VEEHOUDERIJ EN NATUUR: PAST DE PUZZEL IN VLAANDEREN?

Transcriptie

1

2 VEEHOUDERIJ EN NATUUR: PAST DE PUZZEL IN VLAANDEREN? PROGRAMMA 12u30: Ontvangst met broodjes aangeboden door VEMIS 13u30: Welkom en inleiding door dr.ir. Bart Sonck, voorzitter van de werkgroep Dierlijke Productie 13u35: Natura 2000: kader en implementatie in Vlaanderen 14u45: Koffiepauze Ir. Thomas Defoort, ANB Dispersiemodellen gebruikt binnen de PAS: doel en methodologie Dr. Lic. Wouter Lefebvre, VITO 15u05: PAS: Vlaams kader en stand van zaken 16u30: Slotwoord 16u45: Receptie Ir. Danny Van den Bossche, regiebureau PAS Ammoniakreducerende technieken: PAS-lijst Ir. Suzy Van Gansbeke, Departement Landbouw en Visserij Ammoniakreducerende technieken in onderzoek Dr. ir. Eva Brusselman ILVO Technologie & Voeding

3 Europees beschermde natuur Het ABC van IHD Natura 2000 Kader en implementatie in Vlaanderen Hoe Vogelrichtlijn (1979) Habitatrichtlijn (1992) Wat 47 habitats 109 soorten Waar Speciale Beschermingszones = 38 Habitat- en 24 Vogelrichtlijngebieden = Natura 2000-netwerk Studienamiddag ILVO 13/10/ Natura 2000 in Vlaanderen Natura 2000 netwerk in cijfers SBZ-V 24 Vogelrichtlijngebieden een gezamenlijke oppervlakte van ha 7,3 % van de landoppervlakte SBZ-H 38 Habitatrichtlijngebieden een gezamenlijke oppervlakte van ha 7,8 % van de Vlaamse landoppervlakte Totale oppervlakte Natura 2000: ha 12,3 % van de Vlaamse landoppervlakte Meer weten: gebieden 3 4

4 Afgelegde traject 10 4 Door lopend Vlaamse overleggroepen en Projectgroep BOLOV en PG+ Projecten(Life +3water, ) Overlegproces met doelgroepen en overheden Samenwerking op alle niveaus 5 Gewestelijke instandhoudingsdoelen Specifieke instandhoudingsdoelen Wat nodig is om Europees beschermde habitats en soorten in Vlaanderen duurzaam te beschermen Vier aspecten: oppervlakte = aantal hectare areaal = spreiding over Vlaanderen kwaliteit = beheer en milieu toekomst = evoluties en beleid Goedgekeurd door Vlaamse regering in 2010 = 40 à hectare extra Wat nodig is om Europees beschermde habitats en soorten in een speciale beschermingszone duurzaam te beschermen Twee aspecten oppervlakte/populatie = hoeveel is er nodig? kwaliteit = welke milieu-omstandigheden zijn nodig? 7 8

5 IHD-PAS-beslissing 23/04/2014 Wijziging natuurdecreet Instandhoudingsbesluit (20/06/2014) Nota IHD met 21 beslispunten 36 aanwijzingsbesluiten Nota implementatiepad Inspanningen administraties Ontwerp omzendbrief Passende beoordeling Mededeling PAS Impactanalyse Inventaris emissiereductie Aanpak DPAS Oprichting regiebureau Taken administraties Herstructureringsprogramma Budgettair schema Natuurbeheerplan, implementatie IHD N2000 Programma, Managementplan, sterkste schouders Natuurdoelen per gebied Taakstelling 2020 Beoordelingskader passende beoordeling + traject 9 H A B I T A T S S O O R T E N Opdracht ? /10/ Taakstelling 2020 Habitat Totale oppervlakte (ha) Overheid/N GO (ha) Overheid/ NGO (%) Doel 2020 (%) Extra 2020 (ha) Doel 2020 (ha) A B C D TOT 100% 70% In habitats goed of verbeterd (Biodiversiteitsstrategie) Actieve implementatie In % oppervlakte correct beheer (Vlaanderen in actie) + passende maatregelen (art 6.2)

6 Instrumenten Vlaams Natura 2000 programma Vlaams Natura 2000 programma Doelen prior. insp. Management Plan Natura 2000 Realisaties + acties beheer en drukken + richtkaart Natuurbeheerplan Allocatie + maatregelen+ planning Actieplan milieudruk Locatie + maatregelen+ planning Doel Graduele realisatie IHD doelen 2020 Vermijden of stoppen van achteruitgang/verstoring Prioritaire inspanningen incl. flankerend beleid Inhoud Budget cyclus 6 jaar Globaal afwegingskader natuur Engagement actoren Kader voor Managementplannen N 2000 Beleidsevaluatie en begroting Rapportering EU en Vlaamse Regering Managementplan Natura 2000 Managementplan Natura 2000 Doel Graduele realisatie IHD in een SBZ Vermijden of stoppen van achteruitgang/verstoring Inhoud Taakstelling Acties (inspanningsmatrix) Richtkaart met oa allocatie doelen, zoekzones en actiegebieden Kader voor Actief beleid (beheerplannen, subsidies, verwerving,,,,) Passief beleid (passende beoordeling Dynamisch Geen eindtoestandsplanning Iedereen baat bij vooruitgang Sober Afgewogen Zoekzone mede via socio-economische gegevens Begeleiding door betrokken partijen Resultaatgericht Prioritaire acties op basis van doelen 2020 Boekhoudkundige benadering 15/10/

7 Fasering bij managementplan Zoekzone MP 1.0 voorjaar 2014 TAAKSTELLING MP 1.1 midden najaar EVIDENTIES MP 1.2 eind 2017 VRIJWILLIGHEID MP 1.3 eind 2019 VERPLICHTING Wat Deel van de speciale beschermingszone waarin doelen kunnen worden gerealiseerd, afgebakend Binnen het hoogste natuurlijk potentieel Gecorrigeerd volgens sociaal-economische impact Waarom Focussen middelen Passende beoordeling afstemmen op de concrete realisatie IHD Hoe Grootte bepaald door openstaand saldo Hoe meer doelen we realiseren, hoe kleiner de zoekzone Doel = 100% In NBP = 0% Doel = 80% 67% In doelen NBP = 20% in SBZ bij sterkste schouders Doel = 15% In NBP = 65% 85% Doel = 0% In NBP = 100% Afname zoekzone is motor invulling taakstelling Habitatrichtlijngebied Doelen bepaald (2014) ZOEKZONES

8 ZOEKZONES ZOEKZONES ZOEKZONES ZOEKZONES

9 ZOEKZONES Natuurbeheerplan Eenvoudig 1 beheerplan voor alle natuurterreinen Administratieve vereenvoudiging Niet langer onlogisch onderscheid in planfiguren voor bos, natuur, park) Elke terreinbeheerder kan instappen Stimulerend Instrumenten gelinkt aan ambitieniveau Bv. wie 80% van IHD-potentieel realiseert op zijn terrein, zal op meer instrumenten beroep kunnen doen, dan wie opteert om slechts 30% vh IHD-potentieel te realiseren) Rechtvaardig Financiering Gelijke monniken, gelijke kappen Normkosten voor overheid en partners Concept Participatieve aanpak Ambitie Behoud aanwezige natuurkwaliteit Gewestelijke overleginstantie Overleg platform Beheergroep Allocatie doelen Advies en opvolging uitvoering Monitoring en rapportering Permanent 24 jaar Hogere natuurkwaliteit Opvolging voortgang Rapportering VlReg Mediator Beleidsontwikkeling Initiatie en opvolging projecten Informatie uitwisseling en intervisie Communicatie- en procesadvies Projectgroep Projectplan opmaken Advies en opvolging uitvoering Rapportering Tijdelijk Type 4: Reservaat = natuurstreefbeeld + duurzaamheid (tijd + omvang)

10 Lokaal overleg managementplannen Passieve implementatie 15/10/ Passende beoordeling Een passende beoordeling is noodzakelijk voor de toestemming van het beoogde plan of project en moet voor elke ingreep met mogelijke invloed op een SBZ worden uitgevoerd. (artikel 36 3 Natuurdecreet) Indien een betekenisvolle aantasting ( ) KAN veroorzaken Wat is een passende beoordeling Geeft een nauwkeurige beschrijving van het plan of project. Geeft aan welke elementen een effect kunnen hebben op de Speciale Beschermingszone. Analyseert deze effecten. Geeft aan of er hierdoor sprake kan zijn van een betekenisvolle aantasting van de natuurlijke kenmerken van de Speciale Beschermingszone. Beschrijft welke maatregelen genomen worden om deze effecten te vermijden.

11 Voortoets Passende beoordeling Voortoets Houdt PP verband met of noodzakelijk voor beheer SBZ? JA? NEEN VOORTOETS als online tool Zou PP een mogelijk significant effect kunnen hebben op SBZ? JA NEEN Toelating Passende beoordeling 34 Passende beoordeling PAS: waarom? Pas ontwerp aan Beoordeel effecten op instandhoudingsdoelstellingen Beoordeel cumulatieve effecten tov andere plannen en projecten Klaar en duidelijk GEEN negatieve impact NEEN Kan negatieve impact worden gemitigeerd? JA S-IHD habitats en soorten Toelating N-deposities in elke SBZ te hoog Gunstige lokale staat vaak niet haalbaar Elke (her)vergunning met impact problematisch (cf. vergunningenstop Nederland) NEEN Alternatieven? GEEN Toelating NEEN afwijkingsregime 35 36

12 De PAS is een structurele aanpak op lange termijn om de stikstofdeposities op een aanvaardbaar ecologisch niveau te brengen waarbij elke actor bijdraagt in verhouding met zijn aandeel Vernieuwd natuurbeleid Prioriteit en focus op Europees te beschermen natuur 1. Heldere taakstelling 2. Inhoudelijk: 109 soorten, 47 habitats 3. Ruimtelijk: SBZ zoekzone Winst voor natuur Slagkracht door focus Winst voor andere partners Transparantie over Wat? (taakstelling) en Hoe? (procedures en beoordelingskaders) Natuurbeheer open voor alle mogelijke terreinbeheerders (nieuw financieringsbesluit) Doelen realiseren leidt tot ontwikkelruimte (zoekzones verkleinen) Van sector-beleid naar participatief proces Informatie over Natura

13 IFDM 15/10/2015 Het gebruik van modellen binnen de PAS» Lokaal, relatief eenvoudig model, in lijn met VLAREM om de concentraties dicht bij bron (tot max. 20 km) in te schatten.» Kan op heel hoge resolutie rekenen.» Snelle berekeningen.» In lijn met MER-procedure.» Zowel puntbronnen, oppervlaktebronnen als lijnbronnen.» Sterk gevalideerd bv. (Kretzschmaret al., 1976; Cosemans et al., 1981; Kretzschmaret al., 1984; Olesen, 1995; Lefebvre et al., 2011, 2013a, 2013b, 2013c, 2013d) 15/10/ , VITO NV Eén voorbeeld validatie: Snelwegcampagne E40 -Affligem Snelwegcampagne E40 15/10/ , VITO NV 15/10/ , VITO NV

14 VLOPS-IFDM Schema voor dubbeltellingscorrectie» Doel: Koppelen van beide modellen, zodat zowel hoge resolutie als langeafstandstransport meegenomen worden. VLOPS: alle bronnen IFDM: lokale bronnen VLOPS: zonder lokale bronnen: geïnterpoleerd VLOPS: zonder lokale bronnen IFDM: geïnterpoleerd 15/10/ , VITO NV Finaal resultaat 15/10/ , VITO NV Finale koppeling: keuze depositiesnelheden Finale koppeling: keuze depositiesnelheden Keuze voor gebruik van VLOPS-depositiesnelheden in IFDM» Voordelen:» Consistent» Eenvoudige koppeling» Compensatiepunten» Automatische NOx-chemie, consistent met VLOPS» Update DEPAC in VLOPS = update DEPAC in IFDM» Nadelen:» Veranderend landgebruik? => Extra VLOPS-doorrekeningen (tijdsintensief)» Wat met veranderend landgebruik?» Kleine veranderingen: geen probleem» Grote veranderingen: nieuwe VLOPS-run nodig.» Natte depositie:» Overname uit VLOPS:» 0, s -1 voor NH 3» 0, s -1 voor NO x 15/10/ , VITO NV 15/10/ , VITO NV

15 Finale koppeling: keuze depositiesnelheden Finale koppeling: resultaten» Gevolgen: Klassenummer (DEPAC) Klasseinhoud A. RLB Luc ht (200 6) B. Staelens et al. (2007) C. VDI (200 6) D. Schrader E. VLOPS14 en Brümmer (2014) gemiddelde (mediaan) 1 Grasland 0,73 1, Bewerkt land 1.5 1,0 (0,4) Permanente 0.91 teelten (boomgaarden) 4 Naaldbos 3,06 2,9 2 2,2 (2,1) Loofbos 1,95 1,9 1,1 (0,9) Water 0,7 (0,6) Stedelijk 0,50 0,7 (0,8) Andere (oa. 1,61 1,5 0,9 (0,7) 0.76 heide) 9 Zand /10/ , VITO NV 15/10/ , VITO NV Finale koppeling: resultaten Finale koppeling: resultaten 15/10/ , VITO NV 15/10/ , VITO NV

16 Finale koppeling: resultaten Finale koppeling: resultaten 15/10/ , VITO NV 15/10/ , VITO NV Finale koppeling: resultaten Validatie met korstmoscampagne» Metingen: 2008» Model:» VLOPS 15MZ11M512» Jaargemiddelde NH 3 -concentraties» IFDM: 25x25 m² resolutie tot op afstand van 5 km,» Kalibratiefactor VLOPS: 1,29» 3 sets:» De VLOPS-simulatie op 1x1 km² resolutie, kalibratie: factor 1.29» De IFDM-simulatie op 25x25 m² resolutie, met de bronnen tot 5 km ver, zonder kalibratie.» De VLOPS-IFDM-combinatie op 25x25 m² resolutie. IFDM wordt niet gekalibreerd, VLOPS wel zoals hierboven. 15/10/ , VITO NV 15/10/ , VITO NV

17 Validatie met korstmoscampagne Gemiddelde Metingen: 8.68 MAE: 6.70 Gemiddelde Metingen: 8.68 MAE: 1.68 IFDM Gemiddelde Model: 1.89 MAE (%): 77% Bias: RMSE: 7.94 R: 0.92 Regressiecoëfficiënt: 0.34 VLOPS Gemiddelde Model: 8.69 MAE (%): 19% Bias (%): -77% RMSE (%): 92% R²: 84% FAC2 (%): 2% Bias: 0.02 RMSE: 2.46 R: 0.92 Regressiecoëfficiënt: 0.80 Bias (%): 0% RMSE (%): 28% R²: 85% FAC2 (%): 96% Validatie met korstmoscampagne Gemiddelde Metingen: 8.68 MAE: 1.42 VLOPS-IFDM Gemiddelde Model: 8.65 MAE (%): 16% 15/10/ , VITO NV Bias: RMSE: 2.01 R: 0.95 Regressiecoëfficiënt: 0.83 Bias (%): 0% RMSE (%): 23% R²: 91% FAC2 (%): 97% 15/10/ , VITO NV Validatie met korstmoscampagne Validatie met korstmoscampagne» VLOPS = goed» Wel verschil tussen VLOPS en VLOPS-IFDM met verbetering in IFDM» Onderschatting in IFDM door ontbreken bronnen op afstand» VLOPS komt overeen met OPS qua onzekerheid. akkers 15/10/ , VITO NV 15/10/ , VITO NV

18 Tool: impactscore NH3» Demo met uitleg onderweg 15/10/ , VITO NV

19 ~.,, Œ ACD T J p œÿ œ ž ± ² º ÂÁ à } }u x z ˆy }y} ˆ} ~x qx ~ u x z qrstuvwuxyxz {x xw}y} ~./ , )+,- v }u ~}u ~} ƒ v} } }uw} ˆ} qx ~ u 29: ,5 7-8 } v} rsrs 25=-25+ 2<= 65<5,- ;0,-235-.< 2+,>-.4> 450> ˆ w x }ux } }vu } ˆ w Š}vu )+=-,85>=0<:5? Œ Ž B5 LMNO EFGHI JHKH WXSY WSVS Z[\ PQRSQ TUV ^_`]a ]HKGH di ej dkfcof do ghcohh bgc don ^OKH jf dk dn JcH ih dkfngclfchfh kocn JchI JhcOc ZnS WVX\ osyu m[ TU š Ë ÌÍ ÀÎ µ ³ ¹ «ª» ¼ ½¾ µ Ê ¼ ½ À µ Ī ÅÆÇ ¼Ã Â É ÈÆ!"#$%&'!"(& N-deposities in elke SBZ te hoog Gunstige staat van instandhouding niet overal haalbaar Achteruitgang van de waardevolle natuur stoppen Ecologische doel Elke (her)vergunning met impact problematisch (cf. Nederland: vergunningenstop) Economische doel

20 Ï Ð externe opslag (0,1%) weide (3,6%) toediening land (27%) stallen (59,3%) mestverwerkin g (1,3%) kunstmest (8,9%) ÑÒÓÔÕÖ ØÙÚÛÜÝÞÜß àýßúá âãä å æãû âãä çüú èéêëæèéêìí îïþ çðñòó ôú à çþ çå çúùú èéêëôèéêìá ÙÝÞÝ àðñòõ öp öø pøöï ù úû üûý þÿû ü ý þû HK jglhocn!" # $ %! &' ()+,-./'-)/ '34., 0/ 2,' 5/ 6,', 0/' 7) 65)8/1-) 9 :OcfhK dkf; OKH j< don<oc LOKOcN= dk dj dh J do >KOFOcN?+@ /' 5A./ (/'B, /C /3C Ḍ@ / E4 /@F.'3/'4 /+/8-.'3 Ġ3'.(.1,'-./ 6, 5/4 ))4 /3,'38 (,8/ H %I $ " % J/B)8.-./81,' KLMN OPOc ^fclogok= cof do ghcohh= N JhcfclOGOK ^LHK ^glc jf djok<o Lj Oc jok dkfon JO LjOKfOHI J d<oc j Q

21 öø œÿ œ ž 9 ) ' de 5n9/8 0Ḍ6n ' p S T» 5 5) º ÂÁ à Juli 2015 VPAS VPAS: - Wat: FASE (2à3jaar) + DOCUMENT (grote lijnen + acties) - Ontwikkelruimte speelt nog niet - Taakstelling van elke sector is gekend - Generiek onder vorm van een vork - Brongericht (vergunningen) gediff. significantiekader - Model niet ontwikkeld tussentijds model nodig UVWVX YV Z[V \V Y]^03/+/'4 _0,' 5//' 78/1-).'3/' `/.1 2-)B4 /3F ab cdb efgbh di jk cb lb `/ Ȧ/ 58, (2,' 6/ o,' 5A)FC (0,' 6//' 5A/ 0/.5, 08)' 5/8-/F.'3 \[V \V Y]`/ qvxr svȧ/ 583/.1 2-/'3/B.).-/ t $ u $ $ {x }~ WVW YW ]VW svwv ]V Yx yszrvw qv svvvww m)/b,8.'38.3'.(.1,'-./ 6, 5/ 73/ 5.4.(./ (/1-./ (/'/ (.1. '- G)1.) /1)'4 /,'-C öp vergunningen DPAS: - Herstelbeheer is operationeel - Taakstelling van elke sector is gekend - Generiek - Brongericht (vergunningen) - Model draaiende ( cfr. Aerius in NL) - Macro meso micro schaal Concept ontwikkelruimte ingevoerd R š µ ³ ¹ µ Ê ¼ ½» ¼ ½¾ À µ Ī ÅÆÇ ¼Ã Â É ÈÆ

22 ƒ ˆ Š Œ ˆ ˆ Ž Œ ˆ Š Ž Œ Š ˆ š œ žÿ œ žœ žœ ª«ö Aantal bedrijven Eindtotaal oud Eindtotaal nieuw <3% ±²³ 3% - 50% µ >50% ² ³ ¹Š º»¼Š ˆ ¼ ¼ ½ ¾ ˆ Ž ¼ Ž ˆ Š ¼ ¾ ¼ ÀÁÂÃÂ Ä ÅÆÇÈÉÊËÆÌ ÍÇÉÎËÉÈÆÎ ÏÉÐ ÑÇÒÇÓÇÈÆÎ ÏÉÒÉÌÇÓÊÉÎ Ô ÕÖ Ø ÙÚÛÜØÛÜÖ ÝÞÛ ß ÕÖÝà ÙáÜâÞãÛ ÚÙáäÛâÖÝ ÛãÛ ÚÛÜÞâ åþû ÚÝÛ æû Û ÙäÛÜç åû äþèýé ÙáèÛ êöü ß ëìíìî ïì ðìñò óîìôì õìí ö õòí øìîìíù úûìü óùî ý ëì þïì øûôìî ïü ÿóìñò óîìôì õìí ö ý îùíôìî ïü ÿóìñò óîìôì õìí ö ìîô í ïíôìí ý ³ ² ³ ³ ³ ³ Onderzoek Monitoring! "#$% &' () + +,) + ),, -. / ) ( ' 5#6%&7%89&', ) + + %' 8&"$#, ), (, ) + ) & : %' 8&"$# ) + +( + ( + ) 8& ;5#6% +, +, +, +, + <= < ><= <?<= < A<= < BCD C E><= < E?<= < F G H I J K L MNOP QP RNSTUV NSW XYZ NS NYSY[ \]^_ `VUO[USY abcd NTSTUT efg[ hyvy[ _ d NTOYS` fntstuiyv hysywtuvy[ j8 ), k ; ( lm &#$" 8' n o;& ) ( p6&" 9" ) q% &' ) ), ) ) rs t u G H I J v w MNOP xp RNSTUV NSW XYZ NS NYSy \]^_ `VUO[USY arzefgzsy fg[ h{ud cijfers onder voorbehoud BAU2030

23 } º~ Š ˆ Ž ¼ ˆ ½ º ˆ ¼ ëì øïúìîìí óïìî øíòî ƒ ˆ ƒ Š ƒ Œ Impact Vergunningen PAS-lijst Ž ¼ Œ» ÞÛ Ú Û èýû ÚæÛ Û ß š š œ ž Ÿž ž ž š ž š š š ª«ž œ œ š ±Ÿ Ÿ ²Û èýû ÚâÖÝ ÛãÛ ÚÛÜ ß³ œ œž ž ž š µ Ÿ Ÿ š š š ±œ š ¹º» ¼ ½ ¾ ÀÁÂÃÄÅÂÆ ÇÁÈ ÉÃÊÄÁË ÌÄÈ Í ÎÏ ÐÑÒÓÔÕÖ ØÙ ÚÛ ž Ü š ± š œ ž ž Ý Þ Œ ˆ ˆ Œ ßÛ å ÙáêÛÜâÛÝ ÙâéÖàÝèàÞ ÛêÖÜâ ÙÜèÝÛÜè áâã äìîû óî ü ó îìî ïíôûíù óòôùì øôì ðì î ø ìûü ÿïðþòîìñò óîìôì õìíåîìüùí ìîû ïìæ ìîç õò óû ïíôæ ùç ðùç ìôì õì ïøïíôå ïí øï ïø ì õì þì øî ïèúû þìéùì ðìíê ûüîìí ïíôû öñò óëìî ðý ìíî ï ˆðïñ ˆñ òñ ò ßÛ å ÙáêÛÜâÛÝÛÜ ÙâéÖàÝèàÞ ÛÞÜ åû åû áâãóûüâ ÙÜèÝÛÜè ôãõ ž šž š Ÿ š ö º ø º ˆ ˆ Œù Ž úƒ ÀÁÂûü Ä ýï þÿï ÓÏÖ ÿ ÖÑ ÕÖ ÏÖ ÙÎ Ï ÕÔÏÖ ÿ ÔÑÒ þÿ ÖÑÓÏÔÑÒÏÑ ÕÖÏÒÏÒ œ ž œ œ š ž ž žœ œ žœ œ œ!"# $#% &'() "+,#-./.) &"0 12(0 32(% :69 ;< 89= 6>?@9 ;9 A6B 6C= 6B 8D7B>= 6@9= 67EF<E> 6EG 9>EB :7< 6<!"#/,0- "H"0 3(I0J2 "- K.,0J LMN OP

24 QR UVW XYW Z[V\RW XS XV X] b STSSR ct UX]d [XV]R [et YV UWT UV] T jklhmkl ohlp qkr jp oqst nkn hi wxyz{ yx op qs jnv nrui ^_`a kgn/jaar H&D Scheepvaart, lokaal Wegverkeer, lokaal Transport, niet lokaal Landbouw, lokaal Landbouw, niet lokaal Industrie + energie, lokaal Industrie + energie, niet lokaal Huishoudens DON Buitenland Cumul Overschr KDW UXfYXWg O

25 Vorming ammoniak Overzicht ammoniakreducerende technieken In het kader van PAS Runderen en varkens: Ureum (+ eiwitten + peptiden) via microbiële processen omgezet in ammoniak Ureum voornamelijk uit urine O.i.v. het enzym urease (afkomstig van MO in feces) Optimale omstandigheden: ph 7 en 20 C Pluimvee: Urinezuur en onverteerde eiwitten microbieel afgebroken tot ureum en verder tot ammoniak Afbraak = omgekeerd evenredig met DS-gehalte mest Emissie ammoniak Emissie uit de stal is recht evenredig met Concentratie in de stal Emitterend mestoppervlak Luchtsnelheid boven de mest Ventilatie in de stal + beïnvloed door ph, Temperatuur van de mest Reducerende technieken Voeding: Minder N-opname Betere N-benutting Via verlaging mest ph Via ureaseremmers Concreet: Vormen van precisievoedering: Synthetische AZ Meerfasevoedering Energie- en eiwitaanbod op elkaar afstemmen Verteerbaarheidsenzymes Organische zuren of koolhydraten Plantenextracten..

26 Reducerende technieken Reducerende technieken Huisvesting Veralgemeend: Varkens: vooral keldertechnieken Runderen: vooral aangepaste vloeren Management Mestgedrag sturen Optimaal maar niet overmatig ventileren Mest- en strooiselmanagement Beweiding Vloerhygiëne. PAS-LIJST Zie PAS Dynamische lijst, versie 1.0 Maatregelen met bijhorende reducties Maatregelen o.b.v. literatuur o.b.v. ingediende dossiers Reductie o.b.v. modellering o.b.v. metingen Varkens en pluimvee: ook lijst AEA-stallen Maatregelen niet overdraagbaar naar andere diersoorten Combinaties: alleen opgenomen combinaties Maatregelen gelden voor volledige vergunningsduur Geen interpolaties PAS-lijst 1.0 runderen

27 Diercategorie Code Naam maatregel Reductie (%) R-1 Melk-en kalfkoeien ouder dan 2 jaar PAS R-1.1 Beweiden in groep 5-27 PAS R-1.2 PAS R-1.3 Loopvloer reinigen met mestschuif of mestrobot Loopvloer reinigen met mestschuifof mestrobot en water Indiener 1. Beweiden in groep Werkingsprincipe: Tijdens weiden geen verse mest en urine op stalvloer -> minder emissie Wel nog emissie uit kelder (indien rooster) en vanop vloer In weide: mest en urine op verschillende plaatsen Reductie evenredig met aantal weide-uren PAS R-1.4 PAS R-1.5 PASR-1.6 scheiden van vaste mest en urine onder de rooster + reinigen van roostervloer d.m.v. mestrobot of mestschuif combi profiel-en roostervloer met mestschuif en sproeisysteem roostervloer met cassettes in roosterspleten + reinigen met mestschuif of mestrobot 20 Detricon 25 Detricon 33 Anders Beton Weide-uren/dag en weidedagen/jaar < 1400 weide-uren/jaar : logboek = voldoende > 1400 weide-uren/jaar : automatische digitale registratie vereist 1. Beweiden in groep Voorbeelden Opgelet: moet voor de volledige duur van de vergunning minimaal worden gerespecteerd! Geen interpolatie 800 uur ~ 700 uur = 7 % Dichte vloer is gunstiger door afwezigheid van kelderemissie tijdens weiden Uitgangsituatie: strobox en jongveegedeelte, 62 ligboxen

28 Situatie 1: ligboxgedeelte is tijdens weide-uren volledig leeg en afgesloten maatregel R-1.1 kan ingeroepen worden voor maximaal 62 dierplaatsen. Situatie 2: ligboxgedeelte is niet afgesloten en dus niet volledig leeg tijdens wede-uren maatregel R-1.1 kan niet ingeroepen worden, ook niet voor een beperkt aantal plaatsen Loopvloer reinigen met mestschuif of mestrobot Werkingsprincipe: Frequent verwijderen van mest + urine Reductie evenredig met frequentie Geen interpolatie 7 keer ~ 6 keer = 10 % Uitvoering van de maatregel Vloer speelt geen rol behalve in combinatie met weiden Looppaden met mestrobot of mestschuif reinigen Handmatig schuiven is niet voldoende Wel vereist bij doorsteken indien schuif

29 Loopvloer reinigen met mestschuif of mestrobot Emitterend oppervlak per dierplaats (met mest bevuild oppervlak): max. 5,5 m² = loopgangen + doorsteken + doorlopen + wachtruimte Niet: ligboxen, voederstoep, voedergang, melkstal, Loopvloer reinigen met mestschuif of mestrobot en water Werkingsprincipe: Frequent verwijderen van mest + urine Water op de vloer sproeien -> urine op de vloer verdunnen en verwijderen -> bijkomende reductie ammoniakemissie Reductie evenredig met frequentie Uitvoering van de maatregel Idem als vorige Plus sproei-installatie aanwezig Aan robot of schuif Aan de looppaden De aanwezige registratieapparatuur moet frequentie + duur van reiniging kunnen aantonen met een terugleesoptie van 3 maanden Onderhoud en controle van de apparatuur! Frequent schuiven Frequentie van schuiven keren/dag Debiet l/m²loopvloer.dag Min Min Min Min Uitgezonderd tijdelijk bij vorst Reductie % Scheiden van vaste mest en urine onder de rooster + reinigen van roostervloer door mestrobot of mestschuif Werkingsprincipe: primaire mestscheiding + reinigen van vloer + snelle verwijdering van mest en urine uit de stal naar een gesloten mestopslag Uitvoering Mestkanaal: mestgoot met hellende vloer en onderliggende giergoot en voorzien van mestschuif Mestschuif verwijdert mest uit de mestgoot minstens om de 4 uur Boven de rooster: sproei-installatie aan robot of schuif Dus 2 schuifsystemen (1 boven rooster en 1 onder rooster) of robot (boven) en schuifsysteem (onder)! Beide systemen schuiven minimaal 6 keer/dag Reductie 20%

30 Combi profiel-en roostervloer voorzien van mestschuif en sproeisysteem Werkingsprincipe: frequent (12 keer!) verwijderen van mest + urine naar de mestafstorten Schuif met vingers Beperkte openingen Versnelde afvoer urine via gleuven Sproeisysteem verdunt en verwijdert urine op de vloer Reductie 25% prefabprofielvloer mestafstort langsgroeven Richting afloop urine Richting mestschuiven Roostervloer voorzien van cassettes in roosterspleten en reinigen met mestschuif of mestrobot Werkingsprincipe: Versnelde afvoer urine door cassettes met hellende groeven in roosterspleten Ammoniakemissie uit kelder beperkt door afsluitkleppen in de roosterspleten Frequent schuiven (12 keer) Uitvoering van de maatregel Vloeropbouw: Loopgedeelte + doorlooppaden uitgevoerd als betonnen roostervloer In rooster: rubberen cassette met afsluitkleppen groeven: vlak in beton, hellend naar mestspleet in rubber Reductie 33% Diercategorie Code Naam maatregel Reductie (%) Beweiden in combinatie met R-2 Zoogkoeien ouder dan 2 jaar PAS R-2.1 leegstand en lege mestopslag in de stal R-3 Vrouwelijk jongvee tot 2 jaar PAS R-3.1a Beweiden in groep 5 20 PAS R-3.1b PAS R-3.2 PAS R-3.3 PAS R-3.4 Beweiden in combinatie met leegstand en lege mestopslag in de stal Loopvloer reinigen met mestschuif of mestrobot Loopvloer reinigen met mestschuif of mestrobot en water Indiener Scheiden van vaste mest en urine onder de rooster gecombineerd met het reinigen van de roostervloer door middel van een mestrobot of mestschuif 20 Detricon

31 Diercategorie Code Naam maatregel Reductie (%) PAS R-3.5 PAS R-3.6 R-4 Vleeskalveren tot 8 maanden R-5 Vleesstierkalveren tot 6 maanden Combi profiel-en roostervloer voorzien van mestschuif en sproeisysteem Roostervloer voorzien van cassettes in de roosterspleten en reinigen met mestschuif of mestrobot R-6 Vleesstieren en overig vleesvee van 6 tot 24 maanden (roodvleesproduct ie) PAS R-6.1 Beweiden in combinatie met leegstand en lege mestopslag in de stal R-7 Fokstieren en overig rundvee ouder dan 2 jaar Indiener 25Detricon 33Anders Beton Beweiding in combinatie met leegstand en lege mestopslag in de stal Werkingsprincipe: Reductie ammoniakemissie door dieren gedurende een bepaalde periode onbeperkt te laten weiden Stal en mestopslag in de stal moet gedurende deze periode permanent leeg zijn Emissie uit stal = 0 gedurende beweiding Reductie recht evenredig met aantal aaneengesloten dagen beweiding Diercategorie Code Naam maatregel Reductie (%) Indiener PAS-lijst 1.0 Varkens V-1 Biggen PAS V-1.1 V-2 Kraamzeugen PAS V-2.1 V-3 Guste en dragende zeugen PAS V-3.1 V-4 Vleesvarkens PAS V-4.1 PAS V-4.2 PAS V-4.3 Drijvende ballen in het mestoppervlak 29Balansbal B.V. Drijvende ballen in het mestoppervlak 29Balansbal B.V. Drijvende ballen in het mestoppervlak 29Balansbal B.V. Drijvende ballen in het mestoppervlak 29Balansbal B.V. DSM Toevoegen van benzoëzuur aan Nutritional het voeder 16Products Rooster met verhoogde mestdoorlaat 10 PAS V-4.4 Schuine wand in een mestkanaal of -kelder plaatsen PAS V-4.5 Reductie van de eiwitopname 5 20 V-1 Biggen PAS V-1.1 Drijvende ballen in het mestoppervlak 29Balansbal B.V.

32 Drijvende ballen in het mestoppervlak Werkingsprincipe: beperken van putemissie door verkleinen van emitterend mestoppervlak laten drijven van ballen in het mestoppervlak Uitvoering van de maatregel Mestkanaal is voorzien van verticale wanden Ballen: Gemaakt van HDPE en niet mestaanhechtend Diameter: 225 mm Glad oppervlak ½ gevuld met water zodat ze voor de helft in het mestoppervlak drijven Lekvrij en mestbestendig Voorzien van 18 ballen per m² emitterend oppervlak Na elke productieronde ballen reinigen met water Toevoegen van benzoëzuur aan het voeder Werkingsprincipe: opname via voeder omgezet tot hippuurzuur-> daling van ph van urine + mest Uitvoering van de maatregel: Vleesvarkens Voor volledige vleesvarkenseenheid met eigen opslag voor mengvoeder en voederinstallatie 1 % benzoëzuur op productbasis bij 88 % droge stof Reductie 16% Rooster vervangen door rooster met verhoogde mestdoorlaat (bv. metalen driekantrooster) Werkingsprincipe: minder goed doorlatende roosters vervangen door roosters met een verhoogde doorlaat volrooster- of halfrooster Uitvoering van de maatregel: max. 60 % dichte vloer Indien halfroosterstal maatregelen toepassen om het mestgedrag te sturen Reductie 10% Schuine wand in een mestkanaal of -kelder plaatsen Werkingsprincipe: verkleining van het emitterend oppervlak in de mestkelder/mestkanaal door schuine putwand Hoe kleiner EO en hoe meer dichte vloer, hoe hoger reductie Uitvoering van de maatregel: minstens 30 % aaneengesloten dichte vloer of volrooster 1, 2 of meerder schuine wanden in mestkanaal-> emitterend oppervlak max. 0,27 m²/vleesvarkensplaats

33 Reductie van de eiwitopname Werkingsprincipe: voeder zonder overmatig eiwit maatregelen die aanleiding geven tot een efficiëntere benutting van het opgenomen eiwit maatregelen met een positief effect op voederomzet van de dieren -> totale opname van voedereiwit verminderen inclusief eventuele leegstand Hoe minder eiwitverstrekking per dierplaats, hoe hoger reductie Zie regressierechte: Y= N-uitscheiding, berekend op basis van X X = ruw eiwitverstrekking per DIER per jaar X maal aantal vleesvarkens /aantal vleesvarkensplaatsen = X maal aantal ronden: vergelijken met waarden in tabel Uitvoering van de maatregel: De maatregel moet worden aangehouden gedurende de volledige vergunningsduur! Geen interpolatie: 105 kg < 108 kg, dus 5% Hoe aantonen: cfr nutriëntenbalansstelsel Reductie = ten opzichte van referentie, dus inclusief reeds eerder gerealiseerde reductie! Diercategorie Code Naam maatregel Reductie (%) Indiener PAS-lijst 1.0 Pluimvee P-1 Kooi-of batterijsystemen voor opfokpoeljen van legkippen P-2 Nietkooisystemen voor opfokpoeljen van legkippen PAS P-2.1 Leegstand P-3 Kooi-of batterijsystemen voor legkippen incl. (groot)ouderdieren van legrassen P-4 Nietkooisystemen voor legkippen incl. (groot)ouderdiere n van legrassen PAS P-4.1 Leegstand 10 P-5 Slachtkuikenouderdieren P-6 Slachtkuikens PAS P-6.1 Snijmaïssilage als strooisel 40 P-7 Opfokpoeljen slachtkuikenouderdieren PAS P-6.2 Reductie van de eiwitopname 15-25

34 Leegstand Werkingsprincipe: emissie per dierplaats daalt door stal vrij te maken van dieren en van mest Nut van maatregel verdwijnt als er een voedermaatregel zoals bij varkens en vleeskippen wordt uitgewerkt Uitvoering van de maatregel: Enkel bij niet-ammoniakemissiearme stallen en niet-kooisystemen voor opfokpoeljen van leghennen Alle poeljen/leghennen in 1 stal moeten tegelijk worden afgevoerd Onmiddellijk na het leegkomen mest volledig verwijderen Gedurende de leegstand geen dieren noch mest in opslag De maatregel aanhouden gedurende de volledige vergunningsduur Reductie poeljen: Voorgedroogde ingekuilde snijmaïs als strooisel Werkingsprincipe: voorgedroogdesnijmaïssilageals strooisel heeft een lagere ph dan traditionele materialen (kuil moet ph hebben die lager is dan 4,3) Uitvoering van de maatregel: Per ronde minstens 0,8 kg/m² voorgedroogde snijmaïssilage(min 85% DS) aanbrengen Of 1,5 kg/m² nog verder te drogen (ca35-40% DS) snijmaïssilageaanbrengen, drogen tot min 85% DS Geldt voor de volledige verguningsduur! Reductie leghennen: 10% bij 10 weken tussen ronden van max 67 weken Reductie van de eiwitopname (SK) Werkingsprincipe: Geen overmaat aan eiwit in de voeding Evenwichtige aminozuurbalans Efficiënter produceren Meerfasevoedering toepassen Inclusief leegstand Uitvoering van de maatregel Ruw eiwit verbruik per dierplaats en per jaar berekenen De maatregel aanhouden gedurende de volledige vergunningsduur Regressierechte: SK Y = 0,1541 X-0,5283 Y = productie (in kg) is van stikstof per dier en per jaar X = verbruik (in kg) is van ruw eiwit (RE) per dier en per jaar X omrekenen naar dierplaatsen Conclusie PAS-lijst 1.0 Nog hiaten Deels in te vullen o.b.v. huidige kennis Deels in afwachting van lopend of nog op te starten onderzoek Kleinere sectoren? Procedure om goed gemotiveerde en gekwantificeerde voorstellen voor te leggen: zie Niet blind maximaliseren van reductiepercentages, maatregelen moeten passen bij bedrijf, infrastructuur, veehouder,

35

36

37

38

39

40