1. Format verslaglegging algemeen
|
|
- Mirthe de Wilde
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1. Format verslaglegging algemeen Gegevens evenement Organisatie Overlegtafel energie Naam bijeenkomst Flexibiliteit/rol van aggregator (expert meeting) Datum 24 mei 2016 Locatie Regusgebouw Amsterdam Rol (deelnemer)ez Verslaglegger/toehoorder Moderator Spreker Inhoudelijk expert Toehoorder Anders, nl. Doel - Bewustwording klimaatverandering/energietransitie - Activering - Agendastellend richting overheid - Kennisuitwisseling - Anders, nl.. Doel, stakeholdergroep en inhoud evenement Alle betrokken marktpartijen de ruimte te geven om de Task Force Flexibiliteit van de Overlegtafel Energie suggesties mee te geven om tot goede spelregels te komen voor het ontsluiten van flexibiliteit in de markt Stakeholdergroep Thema - Energieconsumenten, prosumers (algemeen publiek en mkb) - Voorlopers in de energietransitie (bedrijven, organisaties die al voorop lopen in de transitie) - De (energie) sector A. Aanbodzijde (energieproducenten en leveranciers) B. Vraagzijde (energieintensieve bedrijven - industrie, vastgoed en verkeer&vervoer. - Rijk, provincies, gemeenten - Kennis- en onderzoeksinstellingen - Draagvlak ruimtelijke inpassing nieuwe opwek en delfstofwinning - CO2 sturing - Economische ontwikkeling en innovatie - Anders, nl - Energiefunctie EZ rapport - Ruimteverwarming - Proceswarmte - Verkeer & Vervoer - Kracht, elektriciteit en licht - Anders, nl.. Netbedrijven, leveranciers, producenten, beurs, aggregators, nieuwkomers Mogelijke aanpassing van het huidige marktmodel door flexibiliteit op alle markten te ontsluiten, met speciale focus op retailmarkten. Kracht en Licht (en warmte) Hoe kwalificeert u (verslaglegger) de sfeer van het evenement/bijeenkomst - Positief - Negatief - Energiek - Onder spanning - Algemene Beeld: Sfeer van de bijeenkomst Inhoudelijk, positieve sfeer
2 Afwijkend Beeld: Wat is de status quo, wat gaat volgens deelnemers goed en wat niet? Hoofdpunten dialoog (Kernvragen) Systeem van programmaverantwoordelijkheid lijkt niet ter discussie te staan Hoe zien deelnemers de toekomst? Is nog complex; uitdaging is om flexibiliteit te ontsluiten op een marktgebaseerde manier, zonder de betrouwbaarheid en betaalbaarheid van het systeem uit het oog te verliezen Wat zijn wensen/zorgen van deelnemers die men graag de komende 4 jaar geadresseerd ziet? Oplossen barrières voor ontsluiting flexibiliteit
3 Verslag Organisatoren leggen kort uit wat de Overlegtafel Energie (OTE) is en welke partijen er in de Task Force Flexibiliteit (een van de werkgroepen onder de OTE) zitten. Doel van deze expertmeeting is om ten aanzien van het ontsluiten van flexibiliteit stil te staan bij 3 thema s: 1. welke data en datastromen zijn nodig bij het ontsluiten van flex? 2. Hoe kijken we aan tegen de rol van aggregator 3. Hoe komt de prijsvorming tot stand? DATA. Een inleider uit de Task force geeft aan dat data erg belangrijk worden bij het ontsluiten van flexibiliteit. Wel is het de vraag of we het niet eerst moeten hebben over de rollen en verantwoordelijkheden bij het ontsluiten van flexibiliteit. Pas dan weet je wie eventueel welke data nodig heeft. Een ding weten we wel: het systeem wordt intelligenter. Vragen die daarbij komen zijn: - welke data zijn open(baar)? - wat bieden netbeheerders aan marktpartijen aan, waaraan hebben die laatsten behoefte? - hoe moeten die data worden aangeboden? - de waarde van data zit uiteindelijk in de toepassingen waarvoor je de data wilt gebruiken en ook de netbeheerder wil data kunnen gebruiken, bijvoorbeeld voor zijn congestiemanagement. - wat heeft de klant te zeggen over de/zijn data? Een netbeheerder merkt op dat er twee soorten flex zijn: indirecte (via tarieven) en expliciete via concreet verzoek om te meerderen of minderen. Voor de laatste vorm zal je ook data nodig hebben om te weten of bepaald toegezegd gedrag ook daadwerkelijk is nagekomen. Iemand uit de hoek van kennisinstellingen stelt voor om hier onderscheid te maken tussen groot- en kleinverbruik. Een partij die al handelt met flexibiliteit van gebruikers vraagt zich af waarom we hier überhaupt over de kleinverbruiker praten. Laten we vooral de mogelijkheden die nu nog onbenut zijn op de grootverbruikersmarkt gaan benutten en daar grote slagen maken. Misschien hebben we de flex van de kleinverbruiker niet nodig. Vanuit de OTE wordt aangegeven dat de opdracht aan deze Task force juist expliciet betrekking heeft op de MS- en LS netten en daar zitten veel kleinverbruikers. Vanuit een kennisinstelling wordt gevraagd of er ooit aan netbeheerders is gevraagd welke data ze kunnen leveren? Een netbeheerder geeft aan dat ze data uit de slimme meters kunnen gaan leveren, maar dat er tot nu toe geen verzoeken voor congestiemanagement door de netbeheerder aan de markt gedaan zijn. Los van de vraag of dat al zou kunnen. Dit zal in de toekomst wellicht veranderen. Een andere netbeheerder geeft aan dat het hier moet gaan over toekomstige situatie met veel meer renewables (grootschalig en in het distributienet). Een andere netbeheerder geeft aan dat er veel vraag naar kwartierwaarden zal zijn. Een netbeheerder geeft aan dat de geografische component in de data steeds belangrijker wordt.
4 Er wordt door een nieuwe partij (opslag) gevraagd naar de totale behoefte aan flex. Een netbeheerder geeft aan dat die er nu niet is. Immers elke twee jaar moet een netbeheerder bij de toezichthouder aangeven hoe het met zijn net ervoor staat. Daarbij is er maar 1 optie: verzwaren als je problemen verwacht. In de toekomst kan flexibiliteit en dus ook opslag - wat een vorm van flexibiliteit is - wel een rol spelen. Een commerciële partij merkt op dat er meer behoefte is aan informatie over de stand van het net. Een netbeheerder merkt op dat die wel te vinden is bij de verschillende netbeheerders, maar deze is niet beschikbaar voor alle partijen. Een van de netbeheerders merkt op dat hij verwacht dat de markt (intraday, day-ahead, balancering) waarschijnlijk eerder de mogelijkheden van flex zal omarmen en daarmee ook een deel van de problemen van de netbeheerders zal oplossen. Overigens verwacht deze zelfde netbeheerder dat bij een onstuimige groei van EV en elektrische warmtepompen er ook meer behoefte aan netverzwaring en of opslagmogelijkheden gaat ontstaan. Vanuit een kennisinstelling wordt bepleit om een marktmodel te ontwerpen waarin flex de ruimte krijgt en dan zie je later wel wat er gebeurt. Wie, waar en wanneer behoefte heeft aan flex. Vanuit netbeheer wordt aangegeven dat we daar ook al voor gekozen hebben met de introductie van de slimme meter en slimme allocatie. Vraagpunt is wel hoe je de lokale component (congestie) op een goede manier kan beprijzen, is hiervoor wel een markt denkbaar? Kan dat aan een landelijke markt worden gekoppeld? Een van de Task force participanten merkt op dat er eigenlijk 4 interessante momenten zijn waarop data belangrijk zijn: 1. Wat verder vooraf: daar is de vraag relevant is flexibiliteit überhaupt mogelijk; 2.Bij de feitelijke planning van flexibiliteit; 3.Op het moment van activatie (de aansturing en meting) 4.Het moment van de settlement. Hier wordt nauwelijks verder op in gegaan door de groep. Een handelaar/aggregator merkt op dat een belangrijke belemmering in de markt nu is dat er een verbod op wederverkoop in veel leverancierscontracten staat. Anderen merken op dat die wederverkoop nu niet zichtbaar is op de meter. Met andere woorden: wederverkoop prima, maar wel tegen een bepaalde prijs voor de klant en zijn aggregator. AGGREGATOR Uit de Task Force wordt kort gepitcht over de rol van aggregator, met name de zogenaamde onafhankelijke aggregator die zijn diensten, naast de bestaande leverancier/pv-partij aan de klant aanbiedt. Klanten zouden vrij moeten zijn daarvoor te kiezen. Aggregators zijn nuttig in het identificeren en ontsluiten van flexibiliteit. Maar een belangrijke vraag is: hoe haal je de door de aggregator geleverde/verschoven Kwh s en die van de Leverancier/PV partij uit elkaar? Programmaverantwoordelijkheid is en blijft een groot goed. Een van de oplossingen zou kunnen zijn dat de leverancier een baseline profiel (vaste voorspelling) levert en dat de aggregator het verschil tussen dit profiel en de meetwaardes voor zijn rekening neemt. (ervan uitgaande dat hiervoor ook de PV geregeld is). De pitch wordt aangevuld met de volgende punten: - hier kunnen dus 2 PV s op 1 aansluiting actief zijn; Vragen hierbij zijn hoe moet je omgaan met: - het toedelen van de volumes? - De balancering; - De forecast;
5 - De eigendom van de energie; Gaan we dit contractueel met elkaar regelen, of gaan we met 2 meetstromen werken, op 1 of 2 meters? Verschillende traders/aggregators geven aan dit geen zinvolle discussie te vinden en zij vragen zich af of we dit in Nederland zouden moeten willen. Een netbeheerder geeft aan dat met de komst van meer duurzaam de onvoorspelbaarheid toeneemt. Dat is een uitdaging voor de betrouwbaarheid van het net. Hij ziet de komst van aggregators als een prima ontwikkeling omdat zij, door de kennis van klantprocessen, in staat zijn een deel van de onvoorspelbaarheid weg te nemen. Vanuit een opslag partij wordt aangegeven dat men niets ziet in 2 meters op 1 aansluiting, dit wordt gesteund door een leverancier. Een andere leverancier geeft aan dat de markt het uiteindelijk zal regelen, maar we moeten niet vergeten dat ook aggregators handelspartijen zijn en een marktpositie innemen. Vanuit de wetenschap wordt voorgesteld het vooral niet te ingewikkeld te maken. Wat belangrijk is dat iedere consument en producent programmaverantwoordelijkheid draagt voor het systeem (al dan niet uitbesteed) en dus e-programma s moet indienen en nakomen. Aggregators of service providers zullen ook programmaverantwoordelijkheid geregeld moeten hebben. Consumenten zouden met meer partijen een contract aan moeten kunnen gaan. Bijvoorbeeld: een consument sluit een contract voor 100 eenheden per dag bij een leverancier (tegen prijs 3) en een contract met een aggregator die zijn verbruik kan sturen. Stel er zijn tekorten op de balanceringsmarkt. De aggregator biedt 40 eenheden tegen prijs 6. De klant verbruikt dan = 60 eenheden. Hij betaald dan over die dag 300 (3x100) aan de leverancier, maar ontvangt 240 (6x40) van de aggregator. Het is volgens haar niet nodig flexibiliteit of aggregator te definiëren of meer dan 1 PV partij op de aansluiting te hebben. Er wordt door de wetenschapper voor gepleit dit niet in wetgeving vast te leggen omdat het de innovatie zou verstoren en fysieke stromen van administratieve stromen te scheiden. Twee deelnemers geven aan dat spelregels wel degelijk nodig zijn. Er wordt immers geschoven met MW s en dat raakt partijen. Vanuit een handelaar wordt opgemerkt dat flexibiliteit ertoe zal leiden dat de intraday markt steeds belangrijker zal worden. Bestaande PV partijen hebben soms contracten van 4 of 5 jaar, daar kom je als toetreder nauwelijks binnen. Vanuit een kennisinstelling wordt de vraag opgeworpen of Nederland echt wel op een onafhankelijk aggregator zit te wachten. Waarom zouden we de markt complex er maken? Een netbeheerder merkt op dat we dan gezamenlijk weerwoord aan Brussel moet bieden. Want Brussel wil deze nieuwe marktpartij inzetten om slecht fungerende markten in een aantal Europese landen op te schudden. Een andere netbeheerder weet te melden dat in Australië twee markten bestaan, een met en een zonder independent aggregator. In laatste markt zou wel meer flexibiliteit zijn ontsloten. Vanuit opslag wordt opgemerkt dat we platforms met lage toetredingsdrempels nodig hebben om flex een waarde te geven. Meerdere sprekers zijn het erover eens dat het wel handig is nu spelregels te ontwerpen en dan maar te zien of flex wel of niet van de grond komt.
6 PRIJSVORMING Een lid van de Taskforce geeft aan dat de prijsvolatiliteit nu eigenlijk te laag is om flex goed van de grond te krijgen. Dit zal wel toenemen met de groei van wind- en zonvermogen. Je kunt je ook afvragen of er nu ook andere dempers van volatiliteit zijn, zoals de belasting. Vraag is of de markt wel snel genoeg tot ontwikkeling komt. Zijn wellicht flex-certificaten een mooie versneller? En de vraag is hoe ga je flexibiliteit voor lokaal congestiemanagement waarderen. Met name hoe voorkom je daar in-efficiënte beprijzing? Van meerdere kanten wordt betoogd dat je dan een liquide markt nodig hebt, dus daar moet effort in gestoken worden. In dit licht wordt ook de kwmax discussie gevoerd. Een kennisinstelling pleit voor meer dynamische transport tarieven en geen boete als je op daluren gebruik maakt van het net, ook al ga je dan boven je gecontracteerde vermogen uit. Een netbeheerder geeft aan dat er wel altijd een relatie met de kosten van de netbeheerder moet blijven, want anders gaat die kopje onder. Aan het slot worden een paar conclusies getrokken: - Denk verder na over de vraag hoe flexibiliteit kan zijn voor netverzwaring; dan zal het in ieder geval een waarde moeten krijgen die kan concurreren met de kosten van verzwaring; - Werk verder uit welke informatie behoeften er zijn bij de verschillende spelers - Heb je die aggregator in Nederland nu wel of niet nodig? - Geef afnemers de vrijheid om te kiezen, ook voor service verleners die hun flex weten te waarderen Op de vraag in hoeverre partijen nog input kunnen geven op het rapport dat de task force maakt wordt aangegeven dat dit op meerdere manieren kan. Het rapport zal een tussenrapport zijn dus, reacties zijn mogelijk.
Een Flexibele energiemarkt
Een Flexibele energiemarkt Watt connects 14-juni-2016 Erik van der Hoofd Uitdaging Meer duurzame energie: vooral wind- en zonne-energie Een sterk stijgend aantal marktdeelnemers Garandeer een stabiel systeem
Nadere informatie1. Format verslaglegging algemeen
1. Format verslaglegging algemeen Organisatie Contactgegevens initiatiefnemer (naam, email, telefoonnummer) Naam bijeenkomst Gegevens evenement RWE/Essent Datum 16-06-2016 Locatie Deelnemer namens EZ (naam
Nadere informatie1. Format verslaglegging algemeen
1. Format verslaglegging algemeen Organisatie Naam bijeenkomst Gegevens evenement Kadaster Datum 19 mei 2016 Locatie De kracht van gebiedsontwikkeling Fort Voordorp, Groenekan (Utrecht) Rol (deelnemer)ez
Nadere informatieSlimme Netten. Martijn Bongaerts: - voorzitter Projectgroep Smart Grids Netbeheer Nederland - manager Innovatie, Liander
Slimme Netten Martijn Bongaerts: - voorzitter Projectgroep Smart Grids Netbeheer Nederland - manager Innovatie, Liander Netbeheer Nederland (1) Netbeheer Nederland brancheorganisatie van alle elektriciteit-
Nadere informatieUitdagingen van de energie transitie
Uitdagingen van de energie transitie Presentatie Congres Energy Next Dordrecht 10 december 2015 Remko Bos Directeur Energie ACM Vicepresident CEER 1 ACM als toezichthouder ACM bevordert kansen en keuzes
Nadere informatieMarkt voor Flexibiliteit
Markt voor Flexibiliteit Globale verkenning van kansen en uitdagingen Denktank Structurele veranderingen Energiemarkt, 9 April 2014 Frans Rooijers, Bettina Kampman, Sebastiaan Hers Agenda Terugblik en
Nadere informatieEnergieagenda, Market Design en Flexibiliteit. Jan Luuk de Ridder, directie Energiemarkt & Innovatie
Energieagenda, Market Design en Flexibiliteit Jan Luuk de Ridder, directie Energiemarkt & Innovatie 31 maart 2017 Opbouw 1. De energieagenda en de follow-up in 2017 2. Market Design (Winterpakket) van
Nadere informatieIs flexibiliteit het nieuwe goud?
Is flexibiliteit het nieuwe goud? Presentatie Congres Duurzaam Gebouwd 13 november 2014 Enexis Elektriciteit: 2,7 miljoen aangeslotenen 135,000 km MS / LS 53,000 stations Gas: 2,1 miljoen aangeslotenen
Nadere informatieFlexibiliteit: E.D.Mij en klanten doen het samen. 31 maart 2017 Jeffrey Bartels
Flexibiliteit: E.D.Mij en klanten doen het samen 31 maart 2017 Jeffrey Bartels Wie is E.D.Mij? Energie Data Maatschappij Heine Prins en Jeffrey Bartels kochten in 2013 activa Oprichting E.D.Mij B.V. Jong
Nadere informatieSmart Grid. Verdiepende opdracht
2015 Smart Grid Verdiepende opdracht Inleiding; In dit onderdeel leer je meer over het onderwerp Smart Grid. Pagina 1 Inhoud 1. Smart Grid... 3 1.1 Doel... 3 1.2 Inhoud... 3 1.3 Verwerking... 8 Pagina
Nadere informatieEnergie- en Klimaatdag 2017: Netbeheer van de toekomst. Welkom
Energie- en Klimaatdag 2017: Netbeheer van de toekomst Welkom 1 Eandis in de energiemarkt CREG / VREG Decentrale producenten elektriciteit Centrale producenten elektriciteit Invoerders aardgas Elia Distributienetbeheerders
Nadere informatieAmsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz
RAI PTM - bijeenkomst Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz 1 Stedin Netbeheer is verantwoordelijk voor het transport van gas en elektriciteit in West Nederland Onze missie: duurzame energie voor iedereen
Nadere informatieIPIN Proeftuin Lochem
IPIN Proeftuin Lochem Inleiding, samenwerking, uitdaging Oktober 2013 Ben Tubben Opzet programma IN4Energy Het consortium IN4Energy maakt het mogelijk dat deelnemers aan de proeftuin daadwerkelijk richting
Nadere informatieToezicht tijdens de energietransitie NVDE-lunchpresentatie 5 februari 2018
Toezicht tijdens de energietransitie NVDE-lunchpresentatie 5 februari 2018 Remko Bos Directeur Energie Voorzitter CEER Distribution System Working Group 1 Inhoud I. Even voorstellen II. Energietransitie
Nadere informatieHet net ligt er al april 2018
Het net ligt er al... 26 april 2018 1 Er ligt al een net! 26 april 2018 2 Ruimte voor infrastructuur De transitie naar een duurzaam energiesysteem vraagt ruimte. Voor de opwekinstallaties zelf én voor
Nadere informatieStimuleren van een energienet in evenwicht. Opslag en Demand-side management
Stimuleren van een energienet in evenwicht Opslag en Demand-side management Stimuleren van een energienet in evenwicht I. Context en doelstellingen I. Doelstellingen II. Uitdagingen III. Actief netbeheer
Nadere informatieFLEX VERSNELLINGS PROGRAMMA
FLEX VERSNELLINGS PROGRAMMA 2016 1 INLEIDING Steeds meer huishoudens, bedrijven en energiecollectieven wekken zelf hun energie op. Tegelijkertijd zien we dat de vraag naar met name elektriciteit toeneemt.
Nadere informatiePowered by the Sun. ontwikkeling van een slimme duurzame snellaadstation met PV en batterij opslag
Powered by the Sun ontwikkeling van een slimme duurzame snellaadstation met PV en batterij opslag Korte video snellaadlocatie onderwerpen Partners Hoofdlijnen project Korte video over het snellaadstation
Nadere informatieDe ontwikkeling van Smart grids. Our common future. Prof.dr.ir. Han Slootweg. 30 september 2016
De ontwikkeling van Smart grids Our common future Prof.dr.ir. Han Slootweg 30 september 2016 Agenda Het energiesysteem Verduurzaming van het energiesysteem De energietransitie Smart Grids 2 Energievoorziening
Nadere informatieVan consumer naar prosumer - het juridische kader Prof. Dr. Hans Vedder
16-11-2011 1 Van consumer naar prosumer - het juridische kader Prof. Dr. Hans Vedder 16-11-2011 2 Overzicht Van Consumer naar Prosumer De beschermde afnemer die een actieve gebruiker van het net wordt
Nadere informatieSmart Grids. Ernst ten Heuvelhof 10-1-2011. Challenge the future. Delft University of Technology
Smart Grids Ernst ten Heuvelhof Smart Grids Twee-richtingsverkeer stroom in laagspanningsnet Real time prijzen stroom zichtbaar voor afnemers Taskforce Smart Grids Ingesteld door Minister van EZ Secretariaat
Nadere informatieInpassing van duurzame energie
Inpassing van duurzame energie TenneT Klantendag Erik van der Hoofd Arnhem, 4 maart 2014 doelstellingen en projecties In de transitie naar duurzame energie speelt duurzame elektriciteit een grote rol De
Nadere informatieToekomstschetsen en organisatievraagstukken
Toekomstschetsen en organisatievraagstukken Samenvatting en bevindingen in #Energiedialoog Verschillen en gemene delers in energiescenario s Besparing oftewel isolatie zorgt voor grote verminderingen in
Nadere informatieFLEX VERSNELLINGS PROGRAMMA
FLEX VERSNELLINGS PROGRAMMA 2017 INLEIDING Steeds meer huishoudens, bedrijven en energiecollectieven wekken zelf hun energie op. Tegelijkertijd zien we in de samenleving dat de vraag naar met name elektriciteit
Nadere informatieSMART GRID ALBERT MOLDERINK
SMART GRID ALBERT MOLDERINK WIE BEN IK Albert Molderink (http://www.utwente.nl/ctit/energy/people/molderink_a.php) www.utwente.nl www.ipsumenergy.com Computer Architectures for Embedded Systems Discrete
Nadere informatieFlexibiliteit EG Bron: Overlegtafel Energievoorziening, definitiedocument WG Verzwaren, tenzij. De eerste definitie is gebaseerd op
Flexibiliteit Position paper, November 2017 In de overschakeling naar duurzame energie zal de hoeveelheid geconsumeerde elektriciteit naar verwachting sterk groeien. En verduurzamen: het aandeel zonne-
Nadere informatieTKI Tender en programmalijnen Switch2SmartGrid. Programmalijnen en speerpunten 2014
TKI Tender en programmalijnen Switch2SmartGrid Programmalijnen en speerpunten 2014 Programmalijnen en aandachtspunten 1. Energiemanagement voor fleibiliteit van energiesysteem 2. Informatie en control
Nadere informatieSlimme energie-oplossingen bij Colruyt vandaag en in de toekomst
Slimme energie-oplossingen bij Colruyt vandaag en in de toekomst Thomas Decamps Startevent Smart Energy Solutions 4 december 2012 Het energiebeleid bij Colruyt Group WE POWER Het energiebeleid bij Colruyt
Nadere informatieVerzilvering van flexibiliteit
Verzilvering van flexibiliteit Sjak Lomme SLEA B.V. De Vrieslaan 16 6705AV Wageningen The Netherlands Tel: +31 317 427 217 Mob: +31 6 4478 4990 E-mail: info@slea.nl Internet: www.slea.nl Inleiding: Commodities
Nadere informatieOntwikkelingen naar een duurzame energiemarkt. Klaas Hommes, TenneT 28 juni 2014
Ontwikkelingen naar een duurzame energiemarkt Klaas Hommes, TenneT 28 juni 2014 Transitie Veranderingen in productie Veranderingen in balancering Nieuwe kansen Vergroening 20-03-2013 2 Ontwikkeling: transitie
Nadere informatieGelijkstroomnet in Nederland
CONCEPT TER DISCUSSIE Gelijkstroomnet in Nederland Publieke gelijkstroomdienst mogelijk maken Plan van Aanpak AM Realisatie & Aanbesteding Programma Gelijkstroom CONCEPT TER DISCUSSIE Again a war of currents?
Nadere informatieFlexibiliseringsmechanismen. in relatie met saldering. Hoofdlijnen eindrapport dec volgens opdracht. TKI Urban Energy aan CE Delft
Flexibiliseringsmechanismen in relatie met saldering Hoofdlijnen eindrapport dec. 2017 volgens opdracht TKI Urban Energy aan CE Delft Utrecht, augustus 2018 Dit document biedt enkele hoofdlijnen als introductie
Nadere informatieDE ENERGIE OM TE VERANDEREN
DE ENERGIE OM TE VERANDEREN 22 november 2017 Jur Hofsteenge Paul Lankamp ENERGIE IN KRANTENKOPPEN 2 WIJ ZIJN ENEXIS GROEP Met onze circa 4.500 gedreven medewerkers werken we elke dag weer aan de stabiliteit
Nadere informatieWaterstof, het nieuwe gas. Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft
Waterstof, het nieuwe gas Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, Transport en Grondstoffen Economische, technische
Nadere informatieBetrouwbare verbindingen. De energietransitie volbrengen; voor elkaar, met elkaar
Betrouwbare verbindingen De energietransitie volbrengen; voor elkaar, met elkaar Inhoudsopgave De energietransitie in kaart Betrouwbare verbindingen door de lucht Betrouwbare verbindingen onder de grond
Nadere informatieGa jij ook voor een baan die iedereen energie geeft?
Ga jij ook voor een baan die iedereen energie geeft? Netwerkbedrijf Endinet, de werkgever met energie Maar liefst 416.000 klanten in Zuidoost Brabant krijgen via kabels en leidingen van Endinet stroom
Nadere informatieT-prognoses: nut en noodzaak
T-prognoses: nut en noodzaak 1 Met deze folder willen wij u als klant van TenneT meer informatie geven over het nut en de noodzaak van T(transport)-prognoses. Wat zijn T-prognoses? T-prognoses staat voor
Nadere informatieNet voor de Toekomst. Frans Rooijers
Net voor de Toekomst Frans Rooijers Net voor de Toekomst 1. Bepalende factoren voor energie-infrastructuur 2. Scenario s voor 2010 2050 3. Decentrale elektriciteitproductie 4. Noodzakelijke aanpassingen
Nadere informatieBeleidsplatform Slimme netten
Beleidsplatform Slimme netten 30 juni 2014 Visie van marktspelers op de wijze waarop de transitie naar een flexibeler gebruik van het net kan worden vormgegeven Agenda 14.00 14.20 15.00 15.40 16.00 16.20
Nadere informatieDit zijn wij En dit is wat we beloven. Informatie over: - Energiedirect.nl - Energiemarkt - Producten
Dit zijn wij En dit is wat we beloven Informatie over: - Energiedirect.nl - Energiemarkt - Producten Onze klanten Ruim 700.000 consumenten in heel Nederland Ons adres Willemsplein 4, 5211 AK Den Bosch
Nadere informatie_ PROVINCIE FLEVOLAND
_ PROVINCIE FLEVOLAND Mededeling Onderwerp Gedeeltelijke transportbeperkingen op energie-infrastructuur in Flevoland Kern mededeling: Liander kondigt aan dat het genoodzaakt is om een tijdelijke (gedeeltelijke)
Nadere informatieUtilities congres: Nieuwe energie voor de industrie
Elektrificatie in de Industrie en uitkomst studie nettarieven en Flexibiliteit Utilities congres: Nieuwe energie voor de industrie 5 oktober 2016 B. den Ouden, Berenschot b.denouden@berenschot.nl Elektrificatie
Nadere informatieEnergietransitie biedt kansen in de gebouwde omgeving
Energietransitie biedt kansen in de gebouwde omgeving Enexis: energie in goede banen Even if you doubt the evidence, providing incentives for energy-efficiency and clean energy are the right thing to do
Nadere informatieT-prognoses. nut en noodzaak
nut en noodzaak : nut en noodzaak Wat zijn? staat voor Transportprognoses, oftewel een verwachting van het benodigde transport voor de levering of productie van elektriciteit. Producenten, regionale netbeheerders
Nadere informatieNKL Seminar Ecomobiel. Kennisdeling Wat levert het op?
NKL Seminar Ecomobiel Kennisdeling Wat levert het op? Den Bosch - 7 oktober 2015 Seminar NKL Programma Welkom Introductie Presentatie NKL en Interactie Projecten NKL - stand van zaken - resultaten Pitch
Nadere informatieBijlage 11 Werking Vrije Toegang & Blockchain
Bijlage 11 Werking Vrije Toegang & Blockchain De provincies Groningen en Drenthe hebben de ambitie in een aanbesteding van 1.000 publieke laadpalen innovaties tot stand te brengen. Eén van deze innovaties
Nadere informatieEnexis. De veranderende rol van de netbeheerder. Peter Vermaat Voorzitter Raad van Bestuur Enexis. 12 november 2015
Enexis De veranderende rol van de netbeheerder Peter Vermaat Voorzitter Raad van Bestuur Enexis 12 november 2015 Rol Enexis in de elektriciteitsketen Elektriciteitscentrale voor de opwek van elektriciteit
Nadere informatieEnergietransitie en schaalvoordelen
Energietransitie en schaalvoordelen Samenvatting McKinsey-onderzoek Oktober 2013 CONTEXT Recent is door McKinsey, in opdracht van Alliander, een onderzoek uitgevoerd naar de vraag: Wat zijn de voordelen
Nadere informatieSlimme meter als aanleiding voor aanbod energiebesparing en -opwekking Claire Tielens, communicatiemanager NVDE
Slimme meter als aanleiding voor aanbod energiebesparing en -opwekking Claire Tielens, communicatiemanager NVDE Doel NVDE: 100% duurzaam 2050: alle energie duurzaam - Warmte - Stroom - Mobiliteit 1.000+
Nadere informatieDiscussiemodel kleinschalige energieopslag
Discussiemodel kleinschalige energieopslag Samenvatting Eindrapportage Versie 1.0 Auteur: Accenture, in opdracht van Projectgroep Smartgrids Datum: 22 februari 2013 Management Samenvatting De Projectgroep
Nadere informatiePosition paper regietafel energietransitie utrecht
Position paper regietafel energietransitie utrecht februari 2017 position paper regietafel energietransitie utrecht 2/6 Regietafel Energietransitie Utrecht Dit document beschrijft de opzet van de Regietafel
Nadere informatieIs uw organisatie grootverbruiker van gas en/of elektriciteit? In deze brochure vindt u belangrijke informatie voor uw aansluiting. www.enduris.
Is uw organisatie grootverbruiker van gas en/of elektriciteit? In deze brochure vindt u belangrijke informatie voor uw aansluiting www.enduris.nl Wanneer wordt u aangemerkt als grootverbruiker? U valt
Nadere informatieResultaten en vooruitzichten voor het Vlaamse beleidsplatform Slimme netten
Resultaten en vooruitzichten voor het Vlaamse beleidsplatform Slimme netten Thierry Van Craenenbroeck First Belgian Smart Grid Day 18/10/2012 Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt Kader
Nadere informatieNKL Seminar Ecomobiel. Kennisdeling Wat levert het op?
NKL Seminar Ecomobiel Kennisdeling Wat levert het op? Den Bosch - 7 oktober 2015 Seminar NKL Programma Welkom Introductie Presentatie NKL en Interactie Projecten NKL - stand van zaken - resultaten Pitch
Nadere informatieFlexibiliteit op de elektriciteitsmarkt
Flexibiliteit op de elektriciteitsmarkt Achtergrond Industriële demand response is één van de mogelijke aanbieders van flexibiliteit op de elektriciteitsmarkten van de toekomst en ook nu al. Dit heeft
Nadere informatieSmart Grids. Situering Eandis in energiemarkt. Hernieuwbare energie voor gebouwen 13 september Producenten elektriciteit
Hernieuwbare energie voor gebouwen 13 september 2012 Situering Eandis in energiemarkt Producenten elektriciteit CREG / VREG Invoerders aardgas Elia Fluxys Distributienetbeheerders Leveranciers Klanten
Nadere informatieNul-op-de-Meter woningen in Balans
Nul-op-de-Meter woningen in Balans Concept stroomversnelling Concept stroomversnelling onze woningen als onderdeel van de oplossing niet als onderdeel van het probleem Concept REnnovates van sociale woning
Nadere informatieEnergie van ons allemaal
VNO-NCW Themabijeenkomst Energietransitie Michael Fraats Trianel Energie B.V. 28 November 2011 1 Energie van ons allemaal 30-11-2011 2 Energie van ons allemaal is de essentie van Trianel Energie: Gericht
Nadere informatieSTEDIN NETBEHEERDER VAN DE RANDSTAD
STEDIN NETBEHEERDER VAN DE RANDSTAD ENERGIEPROJECT HOOG DALEM DE WAARDE VAN OPSLAG John Hodemaekers 5 oktober 2016 Energieproject Hoog Dalem in het kort Wat houdt het project in Proeftuin in de all-ellectric
Nadere informatieHet is deze verduurzaming van de elektriciteitsproductie die afspraken aan de andere tafels van het Klimaatakkoord mogelijk maakt.
Notitie vereniging van energienetbeheerders in Nederland Aan Tafel Elektriciteit - Klimaatakkoord Van Marc van der Linden Datum 27 maart 2018 Onderwerp Inbreng Netbeheer Nederland voor de Tafel Elektriciteit
Nadere informatieMyth busting experience Werkconferentie Topsector Energie
Myth busting experience Werkconferentie Topsector Energie Even voorstellen: Paul Giesbertz, Statkraft Ruud Vrolijk, Eneco Mythe 1 Er is nog geen demand side response NL: ca. 5 van de 8 miljoen huishoudens
Nadere informatieAlliander DGO, Hoom etc.) De wetstekst bleek onvoldoende duidelijk om deze ontwikkeling een halt toe te roepen.
WAAROM WET VET? In 2006 is de Wet onafhankelijk netbeheer, (ook wel de splitsingswet genoemd) aangenomen die geleid heeft tot een wijziging van de Elektriciteitswet en de Gaswet. Deze wetswijziging verplichtte
Nadere informatiePosition paper Regietafel Energietransitie Utrecht
Position paper Regietafel Energietransitie Utrecht februari 2017 position paper regietafel energietransitie utrecht 2/6 Regietafel Energietransitie Utrecht Hieronder treft u informatie over de Regietafel
Nadere informatieRoadmap Smart Grids Mar$jn Bongaerts Frits Verheij 12 februari 2014
1 Roadmap Smart Grids Mar$jn Bongaerts Frits Verheij 12 februari 2014 Inhoud 2 1. Innovatietafel aanloop naar TKI Switch2SmartGrids 2. Actieplan Duurzame Energievoorziening link naar E-akkoord 3. Toekomstbeelden
Nadere informatieTarieven Qurrent Energie - Groene Stroom
Tarieven Qurrent Energie - Groene Stroom Vaste Stroomtarieven voor 3 jaar vanaf start van levering, voor klanten die zich in oktober, november, december 2014 en 1 tot en met 4 januari 2015 hebben aangemeld
Nadere informatieAll about Energy College Doel van dit ronde tafel gesprek
All about Energy College Doel van dit ronde tafel gesprek Een gezamenlijk project definiëren, dat samen met ons netwerk succesvol kan worden gerealiseerd. Het definiëren van uw Roadmap naar 26 mei 2025
Nadere informatieDE WAARDE VAN OPSLAG IN EEN SLIM ENERGY SYSTEEM. Zoetermeer 1 juni 2017
DE WAARDE VAN OPSLAG IN EEN SLIM ENERGY SYSTEEM Zoetermeer 1 juni 2017 Agenda voor vandaag Introductie Veranderingen in energiemarkt Locale flexibiliteit als game-changer Het energiesysteem USEF en opslag
Nadere informatieSlimme communicatie onder hoogspanning
Tekst: Peter Zwetsloot Beeld: Giuseppe Toppers Slimme communicatie onder hoogspanning Op dit moment zijn er in de vrije markt voor gas en elektriciteit belangrijke ontwikkelingen. Zo wordt op 1 augustus
Nadere informatieSmart Grids proeftuinen. Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN)
Smart Grids proeftuinen Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN) Smart Grids proeftuinen Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN) Smart Grids proeftuinen Innovatieprogramma Intelligente Netten
Nadere informatieSmart Grids proeftuinen. Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN)
Smart Grids proeftuinen Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN) Innovatieprogramma Intelligente Netten - IPIN Presentatie geleerde lessen: 1. Vanuit proeftuinen en IPIN programma 2. Voor het innovatiesysteem
Nadere informatieNaar een 100% duurzame energievoorziening voor Flevoland?! Vera Pieterman, plv. directeur Energie & Omgeving
Naar een 100% duurzame energievoorziening voor Flevoland?! Vera Pieterman, plv. directeur Energie & Omgeving 6 december 2016 Hoofdpunten (Inter)nationale context van de ambitie van Flevoland De energietransitie
Nadere informatieDe opkomst van all-electric woningen
De opkomst van all-electric woningen Institute for Business Research Jan Peters Directeur Asset Management Enexis Inhoud Beeld van de toekomst Veranderend energieverbruik bij huishoudens Impact op toekomstige
Nadere informatieFlexibiliteit. Infrax Luc Verheggen Eandis Luc Decoster
Flexibiliteit Infrax Luc Verheggen Eandis Luc Decoster Wat is flexibiliteit? Bidladder Transfer of Energy Metering Aansluitingscontracten 2 Flexibiliteit Flexibiliteit = De wijziging van het profiel van
Nadere informatieVragen en antwoorden transportschaarste: Rechten en plichten van afnemers en netbeheerders
Vragen en antwoorden transportschaarste: Rechten en plichten van afnemers en netbeheerders Samenvatting Als gevolg van de transportschaarste in delen van het elektriciteitsnetwerk bestaat er veel onduidelijkheid
Nadere informatieUitdagingen voor het distributienet. Frederik Hindryckx Energik decentrale elektriciteitsproductie 23/05/2013
Uitdagingen voor het distributienet Frederik Hindryckx Energik decentrale elektriciteitsproductie 23/05/2013 Situering Eandis in energiemarkt CREG / VREG Producenten elektriciteit Invoerders aardgas Elia
Nadere informatieSamen omschakelen Arnhem, 7 september 2016
Samen omschakelen Arnhem, 7 september 2016 Waarom zijn we bijeen? Verduurzaming energievoorziening Samenwerking om de NL ambitie te verwezenlijken Samenwerking vanaf de start van initiatieven Draagvlak
Nadere informatieRoadmap naar Smart Grids ECN s visie
Roadmap naar Smart Grids ECN s visie Martin Scheepers Program Manager Intelligent Electricity Grids Projectgroep Smart Grids Netbeheer Nederland, Utrecht, 19 oktober 2009 www.ecn.nl Inhoud Waarom slimme
Nadere informatieEnergietransitie = CO 2 -transitie
Energietransitie = CO 2 -transitie MARJOLEIN DIEPERINK VMR 14 JUNI 2017 DE ACTOREN STIP OP DE HORIZON - PARIJSAKKOORD: Een (bijna) CO2-neutrale samenleving in 2050! EEN (BIJNA) CO2-NEUTRALE SAMENLEVING
Nadere informatieNotitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug
Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug CONCEPT Omgevingsdienst regio Utrecht Mei 2015 opgesteld door Erwin Mikkers Duurzame energie per Kern in gemeente Utrechtse Heuvelrug
Nadere informatieModulair bouwen aan routekaarten voor de energietransitie
Modulair bouwen aan routekaarten voor de energietransitie standaardisatie om te versnellen Terugblik op de bijeenkomst 16 juni 2016 Co- productie van.net Op 16 juni gingen gemeenten, pilotregio s, EZ,
Nadere informatieDe rol van TenneT in de transitie naar duurzame energie. Peter Nieuwenhuijse Arnhem, 29 juni 2011
De rol van TenneT in de transitie naar duurzame energie Peter Nieuwenhuijse Arnhem, 29 juni 2011 TenneT TSO Elektriciteitstransporteur in Nederland en een deel van Duitsland In Nederland: Alle netten op
Nadere informatieAutoriteit Consument Markt
H Autoriteit Consument Markt Ministerie van Economische Zaken De heer H. Kamp Postbus 20401 2500 EK S-GRAVENHAGE Den Haag, 26SEP.2013 0 Uw kenmerk: DGETM-EM/13161079 Ons kenmerk: ACM/DE/2013/204460 Contactpersoon:
Nadere informatieOpen Data Estafette Duurzame Energie, 11 juni 2014, Amersfoort
Open Data Estafette Duurzame Energie, 11 juni 2014, Amersfoort Gaston Halders (Enexis) Arjan van Diemen (TNO) Derek Rodenberg (KPN) Energie Informatie Agenda Introductie sprekers Projectachtergrond Het
Nadere informatieInhoud van het wetsvoorstel
POSTADRES Postbus 93374, 2509 AJ Den Haag BEZOEKADRES Juliana van Stolberglaan 4-10 TEL 070-88 88 500 FAX 070-88 88 501 E-MAIL info@cbpweb.nl INTERNET www.cbpweb.nl AAN De Minister van Economische Zaken
Nadere informatieBouwstenen voor een duurzaam reguleringskader perspectief van zakelijke energiegebruikers. Tilburg, 17 juni 2016 Hans Grünfeld
Bouwstenen voor een duurzaam reguleringskader perspectief van zakelijke energiegebruikers Tilburg, 17 juni 2016 Hans Grünfeld AGENDA 1. Introductie VEMW 2. Noodzaak duurzaam reguleringskader 3. Benodigde
Nadere informatieBESLUIT. Nederlandse Mededingingsautoriteit
Nederlandse Mededingingsautoriteit BESLUIT Nummer 103637_7/1 Betreft zaak: Besluit tot wijziging van het besluit tot vaststelling van de korting ter bevordering van de doelmatige bedrijfsvoering, de kwaliteitsterm
Nadere informatieJaarnota Budget Energie
Jaarnota Budget Energie In dit document ziet u een voorbeeld van een jaarnota van Budget Energie. Bij alle termen en onderdelen die om uitleg vragen staat een cijfer genoteerd. Achterin dit document ziet
Nadere informatieIntroductie De energietransitie is de grootste politieke en maatschappelijke uitdaging van ons tijdperk, maar nog niet alle politici, bestuurders, bed
Introductie De energietransitie is de grootste politieke en maatschappelijke uitdaging van ons tijdperk, maar nog niet alle politici, bestuurders, bedrijven en inwoners zijn doordrongen van dit feit. Gemeenten
Nadere informatieDe toekomst van de netten
De toekomst van de netten Speelveld, energieneutrale wijk, rol van smart grids dr. C. (Cor) Leguijt, presentatie Kivi-Niria, 8 okt. 2013 Inhoud de toekomst van de netten Kort: over CE Delft De hoeken van
Nadere informatieJaarnota E.ON. Mocht u meer vragen over de jaarnota hebben dan mag u ons uiteraard bellen op
Jaarnota E.ON In dit document ziet u een voorbeeld van een jaarnota van E.ON. Bij alle termen en onderdelen die om uitleg vragen staat een cijfer genoteerd. Achterin dit document ziet u de uitleg van de
Nadere informatieJaarnota ENGIE. Mocht u meer vragen over de jaarnota hebben dan mag u ons uiteraard bellen op
Jaarnota ENGIE In dit document ziet u een voorbeeld van een jaarnota van ENGIE. Bij alle termen en onderdelen die om uitleg vragen staat een cijfer genoteerd. Achterin dit document ziet u de uitleg van
Nadere informatieJaarnota Delta. Mocht u meer vragen over de jaarnota hebben dan mag u ons uiteraard bellen op
Jaarnota Delta In dit document ziet u een voorbeeld van een jaarnota van Delta. Bij alle termen en onderdelen die om uitleg vragen staat een cijfer genoteerd. Achterin dit document ziet u de uitleg van
Nadere informatieJaarnota Energiedirect.nl
Jaarnota Energiedirect.nl In dit document ziet u een voorbeeld van een jaarnota van Energiedirect.nl. Bij alle termen en onderdelen die om uitleg vragen staat een cijfer genoteerd. Achterin dit document
Nadere informatieKlankbordgroep PwC-onderzoek:Visie op tariefregulering op korte en middellange termijn
Advisory Klankbordgroep -onderzoek:visie op tariefregulering op korte en middellange termijn Agenda Pagina 1 Introductie 1 2 Aanpak en proces 5 3 Ontwikkelingen in de energiesector 12 4 Onderzoeksvragen
Nadere informatieInrichting marktplaats voor Flexines
Inrichting marktplaats voor Flexines Binnen een huishouden is voortdurend behoefte aan energie, die wellicht deels zelf kan worden opgewekt, en deels moet worden ingekocht. Of, zoals steeds meer gebeurt,
Nadere informatieDuwen en trekken aan het distributienet. 15 december 2010
Duwen en trekken aan het distributienet 15 december 2010 Ontwikkelingen Verduurzaming energie: better city, better life Toename e-vraagkant: Warmtepompen in plaats van gasketels E-auto in plaats van benzineauto
Nadere informatieOok de zorg van het aardgas af? Frans Rooijers directeur CE Delft
Ook de zorg van het aardgas af? Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige
Nadere informatieWelkom. VREG overlegplatform. Voorstelling netbeheerders. 13 december 2010
Welkom VREG overlegplatform Voorstelling netbeheerders 13 december 2010 Agenda Context / Inleiding Gefaseerde aanpak Basis versus optionele diensten Marktprocessen in functie van de tijd Smart Grid & Congestiemanagement
Nadere informatieWij brengen energie. Waar mensen licht en warmte nodig hebben
Wij brengen energie Waar mensen licht en warmte nodig hebben Energie in goede banen De beschikbaarheid van energie bepaalt in grote mate hoe we leven: hoe we wonen, werken, produceren en ons verplaatsen.
Nadere informatie