LIFE Dommeldal. Grensoverschrijdend werken aan Natura Van bron tot Hageven - De Plateaux

Transcriptie

1 LIFE Dommeldal Grensoverschrijdend werken aan Natura 2000 Van bron tot Hageven - De Plateaux

2 Natuurpunt en de vereniging Natuurmonumenten werken al jarenlang samen om de natuur in het Hageven en De Plateaux alle kansen te geven. Het project Life Dommeldal is een prachtig voorbeeld van hoe het Natura 2000 netwerk over de grenzen heen, in de praktijk, kan worden gerealiseerd. De Plateaux Vloeiweiden in de Watering Hageven Dankzij dit project is de natuur in het Dommeldal van Peer tot Valkenswaard, er beduidend beter van geworden. De typische Kempense natuur met zijn witte landduinen, paarse heiden, schitterende vennen, bloemrijke vloeiweiden, orchideeënrijke hooilanden en kletsnatte bossen kreeg een flinke duw in de rug. Heel wat bedreigde diersoorten zoals de mysterieuze nachtzwaluw, de ratelende rugstreeppad of het frêle gentiaanblauwtje kregen nieuwe kansen. In deze folder kom je te weten waarom de natuur zo belangrijk is voor het Dommeldal en welke werken werden uitgevoerd. Op de website van het project vind je kaart waarop vinden waar welke werken werden uitgevoerd. Veel leesplezier! Dommelvallei NGI Colofon Overname uit deze publicatie om nog meer mensen warm te maken voor het Dommeldal is toegelaten en wordt toegejuicht, wel dient steeds verwezen te worden naar deze publicatie en haar initiatiefnemer Natuurpunt. Deze publicatie is een initiatief van Natuurpunt en de vereniging Natuurmonumenten en werd gerealiseerd in het kader van het Europese project LIFE Dommeldal. Redactie: Joost Dewyspelaere en Michel Hendrix Grafische vormgeving: Natuurpunt Foto's: Coverfoto: Nieuw Klotven De Plateaux (NL) fotografen: Diane Appels, Michel Hendrix, David Verheyen, Hugo Willocx, Wim Dirckx, Joost Dewyspelaere, Dieder Plu, Leo Vaes, Theo Geuens, Albert Mertens, Natuurmonumenten verantwoordelijke uitgever: Chris Steenwegen, Natuurpunt, Coxiestraat 11, 2800 Mechelen Meer info en contact of Bezoekerscentrum Hageven Tussenstraat Neerpelt Telefoon Projectcoördinator Natuurpunt: Joost Dewyspelaere Coxiestraat Mechelen Projectcoördinator Vereniging Natuurmonumenten: Michel Hendrix Barrier 15a 5571TV Bergeijk T M m.hendrix@natuurmonumenten.nl

3 Grenspaal Dommelmoeras Wulp Natuurpunt en Natuurmonumenten werken over de grens heen aan natuur Oerkempense natuur Aan beide zijde van de grens is het Dommeldal een groot natuurgebied. De Dommel ontspringt via kleine beekloopjes ter hoogte van Peer en Helchteren op de noordkant van het Kempisch plateau. Jaarrond voert de Dommel veel bronwater af. Ter hoogte van de grens is de Dommel een middelgrote snelstromende beek. Eeuwenlang liep de Dommel door een immens heidelandschap, met opvallend veel landduinen en vennen. Langsheen de beek bevonden zich kleine nederzettingen met wat akkers en heel wat natte hooilanden. Het dorpsvee, vooral runderen en later schapen, graasde op de heide. Voor de lokale inwoners van de Dommeldorpen was armoede troef. Met de aanleg van de Kempische kanalen in Vlaanderen kwam er hoop op een betere toekomst. Met het Maaswater uit de kanalen konden productieve graslanden bevloeid worden. De vloeiweiden werden aangelegd. Natuurparel in verdrukking Door het eeuwenoud gebruik door onze voorouders ontwikkelde het Dommeldal zich tot een natuurparel met witte landduinen, paarse heiden, schitterende vennen, bloemrijke graslanden, moerassen en prachtige vloeiweiden. In deze leefgebieden - in wetenschappelijke termen habitats - voelen vele zeldzame planten en dieren zich thuis zoals de klokjesgentiaan, de beenbreek, het groentje, de nachtzwaluw en de rugstreeppad. Met de komst van de moderne landbouw is in de voorbije eeuw, heel wat natuur verdwenen. Vennen werden drooggelegd, heide omgeploegd en hooilanden werden beplant met populieren. Gelukkig kon deze trend gestopt worden en wordt nu hard gewerkt aan het herstel van de natuur. Omdat de natuur ook elders in Europa onder druk staat, heeft Europa het Natura 2000-netwerk afgebakend. Dit netwerk heeft tot doel de Europese topnatuur op lange termijn te beschermen.

4 LIFE LIFE is het natuurherstelprogramma van de Europese Commissie met als doel het Natura 2000-netwerk te versterken. Vernieuwende projecten met een grote meerwaarde voor natuur en mens worden goedgekeurd. LIFE Dommeldal is daar een goed voorbeeld van. Het project liep van 1 januari 2004 tot 30 september Het totale projectbudget is waarvan de Europese Commissie heeft bijgedragen. Doelstellingen De belangrijkste doelstelling van LIFE Dommeldal was het grensoverschrijdend grootschalig herstel van het heide- en beekdallandschap dat opgebouwd is uit verschillende Europese doelhabitats. Doelhabitat Habitatcode heide op landduin 2310 stuivend landduin 2330 voedselarm ven 3110 oevers van vennen 3130 kranswiervegetaties 3140 vochtige heide 4010 droge heide 4030 heischraal grasland blauwgrasland 6410 glanshaverhooiland 6510 overgangsveen 7140 galigaanmoeras 7210 natte bossen 91E0+ Hierbij hebben de volgende doelsoorten bijzondere aandacht gekregen: drijvende waterweegbree roerdomp woudaapje bruine kiekendief blauwborst nachtzwaluw boomleeuwerik duinpieper Een andere belangrijke doelstelling was het ook voor de mens aantrekkelijker maken van de gebieden. Een belangrijke eerste stap in de bescherming van de natuur is dat terreinen een bescherming moeten krijgen. Om deze reden werd hard gewerkt aan het verwerven van gronden die grote kansen bieden voor natuurherstel. Meer uitleg over deze habitats kan je vinden in gespecialiseerde literatuur en op het internet Landduinen Hageven

5 Landbouwgrond voor herstel Werk in uitvoering Zelfde landbouwgrond na herstel heide en vennen Heide in verdrukking Van de enorm uitgestrekte heidegebieden in de regio blijft niet veel meer over. Hier en daar liggen nog enkele stukken die aan vroeger deden denken zoals De Plateaux-Hageven. Hoger in de vallei van de Dommel is alle heide verdwenen. Op het Kempisch Plateau vind je enkel op de militaire domeinen nog heide. Deze resterende heidegebieden raken geïsoleerd en de planten- en diersoorten typisch voor vennen en heide krijgen het daardoor steeds moeilijker en dreigen uit te sterven. Een van de belangrijke acties in Life Dommeldal was dan ook om de heide in het Dommeldal maximale kansen te geven. Moderne landbouw midden op de heide In de jaren 40 van de vorige eeuw werd midden op De Plateaux, circa 60 voetbalvelden groot, de heide ontgonnen om er landbouwgrond van te maken. Hiermee werd een zeer karakteristiek en rijk stuk van De Plateaux letterlijk op de schop genomen. Om het geschikt te maken voor landbouw moest het stuk ook ontwaterd worden door ongeveer 5 km sloot. Hiermee werden niet enkel de akkers droog maar verdroogden ook de omringende natte heiden en vennen met verlies van zeldzame soorten als gevolg. Om zowel de verdroging als het verlies aan habitatoppervlakte te verminderen werd aan de landbouwers elders ruilgrond aangeboden. Hierna kon gestart worden met het herstel van vennen, natte- en droge heide en stuifzand. Hiervoor moest m³ voor heide veel te voedselrijke landbouwgrond afgevoerd worden. Daarna kon het reliëf hersteld worden. Hierdoor ontstonden een twaalftal vennen en mooie soortenrijke overgangen naar de drogere zandruggen daartussen. Oud landduin Hersteld landduin Stijve moerasweegbree

6 Herstel heidevennen en plaggen heide Bij de ontginning van de heide op De Plateaux en in het Hageven werden heel wat drainagegrachten gegraven waardoor heel wat vennen verdroogden. Natte heide viel droog en in plaats van heide kregen we een eentonige grasvlakte. Tijdens het Life project hebben we een tiental vennen heraangelegd, vooral in de buurt van de grens. Libellen zijn terug in hun nopjes. O.a. de zeer zeldzame bandheidelibel en de Kempense heidelibel laten zich net naast het wandelpad mooi bewonderen. Rond de vennen, maar ook elders in het Hageven en De Plateaux werd de vergraste heide, samen zo n 12 ha, geplagd. Bij het plaggen graaft men de zode af zodat de zaden van heide terug kunnen kiemen. Diverse planten van de heide kiemen massaal op de geplagde delen. In plaats van groen gras, vinden we nu volop paars bloeiende struikheide en dopheide. Soorten als zonnedauw, vleugeltjesbloem en klokjesgentiaan hebben het er ook weer naar hun zin. Een mooie boeiende heide is in volle ontwikkeling. Heideven voor herstel Zelfde heideven na herstel Kempense heidelibel

7 Bosomvorming naar heide Resultaat heide in wording Van heide naar bos en weer van bos naar heide In de loop der jaren zijn grote stukken heide stilaan verbost of zijn in het verleden bossen op de heide aangeplant. Hiermee verminderde niet enkel de oppervlakte waardevolle heide maar raakten ook de nog resterende stukken heide geïsoleerd. Door deze isolering begonnen veel soorten planten en dieren uit te sterven. Zo is nog gedurende de loop van dit project het zeer zeldzame en bijzondere vlindertje het gentiaanblauwtje uitgestorven op een geïsoleerd stukje heide op De Plateaux. Om dergelijke soorten typisch voor de heide weer een kans te geven, is het heel belangrijk dat de gebieden weer met elkaar verbonden worden. Daarom werd op De Plateaux- Hageven ongeveer 25 ha soortenarm bos gekapt en hersteld tot heide. Een nieuwe toekomst voor het gentiaanblauwtje is verzekerd. Heideblauwtje Klokjesgentiaan

8 Typische planten van heide waaronder zonnedauw kiemt na afgraven weide Eerste bloeiende heide twee jaar na herstel Resterheide Boomleeuwerik Heide-netwerk In het bovenstrooms deel van het Dommeldal verdween zo goed als alle heide. Enkel op de militaire domeinen waren nog grote heidevelden te vinden. De typische heidefauna en -flora boerde snel achteruit omdat de heidevelden geïsoleerd geraakten. De afstand tussen de verschillende heideterreinen werd te groot waardoor er geen uitwisseling meer mogelijk is, wat leidt tot uitsterven van deze soorten. Vooral voor de insecten is dit momenteel een probleem. Soorten als heivlinder, bruine eikenpage, heideblauwtje, kommavlinder staan op het punt uit te sterven in de regio. Wij zorgden dat ervoor dat er terug een netwerk kwam waarbij grotere heidegebieden via kleine heidegebieden met elkaar werden verbonden. In de bovenloop van de Bolisserbeek hebben we op drie plaatsen kleine heidegebieden hersteld. Op Resterheide (Hechtel-Eksel) en Heihuiskens (Peer) werd hiervoor monotone naaldhoutbossen gekapt. Door het strooisel te verwijderen (plaggen) kunnen de langlevende zaden van de heide terug kiemen. Door het herstellen van deze kleinere heidevelden, samen ongeveer 15 ha groot, hebben we stapstenen gerealiseerd waardoor alvast de twee grote heidegebieden op de militaire domeinen terug met mekaar in verbinding komen.

9 Dommelmoeras Een heel bijzonder stukje van het Hageven is het Dommelmoeras. De grote oppervlakte riet trekt tal van zeldzame rietvogels aan waaronder bv. de roerdomp, de bruine kiekendief en de snor. Het mooist is de westkant van het rietmoeras, daar komt heel wat grondwater aan de oppervlakte. Opstijgend grondwater noemen we in het natuurbeheer kwel. Kwel geeft een zeer bijzondere plantengroei die maar op een beperkt aantal plaatsen in Europa voorkomt. Een typische plant van dergelijke moerassen is de galigaan waardoor men zo n moeras een galigaan-moeras' is gaan noemen. Dank zij het Life project hebben we de oppervlakte van dit zeer zeldzaam moerastype heel wat groter gemaakt. Hiervoor verwijderden we een strook van het rietveld zodat de galigaan en andere zeldzame moerasplanten er kunnen gaan groeien. Omdat natuurlijk ook de rietvogels hun stek moeten hebben, hebben we aan de kant van de Dommel het rietveld uitgebreid. In een langgerekt weiland langsheen de Dommel hebben we laagten uitgegraven en de gehele zone werd natter gemaakt. Beenbreek, typische plant van kwelrijke natte heide Kwelzone overgang heide-dommelmoeras 2 jaar na plaggen Bruine kiekendief, broedvogel Dommelmoeras

10 Meer orchideeenrijke hooilanden Mooie bloemenrijke hooilanden zijn de trots van de Dommelvallei. Men vindt ze vooral bij Eksel. De overgang van heide naar de beekvallei is de plek waar vroeger over grote oppervlakten zogenaamde Blauwgraslanden voorkwamen. Van dit Europees zeldzame habitat komen in Vlaanderen nog maar enkele hectaren voor. Sinds begin de jaren negentig beheert Natuurpunt enkele van die graslanden. Na een jarenlange verwaarlozing zijn het intussen weer pareltjes geworden. Dank zij het Life project hebben we nog veel meer hooilanden kunnen herstellen. Om dit te realiseren hebben we hier en daar jong bos gekapt en werden de percelen terug maaiklaar gemaakt. Met aangepaste machines, aangekocht dankzij Life, kunnen we deze natte hooilanden makkelijker maaien. Toch blijft dit een hele klus waarvoor vele handen nodig zijn. De resultaten zijn verbluffend, meer dan 8 ha bloemrijke hooilanden zijn hersteld. Blauwgrasland met blauwe knoop Gevlekte orchis in een bloemrijk blauwgrasland Met deze rupstractor kunnen de blauwgraslanden gemaaid worden Moerassprinkhaan, typische bewoner van natte hooilanden

11 Voormalige maisakker 2 jaar na start begrazing Kleine parelmoervlinder is terug van weg geweest Broekbossen en begrazing Broekbossen Naast mooie hooilanden is de Dommelvallei ook gekend voor zijn mooie broekbossen. Soorten die hier van nature niet voorkomen (exoten) bedreigen echter steeds meer de mooie broekbossen. Tijdens het Life project werden zo veel mogelijk van deze exoten (vooral Amerikaanse vogelkers) verwijderd. Andere percelen waren beplant met sparren of populieren. Deze weinig natuurlijke bossen beïnvloeden de omliggende natuur. Een aantal van deze aanplantingen werd verwijderd. Dit kappen zorgde tijdelijk voor ravage' Na enkele jaren begonnen de meer natuurlijke broekbossen zich al te ontwikkelen. 20 ha broekbos krijgt hiermee een mooie toekomst. Weekendverblijven Helaas werden sommige delen van de vallei van de Dommel en Bolisserbeek ontsierd door weekendverblijven, waarvan de meeste al lange tijd niet meer werden gebruikt. Dankzij het Life project konden een twintigtal van de percelen worden aangekocht. Om de natuur meer kansen te geven werden de gebouwen afgebroken en werden exotische planten verwijderd. Begrazing Om de herstelde natuur op langere termijn goed te kunnen onderhouden werden heel wat rasters geplaatst. Begrazen is samen met maaien een van de belangrijkste beheersvormen die er voor zorgen dat heide en soortenrijk grasland niet verruigen. In het totaal werd niet minder dan 16 kilometer raster geplaatst. In de Dommelvallei en het Hageven kan hierdoor 55 ha begraasd worden. Voor de begrazing werken we zoveel mogelijk samen met plaatselijke landbouwers die er hun runderen kunnen laten grazen. Veelal worden de graslanden eerst gehooid zodat de graslanden er in de lente fleurig uit zien.

12 Vloeiweiden en wateringen In het midden van de 19e eeuw werden in de Vlaamse en Nederlandse Kempen op grote schaal vloeiweiden aangelegd. Deze vloeiweiden, of wateringen, werden aangelegd voor de productie van hooi, hooi dat vooral voor paarden werd gebruikt. Omdat de oorspronkelijke heidegrond niet voedselrijk genoeg was moest er bemest worden. Dit gebeurde door voedsel- en kalkrijk Maaswater, uit het kanaal op te brengen. Dat water werd aangevoerd vanaf Maastricht door een uitgebreid en vernuftig netwerk van kanalen en kanaaltjes. Op de hoogtij dagen waren er 2500 ha van deze vloeiweiden. Op deze weiden kon zich, dankzij de kalk, een zeer bloemenrijk en bijzonder type grasland ontwikkelen. Na ruim anderhalve eeuw, was er nog maar een fractie van over, nog enkele hectaren in Nederland (de Pelterheggen) en in Vlaanderen (Lommel-Kolonie). Het bewaren van deze bijzondere graslanden, met de bijzondere historische landbouwmethode als monument, was dan ook voor het Life project een van de belangrijkste doelen. De Pelterheggen Met trots heeft Natuurmonumenten het natuurmonument de Pelterheggen hersteld. De vloeiweiden-infrastructuur, zoals stuwen, duikers en aquaductjes waren dringend aan een opknapbeurt toe. Het weteren (bevloeien) werd stilaan onmogelijk doordat er altijd wel een onderdeel niet naar behoren functioneerde. Vrijwel alle stuwtjes en aquaductjes werden vernieuwd. Hierdoor kunnen de bijzondere bloemrijke hooilanden, met o.a. de fraai ogende brede orchis, weer optimaal beheerd worden zodat hun voortbestaan gegarandeerd is. Bovendien werd de oppervlakte vloeiweiden vrijwel verdubbeld in oppervlakte. Zo werd een verruigd deel, net aan Vlaamse zijde, hersteld tot vloeiweide. Verder werden ook enkele populierenaanplantingen gekapt zodat ook deze percelen kunnen uitgroeien tot een zee van bloemen. Via een nieuw pad door de vloeiweiden kan je daar nu volop van genieten. Herstel vloeiweiden Plaatsing nieuw aquaduct Herfsttijloos Brede orchis

13 Planten vloeiweiden en Lommelse watering Vloeiweiden Lommel-Kolonie Bij de teloorgang van de wateringhooilanden werd een deel van de vloeiweiden omgevormd tot moderne landbouwgrond. Intensief grasland of maïsakker was het resultaat. Gelukkig kon Natuurpunt dank zij Life Dommeldal een belangrijk brok van deze gronden aankopen. Om deze gronden terug tot vloeiweide te herstellen waren grote werken nodig. De typische wateringstructuur waardoor het water over de vloeiweidebedden kon geleid worden was immers door het herhaaldelijk ploegen verdwenen. Dankzij een goede samenwerking van het beheerteam met de Life arbeiders kon op een oppervlakte van niet minder dan 7 ha opnieuw een vloeiweide aangelegd worden. Omdat er jaarlijks bij het bevloeien, wat heel wat werk vergt van ons beheersteam, problemen waren met de sluisjes, werden over de gehele oppervlakte nieuwe sluisjes geplaatst. Ook hier hebben de fleurige hooilanden terug een rooskleurige toekomst. Knolsteenbreek Zwart blauwe rapunzel, plant in bloemrijke vloeiweiden Life arbeiders herstellen samen met het beheerteam de vloeiweiden Elke cm is belangrijk bij de heraanleg van de vloeiweiden

14 Geniet ervan! Op stap in Europese topnatuur in je buurt In alle gebieden van Life Dommeldal werd hard gewerkt om iedereen de kans te geven de Europese topnatuur te ontdekken. In het Hageven-De Plateaux werden de paden aangepast aan de nieuwe situatie. Met het herstellen van vennen en het vergroten van het Dommelmoeras ontstonden zones die meer rust vergden. Zo kwam er een nieuwe brug, een hangbrug, over de Dommel. Het nieuwe pad loopt vervolgens over een van de mooiste landduinen van het gebied. Op De Plateaux werd een rustzone gecreëerd rond de nieuw aangelegde vennen op de voormalige landbouwenclave. Vogels kan je mooi gade slaan vanuit een nieuw ingerichte observatieheuvel. Doorheen bos en nieuwe heideterreinen vervangt een kronkelend spannend pad de rechte boswegen. Met de nieuwe wandelfolder kan je deze nieuwe paden ontdekken. Vergeet ook niet een bezoek te brengen aan het bezoekerscentrum Hageven. De nieuwe tentoonstelling geeft je info over de natuur in het Hageven en De Plateaux in het algemeen en over de vennen in het bijzonder. In het landschappelijk prachtige deel van de Dommelvallei tussen de dorpen Eksel, Wijchmaal en Molhem was het tot op heden niet mogelijk om een wandeling te maken. Door de aanleg van twee bruggen en enkele km nieuw pad, aangelegd door het Life project is dit nu wel mogelijk. Deze wandeling wordt enorm gesmaakt. Het wandelpad loopt door prachtige broekbossen, doorheen een blauwgrasland en je kan ook genieten van een kleinschalig gevarieerd landschap. Wil je in de vroege lente genieten van duizenden krokussen dan raden we je aan om op stap te gaan in de Vloeiweiden van Lommel kolonie Later in de zomer tovert de natuur deze graslanden om in een bloemenzee die op een alpenweide lijkt. In het wateringhuis krijg je een idee over hoe de watering werkt en hoe het beheer wordt uitgevoerd. En wil je in de herfst genieten van het toetje van de natuur dan kan men vanaf het nieuwe pad over de Pelterheggen genieten van tienduizenden herfsttijlozen. Klokjesgentiaan Herfsttijloos Levendbarende hagedis Heikikker

15 Resultaten Actie Land Oppervlakte Aankoop van gronden BE 82 ha Pachtvrij maken landbouwenclave De Plateaux Herstel heide en vennen op voormalige landbouwgrond NL NL Herstel vennen op heide BE en NL 8 ha 9 ha 43 ha Verbeteren kwaliteit heide BE en NL 37 ha Uitbreiden heide oostzijde Hageven BE 4 ha Vergroten Dommelmoeras BE 11 ha Herstel vloeiweide-systeem Pelterheggen Vergroten bloemenrijk grasland op Pelterheggen Heraanleg vloeiweide Lommel Kolonie Herstel natte orchideeënrijke graslanden Dommelvallei NL NL BE BE volledig Herstel natte bossen Dommelvallei BE 20 ha Herontwikkelen heide in brongebied Dommelvallei Plaatsen raster ten behoeve van begrazing Vernatuurlijken voormalige weekendverblijven Waar deze werken zijn uitgevoerd vind je op website van het project. BE BE BE 6 ha 7 ha 8 ha 15 ha 18 km 22 stuks Een goede thuis Dankzij LIFE Dommeldal hebben een aantal bedreigde soorten een goede thuis gekregen en is hun voorbestaan verzekerd op lange termijn. Als geheugensteuntje hierbij vast een lijst met successen: glanshaverhooiland Pelterheggen is verdubbeld met als eerste successen toename van o.a. herfsttijloos en gulden sleutelbloem en terugkeer van knolsteenbreek ca. 70 hectare heidehabitat hersteld op De Plateaux met als eerste successen een enorme vergroting van het areaal vochtige- en droge heide, landduinen en zwakgebufferde vennen Nachtzwaluwen die zijn toegenomen areaal voor de levendbarende hagedis en de heidekikker is fors toegenomen Nieuw vestiging van het zeer zeldzame heidekartelblad terugkeer van ronde zonnedauw forse toename van het aantal klokjesgentianen (belangrijk voor het gentiaanblauwtje!) heivlinder en blauwvleugelsprinkhaan kunnen terug migreren tussen de heideterreinen orchideeën in de blauwgraslanden nemen toe kleine parelmoervlinder heeft weer een thuis gevonden in de Dommelvallei. Door het LIFE-project is het Dommeldal van bron tot Hageven/De Plateaux terug een belangrijk kerngebied geworden voor deze soorten en nog vele andere. Hierdoor is het Natura 2000-netwerk in de grensregio enorm versterkt.

16 Word lid van Natuurpunt! Samen met ruim gezinnen geef je zo een krachtig signaal aan de overheid en dat stelt ons in staat om méér natuur te beschermen. Het lidgeld bedraagt 24 euro voor het hele gezin. Je kan lid worden door 24 euro over te schrijven op rekeningnummer (IBAN = BE BIC = GEBABEBB) Je geniet van volgende voordelen: Je ontvangt 4 keer per jaar Natuur.blad, ons ledenblad boordevol informatie over de natuur in Vlaanderen. De plaatselijke afdeling nodigt je uit om deel te nemen aan haar activiteiten. Je blijft op de hoogte via een nieuwsbrief of een lokaal contactblad. Je kan met het hele gezin gratis deelnemen aan alle geleide wandelingen en fietstochten van Natuurpunt. Je geniet 10% ledenkorting bij aankoop van boeken, verrekijkers e.a. producten in de Natuur punt - winkel. EEN PLUSPUNT VOOR DE NATUUR Je ontvangt een welkomstpakket met daarin onze fraaie Natuur.gids met 66 uitgestippelde wandelingen en fietstochten in de mooiste natuurgebieden van België. In het welkomstpakket vind je ook een CD met de meest voorkomende vogelgeluiden. Galloway rund Gulden sleutelbloem Doe mee met Natuurmonumenten Natuurmonumenten komt op voor natuur in Nederland. Met hart en ziel en al meer dan honderd jaar. Dat is en blijft hard nodig. Voor een leefbare toekomst van mens en natuur. Daarom verwerven en beheren we natuurgebieden zoals De Plateaux. Inmiddels beheren we vele honderden gebieden. Uw steun is daarbij hard nodig. Doe mee, geef op giro Of word lid, het kan al vanaf twee euro per maand. Ga naar Natuurmonumenten Postbus ZS s-graveland De Plateaux