1. Inleiding. 2. Centrale thema s in de adoptiestudie
|
|
- Jonas de Ridder
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Titel: De Leuvense AdoptieStudie (LAS) Auteurs: Femke Permentier, Nicole Vliegen, Patrick Luyten, Sara Casalin, Eileen Tang, Liesbet Nijssens, Stefan Kempke 1. Inleiding Internationaal is er al heel wat onderzoek verricht naar de ontwikkeling van adoptiekinderen. De resultaten van enkele grote meta-analytische studies van Nederlandse collega s suggereren dat het merendeel van de kinderen het na adoptie goed stelt (van IJzendoorn & Juffer, 2006). Bij een subgroep verloopt de ontwikkeling echter niet optimaal. Uit dezelfde studies blijkt dat adoptiekinderen ook relatief sterk vertegenwoordigd zijn in de hulpverlening. Vraag is of dit wil zeggen dat adoptiekinderen kwetsbaarder zijn, dan wel dat adoptieouders sensitiever zijn en sneller hulp zoeken bij moeilijkheden in de ontwikkeling van hun adoptiekind. In Vlaanderen bestond tot voor kort zeer weinig onderzoek naar adoptie. Daarom werd na intens overleg met de Vlaamse adoptiesector in het voorjaar van 2009 gestart met een longitudinaal onderzoek bij Vlaamse adoptiegezinnen in het kader van internationale adoptie. De focus van het onderzoek is meervoudig en ligt op (1) aspecten van de sociaal-emotionele ontwikkeling van de adoptiekinderen, (2) aspecten van de ontwikkelingen in het adoptieouderschap, en (3) de interactie tussen adoptieouders en kinderen. We hebben daarbij oog voor zowel veerkracht- als kwetsbaarheidsfactoren (Tang, Vliegen & Luyten, 2011). In dit artikel lichten we de centrale thema s, de concrete opbouw en de klinische relevantie van dit onderzoek toe. 2. Centrale thema s in de adoptiestudie De longitudinale opbouw met verschillende onderzoeksmethoden staat ons toe om in het adoptieonderzoek zeer breed te kijken naar ontwikkeling van adoptiekinderen en - ouderschap. In wat volgt belichten we enkele van de cruciale thema s uit de studie. -Ontwikkeling van ouderschap 1
2 Vernieuwend in deze studie is de sterke focus op adoptieouderschap. We focussen op verwerking van onvruchtbaarheid en de beleving van ouders tijdens de verwachtingsperiode en na de komst van het kind (Tang, Vliegen, & Luyten, in druk). We willen graag begrijpen hoe ouderlijke identiteit tot stand komt doorheen het adoptieproces. Daarnaast vormen de persoonlijkheid van vaders en moeders en de invloed van persoonlijkheid op kindontwikkeling belangrijke thema s. -Ouderlijk Reflectief Functioneren De sociaal-emotionele ontwikkeling bij jonge kinderen vindt plaats in relatie met zorgfiguren die een veilige, responsieve omgeving voor het kind vormen. Veel adoptiekinderen hebben in hun eerste levensmaanden een betrouwbare, beschikbare zorgfiguur gemist en hebben relationele breuken en ingrijpende veranderingen meegemaakt. We verwachten dat net bij deze kinderen de omgeving een belangrijke invloed heeft op de ontwikkeling na adoptie. In onze studie bestuderen we het ouderlijk reflectief functioneren. Dit is het vermogen van de ouder om het gedrag van het kind te begrijpen vanuit achterliggende gedachten, gevoelens, intenties en betekenissen. We verwachten dat het reflectief functioneren een verklarende rol kan spelen in onder andere het (her-)opbouwen van een veilige gehechtheidsrelatie (Vliegen & Nijssens, 2010). -Theory of mind Theory of mind is het vermogen om acties en interacties van jezelf en anderen te begrijpen vanuit onderliggende mentale toestanden (Ensink & Mayes, 2010). Deze vaardigheid ontwikkelt zich bij kinderen geleidelijk aan vanaf de geboorte. We onderzoeken bij onze adoptiekinderen welke rol kindtemperament, gehechtheidstijl en ouderlijk reflectief functioneren spelen in het ontwikkelen van het vermogen tot theory of mind bij adoptiekinderen. -Temperament Klassiek wordt temperament beschouwd als een aangeboren kindfactor, verwijzend naar de typische manier waarop kinderen hun emoties zoals verdriet of vreugde tonen. Rothbart (Rothbart & Sheese, 2007) toonde met haar onderzoek aan dat ook zelfregulatievaardigheden (bijvoorbeeld aandacht focussen, frustraties verdragen, kunnen 2
3 wachten) tot het temperament behoren. Voor de ontwikkeling van deze vaardigheden is de steun van de omgeving heel belangrijk. Daarom gaan we in het onderzoek na hoe ouderlijke factoren zoals temperament, persoonlijkheid en depressieve symptomen, in interactie met het temperament van het kind, de verdere ontwikkeling mee vormgeven (Casalin, 2011). 3. Opzet van de studie 3.1 Deelnemende gezinnen De deelnemers zijn heteroseksuele ouderparen die een adoptiekind verwachten tussen de 0 en 2,5 jaar. Het gaat telkens om het eerste kindje bij koppels zonder biologische kinderen. We gaan er immers van uit dat de komst van een eerste kind veel teweeg brengt in het proces van de herorganisatie van de identiteit van beide ouders (Vliegen & Rexwinkel, 2011). Het onderzoek start bij ouders die een geschiktheidsvonnis i hebben, en die wachten op de komst van een buitenlands adoptiekindje. In het totaal zullen aan deze studie 100 ouderparen deelnemen. 3.2 Meetmomenten en onderzoeksmethoden Tot nu toe zijn er zes onderzoeksmomenten voorzien met telkens een bevraging via vragenlijsten en een interview en/of observatie (zie figuur 1). Het eerste meetmoment vindt plaats wanneer de ouders op een wachtlijst staan voor interlandelijke adoptie, maar nog geen kind toegewezen kregen. Deze periode is vergelijkbaar met een zwangerschap, maar duurt meestal langer en een groot verschilpunt is de onzekerheid over het toekomstige kind en het moment waarop het zal komen. Bij het eerste onderzoeksmoment worden de ouders geïnterviewd over hun verwachtingen rond de adoptie. Daarnaast vullen ze een vragenlijst in die onder andere peilt naar persoonlijkheid, gehechtheid, temperament en interpersoonlijk functioneren. Twee tot drie weken na de komst van het kindje, vindt het tweede meetmoment plaats. De interactie tussen moeder en kind wordt geobserveerd tijdens een vrij spelmoment. Daarnaast wordt de beleving van het ouderschap, het temperament en de sociaalemotionele ontwikkeling van het kind in kaart gebracht via vragenlijsten. Het derde onderzoeksmoment, zes maanden na kindkomst, bestaat uit vragenlijsten, een interview en een gestructureerde kindobservatie. Tijdens het interview vragen we de ouders 3
4 hoe ze de periode na kindkomst beleven en hoe zij hun kind ervaren. De kindobservatie meet het temperament aan de hand van enkele korte taakjes. Bij kinderen tot 24 maanden observeren we op welke manier ze hun interesse tonen voor foto s en aantrekkelijk speelgoed. De oudere kinderen, tot 36 maanden, krijgen daarnaast ook enkele taakjes waarbij ze moeten wachten op hun beurt of op een leuke beloning. Het vierde meetmoment op 12 maanden na de komst bestaat opnieuw uit vragenlijsten en een herneming van de temperamenttaakjes. Wanneer het kind tussen 3,5 en 4 jaar oud is, onderzoeken we de ontwikkeling van Theory of Mind aan de hand van enkele gestructureerde taakjes. Afhankelijk van de leeftijd van het kind bij adoptie, worden deze taakjes aangeboden tijdens het vijfde of zesde onderzoeksmoment, 24 en 36 maanden na kindkomst. Daarnaast overlopen we tijdens het vijfde onderzoeksmoment met de moeder welke belangrijke levensgebeurtenissen hebben plaatsgevonden in het gezin sinds de komst van het kind. 3.3 Onderzoeksmedewerkers Voor deze studie werken we samen met 33 klinisch psychologen die over heel Vlaanderen wonen en werken. Het gaat om ervaren therapeuten die extra worden opgeleid tot onderzoeksmedewerker. We kiezen ervoor elk gezin te laten opvolgen door een vaste medewerker die hen doorheen het onderzoeksmoment loodst. Op deze manier verzekeren we continuïteit voor de ouders en hopen we dat ze de samenwerking ook voor zichzelf als een verrijking ervaren. 4. Verbonden met en ten dienste van praktijk en hulpverlening 4
5 Een belangrijke doelstelling van de Leuvense AdoptieStudie is het verruimen van onze kennis ten dienste van de praktijk en de hulpverlening. In een verkennend onderzoek naar adoptie in Vlaanderen gaven adoptieouders aan nood te hebben aan meer adoptiesensitieve hulpverleners (Tang et al., 2011). Hiertoe dienen therapeuten zowel een sterke klinische als een wetenschappelijke basis te hebben. Met onze studie trachten we op verschillende manieren aan deze noden tegemoet te komen. Enerzijds door het onderzoek zelf: vanuit een nauw contact met verschillende adoptie-instanties en hulpverleners formuleren we onderzoeksvragen die praktijkrelevant zijn. We onderzoeken welke ouder- en kindfactoren en -processen ontwikkelingstrajecten bij kinderen kunnen verklaren. De verworven inzichten trachten we via verscheidene kanalen te verspreiden onder professionelen en adoptieouders: symposia, vormingsavonden, artikels in nationale en internationale vakliteratuur en onze websites. Anderzijds dragen we ook rechtstreeks bij aan de vorming van hulpverleners door hen in het onderzoek te betrekken als onderzoeksmedewerker en hen hiertoe op te leiden en te informeren over de bestaande kennis rond adoptie. Ten slotte bestaat het plan om in de nabije toekomst in het praktijkcentrum, verbonden aan de faculteit psychologie en pedagogische wetenschappen van de KU Leuven, een hulpaanbod te ontwikkelen voor (toekomstige) adoptieouders dat gericht is op het verstevigen van de ouderlijke capaciteiten om voor het kind als een betrouwbare, responsieve en reflectieve omgeving op te treden en zo de ontwikkeling van een veilige gehechtheid te bevorderen. 5. Tot slot De Leuvense AdoptieStudie zal adoptiegezinnen zeker opvolgen tot vijf jaar na de komst van hun kind, maar een vervolgonderzoek op langere termijn is gepland. We achten het zinvol om de gezinnen te volgen tot hun kinderen voorbij de puberteit zijn. Maar daarvoor is meer financiering nodig. Om verder te bouwen aan onze kennis over adoptie is verdere fondsenwerving dan ook onontbeerlijk. 6. Referenties 5
6 Casalin, S. (2011). Temperament van het kind en (adoptie)ouderschap. VAG Tijdschrift, 46(3), Ensink, K., Mayes, L. C. (2010). The development of mentalisation in children from a theory of mind perspective. Psychoanalytic Inquiry, 30(4), Rothbart, M. K., & Sheese, B. E. (2007). Temperament and emotion regulation. In J. Gross (Red.), Handbook of emotion regulation (pp ). The Guilford Press. Tang, E., Vliegen, N., & Luyten, P. (in druk). De betekenis van onvruchtbaarheid in het kader van adoptie. Tijdschrift Klinische Psychologie. Tang, E., Vliegen, N., & Luyten, P. (2011). Een verkennende studie naar kwetsbaarheid en veerkracht bij Vlaamse adoptiegezinnen. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, Kinderpsychiatrie en Klinische Kinderpsychologie, 36(3), van IJzendoorn, M. H., & Juffer, F. (2006). The Emanuel Miller Memorial Lecture 2006: Adoption as intervention. Meta-analytic evidence for massive catch-up and plasticity in physical, socio-emotional, and cognitive development. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 47, Vliegen, N., & Nijssens, L. (2010). Reflectief ouderschap als antwoord op een gehechtheidsontwikkeling met hindernissen. VAG Tijdschrift, 45(4), Vliegen, N., & Rexwinkel, M. (2011). Moeder en vader worden. De geboorte van het ouderschap en van het gezin. In M. Rexwinkel, M. Schmeets, C. Pannevis, & B. Derkx (Red.). Handboek Infant Mental Health (pp ). Van Gorcum. Voor meer informatie en contactgegevens: i toelating die kandidaat adoptieouders krijgen om te mogen adopteren. Ze krijgen deze toelating van de jeugdrechtbank na een vormings- en evaluatieprocedure. 6
Eerste resultaten van de Leuvense AdoptieStudie (LAS)
Eerste resultaten van de Leuvense AdoptieStudie (LAS) 1. De Leuvense AdoptieStudie (LAS) De LAS is ontstaan vanuit de vaststelling dat er weinig of geen systematisch onderzoek is naar adoptiegezinnen in
Nadere informatieOuders gebruiken voor het temperament van hun kind(eren) spontaan woorden als
1 Temperament van het kind en (adoptie)ouderschap Sara Casalin Ouders gebruiken voor het temperament van hun kind(eren) spontaan woorden als verlegen, blij, impulsief, zenuwachtig, druk, moeilijk, koppig,
Nadere informatieHersenen en hechting. prof. dr. Patrick Luyten K.U.Leuven Leuvense Adoptie Studie (LAS)
Hersenen en hechting prof. dr. Patrick Luyten K.U.Leuven Leuvense Adoptie Studie (LAS) Overzicht Vroege Negatieve Levenservaringen (VNL) en ontwikkeling gehechtheid en stressregulatie VNL en stressregulatie
Nadere informatievoorkant cover in de kijker
Adoptiepapa voorkant cover in de kijker Adoptiepapa in de kijker Adoptievaders, vergeten vaders? Er zijn heel wat boeken over adoptiekinderen, er zijn er al een paar over de moeder, maar je hebt bijna
Nadere informatieSamenvatting. Inleiding
General discussion Samenvatting Inleiding Jaarlijks worden tienduizenden kinderen na een internationale adoptie opgenomen in een nieuw gezin. De meeste van deze internationaal geadopteerde kinderen komen
Nadere informatieVroegdetectie van een autismespectrumstoornis bij jonge kinderen. Dr. Jo Wellens, kinder- en jeugdpsychiater TheA
Vroegdetectie van een autismespectrumstoornis bij jonge kinderen Dr. Jo Wellens, kinder- en jeugdpsychiater TheA 7-12-2018 Inhoud Vroegdetectie in een relationeel perspectief Infant and Early Childhood
Nadere informatieGENERATIE 2020 E E N BLIK OP DE RESULTATEN
S TELLEN VOOR GENERATIE 2020 E E N BLIK OP DE RESULTATEN EVEN VOORSTELLEN.. M A RIE - L OTTE VA N BEVEREN K L I N I S C H P S YCHOLOOG, D OCTORAATSSTUDENT M A RIELOTTE.VA N B EVEREN@UGENT.BE DE ADOLESCENTIE
Nadere informatieINFORMATIEBROCHURE BINNENLANDSE
INFORMATIEBROCHURE BINNENLANDSE A D O P T I E 1 INLEIDING Wie in zijn praktijk geconfronteerd wordt met een vrouw die ongewenst zwanger is en overweegt haar kind af te staan voor adoptie vindt in deze
Nadere informatieRegulatiemoeilijkheden binnen de moeder-baby dyade
Regulatiemoeilijkheden binnen de moeder-baby dyade Inge Van der Elst, psycholoog Moeder-Baby-Eenheid PC Bethanië Pats Boeykens, logopedist Afdeling Jonge Kind en Gezin ZNA UKJA Carine Van Vlierden, kinesitherapeut
Nadere informatieDe ontwikkeling van adoptiekinderen en geadopteerden
De ontwikkeling van adoptiekinderen en geadopteerden Femmie Juffer Staten-Generaal adoptie Colloquium 14 december 2009, Brussel Eerder verschenen als: Juffer, F., & Van IJzendoorn, M.H. (2008). Herstelkansen
Nadere informatieOpvoedingsvragen, nood aan ondersteuning en preventieve gezinsondersteuning bij gezinnen met jonge kinderen
Opvoedingsvragen, nood aan ondersteuning en preventieve gezinsondersteuning bij gezinnen met jonge kinderen Prof. dr. Karla Van Leeuwen Dit onderzoek is uitgevoerd door: Karla Van Leeuwen (Promotor) Sofie
Nadere informatieJOnG!0: Longitudinale ontwikkeling van opvoeding, kindgedrag en zorg
Steunpunt WVG Minderbroedersstraat 8 B-3000 Leuven +32 16 37 34 32 www.steunpuntwvg.be swvg@kuleuven.be Rapport 42 JOnG!0: Longitudinale ontwikkeling van opvoeding, kindgedrag en zorg Onderzoeker: Promotor:
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/25253 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Schoenmaker, Christie Title: From infancy to young adulthood : The Leiden Longitudinal
Nadere informatieNIEUWSBRIEF 2. Het Onderzoek
NIEUWSBRIEF 2 ZonMw akkoord met Onderzoek Van maart tot juli 2009 hebben we een vooronderzoek uitgevoerd om een eerste indruk te krijgen over hoe het nu gaat met binnen Nederland geadopteerden en hun adoptieouders.
Nadere informatieVAN NUL - TOT - VIJF. Navorming en opleiding in de geestelijke gezondheidszorg
Navorming en opleiding in de geestelijke gezondheidszorg VAN NUL - TOT - VIJF TWEEJARIGE OPLEIDING TOT DESKUNDIGE IN HET DOMEIN VAN DE INFANT MENTAL HEALTH RINO VLAANDEREN VZW KASTANJELAAN 5 3001 HEVERLEE
Nadere informatieEmotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD
Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD Valerie Van Cauwenberghe en Prof. dr. Roeljan Wiersema Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD Dit onderzoek werd uitgevoerd door: Prof. dr.
Nadere informatieInfant Mental Health
Infant Mental Health WAIMH Vlaanderen wants you! WAIMH Vlaanderen VZW Draagvlak uitbouwen voor IMH professionals 16 november 2017 20u Antwerpen www.waimh-vlaanderen.be Ik zie u graag Motherhood constellation
Nadere informatieInhoud. Woord vooraf 13. Inleiding 15. Leeswijzer 19
Inhoud Woord vooraf 13 Inleiding 15 Leeswijzer 19 1 Video-interactiebegeleiding en gehechtheid bij adoptie 25 1.1 Waarom VIB bij adoptiegezinnen? 25 1.1.1 VIB of VHT? 26 1.1.2 Waarom een aparte handleiding
Nadere informatieVan Hé, hier ben ik tot Ha, daar ben jij
Van Hé, hier ben ik tot Ha, daar ben jij Floortime: ontwikkelingsgerichte therapie, met ouders en het jonge kind aan het werk Jo Wellens, kinder- en jeugdpsychiater & Ilse Vansant, psycholoog afdeling
Nadere informatieMedisch trauma in de babytijd impact en behandeling
Medisch trauma in de babytijd impact en behandeling Heleen Mülder, klinisch psycholoog Psychotherapie Jeugd Drachten / Infant Netwerk Friesland OCRN symposium 20 november 2018 Opbouw van deze presentatie
Nadere informatieDe studie steunt op het theoretische en empirische fundament van de gehechtheidstheorie. Hoofdstuk 1 geeft een overzicht van de stand van zaken binnen
samenvatting Deze dissertatie bestaat uit de rapportage van een studie onder55adoptiegezinnen. De 55 adoptiekinderen waren internationaal geadopteerd, kwamen als eerste kind in het gezin en waren jonger
Nadere informatieMarielle Dekker Psycholoog Projectcoördinator
NIEUWSBRIEF ZonMw akkoord met Onderzoek Binnenlandse Adoptie in Nederland Van maart tot juli 2009 hebben we een vooronderzoek uitgevoerd om een eerste indruk te krijgen over hoe het nu gaat met binnen
Nadere informatieZELF-DETERMINATIE THEORIE EN PSYCHISCH WELZIJN
ZELF-DETERMINATIE THEORIE EN PSYCHISCH WELZIJN Prof. Dr. Inge Antrop Dr. Katrijn Brenning MSc. Lana De Clercq Prof. Dr. Sarah De Pauw Ph.D. Lisa Dieleman Prof. Dr. Patrick Luyten Ph.D. Elien Mabbe Dr.
Nadere informatieGroot Perinataal Overleg preventie en cliënten participatie
Groot Perinataal Overleg preventie en cliënten participatie 20-11-2017 MARJA REXWINKEL, KLINISCH PSYCHOLOOG INFANT MENTAL HEALTH SPECIALIST 1001 kritieke dagen groei van het brein, ontstaan van veilige
Nadere informatiePartnerschap en ouderschap in donorgezinnen. Elia Wyverkens Hanna Van Parys
Partnerschap en ouderschap in donorgezinnen Elia Wyverkens Hanna Van Parys Korte voorstelling Elia Wyverkens Klinisch psycholoog-seksuoloog Verbonden als lector aan de opleiding toegepaste psychologie
Nadere informatieAdoptie Stap voor stap
Adoptie Stap voor stap Heb je interesse om een kindje te adopteren? Het Vlaams Centrum voor Adoptie (VCA) maakt je graag wegwijs in de verschillende adoptieprocedures. Adoptiekinderen kunnen zowel weeskinderen
Nadere informatieHet samenspel van genen en omgeving: Relevantie voor de Jeugdgezondheidszorg
Het samenspel van genen en omgeving: Relevantie voor de Jeugdgezondheidszorg Luc Goossens KU Leuven Schoolpsychologie and Ontwikkeling in Context (SCenO) Leuven Institute of Human Genomics and Society
Nadere informatieBeeldende. kinderen /adolescenten met gedrags- en emotionele problemen De resultaten van een beschrijvende literatuur studie
Beeldende therapie voor LVB kinderen /adolescenten met gedrags- en emotionele problemen De resultaten van een beschrijvende literatuur studie Liesbeth Bosgraaf MAth Dr. Kim Pattiselanno Dr. Marinus Spreen
Nadere informatieLeergang IMH-Systeemtherapie Werken met jonge gezinnen: Van preventie tot psychiatrie
Leergang IMH-Systeemtherapie Werken met jonge gezinnen: Van preventie tot psychiatrie Hoofddocent: H.M. Jonker Mededocenten: Jan Olthof, Annemie Cabus Locatie: School voor systemische opleidingen Schoolpad
Nadere informatieOUDERS EN HET JONGE KIND WERKEN IN DE TRIADE
OUDERS EN HET JONGE KIND WERKEN IN DE TRIADE Lidewei Chavannes: klinisch psycholoog, psychotherapeut, IMH specialist Triade THERE IS NO SUCH THING AS A BABY. Winnicott Visie diagnostiek en behandeling
Nadere informatieDe multidisciplinaire richtlijn voor de preventie en toepassing van afzondering en fixatie in de residentiële GGZ
De multidisciplinaire richtlijn voor de preventie en toepassing van afzondering en fixatie in de residentiële GGZ Kathleen De Cuyper 1, Tim Opgenhaffen 2, Tine Peeters 1, Inez Buyck 1, Johan Put 2, & Chantal
Nadere informatieVertrekpunt van de lezing is de actuele stand van het onderzoek naar de effecten van interlandelijke adoptie. Daarna gaan we in op het veranderde
Soms is het anders, soms is het gelijk Vroege ouder-kind begeleiding in de context van cultuurverschil, diversiteit en maatschappelijke kwetsbaarheid. Praktijkgerichte bijdrage: Interlandelijke adoptie,
Nadere informatieDe Jutters centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie. Mentaliseren Bevorderende Therapie voor kinderen Nicole Muller
De Jutters centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie Mentaliseren Bevorderende Therapie voor kinderen Nicole Muller Iedere volwassene is kind geweest. Risicoclassificaties van kinderen die kunnen leiden
Nadere informatieHechting en hechtingsproblemen. Risico- en beschermende factoren
Hechting en hechtingsproblemen Risico- en beschermende factoren September 2017 2017 Nederlands Jeugdinstituut Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk,
Nadere informatieReactieve hechtingsstoornis; een diagnose in beweging. Band Gedrag Interactie Relatie Stoornis Mentale representatie
Carlo Schuengel, Orthopedagogiek VU Reactieve hechtingsstoornis; een diagnose in beweging Signaleren verstoord gehechtheidsgedrag Verschillende betekenissen van gehechtheid Band Gedrag Interactie Relatie
Nadere informatieBudgetcoach Functieprofiel
Budgetcoach Functieprofiel Datum: //20... Naam Budgetcoach:... Doelstelling van de functie Budgetcoach De vrijwilliger biedt een aanvullende hulpverlening, waarbij op maat van de cliënt gewerkt wordt dit
Nadere informatieKIND IN CONTEXT. "Successful parenting is a principal key to the mental health of the next generation." John Bowlby
KIND IN CONTEXT "Successful parenting is a principal key to the mental health of the next generation." John Bowlby Feit: Kinderen van ouders met psychiatrische problemen lopen risico zelf ook problemen
Nadere informatieReactieve hechtingsstoornis; een diagnose in beweging. Band Gedrag Interactie Relatie Stoornis Mentale representatie
Carlo Schuengel, Orthopedagogiek VU Signaleren verstoord Reactieve hechtingsstoornis; een diagnose in beweging Verschillende betekenissen van gehechtheid Band Gedrag Interactie Relatie Stoornis Mentale
Nadere informatieOpvoeden Plus Opvoeden van een kind met autisme
Opvoeden Plus Opvoeden van een kind met autisme Ilse Noens Onderzoekseenheid Gezins- en Orthopedagogiek Leuven Autism Research (LAuRes) PraxisP - praktijkcentrum Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen
Nadere informatiezorgen, behoefte aan hulp en zorggebruik bij kinderen en jongeren
zorgen, behoefte aan hulp en zorggebruik bij kinderen en jongeren Kwaliteitsvolle zorg voor kinderen en jongeren 14 december 2015 Mathieu Roelants, Karel Hoppenbrouwers Centrum Omgeving en Gezondheid Departement
Nadere informatieMoeders met borderlinepersoonlijkheidsstoornis
Moeders met borderlinepersoonlijkheidsstoornis 1. Borderlinepersoonlijkheidsstoornis en moederschap 2. Invloed op ontwikkeling van het kind 3. Behandelmogelijkheden 1.Borderlinepersoonlijkheidsstoornis
Nadere informatieInleiding psycho-educatie ASS bij volwassenen
Inleiding psycho-educatie ASS bij volwassenen Dit is de inleiding van de psycho-educatie modules. Aan de hand van deze modules geven we meer informatie over hoe autismespectrumstoornissen (ASS) zich uiten
Nadere informatievan nul - tot - vijf Navorming en opleiding in de geestelijke gezondheidszorg T w e eja r ige op l e i di ng tot desk u n dige i n
Navorming en opleiding in de geestelijke gezondheidszorg van nul - tot - vijf T w e eja r ige op l e i di ng tot desk u n dige i n h e t dom e i n va n de I n fa n t M e n ta l H e a lt h Rino Vlaanderen
Nadere informatieSPEELT EFFORTFUL CONTROL EEN ROL TER VERKLARING VAN HET VERBAND TUSSEN STRAF- EN BELONINGSGEVOELIGHEID EN EETSTIJLEN BIJ ADOLESCENTEN?
VAKGROEP ONTWIKKELINGS-, PERSOONLIJKHEID- EN SOCIALE PSYCHOLOGIE (PP07) ONDERZOEKSGROEP KLINISCHE ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE SPEELT EFFORTFUL CONTROL EEN ROL TER VERKLARING VAN HET VERBAND TUSSEN STRAF-
Nadere informatieInformatiebrochure voor hulpverleners
Informatiebrochure voor hulpverleners Hoe ervaren vrouwelijke moslimpatiënten en hulpverleners de zorg in kraamafdelingen in het Vlaamse ziekenhuis? Een interviewstudie over de ethische aspecten van interculturele
Nadere informatieNieuwsbrief voor ouders. Universiteit van Amsterdam. De sociale ontwikkeling van kinderen. Amsterdam, april 2012, jaargang 5, nr.
Nieuwsbrief voor ouders De sociale ontwikkeling van kinderen Universiteit van Amsterdam Amsterdam, april 2012, jaargang 5, nr. 1 Beste ouder, Door middel van deze nieuwsbrief willen wij u op de hoogte
Nadere informatieOuderschap strategieën van vaders en moeders met een psychische ziekte.
Bespreking artikel Ouderschap strategieën van vaders en moeders met een psychische ziekte. Auteurs: P.C. Van der Ende, MSc, J.T. van Busschbach, phd, J. Nicholson, phd, E.L.Korevaar, phd & J.van Weeghel,
Nadere informatieNieuwsbrief Een goed begin
Introductie Hierbij ontvangt je de nieuwsbrief van het project Een Goed Begin. Deze nieuwsbrief verschijnt 3 à 4 keer per jaar en is bestemd voor moeders en vaders, verloskundigen en andere partijen die
Nadere informatieBetekenis van vaderschap
Betekenis van vaderschap Conferentie vader-empowerment G.O.Helberg Kinder-en Jeugdpsychiater Materiaal ontleed aan onderzoek: Prof. dr. Louis Tavecchio Afdeling POWL, Universiteit van Amsterdam Een paar
Nadere informatieDe informatiesessie Raadgevend Comité van het Vlaams Centrum voor Adoptie 7 oktober 2013
De informatiesessie Raadgevend Comité van het Vlaams Centrum voor Adoptie 7 oktober 2013 Steunpunt Adoptie vzw Nieuw sinds 1 januari 2013 Bundeling expertise 3 pijlers: Informatie & voorbereiding Ondersteuning
Nadere informatieOpleiding tot Infant Mental Health generalist
me nse nkennis Opleiding tot Infant Mental Health generalist it takes a village to raise a child De kern van Infant Mental Health is het belang van de band tussen de ouder en het nog ongeboren of heel
Nadere informatieWat gaat er in dat lichaampje om? De betekenis van het lichaam bij jonge kinderen en hun ouders. Hilde Seys. 30/04/2019 Hilde Seys KU Leuven 1
Wat gaat er in dat lichaampje om? De betekenis van het lichaam bij jonge kinderen en hun ouders Hilde Seys 30/04/2019 Hilde Seys KU Leuven 1 De regulatie van pijn en andere emoties is een ontwikkelingsproces
Nadere informatiefaculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen Vroege ontwikkeling Motorische ontwikkelingspatronen bij jonge kinderen met ZEVMB
Datum 22-06-2015 1 Vroege ontwikkeling Motorische ontwikkelingspatronen bij jonge kinderen met ZEVMB Opzet en eerste resultaten Linda Visser Annette van der Putten Gertruud Schalen Bieuwe van der Meulen
Nadere informatieVAN NUL - TOT - VIJF. Navorming en opleiding in de geestelijke gezondheidszorg
Navorming en opleiding in de geestelijke gezondheidszorg VAN NUL - TOT - VIJF TWEEJARIGE OPLEIDING TOT DESKUNDIGE IN HET DOMEIN VAN DE INFANT MENTAL HEALTH RINO VLAANDEREN VZW KASTANJELAAN 5 3001 HEVERLEE
Nadere informatieInternationale adoptie van een kind met specifieke ondersteuningsbehoeften: naar een onderbouwde en gedeelde definitie van special needs -adoptie
Internationale adoptie van een kind met specifieke ondersteuningsbehoeften: naar een onderbouwde en gedeelde definitie van special needs -adoptie Nicole Vliegen, Eileen Tang, Stefanie Hesemans, Ann Desmet
Nadere informatie- Geplaatst in VISUS EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE?
- Geplaatst in VISUS 4-2017 - EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE? Om de verschillen tussen de kennis uit het laatste wetenschappelijk bewijs en de klinische praktijk kleiner te maken is de afgelopen
Nadere informatieOmgangscentrum Drenthe
Yorneo 0 12 Omgangscentrum Drenthe Een scheiding is een ingrijpende gebeurtenis die vaak veel emoties teweeg brengt. Soms zijn de woede, de frustratie en het verdriet zo groot, dat het voor ouders moeilijk
Nadere informatieRouw en veerkracht: Het belang voor palliatieve zorg
Rouw en veerkracht: Het belang voor palliatieve zorg An Hooghe Klinisch Psychologe Relatie- en Gezinstherapeute Context, UZ Leuven An.Hooghe@uzleuven.be An.hooghe@verbindinginverlies.be Rouw en veerkracht:
Nadere informatiePreventie door de eerstelijn van langdurige afwezigheid op het werk
Preventie door de eerstelijn van langdurige afwezigheid op het werk dr. Inge Neyens & prof. dr. Chantal Van Audenhove (LUCAS KU Leuven) Met de steun van dr. Saskia Decuman & Dr. Patrick Verheijen (Kenniscentrum
Nadere informatieEen adoptiekind ouder dan eerdere kinderen in het gezin: aandachtspunten vanuit de klinische praktijk. Nicole Vliegen Mei 2017
Een adoptiekind ouder dan eerdere kinderen in het gezin: aandachtspunten vanuit de klinische praktijk Nicole Vliegen Mei 2017 Drie domeinen van zorg en aandacht 1. Deel van een gezin worden voorbij de
Nadere informatieWie we zijn en wat we doen
Wie we zijn en wat we doen Wie we zijn en wat we doen Stichting Adoptievoorzieningen is de landelijke organisatie die voorlichting, voorbereiding en nazorg op het gebied van adoptie in samenhang aanbiedt.
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) SAMENVATTING Jaarlijks wordt 8% van alle kinderen in Nederland prematuur geboren. Ernstige prematuriteit heeft consequenties voor zowel het kind als de ouder. Premature
Nadere informatieSherborne en gehechtheid
Kerngroep Sherborne Nederland organiseert Studiedag: Sherborne en gehechtheid Sherborne bewegingspedagogiek met kinderen bij wie sprake is van basisonveiligheid 25 juni 2010 Locatie: Opleidingscentrum
Nadere informatieAlgemeen. Prematuur geboren kinderen: Sociaalcommunicatieve ontwikkeling in de eerste levensjaren. Leen De Schuymer
Prematuur geboren kinderen: Sociaalcommunicatieve ontwikkeling in de eerste levensjaren Leen De Schuymer Algemeen Deze resultatenbundel is gebaseerd op het doctoraatsonderzoek van Leen De Schuymer. Dit
Nadere informatieOpleiding ouderbegeleiding
Opleiding ouderbegeleiding me nse nkennis vanuit een visie op ouderschap in ontwikkeling Als je krachtgericht werken met het netwerk rond het kind wilt invullen, dan zit hier alles in. Vanuit een betere
Nadere informatieVoorwoord door Femmie Juffer
Voorwoord door Femmie Juffer leder mens staat wel eens stil bij het begin van zijn leven. Er zijn mensen die zeggen dat zij nauwelijks terugdenken aan hun jeugd en hun eerste levensjaren. Toch worden ook
Nadere informatieHERSTELLEN KAN JE ZELF Hoopvol leven met een psychische kwetsbaarheid
HERSTELLEN KAN JE ZELF Hoopvol leven met een psychische kwetsbaarheid Prof. dr. Chantal Van Audenhove Dr. Joke Vanderhaegen KU Leuven, LUCAS, Centrum voor zorgonderzoek en consultancy Gent, 18 november
Nadere informatieVormingskalender Samen bouwen aan kinderkansen
Vormingskalender Samen bouwen aan kinderkansen 2015 Vorming Klare taal - duidelijk gesproken & geschreven taal Klare taal - duidelijk gesproken taal Datum (telkens dezelfde vorming op Doelgroep Locatie
Nadere informatieSamenvatting (Dutch summary)
Parenting Support in Community Settings: Parental needs and effectiveness of the Home-Start program J.J. Asscher Samenvatting (Dutch summary) Ouders spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling van kinderen.
Nadere informatieinleiding 1 concordantievan gehechtheid
inleiding 1 concordantievan gehechtheid Deze dissertatie onderzoekt, of de emotionele band die eenadoptiemoeder ontwikkeld heeft met haar eigen ouders zich weerspiegelt in de kwaliteit van de emotionele
Nadere informatieDeel 1: Positieve psychologie
Deel 1: Positieve psychologie Welkom bij: Positieve gezondheid. Jan Auke Walburg 2 Carla Leurs 3 4 Bloei Bloei is de ontwikkeling van het fysieke en mentaal vermogen. Welbevinden en gezondheid Verschillende
Nadere informatieBudgetcoach Functieprofiel
Budgetcoach Functieprofiel Datum: //20... Naam Budgetcoach:... Doelstelling van de functie Budgetcoach De vrijwilliger biedt een aanvullende hulpverlening, waarbij op maat van de cliënt gewerkt wordt dit
Nadere informatieOpenheid en privacy tijdens de puberteit van geadopteerden. drs. Gera ter Meulen en dr. Anneke Vinke
Openheid en privacy tijdens de puberteit van geadopteerden drs. Gera ter Meulen en dr. Anneke Vinke 1 Puberteit/ adolescentie Periode van grote verandering: na de relatief rustige lagere schooltijd, komt
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 207 208 Deel I Het wordt steeds belangrijker gevonden om kinderen een stem te geven. Hierdoor kunnen kinderen beter begrepen worden en kan hun ontwikkeling worden geoptimaliseerd.
Nadere informatieHulp bij adoptie: gewoon waar mogelijk, speciaal waar nodig. CJG-Eindhoven, 24 januari 2011 Cindy op den Buijs FIOM Rita Kobussen SAV
Hulp bij adoptie: gewoon waar mogelijk, speciaal waar nodig CJG-Eindhoven, 24 januari 2011 Cindy op den Buijs FIOM Rita Kobussen SAV Kennismaking Adoptieprocedure Achtergrond kinderen Programma Wat maakt
Nadere informatieGROTE VARIATIE. Determinanten van gedragsontwikkeling bij kinderen en jongeren met cerebrale parese KENNISMAKING KINDEREN MET CEREBRALE PARESE
VAKGROEP ORTHOPEDAGOGIEK VAKGROEP S-, PERSOONLIJKHEIDS- EN SOCIALE PSYCHOLOGIE Determinanten van gedragsontwikkeling bij kinderen en jongeren met cerebrale parese Prof. dr. Sarah De Pauw - Dra. Lisa Dieleman
Nadere informatieVAN NUL - TOT - VIJF. Navorming en opleiding in de geestelijke gezondheidszorg
Navorming en opleiding in de geestelijke gezondheidszorg VAN NUL - TOT - VIJF TWEEJARIGE OPLEIDING TOT DESKUNDIGE IN HET DOMEIN VAN DE INFANT MENTAL HEALTH RINO VLAANDEREN VZW KASTANJELAAN 5 3001 HEVERLEE
Nadere informatieOnderzoek naar de behoeften van jongeren die iemand verloren door zelfdoding
Onderzoek naar de behoeften van jongeren die iemand verloren door zelfdoding ik dacht dat ik volledig ten onder zou gaan aan deze gebeurtenis maar samen met dierbaren hebben we heel mooie verwerkingsmanieren
Nadere informatieWelkom op de DAG VAN DE JEUGDHULP 2018
Welkom op de DAG VAN DE JEUGDHULP 2018 Frappant, cassant, amusant? Formuleer jouw mening via #jeugdhulptransparant Participeer mee aan de dag van de Jeugdhulp 2018! Schrijf of teken jouw gedacht op de
Nadere informatieTechniek? Dat is niks voor mij. Hoe kunnen scholen en bedrijven samen bijdragen aan een betere beeldvorming over en keuze voor bèta en techniek?
Techniek? Dat is niks voor mij. Hoe kunnen scholen en bedrijven samen bijdragen aan een betere beeldvorming over en keuze voor bèta en techniek? Juliette Walma van der Molen Center for Science Education
Nadere informatieINFORMATIEBROCHURE HUMANE WETENSCHAPPEN
INFORMATIEBROCHURE HUMANE WETENSCHAPPEN Waarom kiezen voor Humane Wetenschappen? Hoe zit onze samenleving in elkaar? Welke mechanismen gaan er schuil achter onze menselijke gedragingen en interacties?
Nadere informatieBijlagen J. Wiersma et al., Neem de regie over je depressie, DOI / , 2015 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media
Bijlagen J. Wiersma et al., Neem de regie over je depressie, DOI 10.1007/978-90-368-1003-6, 2015 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media 50 neem de regie over je depressie Bijlage 1 Beloopstabel
Nadere informatieStrengthening medical teachers professional identity. Understanding identity development and the role of teacher communities and teaching courses
Strengthening medical teachers professional identity Understanding identity development and the role of teacher communities and teaching courses Thea van Lankveld Promotors: Prof.dr. J.J. Beishuizen Prof.dr.
Nadere informatiePortugal (update 02/2015)
Portugal (update 02/2015) Portugal is een republiek in het zuidwesten van Europa. Het land is sinds 1986 lid van de Europese Unie. Portugal behoort tot één van de armste landen van Europa. Het is een parlementaire
Nadere informatieRichtlijn Multidisciplinaire richtlijn Excessief huilen
Richtlijn Multidisciplinaire richtlijn Excessief huilen Onderbouwing Uitgangsvraag Welke effectieve methoden voor preventie, signalering, diagnostiek en behandeling van een baby die excessief huilt zijn
Nadere informatieLezing Wereldkinderen, regio Arnhem - Nijmegen, 10 april 2008
Adoptie Adoptiekinderen in de basisschoolleeftijd Anneke Vinke Orthopedagoog/GZ-psycholoog Pratktijktoelichting: Lisette Goossens en Lisette ter Heert 10 april 2008 Duiven - WK Regio Arnhem/Nijmegen "
Nadere informatieOnderzoeksfiche e00295.pdf. 1. Referentie
1. Referentie Referentie Juffer, F., Duyvensteyn, M.G.C. & van Ijzendoorn, M.H., (1995). Opvoedingsondersteuning en intergenerationele overdracht van gehechtheid: Kan de cirkel worden doorbroken? Kind
Nadere informatieJan Dirk van der Ploeg publicaties (4)
Jan Dirk van der Ploeg publicaties (4) Artikelen in tijdschriften 2015 Effectieve interventies voor agressie bij kinderen. PsychoPraktijk, 6, 14-17. 2014 Scheiding en stress. PsychoPraktijk, 6, 22-26.
Nadere informatieOpvoeding partnerrelatie - ondersteuning
Opvoeding partnerrelatie - ondersteuning Moderator: Ludo Serrien Steunpunt Mens en Samenleving (SAM) vzw Kristien Nys Kenniscentrum Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen (Odisee) Alain Slock Centrum
Nadere informatieWerkmodel voor vroegdetectie en preventie bij KOPP
Werkmodel voor vroegdetectie en preventie bij KOPP KOPP-event: KOPP-el in zorg Donderdag 5 december 2013 Berchem Ben Kwanten KOPP-Vlaanderen Uitgangspunt en realiteit Als ouder psychische/psychiatrische
Nadere informatieOnderlinge verbondenheid. begeleiding en zorg voor mensen met een verstandelijke en/of andere beperkingen
Onderlinge verbondenheid begeleiding en zorg voor mensen met een verstandelijke en/of andere beperkingen Onderlinge verbondenheid Alleen in verbondenheid met de ander kan je mens zijn. Door de ander ontdek
Nadere informatieOpdracht Nederlands Adoptie
Opdracht Nederlands Adoptie Opdracht door een scholier 1165 woorden 16 december 2012 8,4 3 keer beoordeeld Vak Nederlands Tekst spreekbeurt adoptie : Betekenis adoptie (inleiding): Bij adoptie wordt een
Nadere informatieDisclosure. Wie doorbreekt de cirkel van mishandeling? Kindermishandeling. Comorbiditeit. Prevalentie in Nederland. Prevalentie in Nederland
Disclosure Wie doorbreekt de cirkel van? Prof.dr. Lenneke Alink Kinder Kinder is elke vorm van voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die
Nadere informatieFacts & Figures: Slachtofferschap van (cyber)pesten
Facts & Figures: Slachtofferschap van (cyber)pesten 1. Inleiding Erbij horen is een diepgewortelde menselijke behoefte. Opgroeiende tieners richten zich daarvoor doorgaans tot leeftijdsgenoten in hun onmiddellijke
Nadere informatieCuratr als tool voor organisatie-ontwikkeling
THEMA Demi Chau, Ashley Grimmelikhuijsen & Sanne Ghielen Curatr als tool voor organisatie-ontwikkeling Sociaal leren Massive Open Online Courses (MOOCs) zijn al enige tijd een grote trend in onderwijsland.
Nadere informatie18-04- 2010. Wat moeten adop1eouders meer hebben dan goed genoeg ouderschap? Een aantal belangrijke factoren voor goed verlopende adoptie
Wat moeten adop1eouders meer hebben dan goed genoeg ouderschap? Gera ter Meulen adoc@fsw.leidenuniv.nl Een aantal belangrijke factoren voor goed verlopende adoptie Een goede voorbereiding van adoptieouders
Nadere informatieModulaire opleiding IMH-specialist
Modulaire opleiding IMH-specialist Infant Mental Health (IMH) draait om aandacht voor de gezondheid, veiligheid, ontwikkeling en ervaringen van het jonge kind en zijn ouder. Als IMH-specialist heb je een
Nadere informatieWaarvoor kan men bij ons terecht?
Voor ouders met vragen en noden ivm de opvoeding of ontwikkeling van en de relatie met hun baby, peuter, kleuter of jonge kind (tot 12 jaar) (info voor verwijzers) Jonge kinderen roepen veel op bij hun
Nadere informatieKwaliteitsvolle zorg en ondersteuning voor kinderen en jongeren in Vlaanderen: Een selectie van bevindingen van JOnG!
Kwaliteitsvolle zorg en ondersteuning voor kinderen en jongeren in Vlaanderen: Een selectie van bevindingen van JOnG! Prof. dr. Karel Hoppenbrouwers Mede namens het studieteam JOnG! Studieteam JOnG! 1
Nadere informatieBlauwdruk Nazorg Adoptie. Werkgroep Nazorg
Blauwdruk Nazorg Adoptie Werkgroep Nazorg Blauwdruk Nazorg Adoptie Adoptiealert, adoptiegericht, adoptiedeskundig Werkgroep Nazorg Utrecht, mei 2007 Inhoudsopgave Voorwoord Visie op adoptie 8 Visie op
Nadere informatie