Actieplan Nieuw Industrieel Beleid. Stand van zaken 30/06/2014

Transcriptie

1 Actieplan Nieuw Industrieel Beleid Stand van zaken 30/06/2014 1

2 50 Acties in vier beleidspijlers en het ondersteunend beleid status acties NIB (juni aantal acties: 50) gerealiseerd op schema met vertraging niet OK onbekend Om een topregio te zijn in de wereld van morgen is industriële activiteit essentieel. De 'Industrie van de Toekomst' is gebaseerd op innovatie en creëert op duurzame wijze welvaart en gediversifieerde werkgelegenheid in Vlaanderen. 2

3 Het Nieuw Industrieel Beleid creëert de voorwaarden en stimuleert het nodige veranderingsproces om bestaande industriële activiteit te vernieuwen en om bijkomende industriële activiteit te ontwikkelen. Om dit duurzaam te verwezenlijken steunt het Nieuw Industrieel Beleid op 4 pijlers: - de economische pijler, met clusters van bedrijven, kennisinstellingen en onderwijs, gericht op de creatie van de Fabriek van de Toekomst; - de innovatie-pijler, die specifiek gericht is op die innovatie die transformatie bewerkstelligt; - de sociale pijler, gericht op competentieontwikkeling en een nieuwe arbeidsorganisatie; - de infrastructuur-pijler, die de aantrekkingskracht van Vlaanderen voor de Industrie van de toekomst verhoogt en de verankering ervan versterkt. 3

4 Economische Pijler: Fabriek van de Toekomst Pijler 1: Nieuwe Fabriek van de Toekomst (juni aantal acties: 8) 8 gerealiseerd op schema met vertraging niet OK onbekend De economische pijler van het NIB focust op de Fabriek van de Toekomst als het knooppunt van het nieuwe productiviteitsoffensief. Dit productiviteitsoffensief moet de competitiviteit van onze economie structureel versterken door in te zetten op samenwerking in waardenketens en clusters. De eerste actie onder deze pijler is de oprichting van een strategisch leerplatform voor de realisatie van de Fabriek van de Toekomst via voorbeeldprojecten en ervaringsuitwisseling. De tweede strategische actie wil de voortrekkers verenigen in een 4

5 netwerk van gerenommeerde productiesites waarmee Vlaanderen als attractieve proeftuin voor de Fabriek van de Toekomst op de kaart kan worden gezet. Daarnaast worden nieuwe pistes uitgewerkt voor de ontwikkeling van innovatiegedreven clusterplatformen in strategische domeinen (actie 4) en voor de verankering van productiebedrijven in een hoge kostenregio als Vlaanderen (actie 5). Verder zijn er onder deze pijler nog specifieke acties voor de hervorming en bundeling van het beleidsinstrumentarium met een focus op het betrekken van de KMOs in het transformatiebeleid (acties 3 en 6), voor de stimulering van industriële spin-outs (actie7) en voor de informatisering van processen in waardenketens (actie 8). 1. Oprichten van een Strategisch Leerplatform voor nieuw industrieel ondernemen Het strategisch leerplatform verdiept het concept Fabriek van de Toekomst via voorbeeldprojecten van nieuw industrieel ondernemerschap op drie niveaus: individuele fabrieken, innovatieclusters en toekomstmarkten. Dit leerplatform is een samenwerking tussen de bedrijfsfederaties (die cases aanbrengen) en de overheid (betrokken administraties) om de succesvoorwaarden en knelpunten in kaart te brengen. Concreet omvat deze actie de oprichting van dit platform en de opstart van een werkmodel voor de organisatie van case-studies en ervaringsuitwisseling. 1 Oprichten van een Strategisch Leerplatform voor nieuw industrieel ondernemen Werkmodel (2012-Q3); startmoment (2012-Q4) Nadat de eerste oproep Fabriek van de Toekomst werd toegewezen in juni 2012, werden de projecten administratief en officieel opgestart. De projectgroepen werden onmiddellijk opgenomen in het Leerplatform NIB dat in september 2012 van start is gegaan. Dit Leerplatform (met 2 leerrichtingen: best-practices tussen de projecten en beleidsleren voor de overheid ) zal verder uitgebreid worden met de projecten van de volgende oproepen van de Fabriek van de Toekomst en ad hoc projecten die de portfolio van projecten en transities verruimen en vervolledigen. Deze actie is een belangrijke sturing- en verbredingsactie naar de cluster- en roadmapcreatie binnen NIB. Ze werd al snel door de deelnemers geëvalueerd als een noodzakelijk instrument. Voor de overheid is het een belangrijke plaats van beleidsleren om een snelle bijsturing en vervolledigen van het instrumentarium dat gericht is op het op gang brengen van dynamiek op het terrein te realiseren. 5

6 Het programma 2013 werd in de tweede jaarhelft verder afgewerkt. Een strategisch leerplatform had plaats op 10 september en 12 december. Eveneens werden voor een ruimer publiek drie NIB-focussen georganiseerd, specifiek rond de thema s: strategieën voor de transformatie van bedrijven en clusters, werken in de fabriek van de toekomst en nieuwe businessmodellen voor de fabriek van de toekomst. 2. Promoten van een internationaal gerenommeerd netwerk van productiesites De oprichting van een internationaal gericht netwerk van gerenommeerde productiesites zet Vlaanderen internationaal op de kaart als proeftuin van de Fabriek van de Toekomst met een attractief lerend netwerk en een open innovatie- en productieinfrastructuur. Dit project zal worden uitgevoerd in samenwerking met de sectorfederaties. Het netwerk is een instrument om te leren van goede praktijken, versterken van lead-plant posities (erkende competentiecentra) van vestigingen van internationale bedrijven, benutten van complementaire infrastructuren en competenties van productieomgevingen via pooling, en de internationale promotie van Vlaanderen als productie- en investeringsregio. Concreet omvat deze actie het opstellen van een stappenplan, inbegrepen een samenwerkingsakkoord met de federaties, de inventarisatie van netwerkleden, en het ontwikkelen van een merkstrategie om Vlaanderen te positioneren als voorbeeldregio van de Fabriek van de Toekomst. 2 Promoten van een internationaal gerenommeerd netwerk van productiesites Bepalen van scope en stappenplan (2012-Q4) Inventarisatie netwerkleden (2013-Q2) Start gerichte acquisitie FIT (2014-Q1) Een eerste bepaling van scope en stappenplan voor 2013 werd door het Agentschap Ondernemen opgemaakt. Tijdens de eerste maanden van dit jaar werden twee plaatsbezoeken gedaan aan bestaande sites. Deze hebben waardevolle input geleverd voor de nota open infrastructuur, die de problematiek hieromtrent in beeld brengt (definitie, opportuniteiten, knelpunten en behoeften, toekomstige ontwikkelingen, ). Op basis van de criteria uit de nota is intussen gestart met het in kaart brengen van de open infrastructuur en werd overlegd met de actoren (sectorfederaties, relevante NIB projecten, bestaande open infrastructuren). Hierbij zal ook worden gefocust op open faciliteiten (voor demonstratie en testen) die een attractor kunnen zijn voor industriële activiteiten 6

7 in een Europees kader van slimme specialisatie. Een eindrapport werd afgeleverd. Parallel heeft het FIT voor een beperkt aantal clusterdomeinen een gapanalyse gemaakt om deze sectoren gericht te promoten voor directe investeringen. 3. Optimaliseren van het ondersteunend instrumentarium, met focus op kmo s en financiering Om ontwikkeltrajecten voor de Fabriek van de Toekomst te versnellen zal een toolbox benadering worden uitgewerkt voor steun aan transformatietrajecten. Deze toolbox laat toe om instrumenten van alle relevante agentschappen en departementen te combineren en optimaliseren om systeemgerichte trajecten voor een vernieuwde productiviteitsgroei/transformatie te ondersteunen (bijvoorbeeld via combinatie van onderzoek en opleiding). Deze actie moet in het bijzonder Vlaamse kmo s helpen doorgroeien tot nieuwe sterkhouders in toekomstgerichte waardenketens en clusters. Concreet wordt een werkmodel opgezet voor deze toolbox, door inventarisatie en evaluatie van het beschikbare instrumentarium en door optimalisatie met speciale focus op de financiële instrumenten en kmo s. 3 Optimaliseren van het ondersteunend instrumentarium, met focus op kmo s en financiering Lancering Oproep FvT (2011-Q4) Lancering Oproepen FvT 2 en 3 (2012-Q2 en Q4); Inventarisatie en evaluatie instrumentarium (2012-Q4) Voorstel werkmodel aan ICI (2013-Q2) Oproep 2 van Fabriek van de Toekomst werd gelanceerd rond Sleuteltechnologieën. Oproep 3 is verwerkt in de startersoproep die begin 2013 werd gelanceerd met onder andere focus op kennisgebaseerde bedrijven, spin-off s en spin-out s. Een inventarisatie van het instrumentarium werd doorgevoerd door het Agentschap Ondernemen met bijhorende beperkte evaluatie. De resultaten werden in een nota verwerkt en gaven finaal aanzet tot de opstart van een entiteitsoverschrijdende pilootoefening van een gezamenlijke pro-actieve bedrijfsbenadering. Eind juni werd een procesbegeleider via aanbesteding aangesteld; een werkgroep van medewerkers uit IWT, PMV, FIT, WSE en AO is opgericht en bereidt nu de pro-actieve aanpak van 10 à 20 cases voor; de bedrijfsbezoeken hebben plaatsgevonden in het najaar. De procesbegeleider dient een eindrapport aan te leveren begin De resultaten zullen worden gebruikt in de voorbereiding van een gericht clusterbeleid waarbij een geïntegreerd instrumentarium een belangrijke rol speelt. 7

8 4. Beleidsmatig uitwerken van strategische clusterplatformen voor de Fabriek van de Toekomst Fabrieken van de toekomst zijn onderdeel van clusters van de toekomst. Clusters van bedrijven, verbonden met kennisinstellingen en onderwijs en opleiding, zijn immers een broedplaats van creativiteit en bron van productiviteitsvoordelen. Het NIB bevordert een ondernemersgedreven exploratie van waardenketens en clusters van de toekomst. Het strategisch platform FISCH is daarom door de Vlaamse regering erkend als een transformatie- en innovatieplatform voor de Fabriek van de Toekomst in de duurzame chemie en een mogelijk model voor een gericht clusterbeleid. Ook voor de maakindustrie en de automotive in het bijzonder zal een clustergerichte transformatiestrategie en actieplan worden uitgewerkt. Met deze actie zal het beleid in dialoog gaan met FISCH en gelijkaardige initiatieven, om hun werkprogramma te verbreden naar alle domeinen die relevant zijn voor hun transformatieplan en zich te ontwikkelen tot een uniek strategisch platform voor interactie met de overheid. Hierbij worden ook nieuwe instrumenten zoals het strategisch leerplatform en de instrumenten toolbox ingezet. Deze leertrajecten zullen dan voor het ontwikkelen van het clusterbeleid worden gebruikt. Zo moet onze industrie ook inspelen op de bijzondere maatschappelijke uitdaging van de veroudering van de bevolking ( nieuw aangepaste woonvormen, medisch materiaal, nieuwe geneesmiddelen en behandelingen, inzet van ICT, ). Het transversaal thema van VIA, Flanders Care, speelt daar volop op in. Vertrekkende vanuit de conceptnota Innovatiecentrum Vlaanderen, de innovatieknooppunten, onze uitstekende kenniscentra, de reeds opgedane ervaring inzake valorisatie van de innovatie en de internationale faam van onze gezondheidszorg, ligt hier voor de Vlaamse industrie een bijzondere opportuniteit. Concreet zal een regelmatige dialoog worden gevoerd met het strategisch platform FISCH over de ontwikkeling van een breed werkprogramma voor de uitvoering van zijn strategisch actieplan waarvoor instrumenten van zowel innovatiebeleid, economisch beleid, competentiebeleid en andere beleidsdomeinen kunnen worden aangesproken. Deze leerervaring wordt door het departement EWI in een beleidsrapportering verwerkt. (Deze Actie sluit aan bij de Acties 9, 10 en 11 voor het oprichten van lichte coördinatiestructuren voor strategische innovatieplatformen.) 8

9 4 Beleidsmatig uitwerken van strategische clusterplatformen voor de Fabriek van de Toekomst Beleidsoverleg over werking FISCH e.a. lichte structuren (2012-Q4) Tussentijdse evaluatie van FISCH als piloot voor clusterbeleid, inbegrepen andere lichte structuren (Q3-2013) met rapport aan ICI (Q3-2013) In het stappenplan van de Conceptnota Een slimme specialisatiestrategie voor een gericht clusterbeleid (8 maart 2013) is een voortraject ingebouwd voor het ontwikkelen van een governance en werkmodel voor een speerpuntclusterbeleid in de volgende regeerperiode. Hiervoor worden vanaf november 2013 drie testtrajecten opgezet voor het ontwikkelen van een partnerschap rond het uitwerken van een strategische clusterroadmap. FISCH werd door het bureau ICI naar voor geschoven als één van de drie testtrajecten van het gericht clusterbeleid omwille van de voortrekkersrol die ze hierin spelen. Vanuit het innovatiebeleid werden de initiatieven van strategisch belang geïntroduceerd om de lichte structuren de mogelijkheid te geven om door te groeien. 5. Een verankeringsstrategie uitwerken voor productiebedrijven in Vlaanderen In een hoge kostenomgeving zullen andere factoren beslissend zijn om productieactiviteiten in Vlaanderen te houden. Het debat over een betere verankering van bedrijven in Vlaanderen loopt al lang. Concreet zal een studie worden gemaakt over de factoren om productiebedrijven in Vlaanderen te houden (en aan te trekken) in het perspectief van de transitie naar de Fabriek van de Toekomst. Op die basis zal een strategisch plan worden opgesteld om productiebedrijven beter te verankeren op vlak van kapitaal, beslissingsmacht, kennis, infrastructuur, markt, en toekomstproject. 5 Een verankeringsstrategie uitwerken voor productiebedrijven in Vlaanderen Uitbesteding studie (2012-Q4) Studie (2013-Q2); advies IR (2013-Q3); beleidsconclusies ICI (2013-Q4) 9

10 Op basis van een discussiedocument van het departement Economie, Wetenschap en Innovatie werd op 10 december 2012 een expertendiscussie georganiseerd met Herman Daems, Geert Noels, Joep Konings, Geert Janssens, Hans Bruyninckx en Ivan Van De Cloot. Het Steunpunt Ondernemen en Regionale Economie is betrokken als externe studiecapaciteit om het debat rond verankering verder invulling te geven. De discussie rond verankering werd opgenomen in de ontwikkeling van een integrale benadering van de vestigingsvoorwaarden voor industriële activiteiten in Vlaanderen op basis van de evolutie in de totale kostenpositie (actie 40) en de evolutie van de productiviteit. Deze studie werd door het departement EWI opgeleverd en was het voorwerp van beleidsdebat in het Vlaams Parlement. 6. Strategische investerings- en opleidingssteun richten op transformatie De steun voor strategische investeringen en opleidingen (SIOS) wordt ingeschakeld in het Nieuw Industrieel Beleid en richt zich op een versnelling van de transformatie van de industrie. Concreet zal onderzoek gevoerd worden naar bijsturing van de bestaande regelgeving. Na advies van de Industrieraad zal de Vlaamse regering een besluit nemen over een aangepast steunkader dat zal voorzien in strategische steun voor transformatieprojecten. 6 Strategische investerings- en opleidingssteun richten op transformatie Evaluatie SIOS (2012-Q2); advies IR (2012-Q2); besluit VR (2012-Q4) STS werd operationeel op 1 oktober 2013 en er waren 4 ingediende dossiers op 29/11/2013. Het gaat om de ondersteuning van investerings- en opleidingsprojecten van variabele grootte die bijdragen aan de versterking van het economische weefsel in Vlaanderen. Concreet betreft het investeringen in ondernemingen die voor een strategische 10

11 transformatie staan, in strategische clusters en leadplants in Vlaanderen. De maatregel wil de internationale doorgroei van innovatiegerichte kmo s ondersteunen en transformerende investeringen die de duurzame verankering realiseren van belangrijke tewerkstelling in Vlaanderen. 7. Verhogen van het aantal industriële spin-outs Het industrieel weefsel wordt versterkt door het stimuleren van de ontwikkeling van bijkomende industriële spin-outs. Bij bestaande bedrijven wordt met steun van het moederbedrijf gezocht naar ondernemers en niet-kernactiviteiten om nieuwe vormen van bedrijvigheid op te richten, de zogenaamde "industriële en diensten spin-outs". De activering van ondernemingsopportuniteiten bij bedrijven zal resulteren in extra hoogwaardige tewerkstelling. Concreet zal een Oproep NIB Nieuwe Fabriek voor de Toekomst worden gericht op het ondersteunen van industriële spin-outs. Op basis van o.m. die ervaring zal een beleidsvoorstel voor verdere acties worden opgemaakt. 7 Verhogen van het aantal industriële spin-outs Resultaten van Oproep FvT3 (2013-Q1); Beleidsvoorstel (2013- Q3) De startersoproep van januari 2013 kaderde binnen Meer en beter ondernemerschap en komt tegemoet aan het beleidsaccent Open ondernemen. De oproep wil ook een kader bieden om continuïteit te realiseren voor de begeleiding en omkadering van (specifieke groepen van) starters. De oproep bestond uit enerzijds een generiek luik naar steun voor advies aan starters en anderzijds uit 3 doelgroepen waarbij er meer specifieke omstandigheden zijn: - Starters in creatieve sectoren; - Kennisgebaseerde bedrijven, spin-offs; en spin-outs; - Starters in kennisintensieve diensten en vrije beroepen. Het subthema kennisgebaseerde bedrijvenindustriële spin-offs en spin-outs is gekoppeld aan de uitvoering van de acties in kader van het Nieuw Industrieel Beleid, waarbij een toename van het aantal industriële spin-outs wordt nagestreefd. 11

12 Als onderdeel van de startersoproep zijn een viertal projecten geselecteerd en toegewezen die zich toeleggen op industriële spinoffs. Een beleidsvoorstel naar continuering van de projecten op basis van bv. good practices kan uiteraard maar na evaluatie van de uitvoering, desgevallend ten vroegste een eerste keer na halfweg de looptijd. De problematiek van industriële spin-outs voor vernieuwing van het economisch weefsel wordt echter ook opgenomen in het gericht clusterbeleid. 8. Stimuleren van informatisering van processen in waardenketens Beter geïnformatiseerde processen verhogen de productiviteit van de industrie. In het bijzonder is er nog veel potentieel om processen tussen klanten-leveranciers of samenwerkende bedrijven binnen waardenketens te informatiseren, toegespitst op productiviteitsverhoging en nieuwe bedrijfsmodellen. Concreet zal een beleidsvoorstel worden opgemaakt voor bewustmaking en ondersteuning van het informatiseren van dergelijke processen die de performantie van industriële waardenketens en clusters vergroten, op basis van een bilan van de Oproep Fabriek voor de Toekomst (sleuteltechnologieën) en raadpleging van experten. 8 Stimuleren van informatisering van processen in waardenketens Instroom uit Oproep FvT2 (2012-Q4) Beleidsvoorstel (2013- Q2) De instroom van projecten in Oproep NIB 1 en 2 die beantwoorden aan het profiel is geëvalueerd; een beleidsnota werd beschikbaar gesteld in juni Er worden nog bijkomende conclusies verwacht uit de roadmapping die gestart is bij het IWT in september 2013 (voor Key Enabling Technologies) en die in het kader van de Oproep Roadmaps voor economische uitdagingen wordt mogelijk gemaakt. 12

13 Innovatie-pijler: Transformatie door innovatie Pijler 2: Industrieel Innovatiebeleid (juni aantal acties : 10) gerealiseerd op schema met vertraging niet OK Onder deze innovatiepijler worden acties van het industrieel innovatiebeleid samengebracht die gericht zijn op de versterking van de transformatiecapaciteit door innovatie. De acties 9, 10 en 11 geven vorm aan de rol van lichte coördinatiestructuren voor de ontwikkeling van transformatie- en innovatiestrategieën in respectievelijk duurzame chemie, de maakindustrie en de automotive als deelcluster. Verder zijn er specifieke acties om de positie van lead-plants te versterken (actie 15); strategische onderzoekscentra beter te laten bijdragen tot de ondersteuning van het NIB (actie 13); het Kenniscentrum Innovatief Aanbesteden gericht in te zetten (actie 14); het 13

14 instrumentarium voor innovatie en transformatie klantgerichter aan te bieden (actie 16); normen, standaarden en regelgeving te gebruiken als hefboom voor innovatie (actie 17); en het draagvlak voor transformatie door innovatie te versterken mede door een nieuwe innovatiepact (actie 18). 9. Opstarten van een Transformatie- en Innovatieplatform voor Duurzame Chemie Het strategisch platform Flanders Strategic Initiative for Sustainable Chemistry (FISCH) wordt erkend als een strategie-gedreven platform voor de transformatie door innovatie van de chemische cluster. Concreet omvat dit het oprichten van een nieuwe lichte structuur FISCH. Hiervoor financiert de Vlaamse Regering een coördinatiestructuur met een strategisch werkprogramma. FISCH ontplooit verder de transformatie- en innovatiestrategie voor de transitie naar duurzame chemie en implementeert deze via een concreet actieprogramma dat o.a. ondersteund wordt door een gereserveerd projectbudget bij IWT. 9 Opstarten van een Transformatie- en Innovatieplatform voor Duurzame Chemie Goedkeuring Platform door VR (2011-Q4) Steunovereenkomst FISCH (2012-Q2); Goedkeuring werkplan (2012-Q3) Het strategisch platform Flanders Strategic Initiative for Sustainable Chemistry (FISCH) is door de Vlaamse Regering erkend als een strategiegedreven platform voor de transformatie door innovatie van de chemische cluster. ( 10. Opstarten van een Transformatie- en Innovatieplatform voor de Maakindustrie Deze actie ontwikkelt het concept Fabriek van de Toekomst binnen de maakindustrie via de transformatie van productiebedrijven met innovatie als speerpunt. 14

15 Concreet zal de Vlaamse overheid op basis van een concreet voorstel van de maakindustrie overgaan tot de erkenning van een strategie-gedreven transformatie- en innovatieplatform, waarbij de competentiepool Flanders' Mechatronics Technology Centre (FMTC) geïntegreerd wordt. 10 Opstarten van een Transformatie- en Innovatieplatform voor de Maakindustrie Oplevering Haalbaarheidstudie 'Made Different' (2012-Q4) Goedkeuring Platform en Steunovereenkomst FMTC (2013-Q4) Oprichting SOC Maakindustrie (2014-Q1) De haalbaarheidsstudie Made different is in maart 2013 opgeleverd. Gezien de beleidsmatige initiatieven naar aanleiding van de sluiting van FORD Genk werd deze actie geheroriënteerd naar een nog verdere versterking van de maakindustrie. Het belangrijkste initiatief dat in het kader van de SALK-Business Case Maakindustrie wordt ondernomen is immers de oprichting van een Strategisch Onderzoekscentrum (SOC) voor de uitvoering en valorisatie van strategisch toponderzoek dat is gericht op de noden van de Maakindustrie en de verankering van deze activiteiten in Vlaanderen. De SOC Maakindustrie wil bijdragen tot de verbetering van de competitiviteitspositie van de Vlaamse Maakindustrie via excellentie in onderzoek voor product- en procesinnovatie op internationaal niveau door (1) de versterking van de wetenschappelijke basis door technologie-, competentie- en applicatieplatformen uit te bouwen in relevante domeinen en (2) de creatie van een open innovatieomgeving waarbij de betrokken industrie, de SOC zelf en de vijf universiteiten structureel samenwerken binnen gekozen strategische thema s. Mede-indieners van het aanvraagdossier zijn de huidige lichte structuur Flanders DRIVE, de competentiepool Flanders Mechatronics Technology Centre (FMTC) en Sirris Advanced Manufacturing. De SOC Maakindustrie is gericht op heel Vlaanderen. Gelet op de SALK-context waarbinnen dit initiatief zijn oorsprong vindt, en de gedeeltelijke financiering vanuit SALK-middelen, zal een specifieke link met Limburg gelegd worden in dit dossier. Ook zullen synergiën gerealiseerd worden tussen de nieuwe SOC en de initiatieven Made Different4, Limburg Makes It5 en zal samenwerking gezocht worden met Flanders Synergy. Door Agoria/Sirris, de Vlaamse universiteiten, Flanders DRIVE en FMTC werd een aanvraag ingediend voor de oprichting van een nieuw Strategisch Onderzoekscentrum voor de Maakindustrie. Deze aanvraag werd ten gronde geëvalueerd door IWT, volgens de aanpak beschreven in het Beleidskader voor de steun aan grote kenniscentra t.b.v. innovatie van juli De Vlaamse Regering 15

16 keurde op 9 mei 2014 de oprichting van het nieuw strategisch onderzoekscentrum voor de maakindustrie goed. De Vlaamse overheid ondersteunt het centrum financieel, van bij de start reeds met een basisfinanciering vanuit de Vlaamse Regering van 8,4 miljoen per jaar, gecombineerd met eenmalige impulsen vanuit het Limburgplan (3,5 miljoen euro), het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (8 miljoen euro) en het interfederaal Pact voor Competitiviteit en Werkgelegenheid (5 miljoen euro) voor de financiering van industriegericht onderzoek. Voor hun werking tot eind 2017 komt dit neer op meer dan 50 miljoen euro aan onderzoeksmiddelen. 11. Opstarten van een Transformatie- en Innovatieplatform voor de Automotive, aanknopend bij de maakindustrie De voertuigenindustrie ondergaat een transitie naar een nieuwe mobiliteitsindustrie waarin ook energieproducenten en dienstenleveranciers deel van uitmaken. De verankering van de positie van de voertuigenindustrie en zijn toeleveringsketting in Vlaanderen sluit aan bij het concept Fabriek van de Toekomst in de maakindustrie, door innovatie als centrale hefboom te nemen voor transformatie. Concreet betekent dit de opstart van de Proeftuin Elektrische Voertuigen en de doorstart van Flanders DRIVE als lichte coördinatiestructuur voor de ontwikkeling van de transitie- en transformatiestrategie van de automotive. 11 Opstarten van een Transformatie- en Innovatieplatform voor de Automotive, aanknopend bij de maakindustrie Uitrol proeftuin EV (2011-Q4) Goedkeuring Platform en Steunovereenkomst Flanders Drive (2012-Q4); De Vlaamse Regering hechtte op 7 december 2012 haar goedkeuring aan de erkenning van Flanders DRIVE als lichte structuur. voor de voertuigenindustrie (2,56 miljoen euro). De Proeftuin Elektrische Voertuigen loopt. ( 16

17 12. Synergie benutten tussen strategieën van de innovatieknooppunten en het NIB De zes innovatieknooppunten zoals bepaald door de Vlaamse Regering in de Conceptnota Innovatiecentrum Vlaanderen, zijn domeinen met veel kennis- en innovatiepotentieel gericht op de belangrijke maatschappelijke uitdagingen voor Vlaanderen. Er is een sterke band met de doelstellingen zoals geformuleerd in het Nieuw Industrieel beleid. Concreet zal de methodiek voor gerichte innovatiestrategieën in de innovatieknooppunten met impact op de industrie verder worden uitgewerkt op basis van de ervaring van de innovatieregiegroepen bouw, eco-innovatie en groene energie. Hierbij is aandacht voor de bevordering van domein- en sectoroverschrijdende clustering en systeeminnovatie, voor de ontwikkeling van een groene economie en voor het uitdragen van Vlaamse innovatiesterkten met groot internationaal technologisch en economisch potentieel. Input IRG Bouw in RT Bouw (2012-Q4); 12 Synergie benutten tussen strategieën van de innovatieknooppunten en het NIB Beleidsvoorstel gerichte innovatiestrategie voor transformatie met bilan van IRGs Bouw, eco-innovatie en energie (2012-Q4); Oproep projecten Sociale Innovatie (2012-Q3); Verlengen Steunovereenkomst Flanders Synergy (2012-Q4) De input van de irg Bouw werd aan de Rondetafel Bouw meegegeven. De resultaten van de irg s eco-innovatie en groene energie zijn in het najaar 2012 opgeleverd. 17

18 In het kader van een gerichte innovatiestrategie wordt het concept van slimme specialisatie, zoals ook door de Europese Commissie en de OESO gehanteerd, voor Vlaanderen erkend en verder ontwikkeld in een methodologie voor het positioneren en aligneren van Vlaamse sterkten in een internationale context. In het kader van een OESO-studie over slimme specialisatie, waarbij Vlaanderen een trekkersrol vervulde, werden twee Vlaamse case-studies uitgevoerd nl. sustainable chemistry en nano-for-health waarin deze methodologie al wordt uitgetest. In 2011 besliste de Vlaamse Regering als eerste invulling van de nota 'Innovatiecentrum Vlaanderen' een aantal thematische innovatie-initiatieven te erkennen en te ondersteunen. Vanuit verschillende hoeken in de maatschappij is er verhoogde aandacht voor sociale innovatie. Sociale innovatie is een hefboom om belangrijke maatschappelijke uitdagingen te beantwoorden zoals vergrijzing, armoede, zorg, migratie, duurzaamheid, sociale cohesie en diversiteit in Vlaanderen en Europa. In dit kader hechtte de Vlaamse Regering op 7 december 2013 haar goedkeuring aan een eenmalige open oproep rond sociale innovatie waarbij de thema's 'inclusie' en 'verstedelijking' centraal staan. In dit kader aanvaarde de Vlaamse Regering op 7 december 'De Sociale Innovatiefabriek' als instelling voor de indiening van projecten of programma's. Ze hecht meteen ook haar goedkeuring aan de erkenning en basisfinanciering van de lichte structuur 'De Sociale Innovatiefabriek' voor een periode van vier jaar met een totaal bedrag van 2,56 miljoen euro. Hetzelfde geldt voor Flanders' Synergy vzw (2,4 miljoen euro). 13. Ondersteuning van het NIB door Strategische Onderzoekscentra waarborgen Om transformatie door innovatie te realiseren vormt de actieve deelname van de strategische onderzoekscentra (SOC s) een essentieel element. Via hun beheersovereenkomsten worden zij in het Nieuw Industrieel Beleid ingeschakeld. Concreet worden aandachtspunten in verband met acties en onderzoek die kaderen binnen het Nieuw Industrieel Beleid in de nieuwe beheersovereenkomsten met IBBT, IMEC, VIB en VITO opgenomen en worden goede praktijken uitgewisseld via het SOC-forum. 13 Ondersteuning NIB door Strategische OnderzoeksCentra waarborgen Beheersovereenkomsten IMEC, VIB, IBBT (2011) Beheersovereenkomst VITO (2012) 18

19 Om de impact van de Strategische Onderzoekscentra te vergroten wordt een nog intensere samenwerking onderling en met alle innovatieactoren nagestreefd. Verder wordt ingezet om de doorstroom naar economische en maatschappelijke valorisatie te versterken. In dat kader werd aan de SOCs ook aangepaste instrumenten aangereikt zoals het Spin-Off Financieringsinstrument SOFI die de oprichting van spin-offs moet stimuleren in het kader van de versterking van het industrieel weefsel. De nieuwe convenanten (de convenant van VITO werd goedgekeurd op de Vlaamse Regering van 20 december 2013) onderstrepen ook de belangrijke rol van de SOC s bij initiatieven zoals het Innovatiecentrum Vlaanderen en het Nieuw Industrieel Beleid. Ook de onderlinge samenwerking wordt versterkt. Hiertoe wordt er tweemaal per jaar, een overlegforum (SOC-Forum) georganiseerd samen met het departement EWI en de voogdijminister. De betrokkenheid bij de uitbouw van het nieuw industrieel beleid vormt dan ook een thema van het SOC-Forum sinds juni Innovatief Aanbesteden versneld operationeel maken Om het innovatiegedrag van de Vlaamse ondernemingen verder te stimuleren heeft de Vlaamse Regering een nieuw vraaggedreven innovatie-instrument gecreëerd: het innovatief aanbesteden. Bij het innovatief aanbesteden koopt de overheid innovatieve oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen (mobiliteit, energiebesparing, vergrijzing, klimaat, ) en om de kwaliteit en efficiëntie van haar dienstverlening te verbeteren. Concreet zal het IWT het Kenniscentrum Innovatief Aanbesteden, dat pilootprojecten uitwerkt, verder versterken om de operationalisering van innovatief aanbesteden te versnellen volgens de doelstellingen van de hieraan verbonden actie 30. De acties A14 (Kenniscentrum Innovatief Aanbesteden) en A30 (Innovatiegericht Aanbesteden in praktijk brengen) lopen parallel. 14 Innovatief Aanbesteden versneld operationeel maken Vertraging Voorstel van aanpak (2012-Q4) Beslissing VR over plan van aanpak IA(2013-Q1) De activiteiten van het Kenniscentrum werden verlengd tot eind Sinds dan werkt het IWT het lopende programma van projecten met Vlaams beleidsdomeinen af. De methode voor PPI (precommercial procurement of innovation) wordt verder 19

20 ontwikkeld in de context van het Europees project Uit de ervaringen met deze ontwikkelingen zijn een aantal belangrijke aandachtspunten naar voor gekomen. Er is nog geen beslissing genomen of deze actie zal verdergezet worden en hoe (zie ook de bredere context in actie 30). 15. Ondersteunen van lead-plants Veel van de industriële activiteit in Vlaanderen gebeurt binnen productieafdelingen die behoren tot internationale groepen. De mate van verankering van deze activiteit wordt dus mee beïnvloed door de besluitvorming binnen de internationale groep en door het interne, relatieve belang van de Vlaamse vestiging. Het concept van lead plant heeft hierbij een relevantie. Een lead-plant haalt sterkte uit de aanwezigheid van kennis en vaardigheden, benut deze kennis voor het ontwikkelen van producten en/of processen, en transfereert haar innovaties naar de andere fabrieken van de groep. Zo vormt de lead-plant een belangrijke schakel in het kennisnetwerk van het bedrijf, heeft ze een grotere strategische waarde en zal daardoor een stabielere en zekere toekomst hebben. Bij lead plants is de verankering dus gebaseerd op de verwevenheid met het innovatiesysteem. Concreet zal onderzocht worden hoe lead-plants in hun ontwikkeling ondersteund kunnen worden via het IWT programma van gebundelde haalbaarheidsstudies en andere maatregelen. Het IWT zal daartoe, o.a. op basis van eerder onderzoek, een beleidsvoorstel formuleren. 15 Ondersteunen van lead-plants Uitbesteding studieopdracht (2011- Q4); Oplevering studie (2012-Q2); Advies IR (2012-Q4); Beleidsvoorstel IWT (2012- Q3) Begin 2012 voerde ADLittle in opdracht van het IWT een studie uit naar leadplants in Vlaanderen. Onder andere op basis van deze studie maakte IWT een beleidsvoorstel op voor de aanpak van leadplants. Dit werd op de vergadering van de Industrieraad op 9 oktober voorgesteld en besproken waarbij rechtstreeks aan IWT feedback werd gegeven. Het formele advies van de Industrieraad 20

21 werd geïncorporeerd in het algemene advies van eind januari De rol van trekkers wordt als generiek thema in het NIB uitgewerkt, o.m. ondersteund door het Steunpunt Ondernemen en Regionale Economie. 16. Een klantgerichte benadering van het instrumentarium voor innovatie en transformatie opzetten Het aanbod van het ondersteunend instrumentarium voor de financiering van innovatie en transformatie moet geïntegreerd en transparant zijn voor de deelnemende actoren en op maat worden gemaakt van hun noden. Hiervoor moet een klantgerichter benadering worden uitgewerkt met als belangrijke aandachtspunten: de onderlinge afstemming van strategie en aanpak tussen de verschillende instrumenten; interne en externe communicatie over de mogelijkheden en regels; stroomlijning van de beslissings-trajecten voor investeringen in meerdere fasen of die op meerdere instrumenten beroep doen. Concreet zullen de betrokken administraties een werkmodel voor een klantgerichter aanbod van hun ondersteuningsinstrumentarium uitwerken via o.m. gezamenlijke opleidingsworkshops tussen de eerste lijndiensten. 16 Opzetten van een klantgerichte benadering van het instrumentarium voor innovatie en transformatie Gezamenlijke opleidingsworkshop eerste lijnsdiensten (2012-Q4) Werkmodel voor afstemming te valideren door ICI (2013-Q2) Een workshop met PMV, IWT en AO rond het instrumentarium vond op 3 december 2012 plaats. De afstemmingsacties hebben zich nu geconcentreerd op actualisering van de subsidiedatabank en op de kennisuitwisseling (cfr actie 3). 17. Gebruiken van normen, standaarden en regelgeving als hefboom voor innovatie 21

22 Normen, standaarden en regelgeving hebben een belangrijke invloed op innovatie. Het reglementair kader mag niet remmend werken maar moet in positieve zin innovatie stimuleren door o.m. doelstellingen te stellen die via innovatieve methoden moeten ingevuld worden. We moeten ten gronde onderzoeken in welke mate we hiervan gebruik kunnen maken om transformaties te bevorderen binnen de Vlaamse context, aan de hand van cases zoals b.v. de bouwsector. Concreet zal een expertgroep aan het werk worden gezet om in een rapport een visie en aanpak voor slimme regelgeving ter ondersteuning van innovatie te adviseren. 17 Gebruiken van normen, standaarden en regelgeving als hefboom voor innovatie Oprichting expertgroep (2012- Q3); Rapport expertgroep (2013-Q2) Er is een expertengroep bestaande uit vertegenwoordigers van de normenantennes (van Collectieve Centra) samengekomen op 28 oktober Vertrekkende hiervan werd aan de hand van concrete cases een visie en aanpak voor slimme regelgeving opgemaakt. Als resultaat van deze verkenningen is een eerste rapport opgemaakt. Door het Enterprise Europe Netwerk werden in het najaar 2013 diverse infosessies georganiseerd rond normalisatie ( De positieve rol van regelgeving voor industriële transformatie wordt transversaal toegepast, o.m. in het Materialendecreet dat kringloopsluiting bevordert. 18. Draagvlak creëren voor transformatie door innovatie via het nieuwe Innovatiepact. Het innovatiepact legt de afspraken en engagementen vast voor de door de overheid, bedrijfsleven en sociale partners en kennisinstellingen gezamenlijk te bereiken doelstellingen in het kader van de 3%-norm. Het innovatiepact sluit aan bij de conceptnota Innovatiecentrum Vlaanderen en biedt ook de mogelijkheid om draagvlak voor transformatie door innovatie te versterken. Concreet wordt in overleg met de betrokken stakeholders toegewerkt naar het afsluiten van nieuw innovatiepact dat mee ondersteuning kan geven aan de industriële innovatieagenda. 22

23 18 Draagvlak creëren voor innovatie door transformatie via het nieuwe Innovatiepact Niet ok Ondertekening Pact (2013-Q2) Deze actie werd niet gerealiseerd. 23

24 Sociale Pijler: Competentieontwikkeling en arbeidsorganisatie Pijler 3: competentieontwikkeling en arbeidsorganisatie (juni 2014: aantal acties: 9) 1 8 gerealiseerd op schema met vertraging niet OK onbekend Essentieel voor de transformatie is de koppeling van het competentie- en arbeidsmarktbeleid aan het NIB. Hierbij staan twee belangrijke processen centraal: de uitrol van het loopbaanakkoord met engagementen van de sociale partners voor prioritaire acties in de transitie van jobzekerheid naar loopbaanzekerheid (actie 19) en de hervorming van het secundair onderwijs met de implementatie van het actieplan STEM en het werkplekleren (acties 20 en 25). 24

25 Daarbij voegt zich een actie voor het bevorderen van excellente partnerschappen voor competentieontwikkeling (actie 24). Andere specifieke acties zijn gericht op het versterken van de voorlichting bij studiekeuzes ten gunste van wetenschappelijk-technologische richtingen en een imagocampagne voor de stimulering van carrières in de industrie. 19. Via loopbaanbeleid evolueren van jobzekerheid naar werk- of loopbaanzekerheid Gezien de huidige uitdagingen op de arbeidsmarkt moeten we niet enkel inzetten op jobzekerheid, maar vooral ook op loopbaanzekerheid. Meer mensen aan de slag krijgen in meer werkbare en gemiddeld langere loopbanen evenals de competitiviteit van onze bedrijven versterken, vormen de centrale doelstellingen van een nieuwe loopbaanvisie en akkoord. Het loopbaanakkoord schept eveneens het kader om in de toekomst meer maatwerk te bieden op de arbeidsmarkt en focust op drie scharniermomenten in de leer- en werkloopbaan van mensen: de overgang van leren naar werken, van werkloos zijn naar werken en van de ene naar de andere job. Daarnaast is er ook aandacht voor de positie van de kansengroepen. Concreet schuiven de sociale partners en de Vlaamse Regering strategische actielijnen naar voren. Uit dit geheel worden voor prioritaire acties geselecteerd. Hierbij gaat het om het voorkomen en remediëren van ongekwalificeerde uitstroom, het versterken van de positie van 50-plussers op de arbeidsmarkt, het uitwerken van een nieuw kader voor loopbaanbegeleiding en dit structureel uitbouwen in het Vlaams werkgelegenheidsbeleid. 19 Via loopbaanbeleid evolueren van jobzekerheid naar werken loopbaanzekerheid Loopbaanakkoord (2012-Q2), operationalisering prioritaire acties & implementatie prioritaire acties (2012-Q4) Implementatie prioritaire acties op kruissnelheid (2013-Q4) (Opmerking: deze actie heeft de status, maar is een actie die niet is afgelopen en een continu karakter heeft) De operationalisering en de implementatie van acties uit het loopbaanakkoord is in volle gang. Binnen het luik van remediëring van de ongekwalificeerde uitstroom wordt de nadruk gelegd op maatwerk. Diverse acties krijgen vorm en werden gelanceerd binnen 25

26 het loopbaanakkoord. We geven hier enkele voorbeelden mee. Via de werkinlevingsacties naar jongeren willen we op termijn komen tot een kwalificatieplicht en werkervaringsgarantie voor de hele groep van ongekwalificeerde schoolverlaters. De werkinlevingsprojecten zijn op 1 februari 2013 van start gegaan in 11 centrumsteden. Op 1 maart volgden Antwerpen en Gent. Ook buiten de centrumsteden kunnen instapstages georganiseerd worden. Ook sectorale sociale partners zijn een belangrijke partner. Bedoeling is dat zij acties opzetten rond de thema s werkplekleren en werkbaarheid. De ESF-oproepen voor sectoren werden gelanceerd. Ondertussen zijn reeds 20 sectoren aan de slag gegaan met een project rond werkbaarheid en 11 sectoren met een project rond werkplekleren. In het kader van loopbaanbegeleiding werd het nieuwe besluit goedgekeurd. Vanaf 1 juli 2013 kunnen burgers een loopbaancheque aanvragen bij VDAB voor het volgen van loopbaanbegeleiding bij een gemandateerd centrum. Verder zijn er de acties naar ouderen zoals de stapsgewijze uitbreiding van de systematische begeleidingsaanpak. De systematische aanpak is de specifieke begeleidingsaanpak voor nieuwe ingestroomde 50+werkzoekenden. Deze aanpak startte in 2009 en werd stelselmatig uitgebreid tot de leeftijd van 60 jaar vanaf 1 april Sinds 1 januari 2014 wordt ingezet op een kwalitatieve versterking en bijsturing van de aanpak. Sinds 1 januari 2013 is er bovendien een nieuwe regelgeving van kracht voor de tewerkstellingspremie 50+ met bedragen die voortaan bepaald worden op basis van de leeftijd en de werkloosheidsduur. Met de premie 50+ wil de Vlaamse overheid de aanwerving van werkloze vijftigplussers aanmoedigen, vooral ook van 55plussers die onder de oude regeling ondervertegenwoordigd waren. Met deze acties als voorbeeld kunnen we stellen dat de uitrol van het loopbaanakkoord op schema zit. 20. Vernieuwingsprocessen schoolloopbaan promoten De transformatie van de industrie biedt een kans én een noodzaak om tot een vernieuwing te komen op vlak van de relatie onderwijs en arbeidsmarkt. In eerste instantie moeten we jongeren warm maken voor technische richtingen. De hervorming van het secundair onderwijs creëert opportuniteiten voor het industrieel onderwijs om bij verbreding van de opleidingen de technische en technologische componenten te versterken. Concreet maken we de keuze voor technische richtingen in het secundair onderwijs aantrekkelijker via het actieplan wiskunde, wetenschappen en techniek (actieplan STEM). Daarnaast zal de onderwijskiezer ( objectieve informatie aanleveren over alle mogelijke keuzes in technische en beroepsopleidingen. De regionale Centra voor Leerloopbaanbegeleiding zullen via oriënterend advies deze rol op zich nemen voor volwassenen met leervragen en noden. 26

27 20 Vernieuwingsprocessen schoolloopbaan promoten Vertraging Oriëntatie hervorming SO (2011-Q2); start onderwijskiezer (2011-Q3) Conceptnota vernieuwingsprocessen (2012- Q2); Operationalisering en implementatie (2012-Q4); Conceptnota leerloopbaanbegeleiding (2012-Q1); Actieplan STEM (2012-Q1); Voorontwerp van decreet vernieuwingsprocessen (2013-Q1); goedkeuring Vlareg (2013-Q2); opstart centra leerloopbaanbegeleiding (2013-Q3) Voor de hervorming secundair onderwijs werd in het eerste semester 2013 een masterplan door de Vlaamse Regering goedgekeurd (zie ). De samenwerkingsovereenkomsten van de consortia volwassenenonderwijs werden hernieuwd en ondertekend. Hierin zijn vier prioritaire elementen opgenomen. Een daarvan is leeradvies en oriëntering. Het is de bedoeling dat er samengewerkt wordt en dat middelen samengelegd worden om over heel Vlaanderen een minimale dienstverlening in deze context te behouden en de opgebouwde expertise niet verloren te laten gaan. Dit alles gebeurt in afwachting van een eventueel alternatief voor de oorspronkelijk bedoelde centra voor leeradvies en oriëntering (in de loop van het traject was dit de benaming geworden in plaats van centra voor leerloopbaanbegeleiding). 21 en 22. Versterken van het technisch en industrieel onderwijs, hoger beroepsonderwijs in industrie en uitbreiden van het werkplekleren. Binnen het Nieuw Industrieel Beleid is het versterken van het technisch en industrieel onderwijs cruciaal, zowel door specifieke onderwijsrichtingen als door een meer praktijkgerichte onderwijsvorm. Het hoger beroepsonderwijs in industrie, dat ontbrekende opleidingen tussen secundair en hoger onderwijs invult, is een belangrijk thema om verder te onderzoeken door de industriële sectoren. De uitbreiding van werkplekleren in het secundair onderwijs en het volwassenenonderwijs biedt perspectieven voor 27

28 leerlingen, scholen en lesgevers. Hierbij is het belangrijk om de kwaliteit van werkplekleren te verzekeren en de zichtbaarheid van werkplekleren te verhogen. Concreet wordt werkplekleren beter gepromoot en zullen het Hoger Beroepsonderwijs en werkplekleren verder worden uitgewerkt via omzendbrieven. Deze Actie combineert twee acties uit het Witboek Versterken van het technischen industriële onderwijs, hoger beroepsonderwijs in industrie en uitbreiden van het werkplekleren Brochure werkplekleren (2011- Q3); start projecten contextspecifieke leidraad (2011-Q3); studie juridisch advies statuten en vergoedingen werkplekleren (2011- Q4); verspreiding gids werkplekleren (2011- Q4) HBO - opstart (2012-Q3); Opmaak omzendbrief werkplekleren voltijds SO (2012-Q2) Voorontwerp van decreet (2013-Q1); Goedkeuring Vlareg (2013-Q2) Goedkeuring Vlareg (2013-Q2): het decreet betreffende de versterking van het hoger beroepsonderwijs in Vlaanderen werd definitief goedgekeurd in het Vlaams Parlement ( 23. Verbeteren van de aantrekkingskracht van de industrie voor talent Een positief imago verhoogt de aantrekkingskracht van onze industrie bij jobkeuze. Daarbij zal de Fabriek van de Toekomst als wervend verhaal gebruikt worden. Concreet zal een communicatiecampagne uitgewerkt worden die de Fabriek van de Toekomst in de kijker zet met concrete voorbeelden, waarbij de Open Bedrijvendag 2012 als startpunt zal dienen. 28

29 23 Verbeteren van de aantrekkingskracht van de industrie voor talent Opmaak campagne (2012-Q4); Lancering bestek OBD (2012- Q1); Open bedrijvendag (2012- Q4) Uitrol campagne Communicatie is een strategisch element in het NIB daarom werd in de tweede helft van 2012 een communicatiestrategie opgezet ( analyse, plan van aanpak, creatie van de communicatietools) die uitgerold wordt in Hierbij is de vertaalslag van een complexe en conceptuele analyse naar de realiteit van de wereld van de actoren ( bedrijven, clusters, kennisinstellingen, vormingswereld, enz ) van groot belang. De communicatie rond NIB werd verder uitgewerkt via de opmaak van een Nederlandstalige en Engelstalige brochure. Ook werd het mediaplatform gelanceerd. In 2013 werd de Open Bedrijvendag georganiseerd met als centraal thema NIB. In het kader van het NIB-event op 13 en 14 maart 2014 werd een job- en stagebeurs georganiseerd die werd bezocht door ca. 800 bezoekers. 24 en 25. Introduceren van een flankerend excellent partnerschappenbeleid We streven naar een flankerend excellent partnerschappenbeleid. Een excellent partnerschap is een samenwerkingsverband tussen verschillende actoren op de arbeidsmarkt, regionale en lokale belanghebbenden zoals de sectorale partners, bedrijven en instellingen, opleidings-, onderwijs-, en wervingsactoren. Het betreft vrije, resultaatsgerichte associaties waarbij de partners mekaar vinden om door hen vastgelegde doelstellingen te realiseren. Deze doelstellingen hebben betrekking op het aantrekken, ontwikkelen, opleiden, certificeren, kwalificeren van leerlingen, studenten, cursisten, werkenden - waaronder ook leerkrachten - in functie van de geconstateerde lacunes op de arbeidsmarkt. De partners werken hierdoor afgestemd en efficiënt (synergie op ieders kernopdracht, infrastructuur, inzet personeel). Excellente partnerschappen zijn geen doel op zich maar een middel om beleidsdoelstellingen te realiseren. Echter om het middel van excellente partnerschappen te kunnen inzetten, dienen ze gestimuleerd en ondersteund te worden waar nodig. Het uitdenken en uitwerken van een flankerend excellent partnerschappenbeleid is dus aangewezen. 29

30 Concreet werd een stuurgroep opgericht om partnerschappen te inventariseren en een serie werkbezoeken bij leerrijke cases te organiseren. De aanbevelingen van deze stuurgroep worden geoperationaliseerd via de uitrol van een actieplan met volgende onderdelen: informeren en sensibiliseren, aanpakken van knelpunten, het uitwerken van een ondersteunende handleiding en het meten van effecten. Deze Actie combineert twee Acties van het Witboek Introduceren van een flankerend excellent partnerschappenbeleid Oprichting van een stuurgroep "excellente centra"; inventaris samenwerkingsverbanden Vaststellingennota (2012-Q1); Werkbezoeken bij een selectie van leerrijke cases (2012-Q2). Nota aanbevelingen voor de stuurgroep (2012-Q2) Start operationalisering aanbevelingen (2013- Q1) (Opmerking: deze actie heeft de status, maar is een actie die niet is afgelopen en een continu karakter heeft) In blijven we het concept en de partnerschappenfilosofie in het vaandel dragen en zullen we in deze legislatuur verder in zetten op informeren en sensibiliseren via het vertalen van deze filosofie in diverse beleidskaders. Daarnaast blijven we ook aandachtig voor bepaalde knelpunten (vb. de wet op de overheidsopdrachten) die partnerschappen kunnen fnuiken en zoeken we daarvoor naar pragmatische oplossingen. In het kader van Vlaanderen in Actie blijven de excellente partnerschappen ( Iedereen mee, iedereen actief) één van de 13 transitiethema s en een belangrijke methodiek en rode draad ook doorheen de andere ViAtransities. 26. Mobiliseren van industriële talenten via wetenschapscommunicatie Het wetenschapscommunicatiebeleid wil het maatschappelijk draagvlak voor wetenschap, technologie en innovatie verhogen en ook jongeren hierbij actief betrekken. Hiervoor is een breed communicatieplan opgezet dat ook de keuze voor carrières in wetenschap en technologie wil bevorderen (gelinkt aan het STEM-actieplan). 30

31 Concreet kunnen binnen het beleid in wetenschapscommunicatie activiteiten zoals de Roger Van Overstraeten Society (RVO society vzw) en het project de wereld aan je voeten van de Koninklijke Vlaamse Ingenieursvereniging (KVIV) bijdragen tot het aantrekken en ontwikkelen van wetenschappelijk, technologisch en innovatief talent. 26 Mobiliseren van industriële talenten via wetenschapscommunicatie Nieuwe beheersovereenkomst RVO society (2012-Q4), goedkeuring verlenging project "de wereld aan je voeten" (2012-Q4) Op 30 november 2012 keurde de Vlaamse Regering een subsidie goed van euro aan ie-net vzw voor het coördineren van het project 'De wereld aan je voeten! Kiezen voor wetenschap, technologie en ondernemen in a global world' in het schooljaar Het doel van het project bestaat erin om jongeren van de derde graad ASO en TSO te motiveren om bij hun studiekeuze voor het hoger onderwijs te kiezen voor opleidingen die aanzetten tot beroepen in wetenschappen en technologie en internationaal ondernemerschap. Het project wordt al sinds de opstart in 2008 ondersteund door het departement Economie, Wetenschap en Innovatie, het Agentschap Ondernemen en het departement Onderwijs en Vorming. Alle info op De campagne Richting Morgen die door de Vlaams minister voor innovatie werd gelanceerd, in 2012, wil zoveel mogelijk mensen warm maken voor wetenschap, technologie en innovatie en hun toepassingen in onze samenleving. Het Convenant tussen de Vlaamse Gemeenschap en Roger Van Overstraeten Society vzw werd door de Vlaamse Regering goedgekeurd op 14 juni Het Convenant werd ondertekend op 27 juni

32 27. Werkgroep Industrieel Talent oprichten Indien bij uitvoering van de competentiepijler van het Nieuw Industrieel Beleid hiaten zouden opduiken, kan een werkgroep industrieel talent worden samengebracht, als forum om mogelijke vervolgacties invulling te geven. Concreet zal een stuurgroep worden opgericht om deze actie verder in te vullen. 27 Werkgroep Industrieel Talent oprichten Oprichting stuurgroep voor invulling (2012-Q3) De doelstelling van deze actie namelijk met een vertegenwoordigers en experts nadenken en acties ontwikkelen om industrieel talent te stimuleren wordt integraal opgenomen binnen actieplan STEM. Ook in de uitvoering van bovenstaande acties rond excellent partnerschappenbeleid en wetenschapscommunicatie is hier aandacht voor. 32

33 Infrastructuur-pijler: Ondersteunend infrastructuurbeleid Pijler 4: ondersteunend infrastructuurbeleid (dec aantal acties : 3) 3 gerealiseerd op schema met vertraging niet OK onbekend In deze pijler wordt gefocust op de rol van de financiële overheidsinstrumenten voor het stimuleren van een lange termijnaanpak voor transformaties, in het bijzonder op het vlak van ondersteunende infrastructuren die vaak bepalend zijn voor systeeminnovaties. 33

34 Een eerste actie (actie 28) richt zich op de lange termijn investeringscapaciteit van de overheid voor het bevorderen van kritische netwerkinfrastructuren die cruciaal zijn bij de transformatie. Een tweede actie is specifiek gericht op een lange termijnkader voor investeringen in onderzoeks- en innovatie-infrastructuur (actie 29). Een derde actie wil het innovatief aanbesteden in alle departementen uitrollen als hefboom van een vraaggericht innovatie- en transformatiebeleid (actie 30). 28. Uitbouwen van kritische infrastructuur en netwerken voor systeeminnovatie Systeeminnovatie in domeinen zoals energie, mobiliteit, gezondheid, gaat gepaard met ondersteunende infrastructuren zoals intelligente netwerken. Het overheidsbeleid heeft hierop impact via regelgeving en voorziening van het nodige budget. Strategische beleidscapaciteit is noodzakelijk voor het maken van lange termijnkeuzes, voor het benutten van synergiën en voor het ontwikkelen van eventuele publiek-private samenwerking. Concreet is een eerste stap de oprichting van een expertgroep om een meerjarenplanning voor kritische infrastructuur in systeeminnovatie scherp te stellen. 28 Uitbouwen van kritische infrastructuur en netwerken voor systeeminnovatie Vertraging Werkgroep inventarisatie (2012-Q3) Expertgroepen (2013- Q1) Rapport voor VR (2014-Q1) Een eerste inventarisatievraag is gesteld aan de transitiemanagers ViA. Resultaat was dat smart grids als belangrijke infrastructuur naar voor werd geschoven. In december werd door het departement Economie, Wetenschap en Innovatie een expertengroep georganiseerd, met medewerking van Urbain Vandeurzen, Karel Vinck, Johan Van Helleputte, Dirk Boogmans, Johan Moyersoen, Jean-Claude Bürgelman, Wim Dewaele en Alex van Breedam, om de inventarisatie verder aan te vullen. Hierbij kwam het concept van slimme steden als integrator sterk naar boven. Hierrond kan concreet invulling gegeven worden naar ondersteunende infrastructuur voor ICT, smart grids, energieneutraliteit, mobiliteit. 34

35 Om dit verder te concretiseren neemt Vlaanderen deel aan een project van de OESO over systeeminnovatie, samen met een twaalftal landen, waarin de beleidsontwikkeling voor de aanpak van transities centraal staat aan de hand van case-studies. Er wordt daarbij gefocust op de rol van kritische infrastructuren. De rol van slimme steden als grootschalige demonstratieruimten (proeftuinen / living labs) voor systeeminnovaties op gebied van energie, mobiliteit, zorg enz komt aan bod. De definitieve resultaten hiervan worden eind 2014 verwacht, eerste samenvattingen van de case studies worden eind juni afgeleverd. 29. Uitbouwen van O&O- en innovatie-infrastructuur Een performante infrastructuur voor innovatie, onderzoek en ontwikkeling is een specifiek onderdeel van de infrastructuur van de toekomst en kan tevens een factor van verankering van de Fabriek van de Toekomst vormen. Een meer systematische ontsluiting van de bestaande onderzoeksinfrastructuur, open innovatiesamenwerking en een efficiënt beheer van investeringen in netwerkverband zal voldoende kritische massa creëren voor een kennisinfrastructuur met internationale aantrekkingskracht. Concreet is een eerste stap de inventarisatie en systematische openstelling van de infrastructuur voor innovatie, onderzoek en ontwikkeling, gefinancierd door de overheid. Dit moet leiden tot een strategisch investeringsplan voor bijkomende infrastructuur in de periode , afgestemd op de Vlaamse prioriteiten in Horizon 2020 en gericht op de ondersteuning van prioritaire clusters. Tevens zal i.s.m. de industrie een trans-sectoraal managementmodel voor open productie- en innovatie-infrastructuur in de industrie worden opgezet. 35

36 29 Uitbouwen van O&O- en innovatie-infrastructuur Vertraging Conceptnota (2012-Q3) ; Publicatie inventaris van beschikbare onderzoeksinfrastructuur gefinancierd door Hercules (2012-Q2); Raadpleging bedrijven over Vlaamse prioriteiten voor ESFRI-infrastructuur (201- Q3); infrastructuur van belang voor KETs (2012-Q3); Actieplan voor open productie- en innovatiestructuren (2013-Q1); Uitbreiding inventaris onderzoeksinfrastructuur met grote infrastructuur van universiteiten (2013- Q3); aanpassing Herculesbesluit voor cofinanciering en comanangement door bedrijven; (2013-Q2); Inventarisatie en openstellingsplan (2013- Q1); prioriteitenplan investeringen (2013-Q3) De inventarisatie van grote O&O-infrastructuur gebeurt via de Herculesstichting. De inventarisatie van open innovatieinfrastructuren is gestart in het voorjaar van 2013 (zie ook actie 4). De eerste Vlaamse TIER1 supercomputer is volledig operationeel en staat open voor bedrijven. Momenteel gebruiken twee bedrijven deze reeds en er wordt onderhandeld met een bedrijf over een langlopend contract. Eind 2014 wordt een event georganiseerd om HPC bekend te maken bij Vlaamse bedrijven en non-profit organisaties. De planning van toekomstige behoeften aan strategische infrastructuren zal een vast onderdeel worden van de roadmapping die als instrument voor clusterontwikkeling wordt gelanceerd (o.m. Roadmaps voor de Key Enabling Technologies worden door IWT gesteund).als onderdeel van de open projectoproep Roadmaps voor economische uitdagingen is bovendien ruimte voorzien voor de ondersteuning van de demonstratiefase in de innovatieketen. Het Actieplan zal worden aangepast in die zin, zodat deze inventarisaties kunnen gebruikt worden voor een lange termijnplanning in een Europees kader van O&O-infrastructuur tot en met demonstratie- en pilootinfrastructuur, met oog voor de prioriteiten in de beleidscyclus (o.m. wat betreft slimme specialisaties). 36

37 30. Innovatiegericht aanbesteden in praktijk brengen in heel de overheid De overheid speelt een belangrijke rol in de vraag naar innovatie via haar investerings- en aankoopbeleid. Via innovatief aanbesteden geven we een impuls aan de innovatiedynamiek in de economie, o.m. aan innovatieclusters in de ontwikkeling van kritische infrastructuren, en aan een kostenefficiënte en hoogwaardige dienstverlening die de competitiviteit van de economie versterkt. Concreet zal het Kenniscentrum Innovatief Aanbesteden een actieplan opstellen om een operationeel instrument uit te werken om innovatief aan te besteden, om het aandeel van innovatieve aanbestedingen binnen onze totale aanbestedingsportefeuille te verhogen en om een leernetwerk van overheidsmanagers voor een versnelde aanwending van het instrument uit te bouwen. (De acties A14 (Kenniscentrum Innovatief Aanbesteden) en A30 (Innovatiegericht Aanbesteden in praktijk brengen) lopen parallel). 30 Innovatief aanbesteden in praktijk brengen in heel de overheid Vertraging Opzetten van interdepartmentale werkgroep (2012-Q3); Inventarisatie (opzetten meetinstrument innovatief aanbesteden) (2012- Q4) Leernetwerk aankoopmanagers (2013- Q2); Voorstel actieplan (met objectieven van departmenten) (2013-Q3) Het innovatief aanbesteden in praktijk brengen in het geheel van de Vlaamse Overheid werd opgenomen in de nota rond duurzaam aankopen goedgekeurd op 11 oktober 2013 door het CAG. Een interdepartementale werkgroep innovatiestimuleren via overheidsopdrachten (EWI/IWT, BZ, DAR) werd opgestart. De gemaakte afspraken zijn: o Generiek niveau voor de Vlaamse overheid: - identificatie van opportuniteiten en knelpunten voor innovatiegericht aanbesteden binnen het huidige legistieke kader; 37

38 - draagvlak creëren op politiek en administratief niveau, d.w.z. bij politici, administratieve leidinggevenden en beleidsmakers, voor het verhaal van innovatiegericht aanbesteden: nota (wetgevend kader, mogelijke knelpunten, belang van draagvlakcreatie, sensibilisering, ) in voorbereiding (tegen medio augustus) voor draagvlakcreatie rond innovatiegericht aanbesteden (via het CAG); o Op niveau van beleidsdomein: - twee beleidsdomeinen selecteren waarvoor de (type)bestekken, lastenboeken, ten gronde worden doorgelicht op hun innovatiegerichtheid. Doel: uitwerken van twee gevalstudies die later in het traject kunnen worden aangewend als best practices voor sensibilisering (van aankopers), overtuiging (van IF, Rekenhof, ), ;): verkennende gesprekken met AFM en MOW voor de uitrol van twee gevalstudies op het niveau van beleidsdomeinen. Op Europees vlak wordt er deelgenomen aan de ERAC taskforce rond innovatief aanbesteden. Voor december 2014 wordt er een ERAC rapport met aanbevelingen voor innovatief aanbesteden (PCP/PPI) gepland. 38

39 Ondersteunende en begeleidende acties: Begeleidende en ondersteunende acties (juni aantal acties: 20) gerealiseerd op schema met vertraging niet OK onbekend Naast de acties onder de vier grote beleidspijlers zijn er nog twee types acties die het actieplan van het NIB vervolledigen. Ten eerste, de acties voor de ontwikkeling van een strategische managementstructuur van het industrieel beleid. Die is gericht op een sterk maatschappelijk draagvlak via interactie met alle betrokken actoren, met de oprichting van een Industrieraad (actie 32), en de erkenning van de rol van de SERV (vernieuwend sectorbeleid) en de VRWI (innovatieregiegroepen) in het proces om strategische transformatieplannen uit te werken (acties 35 en 36). Een strategische mogelijkheidsvoorwaarde van het NIB als geïntegreerd beleid is het Interministeriële Comité Industrie (actie 31) Tevens wordt een interdepartementale coördinatie opgericht 39