DERDE NOTA WADDENZEE. Deel 3: kabinetsstandpunt planologische kernbeslissing

Transcriptie

1 DERDE NOTA WADDENZEE Deel 3: kabinetsstandpunt planologische kernbeslissing 1

2 Brief van de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer Aan de voorzitters van de Tweede en Eerste Kamer der Staten-Generaal Den Haag, november 2001 Hierbij bied ik, als coördinerend minister voor het Waddenzeebeleid, u het kabinetsstandpunt van de planologische kernbeslissing Derde Nota Waddenzee (pkb deel 3) aan. Dit kabinetsstandpunt is het vervolg op de ontwerp planologische kernbeslissing (pkb deel 1) die u op 14 februari j.l. is toegezonden. De PKB Derde Nota Waddenzee is een herziening van de vigerende PKB Waddenzee uit 1993, die in 1994 partieel is herzien. In het kabinetsstandpunt heeft het kabinet op diverse punten wijzigingen aangebracht in de pkb-tekst ten opzichte van de tekst uit pkb deel 1. Die wijzigingen komen in belangrijke mate voort uit de reacties uit inspraak, bestuurlijk overleg en advies, die door het kabinet zijn ontvangen op pkb deel 1. In de nota van toelichting bij pkb deel 3 is aangegeven op welke wijze door het kabinet bij de vaststelling van de pkb-tekst rekening is gehouden met de ontvangen reacties. De reacties zelf zijn gebundeld in pkb deel 2, die apart aan u wordt toegezonden. De minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, J.P. Pronk 3

3 NOTA VAN TOELICHTING Inhoudsopgave 0 Inleiding Procedure Reacties op de procedure Toelichting bij deel Aard en kader van de nota Aard en werkingssfeer van de pkb Planhorizon en planperiode Gebiedsbegrenzing Internationaal kader Beleidsuitgangspunten Doelstellingen voor de Waddenzee Ontwikkelingsperspectief voor de Waddenzee Beleidskeuzen Ruimte voor natuur en landschap Ruimte voor menselijke activiteiten a Gesloten gebieden b Inpolderingen c Veiligheid d Scheepvaart e Burgerluchtvaart f Offshore-installaties g Kabels en buisleidingen h Havens en bedrijventerreinen i Bebouwing j Baggerspecie k Diepe delfstoffen l Windturbines m Ontgrondingen n Archeologie o Recreatie p Visserij q Militaire activiteiten r Pierenwinning

4 4 Afwegingskader Doorwerking en evaluatie van het Waddenzeebeleid Doorwerking van beleid Externe werking Monitoring, onderzoek en evaluatie Bestuurlijke organisatie Bijlage: Beschermde soorten en habitats op grond van de Vogel- en Habitatrichtlijn

5 NOTA VAN TOELICHTING Hoofdstuk 0 Inleiding 0.1 Procedure Derde Nota Waddenzee deel 1 Ontwerp planologische kernbeslissing Op 14 februari 2001 heeft het kabinet de ontwerp planologische kernbeslissing Derde Nota Waddenzee (PKB Derde Nota Waddenzee deel 1) bekend gemaakt. Dit deel 1 bevat het kabinetsvoornemen voor de hoofdlijnen van het rijksbeleid voor de Waddenzee. Terinzagelegging en informatiebijeenkomsten De Derde Nota Waddenzee doorloopt de procedure van de planologische kernbeslissing, zoals is aangegeven in artikel 2a van de Wet op de Ruimtelijke Ordening. In de periode van 14 februari tot en met 8 mei heeft de PKB Derde Nota Waddenzee deel 1 ter inzage gelegen op 26 plaatsen bij rijk, waddenprovincies en waddengemeenten. In die periode heeft het ministerie van Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer samen met de ministeries van Landbouw Natuurbeheer en Visserij, Verkeer en Waterstaat, Economische Zaken en Defensie drie openbare informatieavonden georganiseerd in Delfzijl, Harlingen en Den Helder. Daarnaast zijn door de genoemde ministeries acht informatiebijeenkomsten verzorgd op uitnodiging van alle afzonderlijke waddeneilandbesturen, de gezamenlijke waddenprovincies, de werkgeversorganisatie VNO-NCW-Noord en de Zeeuwse gemeenten Reimerswaal en Schouwen-Duiveland. In laatstgenoemde gemeenten wonen veel in de Waddenzee vissende kokkel- en mosselvissers. De informatiebijeenkomsten werden bezocht door in totaal ca. 650 personen. Inspraak Naar aanleiding van de terinzagelegging en de informatieavonden zijn door het ministerie van Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer 234 inspraakreacties ontvangen, namens 306 insprekers. De insprekers hebben gezamenlijk zo n 1200 schriftelijke opmerkingen gemaakt over de tekst van de pkb deel 1 en de nota van toelichting. Bestuurlijk overleg Met de waddenprovincies en de waddengemeenten is door het kabinet een overleg gevoerd over deel 1 van de PKB Derde Nota Waddenzee. Dit overleg vond plaats op 11 juni 2001 tijdens de 39e vergadering van het Coördinatiecollege Waddengebied (CCW). Naast de pkb deel 1 lagen bij dit bestuurlijk overleg ook de schriftelijke inspraakreacties voor van de Stuurgroep Waddenprovincies, de Vereniging van Waddenzeegemeenten en het Overlegorgaan Waddeneilanden. Op 26 juni 2001 is ook bestuurlijk overleg gevoerd met het Productschap Vis over de pkb deel 1 en de schriftelijke inspraakreactie van het Productschap. 45

6 Advies van de Waddenadviesraad De PKB Derde Nota Waddenzee deel 1 is ter advies voorgelegd aan de Waddenadviesraad. Tijdens zijn 100e plenaire vergadering op 20 juni 2001 heeft de Waddenadviesraad zijn advies over de pkb deel 1 vastgesteld. Pkb deel 2 Reacties op de ontwerp planologische kernbeslissing De resultaten van de inspraak, de verslagen van het bestuurlijk overleg en het advies van de Waddenadviesraad zijn opgenomen in pkb deel 2 Reacties op de ontwerp planologische kernbeslissing. De inspraakreacties zijn in pkb deel 2 samengevat tot de hoofdlijnen uit de inspraak. De verslagen van het bestuurlijk overleg en het advies van de Waddenadvies zijn integraal opgenomen in pkb deel 2. Pkb deel 3 Kabinetsstandpunt Deel 3 van de Derde Nota Waddenzee is het kabinetsstandpunt. Het kabinetsstandpunt bestaat uit de tekst van de planologische kernbeslissing en een nota van toelichting. 0.2 Reacties op de procedure Naast de inhoudelijke onderwerpen heeft het kabinet ook verschillende reacties ontvangen op de gevolgde procedure en consultaties bij het opstellen van de PKB Derde Nota Waddenzee deel 1. Die reacties zijn zowel positief als negatief. Teneur van de negatieve reacties is dat de planvorming voor pkb deel 1 te weinig interactief is geweest. Reactie van het kabinet De PKB Waddenzee 1993 is in 1998 geëvalueerd. De evaluatie was interactief zodat een breed beeld werd verkregen van de meningen over de PKB Waddenzee en zijn mogelijke toekomst. Overheden en belangengroepen hebben deelgenomen aan het evaluatieonderzoek en de werkconferentie. Op de internetsite van Interwad is een discussie gevoerd die voor iedereen toegankelijk was. Op basis van de bevindingen van de evaluatie en overleg met de waddenprovincies en gemeenten in het Coördinatiecollege Waddengebied heeft het kabinet besloten de PKB Waddenzee 1993 te herzien. In de hoofdlijnenbrief aan de Tweede Kamer van 24 februari 1999 is dit besluit bekend gemaakt. Vanwege de interactieve evaluatie en het feit dat de Derde Nota Waddenzee in hoge mate voortbouwt op bestaand beleid uit de PKB Waddenzee 1993 en bestaand sectorbeleid, heeft het kabinet niet gekozen voor een breed interactief proces tijdens het opstellen van de PKB Derde Nota Waddenzee deel 1. Wel is tijdens die voorbereiding overleg gevoerd met de waddenprovincies en gemeenten en is actief geparticipeerd door de waddenprovincies. Daarnaast heeft ook in formele zin het wettelijk voorgeschreven bestuurlijk overleg plaatsgevonden met de andere overheden en het Productschap Vis, en heeft de Waddenadviesraad als wettelijk adviseur, een schriftelijk advies uitgebracht. Tijdens de terinzagelegging heeft een ieder de mogelijkheid gehad om op het kabinetsvoornemen te reageren. 46 nota van toelichting bij kabinetsstandpunt

7 0.3 Toelichting bij deel 3 Dit deel 3 van de PKB Derde Nota Waddenzee bestaat uit een tekst van de planologische kernbeslissing en een nota van toelichting. De nota van toelichting geeft aan op welke onderdelen het kabinet de ontwerp planologische kernbeslissing heeft gewijzigd en op welke wijze het kabinet bij zijn standpuntbepaling rekening heeft gehouden met de binnengekomen inspraakreacties, het gevoerde bestuurlijk overleg en het ontvangen advies van de Waddenadviesraad. Deel 3 heeft op hoofdlijnen dezelfde opbouw als deel 1 en Hoofdlijnen uit de inspraak in deel 2 van de PKB Derde Nota Waddenzee. Het kabinet meent dat op deze wijze haar standpunt ten aanzien van de ontvangen reacties op het voorgestelde beleid duidelijk en herkenbaar is weergegeven. Mede naar aanleiding van deze reacties, alsook door voortschrijdend inzicht zijn de volgende hoofdstukken en paragrafen door het kabinet aangepast dan wel toegevoegd: Deel 1 Deel 3 Hoofdstuk 1 Inleiding Aard en kader van nota Paragraaf 1.1 Algemeen Aard en werkingssfeer van de pkb Paragraaf 3.1 Ruimte voor natuur Ruimte voor natuur en landschap Paragraaf 3.2.h Haven- en industrie- Havens en bedrijventerreinen gebieden Paragraaf 3.2.l Windenergie Windturbines Paragraaf 4.1 Inleiding Te beschermen en te behouden waarden en kenmerken Paragraaf 4.2 Omschrijvingen Afwegingskader Paragraaf 4.3 Afwegingscriteria Vervallen Paragraaf 4.4 Afwegingsmethodiek Vervallen Paragraaf 5.3 Evaluatie Monitoring, onderzoek en evaluatie Elke paragraaf van de nota van toelichting bij de PKB Derde Nota Waddenzee deel 3 is onderverdeeld in drie delen: A) Reacties B) Kabinetsstandpunt C) Wijziging van pkb-tekst In onderdeel A zijn de hoofdlijnen uit de inspraakreacties, uit het bestuurlijk overleg en uit het advies van de Waddenadviesraad voor elk van de onderwerpen samengevat. Onderdeel B is het antwoord van het kabinet op deze hoofdlijnen van de reacties en tevens het kabinetsstandpunt. In onderdeel C is aangegeven of en op welke wijze het kabinet, mede naar aanleiding van de reacties, de tekst van de planologische kernbeslissing heeft gewijzigd. De wijzigingen van de pkb-tekst zijn aangegeven met KLEINE HOOFDLETTERS. 47

8 Deze nota van toelichting bij de PKB Derde Nota Waddenzee deel 3 komt niet in de plaats van de nota van toelichting bij de PKB Derde Nota Waddenzee deel 1. De nota van toelichting bij pkb deel 3 is aanvullend op de nota van toelichting bij pkb deel 1. De inhoud van de uitgebreide nota van toelichting bij pkb deel 1 blijft daarmee van belang, tenzij anders aangegeven in de voorliggende nota van toelichting. 48 nota van toelichting bij kabinetsstandpunt

9 Hoofdstuk 1 Aard en kader van de nota 1.1 Aard en werkingssfeer van de pkb A) Reacties Status van de pkb Insprekers noemen de relatie tussen de voorgestelde beleidskeuzen in de Derde Nota Waddenzee en de beleidsuitspraken in andere beleidsnota s op het gebied van onder meer ruimtelijke ordening, economie, luchtvaart, visserij en natuurbescherming onduidelijk of zelfs tegenstrijdig. Aan het kabinet wordt dan ook gevraagd welk beleid voorrang heeft, of het afwegingskader in de pkb strenger mag zijn dan de afwegingskaders uit het natuurbeleid, of de pkb van invloed mag zijn op wettelijke kaders buiten de ruimtelijke ordening en of de pkb zelf moet worden getoetst aan de Habitatrichtlijn. Concrete beleidsbeslissingen en beslissingen van wezenlijk belang Met name de provincies, de gemeenten en het bedrijfsleven, maken bezwaar tegen het aantal concrete beleidsbeslissingen en beslissingen van wezenlijk belang in de pkb en vinden dat hiermee de beleidsvrijheid van gemeenten en provincies onnodig wordt beperkt. Zij vinden het bovendien onaanvaardbaar dat in de PKB Derde Nota Waddenzee deel 1 concrete beleidsbeslissingen en beslissingen van wezenlijk belang zijn geformuleerd voor het gebied buiten de pkbgrenzen. Het bedrijfsleven noemt als nadeel van de beslissingen van wezenlijk belang de lange procedure om deze beslissingen aan te passen aan gewenste veranderingen in het beleid. Natuur- en milieuorganisaties wensen juist een uitbreiding van het aantal concrete beleidsbeslissingen, om zo een betere doorwerking van het beleid naar provincies en gemeenten te bereiken. De NAM wenst een uitbreiding om een betere beroepsmogelijkheid te hebben tegen het geformuleerde gasbeleid. Het Productschap Vis vindt de beslissingen van wezenlijk belang de flexibiliteit van het visserijbeleid te veel beperken omdat zij een looptijd hebben van 10 jaar, terwijl in 2003 een nieuwe Structuurnota Zee- en Kustvisserij uitkomt. Gesteld wordt dat het beleid in die nieuwe nota in strijd kan zijn met de voorgestelde beslissingen van wezenlijk belang. Als deze beslissingen vervolgens moeten worden gewijzigd, kost dat volgens het Productschap te veel tijd. Zij stelt daarom voor om in de Derde Nota Waddenzee geen concrete uitwerking te geven aan het visserijbeleid, maar om daarvoor te verwijzen naar de Structuurnota Zee- en Kustvisserij. 49

10 Zelfbinding Rijk De Waddenadviesraad vindt dat de wijze waarop de pkb door het rijk moet worden gebruikt te vrijblijvend is geformuleerd in de inleiding van de PKB Derde Nota Waddenzee deel 1. De Raad vindt dat deze formulering te veel ruimte laat aan het rijk om van echte zelfbinding te spreken. De Raad adviseert om in deel 3 van de pkb de zelfbinding van het rijk aan het pkb-beleid duidelijker te laten doorklinken. B) Kabinetsstandpunt Status van de pkb De Derde Nota Waddenzee is een kabinetsbesluit en kan dus van invloed zijn op wettelijke kaders buiten de ruimtelijke ordening. Het kabinet heeft een juridische doorlichting van de beschermingsregimes voor het landelijk gebied (incl. grote wateren en Noordzee) laten uitvoeren. Naar aanleiding hiervan is het hoofdstuk over het afwegingskader herzien en volledig in overeenstemming gebracht met artikel 6 van de Habitatrichtlijn. Er wordt geen strenger regime gehanteerd dan in Europese- of nationale regelgeving wordt verlangd. Het kabinet is van menig dat het beleid zoals geformuleerd in deze Derde Nota Waddenzee voldoet aan de vereisten van artikel 6 Habitatrichtlijn. Relatie met andere beleidsnota s van het rijk Het kabinet vindt het zinvol om het rijksbeleid voor de Waddenzee bijeen te brengen in de Derde Nota Waddenzee. Daarom zijn hierin ook sectorale beleidsuitspraken terug te vinden. Het sectorbeleid van de verschillende ministeries, zoals Landbouw Natuurbeheer en Visserij, Verkeer en Waterstaat, Economische Zaken en Defensie, is voor wat betreft het Waddenzeebeleid op elkaar afgestemd. Naar de mening van het kabinet is het Waddenzeebeleid en het sectorbeleid dan ook niet strijdig. Beide beleidskaders zijn immers onverkort van toepassing op huidige en toekomstige activiteiten in de Waddenzee. Het karakter van de beleidsnota s is evenwel verschillend. De Derde Nota Waddenzee is een integrale, gebiedsgerichte nota waarin beleidskeuzen worden gemaakt die het kabinet van belang acht voor de bescherming van natuur en landschap. In tegenstelling tot de sectorale beleidsnota s hebben die beleidskeuzen daarom niet in de eerste plaats tot doel om de verschillende sectorbelangen te dienen, maar is wel rekening gehouden met deze belangen. Het integrale gebiedsgerichte beleid voor het gebied grenzend aan de Waddenzee is vastgelegd in andere beleidskaders, zoals de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening en het Structuurschema Groene Ruimte. Nieuwe activiteiten die voortvloeien uit het beleid in deze nota s moeten ook worden getoetst aan het afwegingskader zoals is aangegeven in de Derde Nota Waddenzee als deze activiteiten gevolgen kunnen hebben op de te beschermen en te behouden waarden en kenmerken van de Waddenzee. De procedures voor herziening en actualisering van diverse rijksnota s hebben in de praktijk verschillende momenten van besluitvorming. Daar waar het vanuit het beleid voor de Waddenzee noodzakelijk is, zullen de beleidsuitspraken uit de Derde Nota Waddenzee doorwerken in andere relevante (sectorale) 50 nota van toelichting bij kabinetsstandpunt

11 rijksnota s, die tijdens de planperiode van de Derde Nota Waddenzee worden opgesteld of gewijzigd. Hieronder wordt kort ingegaan op de belangrijkste beleidsnota s die mede relevant zijn voor de Waddenzee en op de specifieke relatie tussen deze nota s en de Derde Nota Waddenzee. Bij de nadere besluitvorming over de doorwerking en uitvoering van het beleid en de programma s dient rekening gehouden te worden met mogelijke gevolgen voor de te beschermen en te behouden waarden en kenmerken van de Waddenzee. Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening In de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening is ondermeer het ruimtelijk rijksbeleid opgenomen voor de gebieden rondom de Waddenzee, ofwel de waddeneilanden, de vastelandkust en het IJsselmeergebied. Concreet gaat het daarbij onder meer om: de benoeming van de gebieden Eemsmond (Eemshaven-Delfzijl met afstemming op het Duitse Eemsgebied) en Westergozone (Leeuwarden- Harlingen) tot regionale stedelijke netwerken; om de ruimtelijk-economische versterking en ontwikkeling van de Noordas ; om het bieden van ruimte voor havengebonden bedrijven in multimodale overslagcentra aan het water (dat wil zeggen, waar diverse vervoersmogelijkheden zoals via het water, de weg en het spoor samenkomen); om de aanwijzing van projectlocaties voor de concentratie van glastuinbouw (o.a. bij Berlikum); om de voorgenomen verplaatsing van marinevliegkamp Valkenburg naar Den Helder; om het recreatiebeleid, zoals de regulering van de capaciteit van jachthavens. De Derde Nota Waddenzee heeft een eigenstandige positie ten opzichte van de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening. De nota s zijn wat betreft het ruimtelijk beleid wederzijds aanvullend. Bij de nadere besluitvorming over de doorwerking en uitvoering van het Vijfde Notabeleid dient rekening gehouden te worden met mogelijke effecten voor de te beschermen en te behouden waarden en kenmerken van de Waddenzee. Vierde Nota Waterhuishouding De hoofddoelstelling van deze nota luidt: Het hebben en houden van een veilig en bewoonbaar land en het instandhouden en versterken van gezonde en veerkrachtige watersystemen, waarmee een duurzaam gebruik blijft gegarandeerd. In de Nota wordt gesteld dat de Waddenzee een wetland van internationale betekenis is en blijft. Voor dit intergetijdengebied ligt het accent op herstel en ontwikkeling van natuurlijke processen en natuurwaarden. Overgangen tussen water en land, en tussen zout en zoet worden hersteld. Menselijk gebruik wordt gereguleerd met als doel het minimaliseren van de effecten op natuur en milieu. Binnen de randvoorwaarden van een duurzame bescherming en ontwikkeling van de Waddenzee als 51

12 natuurgebied zijn menselijke activiteiten met een economische en/of recreatieve betekenis mogelijk. Derde Kustnota In de Derde Kustnota is vastgelegd dat duurzame bescherming tegen overstroming een collectief belang is. Om de veiligheid te kunnen waarborgen worden de waterkeringen op zodanige sterkte gehouden dat stormvloeden worden doorstaan (conform de Wet op de waterkering) en wordt structureel verlies van land aan de zee voorkomen. Structuurschema Groene Ruimte Het Structuurschema Groene Ruimte (SGR) beschrijft voor geheel Nederland de ruimtelijke gevolgen van het sectorbeleid voor natuur, landschap, bos, landbouw, visserij, openluchtrecreatie en toerisme. Het beleid voor ruimtelijke ordening, milieu en water is daarin geïntegreerd. In het SGR is de Waddenzee aangemerkt als kerngebied van de ecologische hoofdstructuur. Voor het overige verwijst het SGR voor het Waddenzeebeleid naar de PKB Waddenzee. Het vigerende SGR wordt herzien; in 2002 zal naar verwachting het Tweede SGR worden vastgesteld. Ook in het Tweede SGR zal voor wat betreft het Waddenzeebeleid worden verwezen naar de Derde Nota Waddenzee. Nationaal Milieubeleidsplan 4 Het Nationaal Milieubeleidsplan 4 (NMP4) bevat geen gebiedsspecifiek milieubeleid voor de Waddenzee, maar levert wel in algemene zin een belangrijke bijdrage aan de bescherming en verbetering van de milieukwaliteit van belangrijke natuurgebieden, zoals de Waddenzee. In het NMP4 wordt gesteld dat de Waddenzee, als één van de gebieden die bijdragen aan de mondiale ecologische hoofdstructuur, moet worden beschermd en duurzaam worden beheerd. Het NMP4 zet vooral in op het aanpakken van de hardnekkige milieuproblemen. Emissies moeten omlaag tot aanvaardbare niveaus. Het gehele milieu zal daarvan op termijn de positieve effecten ervaren, ook de Waddenzee. Het NMP4 besteedt veel aandacht aan het hardnekkige probleem van de toenemende concentratie van CO2 (en andere broeikasgassen) in de atmosfeer. Deze concentratie leidt tot klimaatverandering en bedreigt zo de veiligheid van mensen en het voortbestaan van met name kwetsbare ecosystemen, waaronder wetlands zoals de Waddenzee. In het NMP4 is aangegeven welke mondiale emissiereducties bereikt moeten worden om binnen de grenzen van acceptabel geachte klimaatverandering te blijven. Tweede Voortgangsnota Zeehavenbeleid De doelstelling van het Nederlandse zeehavenbeleid luidt: De rijksoverheid streeft naar een duurzame economische versterking, gericht op toegevoegde waarde en werkgelegenheid, van de Nederlandse zeehavens en hun havenindustriële complexen en van het logistieke en industriële netwerk van corridors en inlandterminals waar zij een steeds integraler deel van uitmaken. De relatie tussen het zeehavenbeleid en de Derde Nota Waddenzee is dat de scheepvaartroutes naar de 52 nota van toelichting bij kabinetsstandpunt

13 Waddenzeehavens moeten voldoen aan de uitgangspunten van de Derde Nota Waddenzee. Nationaal Verkeers- en Vervoersplan De doelstelling van het Nationaal Verkeers- en Vervoersplan (NVVP) is om iedereen in Nederland een doelmatig, veilig en duurzaam functionerend verkeers- en vervoerssysteem te bieden. Voor Noord Nederland, waaronder ook het waddengebied valt, heeft het kabinet in het NNVP gekozen voor een een versterkte economische groei gecombineerd met behoud en versterking van natuur, landschap en milieu. De Derde Nota Waddenzee en het NVVP vormen samen de waarborg voor een veilig vervoer van zowel mensen als goederen in het waddengebied binnen de randvoorwaarden van bescherming van natuur en landschap. Structuurschema Regionale en Kleine Luchthavens Het Structuurschema Regionale en Kleine Luchthavens (SRKL) beschrijft het beleid voor alle burgerluchthavens in Nederland, exclusief Schiphol, inclusief het burgermedegebruik van militaire luchtvaartterreinen. De doelstellingen zijn standstill (geen toename) van de milieubelasting van deze luchthavens en de decentralisatie van de bevoegdheden voor de regionale en kleine luchthavens naar de provincies. Pkb deel 1 van het SRKL wordt verwacht in het voorjaar 2002, de pkb moet eind 2003 vastgesteld zijn. Voor het waddengebied zijn de kleine luchthavens Ameland en Texel en het burgermedegebruik van marinevliegkamp De Kooy van belang. Voor het gebruik van Ameland en Texel zijn de vastgestelde geluidszones het kader. Voor het marinevliegkamp De Kooy is de totale geluidsruimte van militair en burgerluchtverkeer in een geluidszone vastgelegd. In het SRKL wordt de geluidsruimte voor het burgermedegebruik separaat aangegeven. Tweede Structuurschema Militaire Terreinen In de binnenkort uit te brengen pkb deel 1 van het Tweede Structuurschema Militaire Terreinen (SMT) wordt het ruimtelijk beleid voor het directe en indirecte ruimtebeslag van militaire activiteiten in Nederland vastgelegd. De pkb-tekst van de Derde Nota Waddenzee over militaire activiteiten in de Waddenzee zal passen in het nieuwe beleid van het Tweede SMT. Structuurnota Zee- en Kustvisserij In 1993 is in de Structuurnota Zee- en Kustvisserij beleid geformuleerd voor de visserij in de Waddenzee en de Oosterschelde voor de jaren Doel van het beleid was de geconstateerde negatieve effecten van de visserij op een aantal belangrijke natuurwaarden te beëindigen. Dit beleid werd voor 10 jaar vastgelegd met de afspraak dat na vijf jaar een evaluatie zou plaatsvinden op basis waarvan eventueel het beleid en de maatregelen bijgesteld zouden kunnen worden. In 1997 zijn de effecten van het beleid geëvalueerd. Vervolgens werd het beleid voor de schelpdiervisserij voor de periode op onderdelen bijgesteld, zoals vastgelegd in het Beleidsbesluit Schelpdiervisserij. Tegelijkertijd werd het lopende 53

14 evaluatieprogramma schelpdiervisserij aangepast (EVA II). Dit bijgestelde beleid is ook in de Derde Nota Waddenzee opgenomen, deels als beslissingen van wezenlijk belang. In 2003 zal op basis van de uitkomsten van de evaluatie een besluit worden genomen over de aard en de omvang van de schelpdiervisserij in de Waddenzee. In 2003 zal ook het beleid inzake de overige vormen van visserij mogelijk worden herzien. De herziening van het kustvisserijbeleid in 2003 kan aanleiding zijn voor een partiële herziening van de Derde Nota Waddenzee. Kompas voor het Noorden De nota Kompas voor het Noorden vormt het stimuleringspakket voor de versterking van de regionaal-economische structuur van Noord-Nederland, zoals het kabinet is overeengekomen met het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (Drenthe, Fryslân en Groningen). De ruimtelijk-economische ontwikkeling van Noord-Nederland wordt hiermee op basis van een programma aangepakt. Het kabinet geeft daarvoor financiële steun. De ruimtelijk-economische ontwikkelingen in het waddengebied moeten volgens het Kompas voor het Noorden worden gebundeld in de grote steden van de stedelijke netwerken Eemsmond en Westergozone. Kop en Munt De nota Kop en Munt vormt het regionaal-economisch stimuleringsprogramma voor de Kop van Noord-Holland. Het programma is een reactie van de provincie Noord-Holland, Gewest Kop van Noord- Holland, de 9 gemeenten in de kop van Noord-Holland, Kamer van Koophandel voor Noordwest Holland en de ministeries van Economische Zaken, Defensie en Verkeer en Waterstaat op de sterke inkrimping van de grootste werkgever in de Kop van Noord-Holland, de Koninklijke Marine. Kop en Munt richt zich op een duurzame en vernieuwende plattelandsontwikkeling waardoor de balans tussen stad en platteland in de Kop van Noord- Holland kan verbeteren. Integrale Visie IJsselmeergebied De Integrale Visie IJsselmeergebied 2030 (IVIJ) geeft een gebiedsgerichte, ruimtelijke uitwerking van het Structuurschema Groene Ruimte en van deel 1 van Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening. De doelstelling van de visie is een duurzame ontwikkeling van het IJsselmeergebied voor de periode tot Bij de beleidskeuzen voor menselijke activiteiten in het gebied is rekening gehouden met de aanwezige kernkwaliteiten van het IJsselmeer. Voor de recreatiesector wordt in het IVIJ een relatie gelegd met de Waddenzee. De visie is voor vaardoelen en ligplaatsenbeleid onder meer gericht op een beheersing van de vaardruk op de Waddenzee. Het beleid voor de Waddenzee en het IJsselmeer is voor deze onderwerpen op elkaar afgestemd. Concrete beleidsbeslissingen en beslissingen van wezenlijk belang Het gebruik van concrete beleidsbeslissingen in een pkb is een nieuwe bevoegdheid van het rijk. In de PKB Waddenzee 1993 is van deze mogelijkheden geen 54 nota van toelichting bij kabinetsstandpunt

15 gebruik gemaakt, omdat de wet hierin toen niet voorzag. Voor de Derde Nota Waddenzee wenst het kabinet wel gebruik te maken van deze nieuwe bevoegdheid. Voor een goede doorwerking van het pkb-beleid naar het provinciale en gemeentelijke beleid acht het kabinet het noodzakelijk om aan sommige beleidsuitspraken in de pkb de status concrete beleidsbeslissing te geven. Het kabinet is van mening dat hiermee beter uitwerking kan worden gegeven aan de duurzame bescherming en ontwikkeling van de Waddenzee als natuurgebied en als uniek open landschap. Het kabinet erkent evenwel dat een concrete beleidsbeslissing een zwaar beleidsinstrument is. Uitgangspunt bij het aanmerken van deze beslissingen is dan ook om het aantal concrete beleidsbeslissingen zo beperkt mogelijk te houden. De argumentatie hiervoor is opgenomen in de nota van toelichting bij pkb deel 1. Voor vier activiteiten zijn concrete beleidsbeslissingen opgenomen. Het kabinet heeft aan beleidsuitspraken dat het van zodanig belang vindt dat een wijziging daarvan alleen tot stand kan komen door wijziging van de pkb, de status beslissing van wezenlijk belang gegeven. In de Derde Nota Waddenzee heeft het kabinet bij de aanmerking van beslissingen van wezenlijke belang en concrete beleidsbeslissingen gekozen voor de benadering dat niet de locatie (in of in de nabijheid van de Waddenzee) van de activiteit bepalend is voor deze aanduiding maar de gevolgen die de activiteit kan hebben op de op grond van deze pkb te beschermen en te behouden waarden en kenmerken van de Waddenzee. Dit heeft ertoe geleid dat een aantal beleidsuitspraken met betrekking tot menselijke activiteiten in de nabijheid van de Waddenzee ook als beslissing van wezenlijk belang dan wel als concrete beleidsbeslissing is aangeduid. Gezien het belang van de concrete beleidsbeslissingen en de beslissingen van wezenlijk belang voor de bescherming van de Waddenzee acht het kabinet het niet wenselijk om de pkb-tekst op dit punt te wijzigen. Zelfbinding van het rijk Het kabinet neemt het advies van de Waddendadviesraad over om in de tekst van de pkb meer aandacht te besteden en invulling te geven aan de zelfbinding van het rijk. De tekst van de eerste alinea van paragraaf 1.1. wordt dienovereenkomstig aangepast. C) Wijziging van de pkb-tekst De titel van hoofdstuk 1 is veranderd van: Inleiding in: AARD EN KADER VAN DE NOTA. De titel van paragraaf 1.1 is veranderd van Algemeen in: AARD EN WER- KINGSSFEER VAN DE PKB. In de inleiding is de zin over de zelfbinding van het rijk als volgt gewijzigd: Het rijk BASEERT ZICH OP DEZE PKB bij initiatieven tot internationale samenwerking op het terrein van de ruimtelijke ordening, bij besluitvorming over ruimtelijke projecten en bij de voorbereiding van structuurschema s en sectornota s DIE RELEVANT ZIJN VOOR DE WADDENZEE. 55

16 1.2 Planhorizon en planperiode A) Reacties Verschillende insprekers en de Waddenadviesraad geven expliciet aan in te stemmen met de verlenging van de planperiode van 5 tot 10 jaar. Zij stellen evenwel dat deze verlenging geen belemmering mag zijn voor nieuwe gewenste ontwikkelingen. B) Kabinetsstandpunt Het kabinet is van mening dat de verlenging van de planperiode tot 10 jaar geen belemmering is voor nieuwe, gewenste ontwikkelingen voor de Waddenzee en het waddengebied. Om noodzakelijke ontwikkelingen waarin de pkb niet voorziet toch mogelijk te maken, kan de pkb door het kabinet partieel worden herzien. De procedure van de planologische kernbeslissing, zoals is aangegeven in artikel 2a en 2b van de Wet op de Ruimtelijke Ordening, voorziet in zo n tussentijdse, gedeeltelijke herziening van de pkb. C) Wijziging van de pkb-tekst Geen wijziging van de pkb-tekst. 1.3 Gebiedsbegrenzing A) Reacties Begrenzing pkb-gebied Veel insprekers en de Waddenadviesraad geven aan dat het hanteren van verschillende gebiedsgrenzen in de Derde Nota Waddenzee en onder andere de Natuurbeschermingswet en internationale richtlijnen onduidelijk en complex is. Het geeft bovendien het risico op juridische complicaties. Om die complexiteit te beperken verzoeken de natuurbeschermingsorganisaties en de Waddenadviesraad om het pkb-gebied uit te breiden in noordelijke richting tot de grenzen van het Vogelrichtlijngebied en het trilaterale samenwerkingsgebied. Ook vragen insprekers om een beperkte economische vrijwaringszone rond de havens, het schrappen van het Marsdiep uit het pkb-gebied en het vervangen van de aangegeven rijksgrens tussen Nederland en Duitsland door de grenzen van het met Duitsland betwiste gedeelte van het Eems-Dollardgebied. In overweging wordt gegeven om het gehele waddengebied, inclusief de eilanden en de vastelandkust, aan te wijzen als nationaal landschap, met het oog op de bescherming van dit gehele gebied. De Waddenadviesraad adviseert om voor het hele waddengebied één gebiedsgericht, geïntegreerd plan (pkb) vast te stellen. Externe werking Onduidelijkheid is er over de begrenzing van het waddengebied en door het niet noemen van de grenzen van het gebied waarvoor de externe werking geldt. De provincies verzoeken het kabinet om in de pkb-tekst van deel 3 geen onderscheid meer te maken in gebieden grenzend aan en 56 nota van toelichting bij kabinetsstandpunt

17 direct grenzend aan de Waddenzee. Dit zou onzekerheid en misverstanden kunnen oproepen. Kaarten De kaarten in de PKB Derde Nota Waddenzee deel 1 geven eveneens aanleiding tot veel reacties. Kaart 1, de begrenzing van het pkb-gebied, zou onduidelijk en op onderdelen onjuist zijn. De kaarten met daarop aangegeven de gebieden voor recreatief medegebruik en de kabels en leidingen in de Waddenzee zouden onvolledig zijn. Kaarten met daarop aangegeven de stiltegebieden en de nationale parken in het waddengebied worden gemist. B) Kabinetsstandpunt Begrenzing pkb-gebied De begrenzing van het pkb-gebied in de Derde Nota Waddenzee is in beginsel hetzelfde als in de PKB Waddenzee Dat betekent dat de pkb-grens een aantal vaste punten volgt zoals aangegeven in bijlage 1 bij de planologische kernbeslissing. Het kabinet maakt hierop echter in pkb deel 3 een uitzondering voor de begrenzing van het pkb-gebied ter plaatse van dynamische gebieden zoals kwelders en platen langs de kust van de waddeneilanden. Het kabinet wenst voor deze dynamische gebieden, waar de kustlijn wordt beïnvloed door de natuurlijke waterbeweging en morfologie, geen statische grens te hanteren. Voor de begrenzing van deze gebieden wordt in de Derde Nota Waddenzee daarom uitgegaan van het actuele voor de Waddenzee gemiddelde grenspeil van NAP +2,50 meter en niet van het oude gemiddelde grenspeil van NAP +2,50 meter uit de pkb van Het hanteren van een dynamische grens betekent overigens dat de grens van het pkb-gebied langs de kwelders en platen van de eilandkusten steeds iets kan verschuiven. Die verschuivingen zullen echter minimaal zijn. In deel 1 van de PKB Derde Nota Waddenzee is het pkb-gebied op een aantal punten onjuist weergegeven. Als gevolg daarvan zijn een recreatieterrein op Texel (Camping De Robbenjager) en de Eemscentrale onbedoeld opgenomen in het pkb-gebied. In kaart 1 van pkb deel 3 heeft het kabinet dit gecorrigeerd. Tevens heeft het kabinet ervoor gekozen om de grenzen van het pkb-gebied op een meer gedetailleerde kaart aan te geven. De complexiteit van meerdere grenzen Binnen het pkb-gebied bestaan meerdere gebiedsbegrenzingen op basis van verschillende beleidsnota s, wetten en regelingen. De begrenzing van het pkb-gebied zelf is er daar één van. In een aantal reacties wordt de suggestie gedaan om de grens van het pkbgebied uit te breiden in noordelijke richting en samen te laten vallen met bijvoorbeeld de grens van het Vogelrichtlijngebied zodat er in ieder geval één begrenzing minder is. De consequentie van zo n wijziging van de gebiedsbegrenzing zou zijn dat grote delen van de waddeneilanden en de 3 mijlszone van de Noordzeekuststrook onder het regiem van de Derde Nota Waddenzee zouden worden gebracht. Het kabinet acht dit niet wenselijk omdat dan de doelstellingen van het beleid in de pkb voor de verschillende deelgebieden 57

18 Noordzeekustzone, eilanden en Waddenzee ruimtelijk gedifferentieerd zouden moeten worden. Een ruimtelijke differentiatie in de uitwerking van het beleid voor specifieke gebieden is naar de mening van het kabinet geen probleem, dat gebeurt immers nu ook al, zoals bijvoorbeeld bij de sluiting van gebieden voor de bodemberoerende visserij. Het kabinet acht echter een ruimtelijke differentiatie in doelstellingen binnen het dan vergrote pkb-gebied niet wenselijk en heeft daarom de begrenzing van het pkb-gebied niet gewijzigd. De pkb-grens in het noorden: de grens tussen Waddenzee en Noordzee De juridische grens tussen Waddenzee en Noordzee is gebaseerd op het Zeerechtverdrag (VN-verdrag inzake recht van de zee van 10 december 1982). In dit internationale zeerechtverdrag is aangegeven dat de grens tussen land en zee wordt gevormd door de laaglaagwaterspringlijn. Dit is een doorgetrokken lijn langs de vastelandkust die alle inhammen naar zee afsnijdt waarvan de monding minder dan 24 zeemijlen breed is. Al het water aan de landzijde van deze lijn wordt beschouwd als binnenwater. Omdat de zeegaten tussen de waddeneilanden smaller zijn dan 24 zeemijlen, is ook de Waddenzee, inclusief die zeegaten, een binnenwater. De grens tussen de Waddenzee en de Noordzee wordt dus bepaald door een berekende doorgetrokken lijn tussen de waddeneilanden conform de richtlijnen uit het zeerechtverdrag (zie pkb-kaart 1). Deze lijn valt samen met de begrenzing van het pkb-gebied die daarmee tevens de juridische grens is tussen de Waddenzee en de Noordzee. Ook om deze reden wenst het kabinet de noordelijke grens van het pkb-gebied niet uit te breiden in noordelijke richting. De pkb-grens in het zuiden: de grens tussen Waddenzee en zeehavens Het instellen van een beperkte economische vrijwaringzone met een straal van enige zeemijlen rondom de bestaande havens wordt bepleit om deze havens zeewaarts enige ruimte te geven. Het kabinet acht verkleining van het pkbgebied in strijd met de hoofddoelstelling voor de Waddenzee en met de Habitat- en Vogelrichtlijn en zal hiertoe dan ook niet overgaan. De Waddenzee bestaat uit een geheel van zeegaten, geulen, wadplaten, prielen en kwelders. Eén van die elementen of deelgebieden hieruit afzonderen leidt tot een incompleet te beschermen systeem. Het gegeven dat Duitsland en Denemarken een aantal vaargeulen en havens hebben uitgezonderd van het beschermingsgebied, is het kabinet bekend, maar leidt niet tot een andere beslissing. Hierbij wordt aangetekend dat in de door Duitsland en Denemarken uitgezonderde gebieden wel sprake is van externe werking vanwege de Vogel- en Habitatrichtlijn, en dat ook daar de invloed van het beschermingsbeleid voor de Waddenzee dus van invloed is. Overigens is het zo dat binnen de randvoorwaarden van de hoofddoelstelling wel degelijk economische activiteiten zijn toegestaan in de door de insprekers genoemde delen van het pkb-gebied. Voorts tekent het kabinet hierbij aan dat voor de Nederlandse Waddenzeehavens wel degelijk uitzonderingsbepalingen zijn opgenomen in 58 nota van toelichting bij kabinetsstandpunt

19 het beschermingsbeleid voor de Waddenzee. Zones rond deze havens zijn namelijk uitgezonderd van de aanwijzing van de Waddenzee als milieubeschermingsgebied. Dit betekent dat de eisen die gelden met betrekking tot geluidhinder in de milieubeschermingsgebieden niet gelden voor de omgeving van de havens van Delfzijl, Eemshaven, Lauwersoog, Harlingen en Den Helder (zie ook de kaart met milieubeschermingsgebieden in de kaartenbijlage). De pkb-grens in het westen: het Marsdiep Om dezelfde reden als hierboven aangegeven is het kabinet niet voornemens om het Marsdiep uit te zonderen van het pkb-gebied. Verkleining van het pkb-gebied acht het kabinet in strijd met de hoofddoelstelling van de Waddenzee. Ook het Marsdiep is namelijk een onlosmakelijk onderdeel van het te beschermen systeem van zeegaten, geulen, platen, prielen en kwelders in de Waddenzee. Overigens is ook het Marsdiep in het huidige beleid al uitgezonderd van de eisen en regels met betrekking tot geluidhinder. De pkb-grens in het oosten: het Eems-Dollardgebied In het betwiste gebied in het Eemsestuarium (aangeduid als Eems-Dollardgebied) hebben de Nederlandse en Duitse regering afspraken gemaakt over de wijze waarop beleid, beheer en uitvoering met betrekking tot waterbeheer en milieu, natuur en landschap, in onderlinge samenwerking wordt opgepakt. Het Eems-Dollard milieuprotocol (1996) als uitwerking van het Eems-Dollard verdrag (1960) vormt voor deze samenwerking de basis. Het betwiste gebied in het Eemsestuarium is in pkb-kaart 1 aangegeven. De gebruikte omschrijving de naar Nederlandse rechtsopvatting geldende grens is vervangen door de formulering het tussen Nederland en Duitsland betwiste gebied. Dit werkt ook door in bijlage 1. Begrenzing waddengebied in verband met externe werking Het in de Derde Nota Waddenzee geformuleerde beleid heeft ook betrekking op ontwikkelingen buiten het pkb-gebied, voor zover deze van directe betekenis zijn voor het pkb-gebied zelf. In paragraaf 5.2 wordt de externe werking verder uitgewerkt. In de pkb wordt naast het pkb-gebied ook het waddengebied omschreven om onderscheid te maken tussen de Waddenzee zelf en het omliggende gebied. Het waddengebied omvat de Waddenzee, de waddeneilanden, de zeegaten tussen de eilanden, de Noordzeekustzone tot 3 zeemijl uit de kust, alsmede het grondgebied van de aan de Waddenzee grenzende vastelandsgemeenten. Het waddengebied is op kaart weergegeven. Over de daarin aangegeven begrenzing in het IJsselmeer blijkt uit de inspraakreacties onduidelijkheid te bestaan. De begrenzing van het waddengebied aan de vastelandskust volgt de grenzen van de gemeenten die aan de Waddenzee liggen. Dit geldt ook voor de grens van het waddengebied in het IJsselmeer, waar de gemeentegrenzen van Wieringen en Wûnseradiel zijn aangegeven. 59

20 De aanduiding van de omgeving van het pkb-gebied In PKB Derde Nota Waddenzee deel 1 worden verschillende formuleringen gebruikt voor activiteiten in de omgeving van het pkb-gebied. Deze formuleringen betreffen (direct) grenzend aan de Waddenzee, aan de rand van de Waddenzee, langs de Waddenzee en in de (directe) nabijheid van de Waddenzee. De beleidsuitspraken richten zich op het oprichten van bouwwerken, plaatsing van windturbines en uitbreiding of aanleg van nieuwe (jacht)havens en bedrijventerreinen en op de indicatieve lijst voor de externe werking. Deze formuleringen worden gehanteerd in beleidsuitspraken die gericht zijn op het gebied rondom de Waddenzee. De bedoeling daarvan is het voorkomen van aantasting van de te beschermen en te behouden waarden en kenmerken van de Waddenzee zelf. Deze uitspraken zijn een concrete invulling van de externe werking met betrekking tot de hierboven weergegeven specifieke beleidsuitspraken. Het kabinet heeft in deel 3 van de pkb gekozen voor een eenduidiger formulering van de verschillende begrippen door de variatie in begrippen terug te brengen tot direct grenzend aan de Waddenzee en in de nabijheid van de Waddenzee. De overige in dit verband in PKB Derde Nota Waddenzee deel 1 gehanteerde termen komen te vervallen. Het begrip in de nabijheid van de Waddenzee is een breed begrip dat zowel wordt gehanteerd voor beleidsuitspraken over een object of een gebied dat ofwel geheel of ten dele direct grenst aan het pkb-gebied, als voor een gebied dat niet direct grenst aan het pkb-gebied, maar wel in de omgeving van het pkb-gebied is gelegen. Het begrip direct grenzend aan de Waddenzee wordt daarentegen enkel gehanteerd voor beleidsuitspraken over een object of een gebied dat in z n geheel of ten dele direct grenst aan de grens van het pkb-gebied. Het kabinet heeft hierbij niet gekozen voor een afstandscriterium, aangezien limitering van de externe werking niet in overeenstemming is met de Habitatrichtlijn. Bovendien geldt dat de invloed op de te beschermen en te behouden waarden en kenmerken van de Waddenzee verschilt per soort activiteit en daarom een algemeen afstandscriterium niet gegeven kan worden. Het bevoegd gezag zal hier van geval tot geval een beoordeling moeten maken (zie ook paragraaf 5.2 van deze nota van toelichting). Een gebiedsgericht omgevingsplan voor het gehele waddengebied? Het kabinet is niet voornemens om voor het gehele waddengebied één ruimtelijk plan vast te stellen. Het ruimtelijk beleid voor de Waddenzee is vastgelegd in de Derde Nota Waddenzee. Het ruimtelijk beleid voor de gebieden die grenzen aan de Waddenzee, zoals de vastelandskusten, de waddeneilanden en de Noordzee, is vastgelegd in andere beleidskaders, zoals het Structuurschema Groene Ruimte en de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening. Nieuwe activiteiten in deze gebieden die de te beschermen en te behouden waarden en kenmerken van de Waddenzee kunnen aantasten, moeten worden getoetst aan het afwegingskader zoals is aangegeven in de Derde Nota Waddenzee. Het kabinet 60 nota van toelichting bij kabinetsstandpunt

21 is van mening dat zij op deze wijze een evenwichtig en effectief beleidskader heeft gecreëerd dat optimaal rekening houdt met de afzonderlijke gebiedskenmerken en beleidsdoelstellingen voor de verschillende delen van het waddengebied. Milieubeschermingsgebieden en stiltegebieden In de Wet Milieubeheer is bepaald dat in ieder geval als milieubeschermingsgebieden worden beschouwd, de gebieden die krachtens de Natuurbeschermingswet zijn aangewezen als beschermd natuurmonument of als staatsnatuurmonument en de gebieden die zijn aangewezen ter uitvoering van de overeenkomst inzake watergebieden van internationale betekenis (de zogenaamde Wetlands in de Ramsar Conventie uit 1975). De aanwijzing als milieubeschermingsgebied is de taak en bevoegdheid van provincies. Voor de gebieden in de Noordzeekustzone buiten de provinciegrenzen is dat de bevoegdheid van het rijk. In de provinciale milieuverordeningen van de provincies Noord-Holland, Fryslân en Groningen is de gehele Waddenzee aangewezen als milieubeschermingsgebied gericht op voorkomen of beperken van geluidhinder (zogenaamde stiltegebieden). In het milieubeschermingsgebied zijn specifieke uitzonderingen gemaakt rond de havens en in verband met militaire activiteiten. Overigens is nog niet het gehele wetlandgebied aangewezen als milieubeschermingsgebied. Het rijk en de provincies zullen hier alsnog toe overgaan. Nationale parken Nationale parken zijn conform internationaal aanvaarde definities aaneengesloten gebieden van tenminste 1000 ha., bestaande uit natuurterreinen, wateren en/of bossen, met een bijzondere landschappelijke gesteldheid en planten- en dierenleven, waar tevens goede mogelijkheden aanwezig zijn voor recreatief medegebruik. In de nationale parken worden natuurbeheer en natuurontwikkeling geïntensiveerd, natuur- en milieueducatie sterk gestimuleerd en vormen van natuurgerichte recreatie als ook onderzoek bevorderd. In het waddengebied zijn drie nationale parken gelegen: Schiermonnikoog, Lauwersmeer en Duinen van Texel. De laatste twee betreffen nationale parken in oprichting. De nationale parken zijn op kaart aangegeven. Nationaal Landschap In de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening stelt het kabinet dat enkele cultuurhistorische en landschappelijk waardevolle gebieden die nu of in de toekomst worden bedreigd door verstedelijking of andere ruimtelijke ontwikkelingen (kunnen) worden aangewezen als nationaal landschap, ter bescherming van de karakteristieke openheid. Het kabinet heeft er niet voor gekozen de Waddenzee als nationaal landschap aan te wijzen. Het beleid voor de bescherming van de Waddenzee is naar de mening van het kabinet voldoende vastgelegd in de Derde Nota Waddenzee. Een nieuwe gebiedscategorie heeft in dit geval geen toegevoegde waarde. Zonering recreatief medegebruik van de Waddenzee Het reguleren van 61

22 recreatie naar plaats en tijd vindt plaats door middel van zonering. De Waddenzee is hiertoe opgesplitst in drie deelgebieden. Deze zijn karakteristiek wat betreft natuur en gebruik, en laten niet alle dezelfde ontwikkeling van recreatie toe; deze zonering gaat uit van drie gradaties van recreatief medegebruik en is weergegeven op de kaart globaal afgewogen recreatieve zonering. De zones met geen of nauwelijks recreatief medegebruik vallen samen met de afgesloten gebieden conform artikel 17 van de Nb-wet of artikel 461 van het Wetboek van Strafrecht. Deze gebieden zijn afgesloten in verband met de grote verstoringgevoeligheid. Het betreft hoogwatervluchtplaatsen, rustgebieden voor zeehonden, broedkolonies etc. De gebieden zijn niet of slechts tijdelijk geopend voor recreatie en de ligging of begrenzing wordt zonodig jaarlijks op grond van natuurbelangen aangepast. Zones met beperkt recreatief medegebruik zijn gebieden met belangrijke natuurlijke waarden. Het betreft hier vooral gebieden die bij laag water droog vallen en waar vogels foerageren. Zones met recreatief medegebruik betreffen gebieden waar recreatieve activiteiten in principe geen bedreiging vormen voor de ecologische functies. C) Wijziging van de pkb-tekst In paragraaf 1.3 en in bijlage 1 is de gebruikte omschrijving de naar Nederlandse rechtsopvatting geldende grens vervangen door de formulering HET TUSSEN NEDERLAND EN DUITSLAND BETWISTE GEBIED. De aanpassingen met betrekking tot de aanduiding van de omgeving van het pkb-gebied zijn onder C) Wijziging van de pkb-tekst in hoofdstuk 3 en 5 aangegeven. In bijlage 1 van de pkb is de nadere omschrijving van de grens van het pkbgebied als volgt gewijzigd: Tot het pkb-gebied behoren de kwelders en platen van de Waddenzeekust van de waddeneilanden. Ter bepaling van het exacte beloop van de grens in deze gebieden is de grenspeillijn aangehouden. Dit is het peil dat gemiddeld éénmaal per twee jaar WORDT overschreden, en waarvoor als gemiddelde het NAP + 2,50 meter WORDT gehanteerd. 1.4 Internationaal kader A) Reacties De Verklaring van Stade en het daarbij horende Trilaterale Waddenzee Plan staan centraal in veel reacties over het internationaal kader. Het voorgestelde beleid is volgens veel insprekers in strijd met deze internationale verklaring omdat daarin is vastgelegd dat de mogelijkheden voor de sociaal-economische ontwikkeling van de bevolking van het gebied gewaarborgd moeten worden. Maar ook op andere specifieke punten constateren insprekers strijdigheid met het Trilaterale Waddenzeeplan. 62 nota van toelichting bij kabinetsstandpunt