Er zijn 3 soorten hefbomen. Alles hangt af van de positie van het steunpunt, de last en de inspanning ten opzichte van elkaar.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Er zijn 3 soorten hefbomen. Alles hangt af van de positie van het steunpunt, de last en de inspanning ten opzichte van elkaar."

Transcriptie

1 Lesbrief 1 Hefbomen Theorie even denken Intro Overal om ons heen zijn hefbomen. Meer dan je beseft. Met een hefboom kan je eenvoudig krachten vermenigvuldigen. Hefbomen worden gebruikt om iets in beweging te zetten. Om iets op te tillen bijvoorbeeld. Ook om druk uit te oefenen. Denken we maar aan een notenkraker of een schaar. Een hefboom is een stang of staaf die om een steunpunt draait. Daarbij speelt de afstand tot aan het steunpunt een belangrijke rol. Een spel van kracht, beweging en afstand dus. De Griekse wis- en natuurkundige Archimedes (203 vc), die berekende hoe hij met een hefboom de aarde zou kunnen optillen, formuleerde dit principe voor het eerst. Van hem is de nogal overmoedige uitspraak: Geef me een hefboom die lang genoeg is en een steunpunt en ik zal de wereld verplaatsen Hefboom heeft ook een figuurlijke betekenis. Bijvoorbeeld: de hefbomen voor een groene economie (betekenis: om de groene economie te stimuleren). 3 soorten hefbomen Er zijn 3 soorten hefbomen. Alles hangt af van de positie van het steunpunt, de last en de inspanning ten opzichte van elkaar. De inspanning is de kracht die je op de hefboom uitoefent. Het steunpunt is het punt waaromheen de hefboom draait. De last is het gewicht dat aan de andere kant van de hefboom wordt verplaatst. Het punt waarop de inspanning wordt uitgeoefend, is even belangrijk als de inspanning zelf. Ø zie formule pag. 5 1

2 Hefbomen theorie even denken Primaire hefbomen Bij een primaire hefboom zit het steunpunt tussen de inspanning en de last. Voorbeelden Balans Een weegschaal in evenwicht is een mooi voorbeeld van een primaire hefboom. De inspanning en de last bevinden zich even ver van het steunpunt. De last en de inspanning zijn bovendien even groot, waardoor ze de hefboom in evenwicht houden. Vandaar balans. Schaar Een schaar bestaat uit twee primaire hefbomen, die met de scherpe zijden dicht bij het steunpunt (of draaipunt) grote druk uitoefenen. De last is de weerstand van het papier. Het scharnier fungeert als steunpunt. Nog: steekwagentje, tang, wip, koevoet, rem van een fiets inspanning steunpunt last 2

3 Hefbomen theorie even denken Secundaire hefbomen Bij een secundaire hefboom zit de last tussen het steunpunt en de inspanning. Bij dit type hefboom bevindt de last zich altijd dichter bij het steunpunt dan de inspanning. Hoe kleiner de afstand tussen de last en het steunpunt, hoe makkelijker de last omhoog kan worden getild. Voorbeelden Kruiwagen Het optillen van de handvatten kost niet veel inspanning, maar brengt een zware last vlakbij het wiel omhoog. Met het wiel als steunpunt kan de (zware) last worden opgetild. Nog: flesopener, notenkraker inspanning steunpunt last 3

4 Hefbomen theorie even denken Tertiaire hefbomen Bij een tertaire hefboom zit de inspanning tussen het steunpunt en de last. Daardoor zal de last minder kracht hebben dan de inspanning, maar wel een grotere afstand afleggen. Een tertiaire hefboom vergroot dus de snelheid, maar vermindert de kracht. Voorbeelden Hamer De pols is het steunpunt en de weerstand van het hout is de last. De kop van de hamer beweegt zich veel sneller dan de hand die de steel vasthoudt. Nog: hengel, pincet, onderkaak inspanning steunpunt last 4

5 Hefbomen theorie even denken Formule Hoe dichter het steunpunt bij de last, hoe minder inspanning je moet leveren om de last op te tillen. Je kan zelfs een zwaar geladen vrachtwagen met een hefboom optillen, maar dan heb je wel een héél lange stang nodig. Om een hefboom in evenwicht te brengen, moet het product van de inspanning en de afstand van die inspanning tot het steunpunt gelijk zijn aan het product van de last en de afstand van die last tot het steunpunt. A B x A = x B inspanning steunpunt last 5

6 Hefbomen praktijk vooral zelf doen Praktijk vooral zelf doen Zeg nu zelf Wat doe je met een hefboom? Hoeveel soorten hefbomen zijn er? Beschrijf in je eigen woorden: inspanning, steunpunt, last. Welke soort hefboom is een schaar en waarom? Hoe kan je een zwaar geladen vrachtwagen optillen? 6

7 Hefbomen praktijk vooral zelf doen Teken zelf Teken een persoon die een noot kraakt met een notenkraker. Duid inspanning, last en steunpunt aan. 7

8 Hefbomen praktijk vooral zelf doen Zelf in actie Maak zelf een hefboom Dit heb je nodig: 2 emmers 2 stukken stevig touw (20 cm elk) een bezemsteel (1m30) 8 kilo zand weegschaal een stoel met vlakke leuning een zandschep Aan de slag Neem de bezemsteel en meet 5 cm van de beide uiteinden. Op die plaatsen maak je een stuk touw aan de bezemsteel vast. Zet een emmer op de weegschaal en vul de emmer met zand tot die precies 5 kg weegt. Aan het ene stukje touw knoop je de volle emmer, aan het andere stukje de lege. Leg de bezemsteel op de stoelleuning en zorg ervoor dat de afstand tussen de volle emmer en de leuning 40 cm is. Hou de andere kant van de hefboom met je ene hand stevig vast, terwijl je met je andere hand de lege emmer met scheppen zand vult. Blijf vullen tot de hefboom in evenwicht is. Knoop de pas gevulde emmer dan los en zet hem op de weegschaal. (bron: 8

9 Hefbomen praktijk vooral zelf doen Experimenteer zelf Het nut van een hefboom Ga naar een deur. Doe de klink naar beneden, duw de deur van je weg en laat ze op een kier staan. Laat de klink los. Zet je wijsvinger tegen de deur, zo ver mogelijk van de klink. Zoek best een plaatsje vlakbij de scharnieren. Probeer nu de deur verder open te duwen. Het lukt, maar er is heel wat kracht voor nodig. De deur lijkt wel tien keer zwaarder! De verklaring is simpel: je hebt de hefboom kleiner gemaakt (slechts een paar centimeter lang) en dus is de inspanning groter om de deur te openen. Neem je de klink terug in je hand, dan is de hefboom opnieuw langer en de inspanning minder groot. En daarom staat de klink daar en nergens anders. (zie ook Online Meer proeven en zelf doen? Klik eens op de website van Technopolis: Daar vind je tal van online experimentjes die je zelf kan uitvoeren. Doen! Bibliografie Over de werking van de kurkentrekker en andere machines, David Macaulay, 2000 (8ste herziene druk) 9

Het. Werkmap Hefbomen. Leerkracht. Museum voor de Oudere Technieken Dienst educatie Juni 2007

Het. Werkmap Hefbomen. Leerkracht. Museum voor de Oudere Technieken Dienst educatie Juni 2007 Het Werkmap Hefbomen Leerkracht 1 Beste leerkracht, In deze werkmap vindt u alle achtergrondinformatie bij het atelier hefbomen. Samen met de werkmap voor de leerlingen laat ze u toe in de klas verder

Nadere informatie

1 e jaar 2 e graad (1uur)

1 e jaar 2 e graad (1uur) Fysica hoofdstuk 1 : echanica 1 e jaar 2 e graad (1uur) 1.5 Hefbomen 1.5.1 Definitie Om een een spijker uit de muur te halen gebruiken we een... Een...is een werktuig. Dit werktuig is een...voorwerp met

Nadere informatie

Proef 1 krachtversterking voelen (1)

Proef 1 krachtversterking voelen (1) Hefbomen. =- ~j ~ 0-:.. ~. Je hebt vast wel eens gezien hoe iemand een blik waarin verf zit open maakte; misschien heb je dat zelf ook weleens gedaan. Je neemt het blik, zet een schroevedraaier onder de

Nadere informatie

Oefentoets krachten 3V

Oefentoets krachten 3V (2p) Welke drie effecten kunnen krachten hebben op voorwerpen? Verandering van richting, vorm en snelheid. 2 (3p) Ans trekt met een kracht van 50 N aan de kist. Welke drie krachten spelen hier een rol?

Nadere informatie

Wheels at work Katrol Stel je eens voor dat je een zware piano een verdieping omhoog moet tillen. Hoe zou het zijn om deze piano de trap op de tillen? Als je de piano met een paar katrollen omhoog hijst,

Nadere informatie

Kracht en Beweging. Intro. Newton. Theorie even denken. Lesbrief 4

Kracht en Beweging. Intro. Newton. Theorie even denken. Lesbrief 4 Lesbrief 4 Kracht en Beweging Theorie even denken Intro Kracht is overal. Een trap op een bal, een windstoot, een worp Als een voorwerp versnelt of vertraagt, is er een kracht aan het werk. Newton De eenheid

Nadere informatie

MECHANICA. Laboratorium RACEAUTO. Constructies 1 tot en met 30

MECHANICA. Laboratorium RACEAUTO. Constructies 1 tot en met 30 4 MECHANICA Laboratorium RACEAUTO Constructies 1 tot en met 0 1-Plaatsing boven elkaar van twee balken -Plaatsing boven elkaar van balken met twee spijkers -Verbinding van balken 4-Plaatsing boven elkaar

Nadere informatie

Leerstofvragen. 1 Welke twee effecten kunnen krachten hebben op voorwerpen? 2 Noem 3 Soorten krachten

Leerstofvragen. 1 Welke twee effecten kunnen krachten hebben op voorwerpen? 2 Noem 3 Soorten krachten Leerstofvragen 1 Welke twee effecten kunnen krachten hebben op voorwerpen? 2 Noem 3 Soorten krachten 3 De zwaartekrachtpijl begint middenin het voorwerp. Hoe noem je dit punt? 4 Als de kracht op een veer

Nadere informatie

Deel 3: Krachten. 3.1 De grootheid kracht. 3.1.1 Soorten krachten

Deel 3: Krachten. 3.1 De grootheid kracht. 3.1.1 Soorten krachten Deel 3: Krachten 3.1 De grootheid kracht 3.1.1 Soorten krachten We kennen krachten uit het dagelijks leven: vul in welke krachten werkzaam zijn: trekkracht, magneetkracht, spierkracht, veerkracht, waterkracht,

Nadere informatie

krukas of as) waar de kracht de machine ingaat.

krukas of as) waar de kracht de machine ingaat. We hebben geprobeerd om de woordenlijst zo begrijpelijk mogelijk te maken zonder ingewikkelde vergelijkingen en lange verklaringen. Voor een gedetailleerder beeld van ingewikkelde begrippen als Kracht,

Nadere informatie

LESDOELEN LEERINHOUD WERKVORMEN/MEDIA/ORGANISATIE TIJD

LESDOELEN LEERINHOUD WERKVORMEN/MEDIA/ORGANISATIE TIJD 1. LESBEGIN : Probleemstelling: hoe komt het dat de stripfiguur minder inspanning moet leveren door gebruik te maken van een katrol? Vroeger moest er heel wat arbeid geleverd worden in tegenstelling tot

Nadere informatie

3.5 t/m 3.7 ΟΣ ΜΟΙ ΠΟΥ ΣΤΩ ΚΑΙ ΚΙΝΩ ΤΗΝ ΓΗΝ 1

3.5 t/m 3.7 ΟΣ ΜΟΙ ΠΟΥ ΣΤΩ ΚΑΙ ΚΙΝΩ ΤΗΝ ΓΗΝ 1 3.5 t/m 3.7 ΟΣ ΜΟΙ ΠΟΥ ΣΤΩ ΚΑΙ ΚΙΝΩ ΤΗΝ ΓΗΝ 1 Zie: http://www.math.nyu.edu/~crorres/archimedes/contents.html Archimedes begreep dat met een kleine kracht een zwaar voorwerp kan worden opgetild. Daartoe

Nadere informatie

Een tandje bijsteken / Onderzoeken riem- en kettingoverbrenging

Een tandje bijsteken / Onderzoeken riem- en kettingoverbrenging Doelgroep Leerlingen die voor het eerst bewust en doelgericht met hefbomen gaan experimenteren. Deze activiteit is eerder bedoeld voor de hogere graden. Lesdoelen De leerlingen kunnen...... onderzoeken

Nadere informatie

We gaan een auto bouwen waar ook wedstrijden mee gehouden worden! Wil jij weten hoe? Kijk maar snel!

We gaan een auto bouwen waar ook wedstrijden mee gehouden worden! Wil jij weten hoe? Kijk maar snel! We gaan een auto bouwen waar ook wedstrijden mee gehouden worden! Wil jij weten hoe? Kijk maar snel! We gaan de auto maken met een muizenval als aandrijving! Zo ziet die van mij eruit: Als we zelf zo n

Nadere informatie

LESDOELEN LEERINHOUD WERKVORMEN/MEDIA/ORGANISATIE TIJD

LESDOELEN LEERINHOUD WERKVORMEN/MEDIA/ORGANISATIE TIJD 1. LESBEGIN : Kort overzicht werking vaste katrol slide: stripfiguur vaste katrol + losse katrol Opstelling losse katrol + vaste katrol - Wat is het verschil tussen een vaste en een losse katrol? 2. LESUITWERKING

Nadere informatie

Gebruikershandleiding

Gebruikershandleiding Gebruikershandleiding LT-2006.01 POPCORNMACHINE Lees voor het opzetten en gebruiken van het toestel de gebruikershandleiding zorgvuldig door. Bewaar deze gebruikershandleiding bij het toestel. Handel altijd

Nadere informatie

HAVO. Inhoud. Momenten... 2 Stappenplan... 6 Opgaven... 8 Opgave: Balanceren... 8 Opgave: Bowlen... 10. Momenten R.H.M.

HAVO. Inhoud. Momenten... 2 Stappenplan... 6 Opgaven... 8 Opgave: Balanceren... 8 Opgave: Bowlen... 10. Momenten R.H.M. Inhoud... 2 Stappenplan... 6 Opgaven... 8 Opgave: Balanceren... 8 Opgave: Bowlen... 10 1/10 HAVO In de modules Beweging en Krachten hebben we vooral naar rechtlijnige bewegingen gekeken. In de praktijk

Nadere informatie

Samenvatting Natuurkunde Kracht

Samenvatting Natuurkunde Kracht Samenvatting Natuurkunde Kracht Samenvatting door een scholier 1634 woorden 16 oktober 2003 5,7 135 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Samenvatting Practicum 48 Kracht: Heeft een grootte en een richting.

Nadere informatie

Toets Wetenschap en Techniek groep 8 SAM

Toets Wetenschap en Techniek groep 8 SAM Toets Wetenschap en Techniek groep 8 SAM Magnetisme 1. magneten trekken de volgende stoffen aan (zet een cirkel om de goede antwoorden): A. hout B. ijzer C. plastic D.kurk E.staal F. koper G. porselein

Nadere informatie

Geen tijd om elke dag te sporten? Kom thuis in actie met 1-minuut oefeningen!

Geen tijd om elke dag te sporten? Kom thuis in actie met 1-minuut oefeningen! Geen tijd om elke dag te sporten? Kom thuis in actie met 1-minuut oefeningen! Astrid Witte zomer 2014 Even vooraf: - Deze oefeningen zijn bedoeld voor gezonde volwassenen - Heb je klachten, overleg dan

Nadere informatie

Dit kan alleen of met 2 personen.

Dit kan alleen of met 2 personen. Wil je de cliënt beter vast houden begeleidt dan op het schouderblad En onder de arm door. Handvatting als hiernaast, pak je eigen pols vast en zet je schouder aan de voorkant tegen de schouder van de

Nadere informatie

Suggesties voor demo s krachten

Suggesties voor demo s krachten Suggesties voor demo s krachten Paragraaf 1 Demo kracht verschuiven langs werklijn Neem een houten schijf die om het draaipunt kan roteren. Op de schijf zitten schroefjes waar gewichtjes aan kunnen hangen.

Nadere informatie

Statisch gebalanceerd mechanisme

Statisch gebalanceerd mechanisme Statisch gebalanceerd mechanisme Heb je je ooit afgevraagd hoe bijvoorbeeld een giraffe er in slaagt om z n kop op te tillen? Zo n zware kop op zo n lange nek, dat moet toch lastig gaan! Nu is uit onderzoek

Nadere informatie

lesbrieven water verzamelen avonturenpakket de uitvinders en de verdronken rivier leerlingen werkblad Lesbrief 1:

lesbrieven water verzamelen avonturenpakket de uitvinders en de verdronken rivier leerlingen werkblad Lesbrief 1: lesbrieven leerlingen werkblad Lesbrief 1: water verzamelen Verhaal: De Uitvinders en De Verdronken Rivier Opdracht 1: Opdracht 2: Opdracht 3: Opdracht 4: Brainstorm over water Bouw een water-takel-kraan

Nadere informatie

Archeologen logboek Namen:....

Archeologen logboek Namen:.... Archeologen logboek Namen:... Bladzijde 1 De antwoorden op deze vragen kun je vinden bij de internetsites die bij opdracht 1 op de WebQuest staan. Vul de antwoorden in de piramide in. De letters in de

Nadere informatie

Krachtpatsers. Primair Onderwijs. Oosterdok 2 1011 VX Amsterdam tel 0900 91 91 200 ( 0,10 p/min.) info www.e-nemo.nl e-mail info@e-nemo.

Krachtpatsers. Primair Onderwijs. Oosterdok 2 1011 VX Amsterdam tel 0900 91 91 200 ( 0,10 p/min.) info www.e-nemo.nl e-mail info@e-nemo. Krachtpatsers Primair Onderwijs ontdekkingsreis tussen fantasie en werkelijkheid Oosterdok 2 1011 VX Amsterdam tel 0900 91 91 200 ( 0,10 p/min.) info www.e-nemo.nl e-mail info@e-nemo.nl LESMATERIAAL KRACHTPATSERS

Nadere informatie

Begripsvragen: kracht en krachtmoment

Begripsvragen: kracht en krachtmoment Handboek natuurkundedidactiek Hoofdstuk 4: Leerstofdomeinen 4.2 Domeinspecifieke leerstofopbouw 4.2.1 Mechanica Begripsvragen: kracht en krachtmoment 1 Meerkeuzevragen Kracht 1 [H/V] Een boek ligt stil

Nadere informatie

Grafieken veranderen met Excel 2007

Grafieken veranderen met Excel 2007 Grafieken veranderen met Excel 2007 Hoe werkt Excel? Eerste oefening Hieronder zie je een gedeelte van het openingsscherm van Excel. Let op hoe we alle onderdelen van het werkblad noemen! Aantal decimalen

Nadere informatie

Hoofdstuk 2: HYDROSTATICA

Hoofdstuk 2: HYDROSTATICA ysica hoofdstuk : Hydrostatica e jaar e graad (uur) - 95 - Hoofdstuk : HYDROSTTIC. Inleiding: Bouw van een stof.. ggregatietoestanden De zuivere stoffen die we kennen kunnen in drie verschijningsvormen

Nadere informatie

Module B: Wie kan het raam hebben geforceerd?

Module B: Wie kan het raam hebben geforceerd? Module B: Wie kan het raam hebben geforceerd? Situatieschets Bij het onderzoek door de politie is gebleken dat er een raam is geforceerd. Zeer waarschijnlijk is de dader door dat raam binnengekomen. Dat

Nadere informatie

NST VERSLAG 3.1 tm 3.7

NST VERSLAG 3.1 tm 3.7 NST VERSLAG 3.1 tm 3.7 3.1 Inleiding Hefboom (pag. 5): Verlengstuk Voorbeeld: knuppel is hefboom van je arm om meer kracht te kunnen zetten Sjadoef (pag. 6): Apparaat dat wordt gebruikt om zware zakken

Nadere informatie

6Helpen bij het gebruik van

6Helpen bij het gebruik van Thema 6Helpen bij het gebruik van hulpmiddelen bij verplaatsen 6.1 Inleiding Als zorghulp zul je te maken krijgen met cliënten die lopen met een kruk of twee krukken, een looprek of een rollater. Die hulpmiddelen

Nadere informatie

Doefiche: Lassi maken

Doefiche: Lassi maken Doefiche: Lassi maken Een lassi is een yoghurtdrankje. Het is te vergelijken met een milkshake. Je kan zelf kiezen welk fruit je aan je lassi toevoegt om die nog meer smaak te geven. - 2 stukken fruit

Nadere informatie

RBEID 16/5/2011. Een rond voorwerp met een massa van 3,5 kg hangt stil aan twee touwtjes (zie bijlage figuur 2).

RBEID 16/5/2011. Een rond voorwerp met een massa van 3,5 kg hangt stil aan twee touwtjes (zie bijlage figuur 2). HOOFDSTUK OOFDSTUK 4: K NATUURKUNDE KLAS 4 4: KRACHT EN ARBEID RBEID 16/5/2011 Totaal te behalen: 33 punten. Gebruik eigen grafische rekenmachine en BINAS toegestaan. Opgave 0: Bereken op je rekenmachine

Nadere informatie

Education HANDLEIDING LEERKRACHT HEFBOMEN EN KATROLLEN ENKELVOUDIGE MACHINES

Education HANDLEIDING LEERKRACHT HEFBOMEN EN KATROLLEN ENKELVOUDIGE MACHINES Education HANDLEIDING LEERKRACHT HEFBOMEN EN KATROLLEN ENKELVOUDIGE MACHINES 78610 ENKELVOUDIGE MACHINES HEFBOMEN EN KATROLLEN Handleiding Leerkracht 96562-V3-10/14 2014 K NEX Limited Partnership Group

Nadere informatie

2 Het ervaringsproces

2 Het ervaringsproces Ontspanning en geluk 2 Het ervaringsproces Inleiding Het ervaringsproces is een hulpmiddel om te ontspannen en om geluk te ervaren. Je doorloopt zeven ervaringen. Om van de ene naar de andere ervaring

Nadere informatie

Samenvatting Natuurkunde Natuurkunde Samenvatting NOVA 3 vwo

Samenvatting Natuurkunde Natuurkunde Samenvatting NOVA 3 vwo Samenvatting Natuurkunde Natuurkunde Samenvatting NOVA 3 vwo Samenvatting door N. 1441 woorden 9 oktober 2012 7,6 27 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Nova PARAGRAAF 1; KRACHT Krachten herkennen

Nadere informatie

De zorgvrager ondersteunen bij het lopen

De zorgvrager ondersteunen bij het lopen OPDRACHTFORMULIER De zorgvrager ondersteunen bij het lopen Naam student: Datum: Voordat je gaat oefenen 1 Lees het handelingsformulier en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met medestudenten of

Nadere informatie

AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS

AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS LESBRIEVEN LEERLINGENBESTAND LESBRIEF 1: WATER VERZAMELEN Verhaal: De Uitvinders en De Verdronken Rivier Opdracht 1: Opdracht 2: Opdracht 3: Opdracht 4: Brainstorm over water Bouw een water-takel-kraan

Nadere informatie

3HV H1 Krachten.notebook September 22, krachten. Krachten Hoofdstuk 1

3HV H1 Krachten.notebook September 22, krachten. Krachten Hoofdstuk 1 krachten Krachten Hoofdstuk 1 een kracht zelf kun je niet zien maar... Waaraan zie je dat er een kracht werkt: Plastische Vervorming (blijvend) Elastische Vervorming (tijdelijk) Bewegingsverandering/snelheidsverandering

Nadere informatie

Inleiding kracht en energie 3hv

Inleiding kracht en energie 3hv Inleiding kracht en energie 3hv Opdracht 1. Wat doen krachten? Leg uit wat krachten kunnen doen. Opdracht 2. Grootheden en eenheden. Vul in: Grootheid Eenheid Andere eenheid Naam Symbool Naam Symbool Naam

Nadere informatie

Wat is evenwicht? Kan dat een bewegend kunstwerk zijn? Wat is een mobile?

Wat is evenwicht? Kan dat een bewegend kunstwerk zijn? Wat is een mobile? TITEL: Kunst wip-wap voorbereidende les Leerjaar PO groep 5 / 6. Type les Een voorbereidende les in aansluiting op: Kunst wip-wap, workshop. Lesduur 45 minuten. Omschrijving van de les Een les waarin de

Nadere informatie

Lespakket: Technologische Opvoeding Hefbomen

Lespakket: Technologische Opvoeding Hefbomen Lespakket: Technologische Opvoeding Hefbomen Geachte leerkracht Dit educatieve pakket is speciaal ontwikkeld om samen met uw leerlingen op een actieve manier aan technologie te doen. In dit geval meer

Nadere informatie

Docentenblad 4 Monteren 1

Docentenblad 4 Monteren 1 Docentenblad 4 In monteren 1 krijgt de leerling een overzicht van handboormachines, boorsoorten, boordiameters en plugdiameters. Vervolgens moet hij of zij gaten boren in een gipsmuur met massieve stenen.

Nadere informatie

Kati was Here. E-Book Tutorial van Patricia Netten

Kati was Here. E-Book Tutorial van Patricia Netten Kati was Here E-Book Tutorial van Patricia Netten 1 @Cocobeads 2011 Inhoud Hallo! Pag. 3 Wat heb je nodig? Pag. 4 Het maken van een Karma de Luxe Pag. 5 Inspiratiepagina Pag. 19 2 @Cocobeads 2011 Hallo!

Nadere informatie

Leerstijlentest van David Kolb Davy Jacobs, GDD1B

Leerstijlentest van David Kolb Davy Jacobs, GDD1B Leerstijlentest van David Kolb Davy Jacobs, GDD1B Inleiding Mensen, studenten dus ook, verschillen nogal in de wijze waarop ze leren. Als je dat weet, begrijp je beter waarom een student iets aanpakt,

Nadere informatie

Museum Sloten. Weegspel

Museum Sloten. Weegspel Museum Sloten Weegspel SPELUITLEG houten kistje met verschillende gewichtjes; de producten die je gaat wegen; antwoordkaarten, kladpapier, pen en potlood; dit boekje met uitleg en opdrachten. Er zijn 9

Nadere informatie

Begripsvragen: Cirkelbeweging

Begripsvragen: Cirkelbeweging Handboek natuurkundedidactiek Hoofdstuk 4: Leerstofdomeinen 4.2 Domeinspecifieke leerstofopbouw 4.2.1 Mechanica Begripsvragen: Cirkelbeweging 1 Meerkeuzevragen 1 [H/V] Een auto neemt een bocht met een

Nadere informatie

Techniekkit: Oost Nederland. Domein: Overbrengingen. Competentie: Ontwerpen Toepassen Reflectie. Leergebied: Aardrijkskunde

Techniekkit: Oost Nederland. Domein: Overbrengingen. Competentie: Ontwerpen Toepassen Reflectie. Leergebied: Aardrijkskunde Techniekkit: Oost Nederland Domein: Overbrengingen Competentie: Ontwerpen Toepassen Reflectie Leergebied: Aardrijkskunde 1. Mensen zijn vaak onderweg. Naar school, het werk, de sportclub, opa en oma of

Nadere informatie

Til les, les 2. A : Hogerop in bed verplaatsen bij een persoon die nog veel zelf kan Beginsituatie: Een persoon onderuitgezakt in bed

Til les, les 2. A : Hogerop in bed verplaatsen bij een persoon die nog veel zelf kan Beginsituatie: Een persoon onderuitgezakt in bed Til les, les 2 Inhoudsopgave : Algemene instructies : blz. 1 A : hogerop in bed verplaatsen (geleid) actief blz. 1 A 1 : even uit bed blz. 1 A 2 : met een bruggetje blz. 2 A 3 : bruggetje en glijzeil blz.

Nadere informatie

Vermogen snelheid van de NXT

Vermogen snelheid van de NXT Vermogen snelheid van de NXT Inleiding In deze meting gaan we op zoek naar een duidelijk verband tussen de vermogens die je kunt instellen op de LEGO NXT en de snelheid van het standaardwagentje uit het

Nadere informatie

De Techniek en de praktijk

De Techniek en de praktijk De Techniek en de praktijk De inhoud van dit werkboek komt LETTERLIJK van de geweldige site: http://www.ballonfigurensite.nl/ (Op die site staan nog tientallen andere voorbeelden! Neem maar eens een kijkje.)

Nadere informatie

werkschrift vergelijkingen

werkschrift vergelijkingen werkschrift vergelijkingen 1 raadsels 11 Los zo ook de andere vier vergelijkingen van de vorige opgave op. En controileer je antwoorden. 4x + 1 = 2 + 2x 7t + 1 = 15t + 9 3y + 66 = 7y + 36 3a + 5 = 2a +

Nadere informatie

De diverse somsoorten bij Fysica

De diverse somsoorten bij Fysica De diverse somsoorten bij Fysica 1 liter zout water weegt 1,03 kilo 1 liter zoet water weegt 1,00 kilo 1 meter zout water levert 0,1 bar druk op 1 meter zoet water levert 0,097 bar druk op Belangrijk:

Nadere informatie

5Ondersteunen bij het verplaatsen

5Ondersteunen bij het verplaatsen Thema 5Ondersteunen bij het verplaatsen zonder hulpmiddelen 5.1 Inleiding Als zorghulp assisteer je een cliënt bij zijn dagelijkse bezigheden. Daarbij hoort ook dat je de cliënt helpt bij het verplaatsen.

Nadere informatie

De kracht van Archimedes

De kracht van Archimedes 1 Studie dag en KVCV De kracht van Archimedes DEEL 1 Korte omschrijving van het lesonderwerp Door een paar originele experimenten, de kracht van Archimedes ontdekken en de gegevens waarnemen die de grootte

Nadere informatie

MENS & NATUUR. Wat heb je nodig? De balansstok Meerdere gewichtjes met een ophanghaakje Een ophanghaakje aan het plafond.

MENS & NATUUR. Wat heb je nodig? De balansstok Meerdere gewichtjes met een ophanghaakje Een ophanghaakje aan het plafond. MENS & NATUUR THEMA BEWEGNGEN EN OVERBRENGNGEN WERKBLAD HEFBOOM 1 Wat heb je nodig? De balansstok Meerdere gewichtjes met een ophanghaakje Een ophanghaakje aan het plafond. Wat moet je doen? Hang de balansstok

Nadere informatie

E n e r g i e e x p e r i m e n t e n Science

E n e r g i e e x p e r i m e n t e n Science 1 2 3. 9 8 7 E n e r g i e e x p e r i m e n t e n Science N. B. De OPITEC bouwpakketten zijn gericht op het onderwijs. 1 Wat je nodig hebt: Voor de motorhouder: Voor de ventilator: 1 grote houten schijf

Nadere informatie

Sheets inleiding ontwerpen

Sheets inleiding ontwerpen Sheets inleiding ontwerpen Boten bouwen Periode 4 themaklas Doel van het project Bedenk een ontwerp voor een boot Verkoop dit ontwerp aan de baas (ik) Bouw je eigen ontwerp De winnaars winnen een bouwpakket

Nadere informatie

We hebben 3 verschillende soorten van wrijving, geef bij elk een voorbeeld: - Rollende wrijving: - Glijdende wrijving: - Luchtweerstand:

We hebben 3 verschillende soorten van wrijving, geef bij elk een voorbeeld: - Rollende wrijving: - Glijdende wrijving: - Luchtweerstand: Lespakket wrijving Inleiding Wrijving is een natuurkundig begrip dat de weerstandskracht aanduidt, die ontstaat als twee oppervlakken langs elkaar schuiven, terwijl ze tegen elkaar aan gedrukt worden.

Nadere informatie

Werkblad 3 Bewegen antwoorden- Thema 14 (NIVEAU BETA)

Werkblad 3 Bewegen antwoorden- Thema 14 (NIVEAU BETA) Werkblad 3 Bewegen antwoorden- Thema 14 (NIVEAU BETA) Theorie In werkblad 1 heb je geleerd dat krachten een snelheid willen veranderen. Je kunt het ook omdraaien, als er geen kracht werkt, dan verandert

Nadere informatie

Hier brandt de lamp. Klas:.. Hier brandt de lamp Blz 1 / 13 Cremers François, Boutsen Ingrid, Kenens Hilde

Hier brandt de lamp. Klas:.. Hier brandt de lamp Blz 1 / 13 Cremers François, Boutsen Ingrid, Kenens Hilde Hier brandt de lamp. Naam: Klas:.. Hier brandt de lamp Blz 1 / 13 Opdracht 1. Wat werkt met elektriciteit. 1. Welk toestel heeft elektriciteit nodig om de kunnen werken? Zet een kruisje onder JA of NEEN.

Nadere informatie

www.zonweringbenelux.nl

www.zonweringbenelux.nl www.zonweringbenelux.nl Model : Met Flap Wij maken hier een vouwgordijn van 1 meter breed x 1 meter hoog gemaakt van een kamerhoge stof die recht van draad is. Benodigdheden: Schaar Naaimachine Strijkplank

Nadere informatie

Uitwerkingen van 3 klas NOVA natuurkunde hoofdstuk 6 arbeid en zo

Uitwerkingen van 3 klas NOVA natuurkunde hoofdstuk 6 arbeid en zo Uitwerkingen van 3 klas NOVA natuurkunde hoofdstuk 6 arbeid en zo 1 Arbeid verrichten 1 a) = 0 b) niet 0 en in de richting van de beweging c) =0 d) niet 0 e tegengesteld aan de beweging 2 a) De wrijvingskracht

Nadere informatie

Subject: Taak 1.2.20

Subject: Taak 1.2.20 Taak 1.2.20 Tutor : vd Biggelaar Mentor : vd Biggelaar Klas : MT1A Gemaakt door : Tommy & Paul van der Linden 1 Inhoud! Taak 1.2.20 Inhoud!... 2 Inleiding... 3 Trekken en Duwen... 4 Tillen... 4 Zitten...

Nadere informatie

Opgave 2 Een kracht heeft een grootte, een richting en een aangrijpingspunt.

Opgave 2 Een kracht heeft een grootte, een richting en een aangrijpingspunt. Uitwerkingen 1 Opgave 1 Het aangrijpingspunt van een kracht is de plaats waar de kracht op het voorwerp werkt. De werklijn van een kracht is de denkbeeldige (rechte) lijn die samenvalt met de bijbehorende

Nadere informatie

Werkbladen In de klas. Proefjes. Naam. groep 7-8. School. Klas. Versie A

Werkbladen In de klas. Proefjes. Naam. groep 7-8. School. Klas. Versie A Proefjes groep 7-8 Naam School Werkbladen In de klas Versie A Klas Onderzoek in de klas Wetenschappelijk onderzoek wordt vaak in een laboratorium gedaan. Maar sommige onderzoeken kun je ook thuis of in

Nadere informatie

Probeer de vragen bij Verkennen zo goed mogelijk te beantwoorden.

Probeer de vragen bij Verkennen zo goed mogelijk te beantwoorden. 1 Formules gebruiken Verkennen www.math4all.nl MAThADORE-basic HAVO/VWO 4/5/6 VWO wi-b Werken met formules Formules gebruiken Inleiding Verkennen Probeer de vragen bij Verkennen zo goed mogelijk te beantwoorden.

Nadere informatie

Drijven en zinken. Eerst gaan we het drijfvermogen testen van een paar voorwerpen:

Drijven en zinken. Eerst gaan we het drijfvermogen testen van een paar voorwerpen: Hiernaast zie je een ouderwets duikerspak. Om ervoor te zorgen dat de duiker niet gaat drijven, heeft hij een loden gewicht op zijn borst vastgeknoopt. De slang is voor de luchttoevoer. Op de wal stond

Nadere informatie

Zijn voorwerpen te groot of te zwaar dan zijn er hulpmiddelen om het voorwerp te verplaatsen: - steekwagen - heftruck - takels - hijskranen

Zijn voorwerpen te groot of te zwaar dan zijn er hulpmiddelen om het voorwerp te verplaatsen: - steekwagen - heftruck - takels - hijskranen Hijsen en tillen Een voorwerp dat zwaarder is als 25 kg mag je niet alleen met de hand tillen. Ook is het verstandig om grote of moeilijk te pakken voorwerpen niet alleen te tillen. Zijn voorwerpen te

Nadere informatie

lesbrieven werkbladen Lesbrief 3: avonturenpakket de uitvinders en het

lesbrieven werkbladen Lesbrief 3: avonturenpakket de uitvinders en het lesbrieven werkbladen Lesbrief 3: GELUIDSGOLVEN avonturenpakket de uitvinders en het VERBORGEN OOG Copyright De Uitvinders Uitgave 2014 Versie 3.0 geluidsgolven Geluid Proef 1 Geluid door je vingers en

Nadere informatie

1. Zwaartekracht. Hoe groot is die zwaartekracht nu eigenlijk?

1. Zwaartekracht. Hoe groot is die zwaartekracht nu eigenlijk? 1. Zwaartekracht Als een appel van een boom valt, wat gebeurt er dan eigenlijk? Er is iets dat zorgt dat de appel begint te vallen. De geleerde Newton kwam er in 1684 achter wat dat iets was. Hij kwam

Nadere informatie

Papier recyclen. Inlage

Papier recyclen. Inlage Inlage A1 Papier maken Voor deze opdracht heb je de volgende materialen nodig: A - 1 Drielenzige loep B - 3 Bladen viltpapier C - 1 Reinigingsdoek D - 1 Zeef E - 1 Scheprand F - Stapel oude kranten G -

Nadere informatie

Examen VMBO-GL en TL

Examen VMBO-GL en TL Examen VMBO-GL en TL 2017-2018 SE 5-1: Krachten en werktuigen dinsdag 10 november 11.15-12.55 uur natuur- en scheikunde 1 SE GL en TL Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Gebruik het BINAS informatieboek.

Nadere informatie

Netwerkdiagram voor een project. AOA: Activities On Arrows - activiteiten op de pijlen.

Netwerkdiagram voor een project. AOA: Activities On Arrows - activiteiten op de pijlen. Netwerkdiagram voor een project. AOA: Activities On Arrows - activiteiten op de pijlen. Opmerking vooraf. Een netwerk is een structuur die is opgebouwd met pijlen en knooppunten. Bij het opstellen van

Nadere informatie

http://www.kidzlab.nl/index2.php?option=com_content&task=vi...

http://www.kidzlab.nl/index2.php?option=com_content&task=vi... Veelvlakken De perfecte vorm Plato was een grote denker in de tijd van de Oude Grieken. Hij was een van de eerste die de regelmatige veelvlakken heel bijzonder vond. Hij hield ervan omdat ze zulke mooie,

Nadere informatie

Lesbrief Techniek. Een schone vijver

Lesbrief Techniek. Een schone vijver Lesbrief Techniek Een schone vijver Doelgroep leerlingen van groep 6-7 - 8 Leergebied Inhoud Werkvormen Lesduur Nodig techniekonderwijs ontwerpen van een apparaat waarmee een vervuilde vijver kan worden

Nadere informatie

Het is de bedoeling dat het paard actief aan de longe leert gaan met een regelmatige gang.

Het is de bedoeling dat het paard actief aan de longe leert gaan met een regelmatige gang. Longeren Ieder paard heeft regelmatig beweging nodig, daarvoor is longeren een oplossing. Longeren is ook een goede manier om jonge paarden te trainen. Ze leren dan wat de hulpen van stem, teugel en zweep

Nadere informatie

AAN DE SLAG Arbeid verricht door de wrijvingskracht (thema 1)

AAN DE SLAG Arbeid verricht door de wrijvingskracht (thema 1) Arbeid verricht door de wrijvingskracht (thema 1) Is de arbeid die moet verricht worden op een voorwerp om dat voorwerp over een afstand h omhoog te brengen, afhankelijk van de gevolgde weg? Kies een van

Nadere informatie

Een tandje bijsteken

Een tandje bijsteken Achtergrondinformatie voor de leerkracht Te gebruiken begrippen tijdens de les. Een tandje bijsteken Krachten overbrengen Vaak is iets te zwaar om het zo te kunnen tillen. Je kan bijvoorbeeld nooit in

Nadere informatie

versie 23-10-2004 01. Ik ga een standaard 4 inch ophangrand verkleinen. Een grotere ophangrand is eenvoudiger te verkleinen.

versie 23-10-2004 01. Ik ga een standaard 4 inch ophangrand verkleinen. Een grotere ophangrand is eenvoudiger te verkleinen. Beschrijving verkleining ophangrand: Benodigdheden: 1. Scherp Stanley mes. 2. Metalen liniaal op rechte metalen lat om langs te snijden. 3. Ondergrond om op te snijden. 4. standaard plakband. 5. schaar.

Nadere informatie

Modelvliegtuigbouw. Leerlingenhandleiding. De Fantra VMBO II. Auteur; Wout Heijne. Lay out Jeroen van den Brand

Modelvliegtuigbouw. Leerlingenhandleiding. De Fantra VMBO II. Auteur; Wout Heijne. Lay out Jeroen van den Brand Modelvliegtuigbouw Leerlingenhandleiding. De Fantra VMBO II Auteur; Wout Heijne Lay out Jeroen van den Brand De Romp De romp Stap 1 - Mal - Figuurzaag - Potlood - Plaatje triplex 1. Teken met behulp van

Nadere informatie

LESBRIEF DAN LIEVER DE LUCHT IN

LESBRIEF DAN LIEVER DE LUCHT IN LESBRIEF DAN LIEVER DE LUCHT IN In dit hoofdstuk over bionica in de luchtvaart ga je zelf een propellervliegtuig bouwen en als het mag van je docent er misschien zelf wel een ontwerpen. Maar eerst verdiep

Nadere informatie

4 Kracht en beweging. 4.1 Krachten. 1 B zwaartekracht Op het hoogste punt lijk je gewichtloos te zijn, maar de zwaartekracht werkt altijd op je.

4 Kracht en beweging. 4.1 Krachten. 1 B zwaartekracht Op het hoogste punt lijk je gewichtloos te zijn, maar de zwaartekracht werkt altijd op je. 4 Kracht en beweging 4.1 Krachten 1 B ztekracht Op het hoogste punt lijk je gewichtloos te zijn, maar de ztekracht werkt altijd op je. 2 trampoline veerkracht vallende appel ztekracht verf op deur kleefkracht

Nadere informatie

Samenvatting Techniek H3 Hefbomen

Samenvatting Techniek H3 Hefbomen Samenvatting Techniek H3 Hefbomen Samenvatting door een scholier 694 woorden 31 maart 2017 6,3 22 keer beoordeeld Vak Techniek Hoofdstuk 3 Krachten en hefbomen 3.1 Inleiding Sjadoef Blijde Al heel lang

Nadere informatie

10. ZINKEN EN DRIJVEN Experimenteer met de volgende stoffen! Zet een kruisje in de juiste kolom!

10. ZINKEN EN DRIJVEN Experimenteer met de volgende stoffen! Zet een kruisje in de juiste kolom! 10. ZINKEN EN DRIJVEN Experimenteer met de volgende stoffen! Zet een kruisje in de juiste kolom! steen hout was piepschuim kurk stukje beton stof zinken drijven Wat kan je zeggen over het soortelijk gewicht

Nadere informatie

bij vraag 2 Hoeveel munten er in het glas passen ligt aan de grootte van de munten en aan het glas.

bij vraag 2 Hoeveel munten er in het glas passen ligt aan de grootte van de munten en aan het glas. NAO proefjes Antwoorden werkbladen en extra informatie 1. Munten in borrelglaasje munten Het glas is eigenlijk te vol met, maar het stroomt niet over. Het in het glas staat bol, het komt er boven uit.

Nadere informatie

Projectopdracht Bovenloopkraan

Projectopdracht Bovenloopkraan Projectopdracht Bovenloopkraan De opdrachten: Om op een veilige, en verantwoorde manier te kunnen werken, moet er in een werkplaats een bovenloopkraan met een loopkat worden gemonteerd. Een loopkat is

Nadere informatie

De diverse somsoorten bij Fysica

De diverse somsoorten bij Fysica De diverse somsoorten bij Fysica 1 liter zout water weegt 1,03 kilo 1 liter zoet water weegt 1,00 kilo 1 meter zout water levert 0,1 bar druk op 1 meter zoet water levert 0,097 bar druk op Belangrijk:

Nadere informatie

Hoofdstuk 8 Krachten in evenwicht. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal

Hoofdstuk 8 Krachten in evenwicht. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal Hoofdstuk 8 Krachten in evenwicht Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 8.1 raaiende voorwerpen Terugblik: krachten A) Gelijk gerichte vectoren B) Tegengestelde vectoren C) Onderling loodrechte

Nadere informatie

DAT VERDIENT EEN BLOEMETJE!

DAT VERDIENT EEN BLOEMETJE! 1B DAT VERDIENT EEN BLOEMETJE! - Tuinbouw - "ik hoor en ik vergeet, ik zie en ik onthoud, maar ik doe en ik begrijp" Naam:... Klas:... 1 Probleem Binnen enkele weken is het weer infodag en de directie

Nadere informatie

krachten sep 3 10:09 Krachten Hoofdstuk 1 Bewegingsverandering/snelheidsverandering (bijv. verandering van bewegingsrichting)

krachten sep 3 10:09 Krachten Hoofdstuk 1 Bewegingsverandering/snelheidsverandering (bijv. verandering van bewegingsrichting) krachten sep 3 10:09 Krachten Hoofdstuk 1 een kracht zelf kun je niet zien maar... Waaraan zie je dat er een kracht werkt: Plastische Vervorming (blijvend) Elastische Vervorming (tijdelijk) Bewegingsverandering/snelheidsverandering

Nadere informatie

aartenbak tekenen Tekenlessen met: Kleurpotlood Ideeën verzameld door Demy van der Ham

aartenbak tekenen Tekenlessen met: Kleurpotlood Ideeën verzameld door Demy van der Ham aartenbak tekenen Tekenlessen met: Kleurpotlood Ideeën verzameld door Demy van der Ham Bron: www.lesidee.nl FANTASIEDIER Opdracht voor groep 3 tot 5 Benodigdheden: - Wit papier op A4 formaat - Kleurpotloden

Nadere informatie

Practicum hoogtemeting 3 e klas havo/vwo

Practicum hoogtemeting 3 e klas havo/vwo Deel (benaderbaar object) Om de hoogte van een bepaald object te berekenen hebben we geleerd dat je dat kunt doen als je in staat bent om een rechthoekige driehoek te bedenken waarvan je één zijde kunt

Nadere informatie

molenaarsles Opdracht 1 Welkom in één van de Schatkamers van de wereld. In deze lessen leer je meer over de molens van Kinderdijk. Wat gebeurt daar?

molenaarsles Opdracht 1 Welkom in één van de Schatkamers van de wereld. In deze lessen leer je meer over de molens van Kinderdijk. Wat gebeurt daar? Naam: Klas: Datum: Welkom in één van de Schatkamers van de wereld. In deze lessen leer je meer over de molens van Kinderdijk. Wat gebeurt daar? Rik is 16 jaar en woont in een van de molens van Kinderdijk.

Nadere informatie

Werk niet te snel, een fout is snel gemaakt. Lees de tekst heel goed. Als je iets niet begrijpt vraag je eerst je leerkracht om hulp.

Werk niet te snel, een fout is snel gemaakt. Lees de tekst heel goed. Als je iets niet begrijpt vraag je eerst je leerkracht om hulp. Werk niet te snel, een fout is snel gemaakt. Lees de tekst heel goed. Als je iets niet begrijpt vraag je eerst je leerkracht om hulp. Vraag eerst aan de leerkracht om het stukjesblad en het schietroosblad

Nadere informatie

A. De verschillende (mechanische) overbrengingen

A. De verschillende (mechanische) overbrengingen PDRACHT 1 A. De verschillende (mechanische) overbrengingen Heel wat technische systemen (auto, wasmachine, fiets,) werken met mechanische systemen. pdracht 1: Verbind de 4 mechanische systemen met de juiste

Nadere informatie

Elektriciteit! Om van te bibberen! Of niet? Klas: Namen: Elektriciteit Om van te bibberen! Of niet? Stephanie Vermeulen (2 BALO WPL) 1

Elektriciteit! Om van te bibberen! Of niet? Klas: Namen: Elektriciteit Om van te bibberen! Of niet? Stephanie Vermeulen (2 BALO WPL) 1 Elektriciteit! Om van te bibberen! Of niet? Klas: Namen: 5... Elektriciteit Om van te bibberen! Of niet? Stephanie Vermeulen (2 BALO WPL) 1 1. Taakverdeling! Iedereen in de groep krijgt een taak! Wie doet

Nadere informatie

Oefeningen nekklachten. Paramedischcentrum Landauer

Oefeningen nekklachten. Paramedischcentrum Landauer Oefeningen bij nekklachten Paramedischcentrum Landauer Rekken: Buig je hoofd naar een zijde, hand andere zijde hoofd en lichte druk tegen hoofd naar de zijde waar naar toe gebogen wordt. Breng geheel zover

Nadere informatie