terwijl de Corcoran [21] zegt dat de Odo-Kwan en Seongmu-Kwan in geopend werden, de Odo-Kwan in 1953 en de Gangdeuk-Won in Verschillende bronnen geven aan dat de Seongmu-Kwan al voor de Koreaanse oorlog werd opgericht in Gaesong (hetgeen Corcoran [21] in iedere geval gedeeltelijk tegenspreekt). Hoe het ook zij, het merendeel van de scholen verschijnt ten tonele, op het eind van de jaren 40 begin jaren Het merendeel van de nieuwe Kwans waren afstammelingen van de oorspronkelijke vijf. De Hanmu-Kwan, gesticht door Yoon-Kyo LEE, is voortgekomen uit de Yeonmu-Kwan. De scholen Gangdeuk-Won, Gangmu-Kwan en Cheongmu-Kwan waren allen verbonden met Changmu-Kwan, terwijl Cheongkyeong-Kwan, Gukmu-Kwan en Odo-Kwan allen verbonden waren met de Chungdo-Kwan Noord Korea In de Democratische Volksrepubliek Korea (Noord- Korea) verdwenen vechtsporten waarschijnlijk in de jaren 1950 nadat de communisten aan de macht gekomen waren. Ze waren in ieder geval geheel verdwenen in 1981 toen Charles NICOLETTI Noord-Korea bezocht met een demonstratie-team dat onder leiding stond van Hong-Hi CHOI en Chuck SEREFF. NICOLETTI meldt dat vechtsporten in het algemeen en Taekwon-Do in het bijzon- 5

6 der zijn in Noord-Korea vrijwel onbekend. De enige krijgskunst die hij kon vinden was, Kuk Sul, een onsystematische wijze van ongewapend vechten, die werd beoefend in het leger. Privé-lessen in de krijgskunsten waren verdacht omdat ze een verzet tegen de staat zouden kunnen ondersteunen, en net als de Japanners stonden de communisten dit niet toe. Onderdrukking van de krijgskunsten gebeurde in iedere geval officiëel in communistisch China, het buurland van Noord-Korea. Nigel SUTTON [58] meldt dat de privé beoefening van vechtsporten in de Volksrepubliek China grotendeels werd onderdrukt, omdat de communisten geloofden dat wij in onze socialistische maatschappij geen behoefte hebben om te vechten en het komt niet voor dat we onszelf moeten verdedigen. 20 Er is minstens een geval bekend waarin een vechtsport leraar in Noord-Korea door een menigte mensen doodgeknuppeld werd, terwijl zij hem bespotten en uitdaagden om zijn Kung Fu te gebruiken om zichzelf te verdedigen. 21 Het verlies van de Noord- Koreaanse krijgskunsten is jammer, want ze hadden uitstekend referentie materiaal kunnen zijn voor de ontwikkeling van het Zuid-Koreaanse Taekwon-Do. 5 Streven naar eenheid 5.1 De eerste pogingen Kongsu-Do De eerste serieuze pogingen om de verschillende Kongsu- Do stijlen (Koreaans Karate-Do) te verenigen in een nationale organisatie werden gedaan tijdens de Koreaanse Oorlog. Er was al een conferentie geweest in 1946 om tot een nationale organisatie te komen. Toch werd de Korean Kongsu-Do Association pas opgericht in de jaren 50. Volgens [18] werd de bond opgericht in 1951 in Busan, met Cho Ryon CHI als voorzitter. Volgens [30] was dat pas op 25 Mei 1953, en werd er toen ook geen voorzitter gekozen. [30] meldt wel dat Young-Joo CHO, een Yudo-man, vice-president werd, en Pyong-Jik RO (stichter van de Seongmu-Kwan) uitvoerend directeur (Executive Director). Verdere bestuurders werden Kee HWANG (stichter van de Mudeuk-Kwan), Chong- Woo LEE (Jido-Kwan), Yon-Kue PYANG (Jido-Kwan), Jong-Myung HYUN (Cheongdo-Kwan), Nam-Suk LEE (Changmu-Kwan ) en In-Hwa KIM (Yudo). Pyong- Jik RO werd zowel hoofdcoach als voorzitter van de examencommissie. 22 Op een gegeven moment kwam het echter tot meningsverschillen en werd de bond weer ontbonden. 23 Niettemin maakte dit initiatief indruk. Ze beweert [54] dat de Cheongdo-Kwan vanaf dat moment tot eind 1962 zijn stijl Kongsu-Do noemt Tangsu-Do Daarnaast maakte ook de Korean Tangsu-Do Association, die in het jaar 1953 door Kee HWANG werd opgericht, aanspraak op het leiderschap van de Koreaanse Karate wereld. HWANG s eerste handboek werd gepubliceerd in Volgens [54] heette de stijl, die in de Mudeuk-Kwan onderwezen werd, in eerste instantie Hwasu-Do ( weg van de bloemenhand ), maar werd ze in de vroege jaren 50 omgedoopt in Tangsu-Do om Korea s lange culturele band met China te gedenken. 24 In 1957 kreeg HWANG een kopie in handen van het Muye Dobo Tongji ( de geïllustreerde handleiding van Martial Arts ) van ongeveer 1790 en bestudeerde het intensief. Hij gebruikte zijn verworven kennis om Tangsu-Do in verband te brengen met Subak, een martial art die al vóór de Japanse bezetting bekend was. Deze combinatie samen met een toernooi dat hij op 18 September 1958 organiseerde maakte Tangsu-Do heel succesvol. Aan het toernooi ter ere van de 60ste verjaardag van de spoorlijn namen verschillende teams van de nationale spoorwegmaatschappij deel. Het team van de spoorlijn van Seoul legde beslag op de eerste plaats. In 1960 registreerde de Koreaanse overheid Tangsu-Do als traditionele Koreaanse krijgskunst Taekwon-Do Ten derde, maakte Hong-Hi CHOI met zijn Taekwon-Do claims op het leiderschap van de Kongsu-Do wereld. In 1938 werd CHOI voor zijn opleiding naar Kyoto gestuurd. Vlak voor dat hij Korea verliet, had hij ruzie met een professioneel worstelaar die dreigde hem een voor een zijn ledematen uit te trekken als hij hem ooit nog eens zou tegenkomen. CHOI zei over dit evenement: Ik heb besloten om tijdens mijn verblijf in Japan een zwarte band in Karate te halen. 26 Hij leerde Karate-Do op de Universiteit van Tokyo, waar hij de tweede Dan verwierf. Vervolgens gaf hij les in deze kunst op de Tokyo YMCA tot hij dienst moest nemen in het Japanse leger. Tijdens zijn stationering in Pyongyang in Noord-Korea was hij als plannenmaker betrokken bij de Pyongyang Soldaten Student beweging, een Koreaanse vrijheidsbeweging. 27 Hij werd veroordeeld tot zeven jaar gevangenisstraf. Hij leerde zijn medegevangenen en bewakers Karate-Do. CHOI werd al na een paar maanden in augustus 1945 bij het beëindigen van de oorlog bevrijd. Vermoedelijk heeft deze veroordeling zijn latere carrière in het Koreaanse leger goed gedaan. Hij nam dienst in dat leger in januari 1946 als tweede luitenant. Hij werd de commandant van het Vierde Regiment Infanterie in Gwangju, waar hij aan zowel Koreanen als Amerikanen les gaf in Karate-Do. Ik ben Karate begonnen als een fysieke en mentale training voor mijn soldaten. Daarbij werd het mij duidelijk dat 6

7 wij onze eigen nationale vechtkunst moesten ontwikkelen, een vechtkunst die superieur moest zijn aan het Japanse Karate in zowel technisch als spiritueel opzicht aldus CHOI. 28 CHOI maakte snel promotie in het leger. Maar hij bleef geïnteresseerd in ongewapend vechten. Tijdens zijn stationering in Daejeon in gaf hij vechtsportles aan zowel Koreanen als Amerikanen. Toen hij in 1948 martial arts instructeur voor de Amerikaanse militaire politie school in Seoul werd, was hij al majoor. Een jaar later werd hij kolonel. In dat jaar bezocht hij de Ft. Riley Ground General School in Kansas, USA. Tijdens zijn verblijf daar gaf CHOI zijn eerste publieke demonstratie in Kongsu-Do (Koreaans Karate-Do) in de Verenigde Staten. De Koreaanse Oorlog vergrootte de aandacht voor martial arts en gaf CHOI s carrière een nieuwe impuls. De Koreaanse president Syngman RHEE zag in 1952 een demonstratie van een half uur door Koreaanse meesters. Hij was zo onder de indruk van Tae-Hi NAM s breektest (13 tegels) dat hij NAM s superieur, Hong-Hi CHOI over deze kunst ondervroeg. Vervolgens beval hij Kongsu-Do trainingen voor alle soldaten. Haeng-Ung LEE herinnerde zich later dat er in Korea in de vroege jaren 50 een tekort was aan leraren en dat het moeilijk was om een Dojang te vinden. 29 Vermoedelijk kwam dat door de jonge leeftijd van de krijgskunsten in Korea en doordat veel trainers in het leger zaten. Verschillende militaire eenheden die Kongsu-Do getraind hadden onderscheidden zich in de Koreaanse oorlog, met inbegrip van de 29e Infantry Division (opgericht in 1953 door CHOI) en de Zwarte Tijgers, een elite-eenheid, en die voor spionage en voor missies achter de vijandelijke linie opgeleid waren. Velen verloren hun leven in de oorlog. Sang-Sup CHUN (oprichter van de Yeonmu-Kwan) en Pyung-In YUN (oprichter van de Changmu-Kwan) zijn bijvoorbeeld beide nooit teruggekomen uit een militaire compagne. Chong-Woo LEE nam daarna de leiding over van de Yeonmu-Kwan en Nam-Suk LEE van de Changmu-Kwan. Na de oorlog vonden er nog steeds geheime activiteiten plaats in Noord-Korea waaraan ook Koreaanse martial kunstenaars deelnamen, waaronder Haeng-Ung LEE. Hong-Hi CHOI richtte in 1953 de Odo-Kwan op met steun van Tae-Hi NAM. De nieuwe Kwan was gebaseerd op de beginselen van Cheongdo-Kwan, die vanaf het einde van 1954 ook door CHOI geleid werd. In het midden van de jaren 1970 raakt CHOI in Zuid-Korea uit de gratie. De officiële WTF verhalen geven dan Tae-Hi NAM die CHOI in 1954 zijn rechterhand noemt 30 als enige alle krediet voor de oprichting van de Odo- Kwan Taesu-Do of Taekwon-Do De Taekwon-Do beweging begon in 1955 met een bijeenkomst op 11 April van de meesters om nog eens te proberen de Kongsu-Do scholen te verenigen. Volgens zowel CHOI als Duk-Sung SON werd in deze conferentie besloten om de naam Taekwon-Do ( de weg van de verpletterende trap-vuist ) te gebruiken. Behalve generaalmajoor CHOI nam Hwa-Chung YOO, Duk-Sung SON, Hyung-Kun LEE, Kyun-Kyu CHO, Dae-Chun CHUNG, Chang-Won HAN, Kyung-Rok CHANG, Soon-Ho HONG, Kwang-Rae KO en Jong-Myung HYUN aan de conferentie deel. Zowel SON als CHOI beweren dat ze de naam Taekwon-Do bedacht hebben. CHOI beweert dat hij gekozen heeft voor deze naam omdat het een associatie legt met Taekkyon terwijl de woorden Tangsu- Do en Kongsu-Do doen denken aan Chinese of Japanse krijgskunsten. 31 Aan de andere kant beweert SON dat hij direct verantwoordelijk was voor de keuze van de naam Tae Kwon Do en voor het popularisen ervan. 32 CHOI zegt dat de naam op 11 April 1955 gekozen werd, terwijl SON beweert dat dit pas gebeurde op de eerste vergadering van de leiding van Cheongdo-Kwan op 19 December Hoewel CHOI en de SON anders beweren, hebben we de indruk dat Taekwon-Do oorspronkelijk Taesu-Do ( de weg van de brekende trap-hand ) genoemd werd. 33 Zowel Kee HWANG [37] en Pyong-Jik RO (volgens [30]) als Soo KIM (volgens [27]) noemen Taesu-Do als eerste namen voor de vechtsporten die later Taekwon-Do genoemd wordt. Deze visie wordt ook ondersteund door Jong-Rok KIM van Kukkiwon door de uitspraak dat de Korean Taekwon-Do Association (KTA), oorspronkelijk Korean Tae Soo Do Association heette. Verder memoreert Shipley [54] dat de vroegste organisatie waarvan ik persoonlijk weet dat ze deze naam [Taekwon-Do] gebruikt, was, in 1962, de Cheongdo-Kwan (daarvoor sprak men over Kongsu-Do). 34 Het gebruik van de naam Kongsu-Do zeven jaar nadat waarschijnlijk de naam Taekwon-Do ingevoerd is, is enigszins paradoxaal, gezien het feit dat Duk-Sung SON de hoofdtrainer was van Cheongdo-Kwan. Om deze reden wordt in de discussie hieronder over de komende jaren de naam Taesu-Do gebruikt en niet Taekwon-Do, ook al erkennen zowel CHOI als SON (beiden een belangrijke autoriteit betreffende de gebeurtenissen in die jaren) het gebruik van de naam Taesu-Do niet. 5.2 Een eerste stap Na de ontmoeting in 1955 ging de tweestrijd tussen de Kwans de daaropvolgende jaren gewoon door. Een tijdje was Kee HWANG s Korean Tangsu-Do Association tamelijk succesvol, en HWANG s pogingen om Tangsu-Do met de oude vechtkunst Subak te associëren, leken vruchten af 7

8 te werpen. Na een vergadering in juli 1959 verenigde de Korean Kongsu-Do Association en de Korean Tangsu-Do Association zich en vormden samen de Subak-Do Association met als doel het lidmaatschap aan te vragen van de Korean Amateur Sports Association (Kasa). Ze hoopten dat door hernieuwde solidariteit de aanvraag voor lidmaatschap gehonoreerd zou worden om toegang te krijgen met als argument dat de Subak-Do Association alle oorspronkelijke Kwans in een verenigde groep omvat. 35 De aanvraag werd afgewezen. 36 Na HWANG s mislukking was generaal CHOI de nieuwe leider van Koreaanse Karate-Do. Hij dankte de invloed van zijn Taesu-Do stijl voor een groot deel van zijn verbintenis met het leger. Alle Koreaanse mannen waren verplicht drie jaar in militaire dienst, en in het leger werd Taesu-Do geïnstrueerd en niet Tangsu-Do. 37 In 1959 werd met de steun van generaal CHOI, de Korean Taesu-Do Association (KTA) voor het eerst opgericht. De Subak-Do Association probeerde na de afwijzing door het KASA politieke steun van Hong-Hi CHOI te krijgen. Dit resulteerde in september 1959 in een conferentie voor deze twee groepen en leidde tot de oprichting van een nieuwe organisatie. 38 Toen Hee-Il CHO (geb 1940) in 1961 als drager van de vierde Dan in Tangsu-Do dienst nam in het leger werd hij Taesu-Do leraar en leerde hij de Changheon oefenvormen van CHOI. Daarom wordt hij nu gezien als een van de eerste Taekwon-Do leraar. De invloed van het leger was in de martial arts altijd al zeer groot en CHOI oogstte de beloning daarvan. De invloed van de Zuid-Koreaanse militairen op het Taekwon-Do werd hierdoor alleen nog maar groter. 6 Eenheid 6.1 Historische achtergrond Op 16 mei 1961 kwam de Tweede Republiek in Zuid- Korea door een staatsgreep) ten val en kwam generaal Chung-Hee PARK aan de macht. Hij werd in 1963 tot president van de Derde Republiek uitgeroepen en in 1967 en 1971 herkozen. In 1972 ontbindt hij de Nationale Assemblee (het parlement) en schort de grondwet op. Hij breidt zijn macht uit en wordt aan het eind van dat jaar president van de Vierde Republiek. Hij wordt opnieuw herkozen in december 1978, maar wordt in 1979 vermoord door de chef van zijn inlichtingendienst. Park regeert Zuid-Korea dan al 18 jaar als dictator. Zijn militaire achtergrond had een enorme invloed op de ontwikkeling van het Taekwon- Do. 6.2 Eenheid Generaal CHOI ondersteunde de staatsgreep. Dat gaf CHOI veel invloed op de militaire regering. 39 De KTA belegde op 14 September 1961, na de staatsgreep, een bijeenkomst. CHOI werd hierbij vanwege zijn invloed op de regering tot president gekozen. Een aantal mensen was niet gelukkig met dit besluit waaronder Kee HWANG en Yon-Kue PYANG (oprichter van de Jido- Kwan). Deze twee protesteerden en verlieten de organisatie voor goed. 40 De Cheongdo-Kwan, toendertijd de grootste civiele sportschool in Korea, 41 ondersteunde het protest van de Subak-Do Association, Kee HWANG s organisatie, niet: ze was voor eenheid onder de KTA. 6.3 Dissidenten Ook anderen verzetten zich. Verzet was echter zinloos. De KTA werd 25 Juni 1962 lid van de KASA en in januari 1964 lid van de Korean Athletic Association. Op 24 Oktober 1962 werd Taesu-Do ook een officiële deelnemer aan het 43ste Jaarlijks Nationale Festival van de Republiek Korea 42 zelfs zonder officiele wedstrijdregels: die werden pas op 3 november door het KTA opgesteld (en moesten tot 1967 vier keer bijgesteld worden). In 1962 kwamen veel leraren terug naar de KTA toen besloten werd om alle dragers van een zwarte band opnieuw te testen (wat gezien de kennelijke steun van het PARK regime nogal dreigend overkwam). Nieuw testen werd noodzakelijk geacht om een nationale standaard in te kunnen voeren. Kee HWANG, oprichter van de Mudeuk-Kwan, bleef de meest prominente tegenstanders van de KTA, met als gevolg dat aanhangers van de KTA hem vaak lastig vielen. Het KTA probeerde de licentie van de Mudeuk-Kwan van het ministerie van Onderwijs te laten intrekken, maar Hwang won de zaak bij het Hooggerechtshof. 43 Volgens [54] werd HWANG s huis zelfs als gevolg van zijn verzet tegen Taesu-Do door onbekenden gedeeltelijk verbrand. HWANG verhuisde uiteindelijk (in mei 1974) naar de Verenigde Staten. Daar onderwijst hij sindsdien Tangsu-Do. 7 Internationalisering De nationale Korean Taesu-Do Association had het streven naar internationalisering altijd gesteund. Taesu- Do showteams bezochten Zuid-Vietnam en Taiwan in De kunst werd (ook 1959) geïntroduceerd in de VS, en daarna in Zuid-Vietnam (1962), Thailand ( ), Maleisië ( 1962), Hong Kong ( ), Canada (1964), Singapore (1964), West-Duitsland (1964), Italië (1965), Turkije (1965) en de Verenigde Arabische Emiraten (1965). Hong-Hi CHOI had persoonlijk als gepensio- 8

9 neerde twee-sterren generaal en als ambassadeur in 1962 Taesu-Do in Maleisië ingevoerd. 44 De inspanningen om te internationaliseren worden na de Olympische Spelen in Tokio in 1964 nog verhoogt. Op 5 augustus 1965 wordt de KTA omgedoopt tot Korean Taekwon-Do Association. In hetzelfde jaar leidt Hong-Hi CHOI een reis door 14 landen in een goodwill mission voor Taekwon-Do. 45 De spelen in Tokyo inspireerden de voorzitter van de KASA, Gwan-Sik MIN, ertoe om in 1966 voor te stellen om een nationaal opleidingscentrum te bouwen waarin Koreaanse sporters zich op internationale wedstrijden zouden kunnen voorbereiden. Voorzitter PARK aanvaardde dit voorstel. Als reactie hierop werd op 22 Maart 1966, de International Taekwon- Do Federation (ITF) opgericht met Hong Hi CHOI als president. 46 Onder de ITF verspreidde Taekwon-Do zich naar Nederland (1966), Taiwan (1967), Engeland (1967) en elders markeert het hoogtepunt van generaal CHOI s carrière in Korea. Dit jaar nodigde hij Masutatsu Oyama, toentertijd een van de beroemdste karateka s in Japan, om naar Seoul te komen om te praten over de mogelijkheid om Oyama s Kyokushinkai Karate-Do te veranderen in Taekwon-Do. Taekwon-Do werd in Korea in de jaren 70 steeds belangrijker. Op 19 November 1971 werd begonnen met de bouw van het Kukkiwon, het Taekwon-Do hoofdkwartier in Seoul. Op 30 november 1972 werd het gebouw ingehuldigd. Op 14 Februari 1972 werd Taekwon-Do opgenomen in het officiële leerplan van de Koreaanse basisscholen en op 31 Augustus in het leerplan van de middelbare scholen. Op 5 December 1972 werd de National High School and Middle School Taekwon-Do Federation opgericht. Op 28 December volgde de oprichting van de National Collegiate Taekwon-Do Federation. 8 Een scheuring In 1973 kwam het tot een splitsing tussen Hong-Hi CHOI en het KTA. CHOI was van plan om in 1974 naar Toronto te verhuizen en het hoofdkantoor van de ITF mee te nemen. Dit plan schokte Un-Yong KIM, president van de KTA. Hij vond dat het internationale Taekwon-Do hoofdkwartier in Korea moest blijven. Het resultaat was dat KIM de band tussen de KTA en de ITF verbrak en dat hij de vorming van een nieuwe organisatie, de World Taekwon-Do Federation (WTF), ondersteunde. Deze organisatie werd opgericht tijdens de eerste Taekwon-Do wereldkampioenschappen die van 25 tot en met 28 Mei 1973 gehouden werden in de Kukkiwon. Op de laatste dag van het toernooi was de officiele oprichting van de nieuwe organisatie een feit. CHOI s reactie was dat hij een jaar later, met de hulp van J.C. KIM, de ITF Taekwon- Do wereldkampioenschappen in Montreal organiseerde. Hiermee maakte hij duidelijk dat hij van plan was om te concurreren met de WTF in Seoul. De kloof tussen de ITF en de WTF groeide in de loop der jaren. In september 1977 schoffeerde Hong-Hi CHOI president Chung-Hee PARK van de Koreaanse Republiek in het openbaar. Hij beschuldigde PARK er van dat hij Taekwon-Do voor zijn politieke intenties misbruikte. 47 Ook deed CHOI Noord-Korea een paar vredesvoorstellen en leidde hij gedurende tien dagen een showteam door dit land. Tijdens deze reis ontmoette hij niet alleen zijn broer (die hij al twintig jaar niet meer gezien had) en een van zijn tantes, maar ook president Il-Sung KIM, die vrijwel nooit dit soort audiënties toestond. Zo danken we de verspreiding van Taekwon-Do in Noord-Korea aan CHOI en kan dit gezien worden als zijn bijdrage aan de Koreaanse eenwording. Door zijn bemoeienissen met Noord-Korea wordt hij door sommige Zuid-Koreanen als verrader beschouwen. 8.1 Slotwoord Hierboven zijn dus de beginjaren van Taekwon-Do beschreven. Taekwon-Do begon als Kongsu-Do. Aanvankelijk was het vrijwel identiek aan het Japanse Karate- Do, zoals dat tijdens de Japanse bezetting geleerd kon worden. In de jaren 50 ontwikkelde Kongsu-Do nieuwe nationalistische paradigma s, onder meer Kee HWANG s Tangsu-Do en Hong-Hi CHOI s Taekwon-Do. HWANG probeerde Tangsu-Do te verbinden met Subak, de vechtkunst met een chineese achtergrond. Terwijl CHOI Taekwon-Do met de inheemse kunst van Taekkyon verbond. Zowel Subak als Taekkyon vertegenwoordigen voor vele Koreanen de zuiverheid van de natie van voor de Japanse invasie. Met de militaire coup in 1961 kreeg CHOI s droom de overhand en in 1973 werd Taekwon-Do verspreid over de hele wereld en bloeide als een unieke trap-stijl. Veel Koreanen willen niet onder ogen zien hoeveel ze te danken hebben aan Chinese en Japanse krijgskunsten omdat ze denken dat deze aanvankelijke afhankelijkheid afbreuk doet aan de huidige status van Taekwon-Do. Dat is niet terecht: Ten eerste als de Chinese wortels de status van Taekwon-Do zouden verzwakken dan zou dat in dezelfde mate gelden voor het Okinawa Kempo en het Japanse Karate-do: beiden zijn immers afgeleid van het Chinese Quan-Fa. De status van Taekwon-Do als een aparte krijgskunst staat niet ter discussie. Het is waar dat Taekwon-Do aanvankelijk slechts een Koreaanse Karate- Do was, maar het is nu onder leiding van de ITF, WTF en andere organisaties ontwikkeld tot een onafhankelijke Koreaanse stijl. Ten tweede begon Karate-Do, zoals het de Verenigde 9

10 Staten van vandaag beoefend wordt, oorspronkelijk voornamelijk als Kongsu-Do. Atlee CHITTIM leerde Kongsu- Do in Korea in 1948 en sloot zich bij zijn terugkeer in de VS aan bij de Karate Association. In 1956 maakte hij het voor Jhoon RHEE, de Vader van de Amerikaanse Taekwon-Do mogelijk om naar de Verenigde Staten te komen. Hoewel Allen STEEN, een leerling van RHEE, oorspronkelijk Kongsu-Do geleerd had, wordt hij door John CORCORAN toch als pionier van het Amerikaanse Karate gezien. Tot de leerlingen van STEEN behoren grootheden als Pat BURLESON (de godfather van de open Tunier toernooien in Amerika), Skipper MUL- LINS (Amerikaans Karate kampioen), Fred WREN (een andere Amerikaanse Karate kampioen) en Mike ANDER- SON (een Amerikaanse Karate pionier). Ernest LIEB leerde Kongsu-Do van Il-Sup CHUN, en werd later de eerste voorzitter van de Amateur Athletic Unie (AAU), afdeling Karate, en voorzitter van de American Karate Association. Al deze voorbeelden tonen duidelijk aan dat Koreaanse trainers in hoge mate verantwoordelijk zijn voor de verspreiding van de Karate-Do in Amerika en daarvoor het respect van de andere karateka verdiende. Tenslotte, en wellicht als belangrijkste, vindt men een bevestiging van de waarde van Taekwon-Do in de bliksemsnelle groei van diens faam en in de graad van bekendheid die Taekwon-Do daadwerkelijk heeft. Voetnoten 1. Dit soort beweringen kan men bijvoorbeeld lezen op de officiële pagina s van het Kukkiwon, or.kr/eng/tkbook/tkhistory.asp, of van de KTA, intro01.html. In 1991 verscheen met het boek [41] van Yong-Ok KIM de eerste publicatie in Korea waarin dit verhaal als legende afgedaan wordt. Ook [39] doen geen poging om het ontstaan van Taekwon-Do met deze legende in verband te brengen maar verwijzen naar Japanse en Chinese wortels. 2. Net zoals het Boeddhisme stammen de houdingen van dit soort (oorspronkelijk bewapende) standbeelden ook uit India zodat, als de toeschouwer vindt dat de standbeelden vroege Taekwondo houdingen laten zie, Taekwon-do zelf ook uit China of uit India moet komen; zie ook [32, p. 26]. 3. In het westen bekender onder naam Kung Fu. 4. Recent onderzoek trekt de visie dat de Hwarang een orde van krijgers zou zijn in twijfel; zie hiervoor bijvoorbeeld [32, p. 26 en volgende] en het artikel The Myth of Hwarang, com/neue-strassenbahn/hwarang.html. 5. Waaronder veel minderjarige meisjes. Tot op heden heeft Japan deze misdaad officiëel nog niet toegegeven en hier nog nergens zijn verontschuldigingen voor aangeboden. 6. Zie hiervoor uitgebreid Hapkido and related arts in Korea. 7. Taekwon-Do is identical to Japanese karate ; some of the Korean public still uses the karate pronunciation in conversation. 8. Deze opsomming komt in hoge mate overeen met die in [39] behalve dat vanaf de Koreaanse oorlog ( ) Jido-Kwan als nieuwe naam gevoerd wordt voor de Yeonmu-Kwan. Daarmee klopt het vijftal van de stichtingsscholen precies. 9. LEE voelde zich na zijn weigering om samen met zijn school lid te worden van de regeringspartij gedwongen naar Japan te vluchten. Deze gebeurtenis wordt in [39] verzwegen. 10. Fighting was rampant. 11. In het Westen beter bekend onder de naam Kung Fu. 12. Meer informatie hierover vindt men in [39]. 13. Volgens [39] was de oprichting in Volgens [39] werd in 1946 de Yeonmu-Kwan opgericht. Deze kwan werd door Yon-Kue PYANG en Chong-Woo LEE na de vermissing van CHUN, dus nog tijdens de Korea Oorlog (ongeveer 1952), omgedoopt in Jido-Kwan. 15. Volgens [39] had hij de 5-de Dan. 16. Volgens [39] kreeg deze school pas na de heropening na de Korea Oorlog de naam Changmu-Kwan. Daarvoor, dus onder Pyung-In YUN, heette deze school gewoon YMCA Kwonbeop Bu. 17. Volgens [39] was dit ook Volgens [39] werden naast de vijf eerste Kwans na de Korea Oorlog nog vier andere Kwans gesticht, en wel de Odo-Kwan (zonder precieze stichtingsjaartal), de Gangdeuk-Won (1956), de Hanmu-Kwan (eveneens in 1956) en de Jeongdo-Kwan (al in 1954), die in bovenstaande opsomming niet opgenomen is. 19. Volgens [39] zijn de Annex-Kwans van de Cheongdo-Kwan de scholen Cheongryeong-Kwan in Gwangju, Gukmu-Kwan in Incheon, Jeongdo-Kwan in Seoul en de Odo-Kwan, die in wezen bestond uit militairen die door Hong-Hi CHOI beïnvloed konden worden. 20. in our socialist society we do not need to fight or be able to defend ourselves. 21. beaten to death by a crowd armed with clubs, who urged him to use his gongfu to defend himself. 22. the master instructor ; the chair of the rank promotion committee. 23. Volgens [39] viel de Kongsoodo vereniging al na een paar maanden na de oprichting uit elkaar. 24. Koreas long cultural brotherhood with China 25. the Korean traditional Martial Art 26. I resolved to become a black belt holder in Karate while I was in Japan. 27. the planner of the Korean Independence Movement, known as the Pyongyang Student Soldiers Movement 28. I began to teach Karate to my soldiers as a means of physical and mental training. It was then that I realized that we needed to develop our own national martial art, superior in both spirit and technique to Japanese karate. 29. there was an instructor shortage ; it was hard to find a dojang 30. his righthand man in connoted Chinese or Japanese martial arts 32. directly responsible for searching out and popularizing the original name of Tae Kwon Do 33. Deze en de inzichten hieronder worden voor het merendeel in [39] bevestigd. 34. The earliest organisation that I personally experienced using this name Taekwondo was the Chongdokwan association around 1962 (they had previously gone under kong soo do). 35. contained all of the original kwans in one united group 36. Volgens [39] is de situatie wat ingewikkelder. Hong Hi CHOI forceerde in 1959 de oprichting van een eerste Korean Taekwon-Do Association (KTA 1959 hieronder) met zichzelf als de eerste voorzitter. Door interne geschillen viel die organisatie al het 10

11 jaar erop uiteen. Kee HWANG verliet de KTA 1959 en richtte op 30 Juni 1960 de Koreaanse Soo Bahk Do Association op (door de naam van zijn Koreaanse Tang Soo Do Association te veranderen). Hij kon die bond, dankzij de goede politieke contacten, snel tijdens de onrust na de studentenrevolte in dat jaar registreren bij het KASA. Dit ergerde alle andere Kwan leiders in hoge mate, omdat het nu niet meer mogelijk was de juiste KTA te registreren: slechts een bond per sport was toegestaan. Na de militaire staatsgreep in 1961, werd het KASA-register op last van de overheid genivelleerd. Dit maakte de weg vrij voor het in september 1961 opnieuw opgerichte KTA om zich te registreren bij het KASA. 37. Volgende [39] drukte Generaal CHOI vanaf 1955 de naam Taekwondo door in het leger. Vijf jaar later waren dus heel veel, zo niet alle, jonge Koreaanse mannen met de naam Taekwondo in aanraking gekomen. 38. Volgende [39] waren Kee HWANG en generaal Hong Hi CHOI in die tijd de twee grote tegenpolen. Hun meningsverschillen leverden spannende machtsstrijd op. Eerst dreef CHOI, gesteund van zijn militaire machtspositie ondanks verzet van HWANG, de naam Taekwon-Do door bij de oprichting van de KTA Na de ineenstorting van de KTA 1959 richtte HWANG in 1960 de KSA op en liet die nog in hetzelfde jaar officieel registreren: hierdoor had hij de overhand. Na de militaire staatsgreep werd die inschrijving per decreet van de overheid opgeheven. Het KTA word opnieuw gevormd, nu als de Koreaanse Taesoodo Association echter zonder CHOI (die inmiddels ambassadeur was in Maleisië). 39. Volgens [39] was de militaire staatsgreep echter een hel voor generaal Hong-Hi CHOI. Want er was duidelijk een conflict met de leider van de staatsgreep, de later president Chung-Hee PARK: CHOI verliet Korea en werd ambassadeur in Maleisië. De ontwikkelingen in Zuid-Korea tot zijn terugkeer in 1965 verliepen verder zonder hem. Hij was er dus niet bij toen de KTA opnieuw opgericht werd en hij werd er ook geen president van. Dat werd (vanaf december 1962) Myung-Shin CHOI. 40. Volgens [39] was er tegelijkertijd een wisseling van generatie. De eerste generatie, die haar martial arts opleiding hoofdzakelijk in Japan en China genoten had, verloor langzaam haar invloed Sang-Sup CHUN en Pyung-In YUN waren verdwenen in de Koreaanse oorlog, Won-Kuk LEE was naar Japan gevlucht, en Hong-Hi CHOI was ambassadeur in Maleisë. De jongere generatie was eerder bereid om compromiën te sluiten en wilde eenheid. Daarop trokken Kee HWANG en Yon-Kue PYANG zich uit protest terug uit de leiding van hun school. Dit leidde tot hevige meningsverschillen en onder meer tot een splitsing van de Mudeuk Kwan. Uiteindelijk sloten beide scholen zich zonder hun oprichter aan bij het KTA. 41. the largest civilian gym in Korea 42. Volgens [39] en ook volgens officiële KTA opgaven (zie www. koreataekwondo.org), was de eerste deelname aan de 44-ste Nationale sportkampioenschappen in oktober attempted to have the Mudokkwans charter with the Ministry of Education revoked; under the Korean Supreme Court 44. Deze krijgskunst werd toentertijd in het buitenland gewoonlijk aangeduid als Koreaans Karate. Ex-General Hong-Hi CHOI sprak daarentegen over Taekwondo, terwijl men in Korea zelf nog steeds over Taesoodo sprak. Ook stuurde hij volgens [39] vanaf 1962 op eigen houtje Taekwondo -leraren naar Vietnam. Op deze manier gaf hij deze naam internationale bekendheid, en bereidde hij daarmee de latere naamsverandering voor. 45. Hong-Hi CHOI kwam in 1965 uit Maleisië terug naar Korea en werd gelijk tot de nieuwe (derde) president gekozen van de KTA. In deze tijd dreef hij eindelijk de naamsverandering tot Taekwondo door. Volgens [39] moest hij echter deze positie al na jaar opgeven door voortdurende onenigheid met de leiders van de Kwans. 46. Volgens [39] was de oprichting van de ITF de reactie van Hong- Hi CHOI op zijn (gedwongen) aftreden als president van de KTA. Om hem weg te houden van verdere interne (nationale) Taekwondo ontwikkelingen steunde de KTA zijn streven om een internationale Taekwondo vereniging te stichten. 47. using Taekwon-Do for his political ends. Referenties [1] Amos, Daniel Miles, Marginality and the Heros Art: Martial Artists in Hong Kong and Guangzhou (Canton), Dissertation (Anthropologie), U.C.L.A., [2] Anonym, The founder of Moo Duk Kwan admonishes the Martial Arts Trend to Sports, Martial Arts Sports, Jan.- Feb. 1976, pp [3] Anonym, Introducing the Korea Yudo College, Seoul, no Date. [4] Anonym, Man of the Year: Hwang Kee, Black Belt Yearbook, 22, 1990, pp [5] Anthony, Michael, Song Moo Kwan: School of the Evergreen Tree, Taekwondo Times, Summer 1983, pp [6] Anonym, Traditional Taekyun kept alive by Purists, World Taekwondo, 1:2, Sommer 1977, pp [7] Asian-Pacific Congress of Health, Physical Education and Recreation (Taipei: Aug , 1975), Taipei: International Council on Health, Physical Education and Recreation, [8] Barry, David, Interview mit Bong-Soo Han, Los Angeles Herald Examiner, 8. Oct., [9] Beasley, Jerry, The Development of American Karate: History and Skills, Bemjo Martial Arts Library, [10] Buonocore, Bud, The GI Budoka, Black Belt, Feb. 1974, p.47. [11] Burdick, Dakin, People and Events of Taekwondos Formative Years, Journal of Asian Martial Arts, Vol. 6.1, [12] Cho, Shihak Henry, Korean Karate: Free Fighting Techniques, Tokyo: Charles E. Tuttle, [13] Choe, Song-Nam, Kwonbop Kyobon (Boxing Text), Seoul: [14] Choi, Hong-Hi, Taekwon-Do: The Art of Self-Defence, Seoul: Daeha Publication Co., [15], Taekwondo (The Korean Art of Self-Defense), Missasauga, Ontario: International Taekwon-Do Federation, [16], Taekwon-Do: The Korean Art of Self-Defence, Missasauga, Ontario: International Taekwon-Do Federation, (15 volumes.) [17] Chun, Richard, with Paul H. Wilson, Tae Kwon Do: The Korean Martial Art, New York: Harper & Row,

12 [18] Chung, Nak-Yong, Tae Kwon Do: Korean Karate, New York, NY: World Tae Kwon Do Association, ca [19] Clark, Donald, Vanished Exiles: The Prewar Russian Community in Korea, Korean Studies: New Pacific Currents, Hrsg. Dae-Sook Suh, Honolulu: Center for Korean Studies, Univ. of Hawaii, [20] Corcoran, John & Emil Farkas, Martial Arts: Traditions, History, People, New York, NY: Gallery Books, [21] Corcoran, John, Emil Farkas & Stuart Sobel, The Original Martial Arts Encyclopedia: Tradition, History, Pioneers, Los Angeles, CA: Pro-Action Publishing, 1993 (2nd edition of the previous reference). [22] Dailey, Milo, Master Haeng Ung Lee, Kick, 3:4, April 1982, pp.20-27, 64. [23] DeMarco, Michael, The Origin and Evolution of Taijiquan, Journal of Asian Martial Arts, 1:1, Jan. 1992, pp [24] Dower, John, War without Mercy: Race and Power in the Pacific War, New York: Pantheon Books, [25] Draeger, Donn, Modern Bujutsu and Budo, New York: Weatherhill, [26] Draeger, Donn & Robert Smith, Comprehensive Asian Fighting Arts, Tokyo: Kodansha International, [27] Dussault, James & Sandra, Grandmaster Nam Suk Lee, Inside Tae Kwon Do, 2:5, Okt. 1993, pp [28], Grandmaster Nam Suk Lee, Inside Tae Kwon Do, 3:6, Dec. 1993, pp [29] Fairbank, John F., Edwin Reischauer & Albert Craig, East Asia: Tradition & Transformation, Boston: Houghton-Mifflin, 2nd edition, [30] Frankovich, Robert, Tradition and Practice of Tae Kwon Do Song Moo Kwan (including History, Techniques and Poomse), Robert Frankovich, [31] Gluck, Jay, Zen Combat: A complete guide to the Orienal arts of attack and defense, New York: Ballantine Books, [32] Gu, Hyosung, Aggression, Nationalismus und Kampfsport in Ostasien, Universität Hamburg, Diplomarbeit, WS 1993/94; his_k.htm [33] Hancock, John, The History of Tang Soo Do, Inside Tae Kwon Do, 3:2, Apr. 1994, pp [34] Hassell, Randall, Shotokan Karate: Its History and Evolution, St. Luis, MO: Focus Publishers, [35] Henning, Stanley E., The Chinese Martial Arts in Historical Perspective, Military Affairs, 45, Dec. 1981, pp [36] Higaonna, Morio, Fundamental Techniques, Volume 1 of Traditional Karatedo, Tokyo: Minato Research and Pub. Co., [37] Hwang, Kee, Tang Soo Do (Soo Bahk Do), Seoul: Sung Moon Sa, [38] Ivan, Dan & Dug, Teruo Yamaguchi and the Spiritual Power of Karate: Believe or Die, Karate Illustrated, March 1984, pp [39] Kang, Won Sik & Lee, Kyong Myong, Portions of The Modern History of TaeKwonDo, Bokyung Moonhwasa, Seoul pub/the_dojang/digests/history.html, documents/tkd_history.pdf. [40] Kim, Jeong-Rok, Taekwondo Kyobon (Taekwondo Textbook), Seoul: Sorim (Seo Lim) Publishing Co., [41] Kim, Yong-Ok, Principles of the Structure of the Taekwondo-Philosophy, [42] Koizumi, Gunji, My Study of Judo, New York: Cornerstone Library, [43] Korea Taekwondo Association, A National Sport, Taekwondo, Seoul: K.T.A., [44] Macuch, Ted, Who Really Started Tae Kwon Do?, Self- Defense World, 1:6, Nov. 1975, p.27. [45] McCarthy, Mark & George R. Parulski, Taekwon-Do: A Guide to the Theories of Defensive Movement, Chicago: Contemporary Books, [46] McCarthy, Patrick, The Search for the Bubishi, Dojo, Summer 1995, pp [47] Mulling, Craig, Sport in South Korea: Ssirum, the YMCA, and the Olympic Games, Sport in Asia and Africa, Hrsg. Eric A. Wagner, New York: Greenwood Press, [48] Park, Yeon Hee, Yeon Hwan Park & Jon Gerrar, Tae Kwon Do: The Ultimate Reference Guide to the Worlds Most Popular Martial Art, New York: Facts on File, [49] Pia, John Della, Koreas Mu Ye Do Bo Tong Ji, Journal of Asian Martial Arts, 3:2, 1994, pp [50] Press Commission of the Chinese Olympic Committee, Chinas Sports in Ancient Times, P.R.C., [51] Pringle, Wes, Letter to Editor, Black Belt, June [52] Reed, Richard, The Richard Reed/Haeng Ung Lee Story in Korea, Taekwondo World, Summer 1994, pp [53] Sharrah, J.T., Korean Odysses, Part II, Karate Illustrated, Nov. 1981, pp.76-79, 95. [54] Shipley, Robert, Letter to the Editor, Black Belt 13:8, Aug. 1975, pp [55] Simpkins, Alex & Annellen, Duk Sung Son: The Tradition Continues, Inside Taekwondo, 1:1, Dec. 1992, pp [56] Simpkins, Annellen & Alex, The Force of Chung DO Kwan Tae Kwon Do, Inside Taekwondo, 4:4, Apr. 1995, pp

13 [57] Son, Duk Sung & Robert J. Clark, Black Belt Korean Karate, Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall, [58] Sutton, Nigel, Gongfu, Guoshu & Wushu: State Appropriation of the Martial Arts in Modern China, Journal of Asian Martial Arts, 2:3, 1993, pp [59] Suzuki, Tetsuo, Karate-Do, [60] World Taekwondo Federation, Traditional Taekwondo Yearbook, Seoul: [61] Yates, Keith, Allen Steen: Father of Texas Blood-n-Guts Karate, Kick Illustrated, 3:4, Apr. 1982, pp.32-38, 46, 76. [62], Part II, Allen Steen: Father of Texas Blood-n- Guts Karate, Kick Illustrated, May 1982, pp [63] Young, Robert, The history and development of Tae Kyon, Journal of Asian Martial Arts, 2:2, 1993, pp

Karate. 空 手. Een werkstuk gemaakt door Chuck Beekhuizen.

Karate. 空 手. Een werkstuk gemaakt door Chuck Beekhuizen. Karate. 空 手 Een werkstuk gemaakt door Chuck Beekhuizen. 1 Inhoud: 1 Wat is karate. 2 Karateles. 3 Examen. 4 Hollywood. 5 Japanse vertalingen. 6 Dojo etiketten 2 Karate. Ik houd mijn spreekbeurt over karate,

Nadere informatie

Marc Theeboom Weerbaarheid is meer dan een trukendoos vol vechtsporttechnieken

Marc Theeboom Weerbaarheid is meer dan een trukendoos vol vechtsporttechnieken Marc Theeboom Weerbaarheid is meer dan een trukendoos vol vechtsporttechnieken Hij is als hoofdtrainer nog altijd actief in de omgeving waar hij als kleine jongen zijn eerste stappen in de sport zette.

Nadere informatie

Wat betekenden de verschillen tussen Noord en Zuid-Korea voor de Koude Oorlog? (conclusie)

Wat betekenden de verschillen tussen Noord en Zuid-Korea voor de Koude Oorlog? (conclusie) Praktische-opdracht door J. 1743 woorden 12 september 2011 6,1 32 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdvraag Wat betekenden de verschillen tussen Noord en Zuid-Korea voor de Koude Oorlog? (conclusie)

Nadere informatie

Herkomst van Taekwondo

Herkomst van Taekwondo Herkomst van Taekwondo Mensen zijn voortdurend bezig te overleven. Dat was vroeger zo en is nu nog steeds zo, op een ietwat gewijzigde manier. Daarbij hoorde voorheen niet alleen de belangrijke taak om

Nadere informatie

LEERSTOF voor 6 kup (groen)

LEERSTOF voor 6 kup (groen) LEERSTOF voor 6 kup (groen) 1. Historische achtergrond Tul (TAEKWON-DO YOKSA) WON-HYO was de naam van de monnik die het Boedhisme introduceerde in de Silladynastie in het jaar 686 van het jaar des heren

Nadere informatie

Werkstuk bewegingsonderwijs

Werkstuk bewegingsonderwijs Werkstuk bewegingsonderwijs Taekwon-Do 26-6-2010 Door: Edwin Wanner Klas: V5B Inhoudsopgave 0. Inhoudsopgave.. Pagina 2 1. Plan van aanpak.. Pagina 3 2. Logboek.. Pagina 4 3. Vragen van het interview..

Nadere informatie

Spreekbeurt LO Teakwondpooo

Spreekbeurt LO Teakwondpooo Spreekbeurt LO Teakwondpooo Spreekbeurt door een scholier 1181 woorden 21 januari 2002 7,4 136 keer beoordeeld Vak LO Mijn spreekbeurt gaat over Taekwon-do. Vanaf september 1999 zit ik zelf ook op deze

Nadere informatie

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Dit hoofdstuk gaat over opstand in Amerika, Frankrijk en Nederland. Deze opstanden noemen we revoluties. Opstand in Amerika (1775). De

Nadere informatie

INTERVIEW HANS SEGERS TBV NFK

INTERVIEW HANS SEGERS TBV NFK SPORTSCHOOL SEGERS INTERVIEW HANS SEGERS TBV NFK Zoetermeer, 1 mei 2013 ALGEMEEN: Mijn leeftijd is 64 jaar Naast de sportscholen ben ik werkzaam als Project Accountant bij Tebodin the Netherlands bv in

Nadere informatie

De geschiedenis van Karate-Do en Kyokushinkai

De geschiedenis van Karate-Do en Kyokushinkai De geschiedenis van Karate-Do en Kyokushinkai Kara-te betekent 'lege hand'. Vrij vertaalt betreft het de 'kunst van het vechten zonder wapens', gebruik makend van delen van het lichaam die als wapen kunnen

Nadere informatie

GESCHIEDENIS VAN HET TAEKWON-DO

GESCHIEDENIS VAN HET TAEKWON-DO Auteurs: Karel van Orsouw - 9 de Dan oktober 2017 Sytze van der Meer - 5 de Dan Copyright stichting - 2017 GESCHIEDENIS VAN HET TAEKWON-DO 1. HISTORISCHE ACHTERGRONDEN De oorsprong van de zelfverdedigings-

Nadere informatie

Naam KIDS FOR WARCHILD Oorlog en vrede in de wereld

Naam KIDS FOR WARCHILD Oorlog en vrede in de wereld Naam KIDS FOR WARCHILD Oorlog en vrede in de wereld In meer dan dertig landen in de wereld is er oorlog. Wereldwijd zijn er dus miljoenen kinderen die een oorlog meemaken. Vraag 1. Kun je drie landen noemen

Nadere informatie

TRIPLE T SCANDINAVIAN ASIAN INVASION Traditional Technical Taekwondo

TRIPLE T SCANDINAVIAN ASIAN INVASION Traditional Technical Taekwondo Sportvereniging Secretariaat: Rob Onel Dojang: Budo Center Waterland Drontermeer 163 Mercuriusweg 29 1447 JP Purmerend 1443 VA Purmerend 0299-647735 0299-431092 w w w. t cp-purm e r e n d. n l TRIPLE T

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2005 - II

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2005 - II Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. DE KOUDE OORLOG + NEDERLAND EN DE VERENIGDE STATEN NA DE TWEEDE WERELDOORLOG Gebruik bron 1. 1p 1 De bron maakt duidelijk dat de

Nadere informatie

Verenigde Staten Ontwikkeling van de burgerrechten

Verenigde Staten Ontwikkeling van de burgerrechten Verenigde Staten Ontwikkeling van de burgerrechten 1.2-2.3-3.3 Inleiding Deze opdracht gaat over de ontwikkeling van de burgerrechten. Hierbij staat de status van de zwarte bevolking in de Verenigde Staten

Nadere informatie

Laat ik, voordat ik over taiji (Tai Chi) begin, eerst over mezelf vertellen. Mijn naam is Jos

Laat ik, voordat ik over taiji (Tai Chi) begin, eerst over mezelf vertellen. Mijn naam is Jos (Hemel en Aarde) Taiji Laat ik, voordat ik over taiji (Tai Chi) begin, eerst over mezelf vertellen. Mijn naam is Jos Thissen, ben sinds midden tachtiger jaren bezig met vechtkunsten. Na eerst enkele jaren

Nadere informatie

SO 1. Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014. Historisch Overzicht

SO 1. Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014. Historisch Overzicht SO 1 Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014 Historisch Overzicht 1. Welke doelstelling had Wilhelm II bij zijn aantreden als Keizer van Duitsland? 2. Welk land behoorde niet tot de Centralen tijdens de Eerste

Nadere informatie

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00.

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00. 1 SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS 31 oktober 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit 38 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-14-1-b

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-14-1-b Bijlage VMBO-KB 2014 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-14-1-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een politieke prent over een biddende fabrikant (1907): Onderschrift

Nadere informatie

Eén Korea, twee landen

Eén Korea, twee landen 1 Doelgroep De lesbrief is bedoeld voor leerlingen in de onderbouw vmbo, havo en vwo. Het uitwerken van de opdrachten kost de leerling ongeveer een tot anderhalf lesuur (van 50 minuten). De onderzoeksvragen

Nadere informatie

Instructie: Landenspel light

Instructie: Landenspel light Instructie: Landenspel light Korte omschrijving werkvorm In dit onderdeel vormen groepjes leerlingen de regeringen van verschillende landen. Ieder groepje moet uiteindelijk twee werkbladen (dus twee landen)

Nadere informatie

De koude oorlog Jesse Klever Groep 7

De koude oorlog Jesse Klever Groep 7 De koude oorlog Jesse Klever Groep 7 1 Voorwoord Tijdens het maken van mijn spreekbeurt over Amerika kwam ik de Koude oorlog tegen. De koude oorlog leek mij een heel interessant onderwerp waar ik niet

Nadere informatie

Karate - Wereldoorlog

Karate - Wereldoorlog Karate - Wereldoorlog Inleiding Dit gedeelte van de geschiedenis van het hedendaagse karatedo is voor onze stijlgroepering, het shotokan een belangrijke periode geweest. Tijdens de tweede wereldoorlog

Nadere informatie

I Inleidende hoofdstukken 1. sten In den beginne Algemene oorsprong Een misverstand... Japan 9

I Inleidende hoofdstukken 1. sten In den beginne Algemene oorsprong Een misverstand... Japan 9 Inhoudsopgave I Inleidende hoofdstukken 1 1 Een kort overzicht van de geschiedenis van gevechtskun- sten 3 1.1 In den beginne................................. 1.2 Algemene oorsprong..............................

Nadere informatie

Het mysterie: Moord op Lumumba

Het mysterie: Moord op Lumumba Het mysterie: Moord op Lumumba Lumumba was de eerste premier van onafhankelijk Congo in 1960. Twee weken na zijn aantreden werden Lumumba en zijn regering afgezet tijdens een staatsgreep en werd Lumumba

Nadere informatie

GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB

GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB Examen VMBO-KB 2005 tijdvak 1 woensdag 25 mei 9.00 11.00 uur GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB Gebruik het bronnenboekje. Dit examen bestaat uit 35 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 50 punten

Nadere informatie

Examen VMBO-GL en TL 2005

Examen VMBO-GL en TL 2005 Examen VMBO-GL en TL 2005 tijdvak 1 woensdag 25 mei 9.00 11.00 uur GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE GL EN TL Gebruik het bronnenboekje. Dit examen bestaat uit 38 vragen. Voor dit examen zijn maximaal

Nadere informatie

SPREEKBEURTMAP KENPO KARATE

SPREEKBEURTMAP KENPO KARATE SPREEKBEURTMAP KENPO KARATE Wat is Kenpo Karate? Kenpo Karate is een sport voor het leren van zelfverdedigingstechnieken. We leren allemaal oefeningen om een lastige situatie of een groep te herkennen

Nadere informatie

germaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk).

germaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk). Jeanne d'arc Aan het begin van de 15de eeuw slaagden de Fransen er eindelijk in om de Engelsen uit hun land te verdrijven. De strijd begon met een vrouw die later een nationale heldin werd, van de meest

Nadere informatie

Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler?

Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler? Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler? Iedereen heeft wel eens van Adolf Hitler gehoord. Hij was de leider van Duitsland. Bij zijn naam denk je meteen aan de Tweede Wereldoorlog. Een verschrikkelijke

Nadere informatie

Geschiedenis van China

Geschiedenis van China Geschiedenis van China Periodes: Shang dynastie 1766 1046 v.chr. Zhou dynastie 1046 256 v.chr. Han 206 v. Chr. 220 n.chr. Tang dynastie 618 907 Song dynastie 960 1279 Ming dynastie 1368 1644 Qing dynastie

Nadere informatie

Geschiedenis voor de jeugd Okinawa Goju-ryu Karate

Geschiedenis voor de jeugd Okinawa Goju-ryu Karate IOGKF-Nederland Geschiedenis voor de jeugd Okinawa Goju-ryu Karate 1. De oorsprong van Karate Bij Karate denken veel mensen meteen aan vechtsport. Maar karate is niet om te vechten. Karate is een oude

Nadere informatie

Aikibudo voor 15 jaar en ouder

Aikibudo voor 15 jaar en ouder ikibudo is technisch geen eenvoudige krijgskunst. De beginnende ikidoka zal eerder zaken moeten afleren dan aanleren. Dit gaat niet helemaal op wanneer iemand al eerder met ikibudo in aanraking is geweest.

Nadere informatie

Praktische opdracht Geschiedenis Oorlog in Vietnam

Praktische opdracht Geschiedenis Oorlog in Vietnam Praktische opdracht Geschiedenis Oorlog in Vie Praktische-opdracht door een scholier 1541 woorden 30 mei 2005 5,4 26 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Deelvraag 1 Hoe was de internationale

Nadere informatie

KOUDE OORLOG. Opgavenblad

KOUDE OORLOG. Opgavenblad ARUBA SE 3 MIDDAGMAVO AVONDMAVO GESCHIEDENIS 2018-2019 Tijdvak-1 KOUDE OORLOG Opgavenblad Dit School Examen (SE) bestaat uit 42 vragen. Voor dit SE zijn maximaal 70 punten te behalen. Dit SE bestaat uit

Nadere informatie

Toespraak van Anouchka van Miltenburg, Voorzitter van de Tweede Kamer, bij de bijeenkomst van de Stichting Herdenking 15 augustus 1945, op 14 augustus 2015 in de Tweede Kamer We dachten dat we na de capitulatie

Nadere informatie

China. - De geschiedenis en cultuur van Peking -

China. - De geschiedenis en cultuur van Peking - Pagina 1 Groep 8 Colofon China - De geschiedenis en cultuur van Peking - Leerling - informatie Inleiding In deze les gaan wij het hebben over de Chinese stad Peking. We kijken met elkaar naar een stukje

Nadere informatie

Opgave 4 Conflict Noord-Korea en Zuid-Korea

Opgave 4 Conflict Noord-Korea en Zuid-Korea Opgave 4 Conflict Noord-Korea en Zuid-Korea Bij deze opgave horen figuur 3 en de teksten 7 tot en met uit het bronnenboekje. Gebruik tekst 7. Er zijn twee vormen van dictaturen: autoritaire en totalitaire

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Koude oorlog h1 en h2

Samenvatting Geschiedenis Koude oorlog h1 en h2 Samenvatting Geschiedenis Koude oorlog h1 en h2 Samenvatting door een scholier 568 woorden 9 juni 2016 7,3 15 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Kapitalisme-Communisme: Kapitalisme: West -landen:

Nadere informatie

Karate Kaseha. Sensei Kase

Karate Kaseha. Sensei Kase Karate Kaseha Sensei Kase Dokan is een karatedojo, geen sportschool. In deze dojo wordt het karate onderwezen en beoefend in de stijl Shotokan, en met name volgens de wijze zoals Sensei Kase dat heeft

Nadere informatie

7,5. Samenvatting door Lisette 1239 woorden 18 april keer beoordeeld. Geschiedenis. Russische Revolutie

7,5. Samenvatting door Lisette 1239 woorden 18 april keer beoordeeld. Geschiedenis. Russische Revolutie Samenvatting door Lisette 1239 woorden 18 april 2017 7,5 7 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Russische Revolutie Meeste mensen zijn boeren/boerinnen in Rusland Ze waren straatarm, ze wisten niks en ze gingen

Nadere informatie

Leven in veiligheid. Artikel 1, Vluchtelingenverdrag van Genève, 1951

Leven in veiligheid. Artikel 1, Vluchtelingenverdrag van Genève, 1951 Leven in veiligheid Niemand laat zonder reden zijn familie, vrienden en bezittingen achter. Vluchtelingen kunnen niet anders. De situatie in hun eigen land is te gevaarlijk om er te blijven. Ze vluchten

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis vwo 2008-II

Eindexamen geschiedenis vwo 2008-II De koloniale relatie tussen Nederland(ers) en Nederlands-Indië In 1596 bereikte een Nederlandse expeditie onder Cornelis de Houtman Bantam. 2p 1 Leg uit welk verband er bestaat tussen deze expeditie en

Nadere informatie

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag door Lotte 1570 woorden 19 juni 2017 3 4 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak: Tijd van Grieken

Nadere informatie

Deel 6 Disciple. De nederigen van hart zullen het koninkrijk zien les 1 DISCIPLE

Deel 6 Disciple. De nederigen van hart zullen het koninkrijk zien les 1 DISCIPLE De nederigen van hart zullen het koninkrijk zien les 1 Deel 6 Disciple De Romeinen gebruikten vroeger het woord cultuur als zij spraken over het bebouwen van hun akker. De filosoof Cicero introduceerde

Nadere informatie

Wetten van oorzaak en gevolg

Wetten van oorzaak en gevolg Wetten van oorzaak en gevolg Eerste druk, april 2012 2012 John Warnas isbn: 978-90-484-2372-9 nur: 718 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Hoewel aan de totstandkoming van deze

Nadere informatie

Janusz Korczak. door Renée van Eeken

Janusz Korczak. door Renée van Eeken Janusz Korczak door Renée van Eeken Hoofdstukken 1. Inleiding 2. Wie was Janusz Korczak? 3. Zijn levensverhaal 4. Janusz Korzcak in deze tijd 5. Waarom ik hem gekozen heb 6. Nawoord 7. Bronvermelding 1

Nadere informatie

Voorwoord pag. 1. Hoofdstuk 1 Geschiedenis van karate. pag. 2. Hoofdstuk 2 Karatestijlen pag. 3

Voorwoord pag. 1. Hoofdstuk 1 Geschiedenis van karate. pag. 2. Hoofdstuk 2 Karatestijlen pag. 3 Inhoudsopgave Voorwoord pag. 1 Hoofdstuk 1 Geschiedenis van karate. pag. 2 Hoofdstuk 2 Karatestijlen pag. 3 Hoofdstuk 3 Trainingsvormen 3.1 Kihon pag. 5 3.2 Kata. pag. 5 3.3 Kumite. pag. 6 Hoofdstuk 4

Nadere informatie

HUISHOUDELIJK REGLEMENT VAN DE WORLD HAPKIDO JIN JUNG ASSOCIATION

HUISHOUDELIJK REGLEMENT VAN DE WORLD HAPKIDO JIN JUNG ASSOCIATION HUISHOUDELIJK REGLEMENT VAN DE WORLD HAPKIDO JIN JUNG ASSOCIATION Merkelbeek 12 Febuari 2013, Art 1 Art 7 = Lidmaatschap Art1 : Elk lid van de "World Hapkido Jin Jung Association" en de stichting "Jin

Nadere informatie

Herdenking Capitulaties Wageningen

Herdenking Capitulaties Wageningen SPEECH SYMPOSIUM 5 MEI 2009 60 jaar NAVO Clemens Cornielje Voorzitter Nationaal Comité Herdenking Capitulaties Wageningen Dames en heren, De détente tussen oost en west was ook in Gelderland voelbaar.

Nadere informatie

Tai Chi. Algemeen. Balans tussen lichaam en geest.

Tai Chi. Algemeen. Balans tussen lichaam en geest. Tai Chi Balans tussen lichaam en geest. Algemeen Geboren op de eeuwenoude bodem van de Chinese cultuur, absorbeert Wushu (pinyin voor gevechtsport) de smaak voor Chinese klassieke filosofie. Men gebruikt

Nadere informatie

Dodenherdenking. Beuningen, 4 mei 2015

Dodenherdenking. Beuningen, 4 mei 2015 Dodenherdenking Beuningen, 4 mei 2015 Voor het eerst in mijn leven bezocht ik twee weken geleden Auschwitz en Birkenau. Twee plekken in het zuiden van Polen waar de inktzwarte geschiedenis van Europa je

Nadere informatie

Plein 1813 nr. 4- 's-geavewhage. Onderwerp: Weekoverzicht.

Plein 1813 nr. 4- 's-geavewhage. Onderwerp: Weekoverzicht. REGERINGSCOMMISSARIS IN ALGEMENE DIENST MINISTERIE VANALGEMENE ZAKEN Kenmerk: Nr. 3H7/HP/69. Bijlage(n): één. Onderwerp: Weekoverzicht. 's-gravenhage, 19 juni 1969' Plein 1813 nr. 4 Hiermede heb ik de

Nadere informatie

Tijdvak II. november 2013 8: 30-10:00.

Tijdvak II. november 2013 8: 30-10:00. SCHOOLONDERZOEK Tijdvak II GESCHIEDENIS november 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.

Nadere informatie

SCHOOLONDERZOEK GESCHIEDENIS

SCHOOLONDERZOEK GESCHIEDENIS SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS Dit onderzoek bestaat uit 40 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad. Meerkeuze antwoorden worden

Nadere informatie

Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940)

Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Adolf Hitler In 1933 kwam Adolf Hitler in Duitsland aan de macht. Hij was de leider van de nazi-partij. Hij zei tegen de mensen: `Ik maak van Duitsland

Nadere informatie

Nederland. Op welke dag is deze foto gemaakt?.. Welke bekende persoon is er altijd bij?

Nederland. Op welke dag is deze foto gemaakt?.. Welke bekende persoon is er altijd bij? Nederland Op welke dag is deze foto gemaakt?.. Waar? (vul in) Op de. in (plaats) Waarom zijn al die mensen daar?... Welke bekende persoon is er altijd bij?. Hoe heet het meisje rechts? Haar moeder viert

Nadere informatie

Beroepsproduct 4D. Schoolsportclinic. René Rosalina. Groep 3. Groep 5. Groep 5-6

Beroepsproduct 4D. Schoolsportclinic. René Rosalina. Groep 3. Groep 5. Groep 5-6 Beroepsproduct 4D Schoolsportclinic Groep 3 Groep 5 Groep 5-6 Naam: Klas: LBB: Koen de Jong LOBOS 3a René Rosalina 0 Inleiding Samen met Carlos Chala hebben wij een schoolsportclinic georganiseerd voor

Nadere informatie

Pizza Verdi. Opdrachtenblad. Regie: Gary Nadeau Jaar: 2011 Duur: 8 minuten

Pizza Verdi. Opdrachtenblad. Regie: Gary Nadeau Jaar: 2011 Duur: 8 minuten Pizza Verdi Regie: Gary Nadeau Jaar: 2011 Duur: 8 minuten Opdrachtenblad Lesuurpakket Pizza Verdi (thema s: sociale verschillen, stereotyperingen/vooroordelen; verdiepingsopdracht Amerikaanse burgerrechten)

Nadere informatie

geschiedenis en staatsinrichting CSE KB

geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Examen VMBO-KB 2010 tijdvak 1 vrijdag 21 mei 9.00-11.00 uur geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Gebruik het bronnenboekje. Dit examen bestaat uit 39 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 54 punten

Nadere informatie

Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Bevrijdingsdag, Leek, 5 mei 2010

Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Bevrijdingsdag, Leek, 5 mei 2010 Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Bevrijdingsdag, Leek, 5 mei 2010 Dames en heren, [Inleiding] In de zomer van 1946 voer een schip van Thailand naar Nederland. Een kleine Nederlandse

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/25770 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/25770 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/25770 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Van Thuy, Pham Title: Beyond political skin : convergent paths to an independent

Nadere informatie

Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel

Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel Willibrord Willibrord werd geboren als zoon van pas bekeerde ouders en werd als zevenjarige jongen door zijn vader Wilgis toevertrouwd aan het klooster van Ripon nabij

Nadere informatie

Dagboek Sebastiaan Matte

Dagboek Sebastiaan Matte Vraag 1 van 12 Dagboek Sebastiaan Matte Uit het dagboek van Sebastiaan Matte: "Ik ben vandaag bij een hagenpreek geweest, in de duinen bij Overveen. Wel duizend mensen uit de stad waren bij elkaar gekomen

Nadere informatie

Toetsvragen geschiedenis toelating Pabo. Tijdvak 9 Toetsvragen

Toetsvragen geschiedenis toelating Pabo. Tijdvak 9 Toetsvragen Tijdvak 9 Toetsvragen 1 De Eerste Wereldoorlog brak uit naar aanleiding van een moordaanslag in Serajewo. Maar lang daarvoor groeiden er al tegenstellingen waarbij steeds meer landen werden betrokken.

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis vwo II

Eindexamen geschiedenis vwo II Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen Vanaf de zomer van 1789 trokken veel Franse vluchtelingen naar Oostenrijk. 1p 1 Waarom vormde dit voor het Franse revolutionaire

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting door S. 1030 woorden 18 mei 2017 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Geschiedenis samenvatting H2 1: Wetenschappelijke Revolutie 17 e eeuw Kenmerken: Observeren

Nadere informatie

Het land op de kaart

Het land op de kaart Eritrea Het land op de kaart Indeling Geografie Geschiedenis De bevolking Godsdienst Onafhankelijkheidsoorlog Politiek Oorlog met Ethiopië 1998 Eindeloze dienstplicht Geografie. Eritrea ligt in de hoorn

Nadere informatie

Leerlingen hand-out stadswandeling Amsterdam

Leerlingen hand-out stadswandeling Amsterdam Leerlingen handout stadswandeling Amsterdam Groep 1: de Surp Hoki Armeens Apostolische kerk Adres: Kromboomsloot 22, Amsterdam Namen leerlingen: In deze handout staat alle informatie die je nodig hebt

Nadere informatie

maatschappijwetenschappen pilot vwo 2015-I

maatschappijwetenschappen pilot vwo 2015-I Opgave 1 Kroatië toegetreden tot de EU Bij deze opgave horen de teksten 1 tot en met 3 en figuur 1. Inleiding Kroatië is een van de staten in de Balkan die voorheen tot Joegoslavië behoorden. In 1991 verklaarde

Nadere informatie

Geschiedenis 11/01/2013

Geschiedenis 11/01/2013 Geschiedenis In 1983 ging de Shaolin Dojo van start in het kleine sportzaaltje van de school in Zonderschot, onder leiding van Sensei Hubert Laenen. Door het jarenlange succes groeide de school echter

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis vwo 2009 - I

Eindexamen geschiedenis vwo 2009 - I Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen In de landen die Napoleon veroverde, voerde hij een beleid dat: enerzijds paste binnen het gelijkheidsideaal van de Franse Revolutie

Nadere informatie

DIE VIJF DAGEN IN MEI

DIE VIJF DAGEN IN MEI DIE VIJF DAGEN IN MEI 1940 Op initiatief van Martin Lagestee maakte Lagestee Film BV in samenwerking met acht regionale omroepen en in coproductie met NTR en VPRO vijf documentaires met als onderwerp de

Nadere informatie

Speech tijdens opening tentoonstelling Oorlog! Van Indië tot Indonesië 1945-1950, Bronbeek.

Speech tijdens opening tentoonstelling Oorlog! Van Indië tot Indonesië 1945-1950, Bronbeek. Speech tijdens opening tentoonstelling Oorlog! Van Indië tot Indonesië 1945-1950, Bronbeek. 19 februari 2015 Goedemiddag, Ik ben heel blij met deze tentoonstelling. Als dochter van een oorlogsvrijwilliger

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis vwo 2007-I

Eindexamen geschiedenis vwo 2007-I Van kind tot burger: Volksopvoeding via het onderwijs in Nederland (1780-1920) Patriotten gaven aan het begrip burger een nieuwe betekenis. 2p 1 Noem deze nieuwe betekenis en geef aan tot welke visie op

Nadere informatie

Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te

Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te kijken...4 De mensenmenigte opende zich in het midden...5 Toen

Nadere informatie

Leestekst met begripsopdrachten en sleutel

Leestekst met begripsopdrachten en sleutel Leestekst met begripsopdrachten en sleutel Inleiding Deze leestekst is een bewerkte tekst van het artikel in De Volkskrant van 24 april 1. Het doel ervan is om het lezen te verbeteren en de woordenschat

Nadere informatie

Kempo Het begrip Kempo

Kempo Het begrip Kempo Kempo Het begrip Kempo Kempo is de Japanse term die men gebruikt om vechtkunstsystemen aan te duiden die met China verband hebben. Vrij vertaald betekent Kempo zoveel als 'weg of wet van de vuist' ofwel

Nadere informatie

DE DEMOCRATIE-INDEX GROEP 1: 1815-1848. 3. Hebben alle partijen min of meer gelijke kansen in de campagneperiode?

DE DEMOCRATIE-INDEX GROEP 1: 1815-1848. 3. Hebben alle partijen min of meer gelijke kansen in de campagneperiode? DE DEMOCRATIE-INDEX GROEP 1: 1815-1848 ACHTERGRONDINFORMATIE PERIODE 1815-1848 DE EERSTE JAREN VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN Tussen 1795 en 1813 was Nederland overheerst geweest door de Fransen. In

Nadere informatie

Aikido. No Kokoro. Het wezen van Aikido 1. Yamaguchi Shihan

Aikido. No Kokoro. Het wezen van Aikido 1. Yamaguchi Shihan Aikido No Kokoro Het wezen van Aikido 1 Yamaguchi Shihan In de tekst Aikido no Kokoro (1976) zet Yamaguchi Shihan, één van de belangrijkste naoorlogse Aikido leraren van de Aikikai Hombu dojo in Tokyo,

Nadere informatie

Geschiedenisvan Suriname. 1980: de staatsgreep

Geschiedenisvan Suriname. 1980: de staatsgreep Geschiedenisvan Suriname 1980: de staatsgreep De oprichting van de SKM Voor de onafhankelijkheid was de Nederlandse regering verantwoordelijk voor de verdediging van Suriname. Na de onafhankelijkheid moest

Nadere informatie

WEBQUEST L6-02 oorlog & vrede

WEBQUEST L6-02 oorlog & vrede WEBQUEST L6-02 oorlog & vrede 2.3.1. Wereldoorlog I INHOUD OEFENBOEK De Eerste Wereldoorlog 02-03 2.3.2. Wereldoorlog II De Tweede Wereldoorlog 04-05 La Vita è Bella 06-07 3.1. Geweldige personen Jezus

Nadere informatie

IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ

IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ Ferenc Göndör IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ Uitgeverij Eenvoudig Communiceren 3 Mijn vader Lang geleden kwam een jonge, joodse man naar het land Hongarije. Mohr Goldklang was zijn naam. Dat was mijn opa. Mohr

Nadere informatie

Koude Oorlog-2 vmbo12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/62180

Koude Oorlog-2 vmbo12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/62180 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 19 juni 2017 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/62180 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

verrijking a Familiegeschiedenis Bekijk het fragment en beantwoord de vraag. Wat vind je van zijn verhaal?

verrijking a Familiegeschiedenis Bekijk het fragment en beantwoord de vraag. Wat vind je van zijn verhaal? verrijking a Familiegeschiedenis Bekijk het fragment en beantwoord de vraag. 1 Diederik van Vleuten vertelt hier over zijn familiegeschiedenis in Nederlands-Indië. Wat vind je van zijn verhaal? 23 a thema

Nadere informatie

Voorstel van resolutie. betreffende het onderhandelen van een cultureel samenwerkingsakkoord tussen Vlaanderen en de Republiek China (Taiwan)

Voorstel van resolutie. betreffende het onderhandelen van een cultureel samenwerkingsakkoord tussen Vlaanderen en de Republiek China (Taiwan) stuk ingediend op 1536 (2011-2012) Nr. 1 21 maart 2012 (2011-2012) Voorstel van resolutie van de heren Filip Dewinter, Frank Creyelman en Christian Verougstraete en mevrouw Marijke Dillen betreffende het

Nadere informatie

Naam: FLORIS DE VIJFDE

Naam: FLORIS DE VIJFDE Naam: FLORIS DE VIJFDE Floris V leefde van 1256 tot 1296. Hij was een graaf, een edelman. Nederland zag er in de tijd van Floris V heel anders uit dan nu. Er woonden weinig mensen. Verschillende edelen

Nadere informatie

Dubbelspel. Alan Durant

Dubbelspel. Alan Durant Dubbelspel Dubbelspel maakt deel uit van de Schaduw-reeks van Lezen voor Iedereen/Uitgeverij Eenvoudig Communiceren. De Schaduw-reeks is een serie spannende verhalen voor jongeren. Lezen voor Iedereen/Uitgeverij

Nadere informatie

OKINAWA GOJU-RYU NIJLEN

OKINAWA GOJU-RYU NIJLEN OKINAWA GOJU-RYU NIJLEN Verschueren Mieke 0486 96 26 25 omieke1@telenet.be - www.karate-nijlen-grobbendonk.be Karate is niet leren vechten, karate is leren NIET vechten en agressie omzetten in positieve

Nadere informatie

Inleiding geschiedenis Griekenland

Inleiding geschiedenis Griekenland Europa rond de Middellandse Zee rond 500 v. Chr. Sint-Janslyceum s-hertogenbosch, Theo Manders Inleiding geschiedenis Griekenland Rond 2000 v. Chr. Stedelijke centra: Op Kreta, Minoische cultuur Op Griekse

Nadere informatie

De Jefferson Bijbel. Thomas Jefferson

De Jefferson Bijbel. Thomas Jefferson De Jefferson Bijbel Thomas Jefferson Vertaald en ingeleid door: Sadije Bunjaku & Thomas Heij Inhoud Inleiding 1. De geheime Bijbel van Thomas Jefferson 2. De filosofische president Het leven van Thomas

Nadere informatie

Neem nu even tijd om de Heilige Geest te vragen je te helpen bij deze studie en inzicht te geven in zowel het Woord als in je eigen leven.

Neem nu even tijd om de Heilige Geest te vragen je te helpen bij deze studie en inzicht te geven in zowel het Woord als in je eigen leven. Doel B: Relatie met Jezus de Koning : studenten ontwikkelen zich, vanuit een persoonlijke overtuiging, als leerling, vertrouweling en toegewijde volgeling van Jezus op elk terrein van hun leven. Doel van

Nadere informatie

INSTELLINGSREGLEMENT IMAF-NEDERLAND ALGEMEEN

INSTELLINGSREGLEMENT IMAF-NEDERLAND ALGEMEEN IMAF-Nederland Aangesloten bij de Nederlandse Katholieke Sportfederatie (NKS) Geassocieerd met de Yoseikan World Federation en L Ecole Atemi Ju-Jitsu France INSTELLINGSREGLEMENT IMAF-NEDERLAND ALGEMEEN

Nadere informatie

Tineke Boudewijns VERSTAG

Tineke Boudewijns VERSTAG Tineke Boudewijns VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen

Nadere informatie

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen.

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen. Tussen welke twee landen is de Eerste Wereldoorlog begonnen? 1. Engeland en Frankrijk 2. Duitsland en Frankrijk 3. Duitsland en Engeland Nederland blijft neutraal. Wat betekent dat? 1. Nederland kiest

Nadere informatie

Dames en heren, 1 Gevonden via Google, transcript van grammofoonplaat, Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.

Dames en heren, 1 Gevonden via Google, transcript van grammofoonplaat, Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Toespraak van commissaris van de koning Max van den Berg, uitreiken eerste exemplaar Het communistische verzet in Groningen, Groningen (A-Kerk), 5 maart 2014 Dames en heren, Fascisme is oorlog. Overweldiging

Nadere informatie

BOTSCHAFT DER BUNDESREPUBLIK DEUTSCHLAND - VERTEIDIGUNGSATTACHÉ- Oberstleutnant i.g. Joachim Schmidt

BOTSCHAFT DER BUNDESREPUBLIK DEUTSCHLAND - VERTEIDIGUNGSATTACHÉ- Oberstleutnant i.g. Joachim Schmidt BOTSCHAFT DER BUNDESREPUBLIK DEUTSCHLAND - VERTEIDIGUNGSATTACHÉ- Oberstleutnant i.g. Joachim Schmidt Den Haag, 20. März 2013 Tel.: 0031 70-342.06.18 Fax: 0031 70-365.32.48 Toespraak ter gelegenheid van

Nadere informatie

Maria, de moeder van Jezus

Maria, de moeder van Jezus Maria, de moeder van Jezus Kerstoverdenking Rotary 2014 1. Maria in de kerkgeschiedenis 2. Maria in de Bijbel 3. Boodschap 1. Wees gegroet Wees gegroet Maria, vol van genade. De Heer is met u. Gij zijt

Nadere informatie

EUROPEES PARLEMENT. Commissie verzoekschriften MEDEDELING AAN DE LEDEN

EUROPEES PARLEMENT. Commissie verzoekschriften MEDEDELING AAN DE LEDEN EUROPEES PARLEMENT 2004 Commissie verzoekschriften 2009 19.12.2007 MEDEDELING AAN DE LEDEN Betreft: Verzoekschrift 672/2004, ingediend door Eufrosini Georgulea (Griekse nationaliteit), over het niet erkennen

Nadere informatie