Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar De CITES-conferentie (Kyoto, 2-13 maart 1992) Nr. 3 VERSLAG VAN EEN MONDELING OVERLEG Vastgesteld 26 maart 1992 De vaste Commissie voor landbouw en natuurbeheer 1 heeft op 27 februari 1992 met de staatssecretaris van landbouw, natuurbeheer en visserij mondeling overleg gevoerd over de Nederlandse inzet ten behoeve van de achtste CITES-conferentie De bewindsman had de commissie vooraf een brief terzake toege zonden die als bijlage bij dit verslag is afgedrukt. Van het gevoerde overleg brengt de commissie onderstaand verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissie 1 Samenstelling: Leden: Beckers-de Bruijn (Groen Links), Van der Linden (CDA), Van Noord (CDA), Blauw (VVD), voorzitter. Van der Vlies (SGP), Nijland (CDA). Te Veldhuis (VVD). Kamp (VVD), Eisma (D66), Huys (PvdA), Swildens Rozendaal (PvdA), Roosen-van Pelt (CDA). Reitsma (CDA), Biesheuvel (CDA), onder voorzitter, J. H van den Berg (PvdA), Feenstra (PvdA). Ter Veer (D66). Van der Vaart (PvdA), M D. T. M. de Jong (CDA), Van Zijl (PvdA), Witkamp Ockels (PvdA), R van Middelkoop (PvdA). Van der Ploeg Posthumus (CDA) Plv leden Willems (Groen Links). Schartman (CDA). Esselink (CDA). Franssen (VVD). E van Middelkoop (GPV). De Kok (CDA). Jorritsma Lebbink (VVD), Linschoten (VVD). Tommel (D66), Melkert (PvdA). Van Rijn-Vellekoop (PvdA), Leers (CDA). G H Terpstra (CDA). Boers Wijnberg (CDA), Kersten (PvdA), Castricum (PvdA), Nuis (D66). Leerling (RPF). De Graaf (CDA). Spieker (PvdA). Vos (PvdA). Vacature PvdA. Van Houwelingen (CDA) De heer Eisma (D66) vroeg of het kabinet van mening is dat ook CITES het forum vormt om over gereguleerde handel in tropisch hardhout te oordelen. Wat is de relatie tussen CITES en het ITHO? Mag CITES daarover oordelen voordat deze zaak in ITHO-kader is behandeld? De D66-fractie is van mening dat dit wel zou moeten, doch verneemt graag de opvatting van het kabinet hieromtrent. De heer Eisma uitte vervolgens zijn tevredenheid over de Nederlandse voorstellen om de twee hardhoutsoorten in Appendix II op te nemen, en zei te verwachten dat het kabinet daarover vrijdag positief zal beslissen. Daaraan voorafgaand schijnen de betreffende landen te moeten worden geraadpleegd. Waarom zijn dat niet de landen van oorsprong, doch wel de producerende landen? Wanneer verwacht de staatssecretaris de reacties te ontvangen? Hij zei een consultatie vooraf overigens als ongewenst te beschouwen, omdat daardoor een gevaarlijk precedent binnen CITES kan worden geschapen. Hij achtte het noodzakelijk een duidelijke uitspraak te krijgen dat de voorstellen door Nederland gehand haafd blijven. Zal intrekking van de voorstellen voorafgaande aan de conferentie ons land niet in conflict brengen met de Europese Commissie, omdat aan het voorstel een politiek besluit in EG-verband ten grondslag ligt? M.a.w. intrekking kan niet buiten de overige EG-lidstaten om gebeuren. Vervolgens ging de heer Eisma in op de positie van de Afrikaanse olifant. Deelt de staatssecretaris de mening dat het voorstel van de vijf Afrikaanse landen voldoende is om overheveling van Appendix F ISSN Sdu Uiigeveri) Plantijnstraat 's Gravenhage 1992 Tweede Kamer. vergaderjaar , , nr. 3

2 I (handelsverbod) naar Appendix II te rechtvaardigen? Hij drong er bij de bewindsman op aan vast te houden aan Appendix I, doch tegelijkertijd de mogelijkheid van overheveling naar Appendix II open te laten, afhankelijk van de gegevens welke ter conferentie worden ingebracht. Dat betekent, dat eventueel andere populaties in Appendix II geplaatst kunnen worden, alleen ten behoeve van de handel in vlees en huiden, doch niet in ivoor. Wat is overïgens het EG-standpunt over dit onderdeel? De heer Esselink (CDA) meende dat de Kamer terughoudendheid past bij het geven van een oordeel vooraf over de inzet van de regering bij internationale conferenties en onderhandelingen. Controle achteraf op de uitkomsten achtte hi] de meer aangewezen weg. Hij zei in grote lijnen in te stemmen met de benadering van de Nederlandse regering, zoals neergelegd in de brief van 18 februari j.l. Niettegenstaande dat zei hij enkele vragen en opmerkingen daarbij te willen plaatsen. In het bijzonder het opereren in EG-verband en de wijze waarop Nederland daarbij het voortouw heeft sprak hem aan. De effectiviteit van het Nederlandse handelen krijgt er zijns inziens een aanzienlijke meerwaarde door. Mag ervan worden uitgegaan dat de regering zich tijdens de CITES-conferentie in EG-verband blijft bewegen? Doel van de regering en van de CDA-fractie is een optimale bescherming van het tropisch regenwoud en van de olifanten. De CITES-overeenkomst en de toepassing daarvan vormen een middel ter verwezenlijking van dat doel, evenals afspraken in ITHO-verband een bijdrage kunnen leveren als het gaat om de handel in tropisch hardhout. Waarom laat de regering de vraag open of zij Merbau en Ramin in Appendix II wil opnemen? Naar het oordeel van de CDA-fractie dienen de Nederlandse en EG-inzet daarop te zijn gericht. Een dergelijke opstelling sluit zijns inziens niet uit tegelijkertijd te streven naar een bilaterale overeenkomst met Maleisië, de grootste leverancier van Merbau, en om voort te gaan in ITHO-verband, teneinde te komen tot duurzame exploi tatie van bossen. Hij zei te hebben begrepen dat daar aarzelingen voor de regering liggen, en dat via consultatie van medebetrokkenen men zich nog orïënteert. Kan hierover een toelichting worden verschaft? Vervolgens kwam de heer Esselink te spreken over de Afrikaanse olifant. De destijds ingeslagen weg om via Appendix I optimale bescherming te creëren, achtte hij een effectieve. Inzet zou moeten zijn dat daarvan niet wordt afgeweken. Uiteraard telt als om hun moverende redenen betrokken landen een Appendix ll-regime wensen. Voorkomen moet worden dat middel doel wordt, en dat daarover ten koste van de gewenste bescherming een meningsverschil blijft bestaan. Overigens zei de heer Esselink grote risico's te zien bij overheveling van de Afrikaanse olifant van Appendix I naar II. Mevrouw Kamp (VVD) vroeg de staatssecretaris of inderdaad gesproken kan worden van een stammenoorlog tussen ministeries, zoals persberichten doen voorkomen. Voorts vroeg zij of er inmiddels een kabinetsstandpunt is ingenomen. Zij vroeg zich bovendien af, of plaatsing van de desbetreffende hardhoutsoorten in Appendix II van de conventie niet haaks staat op de Kamerbreed aangenomen motie Terpstra c.s. (21 517, nr. 14), waarin het accent juist wordt gelegd op het sluiten van bilaterale samenwerkingsaccoorden met houtproducerende landen; een motie die voor de regering aanvaardbaar was, en waarvan zij hoopte dat hieraan uitvoering wordt gegeven. Wat de positie van de Afrikaanse olifant betreft sloot zij zich aan bij hetgeen door de heer Eisma terzake naar voren is gebracht. Mevrouw Sipkes (Groen Links) vond het schriftelijk geformuleerde regeringsstandpunt duidelijk. Plaatsing van bepaalde soorten hardhout in Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 3

3 bijlage II lag haars inziens in de lijn der verwachtingen. Zij zei van mening te zijn dat CITES de eerstaangewezen instantie is om soortenbe scherming na te streven i.p.v. de ITHO. Ook zij wenste een reactie van de staatssecretaris op het artikel in NRC/Handelsblad over een vermeende strijd tussen de betrokken ministeries, waarbij met name het ministerie van economische zaken als dwarsligger wordt afgeschilderd. Met betrekking tot de Afrikaanse olifant stelde zij te kunnen instemmen met het regeringsstandpunt tot handhaving in appendix I. Hoewel mevrouw Swildens-Rozendaal (PvdA) zich kon vinden in de uitgangspunten, zoals geformuleerd in de brief van de staatssecretaris van 18 februari 1992, meende zij niettegenstaande enige twijfel te hebben bespeurd, ondanks de Kamerbrede uitspraak terzake, om de tropische hardhoutsoorten Merbau en Ramin in Appendix II op te nemen. Is deze indruk juist, zo vroeg zij. Zorg zei zij te hebben over plaatsing van de Afrikaanse olifant in Appendix II. Wil er sprake blijven van bescherming van de olifantenstand, dan dient deze soort in bijlage I te blijven. Antwoord van de staatssecretaris De bewindsman schetste allereerst het algemene kader waarbinnen de Nederlandse opstelling tijdens de komende achtste CITES-conferentie bezien moet worden, waarbij hij kortheidshalve verwees naar zijn schrijven van 18 februari j.l. Nederland handelt zijns inziens nog steeds conform de spelregels en afspraken die in EG-verband zijn gemaakt over de wijze van opereren tijdens de conferentie. Terzake zijn procedurele afspraken gemaakt. Zo zal tot het moment van stemming naar unani miteit qua standpuntbepaling worden gestreefd. Ook zullen geen voorstellen worden doorgezet of bijval worden gegeven aan voorstellen, indien een meerderheid van de zgn. landen van oorsprong zich daartegen verzet. Voorts zijn in EG-verband afspraken gemaakt met betrekking tot een deugdelijke wetenschappelijke expertise. Ter conferentie zal naar de aldaar aanwezige internationale expertise worden geluisterd. De bewindsman stelde dat noch CITES noch ITHO exclusiviteit genieten, en dat gezamenlijk optrekken uitgangspunt is. Hij zei voorstander te zijn van het combineren van acties in beide gremia. In antwoord op een desbetreffende vraag deelde de staatssecretaris mee, dat consultatie - naast de consultaties die reeds hebben plaatsge vonden - nodig is vanwege ontvangen signalen dat sommige landen moeite zouden hebben met het Nederlandse voorstel, en derhalve de haalbaarheid daarvan in het geding kan komen. Hij zei voor de minister raadsvergadering van 28 februari de reacties van de betrokken lidstaten te hebben ontvangen. Of het Nederlandse voorstel uiteindelijk gehand haafd blijft is afhankelijk van de vraag of daarvoor een meerderheid is te vinden. Hij ontkende dat er sprake is van een conflict tussen betrokken lidstaten, daar conform afspraak wordt gehandeld. Wat de positie van de Afrikaanse olifant betreft stelde de bewindsman dat op grond van huidige informatie er geen aanleiding bestaat om steun te geven aan het voorstel tot plaatsing van deze soort in Appendix II. Voorshands wordt vastgehouden aan Appendix I, en zal er ter confe rentie naar alle argumenten pro en contra worden geluisterd. Het is zijns inziens absoluut niet de intentie van de Nederlandse opstelling om ruimte te creëren voor de handel in ivoor. Zowel Appendix I als II bieden voldoende ruimte om terzake goede afspraken te maken Voorts zijn er adequate technieken beschikbaar om bijvoorbeeld voorbehouden te Tweede Kamer, vergaderjaar , nr 3

4 maken. Interne consultatie binnen de EG geeft thans nog geen absolute duidelijkheid, hoewel er een lichte meerderheid voor Appendix I te signa leren is. Ter conferentie zal ultime duidelijkheid ontstaan. Tenslotte zei de staatssecretaris geen behoefte te hebben te reageren op persberichten, als zou er een stammenstrijd tussen ministeries woeden over onderhavige materie. Tweede termijn De heer Eisma drong er nogmaals bij de staatssecretaris op aan vast te houden aan het oorspronkelijke Nederlandse voorstel met betrekking tot de genoemde hardhoutsoorten. Hij vroeg zich voorts in gemoede af, of het wel een goede werkwijze is om vooraf je opvattingen te laten leiden door opvattingen van anderen. Wie worden er overigens geconsul teerd? Zijn dat zowel de landen van oorsprong als de producerende landen? Waarom zijn tot dusverre slechts producerende landen geraad pleegd? Mevrouw Sipkes vroeg of het ministerie van economische zaken eveneens op de CITES-toer zit. Voorts vroeg zij naar de oorzaak van de traagheid van reageren van de range-staten. Met betrekking tot de positie van de Afrikaanse olifant vroeg zij in hoeverre wordt overwogen goed gedrag van bepaalde landen te honoreren. Mevrouw Swildens-Rozendaal achtte het een goede zaak dat ter conferentie wordt geluisterd naar de aldaar aanwezige expertise, en dat samen met de andere lidstaten bepaald wordt of het Nederlandse voorstel wordt gehandhaafd of niet. Het voorkomen van de Afrikaanse olifant in een bepaalde bijlage geeft haars inziens een duidelijke indicatie dat gehecht wordt aan de beschermingswaardigheid van dit dier. Zij meende derhalve dat vastgehouden moet worden aan Appendix I. De heer Esselink achtte het eveneens een goede zaak wanneer met betrekking tot de hardhoutproblematiek ter conferentie geluisterd wordt naar de direct betrokken landen, conform de CITES-regels. Tenslotte stelde hij dat het nu primair moet gaan om het doorzetten van de inzet van Nederland in EG-verband in plaats van nu al reageren op de nog in te wachten reacties. Mevrouw Kamp zei met belangstelling het standpunt van het kabinet tegemoet te zien. De staatssecretaris zei als gedragshjn te zullen hanteren dat, wanneer de overtuiging is ontstaan dat een meerderheid van de landen van oorsprong ter vergadering conform de geldende CITES-spelregels tegen het Nederlandse voorstel is, dit zal worden ingetrokken. In antwoord op de vraag over de opstelling van het ministerie van econo mische zaken verwees de bewindsman naar de bladzijden 40 en 50 van het regeringsstandpunt inzake het tropisch regenwoud. De voorzitter van de commissie, Blauw De griffier van de commissie, Teunissen Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 3

5 Aan de Voorzitter van de Vaste Commissie voor Landbouw en Natuur beheer van de Tweede Kamer der Staten-Generaal 's-gravenhage, 18februari 1992 In antwoord op Uw verzoek van 31 januari inzake de Nederlandse inzet bij de achtste conferentie van CITES in maart 1992 bericht ik U het volgende. Tijdens de achtste conferentie van CITES, de Overeenkomst inzake de internationale handel in bedreigd in het wild levende dier en plante soorten, zal een groot aantal voorstellen worden besproken waaronder een aantal door Nederland aangeleverde voorstellen. Door de partij staten bij CITES - momenteel zijn 113 landen aangesloten - zijn 162 voorstellen ingediend tot wijziging van de bijlagen waarin de aangewezen dier en plantesoorten zijn opgenomen. Voorts zijn ruim 30 onderwerpen ter bespreking ingebracht in de vorm van ontwerp-resoluties. Nederland heeft sedert de aansluiting bij CITES in 1984 in CITES kader een constructieve opstelling gekozen op het gebied van natuurbe scherming in internationaal verband en heeft daaraan verscheidene bijdragen geleverd. Op het gebied van de bescherming van planten bijvoorbeeld heeft Nederland een plantendeskundige bij het CITES-secretariaat bekostigd voor een periode van drie jaar. Nederland hanteert ten aanzien van de te bespreken voorstellen de volgende uitgangspunten: - ze dienen bij te dragen aan een verbeterde uitvoering van CITES; - er moet beoordeling mogelijk zijn op grond van een solide weten schappelijke onderbouwing en - er moet recht worden gedaan aan de uitgangspunten van de overeenkomst, met name waar het de internationale samenwerking betreft. Dit betekent dat aan de opvattingen van de landen van oorsprong van bedreigde soorten een zwaar gewicht wordt toegekend. De standpunten van Nederland worden voorbereid langs de hierboven aangegeven lijnen. De definitieve standpuntbepaling zal plaatsvinden in het coördinatie-overleg van de Europese Gemeenschap, waarbij gestreefd wordt naar een communautair standpunt. Nederland heeft ter bespreking op deze conferentie tien voorstellen ingediend tot wijziging van de bijlagen van de conventie. Het betreft de opname van zes geslachten Neushoornvogels en het overhevelen naar bijlage I van de Dubbelhoornige Neushoornvogel, de Kroonduiven en de Rotscactussen. Over twee andere voorstellen met betrekking tot de opname van de tropische hardhoutsoorten Merbau en Ramin in bijlage II dient nog besluitvorming in de Ministerraad plaats te vinden. Daarnaast heeft Nederland drie ontwerp-resoluties ingebracht over de volgende onderwerpen: - Handel met niet-partijstaten: Voorgesteld wordt strengere maatregelen te nemen ten aanzien van de handel in bedreigde dier en plantesoorten met staten die geen partij bij CITES zijn. Onder meer wordt voorgesteld geen handel toe te staan in ernstig bedreigde soorten, opgenomen in bijlage I van CITES. - Herziening van bijlage III van CITES: Voorgesteld wordt te onderzoeken welke niet bedreigde soorten in bijlage III zijn opgenomen en de uitvoering van de conventie onnodig Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 3

6 belasten. Deze soorten zouden door de landen die ze opgevoerd hebben moeten worden afgevoerd. - Retourzenden van in beslag genomen levende dieren naar het land van herkomst: Gezien de grote risico's voor het behoud van de soort als gevolg van het onvoorwaardelijk terugplaatsen in de natuur van in beslag genomen dieren, wordt aanbevolen terugplaatsing alleen onder bepaalde zeer strikte voorwaarden toe te staan. Bijzondere aandacht verdienen de voorstellen van vijf Afrikaanse landen om bepaalde populaties van de Afrikaanse Olifant in bijlage II te plaatsen, waardoor de handel in ivoor voor deze landen weer mogelijk zou worden. De Afrikaanse Olifant is momenteel opgenomen in bijlage I, waardoor geen handel is toegestaan. Voor bepaalde landen lijkt op wetenschappelijke gronden rechtvaar diging te bestaan voor overhevelen van de Olifantenpopulatie van die landen naar bijlage II, hetgeen nog niet betekent dat daarmee ook de ivoorhandel weer moet worden geopend. Nederland staat terughoudend ten opzichte van overhevelingen naar bijlage II. Voor die landen waar de populatie een zekere exploitatie kan verdragen en waar een goed beheer van de populatie kan worden gewaarborgd, zou een exportquotum te overwegen zijn voor bijvoorbeeld vlees en huiden. Wat de heropening van de handel in ivoor betreft stelt Nederland zich, evenals veel andere landen, terughoudend op. Afhankelijk van de gegevens welke ter confe rentie worden ingebracht, wordt instemming door Nederland met een door de meerderheid gedragen positieve beslissing echter vooralsnog niet uitgesloten. Vermeld zij dat dezelfde vijf Afrikaanse landen een voorstel hebben ingediend voor opname van de Haring - de Atlantische soort - in bijlage I, waardoor alle commerciële internationale handel verboden zou worden. Het heeft er veel van weg dat dit voorstel als wisselgeld moet worden gezien voor de olifantenvoorstellen. Veel partijstaten zijn evenals Nederland en andere haringlanden tegen dit voorstel. Op wetenschappe lijke gronden maakt dit voorstel geen enkele kans. Toch is het niet geheel uitgesloten dat een plenaire stemming wordt geëist, waarbij de uitslag niet op voorhand vaststaat. De staatssecretaris van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, J. D. Gabor Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr 3