Staatsbosbeheer Regio Noord Trompsingel CX Groningen T Zwattepad. Wandelroute in de boswachterij Schoonloo

Transcriptie

1 Staatsbosbeheer Regio Noord Trompsingel CX Groningen T Zwattepad Wandelroute in de boswachterij Schoonloo

2 Zwerven langs bos en beek De wandeling is nauwelijks drie kilometer lang en toch kun je er met gemak een halve dag of langer over doen. In de uitgestrekte bossen van Schoonloo is steeds iets nieuws te beleven. De stilte is er haast tastbaar, net als de nevels die tussen de sparren hangen. Telkens wanneer het donkere naaldbos somber dreigt te stemmen, wijken de bomen voor een schitterend ven of een stukje paarse heide. En alsof dat nog niet genoeg afwisseling is, doorkruist de route tweemaal de loop van de Elperstroom, een beek die door een schilderachtig, onvervalst Drents landschap slingert. De route is ongeveer 2,8 kilometer lang en gemarkeerd met witte paaltjes. Langs de route vindt u een aantal genummerde palen. De nummers verwijzen naar de beschrijving in deze folder. Delen van de route kunnen vooral in de winter en het vroege voorjaar nat zijn; laarzen zijn dan onmisbaar. De natste stukken kunt u vermijden door de omwegen te kiezen die op het kaartje zijn aangegeven. De route is niet geschikt voor rolstoelen en wandelwagens. 1 Elpermeer: afdruk van een ijsklomp Het Elpermeer is niet alleen het grootste ven van de boswachterij Schoonloo, het is ook op een bijzondere manier ontstaan. De ovale laagte is het overblijfsel van een pingo, een ijsheuvel zoals je die tegenwoordig nog kunt vinden in het noordpoolgebied. In Drenthe ontstonden ze in de laatste IJstijd, toen de bodem permanent bevroren was. Op plekken met veel water in de bodem vormde zich een grote ijsklomp, die de aarde tot een heuvel opdrukte. Toen het klimaat warmer werd en het ijs smolt, stortte de heuvel in en bleef een soort krater achter, die zich met water vulde. 2 Stroetma: begin van een beek De route kruist een langgerekte, smalle strook grasland begrensd door houtwallen. Die strook draagt de veelzeggende naam Stroetma. Ma is hetzelfde als made en betekent zoiets als drassig land. Madelanden zijn in Drenthe vanouds de landerijen langs de beek die te nat waren om er vee te weiden, maar wel geschikt om s zomers te hooien. Een stroet is een natte laagte die het begin van een beek vormt, in dit geval van de Elperstroom. Een echte

3 beek wordt het pas verder stroomafwaarts, maar hier verzamelt zich al wel water. Veel Drentse beken hebben van nature niet een duidelijke bron, maar ontstaan geleidelijk op deze manier. 3 De hangende spar Toen deze forse douglasspar omviel, bleef de stam precies in een takvork van een eik steken. Zo hangt hij nu over het pad, als symbool voor dit bosgedeelte. Dit stuk bos is namelijk een van de zestig bosreservaten in Nederland: plekken waar de beheerder niet ingrijpt, om te zien wat er dan gebeurt. Zoals de meeste bosreservaten bestaat ook dit reservaat uit bos waaraan je duidelijk kunt zien dat het is aangeplant. De vraag is hoe lang het erover doet om een natuurlijker aanzien te krijgen zonder dat de mens een handje helpt. Intussen laat de douglas alvast zien hoeveel waarde ontwortelde bomen hebben voor de natuur. De imposante wortelkluit is een groeiplaats voor allerlei planten, mossen en paddenstoelen en een ideale plek voor allerlei dieren om zich te verschuilen of een nest te bouwen. Onzichtbare grenzen De naam Zwattepad van deze wandelroute verwijst naar het Zwattewater, de tweede naam van het Elpermeer. Die heeft niet, zoals je zou denken, te maken met zwart water. Zwatte of zwat is een Drents woord dat grens of waterscheiding betekent. In deze omgeving ligt de waterscheiding tussen de beken die water naar het noorden afvoeren, zoals de Drentsche Aa, en de beken die naar het zuiden stromen, zoals de Elperstroom. Bovendien ligt het meer precies op de grens tussen de marken (dorpsgebieden) van de dorpen Elp en Schoonloo. Dat is nu nog de grens tussen de gemeenten Aa en Hunze en Midden-Drenthe. De dodaars, een klein soort fuut, is een kenmerkende broedvogel van de vennen in dit gebied.

4 4 Herstelde schoonheid Dit ven was door ontwatering uitgedroogd, maar heeft zich hersteld nadat afwaterende sloten zijn gedempt. Nu is het weer een natuurjuweeltje, vol veenmos en met in de vroege zomer de kenmerkende witte bolletjes van het veenpluis. Libellen in allerlei soorten en maten zijn er s zomers op jacht naar kleine insecten. 5 Karakteristieke keien Bij de aanplant van de Drentse staatsbossen zijn wegen aangelegd voor het beheer. Vaak zijn die bestraat met de veldkeitjes die tevoorschijn kwamen bij het ploegen van de grond als voorbereiding op de aanplant. De bodem van Drenthe zit er vol mee: souvenirs uit Scandinavië, meegevoerd door het ijs tijdens de voorlaatste IJstijd. Op een paar plekken zoals hier is nog zo n oorspronkelijke keienweg bewaard gebleven. 6 Gevarieerd bosbeeld De boswachterij Schoonloo is vanaf 1925 aangeplant voor de houtproductie. Dat betekende: rechte vakken met bomen van één soort en één leeftijd. Tegenwoordig streeft de beheerder naar een natuurlijker, meer gemengd beeld, met bomen van verschillende soorten en verschillende leeftijden door elkaar. Zo n bos is gezonder en er huizen meer soorten planten en dieren. Het bosgedeelte rechts voldoet al aardig aan dit beeld. Groot is het contrast met het dichte, donkere sparrenbos links. Toch heeft dat ook zijn bekoring; let bijvoorbeeld eens op de fraaie mostapijten.

5 Schoonlo

6 wandelroute slingerende loop en glooiende oevers teruggekregen. De percelen langs de beek ontwikkelen zich weer tot bloemrijk grasland. Iets verder stroomafwaarts liggen langs de Elperstroom schrale graslanden vol bijzondere planten zoals orchideeën en dotterbloem. Er leven bijzondere vogels zoals de grauwe klauwier en sinds een paar jaar is hier zelfs de zilveren maan, een zeldzame vlinder, teruggekeerd. Niet voor niets is het beekdal van de Elperstroom aangewezen als onderdeel van Natura 2000, het stelsel van de mooiste natuurgebieden in de Europese Unie. Ook dood hout leeft. 7 Scharrelaar voelt zich thuis Dassen voelen zich wonderwel thuis in de bossen van Schoonloo. Samen met de bossen van Grolloo en Hooghalen vormen deze het kerngebied van de das in Drenthe. Dassen bouwen hun burchten vaak in het bos, want ze houden van rust en stilte rond de woning. s Nachts gaan ze op zoek naar allerlei eetbaars. Op hun strooptochten bezoeken ze dan graag kleinschalige graslandgebieden zoals dit: daar is altijd wel wat te halen. 8 Elperstroom: natuur van topklasse Vanaf dit punt heeft de Elperstroom zijn natuurlijke 9 Gasleiding Deze brede baan met heide en jong bos is het tracé van een hoofdgasleiding van de Gasunie. Omdat de leiding altijd toegankelijk moet blijven, wordt de strook van tijd tot tijd open gekapt, zodat er geen hoogopgaand bos ontstaat. De gevarieerde structuur met zonnige open plekken is in trek bij vlinders en libellen. Ook de levendbarende hagedis komt hier graag. Informatie Het Zwattepad is één van de gemarkeerde wandelroutes van Staatsbosbeheer in de boswachterij Schoonloo. Alle routes vindt u op de Staatsbosbeheer-Falkplankaart Midden/ Drenthe (kaart nummer 10). Voor meer informatie kunt u terecht bij Staatsbosbeheer Middenveld, Ieberen 1, 9442 TJ Elp, telefoon , of op www. staatsbosbeheer.nl Staatsbosbeheer 2009 Tekst: Henk van den Brink Fotografie: Andries de la Lande Cremer Illustratie: Ulco Glimmerveen