Ouders gebruiken voor het temperament van hun kind(eren) spontaan woorden als
|
|
- Wouter Beckers
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1 Temperament van het kind en (adoptie)ouderschap Sara Casalin Ouders gebruiken voor het temperament van hun kind(eren) spontaan woorden als verlegen, blij, impulsief, zenuwachtig, druk, moeilijk, koppig, past zich makkelijk aan etc. Ook wetenschappers zijn geïnteresseerd in het temperament van kinderen. Dit artikel geeft weer hoe temperament in (adoptie)onderzoek wordt beschreven, hoe het van invloed is op de ontwikkeling van het kind, en welke rol ouders hierin spelen. Wat is temperament? Temperament gaat over de verschillen in hoe kinderen reageren onder dezelfde omstandigheden en over verschillende situaties heen. Kinderen kunnen qua temperament sterk van elkaar verschillen. Het ene kind kan bijvoorbeeld heel impulsief reageren in onbekende situaties, terwijl het andere verlegen in een hoekje wegkruipt. Of sommige kinderen worden sneller en heviger kwaad bij frustratie, zijn actiever of meer verstrooid dan andere in dezelfde omstandigheden. Een invloedrijke temperamentsonderzoekster, Mary Rothbart, vond dat twee belangrijke componenten te onderscheiden waren bij temperament, namelijk reactiviteit en zelfregulatie. Reactiviteit verwijst naar de manier waarop kinderen emoties zoals vreugde of verdriet en kwaadheid tonen of hoe impulsief, actief of verlegen een kind is. Met andere woorden, het gaat over de typische reactiestijl van het kind, hetgeen een aangeboren component van temperament is. Zelfregulatie verwijst naar capaciteiten die het kind over tijd ontwikkelt om met deze reactiviteit om te gaan. Het gaat onder meer over de capaciteit om aandacht te richten (bijv. in de klas) en om impulsen te onderdrukken wanneer de situatie dit vereist (bijv. kunnen wachten op een snoepje tot de ouder het toelaat). Dit gaat met andere woorden over hoe flexibel het kind met de eisen van de omgeving kan omgaan. Zo kan het dat een kind kind heel gefrustreerd is omdat het tijdens het winkelen geen snoepje krijgt (reactiviteit), maar dat het
2 2 tegelijkertijd toch kan wachten zonder zichzelf in zijn of haar kwaadheid te verliezen (zelfregulatie). Op basis van deze twee kenmerken worden in de literatuur drie types van kinderen onderscheiden: (1) veerkrachtige of gemakkelijke kinderen die over goede zelfregulatorische capaciteiten beschikken en voldoende positieve en weinig negatieve affecten ervaren, (2) overgecontroleerde kinderen die vaak angstig zijn, eerder teruggetrokken reageren en weinig positief affect ervaren waardoor ze niet flexibel kunnen omgaan met nieuwe situaties of veranderingen (deze kinderen worden soms ook omschreven als traag op gang komend ), en (3) ondergecontroleerde of moeilijke kinderen, die impulsief zijn, labiele en intense negatieve emoties ervaren, en hier weinig controle over hebben waardoor ze minder goed aan de eisen van de omgeving kunnen voldoen. Temperament of probleemgedrag? Het is niet altijd duidelijk wanneer moeilijk gedrag als behorende tot het temperament, of als een probleem (in ontwikkeling), moet worden gezien. Er zijn hier zowel factoren uit de omgeving als van het kind zelf die bepalen of een temperamentskenmerk aanleiding kan geven tot een probleem. Het kindtemperament wordt immers beïnvloed door de biologische aanleg van het kind alsook door interacties met de omgeving. Temperament is redelijk stabiel over tijd, wat wil zeggen dat als een kind als baby veerkrachtig is, de kans groot is dat het dit als peuter en kleuter ook zal zijn. Tegelijkertijd ligt temperament ook niet volledig vast. Wanneer kinderen ouder worden, groeit immers ook hun capaciteit tot zelfregulatie. Dit is noodzakelijk voor een goede ontwikkeling en wordt bevestigd door onderzoek dat aantoont dat kinderen die zichzelf behoorlijk vlot leren reguleren, minder angst, woede en ongemak voelen en dus minder kans hebben om stoornissen te ontwikkelen. Een Amerikaans onderzoek dat kinderen langdurig opvolgde (Head Start), vond dat succes op school niet louter werd verklaard door intelligentie, maar door de capaciteit van kinderen om te wachten en te weten welk gedrag van hen verwacht wordt, om impulsen te controleren en om met andere kinderen te kunnen omgaan. Noodzakelijk voor de
3 3 ontwikkeling van de zelfregulatie is de rijping van belangrijke hersendelen, dat volop begint wanneer het kind ongeveer 10 maanden is en een enorme ontwikkeling kent tijdens de peuter- en kleutertijd, die doorgaat tijdens de schoolleeftijd. Naast deze hersenontwikkeling heeft het kind ook een grote behoefte aan zorgfiguren die hem helpen met hun frustraties en gevoelens, hoe intens deze ook zijn, om te gaan. Zo kan het soms helpen wanneer ouders aanvoelen hoe moeilijk wachten kan zijn voor hun kind (sensitiviteit) en ze hier woorden aan geven, bijv. Dat is toch toch zoooo lang wachten hé liefje, terwijl je daar nu net veel zin in had. Dat is wel heel flink van jou dat jij zo hard je best doet om te wachten. Dus, hoe reflectief ouders zijn, m.a.w. of ze kunnen nadenken over het gedrag van hun kind in termen van onderliggende gevoelens en gedachten 1, bepaalt mede hoe positief en flexibel hun kinderen zullen worden. Zo zal een baby die veel en intens huilt, en hierdoor het signaal geeft aan sensitieve en reflectieve ouders dat hij getroost wil worden, als peuter het gevoel ontwikkeld hebben dat de omgeving te vertrouwen is en zal het dus geleidelijk aan meer controle krijgen over heftige emoties. Natuurlijk gaat het hier niet om éénrichtingsverkeer, maar is er een wederzijds proces, het kindtemperament heeft ook invloed op hoe de ouder zich voelt en reageert in de interactie. Onderzoek toont aan dat ouders die een kind met een moeilijk temperament hebben, vaker minder plezier hebben aan en zich minder competent kunnen voelen in hun ouderrol. Zo vergen moeilijke kinderen veel meer van ouders en is het als ouder hard zoeken om zich af te stemmen op het kind, wat de draagkracht van ouders soms erg kan belasten. Toch is het ook niet altijd zo dat baby s die veel wenen, door ouders als moeilijk worden ervaren. Het gaat om de match tussen ouder en kind, de Goodness of Fit genaamd. Dit wil zeggen de mate waarin het kind aan de verwachtingen van de ouders kan voldoen enerzijds en hoe de reacties van de ouder bij het temperament van het kind passen 1 Zie voor een meer uitgebreide bespreking ook: Vliegen, N., & Nijssens, L. (2010). Reflectief ouderschap als antwoord op een gehechtheidsontwikkeling met hinderenissen. VAG Tijdschrift, 4,
4 4 anderzijds. Het is vaak als deze fit niet goed zit, dat ouders of leerkrachten het moeilijk gedrag ook als problematisch gaan zien. Zijn adoptiekinderen anders? Adoptiekinderen zijn uniek doordat ze met een bepaalde gegevenheid in hun adoptiegezin terecht komen. Er is mogelijks zowel een genetische kwetsbaarheid van moeilijke temperamentskenmerken, maar ook prenatale invloeden en vroegere levenservaringen kunnen het temperament reeds hebben beïnvloed. Er is verder geen biologische verwantschap qua temperament. De adoptieouders krijgen dus te maken met een vreemd temperament waarbij het zoeken naar een goede fit geen senicure is. Adoptieonderzoek toont bijvoorbeeld aan dat moeilijke kinderen meer kans hebben om problemen te ontwikkelen dan veerkrachtige kinderen. Tegelijkertijd toont onderzoek dat ouders van adoptiekinderen met een moeilijk temperament op jongere leeftijd, vaker erg sensitieve adoptieouders zijn in de adolescentie. Een kind van sensitieve en reflectieve ouders wordt vaak makkelijker qua temperament over tijd, waardoor de negatieve invloed van een moeilijk temperament op de sociale ontwikkeling deels kan worden gebufferd. Adoptieouders beschikken dus over het algemeen over een goede portie vaardigheden die hen kunnen helpen hun kind als minder moeilijk te ervaren en meer gereguleerd te krijgen. Door de bril van temperament bekeken Het kan ouders helpen om de gedragingen van hun kind te bekijken door een temperamentsbril, en niet te snel door een stoornissenbril. Kinderen komen onvermijdelijk in situaties terecht die niet stroken met hun temperament, waardoor de stress en spanning die hiermee gepaard gaat de zelfregulatie van het kind onder druk zet. Kennis over temperament helpt ouders en andere zorgfiguren om deze gedragingen beter te observeren, te begrijpen en er een gepast antwoord op te bieden met andere woorden een betere fit te vinden. Zo zal een angstig kind bijvoorbeeld meer gebaat zijn bij zachte ondersteuning, terwijl actieve en impulsieve kinderen meer nood hebben aan structuur en
5 5 duidelijke grenzen. Ook cultuur heeft invloed op deze fit, doordat bepaald gedrag een totaal verschillende betekenis kan hebben in verschillende culturen. In Aziatische culturen zijn er bijvoorbeeld strengere gedragsregels en is het niet de gewoonte om emoties te tonen in het bijzijn van derden, waardoor verlegenheid positiever gewaardeerd wordt. Zuiderse culturen zijn dan weer expressiever waarbij zowel vreugde als verdriet intens kunnen geuit worden. De ouders in deze landen vinden dit waarschijnlijk minder moeilijk doordat deze expressievorm ook meer aanvaard is. Ouders in Australië, Zweden en Nederland 2 lijken dan weer de ontwikkeling van zelfregulatie belangrijk te vinden, waardoor kinderen die zich minder zelfstandig kunnen bezig houden en meer verstrooid zijn, als moeilijker worden ervaren. Moeilijke aanpassing aan veranderingen wordt dan weer door ouders van alle onderzochte landen als moeilijk ervaren en lijkt dus eerder universeel te zijn. Wanneer echter het dagelijkse functioneren wordt belemmerd, en door spanningen de ouders het gevoel hebben overvraagd te zijn in hun ouderschap, kan professionele hulp aangewezen zijn. Soms kunnen uiteraard andere factoren de ontwikkeling van het kind beïnvloeden, zoals ontwikkelingsachterstand bij het kind of depressie bij de ouder. Toch is het belangrijk dat adoptieouders in eerste instantie op hun eigen ouderschapsintuïtie kunnen vertrouwen en zelf uitproberen welke opvoedingsstrategieën het beste bij het temperament van hun kind én hun eigen temperament passen. 2 België werd niet onderzocht maar leunt waarschijnlijk het beste aan bij Nederland
Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008
Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008 Gevoel en emoties / definitie Emoties: in biologische zin: affectieve reacties. Prikkeling van dit systeem geeft aanleiding tot allerlei lichamelijke reacties.
Nadere informatieWacht maar tot ik groot ben!
www.geerttaghon.be Wacht maar tot ik groot ben! Omgaan met agressie bij kleine kinderen Geert Taghon 2013 Ontwikkeling kleine kind De wereld leren kennen en zich hieraan aanpassen (adaptatie) Processen
Nadere informatieStress & Burn Out. ubeon Academy
Stress & Burn Out ubeon Academy Programma Stress & Burn Out, twee thema s die tot voor kort taboe waren in vele werkomgevingen, vragen vandaag de dag extra aandacht. Naast opleidingen gericht op individuele
Nadere informatieZorg op maat voor het jonge kind en zijn ouders
Zorg op maat voor het jonge kind en zijn ouders Wie zijn wij? Iedere ouder maakt zich wel eens zorgen om zijn kind. Eet mijn kind goed? Speelt hij genoeg met andere kinderen? Zijn die woedeaanvallen normaal?
Nadere informatiePsychosociale ontwikkeling
Psychosociale ontwikkeling De psychosociale ontwikkeling van het kind Reeds in de baarmoeder ontstaat er een wisselwerking tussen ouder en kind. De baby is al vertrouwd geraakt met de stem van de ouder
Nadere informatieHet pleegkind in beeld
Het pleegkind in beeld Workshop pleegzorgsymposium 19 juni 2014 Petra de Vries (De Rading) Anny Havermans (SAV) 1 Programma Welkom Project gehechtheid in beeld bij pleegzorg Inleiding op gehechtheid en
Nadere informatie1. Inleiding. 2. Centrale thema s in de adoptiestudie
Titel: De Leuvense AdoptieStudie (LAS) Auteurs: Femke Permentier, Nicole Vliegen, Patrick Luyten, Sara Casalin, Eileen Tang, Liesbet Nijssens, Stefan Kempke 1. Inleiding Internationaal is er al heel wat
Nadere informatieWat is faalangst? Faalangst treedt op in situaties waar een taak moet worden volbracht Dit brengt spanning teweeg Men heeft angst voor:
Faalangst treedt op in situaties waar een taak moet worden volbracht Dit brengt spanning teweeg Men heeft angst voor: Wat is faalangst? Het mislukken op zich en de gevolgen ervan. Teleurstellen van de
Nadere informatieMIDDELENMISBRUIK + angststoornissen depressie
MIDDELENMISBRUIK + angststoornissen depressie Enkele cijfers 17,9 % van de patiënten met een angststoornis lijdt aan een alcoholverslaving 19,4% van de alcoholverslaafden heeft een angststoornis (Addiction
Nadere informatieDe Basic Trustmethode
De Basic Trustmethode Pleegzorgsymposium 2012 Marijke Kellaert-Knol GZ-Pycholoog Kinder- en Jeugdpsycholoog NIP Hulpverlener Basic Trust Basic Trust Hulp aan gezinnen bij opvoeding, hechting en adoptie
Nadere informatieRichtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017)
Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) Hechtingsrelatie Zelfregulatie en interactie tijdens de nacht Onderdeel van de discussie rond sensitief en responsief ouderschap richt zich
Nadere informatiePeuters. Lief maar ook wel eens lastig
1 Peuters Lief maar ook wel eens lastig 2 Peuters: Lief maar ook wel eens lastig Peuters zijn ondernemend en nieuwsgierig. Ze willen alles weten en ze willen alles zelf doen. En als ze iets niet willen,
Nadere informatieHoogbegaafd en gevoelig
Hoogbegaafd en gevoelig Kazimierz Dabrowski Hoogbegaafd zijn is meer dan slim zijn. Hoogbegaafde mensen zijn vaak ook veel gevoeliger dan andere mensen. Daardoor ervaar je situaties soms intenser dan andere
Nadere informatieObservatielijst bezoek op de werkplek Competentieprofiel
Observatielijst bezoek op de werkplek Competentieprofiel 1) Kunnen vragen en luisteren naar informatie over de kinderen Sleutelcompetentie: communicatie Je luistert naar wat je ouders hoort vertellen over
Nadere informatiePeuters: lief maar ook wel eens lastig
Peuters: lief maar ook wel eens lastig Informatie voor ouders Het Centrum voor Jeugd en Gezin ondersteunt met deskundig advies, tips en begeleiding. Een centraal punt voor al je vragen over opvoeden en
Nadere informatieKwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan
Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan De zorg en begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking moet erop gericht zijn dat de persoon een optimale kwaliteit
Nadere informatieCambriana online hulpprogramma
Dit is deel 1 van het online hulpprogramma van Cambriana. Verwerking van een scheiding 'Breaking up is hard to do' Neil Sedaka Een scheiding is een van de pijnlijkste ervaringen die je kunt meemaken in
Nadere informatie1. Wat is de gezinssamenstelling:
Vragenlijst voor ouders Naam van het kind: BSN nummer kind: Adres: Woonplaats: Telefoon thuis: Telefoon mobiel vader Telefoon mobiel moeder E-mailadres ouders: Beantwoord alstublieft de volgende vragen:
Nadere informatieCaroline Penninga-de Lange Je kind in balans
Je kind in balans Caroline Penninga-de Lange Je kind in balans Op weg naar emotionele stabiliteit UITGEVERIJ BOEKENCENTRUM ZOETERMEER Van Caroline Penninga-de Lange verschenen eerder bij Uitgeverij Boekencentrum:
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) * 132 Baby s die te vroeg geboren worden (bij een zwangerschapsduur korter dan 37 weken) hebben een verhoogd risico op zowel ernstige ontwikkelingproblemen (zoals mentale
Nadere informatieOntdek je kracht voor de leerkracht
Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te
Nadere informatieBijlage 2 Competentieprofiel leerling
Bijlage 2 Competentieprofiel leerling Naam leerling: Geboortedatum leerling: Kalenderleeftijd: Diagnose: School: Naam medewerker school: Functie medewerker school: Datum: Protocol overgang leerlingen met
Nadere informatieToelichting zeven dimensies
Toelichting zeven dimensies Expertsysteem ZIEN! voor het primair onderwijs December 2009 ZIEN! is een product van, in samenwerking met ParnasSys Inhoudsopgave Zeven dimensies 3 1. De kwaliteitsdimensies
Nadere informatieOver kalveren en vlinders
Woord vooraf Over kalveren en vlinders Woord vooraf a Over kalveren en vlinders 9 Kalverliefde : de eerste verliefdheid, de eerste keren vlinders in de buik, de verliefdheid van de puberteit. Denk jij
Nadere informatieDe maakbaarheid van het leven
Opvoeding in beeld De maakbaarheid van het leven Recht op een goede liefdesrelatie Voldoende inkomen Aantrekkelijke en zich goed ontwikkelende kinderen Bevredigend werk Vakanties en leuke vrienden Probleem
Nadere informatieNieuwsbrief voor ouders. Universiteit van Amsterdam. De sociale ontwikkeling van kinderen. Amsterdam, april 2012, jaargang 5, nr.
Nieuwsbrief voor ouders De sociale ontwikkeling van kinderen Universiteit van Amsterdam Amsterdam, april 2012, jaargang 5, nr. 1 Beste ouder, Door middel van deze nieuwsbrief willen wij u op de hoogte
Nadere informatieKinderen met weinig zelfvertrouwen gebruiken vaak de woorden nooit en altijd.
ZELFVERTROUWEN Zelfvertrouwen is het vertrouwen dat je in jezelf hebt. Zelfvertrouwen hoort bij ieder mens en het betekent dat je een reëel zelfbeeld hebt, waarin ruimte is voor sterke kanten, maar ook
Nadere informatieOMGAAN MET WAT IS ANGST? BANG ZIJN IS OK! 23/02/2015 KINDERANGSTEN
OMGAAN MET KINDERANGSTEN Brainstorm: Angsten bij kinderen An Coetsiers Kinderpsycholoog/gedragstherapeut www.depraatdoos.be Hannah, 3 jaar Anouk, 10 jaar BANG ZIJN IS OK! WAT IS ANGST? Is een normaal verschijnsel
Nadere informatieMoet mijn kind nog luisteren?
Moet mijn kind nog luisteren? Grenzen stellen in de opvoeding Mauri Met dank aan M. Wysmans Schoolreglement uit 1848 Kaartspelen in de klas Vloeken Alcohol drinken op school Liegen Meisjes spelen met jongens
Nadere informatiePsychosociale ontwikkeling
Psychosociale ontwikkeling De psychosociale ontwikkeling van het kind Reeds in de baarmoeder ontstaat er een wisselwerking tussen ouder en kind. De baby is al vertrouwd geraakt met de stem van de ouder
Nadere informatieAls opvoeden even lastig is
Als opvoeden even lastig is Hoe pak je dat dan aan? Soms weet ik niet meer wat ik moet doen om hem stil te krijgen. Schattig? Je moest eens weten. Hoezo roze wolk? Mijn dochter kan af en toe het bloed
Nadere informatieAls je het niet meer ziet zitten...
Infobrochure Als je het niet meer ziet zitten... Omgaan met een huilende baby mensen zorgen voor mensen Inhoud Als je het niet meer ziet zitten...4 Huilen...5 Als huilen een probleem is...6 Voeden...6
Nadere informatieDe paradox van de burger als uitgangspunt
GEMEENTE WINTERSWIJK De paradox van de burger als uitgangspunt De dialoog als methodiek Rhea M. Vincent 1-11-2013 In het nieuwe zorgstelsel staat de vraag van de burger centraal. De professional en de
Nadere informatieWORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT Ann Weiser Cornell
WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT 2011 Ann Weiser Cornell 1 Deel één Welkom bij deze e-cursus waarin we je zullen laten zien hoe jij groter kunt worden en je problemen kleiner! Zijn er op dit moment
Nadere informatiegaan. Van belang is dat we er op een goede manier mee leren omgaan.
Over geluk, angst en weerbaar zijn Ouders willen hun kinderen opvoeden tot weerbare mensen. De laatste jaren is hier meer aandacht voor. De samenleving wordt steeds complexer, aan kinderen worden veel
Nadere informatiePsychologische problemen bij volwassenen met Klinefeltersyndroom. Nathalie Vanderbruggen
Psychologische problemen bij volwassenen met Klinefeltersyndroom Nathalie Vanderbruggen Psychoneurologisch functioneren in KS ( Verri et al. 2010) Cognitief functioneren: Psychopathologische kwetsbaarheid:
Nadere informatieWORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur
WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur 1 Les één Welkom bij deze e-cursus waarin we je zullen laten zien hoe jij groter kunt worden en je problemen kleiner! Zijn er
Nadere informatieHet probleem is dat pesten soms wordt afgedaan als plagerij of als een onschuldig spelletje.
1-1. HET PROBLEEM Pesten en plagen worden vaak door elkaar gehaald! Het probleem is dat pesten soms wordt afgedaan als plagerij of als een onschuldig spelletje. Als je gepest bent, heb je ervaren dat pesten
Nadere informatieLES 2: Ontwikkel een mindset voor groei PRESENTATIE 1: Mindset-theorieën
De eerste presentatie behandelt een aantal theorieën die je helpen een mindset voor groei te ontwikkelen. Dat is essentieel als je effectiever gedrag wilt ontwikkelen. Je gedachten en overtuigingen zijn
Nadere informatie1. Iedereen is welkom in de opvang DE KINDEROPVANG HEEFT EEN BELANGRIJKE SOCIALE TAAK
1. Iedereen is welkom in de opvang DE KINDEROPVANG HEEFT EEN BELANGRIJKE SOCIALE TAAK Kinderen krijgen in de opvang volop kansen om zich te ontwikkelen. Ouders kunnen intussen werk zoeken of gaan werken,
Nadere informatieEr is niet zoiets als dé betekenis van een bepaalde job, maar iedereen geeft hier z n eigen invulling aan.
Be te ke nis in je werk: De band die je als werknemer voelt met je eigen job, die ontstaat uit de betekenis die je zelf geeft aan je werk. Het belang dat je zelf toeschrijft aan je job, en wat je gelooft
Nadere informatieOmgaan & Trainen met je hond Door: Jan van den Brand. (3 e druk) 2015, Jan van den Brand www.hondentraining adviescentrum.nl
Door: Jan van den Brand Inleiding Ik krijg veel vragen van hondeneigenaren. Veel van die vragen gaan over de omgang met en de training van de hond. Deze vragen spitsen zich dan vooral toe op: Watt is belangrijk
Nadere informatieGefeliciteerd. De allerbelangrijkste regel als we het hebben over kinderen en honden is:
Gefeliciteerd. Je bent zwanger en je hebt één of meerdere honden. Het wordt jullie eerste kind. Je bent net bij de verloskundige geweest, het gaat goed met je kindje, en je hebt deze folder meegekregen.
Nadere informatieProtocol Huilen KDV Polderpret
Protocol Huilen KDV Polderpret Inhoudsopgave Protocol Huilen... 1 1 Waarom huilen baby's... 3 1.1 Uitgangspunten...3 1.2 Wat kunnen we doen?...4 1.3 Hoe troosten we een baby?...4 2 Huilen bij dreumesen
Nadere informatieGENERATIE 2020 E E N BLIK OP DE RESULTATEN
S TELLEN VOOR GENERATIE 2020 E E N BLIK OP DE RESULTATEN EVEN VOORSTELLEN.. M A RIE - L OTTE VA N BEVEREN K L I N I S C H P S YCHOLOOG, D OCTORAATSSTUDENT M A RIELOTTE.VA N B EVEREN@UGENT.BE DE ADOLESCENTIE
Nadere informatieGEZOND BEWEGEN.
GEZOND BEWEGEN maaike@nudgeme.be maaike@koslearning.be want verandering begint bij jezelf We worden geboren als een blanco blad = onze persoonlijkheid, gedrag, waarden, worden gevormd door onze omgeving
Nadere informatieSlecht. gehecht. Gedrag op school
Hechting Zelfbeeld Team Over kinderen met hechtingsproblemen Max is geadopteerd. Als dreumes van twintig maanden kwam hij naar Nederland. Nu is hij een opvallende leerling in groep 4, de groep van juf
Nadere informatieGeweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut
Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben
Nadere informatieKinderen helpen met Focussen
Kinderen helpen met Focussen Enkele raadgevingen voor begeleiders Simon Kilner Vertaling Some Guidelines for Companions door Evelien Kroese En is het Ok om? Hoe zegt je kind nee? Wat is Focussen? Focussen
Nadere informatie<prikkelaar toevoegen> Compaen pakt aan.
Compaen pakt aan. Ik weet hoe ik jou kan bereiken Versterk je leerkracht: Hoe bereik ik de kinderen in mijn klas? 19 maart 2014 Jelte van der Kooi trainer/ adviseur schoolbegeleider
Nadere informatieBrochure voor ouders
Brochure voor ouders Kinderen met gedragsproblemen Sommige kinderen gedragen zich anders dan andere kinderen. Als kinderen niet lekker in hun vel zitten kan hun gedrag meer aandacht vragen. Wat door de
Nadere informatieBusiness Essentials. 3 Essentiële lessen
Coach Business Essentials 3 Essentiële lessen Welkom! Wat super dat je je hebt ingeschreven voor de Coach Business Essentials! Deze gratis training is speciaal voor coaches en therapeuten, die hun onderneming
Nadere informatieZelfsturend leren met een puberbrein
Zelfsturend leren met een puberbrein Jacqueline Saalmink In het hedendaagse voortgezet onderwijs wordt een groot beroep gedaan op zelfsturend leren. Leerlingen moeten hiervoor beschikken over vaardigheden
Nadere informatiePartner ondersteuning 1
Partnerondersteuning 1 Je partner heeft borstkanker, wat nu? Informatie voor je partner Kanker heb je niet alleen. Ook jij als partner wordt mee betrokken in de strijd. Het bericht is voor jou net zo n
Nadere informatieWaarvoor kan men bij ons terecht?
Voor ouders met vragen en noden ivm de opvoeding of ontwikkeling van en de relatie met hun baby, peuter, kleuter of jonge kind (tot 12 jaar) (info voor verwijzers) Jonge kinderen roepen veel op bij hun
Nadere informatieObservatiekladblok ZIEN!
Het observeren/ waarnemen Het observatiekladblok is een hulpmiddel in de fase van het waarnemen. Door de ZIEN! begrippen te kennen, gedrag te herkennen kun je scherper observeren. Wanneer je weet waar
Nadere informatieHoe verwerk je een. schokkende gebeurtenis? Informatie voor ouders
Hoe verwerk je een schokkende gebeurtenis? Informatie voor ouders Niemand is echt voorbereid op een schokkende gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat voor iedereen ingrijpende gevolgen. Als kinderen
Nadere informatieHet hoogsensitieve kind
Programma Programma: 19.30 Zaal open 20.00 Aanvang lezing deel 1 Het hoogsensitieve kind Wat een k(p)rachtig kind! Lezing 8 oktober 2015 Samenwerkingsverband Ijssel Berkel. Paulien Gruintjes Pauze Lezing
Nadere informatiePraktijk Avana. Nieuwsbrief April 2015
Praktijk Avana Nieuwsbrief April 2015 Beste nieuwsbrieflezer, Hooggevoelig, HSP of Hoog sensitief persoon? Het begrip HSP, of hoog sensitief persoon, hoor je tegenwoordig steeds vaker vallen, maar wat
Nadere informatieInhoud. - Hechting - Werkplek - Visie - Video-interactiebegeleiding - Tot slot
Wie Ben ik? Inhoud - Hechting - Werkplek - Visie - Video-interactiebegeleiding - Tot slot Kind en ziekenhuis Ouderparticipatie september 1993 Kind en ziekenhuis kindgericht = gezinsgericht februari 2009
Nadere informatieTOOLKIT ROUW EN VERDRIET
TOOLKIT ROUW EN VERDRIET ALS JE IEMAND DICHTBIJ VERLIEST. Rouwen: een werkwoord waarvan je de betekenis pas leert kennen als je voor het eerst iemand verliest die veel voor jou betekende. Misschien wil
Nadere informatieThema. Kernelementen. Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie
Thema Kernelementen Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie Tips voor de trainer: Werken met mensen is werken met emotie. Leer emoties als signaal te herkennen, maar niet als leidraad te
Nadere informatieOntwikkelingsrisico s bij meisjes met een extra X chromosoom
Ontwikkelingsrisico s bij meisjes met een extra X chromosoom dr. Sophie van Rijn Universiteit Leiden Neuropedagogiek & Ontwikkelingsstoornissen Prof. Hanna Swaab, PhD Sophie van Rijn, PhD SCT onderzoeksgroep
Nadere informatieHandleiding zelfzorgplan
Handleiding zelfzorgplan Het zelfzorgplan voor hulpverleners heeft als doel jou even te laten stilstaan bij je rol als hulpverlener. Dit bewust stilstaan zorgt voor inzicht in de kwetsbaarheden waar jij,
Nadere informatieDoor Renata Hamsikova IeKu Advies
EEN GIDS VOOR OUDERS JONGE HOOGBEGAAFDE KINDEREN Door Renata Hamsikova IeKu Advies WWW.IEKU.NL IS JE KIND HOOGBEGAAFD? Sommige mensen zullen het misschien belachelijk vinden dat je je kind, dat nog zo
Nadere informatieNa de schok... Informatie voor ouders
Na de schok... Informatie voor ouders Niemand is echt voorbereid op een schokkende gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat voor iedereen ingrijpende gevolgen. Als kinderen samen met hun ouders een aangrijpende
Nadere informatieHulp voor vluchtelingenkinderen en hun ouders. Wat kan Altra bieden?
Hulp voor vluchtelingenkinderen en hun ouders Wat kan Altra bieden? Problemen & Risico s Beschermende factoren Bouwstenen jeugdhulp van Altra Verlies familie en verlatingsangst Veilige basis, vertrouwen
Nadere informatieNieuwsbrief voor ouders
Nieuwsbrief voor ouders De sociale ontwikkeling van kinderen Amsterdam, oktober 2012, jaargang 5, nr. 2 Universiteit van Amsterdam Beste ouders, Door middel van deze nieuwsbrief willen wij u op de hoogte
Nadere informatieVisie op kinderen en volwassenen met psychische klachten: Grote mensen zijn net kinderen, liever niet andersom
Viki s View Viki s View is een methodiek die ontwikkeld is vanuit de orthopedagogiek. De benadering is klachtgericht en de therapie richt zich op het terug in balans brengen van mensen die zichzelf zijn
Nadere informatieCursus. Preventie van Drugs, Tabak, en Alcohol misbruik door een goede opvoeding
Commentaar op oplossing feit cases fase 2 thema 2 Pagina 1 / 9 (17-08-13) Cursus Preventie van Drugs, Tabak, en Alcohol misbruik door een goede opvoeding Document met de commentaar op de gekozen oplossing
Nadere informatie1 Het sociale ontwikkelingstraject
1 Het sociale ontwikkelingstraject Tijdens de schoolleeftijd valt de nadruk sterk op de cognitieve ontwikkeling. De sociale ontwikkeling is in die periode echter minstens zo belangrijk. Goed leren lezen,
Nadere informatieOmgaan met faalangst en weerstanden! Trainer: Gijs Visser
Omgaan met faalangst en weerstanden! Trainer: Gijs Visser Hoe ga jij om met gevoelens van falen of een verlieservaring?? Iedereen krijgt er vroeg of laat mee te maken Er rust een taboe op dit onderwerp
Nadere informatieGeert De Bolster. HOE ZORGT MEN DAT HONDEN EN HUN MENSEN HET GOED HEBBEN? Training en communicatie of Communicatie en training?
HOE ZORGT MEN DAT HONDEN EN HUN MENSEN HET GOED HEBBEN? Training en communicatie of Communicatie en training? 1 2 1 3 Africhting Opvoeding Heropvoeding Door beloning en straf Hield ik nog van mijn hond?
Nadere informatieWAT BEPAALT DE MAXIMALE PRESTATIE? HET HOOFD? Bert Van Poucke
WAT BEPAALT DE MAXIMALE PRESTATIE? HET HOOFD? Bert Van Poucke Analyse 4 pijlers belangrijk om optimale prestaties te leveren: 1) de fysieke pijler (incl. technisch en tactisch) 2) de mentale pijler 3)
Nadere informatieHOOGSENSITIVITEIT BIJ KINDEREN
HOOGSENSITIVITEIT BIJ KINDEREN Reinhilde Vermeulen 1. Inleiding: hooggevoeligheid Pionier: Elaine N. Aron en Arthur Aron Begrip HSP in 1997 geïntroduceerd in de wetenschappelijke literatuur Uitgangspunt:
Nadere informatieVermoeidheid bij MPD
Vermoeidheid bij MPD Landelijke contactmiddag MPD Stichting, 10-10-2009 -van Wijlen Psycho-oncologisch therapeut Centrum Amarant Toon Hermans Huis Amersfoort Welke verschijnselen? Gevoelens van totale
Nadere informatieAUTISME EN CONFLICTHANTERING. Anneke E. Eenhoorn
AUTISME EN CONFLICTHANTERING Anneke E. Eenhoorn UITGANGSPUNT UITGANGSPUNT DRIE VOORBEELDEN Rosa van 8 jaar. Na een ogenschijnlijk gewone dag op school, haalt ze fel uit Mike van 11 jaar. Na een kleine
Nadere informatieBalans in evenwicht. Praktische tips voor familieleden van een palliatieve persoon. Ann Herman St. Jozefskliniek Izegem 27/09/11
Balans in evenwicht Praktische tips voor familieleden van een palliatieve persoon Historiek Binnen de werkgroep Sociaal werk van de Federatie Palliatieve Zorg werkten we geruime tijd rond de taakinhoud
Nadere informatieOMGAAN MET GEVOELIGHEID VOOR ANGST
OMGAAN MET GEVOELIGHEID VOOR ANGST Iedereen heeft wel eens last van angstige gevoelens. De één voelt zich vaker angst ig dan de ander. Jij bent iemand die hier gevoelig voor is. In deze sessies leer je
Nadere informatiePsychologische begeleiding, ruimer dan een gesprek. Informatiebrochure
Psychologische begeleiding, ruimer dan een gesprek Informatiebrochure 2 Omgaan met de ziekte kanker gaat gepaard met extra stress. Zorgen over de diagnose, de operatie, de bijwerkingen van de behandeling,
Nadere informatieStap 6. Stap 6: Deel 1. Changes only take place through action Dalai Lama. Wat ga je doen?
Stap 6. Changes only take place through action Dalai Lama Wat ga je doen? Jullie hebben een ACTiePlan voor het experiment gemaakt. Dat betekent dat je een nieuwe rol en andere ACTies gaat uitproberen dan
Nadere informatieObservatielijst Zelfregulatie in het Onderwijs
Observatielijst Zelfregulatie in het Onderwijs naam leerling: leeftijd (jaar) geslacht groep: datum: jongen meisje ingevuld door: Taakgericht gedrag 1 Afleidbaarheid: externe prikkels De leerling blijft
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Pouw, Lucinda Title: Emotion regulation in children with Autism Spectrum Disorder
Nadere informatiewww. irisart.nl - copyright
www. irisart.nl - copyright Jouw Sensitiviteits Stijl Doe de Test van Elaine Aron Na verder onderzoek is Elaine Aron onderscheid gaan maken tussen verschillende stijlen van hoog sensitief zijn. De sensitiviteits
Nadere informatieAgressiebeheersing vanuit het emotionele ontwikkelingsprofiel 28/04/2015 EMOTIONELE ONWIKKELING. buitenkant versus binnenkant
Agressiebeheersing vanuit het emotionele ontwikkelingsprofiel Dr. Iris Van den Brandei.o. SEN vzw Centrum voor Therapie en Welzijn Balans EMOTIONELE ONWIKKELING buitenkant versus binnenkant intrapsychisch
Nadere informatieVoorwoord. Hoogbegaafdheid in kaart
Voorwoord In de afgelopen jaren is er meer aandacht gekomen voor hoogbegaafde kinderen in het onderwijs. We staan daarmee aan het begin van een leerproces en deze kaarten leveren daar een bijdrage aan
Nadere informatieGehechtheid in de klas
Gehechtheid in de klas Corinne Verheule SAV Kennismiddag Adoptie 4 november 2016 Adoptiekind in de klas Kijken door een hechtingsbril 2 Gehechtheid Een duurzame, emotionele en wederkerige band tussen een
Nadere informatieInleiding. Familiale kwetsbaarheid en geslacht. Samenvatting
Inleiding Depressie en angst zijn veel voorkomende psychische stoornissen. Het ontstaan van deze stoornissen is gerelateerd aan een breed scala van risicofactoren, zoals genetische kwetsbaarheid, neurofysiologisch
Nadere informatieNA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS
NA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS Betrokken raken bij een schokkende gebeurtenis laat niemand onberoerd. Je bent er meestal niet op voorbereid en als het gebeurt kan dat ingrijpende gevolgen hebben voor
Nadere informatieInge Glazemakers. Overzicht. Hoop en verwachting. Ouderschap en opvoeding
Overzicht Inge Glazemakers Onze hoop en verwachtingen Opvoeden bij kinderen met metabole aandoening: een extra uitdaging Gedrag van kinderen: wat opvoeden soms moeilijk maakt Wat is positief opvoeden?
Nadere informatieregio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl
regio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl n Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid We slapen gemiddeld zo n zeven tot acht uur per nacht. Dat
Nadere informatieHSP bewust Leven vanuit je
HSP bewust Leven vanuit je Inzicht in Hoog gevoeligheid Veel mensen weten nog helemaal niet dat ze hoog gevoelig zijn totdat ze bij de huisarts zitten met een opstapeling van klachten die ze al jaren meedragen
Nadere informatieH A P P I L Y E V E R A F T E R..
H A P P I L Y E V E R A F T E R.. I N 5 S T A P P E N M E E R G E L U K I N J E R E L A T I E A A N D A C H T V E R T R O U W E N Y V O N N E T H U I J S W W W. B R E I N - P O W E R. C O M A C C E P T
Nadere informatieEmoties. 1. De eerste stap is dat je je eigen emoties moet kunnen waarnemen. Dit doe je door veranderingen in je
Emoties In deze module wordt ingegaan wat emoties zijn en op welke manier mensen met een autismespectrumstoornis emoties verwerken. Er zal worden stilgestaan bij hoe gebeurtenissen en gedachten van invloed
Nadere informatiePsychisch of Psychiatrie? 12-06-2012
Wat is een psychische stoornis? Een psychische stoornis is een patroon van denken, voelen en gedrag dat binnen de geldende cultuur ongebruikelijk is. Het patroon veroorzaakt last bij de persoon zelf en/of
Nadere informatieAls je het niet meer ziet zitten...
Infobrochure Als je het niet meer ziet zitten... Omgaan met een huilende baby mensen zorgen voor mensen 2 Inhoud Als je het niet meer ziet zitten...4 Huilen...5 Als huilen een probleem is...6 Voeden...6
Nadere informatieZorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders
Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders Leony Coppens Carina van Kregten Symposium Pleegzorg 2014 Waar blijft het kind? 11 maart 2014 Wat gaan we vandaag doen? Wie zijn wij?
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieWORKSHOP MINDFULNESS & ETEN
WORKSHOP MINDFULNESS & ETEN Door Esther Mostert van MIND-FOOD: www.mindfuldieet.nl Je kunt niet goed denken, liefhebben en slapen als je niet goed gegeten hebt Mindful eten, wat is dat? Bijna iedereen
Nadere informatieEchtscheiding en kinderen www.cjggooienvechtstreek.nl
regio Gooi en Vechtstreek Echtscheiding en kinderen www.cjggooienvechtstreek.nl n Echtscheiding en kinderen Kinderen zien het gezin waarin zij zijn grootgebracht vaak als een eenheid die er altijd was
Nadere informatie