Inhoudsopgave Inleiding...3 Doelen voor de kinderen:...3 Aansluitende kerndoelen:...3 Aansluitende leerlijnen:...4 Onze doelen:...

Transcriptie

1

2 Inhoudsopgave Inleiding...3 Doelen voor de kinderen:...3 Aansluitende kerndoelen:...3 Aansluitende leerlijnen:...4 Onze doelen:...4 Voorbeeld plan van aanpak...4 Opbouw van het lesmateriaal:...5 Carnaval...6 Samen een echte carnavalswagen bouwen...7 De materialen en technieken voor het bouwen van een praalwagen...8 Stap 1: het frame...8 Stap 2: hoe ga je het vorm geven?...8 Stap 3: hoe werk je het geheel netjes af?...9 Les: ontwerpen...10 Les: geschiedenis carnaval...11 Les: Statische en dynamische constructies...12 Materialen...12 Verbindingen...12 Overbrengingen...13 Een statisch bouwwerk met dynamische elementen...14 Les: bewegingen...15 Les: constructieles...16 Profielen onderzoek en constructie...16 Foto s bezoek bouwhal s-hertogenbosch Brief aan de ouders

3 3 Inleiding Wij zijn hoofdfase studenten van de PABO s-hertogenbosch. Wij hebben de opdracht gekregen om samen met een basisschoolgroep aan de slag te gaan om een praalwagen te maken/bouwen en mee te doen aan de Oeteldonkse kinderoptocht. Dit doen wij in samenwerking met TechXperience (dit is een platform in de regio Den Bosch over techniek voor studenten, bedrijven en scholen) en het Ministerie van Jeugdzaken van de Oeteldonkse Club. TechXperience heeft voor de Oeteldonkse basisscholen een budget van 111,11. Hiervan willen wij de praalwagen maken, waarmee wij samen met de kinderen de kinderoptocht zullen aanvullen. Het is de bedoeling dat de voorbereiding 3 lessen (van ongeveer driekwartier) duurt (1 inleidingsles en 2 technieklessen). Vervolgens gaan de kinderen in groepjes van 5 á 6 kinderen aan de slag met de praalwagen wat naar o.i. 15 á 20 uur duurt. Dit project doen wij natuurlijk niet zomaar. Vandaar dat we voor de kinderen en onszelf doelen hebben opgesteld (zie onderstaande doelen). Wij denken dat deze zullen terugkomen in het hele project. Aan het einde van de handleiding, vindt u een evaluatieformulier (zie bijlage 6 + 7). Wij zouden het fijn vinden als u deze invult, zodat wij dit kunnen gebruiken in ons eigen product en weten waar we de volgende keer op moeten letten/rekening mee moeten houden. We hopen dat u zelf ook veel plezier beleeft aan deze lessen en als u vragen heeft, kunt u altijd mailen naar de Oeteldonkse Club of TechXperience. ( Doelen voor de kinderen: - de kinderen leren samenwerken - de kinderen zijn gedurende meerdere weken bezig met een vakoverstijgend project - de leerlingen leren bij producten uit hun eigen omgeving relaties te leggen tussen de werking, de vorm en het materiaalgebruik - de leerlingen leren oplossingen voor technische problemen te ontwerpen, deze uit te voeren en te evalueren - kinderen leren dat techniek heel leuk kan zijn - kinderen leren dat techniek vaker voorkomt dan ze denken - kinderen leren wat Oeteldonkse carnaval inhoudt - kinderen leren verschillende bewegingsvormen - kinderen leren verschillende constructievormen Aansluitende kerndoelen: - kerndoel 42: de leerlingen leren onderzoek doen aan materialen en natuurkundige verschijnselen, zoals licht, geluid, elektriciteit, kracht, magnetisme en temperatuur - kerndoel 44: de leerlingen leren bij producten uit hun eigen omgeving relaties te leggen tussen de werking, de vorm en het materiaalgebruik - kerndoel 45: de leerlingen leren oplossingen voor technische problemen te ontwerpen, deze uit te voeren en te evalueren -

4 4 Aansluitende leerlijnen: - materialen en gereedschappen - technische inzichten - producten Onze doelen: - bewegende voorwerpen op de praalwagen hebben - een praalwagen hebben om mee te lopen met de Oeteldonkse kinderoptocht - zoveel mogelijk uit de kinderen halen - werkt vakdoorsnijdend/vakoverstijgend bijvoorbeeld door het uitvoeren van een project - kinderen proberen enthousiast te maken voor techniek - de wereld in de basisschool halen - maakt een adequate tijdsplanning voor een onderwijsactiviteit - maakt kinderen duidelijk wat de taken en opdrachten zijn, welke activiteiten de leerkracht van hen verwacht en wat de kinderen van de leerkracht kunnen verwachten - legt duidelijk uit welke leerdoelen de leerkracht met de kinderen nastreeft - de leerkracht stemt zijn/haar onderwijs zoveel mogelijk af door variatie in instructiemodellen, opdrachten, speel- en leertaken om recht te doen aan verschillen tussen kinderen - maakt bewust gebruik van verschillende werkvormen en begeleidingswijzen om gedeelde of zelfsturing te bevorderen en helpt kinderen leertaken met succes af te ronden - geeft inhoudelijke feedback op door het kind gemaakte producten en doorlopen processen - de leerkracht besteedt bij zijn/haar onderwijsactiviteit aandacht aan proces- en productevaluatie met de kinderen en past hier de opvolgende onderwijsactiviteiten aan Voorbeeld plan van aanpak - groep kiezen die een carnavalswagen wil maken - met de groepsleerkracht bespreken: o hoeveel en welke lestijden eraan gewerkt kan worden o waar de carnavalswagen gebouwd gaat worden o welke materialen er allemaal op de stageschool beschikbaar zijn o wie de voorafgaande lessen geeft: de groepsleerkracht of wij o een brainstorm met de kinderen over wat het onderwerp van de carnavalswagen wordt o a.d.h.v. de ideeën van de brainstorm een thema uitkiezen o een brief aan de kinderen mee geven met uitleg over het thema en vragen of ze thuis materialen hebben die we mogen gebruiken o plan van aanpak maken waarin per les uitgelegd worden welke materialen er nodig zijn o beginnen aan voorafgaande lessen o Zorgen dat transport naar en van de Kinderoptocht word geregeld - organisatie regelen. Mogelijkheden: o bouwen met de gehele klas. Regel dan minimaal 1 ouder voor 5 kinderen. Maak in dit geval een duidelijk plan van aanpak, waarin je voor ogen hebt, wat ieder groepje van 5 kinderen die les doet.

5 5 o het is ook mogelijk de klas in ongeveer 3 groepen te verdelen, zodat je iedere week bouwt met een groep van bijvoorbeeld 10 kinderen. Wanneer je niet bij ieder creatief uur als leerkracht aanwezig kunt zijn, zorg je voor vervanging. Denk hierbij aan ouders of andere leerkrachten. Ook hierbij is het belangrijk een duidelijk plan van aanpak te hebben. In dit geval moet je ook een andere opdracht voor de andere twee andere groepen hebben. o deze groepen kun je indelen n.a.v. een sociogram. Bekijk wie er goed en minder goed samen kunnen werken en vermijd conflictsituaties. Op deze manier heb je een goed beeld van de beginsituatie. o maak duidelijke regels, zodat alles naar wens verloopt. o zorg er voor dat je aan de hand van het plan van aanpak, alle materialen verzamelt, zodat leerlingen aan de slag kunnen. Opbouw van het lesmateriaal: Overzichtsdocument met doelen en achtergrond Bijlagen: document met de lessen handleidingen voor de lessen. een powerpointpresentatie voor de ontwerples.

6 6 Carnaval Wat is Carnaval? Ieder jaar wordt er in februari in bepaalde gebieden volop gefeest. Het is dan carnaval. Met carnaval staat de wereld even flink op z n kop! In Brabant en Limburg wordt er het hardst gefeest, maar carnaval begint zich ook te verspreiden naar andere provincies van Nederland. Met carnaval mag je even lekker gek doen. Iedereen trekt gekke kleren aan (in iedere plaats verschilt het in hoeverre je je uitbundig verkleedt) en gaat verkleed als indiaan, zeerover. Prinses of andere figuren. Van s ochtends tot diep in de nacht wordt er gefeest, drie dagen lang! De burgemeester heeft met carnaval even niets te zeggen. Nee, Prins Carnaval is nu de baas! Ook alle dorpsnamen zijn ineens veranderd. Den Bosch heet deze dagen Oeteldonk, Eindhoven verandert in Lampegat en Rosmalen krijgt de naam Zandhazendurp. Het ontstaan van carnaval Het carnavalsfeest is al honderden jaren oud. Hoe oud het precies is, dat weten we niet. Maar we weten wel dat de oude Grieken hun wijngod Dyonisos op een schip met wielen rond reden. En dat de Romeinen een feest vierden waarbij ze zich ook verkleedden. De Germanen vierden een feest in februari, omdat de zon dan weer langer ging schijnen. Ze waren blij dat de lange, koude winter weer voorbij was. De winter was voor de Germanen de moeilijkste tijd van het jaar. Er groeide niets meer en er was dan ook bijna niets te eten. De mensen waren dan ook ieder jaar weer dankbaar dat de zon langer ging schijnen en dat het warmer werd. De goden werden daarvoor bedankt en de boze geesten, die voor de kou hadden gezorgd probeerde men te verdrijven. Iedereen hoopte dat de planten weer zouden gaan groeien, dat er weer voldoende eten zou komen.

7 7 Samen een echte carnavalswagen bouwen Elk jaar is op de dinsdag van carnaval een kinderoptocht. Hierin lopen kinderen met een leuk wagentje mee. Wij gaan samen met jullie een ECHTE wagen bouwen. Dit wordt geen gewone wagen, want wij willen aan heel Oeteldonk laten zien dat wij een echte mooie wagen hebben gebouwd. Er is één voorwaarde, er moet iets op de wagen bewegen. Om een wagen te kunnen bouwen moeten we een aantal stappen doorlopen. Om deze stappen te verduidelijken hebben we een PowerPoint presentatie (PowerPoint voor het maken van de carnavalswagen) gemaakt, met foto s en voorbeelden. Tips voor het ontwerp: - laat kinderen nadenken over het verhaal van de wagen - laat kinderen nadenken: Hoe wil je de wagen maken? - laat kinderen nadenken over, simpele constructies Ontwerpen - eerst gaan we een leuk thema bedenken. - dan gaan we een thema uitkiezen en maken we (de leerkrachten) hier een proefontwerp van - als we het echte ontwerp hebben, zijn we klaar om te gaan bouwen Experimenteren - we gaan verschillende bewegingen bekijken, en zelf proberen - we gaan kijken naar de constructie van de wagen - we gaan materialen verzamelen Bouwen Nu kan het echte werk gaan beginnen.

8 8 De materialen en technieken voor het bouwen van een praalwagen Wanneer je met kinderen een praalwagen gaat bouwen moet je er rekening mee houden dat materiaal veilig is om mee te werken. Er kunnen dan ook niet alle technieken worden gebruikt die volwassenen gebruiken bij het bouwen van een praalwagen. Het volgende stappenplan geeft een idee met welke materialen je kunt werken en hoe je hiermee te werk kan gaan. Stap 1: het frame Wanneer je het ontwerp van de kar klaar is, kun je gaan kijken hoe je een stevig frame kunt maken als basis voor de constructie. Ieder frame ziet er anders uit, dat hangt af van het ontwerp. Voor de materialen van het frame zou je bijvoorbeeld gebruik kunnen maken van hout en spijkers of van pvc buizen en tape of verbindingsstukjes. Dit is materiaal waar de kinderen veilig mee kunnen werken en wat voldoende stevigheid biedt. (Een betonijzeren frame dat vaak gebruikt word bij praalwagens wordt door volwassenen dan gelast. Bij het werken met kinderen is dit onveilig en brandgevaarlijk.) Stap 2: hoe ga je het vorm geven? Voor de vormgeving kan je verschillende technieken gebruiken: - kippengaas en papier-maché Wanneer het frame klaar is zou je het vorm kunnen geven met kippengaas. Met kippengaas kun je de vormen die je wilt creëren gemakkelijk buigen. Je kunt dit met kleine oppervlaktes doen maar ook met grote. Daarnaast kun je het ook nog knippen om daar daarna weer een nieuwe vorm van te maken. Let hierbij natuurlijk wel op de scherpe randjes, zeker wanneer kinderen hiermee werken. Kippengaas is het makkelijkst te knippen met een tangetje. Het kippengaas kan je bijv. vast zetten met behulp van fijn ijzerdraad. Dit draai je om de twee losse stukken kippengaas heen zodat het aan elkaar blijft zitten. Op het kippengaas gaat een laagje tape om het geheel te verstevigen en zodat de papier-maché beter hecht. Dan kan je met kranten of telefoongidsen en behangerslijm 1 of 2 lagen papiermaché aanbrengen. Dit moet nu drogen, hoe lang dit duurt, heeft te maken met de temperatuur in de ruimte en de luchtvochtigheid. Als de laag kranten of telefoongidsen gedroogd is, breng je een laag wit papier aan. - schuimrubber Schuimrubber is ook materiaal dat je kunt gebruiken om een vorm uit te snijden. Hiermee kan je ook het kippengaas eerst opvullen en dan een laagje papier-maché er overheen. - tempex Voor de vormgeving kan je ook tempex gebruiken. Om ervoor te zorgen dat niet alles onder de tempex komt te liggen snij je de gewenste vorm uit tempex met een warme elektrische draad. - karton Met grote stukken karton en tape kan je ook vormen aanbrengen op het frame. Bijv. Als je een frame hebt van houten latjes dan kan je hier vrij eenvoudig stukken karton aan bevestigen.

9 Stap 3: hoe werk je het geheel netjes af? Als de vormgeving klaar is kun je gaan verven. Eerst breng je een basislaag verf op. Als deze gedroogd is breng je een tweede laag aan. Als deze droog zijn, kun je details aan gaan brengen. 9

10 10 Les: ontwerpen Het thema van Oeteldonk is dit jaar: stikt r d n droak mee. Het is leuk om hier iets mee te bedenken, maar dit thema is niet verplicht voor de jeugd, dus een ander thema voor de praalwagen is ook goed. Om een thema te bedenken gaan we eerst brainstormen. Hiervoor hebben we een opdrachtenblad gemaakt (zie bijlage 1). Als eerste maken de kinderen in kleine groepjes opdracht 1, daarna met de hele klas de onderwerpen brainstormen en kiezen een thema uit (opdracht 2) en als laatste maken ze een schets van een praalwagen. Thema praalwagen

11 11 Les: geschiedenis carnaval Voor welke groep : Wanneer : Wat? : geschiedenisles over carnaval Tijdsduur : de les duurt ongeveer een uur Materialen Doel van de les Didactische werkvorm Beginsituatie : : liedje en nou die handjes, de lucht in, theorie over carnaval, kwartetspel voor ieder groepje : de kinderen leren meer over de achtergrond van carnaval : inleiding (ongeveer 10 minuten): klassikaal, kern (ongeveer 20 á 25 minuten): in groepjes en later presenteren, afsluiting (ongeveer 20 á 25 minuten) De opzet van de les: Als eerste krijgen de kinderen het liedje en nou die handjes, de lucht in te horen en mogen ze meezingen. Zo kunnen ze alvast de sfeer van carnaval proeven en in de stemming komen. Na het liedje bespreek je waar de kinderen aan denken als ze dit lied horen (carnaval), waar gaat het lied over, wat is carnaval en waarom wordt het gevierd? Na het kort bespreken van het liedje, worden de kinderen in groepjes ingedeeld. Per groepje krijgen ze een stukje theorie dat gaat over een onderdeel van carnaval (zie bijlage 2). Zij gaan een aantal punten opschrijven die zij straks gaan vertellen aan de klas. Ze presenteren dus hun onderdeel aan de anderen. Dit doet ieder groepje en zo krijgt iedereen over elk onderdeel wat te weten. De kinderen hebben zich nu meer verdiept in carnaval en mogen nu even ontspannen maar ondertussen toch nog meer carnaval bezig zijn. In kleine groepjes spelen ze het spel kwartet (zie bijlage 3). Aan het einde van de les horen de kinderen nog een keer het liedje en nou die handjes, de lucht in en mogen de kinderen eventueel in de polonaise lopen.

12 12 Les: Statische en dynamische constructies Bij een statische constructie zijn de onderdelen vast met elkaar verbonden (bijvoorbeeld schoolgebouw, lantaarnpaal en stapelbed). Bij een dynamische constructie zijn de onderdelen vast en of beweegbaar met elkaar verbonden (bijvoorbeeld een naaimachine en een zweefmolen). De meeste constructies zijn een combinatie van statische en dynamische elementen. De wijze waarop onderdelen beweegbaar met elkaar verbonden zijn en de functie van de beweegbare verbindingen, zijn zeer verschillend. Voorbeelden: De pianoklep, het tuinhek, deksel van de koektrommel kunnen bewegen. Ze zijn scharnierend met elkaar verbonden, zodat ze open en dicht kunnen. Kenmerkend van deze voorbeelden is dat het ene onderdeel geen beweging overbrengt op het andere onderdeel. Bij een schrijfmachine en een ophaalbrug zijn er onderdelen die beweging op andere delen overbrengen. De beweging is dan relatief van korte duur. Materialen Materialen hebben verschillende eigenschappen. Om te weten welke materialen bruikbaar zijn om een dynamische constructie mee te bouwen, moet je rekening houden met deze eigenschappen: Sterkte Is het bestand tegen grote trek- of duwkrachten? Hardheid Is het gemakkelijk te beschadigen? Brandbaarheid Vat het gemakkelijk vlam? Gewicht Hoeveel weegt het? Bewerkbaarheid Is het gemakkelijk met gereedschap te bewerken? Milieu en Is het duurzaam te maken of kan het snel rotten of weersbestendigheid roesten? Herbruikbaar Is het materiaal opnieuw te gebruiken? Milieuvriendelijk Brengt het produceren, bewerken en verwerken schade toe aan het milieu? Prijs Wat kosten de materialen/bewerking en verwerking? Verbindingen Van alle voorwerpen en bouwsels die uit onderdelen bestaan zijn de onderdelen op een of andere wijze met elkaar verbonden. Al deze verbindingen zijn op een van de volgende manieren tot stand gekomen. In een verbinding kun je ook een beweging plaatsen. Er zijn verschillende vormen van verbindingen: Vormverbinding: Twee onderdelen worden aan elkaar gehecht (bijvoorbeeld een dop op een fles). Voorwerpverbinding: Een extra voorwerp brengt een verbinding van onderdelen tot stand. (bijvoorbeeld spijker of bout) Materiaalverbinding: Extra materiaal zorgt voor de verbinding van de onderdelen. (bijvoorbeeld lijm, specie en naaigaren) Verbindingen hebben allerlei eigenschappen waarmee je rekening moet houden. Het kiezen van de juiste verbinding is, gelet op het gebruiksdoel, een belangrijke zaak. Wanneer het gebruiksdoel beweging mogelijk moet maken, kun je aan de volgende voorbeelden denken: De strijkplank is inklapbaar en in hoogte verstelbaar. Beweging is niet beperkt tot scharnieren.

13 13 Moet de verbinding de beweging doorgeven? Denk dan aan wielen, snaren, banden en dergelijke. Overbrengingen De mens heeft allerlei constructies bedacht en bedenkt nog steeds nieuwe, waarvan onderdelen op de een of andere manier kunnen bewegen. We noemen ze machines, apparaten, toestellen, werktuigen en gereedschappen. Om in beweging te komen, worden ze aangedreven door een krachtbron. Bijvoorbeeld door spierkracht, door een electro-, diesel- of benzinemotor. De boor, het fietswiel, de wasmachine en het slijpwiel draaien rond. De naald van een naaimachine, de decoupeerzaag, het rolluik en de hefbrug gaan op en neer. De remblokjes op de fiets, een vlakschuurmachine, een rolhek en een schuifdeur gaan heen en weer. De voorbeelden laten zien dat er een onderscheid is tussen een draaiende beweging en een rechtlijnige beweging. Om beweging van het ene onderdeel op het andere over te brengen, wordt gebruik gemaakt van een overbrenging. In constructies gebruik je vaak veel soorten overbrengingen: - van ronddraaiende naar ronddraaiende beweging - van ronddraaiende naar rechtlijnige beweging - van rechtlijnige naar ronddraaiende beweging - van rechtlijnige naar rechtlijnige beweging - het veranderen van de draairichting. Elk van deze soorten overbrengingen staan hieronder uitgewerkt: - Van ronddraaiende naar ronddraaiende beweging: Ronddraaiende bewegingen vind je onder andere bij een uurwerk, een slagroomklopper en een draaimolen. Voor het overbrengen van een draaiende beweging kun je o.a. gebruik maken van: o rechte tandwielen: De tanden van twee tandwielen grijpen precies in elkaar, waardoor de een de ander in beweging brengt. Tandwielen slippen niet en kunnen grote krachten overbrengen, zoals in een elektrische boormachine. Vroeger maakte men tandwielen van hout. Tegenwoordig meestal van metaal of kunststof. o kettingwielen: Er zijn situaties waarin twee wielen (assen) zich ver van elkaar bevinden. Het is dan niet handig om de afstand met allerlei wielen te overbruggen. De constructie wordt te zwaar en het kost te veel energie. Een oplossing bieden kettingwielen. Kettingwielen zijn tandwielen die door een ketting met elkaar verbonden zijn. Een ketting bestaat uit schakels, waarin de tanden van de kettingwielen grijpen. De bekendste ketting is de fietsketting. o snaarwielen en riemschijven: Met snaarwielen en riemschijven kunnen grotere afstanden worden overbrugd. Een snaarwiel is een wiel met een groef. Twee snaarwielen worden met elkaar verbonden door een snaar. Vaak heeft deze snaar in doorsnee en V-vorm. Vandaar de naam: V-snaar. Bij een directe overbrenging zet je de wielen direct tegen elkaar. Bij een indirecte overbrenging moet je gebruik maken van een snaar, riem, ketting of stang. Het wiel dat

14 14 voor de beweging zorgt, is het aandrijfwiel. Het wiel dat wordt aangedreven, is het volgwiel. - Van ronddraaiende naar rechtlijnige beweging: Als je aan de houder van een Prittstift draait, gaat de stift op en neer. De spanbek van een bankschroef gaat heen en weer door aan een spindel te draaien. Draai je aan het wiel van een naaimachine, gaat de naald op en neer. - Van draaiende naar een rechtlijnige beweging: Voor het overbrengen van een draaiende naar een rechtlijnige beweging kun je o.a. gebruik maken van: o krukas en aandrijfstang: De krukas maakt een ronddraaiende beweging. Door de U-vorm van een krukas kan een aandrijfstang op en neer gaan. Bij de zaagmolen is deze stang verbonden met de zaag, die zo een op en neergaande beweging maakt. o rondsel en tandheugel: Een rondsel is een klein tandwiel. Een tandheugel is een platte stang, met aan 1 kant tanden. Eigenlijk is het een tandwiel dat je hebt open gebogen en rechtgemaakt. Als je hem namelijk in een cirkel zou buigen, heb je een tandwiel. Als het rondsel draait, gaat de tandheugel heen en weer. o windas: Een windas is een as waarmee je een touw of kabel kunt opwinden. Uit een waterput haal je de emmer omhoog door een touw met een windas op te winden. - Van rechtlijnige naar ronddraaiende beweging: Voor een deel gebruik je hier dezelfde overbrengingen, zoals de windas. Een voorbeeld hiervan zie je bij een slingeruurwerk. Het gewicht van een slingeruurwerk dat langzaam rechtlijnig naar beneden zakt, zal de tandwielen in draaiende beweging brengen. Een ander voorbeeld is het om de as van een tol gewonden touw. Door hier hard, rechtlijnig aan te trekken, gaat de tol draaien. - Van rechtlijnige naar rechtlijnige beweging De overbrenging van de ene rechtlijnige naar de andere rechtlijnige beweging komt vaker voor dan je misschien zou denken. In veel apparaten, machines en werktuigen wordt gebruik gemaakt van deze soort beweging. Voorbeelden: o touwen, kabels en katrollen (hefbrug) o hefbomen (brievenweger) Een statisch bouwwerk met dynamische elementen Ons doel is duidelijk. Wij gaan met een klas kinderen een statisch bouwwerk maken, met daarin verwerkte dynamische elementen. Na bovenstaande theorie op een rijtje te hebben gezet, hebben wij een duidelijk voorbeeld gekregen van een statisch bouwwerk met dynamische elementen. Deze dynamische elementen kunnen op verschillende manieren worden verwerkt. Ons voorbeeld is een huis of kasteel. In het gebouw kun je beweegbare elementen maken, zoals op en neer gaan met de lift en het open en dicht doen van ramen en deuren. Je kunt verschillende soorten verbindingen creëren, zoals vormverbindingen, voorwerpverbindingen en materiaalverbindingen. Sommige verbindingen kun je beweeglijk maken.

15 15 Les: bewegingen Uitdagende inleiding (5 minuten): Filmpje afspelen van Bloktv: carnavalsoptocht Boekel 2008 (vanaf 3 minuut 30). Kinderen kijken hier gedurende 4 minuten naar. Je legt vooraf uit dat de leerlingen volgende vragen tijdens het kijken van de film beantwoorden: Welke pop staat er op de eerste wagen, waarop iets beweegt? (Tijgertje van Winey the Pooh) Wat zie je daarna nog aan bewegende onderdelen op de wagens die volgen? Hoe kunnen deze onderdelen bewegen? Kun je zelf een ander onderdeel verzinnen dat had kunnen bewegen? Deze vragen schrijf je op het bord. Koppeling van film aan opdracht (10 minuten): Je vraagt aan de leerlingen waarom zij denken dat zij deze film hebben gezien. Als je tot de conclusie bent gekomen dat er vaak beweegbare onderdelen in een carnavalswagen zitten, leg je de opdrachten uit. Jullie worden zo dadelijk in 3 hoeken gedeeld (zie voor de 3 hoeken bijlage 4), waarin je je in verschillende bewegingen gaat verdiepen, zodat we na deze les ook ideeën voor onze carnavalswagen hebben. Voor iedere hoek krijg je 15 minuten de tijd. Daarna wisselen we door. Vervolgens leg je de bedoelingen van de opdrachten uit.

16 16 Les: constructieles Profielen onderzoek en constructie Activiteit: Kinderen oriënteren zich op het materiaal, de stevigheid van verschillende vormen, profielen en verbanden en experimenteren daar in de les mee. Doel(en) van deze activiteit: - ervaren dat je papier meer stevigheid kunt geven door het op te rollen - ontdekken dat constructies steviger worden door driehoekige of gebogen elementen te gebruiken - de lengte van het ongesteunde deel van de brug wordt gemeten Belangrijkste criteria waaraan de brug moet voldoen: - het eindproduct moet een brug van A4 (80 grams) papier zijn met een zo lang mogelijke overspanning. Maximaal 100 vellen papier mogen worden gebruikt. - behalve aan het begin en aan het einde mag de brug niet op de grond steunen. - de brug moet minimaal 5 minuten zonder hulp blijven staan - beoordeling: voor de ondersteuning zullen aan het begin en aan het einde tafels van 75 cm hoog worden gebruikt. De brug moet los op de tafels staan en mag dus niet aan de tafels worden bevestigd. Lesverloop: 1. In een kringgesprek bespreek je de functie van bruggen voor mensen en voertuigen. Er zijn verschillende soorten bruggen voor verschillende situaties/omstandigheden. Laat hierbij een aantal plaatjes van verschillende bruggen zien: een ophaalbrug, een boogbrug, een hangbrug, etc. Leid de activiteit verder in door er een verhaal over te vertellen of voor te lezen. Vertel nu de leerlingen dat zij een lange brug gaan maken van papier. Maar er is een probleem. Zet twee tafels een klein eindje uit elkaar. Laat zien wat er gebeurd als je een blaadje als brug tussen de twee tafels legt. Hoe kun je het blaadje steviger maken? Selecteer oplossingen die in de richting gaan van het gebruik maken van profielen. 2. Zet de tafels verder uit elkaar en leg er 4 aan elkaar geplakte opgerolde blaadjes op. Je ziet dat je nog een probleem hebt. Je kunt de brug op deze manier niet steeds langer maken; de brug zakt door. Bekijk nu nog eens plaatjes van verschillende bruggen (o.a. boogbruggen en bruggen met driehoekvormen erin). Hoe zorgen bruggenbouwers er voor dat een brug niet inzakt? 3. Geef de kinderen nu de opdracht om met hun groepje een zo lang mogelijke brug te bouwen. Ze moeten het voor het bouwen eerst samen eens worden over: - welke afstand ze willen proberen te overbruggen - en hoe ze dat ongeveer willen gaan doen (schetsje maken?). 4. Als de kinderen aangeven dat ze klaar zijn, bekijkt en bespreekt de leerkracht de brug met de kinderen en maakt een foto van het eindresultaat. Voorbereiding door leerkracht: Zorg voor plaatjes/boeken van verschillende soorten bruggen. Deze kun je in een kringgesprek, voordat de kinderen zelf gaan bouwen, samen bekijken en bespreken.

17 17 Maak eventueel een voorbeeld door 4 opgerolde A4-tjes aan elkaar vast te plakken in de lengterichting. 4 tot 6 kinderen per groep. Verbredingsinformatie: Brug van papier Voor de sterkte van een brug is de vorm heel belangrijk. Een plat A4-tje blijft niet liggen als je het met de einden op twee tafels legt die 20 cm uit elkaar staan. Als je het A4-tje oprolt tot een kokertje, dan is het wel sterk genoeg daarvoor. Als je goed kijkt wat er gebeurd is dat ook logisch: het platte stuk kan heel gemakkelijk buigen, want de hoogte van het stuk wat buigt is alleen de papierdikte. Als je het opgerolde papier wil buigen, moet je (op de zijkant van het rolletje) het papier proberen te buigen in zijn eigen platte vlak. Probeer dat maar eens met het niet opgerolde A4-tje. Als je dat plat op tafel legt probeer er dan maar eens een bocht mee te maken terwijl het papier overal op tafel blijft liggen. In de ene (dunne) richting buigt het papier dus gemakkelijk en in de andere (dikke of brede) richting lukt dat niet. Dat is niet vreemd omdat dikke dingen nu eenmaal sterker zijn dan dunne. Een ander iets dat van belang is bij een brug of andere constructie, is dat hij een vaste vorm heeft. Als je vier even lange stukken hout in een vierkant aan elkaar schroeft (niet al te stevig), dan kan je heel gemakkelijk dat vierkant vervormen en plat schanieren. Doe je hetzelfde met drie even lange stukken hout, dan is de vorm vast, en kan je hem niet plat maken. Kies dus bij een brug voor niet scharnierbare vormen. Nog een andere truc is bogen: een boog zoals van een brug in het centrum van Amsterdam drukt zichzelf vast. Ze worden gemaakt door over een houten stellage heen stenen te metselen, en daarna de stellage af te breken. Als je grotere stenen gebruikt is het metselwerk zelfs niet eens nodig. Romeinse aquaducten zijn zo gebouwd en hebben zelfs aardbevingen doorstaan. Inleiding/instructie van de constructieles Deze opdrachten (zie bijlage 5) zijn de inleiding voor de constructieles. Het neemt ongeveer een minuut of 10 in beslag. Individuele opdrachten in kleine groepjes voor de leerlingen De leerlingen maken voor aanvang van de constructieles een aantal opdrachten. Nadat ze dit gedaan hebben, presenteren ze dit aan de rest van de kinderen. Dit doen ze voor de klas en ze leggen uit wat ze gedaan hebben. Zo ziet iedereen dit, en ze pikken ook deze informatie op. De opdrachten die de kinderen krijgen staan op kleine kaartjes, deze krijgen de leerlingen uitgedeeld. Ze krijgen voor het uitvoeren van deze opdrachten ongeveer 5 minuten de tijd. Het nabespreken van de opdrachten zal overigens ook ongeveer 5 minuten in beslag nemen. De kinderen worden verdeeld in groepjes van ongeveer 3 of 4 kinderen. Deze groepjes maken een van de 3 onderstaande opdrachten. Nadat ze dit hebben gedaan worden alle drie de proefjes uitgevoerd voor de klas door de leerlingen zelf. Ze laten dan zien hoe zij hun proefje hebben gedaan en wat daar uit is gekomen.

18 Foto s bezoek bouwhal s-hertogenbosch

19 19

20 20 Brief aan de ouders Beste ouders en verzorgers, Carnaval staat alweer voor de deur. Daarom vragen we uw aandacht voor het volgende: In de klas van uw kind beginnen we binnenkort aan het project: praalwagens. Onze doelstelling van dit thema is om kinderen binnen het thema carnaval kennis te laten maken met techniek en constructies. Ze gaan met hun eigen klas gedurende een aantal weken met dit thema aan de slag en bouwen uiteindelijk een eigen praalwagen. Deze praalwagen gaat onderdeel uitmaken van de kinderoptocht op dinsdag tijdens de carnaval. Als ouders en verzorgers kunt u ook een bijdrage leveren aan dit project. We zijn namelijk nog op zoek naar: - materialen die we kunnen gebruiken bij het bouwen van een praalwagen. Heeft u misschien nog grote stukken karton, hout of piepschuim waar u niets mee doet dan zou dat zeer welkom zijn. - Ouders die mee willen lopen met de praalwagen tijdens de kinderoptocht op dinsdag tijdens de carnaval. En ouders die de praalwagen na afloop weer terugbrengen naar school. - Ook zouden we het fijn vinden als u ervoor kan zorgen dat uw kind op de dag van de optocht carnavalskleding draagt passende bij het thema van de optocht. We willen u alvast hartelijk bedanken voor uw inzet en we hopen er met zijn allen een geslaagd project van te maken.