LIFE+ Het goed bewaarde Kempens. landschap van heide, graslanden. en broekbossen maken de. Visbeekvallei uniek in Europa. Daarom startte in 2010 het

Transcriptie

1 Het goed bewaarde Kempens landschap van heide, graslanden en broekbossen maken de Visbeekvallei uniek in Europa. Daarom startte in 2010 het project LIFE Visbeek. Het doel is landschap te herstellen en opnieuw te verbinden. Daardoor krijgen niet enkel tal van dieren en planten de kans te overleven maar kunnen ook wij en onze kinderen in de toekomst nog van dit landschap genieten. LIFE+ Het Europees LIFE+ fonds financiert projecten binnen het Natura 2000-netwerk. Natura 2000 is het netwerk van beschermde natuurgebieden in Europa.

2 Meer info: Fotografen: Diane Appels, Johannes van Donge, Jankees Schwieble Birdphoto, Edgard Verhasselt, Staf De Roover, Maarten Jacobs, Vilda (Yves Adams, Rollin Verlinde, Lars Soerink, Misjel Decleer), Geert Decockere, Marc De Clerck, Wim Dirckx, Nico Paepen, Leo Vaes, Wouter Vanreusel, Jos Mostmans, Henri Van den Wildenbergh, archief Natuurpunt, Griet Buyse

3 Oerkempens landschap Tot de komst van de eerste nederzettingen (1500 jaar geleden) was het Kempens landschap een lappendeken van open plekken in een uitgestrekt woud. De plekken ontstonden door brand, windval en begrazing van wilde dieren, zoals de oeros. Omdat er geen andere brandstoffen waren, ontgon de mens het bos stilaan tot landbouwgrond. Om te overleven op de schrale gronden ontwikkelden de Kempense keuterboeren hun eigen landbouwmethoden. Op de uitgestrekte heiden graasden de schapen terwijl de beemden langs de beek als hooileverancier voor paarden en koeien dienst deden. Hagen en houtkanten hielden het vee binnen en sierden het landschap. Door de intensivering van het landgebruik in de 19de eeuw werden de Kempense heidevelden en beemden verlaten of grootschalig bewerkt. Waardevolle heiden, vennen en graslanden verdwenen omdat ze ontgonnen werden of verbosten.

4 Kom en ontdek Zin om de Visbeekvallei zelf te ontdekken? Kom dan snel eens wandelen. Je bent ook steeds welkom om een dagje mee te werken. Meer informatie over de activiteiten in het gebied vind je op de website.

5 Legende: Zandgrond Kalk- en ijzerrijke zandlaag Wintergrondwaterstand Zomergrondwaterstand Moeilijk doordringbare laag Ondoordringbare laag Water doet leven De rijkdom van de Visbeekvallei zit in de ondergrond. Het grondwater met kalk en ijzer, is het geheime recept van de grote variatie aan habitats die hier voorkomen. Grondwater stroming Kalk Miljoenen jaren geleden kwam de zee tot in Poederlee waardoor een schelpenlaag ontstond die nu nog steeds ondiep in de bodem zit. Het water dat door die laag stroomt, neemt kalk op en komt daarna als kalkrijk grondwater aan het oppervlakte.

6 Waterviolier Heerlijke geurende waterviolier groeit op plaatsen waar grondwater aan het oppervlak komt. IJzersterk Op veel plaatsen heeft het water een roeste kleur. Zoals een nagel die roest wanneer hij in contact komt met lucht en water, kleurt ook het ijzerrijke water van de vallei roest. De glans die je soms ziet, lijkt een beetje op olie, maar eigenlijk zijn het ijzerbacteriën. Als je het oppervlak even met je vinger aanraakt, merk je snel het verschil. Deze laag verbrokkelt, in tegenstelling tot een echte olievlek, die direct terug samen smelt.

7 ADDER Even voorstellen De adder is wel de meest bijzondere bewoner van het gebied. De Visbeekvallei en het Groot schietveld in Brecht zijn de enige twee vindplaatsen in Vlaanderen. De adder voelt zich perfect nooit vallen ze uit zichzelf aan. Bij bedreiging kan hij zijn lichaam vol lucht zuigen waardoor het lichaamsvolume vergroot en sissen mogelijk is. Adders zijn geen vechtersbazen maar een adderbeet moet je wel zo snel mogelijk behandelden. thuis in de Visbeekvallei. Levenbarend Geen vechtersbaas Het liefst van al verstopt de adder zich zo snel mogelijk bij het naderen van gevaar. Zelden of Het zijn eierlevendbarende dieren: de eieren worden uitgebroed in het lichaam waarna de jongen levend ter wereld komen.

8 Werken aan natuur en landschap. Doe je mee? Professionele en vrijwillige medewerkers van Natuurpunt werken samen aan een betere natuur en mooier landschap in de Visbeekvallei. Deze inspanningen lonen want soorten zoals adder hebben hierdoor nieuwe kansen gekregen. Je bent altijd welkom om een handje toe te steken op een van onze activiteiten!

9 Blauwgraslanden Doel: herstel van 14 ha bloemrijke blauwgraslanden Actie: verwijderen struweel, afgraven bovenste laag, heropstarten hooibeheer Brede orchis De prachtige brede orchis geeft de blauwgraslanden kleur met zijn donkerpaarse bloemen. De soort verspreidt zich via stoffijn zaad dat door de lucht vliegt en op geschikte plaatsen kiemt. Om te overleven werkt de brede orchis samen met een bodemschimmel.

10

11 Vennen Doel: herstel van 4 ha schitterende vennen Actie: vernatuurlijken vijvers, uitgraven natte laagten Libellentandem Op warme dagen in het voorjaar en de zomer paren libellen. Ze doen dit door een tandem te maken. Het ziet er een beetje stuntelig uit maar op deze manier zetten ze vele eitjes af in het water. Uit het eitje komt na 2-4 weken een larve die -afhankelijk van de soort - van 2 maanden tot wel 5 jaar in het water leeft. De vennen van de Visbeekvallei hebben een grote aantrekkingskracht op libellen. Er zijn maar liefst 34 soorten waargenomen.

12

13 Heide en open zand Doel: herstel van 37 ha paarse heide met open zand Actie: verwijderen monotone dennenaanplanten en afgraven humusrijke toplaag Klein en meedogenloos Kleine zonnedauw is - zelfs met zijn luttele centimeters - één van de bijzonderste planten in het gebied. Om te overleven op de voedselarme bodems heeft de plant een ingenieus systeem ontwikkeld. Voedingsstoffen haalt hij uit insecten. Ze worden aangetrokken door de kleverige pareltjes of dauwdruppels op de uiteinden van de blaadjes. Eens een insect erop komt, plakt het vast, waarna het blad langzaam sluit en het insect verteert. De buit is binnen, het blad gevuld.

14

15 Broekbos Doel: herstel van 7 ha gevarieerd broekbos Actie: natuurlijk verbossen, aanplanten, zaaien De kleine ijsvogelvlinder In de broekbossen van de Visbeekvallei komt de zeldzame kleine ijsvogelvlinder nog voor. De geliefkoosde plekjes van deze prachtige vlinder zijn gevarieerde bossen met zonbeschenen open plekken en bosranden. Daar vindt hij nectar, warmte en bescherming tegen wind en vijanden. Dankzij LIFE Visbeek krijgt hij opnieuw meer overlevings kans.

16