MOZART PIANO QUARTET. Het Gelders Orkest. m.m.v. Aristotelis Potamianos contrabas. Maandag 9 maart

Transcriptie

1 MOZART PIANO QUARTET Maandag 9 maart m.m.v. Aristotelis Potamianos contrabas Het Gelders Orkest

2 PROGRAMMA Niels Wilhelm Gade ( ) Scherzo in cis voor pianokwartet (1836) Robert Schumann ( ) Pianokwartet in Es opus 47 (1842) Sostenuto assai Allegro ma non troppo Scherzo: Molto vivace Trio I Trio II Andante cantabile Finale: Vivace Pauze Franz Schubert ( ) Forellenkwintet in A, D667 (1819) Allegro vivace Andante Scherzo: Presto Thema: Andantino Variaties 1 t/m 5 Allegretto Finale: Allegro giusto

3 Aristotelis Potamianos contrabas muziek fijn om te spelen. Ik ben de trotse bespeler van een contrabas gemaakt door A. Berretta in 1872 te Turijn. Ik ben Aristotelis Potamianos en ben geboren in Athene, Griekenland. In dit land begon ook mijn muzikale studie aan het Atheense Conservatorium. Mijn liefde voor de contrabas heeft mij in 1992 naar Nederland gebracht. Hier ben ik gaan studeren aan het Rotterdams Conservatorium en heb twee diploma s behaald: DM (1995) en UM (1997). Daarnaast heb ik les gehad van verschillende beroemde bassisten, zoals J.M.Rollez (Frankrijk) en T. Martin (Engeland). Sinds 1998 ben ik aanvoerder van de contrabassen van Het Gelders Orkest. Ik heb met de meest Nederlandse orkesten en ensembles samengewerkt en vind alles soorten Het doet mij een groot plezier u te mogen verwelkomen vanavond. Ik mag voor de derde keer in mijn carrière het kroonjuweel - voor een contrabassist - van het kamermuziekrepertoire tot leven roepen: Franz Schubert s Forellenkwintet. Het programma begint helaas zonder mij met twee prachtige werken van Niels Gade en Robert Schumann. De heren raakten bevriend in Leipzig rondom Gade werd destijds benoemd tot assistent-dirigent, en werkte veel samen met Mendelssohn. In deze periode (1842) schrijft Robert Schumann ook het werk dat u vanavond gaat beluisteren. Hij zit midden in de meest gelukkig fase van zijn leven, en dat hoor je terug in zijn muziek. Na de pauze mag ik eindelijk het podium op, maar dan met een totaal andere timbre van klank en expressie. Schubert ( ) heeft een zeer armoedig leven gekend, en is heel jong gestorven. Ondanks zijn armoedige bestaan heeft hij prachtige en meestal zeer optimistisch muziek gecomponeerd. Zoals ook het Forellenkwintet. Dit kwintet behoort tot een van de leukste en vrolijkste stukken muziek die ik ken. Het is geweldig dat ik dit stuk samen met topensemble het Mozart Piano Quartet mag gaan uitvoeren. Voor mij is het Gradus ad Parnassum! een van de hoogtepunten uit mijn carrière!

4 Mozart Piano Quartet Paul Rivinius piano Marc Gothoni viool Hartmut Rohde altviool Peter Hörr cello Het Mozart Piano Quartet, opgericht in 2000, geldt als een van de toonaangevende pianokwartetten van dit moment. De leden ervan zijn internationaal bekende solisten en beoefenaars van kamermuziek én zijn daarnaast als professoren verbonden aan de Universität der Künste in Berlin, de Hochschule Felix Mendelssohn- Bartholdy in Leipzig en de Royal Academy of Music in Londen. Het Mozart Piano Quartet heeft een interessant en veelzijdig repertoire. Het ensemble was te horen tijdens talrijke festivals en concerten in Duitsland, Italië, Zwitserland, Mexico, Canada, Australië en de Verenigde Staten. waaronder het Mahler Festival, de Kurt Weill Tage in Dessau, het Deutsche Mozartfest, het Melbourne Festival, het Casals Festival Puerto Rico en het International Barossa Festival (Australië). Ook heeft het kwartet zich in korte tijd een vaste plaats in het muziekleven van Noord- en Zuid- Amerika weten te verwerven. Meerdere CD s van het Mozart Piano Quartet verschenen bij Arte Nova (BMG) en CPO voordat het ensemble een exclusief contract tekende bij Dabringhaus & Grimm (MDG). Het Mozart Piano Quartet heeft een interessant en veelzijdig repertoire, waaronder de door Schönbergs nazaten hooggeprezen eigen bewerking van de Verklärte Nacht, en Beethovens Eroica in de bewerking van zijn vriend Ferdinand Ries.

5 Gade Er zijn componisten die ooit hoog te paard zaten maar er op den duur toch afvielen. Ze werden bewierookt in hun tijd en toen vergeten. De Deen Niels Wilhelm Gade ( ), een grootheid in de ogen van Schumann en Mendelssohn wordt nu nog maar weinig gespeeld. Dus luister goed: dit scherzo, fragment uit een verder vernietigd pianokwartet, biedt een unieke kans. Gade was er vroeg bij. Dit scherzo schreef hij op z n 19de. De jongeman weet in dit scherzo al goed raad met het verweven van thema s en motieven. Het duurt dan ook niet lang meer, of hij schrijft zijn beste werken: op z n 23e zijn trotse opus 1, de Efterklänge af Ossian (Echo s van Ossian), twee jaar later nog overtroffen door zijn Eerste symfonie. Ze leveren hem prompt de vriendschap van Mendelssohn op; na diens dood in 1847 krijgt Gade de leiding over het Gewandhausorchester in Leipzig. Waarna hij een internationaal geziene figuur is. Schumann Schumann leed regelmatig aan depressies. Een aangeboren kwaal die hij vaak met hard werken probeerde te bestrijden. Je kunt met enig recht zeggen dat niet alleen het harde werken zijn gezondheid negatief beïnvloedde alsook zijn zwakke gezondheid de kwaliteit van zijn werk in positieve zin. Balancerend op het randje van de waanzin kom je op de aangrijpende viool-cellodialoog van het hyperromantische Andante van dit Pianokwartet. Het is in zijn ontroering schokkende en vervoerende muziek. Zijn gemoedstoestand heeft ook z n duidelijke nadelen. Met een zekere gretigheid hebben musicologen zich gestort op Schumanns soms wat onhandige instrumentatie in dit kwartet.

6 Op een van de eerste julidagen van 1819 komt hij, samen met de operazanger Johann Vogl, per postkoets in Steyr aan. Schubert laat z n blikken vooral ook over de bergen gaan. Hij vindt niet alleen het stadje en de bergen mooi, hij is ook erg ingenomen met de bewoners. Vogl, de beroemde zanger die al vele malen in Steyr is geweest en er veel vrienden heeft, heeft de pas 22-jarige en wat onhandige Schubert geïntroduceerd. Al snel voelt de componist zich helemaal thuis. Het thema van het elfachtige scherzo wordt zowel door cello als piano (linkerhand) gespeeld: dat klinkt wat dik en groezelig. En in haar ooit zo beeldvormende Schumannbiografie uit 1948 betoogt musicologe Joan Chissell, dat de componist Schumann de pianist Schumann niet altijd heeft weten te onderdrukken, en stelt voor de pianoverdubbelingen aan het slot van het Andante maar liever te verwijderen. Beetgenomen door zijn inspiratie, treedt Schumann op één plek zelfs buiten de grenzen van het instrumentaal mogelijke en vraagt hij de cellist om zijn laagste snaar even een toon lager te stemmen (van C naar Bes) Schubert De stad Steyr ligt begin 19de eeuw in de langzaam opwellende Alpen in Opper-Oostenrijk als een vanzelfsprekend onderdeel van de natuur. Über allen Begriff schön, vindt Franz Schubert. Wanneer Schubert anderhalve maand later, op 14 september na een uitbundig afscheidsfeest, weer vertrekt heeft hij een gelukkige tijd achter de rug. Voettochten door de bergen, een bezoek aan het klooster Kremsmünster, een reisje naar Linz, muziekavondjes en in allerijl geïmproviseerde concerten Vooral de directeur van de mijnen, Sylvester Paumgartner, bleek een niet te stoppen liefhebber. De enthousiaste man was zelf een goed amateurcellist en speelde samen met de ijzerkoopman Joseph von Koller en diens door Schubert zo bewonderde dochter Josefine. Paumgartner kent Schuberts lied Die Forelle. Of Schubert daar een reeks variaties bij wil maken, liefst voor de combinatie van viool, altviool, cello, contrabas en piano. Een niet zo n gebruikelijke combinatie. Als voorbeeld moest Schubert maar het pianokwintet van Hummel nemen, raadde Paumgartner hem aan, zoiets kunt u ook. En zo bleek. Schubert componeerde, schreef razendsnel de partijen uit en het kersverse Forellenkwintet kon worden gespeeld. Stephen Westra

7 En beleef nog meer! Het Gelders Orkest heeft een prachtig programma voor seizoen voor u samengesteld. De komende tijd valt er nog veel meer moois te beleven. Benieuwd? Neem een kijkje op en laat u verleiden. We hopen u snel weer te mogen begroeten bij één van onze concerten! Nino Gvetadze Nino Gvetadze piano Het Gelders Orkest strijkkwartet NRC Handelsblad steekt de loftrompet over haar en noemt Nino Gvetadze een geboren pianiste, met het vermogen om mensen in hun hart te raken. De jury op het internationale Franz Liszt Pianoconcours in 2008 dacht er ook zo over. De van oorsprong Georgische pianiste ging er met de tweede prijs, de persprijs én de publieksprijs van door! Of de samenwerking met de strijkers van Het Gelders Orkest ook een warm bad oplevert, zal blijken wanneer ze samen op het podium staan. De verwachtingen zijn in elk geval hooggespannen! Voor de pauze hoort u Debussy s dromerige Piano solo. Na de pauze kunt u genieten van Schumanns lyrische Pianokwintet. Arnhem ma. 13 april

8 Vioolconcert met Lorenzo Gatto Martin Sieghart dirigent Lorenzo Gatto viool Martin Sieghart. Gezichtsbepalend voormalig chefdirigent en tegenwoordig honorair gastdirigent van Het Gelders Orkest. Ook hij treedt aan in dit jubileumjaar! Het programma begint met Dem Andenken eines Engels van Alban Berg. De hoofdrol in dit concert is voor de violist Lorenzo Gatto, winnaar van onder andere de Koningin Elizabeth Muziekwedstrijd van De jonge Belg is een groot talent en werd na het winnen van een aantal concoursen, prompt uitgenodigd door de grote Europese concertzalen voor de prestigieuze serie Rising Stars. Sieghart combineert het dromerige werk van Berg met Franz Schuberts opgewekte Negende symfonie, de symfonie met de hemelse lengte. Doetinchem vr. 17 april Arnhem za. 18 april Nijmegen zo. 19 april Als voorproefje op dit concert wordt op woensdag 15 april van uur een gratis lunchconcert gegeven in Musis Sacrum. Kegelstatt Trio kamermuziek Martin Fröst klarinet Maxim Rysanov altviool Roland Pontinen piano Naar verluidt is Mozarts Kegelstatt Trio tijdens het kegelen gecomponeerd. Of het gelegenheidstrio Fröst-Rysanov- Pontinen elkaar ook op de kegelbaan heeft leren kennen, vermeldt de historie niet. Wel duidelijk is dat de klanken van hun instrumenten respectievelijk klarinet, altviool en piano gebroederlijk samen kunnen gaan, maar soms ook stevig kunnen concurreren. Klarinettist Martin Fröst en altviolist Maxim Rysanov behoren beiden tot de wereldtop en zijn graag geziene gasten op het Internationaal Kamermuziek Festival van Janine Jansen. Pianist Roland Pontinen begeleidt topmusici over de hele wereld. In Schumanns Märchenbilder vertelt de zoete warme klank van Rysanovs altviool het sprookje. Het stuk is smachtend, dromerig en feeëriek en dan weer overweldigend stormachtig. De delen wisselen elkaar met veel kracht af. Verder hoort u van Schumann 3 delen uit de Fünf Stücke im Volkston in een arrangement voor klarinet, en de Fantasiestücke. Arnhem ma. 18 mei 2015