Cursushandleiding Psychologie van het leren in het VO Graduate School of Teaching, September 2014 Universiteit Utrecht

Transcriptie

1 Cursushandleiding Psychologie van het leren in het VO Graduate School of Teaching, September 2014 Universiteit Utrecht Code: GSTKO01 Blok: 3 Timeslot: maandag 13:15-15:00 Studiepunten: 3,75 Niveau: keuzecursus Opleiding: Lerarenopleiding Docenten: prof. dr. Liesbeth Kester dr. Femke Kirschner Coördinator: prof. dr. Liesbeth Kester ( l.kester@uu.nl) 1

2 Contents 1. Algemeen... 3 Cursuscoördinator... 3 Docenten... 3 Werkvormen... 3 Roostergegevens... 3 Verplichte literatuur... 3 Veronderstelde voorkennis... 3 Toetsvormen... 3 Aantal studiepunten Doelstelling van de cursus Eindtermen van de cursus Inhoud van de cursus Onderwijsvormen... 5 Werkgroepopdracht... 5 Opdrachtbegeleiding... 5 Peerfeedback... 5 Online Interactie... 5 Zelfstudie Toetsing en beoordeling Regels bij het inleveren van opdrachten Inspanningsverplichting Regeling aanvullende toets... 6 Toepassing regelgeving aanvullende toets... 6 Berekening gemiddeld eindcijfer... 6 Procedure bijzondere omstandigheden... 6 Uitnodiging aanvullende toets Studielast Evaluatieprocedure Beschrijving van de cursus van week tot week

3 1. Algemeen Cursuscoördinator Liesbeth Kester Telefoon: Kamer: F 3.26 Langeveldgebouw Docenten Liesbeth Kester l.kester@uu.nl werkgroepbegeleider Femke Kirschner f.c.kirschner@uu.nl werkgroepbegeleider Werkvormen Werkgroepopdracht, Samenwerkend leren, Peerfeedback, en Zelfstudie. Roostergegevens zie Verplichte literatuur Een overzicht van de gebruikte literatuur is te vinden in Hoofdstuk 13 - Beschrijving van de cursus van week tot week. Veronderstelde voorkennis Praktijkgericht Onderzoek 1 (GSTPGO1) Of Introduction SEC (AS-SEC410) Of SGPL-Atelier educatief ontwerpen (GEO4-3702) Toetsvormen Drie werkgroepopdrachten + legitimatierapport tezamen 100% Aantal studiepunten 3,75 EC 2. Doelstelling van de cursus Aan het eind van de cursus heb je kennis en vaardigheden op de volgende gebieden: Overzicht van verschillende theoretische leerprincipes die een rol spelen in bij het leren van leerlingen in het (voortgezet) onderwijs. Overzicht van mogelijke praktische vertalingen van theoretische leerprincipes naar de onderwijspraktijk. Analyseren van situaties in de onderwijspraktijk met behulp van wetenschappelijke theorieën. Open en kritische reflectie op en evaluatie van het gebruik van theoretische leerprincipes in het vormgeven van de eigen (en andermans) onderwijspraktijk en schoolcontext. Het theoretisch kunnen onderbouwen en legitimeren van gemaakte keuzes in een zelf vormgegeven les. Integreren van vakinhoudelijke, didactische en leerpsychologische kennis. Daarnaast heb je aan het eind van de cursus gewerkt aan de volgende academische vaardigheden: Inzetten van verkregen leerpsychologische en didactische kennis in de onderwijspraktijk; kritisch analyseren van wetenschappelijke teksten; geven van peerfeedback; schrijven van een wetenschappelijk gefundeerd ontwerp. 3. Eindtermen van de cursus Bovenstaande doelstellingen vertalen zich in de volgende eindtermen: Studenten kennen het actuele theoretisch kader en onderzoek omtrent interesse/ motivatie, leren en zelfregulerend leren. Studenten kunnen zelfstandig deze actuele theorieën vertalen naar de praktijk. Studenten kunnen zelfstandig een beargumenteerde analyse maken van (problematische) situaties in de (eigen) onderwijspraktijk ten aanzien van interesse/ motivatie, leren en zelfregulerend leren. Studenten kennen de instructieprincipes die gerelateerd zijn aan de leertheorieën over interesse/ motivatie, leren en zelfregulerend leren. Studenten kunnen deze instructieprincipes toepassen in een les. 3

4 Studenten kunnen hun lesontwerp theoretisch legitimeren. Studenten kunnen vakinhoudelijke kennis, didactische kennis en leerpsychologische kennis integreren. 4. Inhoud van de cursus Tijdens deze cursus zal vanuit een leerpsychologisch perspectief een antwoord geformuleerd worden op de centrale vraag: hoe leren we eigenlijk, en hoe kan je er als docent voor zorgen dat leerlingen zo goed mogelijk presteren? Door dit vraagstuk achtereenvolgens vanuit een motivatie, cognitief en zelfregulatie perspectief te bestuderen en te koppelen aan de eigen onderwijspraktijk, zal niet alleen theoretisch inzicht ontstaan van de (on)mogelijkheden van ons leren, maar komt ook de praktische vertaling naar lesgeven in de klas aan bod. Door ontwerpend en onderzoekend te leren maak en legitimeer je een lesontwerp waarin leertheoretisch gefundeerde instructieprincipes ingezet worden om de (vak)didactiek te versterken of te transformeren in het middelbaar onderwijs. Studenten die zelf geen (stage)school hebben worden gekoppeld aan een of meer medestudenten met een school en een schoolvak binnen hetzelfde schoolvakkencluster (talen, betavakken, zaakvakken). De cursus bestaat uit negen werkgroepen en drie werkgroepopdrachten die bestaan uit een lesontwerp met bijbehorende legitimatie. De drie lesontwerpen en bijbehorende legitimatie hebben ieder de volgende structuur en omvat ieder maximaal 10 pagina s (opmaak volgens de APA-norm): Lesontwerp 1. Probleemanalyse (+ praktische vertaling van theorie in eigen praktijk) 2. Doelstellingen 3. Ontwerp Legitimatie 4. Leerpsychologische legitimering 5. Discussie, kritische punten en herontwerp 6. Referenties Werkgroep 1 betreft naast een ronde waarin ieders verwachting van de cursus besproken wordt, een algemene introductie van de leertheorieën die in deze cursus aan bod komen. Het doel van deze werkgroep is voorkennisactivatie. De werkgroepen 2, 3 en 4 behandelen het thema interesse/ motivatie. In werkgroep 2 wordt in de eerste helft de literatuur die ter voorbereiding op een onderwerp moet worden bestudeerd besproken in kleine groepen. In de tweede helft probeer je een eerste vertaling van de theorie naar de praktijk te maken en ga je aan de slag met het voorbereiden van de eerste werkgroepopdracht waarbij je focust op de probleemanalyse en de doelstellingen van het lesontwerp. Hierbij ga je op zoek naar vertalingen van de theoretische leerprincipes in jouw praktijk. Het doel van werkgroep 2 is het verwerken van de literatuur en het vertalen van de theorie naar de praktijk. In werkgroep 3 vergelijk je in de eerste helft de uitkomsten van de eerste werkgroepopdracht met die van drie andere medestudenten. In de tweede helft ga je wederom aan de slag met de eerste werkgroepopdracht ditmaal door enkele instructieprincipes die gebaseerd zijn op interesse/ motivatietheorie toe te passen in een lesontwerp en je ontwerpkeuzes te legitimeren. Het doel van werkgroep 3 is het analyseren van de eigen praktijk met betrekking tot interesse/ motivatie. In werkgroep 4 geven jullie elkaar peer feedback op het lesontwerp en het legitimatierapport, en zullen enkele goede voorbeelden plenair worden besproken. Het doel van werkgroep 4 is het toepassen van de theorie in de praktijk het integreren van vakinhoudelijke kennis, didactische kennis en leerpsychologische kennis. De werkgroepen 5, 6 en 7 behandelen het thema leren en volgen dezelfde werkwijze als de werkgroepen 2, 3 en 4. In deze werkgroepen werk je aan het tweede werkgroepopdracht. De werkgroepen 8 en 9 behandelen het thema zelfregulerend leren. In werkgroep 8 verwerk je de literatuur en breng je de drie thema s samen. De werkwijze in deze werkgroep is hetzelfde als in de 4

5 werkgroepen 2 en 5. Werkgroep 9 heeft hetzelfde doel en hanteert dezelfde werkwijze als de werkgroepen 4 en 7. In deze werkgroepen werk je aan de derde werkgroepopdracht. 5. Onderwijsvormen In de lerarenopleiding leggen we de nadruk op activerend onderwijs door het maken van opdrachten, het voeren van groepsdiscussies tijdens bijeenkomsten enzovoorts. Tijdens de cursus maken we gebruik van verschillende onderwijsvormen. Het globale doel en inhoud daarvan geven we hieronder kort aan. Werkgroepopdracht Gedurende de cursus werk je aan een individuele opdracht waarbij je de drie thema's van de cursus - motivatie, leren en zelf-regulatie - verwerkt in drie afzonderlijke lesontwerpen met bijbehorende legitimatierapport. De lesontwerpen worden ontworpen voor een eigen onderwijspraktijksituatie die verbeterd kan worden met behulp van de leertheorieën die in deze cursus aan bod komen. De literatuur over relevante leertheorieën komt aan bod in week 2, 4 en 8. Een probleemanalyse waarin o.a. een inventarisatie van relevante praktijkvertalingen van de literatuur aan bod komt en het formuleren van doelstellingen op basis hiervan, vindt plaats in week 3 en 6 van de cursus op de stageschool of op de stageschool van een buddy. Het lesontwerp inclusief legitimatierapport wordt gemaakt in week 4, 7 en 9 van de cursus. Opdrachtbegeleiding De werkgroepopdrachten worden in de werkgroepen besproken in kleine groepen (werkgroepen 2, 3, 5, 6 en 8) of in tweetallen (werkgroepen 4, 7 en 9) onder begeleiding van de werkgroepdocent. Peerfeedback In de werkgroepen 4, 7 en 9 geeft en ontvangt elke student peerfeedback op het lesontwerp inclusief legitimatierapport van een medestudent. Deze kritische en constructieve peerfeedback gaat over de leerpsychologische verantwoording van gemaakte keuzes in het lesontwerp. Online Interactie BlackBoard Learning zal worden gebruikt als elektronische leeromgeving (ELO). In de cursusruimte zullen aankondigingen geplaatst worden (Mededelingen) en zal cursus-informatie te vinden zijn. Je kunt overwegen om de mobiele app van BlackBoard op je smartphone of tablet te downloaden. Zoek hiervoor op BlackBoard Mobile in de Apple Appstore (voor iphones en ipads) of in Google Play (voor smartphones en tables met Android). Deze app is gratis. Voordeel van het gebruiken van deze app is dat je niet telkens opnieuw hoeft in te loggen en dat je berichten op je smartphone of tablet ontvangt wanneer er nieuwe mededelingen of documenten op BlackBoard verschijnen. Zelfstudie Voorafgaand aan de werkgroepen 2, 5 en 8 dient iedereen de artikelen te hebben gelezen. De literatuur is allemaal vrij beschikbaar via Google Scholar en de Universiteitsbibliotheek. (zie voor informatie over toegang tot full tekst bestanden vanuit thuis). In totaal zal je 12 verplichte wetenschappelijke artikelen zelfstandig moeten bestuderen: 9 zijn verplichte cursus literatuur (zie voor referenties het weekoverzicht in hoofdstuk 13), 3 zijn specifiek gerelateerd aan je werkgroepopdracht en zal je zelf moeten zoeken. 6. Toetsing en beoordeling De toetsing bestaat uit een werkgroepopdracht waarin drie lessen ontworpen worden en gelegitimeerd (zie hoofdstuk 4 en 5) op de thema s interesse/ motivatie, leren, en zelfregulerend leren. Deze werkgroepopdracht moet met een voldoende afgesloten zijn (cijfer 5,5) om de cursus te kunnen afronden. 7. Regels bij het inleveren van opdrachten Bij deze cursus gelden de volgende algemene regels: 1. Alle teksten worden ingeleverd voorzien van een titel, naam van de cursus, naam van de auteur(s) en studentnummer(s), en paginanummering. De cursuscoördinator kan daarnaast aanvullende informatie verplicht stellen. 2. Alle teksten dienen zonder spel-, grammatica- en typfouten ingeleverd te worden. Voordat een student een tekst inlevert, controleert hij/zij deze zelf op spel- en typfouten. Een tekst die een groot aantal fouten bevat (méér dan 3 per 500 woorden), is niet acceptabel. 5

6 3. Alle teksten voldoen aan de APA-normen (zie Publication manual of the American Psychological Association, 6th edition). Niet alleen bij referenties, ook bij tabellen, kopjes, etc. Een tekst die een groot aantal fouten bevat (méér dan 5 afwijkingen van de APA-norm), is niet acceptabel. 4. De ontwerpopdracht moet uiterlijk op vrijdag 3 april om 24:00 uur worden ingeleverd op Blackboard. Indien gewenst zal in week 3, 4, 6 en 7 formatieve feedback worden gegeven op het eerste en tweede deel van de ontwerpopdracht. Voor deadlines zie het weekoverzicht in hoofdstuk 13. Ingeleverde teksten die niet aan deze vier regels voldoen, krijgen een onvoldoende. 8. Inspanningsverplichting In overeenstemming met de Onderwijs- en examenregeling (OER, art. 4.5) wordt van elke student actieve deelname aan de cursus verwacht. Voor de cursus Psychologie van het leren in het VO betekent dat: je aanwezig bent bij de werkgroepen, tenzij je je tijdig met een geldige reden (bijvoorbeeld ziekte) hebt afgemeld; je de werkgroepopdracht tijdig inlevert, volgens de in de opdracht geformuleerde regels en volgens de algemeen geldende regels (zie paragraaf 7, Regels bij het inleveren van opdrachten ); in de werkgroepen en tijdens de voorbereiding op de werkgroepen wordt van de studenten actieve participatie verwacht: je doet actief mee onder meer door mee te doen aan discussies, vragen te stellen, de aangeboden literatuur te gebruiken, samen te werken in de werkgroepen, enz. Indien je niet aan de bovenstaande verwachtingen voldoet, heeft de cursuscoördinator de mogelijkheid om je uit te sluiten van verdere deelname aan de cursus of een gedeelte daarvan. 9. Regeling aanvullende toets In onderstaande procedure lees je hoe de regeling van de aanvullende toets (tentamen en/of opdracht) wordt toegepast (conform wat er in de OER over is opgenomen, art. 5.5) en wat de procedure is voor afmelding voor een toets gelegenheid. Toepassing regelgeving aanvullende toets Je wordt uitgenodigd voor een aanvullende toets op voorwaarde dat: je aan alle inspanningsverplichtingen hebt voldaan; je als eindcijfer (gewogen gemiddelde van alle deeltoetsen) een 4,00 of hoger hebt gehaald (NB. Cijfers van 0,00-4,99 worden niet afgerond); je niet geslaagd bent voor de cursus (eindcijfer lager dan 5,5 of een van de deeltoetsen voldoet niet aan het minimum cijfer); in geval van afwezigheid tijdens de eerste tentamengelegenheid of het niet tijdig (voor de deadline) inleveren van een opdracht je je voorafgaand aan de toets (tentamen of opdracht) met geldige reden hebt afgemeld via het daarvoor bestemde formulier (zie procedure bijzondere omstandigheden). Berekening gemiddeld eindcijfer Toekenning van een aanvullende toets kan pas plaatsvinden, wanneer het gemiddelde eindcijfer van alle deeltoetsen van een cursus beschikbaar is. Indien bijvoorbeeld de deadline van een opdracht halverwege de cursus ligt, en een tentamen aan het einde van de cursus wordt afgenomen, kan pas daarna het gemiddelde cijfer worden berekend en blijken of je recht hebt op een aanvullende toets voor de opdracht en/of het tentamen. De aanvullende toets zal dus vrijwel altijd vallen in het volgende blok wanneer het onderwijs van dat blok al gestart is. Procedure bijzondere omstandigheden Indien sprake is van bijzondere omstandigheden moet dit voor aanvang van de toets (tentamen of opdracht) via een speciaal formulier gemeld worden (klik hier). Uitnodiging aanvullende toets Opdracht Als je recht hebt op een aanvullende toets krijg je hierover bericht van de cursuscoördinator. 10. Studielast De totale studietijd voor deze cursus (105 uur) kan ongeveer als volgt worden verdeeld over de verschillende onderdelen van de cursus: Bijwonen werkgroepen: 9 * 2 uur = 18 uur Bestuderen van literatuur: 12 * 2 uur = 24 uur Probleemanalyse, doelstellingen en inventarisatie school- en lespraktijk (werkgroepopdracht): 3 * 10 uur = 30 uur 6

7 Lesontwerp en legitimering (werkgroepopdracht): 3*11 uur = 33 uur 11. Evaluatieprocedure Iedere cursus in de Graduate School of Teaching wordt op dezelfde wijze geëvalueerd. Dit betekent dat je na afloop van de cursus, meestal na afloop van de afsluitende toets, uitgenodigd wordt een evaluatieformulier in te vullen via het onderwijsevaluatiesysteem Caracal. Het formulier bestaat uit open en gesloten vragen (5-puntsschaal). Alle ingevulde formulieren worden verwerkt. De rapportage die daaruit ontstaat, geeft een indicatie van wat er goed gaat in de cursus en waar verbeteringen mogelijk zijn. De open vragen zijn bedoeld om een toelichting te geven. Deze informatie is bestemd voor de cursuscoördinator en betrokken docenten. Zorg daarom dat de feedback die je hier geeft concreet en constructief is zodat dit voor de betrokkenen nuttige informatie oplevert. Op die manier kun je een bijdrage leveren aan de kwaliteit van het onderwijs. De rapportage vind je na afloop van de cursus terug op Caracal. 7

8 12. Beschrijving van de cursus van week tot week Week Thema Korte inhoud Activiteiten Literatuur 1 Introductie Deze werkgroep heeft een inleidend karakter. Wederzijdse verwachtingen Bestuderen (02/02/'15) omtrent de cursus, de werkgroepopdrachten literatuur Thema en het weekschema zal besproken worden. 1: Interesse/ Verder zal het onderwerp van de cursus motivatie 'Psychologie van het leren in het VO' worden ingeleid met een bespreking van de 3 centrale thema's: interesse/motivatie, leren en zelf-regulatie. 2 (09/02/'15) Thema 1: Interesse/ motivatie In deze werkgroep staan leertheorieën die onder het thema interesse/motivatie vallen centraal. De theorieën zullen in kleine groepen alsook plenair besproken worden waarbij de praktische vertaling naar de onderwijspraktijk (praktijkregels) een belangrijke rol heeft. Verder zal er een start gemaakt worden met de eerste werkgroepopdracht. De volgende vragen staan hierbij centraal: Hoe ga je de probleemanalyse en doelstellingen de komende week vormgeven? en hoe inventariseer je de praktische vertalingen van de besproken theorieën in de eigen praktijk? Inventarisatie eigen onderwijspraktijk 1. Hidi, S. & Renninger, K. (2006). The four-phase model of interest development. Educational psychologist, 41(2), Keller, J. M. (1987). Development and use of the ARCS model of instructional design. Journal of Instructional Development, 10(3), Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology, 25(1), Wetenschappelijk artikel naar keuze over interesse/ motivatie. Deadline inleveren deelopdracht voor feedback: 15/02/'15 Voorafgaand aan deze werkgroep moet je 4 artikelen bestuderen (zie activiteiten week 1). Feedback op probleemanalyse en deelvragen. Facultatief 3 In deze werkgroep staat de praktische vertaling van leertheorieën die onder het 8

9 (16/02/'15) 4 (23/02/'15) 5 (02/03/'15) Deadline inleveren deelopdracht voor feedback: 22/02/'15 Thema 2: Leren thema interesse/motivatie vallen centraal. De inventarisaties op scholen die in week 2 zijn uitgevoerd zullen in kleine groepen alsook plenair worden besproken. Vervolgens zal er verder worden gewerkt aan de eerste werkgroepopdracht. De volgende vragen staan hierbij centraal: Hoe ga je de een les ontwerpen gebaseerd op de besproken theorieën? en wat komt er in je legitimatierapport? Feedback op lesontwerp en legitimatierapport. Facultatief In deze werkgroep geven jullie elkaar peer feedback op het lesontwerp en het legitimatierapport, en zullen enkele goede voorbeelden plenair worden besproken. In deze werkgroep staan leertheorieën die onder het thema leren vallen centraal. De theorieën zullen in kleine groepen alsook plenair besproken worden waarbij de praktische vertaling naar de onderwijspraktijk (praktijkregels) een belangrijke rol heeft. Verder zal er een start gemaakt worden met de tweede werkgroepopdracht. De volgende vragen staan hierbij centraal: Hoe ga je de probleemanalyse en doelstellingen de komende week vormgeven? en hoe inventariseer je de praktische vertalingen van de besproken theorieën in de eigen praktijk? Voorafgaand aan deze werkgroep moet je 4 Bestuderen literatuur Thema 2: Leren Inventarisatie eigen onderwijspraktijk 1. Mayer, R. E. (2014). Cognitive theory of multimedia learning. In R. E. (Ed.) In R. E. Mayer (Ed.), Cambridge Handbook of Multimedia Learning second edition (pp ). Cambridge: University Press. 2. Van Merrienboer, J. J., & Sweller, J. (2005). Cognitive load theory and complex learning: Recent developments and future directions. Educational Psychology Review, 17(2), Schnotz, W. (2014). Integrated model of text and picture integration. In R. E. Mayer (Ed.), Cambridge Handbook of Multimedia Learning second edition (pp ). Cambridge: University Press. 9

10 6 (09/03/'15) 7 (16/03/'15) 8 (23/03/'15) Deadline inleveren deelopdracht voor feedback: 08/03/'15 Deadline inleveren deelopdracht voor feedback: 15/03/'15 Thema 3: Zelfregulerend leren artikelen bestuderen (zie activiteiten week 4). Feedback op probleemanalyse en deelvragen. Facultatief In deze werkgroep staan de praktische vertaling van leertheorieën die onder het thema leren vallen centraal. De inventarisaties op scholen die in week 5 zijn uitgevoerd zullen in kleine groepen alsook plenair worden besproken. Vervolgens zal er verder worden gewerkt aan de tweede werkgroepopdracht. De volgende vragen staan hierbij centraal: Hoe ga je de een les ontwerpen gebaseerd op de besproken theorieën? en wat komt er in je legitimatierapport? Feedback op lesontwerp en legitimatierapport. Facultatief In deze werkgroep geven jullie elkaar peer feedback op het lesontwerp en het legitimatierapport, en zullen enkele goede voorbeelden plenair worden besproken. In deze werkgroep staan leertheorieën die onder het thema zelfregulerend leren vallen centraal. Er zal een start gemaakt worden met de derde werkgroepopdracht. De volgende vragen staan hierbij centraal: Hoe ga je de probleemanalyse en doelstellingen de komende week vormgeven? Hoe inventariseer je de praktische vertalingen van de besproken theorieën in de eigen Bestuderen literatuur Thema 3: Zelfregulerend leren Inventarisatie eigen onderwijspraktijk 4. Wetenschappelijk artikel naar keuze over leren. 1. Greene, J. A., & Azevedo, R. (2007). A theoretical review of Winne and Hadwin s model of self-regulated learning: New perspectives and directions. Review of Educational Research, 77(3), Pintrich, P. R. (1999). The role of motivation in promoting and sustaining self-regulated learning. 10

11 9 (30/03/'15) Deadline inleveren werkgroepopdracht: 03/04/'15 praktijk? Hoe ga je de een les ontwerpen gebaseerd op de besproken theorieën? en wat komt er in je legitimatierapport? Voorafgaand aan deze werkgroep moet je 4 artikelen bestuderen (zie activiteiten week 7). In deze werkgroep geven jullie elkaar peer feedback op het lesontwerp en het legitimatierapport, en zullen enkele goede voorbeelden plenair worden besproken. De definitieve versie van de werkgroepopdracht (deel 1 + deel 2 + deel 3) inleveren op Blackboard voor 24:00 uur. International journal of educational research, 31(6), Zimmerman, B. J. (2002). Becoming a self-regulated learner: An overview. Theory into Practice, 41(2), Wetenschappelijk artikel naar keuze over zelfregulerend leren. 11