Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar XIV Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij (XIV) voor het jaar 1995 Nr. 30 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 23 november 1994 De vaste Commissie voor Landbouw, Natuurbeheer en Visserij 1 heeft op 27 oktober 1994 overleg gevoerd met de Minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij ter voorbereiding van de negende Cites conferentie en het regeringsstandpunt daarbij. Van het gevoerde overleg brengt de commissie bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissie 1 Samenstelling: Leden: Van der Linden (CDA), Blauw (VVD), voorzitter, Van der Vlies (SGP), ondervoor zitter, M.M.H. Kamp (VVD), Esselink (CDA), Smits (CDA), Reitsma (CDA), Huys (PvdA), Swildens-Rozendaal (PvdA), Ter Veer (D66), Van Zijl (PvdA), Witteveen-Hevinga (PvdA), Aiking-van Wageningen (AOV), Woltjer (PvdA), Schuurman (CD), Augusteijn-Esser (D66), Var. den Bos (D66), Van Ardenne-van der Hoeven (CDA), Stellingwerf (RPF), Crone (PvdA), Rijpstra (VVD), M.B. Vos (GroenLinks), Van Wanmg (D66), Keur (VVD), O.P.G. Vos (VVD). Plv. leden: Bukman (CDA), Te Veldhuis (VVD), Van Middelkoop (GPV), Remkes (VVD), Beinema (CDA), Leers (CDAI, Biesheuvel (CDA), Van Gijzel (PvdA), Liemburg (PvdA), Hoekema (D66), M.M. van der Burg (PvdA), Verspaget (PvdA), Verkerk (AOV), Zijlstra (PvdA), Poppe (SP), Jorritsma-van Oosten (D66I, Gabor (CDA), Leerkes (Unie 55+), De Cloe (PvdA), H.G.J. Kamp (VVD), Oedayraj Singh Varma (Groenünks), Doelman-Pel (CDA), Cornielje (VVDI, Verbugt (VVD). Mevrouw Van Ardenne-van der Hoeven (CDA) memoreerde dat de Kamer op 13 oktober jl. in een besloten overleg het een en ander over de komende Cites-conferentie te berde heeft gebracht. Zij complimenteerde de regering met de verwerking hiervan in de uiteindelijke instructie aan de delegatie. Het wordt tijd dat de Europese Unie (EU) vaart zet achter de al drie jaar gaande zijnde herziening van de verordening over (het verbod op) de handel in en de bescherming van bedreigde diersoorten en planten. Duitsland is kennelijk voornemens om als fungerend EU-voorzitter op dat punt actief te zijn. Verwacht mag worden dat Nederland aandringt op een algemeen voor de lidstaten geldende formulering. Uiteraard gaan de bedreigde diersoorten niet alleen de EU, maar de gehele wereld aan. Mevrouw Van Ardenne kon zich vinden in de in de instructie neerge legde aanpak. Er is ook nog een traject van bilateraal overleg met de landen van waaruit Nederland ramin importeert. Wat is de inzet van de regering daarbij om te bereiken dat de handel in en de bescherming van deze houtsoort zo goed mogelijk wordt gereguleerd? Er zal inderdaad een algeheel verbod moeten komen op de produktie van en de handel in medicijnen van neushoornhoorn en tijgerbotten. China, Zuid-Korea en Taiwan hebben een dergelijk verbod uitgevaardigd. Zou Nederland, dat zich laat voorstaan op deskundigheid inzake de controle op illegaliteit in dezen, die landen kunnen assisteren bij de controle op de naleving van de verbodsbepalingen? De Nederlandse Antillen en Aruba maken deel uit van de Koninkrijks delegatie, maar zijn nog steeds niet toegetreden tot Cites. Welke stappen is de regering voornemens te doen om die toetreding zo snel mogelijk te bevorderen? Immers, via de Nederlandse Antillen en Aruba gebeurt er F ISSN Sdu Uitgeverij Plamijnstraat 's Gravenhage 1994

2 nog veel wat niet acceptabel is en waarop Nederland wordt aange sproken. Hoe groot is de haalbaarheid van het Nederlandse voorstel over Amerikaans mahonie? Mevrouw Swildens-Rozendaal (PvdA) ging hette ver om de Kamer ook verantwoordelijk te houden voor de instructie, ook al is die tot stand gekomen na overleg met de Kamer. Bescherming van bedreigde soorten staat in de instructie voorop, maar wordt niet gekoppeld aan duurzaamheid, een begrip dat bovendien niet duidelijk is omschreven. Het ging mevrouw Swildens om het principe van duurzaam gebruik: gebruik waar dringend nodig, niet waar mogelijk. Enerzijds wil Nederland de regels van Cites met kracht uitvoeren en anderzijds is het terughoudend. Daaraan is debet dat Nederland zich in EU-verband wil opstellen, maar dan moet het zich in dat verband ook sterk maken voor zijn standpunt. De instructie lijkt evenwel wat voorzichtig, met name als het gaat om de dwergvinvis, de tijgerbotten, de Afrikaanse olifanten en de witte neushoorn. Heeft het ambtelijk overleg van gisteren en eergisteren in dezen iets opgeleverd? Het lijkt wel alsof Nederland geen actie buiten de EU om durft te nemen. De delegatie moet in de eerste plaats de EU en vervolgens de Cites-conferentie bestoken met Nederlandse standpunten in de goede richting. Het is goed dat de mening van de landen van herkomst zwaar wordt gewogen, maar dan moet er wel een duidelijk onderscheid worden gemaakt tussen de intentie van die landen om beschermingsmaatregelen te nemen en een eventuele intentie om gewoon handel te drijven. Voorts dient extra aandacht te worden geschonken aan en gebruik te worden gemaakt van de kennis van de aboriginals, levend in de gebieden waarin de te beschermen soorten voorkomen. In nationaal verband zal men moeten voorkomen dat die kennis verloren gaat, maar ook Nederland heeft een taak bij het gebruik maken dan wel bevorderen van die kennis. Beklemtonend dat het bij Cites gaat om bescherming, vroeg zij wat de belangrijke rol inhoudt die volgens de instructie dient te worden toegekend aan de belangrijkste producentenlanden en consumenten landen. Ook al kiest men er in Cites-verband voor soortenbescherming te laten prevaleren boven individubescherming, mevrouw Swildens hamerde erop dat de intrinsieke waarde van het dier van minstens zo groot belang is. Welke westerse landen zijn tegen iedere vorm van wildvang? Bij de behandeling van de ontwerp-wet BUDEP in maart jl. heeft mevrouw Swildens het welzijnsbelang uitdrukkelijk naar voren geschoven. Naar aanleiding van de stelling van met name Derde Wereld-landen, dat een gereguleerde exploitatie van dier en plantesoorten een bijdrage kan leveren aan het natuurbehoud, betoogde zij dat het wetenschappelijk criterium altijd doorslaggevend moet zijn. Als er geen andere econo mische bronnen aan te boren zijn, zou men die landen kunnen helpen bij het opzetten van vormen van ecotoerisme of desnoods financieel kunnen steunen bij het natuurbehoud. Zij herinnerde aan het verzoek, gedaan bij de behandeling van de ontwerp-wet BUDEP, om te proberen te bereiken dat de Nederlandse Antillen en Aruba de verscherpte Nederlandse regeling onderbrengen in hun regelgeving. Waarop is de uitspraak gebaseerd dat de EU ondanks gebreken nog steeds een van de beste nalevers van Cites is? Als illegale invoer wordt geconstateerd, loopt men in wezen achter de feiten aan. Hoe groot is de kans dat de nieuwe EU-verordening op 1 januari 1995 van kracht wordt? Welke resultaten heeft de bijeenkomst van de betrokken werkgroep op 26 oktober jl. (gisteren) gehad? Zal het Nederland lukken om artikel 100A toegepast te krijgen? In maart heeft mevrouw Swildens al gezegd dat het goed is om snelheid te betrachten met de verordening, maar dat de

3 inhoud wel waterdicht moet zijn en bij voorkeur alle elementen van de eigen Nederlandse regelgeving in zich moet dragen. Zij merkte op dat Nederland uitdrukkelijk moet stellen dat het een handelsboycot tegen de betrokken landen zal steunen bij onvoldoende voortgang bij de bestrijding van de illegale handel in neushoornhoorn en tijgerbotten. In de passage over de registratie van plantenkwekerijen zou zij opgenomen willen zien, dat de zelfregulering door organisaties van plantenkwekers en met name door handelaren met kracht zal worden bevorderd. Hoe reageren de andere Europese landen op het (afgezwakte) Neder landse voorstel om ramin op te nemen in bijlage II of III van Cites? Men moet zich realiseren dat ramin een uiterst bedreigde soort is en dat het met ramin samenhangende ecosysteem ook wordt bedreigd als het kappen doorgaat. Naar aanleiding van de, overigens niet bij de stukken aan de Kamer gevoegde, resolutie over in beslag genomen dieren en planten herinnerde mevrouw Swildens aan de kamerbrede uitspraak dat moet worden gestreefd naar een zo snel mogelijke opvang, gericht op zo snel mogelijke terugplaatsing, uiteraard onder bepaalde voorwaarden ter voorkoming van «vervuiling», ziekten en dergelijke. Tevens heeft de Kamer uitge sproken dat Nederland met kracht de deskundigheid moet bevorderen die bij de opvang ter plekke noodzakelijk is. leder niet gedomesticeerd dier behoort in het wild te leven. Tenzij de onwenselijkheid ervan is bewezen, behoort terugplaatsing uitgangspunt te zijn, ook als het gaat om een dier van een soort die niet in bijlage I voorkomt. Waar het International Whaling Committee (IWC) zelf op grond van te weinig kennis over de populatie-opbouw en verplaatsing aandringt op het niet honoreren van het Noorse voorstel over dwergvinvissen, is het verwonderlijk dat dit voorstel wordt vermeld. Het is maar de vraag of Noorwegen echt wil toetreden tot de EU. Nederland moet zich in EU-verband uitdrukkelijktegen het Noorse voorstel uitspreken. Mevrouw Swildens was niet gerust op het voorstel over de Afrikaanse olifant, omdat de handel in ivoor er officieel nog niet uit is gehaald. Ook als dat wel gebeurt, zal er een onjuist signaal uitgaan van het toelaten van de handel in olifanten. Nederland moet in EU-verband duidelijk maken dat het zo nodig tegen wil stemmen. Hetzelfde verhaal geldt voor de witte neushoorn. Tellen argumenten, als naar voren gebracht door Traffic en het Wereld Natuur Fonds (WNF), helemaal niet? Wat is wetenschappelijk gezien het verschil tussen de bedreiging van Amerikaans mahonie en ramin? Mevrouw Vos (GroenLinks) was blij met de gekozen inzet van Nederland. Wat gaat Nederland doen als het coördinatie-overleg van de EU in meerderheid tegen de Nederlandse voorstellen over onder andere Amerikaans mahonie is? Tegen welke voorstellen is verzet van de EU te verwachten? Hoewel in het overleg in juni bleek dat het wetenschappelijk gezien gewenst is om ramin op te nemen in bijlage II, wordt in het discussiestuk aan de Cites-conferentie voorgesteld om ramin op te nemen in bijlage II of III. Wat is de ratio daarvan? Waarom is niet, zoals voor Amerikaans mahonie, gekozen voor opname in bijlage II? Immers, in bijlage III gaat het om soorten waarvoor internationaal niets geregeld is, maar die de landen van herkomst zelf willen beschermen. De producentenlanden van ramin staan juist terughoudend tegenover bescherming. Wat is de relatie tussen de beschermingsvoorstellen voor ramin en Amerikaans mahonie en de '95-doelstelling om alleen maar duurzaam geproduceerd hout te importeren? Staan nu alle bedreigde soorten in bijlage I? Zo neen, wat moet er dan nog gebeuren?

4 Het is verheugend dat er een wetgevingsvoorstel komt inzake Aruba en de Nederlandse Antillen. Op welk moment wordt de Cites toetredingsprocedure voor deze landen in gang gezet? Er is al sprake van een samenwerkingsovereenkomst, met name overtrainingsprogramma's. Is het niet nodig om ook op het terrein van de handhaving extra assis tentie te verlenen? Mag worden verwacht dat de herziening van de Europese verordening nog dit jaar een feit zal zijn? Ook mevrouw Vos had daar haar twijfels over. Zij vreesde eveneens dat door de voorgestelde resolutie de terugkeer van in beslag genomen uitheemse bedreigde dieren veelal onmogelijk zal worden. Zij maakte zich zorgen over de dieren waarvoorterugplaatsing niet de eerste optie is. Die zullen in gevangenschap gehouden worden of afgemaakt worden. De heer Stellingwerf (RPF) betoogde dat als er al sprake is van een voortrekkersrol, Nederland die wel vervult, zij het dat die wordt gerelati veerd door de problemen op Aruba en de Nederlandse Antillen. Het is geen sterk argument dat spoedige toetreding van deze landen gewenst is vanwege de recente aandacht in de media voor deze problemen. Waarom heeft het zo lang geduurd voordat die landen werden geholpen? De heer Stellingwerf was van oordeel dat er meer aandacht moet worden geschonken aan de controle en handhaving, die terecht als hét grote mondiale probleem worden aangeduid. Hij suggereerde een soort adoptiesysteem, waarbij een sterk land een op dit moment zwakker land helpt om verbetering te bewerkstelligen. Een voorbeeld vormt de samenwerking tussen Zwitserland en Madagascar. Het is goed om in EU-verband te proberen tot versterking van stand punten te komen, maar dat moet er niet toe leiden dat het standpunt van de zwakste partij in de EU maatgevend wordt. Spreker pleitte ervoor om als er geen overeenstemming wordt bereikt zelfstandig in de plenaire vergadering een krachtig «neen» uit te spreken op de punten waarop dat nodig is en zich niet van stemming te onthouden. Het overbrengen van de dwergvinvis en de Afrikaanse olifant van bijlage I naar II wordt «voorlopig niet wenselijk» genoemd. Volgens de heer Stellingwerf is het helemaal niet wenselijk en moet Nederland er daarom tegen blijven. Welke middelen staan ten dienste voordat het middel handelsboycot eventueel moet worden gebruikt? Zelfregulering van een sector in landen waarin helemaal geen sprake is van regulering zal waarschijnlijktot niets leiden. Daarom kwam het stimuleren van zelfregulering door organisaties van plantenkwekers de heer Stellingwerf als een papieren oplossing voor. Hij pleitte ervoor de resolutie over in beslag genomen dieren zodanig aan te passen, dat terugplaatsing beter haalbaar wordt. Bovendien verzocht hij de regering om in dit verband een pleidooi te houden voor de vanuit Azië voorgestelde fondsvorming. Bij de repatriëring van die dieren kan zijns inziens, rekening houdend met de soortenbescherming, meer worden uitgegaan van het individuele dier. Bij aanvaarding van de huidige ontwerp-resolutie hoeft men weinig te verwachten van de uitvoering vanwege de hoge kosten die daaraan verbonden zijn. De heer Blauw (VVD) stemde in met de instructie en positiebepaling en met name met de interdepartementale samenwerking en de afstemming in Europees verband. Dat betekent wel dat gedurende het onderhandelingsproces tijdens zowel de Cites-conferentie als in EU-verband iedere partner z'n eigen verantwoordelijkheden heeft. De instructie is dus richtsnoer, maar niet tot in het uiterste plaatsbepalend. De delegatie dient, bekend zijnd met de wensen en eisen, zo nodig op basis van nu nog niet bekende argumenten naar bevind van zaken te besluiten. De Kamer zal dat dan achteraf wel weer controleren.

5 Het is te waarderen dat er een Koninkrijksdelegatie wordt afgevaardigd, maar het is de vraag wanneer de toetreding van de Nederlandse Antillen en Aruba een feit wordt. Terecht is deze landen extra expertise toegezegd voor opsporing en controle, maar worden smokkelroutes daarmee echt afgesneden? Is er een sluitend systeem van registratie van opsporing, inbeslagname en opgelegde boetes? De heer Blauw stelde tot slot dat bij het terugplaatsen van dieren het soortenbelang prioriteit dient te hebben, maar dat het welzijn van individuele dieren daarbij niet veronachtzaamd mag worden. Antwoord van de regerïng De minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij noemde het verheugend dat er een zorgvuldige ambtelijke voorbereiding van de conferentie is geweest zonder interdepartementale problemen. De instructie is goed afgestemd met de andere landen van de EU. In wezen heeft de EU-milieuraad zich 26 oktober jl. (gisteren) positief opgesteld ten aanzien van alle Nederlandse voorstellen. Het ziet er dus goed uit voor de Nederlandse positiebepaling in het Europese krach tenveld. De minister bestreed dat Nederland een voorzichtig standpunt inneemt. Het Nederlandse standpunt is zijns inziens vooruitstrevend. Waar de EU dit kennelijk wil steunen, zal Nederland zich krachtig opstellen tijdens de conferentie. Uiteraard is het een kwestie van onderhandelen op het moment zelf, maar vanwege de sterke Nederlandse uitgangspositie behoeft niet te worden gevreesd voor een teruggetrokken rol van Nederland. Ook in de wandelgangen zal het Nederlandse standpunt ferm worden vertolkt. Met name voor de ontwikkelingslanden betekent de benutting van hun natuurlijke hulpbronnen een belangrijke bron van inkomsten die een bijdrage kan leveren aan het behoud van dier en plantesoorten. Een volledig handelsverbod heeft een contraproduktief effect op het natuurbeschermingsbeleid en is bij een realistische benadering dus niet te prefereren boven duurzaam gebruik, waarbij sprake is van verstandig beheer van de natuur. Cites dient ter behoud van de dier en plantesoorten ten behoeve van de huidige generatie en de komende generaties. Dat betekent dat soortenbescherming moet prevaleren boven individu bescherming. Bij plaatsing op de Cites-lijsten wordt inderdaad uitgegaan van wetenschappelijke criteria. Wat de situatie ten aanzien van de Nederlandse Antillen en Aruba betreft, wees de minister erop dat Aruba verder is dan de Nederlandse Antillen. Op 14 oktober jl. hebben de Nederlandse Antillen hun lands verordening overgelegd. Deze ziet er degelijk uit. De Koninkrijksdelegatie zal aan de conferentie melden dat naar verwachting de toetreding van beide landen spoedig zal kunnen worden geregeld. In eerste aanleg is het van belang dat Nederland steun aanbiedt aan Aruba en de Nederlandse Antillen en actief bijdraagt aan het sluiten van smokkelroutes, al is dat laatste nogal moeilijk. In welke vorm die handhavingssteun zal worden geboden, is nog niet uitgewerkt. Het Cites-team van de AID zal worden uitgebreid met een tweetal formatieplaatsen, zulks conform de wens van de Kamer, geuit tijdens het besloten overleg van 13 oktober. De Verenigde Staten en Nederland staan model voor een goede implementatiestructuur van de uitvoering van Cites door middel van teams voor opsporing en controle. Dat neemt niet weg dat er wel kritiek mogelijk is. Nederland zal zich internationaal inzetten voor verbetering van de controle. Tijdens de conferentie zullen ideeën daarover worden uitgedragen, maar ook is van belang dat Nederland dit werk ook na de conferentie goed uitvoert. De zogenaamde «adoptiegedachte» zal in het kader van de conferentie naar voren worden gebracht om na te gaan of er mogelijkheden zijn om die gedachte uit te voeren. In juni is in overleg met de Kamer besloten onderscheid te maken

6 tussen Amerikaans mahonie en ramin. In een interruptiedebatje beaamde de minister dat inzake ramin ook een rol spelen de verhouding tot Maleisië en de inschatting van de mogelijkheden. Dit voorstel wordt inderdaad in deze vorm ingebracht om een bespreekstuk te gaan vormen op de conferentie, opdat te zijner tijd kan worden besloten ramin te plaatsen in bijlage II. De mogelijkheid van plaatsing in bijlage III is opgenomen om de producentenlanden zoveel mogelijk ruimte te geven om zich bij dit voorstel aan te sluiten. De hoop bestaat dat met alle Partij-staten kan worden afgesproken dat dan op de volgende conferentie de volgende stap kan worden gezet. Het is technisch gezien op ieder gewenst moment mogelijkte besluiten over opneming in bijlage III, waarbij trouwens ook volledige exportcontrole en registratie een vereiste zijn. De minister onderschreef de door mevrouw Swildens gegeven definitie van duurzaam gebruik, maar stelde dat men dan wel rekening moet blijven houden met wat er nodig is in een ontwikkeüngsland. Zeven van de veertien landen van oorsprong hebben steun uitge sproken aan het Nederlandse voorstel over Amerikaans mahonie. Vijf landen hebben zich ertegen verklaard en twee (Honduras en Panama) hebben nog geen standpunt gemeld, omdat de meningen daar intern nog verdeeld zijn. Veel andere Partij-staten zijn voor het voorstel, dat wordt gesteund door een grote verscheidenheid van nationale en internationale instanties en natuurbeschermingsorganisaties, wat een extra aanmoe diging voor Nederland is. Het kabinet heeft pas twee weken geleden de definitieve tekst ontvangen van het Cites-dierencomité, waarbij de beste deskundigen van de wereld betrokken zijn. Op basis van die tekst en gegeven het verzoek van de Kamer, gedaan in het besloten overleg van 13 oktober, is de instructie vrij ingrijpend gewijzigd. In hetvoorstel is hetterugplaatsen in het wild de eerste optie. Daarna volgen de andere opties, met afmaken als allerlaatste. De minister achtte het van het groot belang voor de natuurbe scherming dat deze resolutie ongeschonden door de conferentie wordt aangenomen. Nederland zal zich daarvoor inzetten. Spreker was bereid de Kamer te voorzien van specifieke informatie over de methodiek (een ingewikkelde beslisboom) die wordt gehanteerd bij besluiten over de bestemming van in beslag genomen dieren. Desgevraagd beaamde de minister datterugplaatsing met name de eerste optie is voor dieren waarvan terugplaatsing van belang is voor het behoud van de soort, maar ook voor de andere dieren, tenzij er evidente bezwaren tegen terugplaatsing zijn. Naar zijn mening is in de beslisboom vervat dat terugplaatsing móet als er geen bezwaren tegen zijn. Zijns inziens is het welzijn van het dier in wezen de uitgangsstelling van de resolutie. Het terugplaatsen is dan het allerbeste. Uit de reacties van de Kamer in het besloten overleg en dit overleg leidde de minister af, dat dit punt tijdens de conferentie duidelijk moet worden ingebracht en moet worden doorgesproken met alle Partij-staten en met name met de andere EU-landen. Hij had de indruk dat in de resolutie, net als in de Nederlandse regeling, is vervat dat de kosten van de terugplaatsing kunnen worden verhaald op de overtreder. Nederland zal die mogelijkheid met de nodige fermheid naar voren brengen. Daarnaast zou kunnen worden nagedacht over de voorgestelde fondsvorming. In de instructie is de suggestie van de Kamer overgenomen om bij de registratie van plantenkwekerijen een beroepte doen op zelfregulering door organisaties van plantenkwekers. Voor Nederland is zelfregulering een goede benadering, maar de minister was er niet van overtuigd dat dit ook de goede weg is voor landen met een lagere organisatiegraad. Die mogelijkheid zal in ieder geval wel tijdens de conferentie worden geopperd. Naar zijn indruk streeft het Duitse voorzitterschap met kracht naar zo spoedig mogelijke aanvaarding van de herziene Cites-verordening van de EU. Zo nodig zal Nederland Duitsland daarbij steun bieden. Nederland

7 gaat in dit kader uit van een regeling op basis van artikel 100A. Er is bij de andere EU-landen een tendens om ook die richting op te gaan. Nederland heeft zowel in IWC als Cites-kader grote aandacht voor de dwergvinvissen. Het zal het voorstel om deze dieren over te brengen naar bijlage II niet steunen. De gesignaleerde voorzichtigheid houdt verband met de wens om tijdens de conferentie zo tactisch mogelijk te opereren. Daarbij moet ook enigszins rekening worden gehouden met het op handen zijnde referendum in Noorwegen. De indruk bestaat dat de steun die de Verenigde Staten geven aan China, Taiwan en Zuid-Korea in het kader van neushoornhoorn en tijgerbotten voldoende is. Nederland steunt al andere landen in dit kader. Het zal zich ook krachtig inzetten voor dit punt. Naar 's ministers indruk werkt het dreigen met een handelsboycot beter dan het instellen van een volledige boycot. Het is verstandig alle mogelijkheden uitte putten om voortgang in de betrokken landen te bewerkstelligen. Er wordt onderzoek gedaan naar mogeüjke alternatieven voor neushoornhoorn en tijgerbotten in Chinese medicijnen. Ten einde met de Afrikaanse landen een open en zinvolle discussie te kunnen voeren over de Afrikaanse olifant, zal Nederland zich op dat stuk terughoudend opstellen. Het voorstel van Zuid-Afrika om handel in huiden en vlees, maar niet in ivoor, mogelijk te maken, wordt gesteund door de IUCN en het WNF en, onder bepaalde voorwaarden, door Traffic. In de instructie staat inderdaad dat vooralsnog niet is uitgesloten dat hiermee kan worden ingestemd. Er staat evenwel ook: «Nederland zal zich terughoudend opstellen met betrekking tot de opname van olifanten populaties in bijlage II en in het bijzonder de heropening van de ivoor handel». De Koninkrijksdelegatie zal zich in dezen gedragen conform de zojuist gegeven uiteenzetting. Nederland istrouwens ooktegen een verandering ten aanzien van de witte neushoorn. De herziene Wet BUD, thans Wet BUDEP geheten, maakt per 1 januari 1995 adequate sancties mogelijk. De boetes zijn inmiddels verhoogd door koppeling aan de Wet economische delicten. De minister stelde tot slot dat zijns inziens grote aandacht moet worden besteed aan de inbreng van aboriginals. In een aantal landen participeren groepen aboriginals ook in de natuurbescherming. Nadere gedachtenwisseling Mevrouw Van Ardenne-van der Hoeven vroeg nogmaals aandacht voor het al eerder geuite voornemen om ook in bilateraal verband te proberen tot een regulering van de handel in ramin met landen als Maleisië te komen. Nederland zal op de conferentie voorstellen om ook een resolutie te formuleren over het terugplaatsen van levende planten. Zij nam aan dat er voor het terugplaatsen van levende planten geen ingewikkelde beslisboom zal worden gecreëerd. Mevrouw Swildens-Rozendaal waardeerde de openhartigheid van de minister. Zij sprak de hoop uit dat het Nederlandse standpunt inderdaad krachtig zal worden uitgedragen, de waarschijnlijk om diplomatieke redenen voorzichtig geformuleerde instructie ten spijt. Er bestaat een discrepantie tussen de bedoeling van Cites (bescherming van bedreigde soorten) en het nevengeschikte duurzame gebruik. Uiteraard moet ook rekening worden gehouden met de economische belangen van de inheemse bevolking, maar dan wel door op een andere wijze hulp te bieden en niet via zogenaamd duurzaam gebruik. In het laatste geval zou Cites ondergraven worden. Mevrouw Swildens herhaalde dat ramin en het ervan afhankelijke ecosysteem bedreigd worden, zodat het echt noodzakelijk is om ramin in

8 bijlage II op te nemen. Ligt het verzet hiertegen inderdaad elders en is het gehele kabinet nu bereid zich in te zetten voor ramin? Zij was voornemens de Nederlandse inzet voor de dieren op de voet te volgen. Haars inziens is het noodzakelijk dat Nederland zich krachtig blijft verzetten tegen de handel in ivoor om allerlei illegale praktijken te voorkomen. Mevrouw Vos was blij met de aangekondigde ferme inzet van Nederland ten aanzien van de eigen voorstellen en met de toezegging dat Nederland zich zal inzetten om te bereiken dat ook voor dieren die niet behoren tot een bedreigde soort, de eerste optie terugzetten zal zijn. Als belangrijkste importland van ramin heeft Nederland een specifieke verantwoordelijkheid ten opzichte van deze bedreigde houtsoort. Zowel in Cites-verband als in bilateraal verband moet worden aangedrongen op regulering van de handel. Mevrouw Vos herhaalde haar vraag naar de relatie tussen wat er in Cites-verband wordt gedaan en de '95-doelstelling. De minister merkte op dat ramin door de Nederlandse regering en de Koninkrijksdelegatie een bedreigde soort wordt geacht, maar dat het in wezen gaat om de vraag hoe op conferenties als deze kan worden bereikt wat men wil bereiken. Ingeschat is hoe een maximaal resultaat kan worden bereikt. Die positie zal worden vastgehouden in de opmaat naar de volgende Cites-conferentie, in de hoop dat daar uitvoering zal worden gegeven aan wat Nederland in wezen wil. Er is inderdaad sprake van een kabinetsbreed standpunt. De minister zei tot slot te vrezen dat er ook voor het terugplaatsen van in beslag genomen planten wel een soort beslisboom nodig zal zijn. De voorzitter van de vaste commissie, Blauw De griffier van de vaste commissie, Teunissen