De Moerputten. Wandelen. Hoog boven de witte waterlelies. Staatsbosbeheer, beheerseenheid De Meierij, Haanwijk 4a 5271 VG St.

Transcriptie

1 Staatsbosbeheer, beheerseenheid De Meierij, Haanwijk 4a 5271 VG St. Michielsgestel T Wandelen De Moerputten Hoog boven de witte waterlelies

2 Laagveenmoeras Hoog en droog door het veen In een grote ring om s Hertogenbosch ligt een uitgestrekte laagte die vroeger wel een paar maal per jaar onderliep als de Maas en Brabantse beken overstroomden. Daar ontstonden in de loop der eeuwen laagveenmoerassen waarvan de Moerputten er een is. Eind 19 e eeuw, begin 20 e eeuw werd uit het midden van dit moeras turf gestoken en te drogen gelegd op legakkers. De gedroogde turf werd niet Spannende, ondoordringbare moerasbossen met zilvergrijze wilgen, vochtige hooilanden met kleurige bloemen, over het land, maar over het water afgevoerd, daarom zijn er door dit moerassige gebied ook zo weinig een veenplas met velden gele plomp paden. De sporen van het turfsteken zijn allang weer en watergentiaan, vlinders, vogels, verdwenen in dicht moerasbos. De 30 ha grote plas amfibieën en dwars daar doorheen midden in het gebied is ontstaan bij de bouw van de spoorbrug. een okergele spoorbrug op grote In deze plas trekt de gele watergentiaan de aan- stenen dacht, ernaast pijlers. drijven Dat de is bolvormige het natuurgebied gele bloemen van de gele plomp en schitterende witte waterlelies. De Moerputten op loopafstand van Speciale wandelpaden maken het natte gebied toegankelijk s-hertogenbosch. In 2006 is de unieke spoorbrug uit de 19 e eeuw gerestaureerd, niet voor gebruik door treinen maar voor wandelaars. Een wandelpad leidt nu over dit industrieel erfgoed, van s Hertogenbosch naar Vlijmen. Met weids uitzicht over het moerasgebied dat tot 2006 voor iedereen gesloten was. De spoorbrug met afbladderende verf Wandelen Door de Moerputten lopen twee gemarkeerde wandelroutes. De rode wandelroute komt vanuit de stad en steekt door naar de Gementroute, een rondwandeling door het open landschap van de Gement, tussen Vught en s-hertogenbosch. In de Moerputten loopt hij een stukje over de oude spoordijk, door moerasbos en graslandjes. De blauwe route staat bekend als het Halve zolenpad, genoemd naar de trein die schoenonderdelen en leer transporteerde. Het is een korte rondwandeling, voornamelijk door moerasbos en over de spoordijk. De blauwe route over de brug is een lange rondwandeling dwars door het gebied en over de gerestaureerde en in 2006 opengestelde spoorbrug. Met deze openstelling is er ook een prachtige wandelverbinding ontstaan tussen s-hertogenbosch en Vlijmen. Via de Moerputtenweg en de Vlijmense weg komt u weer uit bij de rode route. De wandelroutes zijn niet geschikt voor rolstoelen en wandelwagentjes. In natte perioden is het verstandig om laarzen aan te doen.

3 VLIJMEN De spoorbrug met afbladderende verf Wandelen Door de Moerputten lopen twee gemarkeerde wandelroutes. De rode wandelroute komt vanuit de stad en steekt door naar de Gementroute, een rondwandeling door het open landschap van de Gement, tussen Vught en s-hertogenbosch. In de Moerputten loopt hij een stukje over de oude spoordijk, door moerasbos en graslandjes. De blauwe route staat bekend als het Halve zolenpad, genoemd naar de trein die schoenonderdelen en leer transporteerde. Het is een korte rondwandeling, voornamelijk door moerasbos en over de spoordijk. De blauwe route over de brug is een lange rondwandeling dwars door het gebied en over de gerestaureerde en in 2006 opengestelde spoorbrug. Met deze openstelling is er ook een prachtige wandelverbinding ontstaan tussen s-hertogenbosch en Vlijmen. Via de Moerputtenweg en de Vlijmense weg komt u weer uit bij de rode route. De wandelroutes zijn niet geschikt voor rolstoelen en wandelwagentjes. In natte perioden is het verstandig om laarzen aan te doen. Moerputtenweg Bosschesloot Ruidigerdreef

4 'S-HERTOGENBOSCH Vlijmense weg Laagveenmoeras In een grote ring om s Hertogenbosch ligt een uitgestrekte laagte die vroeger wel een paar maal per jaar onderliep als de Maas en Brabantse beken overstroomden. Daar ontstonden in de loop der eeuwen laagveenmoerassen waarvan de Moerputten er een is. Eind 19 e eeuw, begin 20 e eeuw werd uit het midden van dit moeras turf gestoken en te drogen gelegd op legakkers. De gedroogde turf werd niet over het land, maar over het water afgevoerd, daarom zijn er door dit moerassige gebied ook zo weinig paden. De sporen van het turfsteken zijn allang weer verdwenen in dicht moerasbos. De 30 ha grote plas midden in het gebied is ontstaan bij de bouw van de spoorbrug. In deze plas trekt de gele watergentiaan de aandacht, ernaast drijven de bolvormige gele bloemen van de gele plomp en schitterende witte waterlelies. Speciale wandelpaden maken het natte gebied toegankelijk Deutersestraat GEMENT TDK, Emmen

5 Pimpernel Rondom de natte kern en het moerasbos van de Moerputten liggen vochtige hooilanden. De bodem daar bevat maar weinig voedsel voor planten en wordt ook niet bemest. Daardoor groeien op deze schrale graslandjes bijzondere planten. De grote pimpernel bijvoorbeeld, een forse plant die van verre te herkennen is aan zijn donkerrode, bijna zwarte bolvormige bloemhoofdjes. In juni kleuren stukken van het hooiland zachtblauw van de blauwe knoop terwijl daartussen het felle paars van de spaanse ruiter en het knoopkruid oplicht. In de moerasbossen vallen de wilgenstruiken met hun zilvergrijze blad het meest op. Dode bomen steken met hun kale takken boven alles uit. Dat zijn ideale uitkijkplaatsen voor roofvogels. De spoorbrug gerestaureerd In de bloeitijd van de schoenenindustrie in de Langstraat bij Waalwijk is er een spoorlijn aangelegd van Lage Zwaluwe (Geertruidenberg) naar s-hertogenbosch. Dwars door het moeras van de Moerputten. De eerste trein reed er over in 1890, de laatste in De welijzeren vakwerk-spoorbrug met zijn brede gemetselde pijlers raakte daarna in verval. En het scheelde niet veel of hij was werkelijk gesloopt. Het is vooral te danken aan de federatie Behoudt de Langstraatspoorbruggen dat de brug net op tijd van de ondergang is gered en later tot Rijksmonument werd verklaard. Europese subsidie maakte de restauratie mogelijk. De restauratie moest de milieuvervuiling door afbladderende verf stoppen, en de spoorbrug geschikt maken voor veilig gebruik door wandelaars. Het werk heeft jaren geduurd en is met veel zorg uitgevoerd. De milieugevaarlijke loodmeniehoudende en bitumineuze verf is van de metalen brugdelen verwijderd. Tot die tijd kwam de afbladderende verf terecht in het water en de bodem. Het ijzerwerk is weer in de oorspronkelijke okerkleur geverfd en er is een nieuw loopdek over de bielzen gelegd. De brug is alleen bedoeld voor wandelaars. Kinderen onder de 12 jaar onder begeleiding van volwassenen. Het watergebied in de Moerputten is niet toegankelijk. Veengronden zijn kwetsbaar en kunnen gevaarlijk zijn. Honden altijd aangelijnd!

6 Pimpernelblauwtjes Twee zeldzame vlindersoorten die al enkele decennia uit Nederland verdwenen waren, zijn in 1990 weer uitgezet in de Moerputten. Het gaat om het pimpernelblauwtje en het donkere pimpernelblauwtje. Beide soorten zetten hun eitjes uitsluitend af op de bloemen van de grote pimpernel. De kleine rupsjes eten de bloem van binnenuit op en laten zich daarna op de grond vallen om een ander leven te beginnen. Ze scheiden een soort honingdauw af en worden als zoete hapjes door mieren meegevoerd naar het nest. Eenmaal daar leven de rupsen van het mierenbroed en groeien ze verder op tot ze in juni verpoppen. Eind juni, begin juli komen ze als vlinder uit het mierennest, waarna de pimpernelblauwtjes uitvliegen en op zoek gaan naar de grote pimpernel. Blauwborst Roofvogels hebben het naar hun zin in de ontoegankelijke moerasbossen. Buizerd, sperwer en boomvalk kunnen er in alle rust broeden. Spechten vinden nestruimte in dode bomen. En ook voor veel zangvogels is dit een ideaal gebied, in het voorjaar is het er een drukte van belang. Blauwborst en rietzanger broeden hier steevast. Zij houden precies van de afwisseling van bomen, bosjes, struiken en riet die hier te vinden is. In alle jaargetijden zijn er weer andere vogels te zien. In de Moerputten leven egels, wezels en bunzingen, en ook reeën zijn er regelmatig te zien. Boven het open water scheren talloze libellen, en tussen en op de grote bladeren van de waterlelies en gele plomp voelen kikkers zich thuis. Meer Informatie: Voor meer informatie, opmerkingen en excursie mogelijkheden: Staatsbosbeheer de Meijerij tel of kijk op Staatsbosbeheer auteursrechten voorbehouden Tekst: Staatsbosbeheer Fotografie: Chris van Swaay vlinderstichting Hans van Rixtel/George Burggraaf/Jan van de Kam Ilustraties: Ulco Glimmerveen