Beleidsplan Schulddienstverlening Zwolle Op weg naar financiële zelfredzaamheid. p.1 /16

Transcriptie

1 Beleidsplan Schulddienstverlening Zwolle Op weg naar financiële zelfredzaamheid p.1 /16

2 Inhoudsopgave 1.Inleiding Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) Nota Samen Sterk De Zwolse nota schulddienstverlening (sdv) 2. Visie en doelstelling Visie op schulddienstverlening Doelstelling van schulddienstverlening Huidige dienstverlening Effectiviteit en Resultaten. 3. Voorkomen is beter Preventieactiviteiten Inzet van vrijwilligers Financiële voorlichting Vroegsignalering Nazorg Thuisadministratie 4. Brede toegang en vangnet Zelfstandigen en ex-zelfstandigen Jongeren Rechtsbescherming 5. Maatwerk en kwaliteit in de minnelijke regeling Uitvoering door afdeling Inkomensondersteuning Bemiddelen of lenen? Eigen woning Kwaliteit Certificering 6. Bewindvoering Wettelijk traject (WSNP). Beschermingsbewind (BW) 7. Financiën Financiering 2012 e.v. Bankkosten Bijlage I p.2 /16

3 1. Inleiding Mensen proberen in de eerste plaats om problemen zelf op te lossen. Zo ook financiële problemen en schulden. Met schulddienstverlening kan de Gemeente mensen ondersteunen. Wat doen we al en wat gaan we nog meer doen? Uiteindelijk willen we als gemeente dat iedereen mee doet! Een problematische schuld moet zoveel mogelijk worden voorkomen. Daar waar preventie niet baatte, gaan we mensen ondersteunen bij het schuldenprobleem. Als het regelen van de schulden te hoog gegrepen is, willen we toch in ieder geval de schulden hanteerbaar maken. Ook de regering heeft een aantal maatregelen genomen als het gaat om schulddienstverlening. Het verbeteren van de effectiviteit en de kwaliteit van de schulddienstverlening is een al meermalen geuite wens. Om dit te bereiken stimuleert de regering de certificering van de schulddienstverlenende organisaties en schept zij voor de gemeentelijke taak op het terrein van schulddienstverlening een wettelijk kader. De wet moet een bodem leggen in de schulddienstverlening. Het vangnet voor de financieel zwakkere. 1.1 Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) De Wet gemeentelijke schuldhulpverlening geeft gemeenten expliciet de verantwoordelijkheid om schulddienstverlening uit te voeren. Het wetsvoorstel schrijft beperkt voor hoe gemeenten de schulddienstverlening moeten uitvoeren. De kwaliteit en effectiviteit van de Schulddienstverlening is per gemeente erg verschillend. De wet wordt per 1 juli 2012 van kracht. 1.2 Nota Samen Sterk In de nota Samen Sterk is als visie opgenomen dat iedereen de kans heeft deel te nemen aan de maatschappij. Zwollenaren mogen niet buiten de boot vallen. Waar mensen hierin beperkt worden, dreigt sociaal isolement. Bovendien benutten we als samenleving daarmee niet de vermogens van mensen. Dat is voor ons niet aanvaardbaar. We blijven dus een vangnet bieden voor mensen met financiële problemen (schuldenaren). Onze ondersteuning is niet vrijblijvend. We willen dat de middelen terecht komen bij mensen bij wie de ondersteuning rendeert. We hanteren bij ons sociaal beleid de volgende uitgangspunten: We gaan het organiserend vermogen van de samenleving versterken en benutten. We kiezen voor een integrale aanpak waar ook preventie bijhoort. We kiezen voor maatwerk en differentiatie. We stellen het maatschappelijk effect centraal en zorgen voor de kwetsbaren. We gaan ondersteuning meer collectief organiseren. 1.3 De Zwolse nota schulddienstverlening (SDV) Het plan voor een integrale aanpak van de schulddienstverlening wordt vier jaar opgesteld. B&W legt verantwoording af aan de gemeenteraad over de uitvoering van de schulddienstverlening. Deze verschillende verantwoordelijkheden vindt u terug in de onderstaande hoofdstukken. Hierbij is de chronologische volgorde van het hulpproces gevolgd. Allereerst in hoofdstuk twee de visie en doelstelling op de Zwolse schulddienstverlening. Hoofdstuk drie beschrijft het voorkomen van schulden. Hoofdstuk vier gaat over de toegankelijkheid van het hulpaanbod. De hoofdstukken vijf en zes behandelen de minnelijke en wettelijke schuldregeling. Tot slot kijken we naar het huishoudboekje. p.3 /16

4 2 Visie en doelstelling Schulddienstverlening 2.1 Visie op schulddienstverlening De Gemeente Zwolle is van mening dat de schulddienstverlening een integraal karakter moet hebben. Met integrale schulddienstverlening bedoelen we het actief ondersteunen van een inwoner bij het vinden van een oplossing voor of hanteerbaar maken van de financiële problemen in samenwerking met andere dienstverleners. We zoeken naar een oplossing voor de eventuele oorzaken. Een integraal beleid voor schulddienstverlening kenmerkt zich door samenwerking met de flankerende instellingen op basis van eenduidige hulpverleningsdoelstellingen, een eenduidige methodiek en een samenhangend hulpaanbod. De Gemeente Zwolle voert de regie. Naast curatie zijn preventie, zorg voor uitvallers en nazorg onderdeel van de lokale schulddienstverlening. Het minnelijk traject is zo ingericht dat het naadloos aansluit op het wettelijk traject. Nazorg dient de gedane gemeentelijke investeringen veilig te stellen. Het voorkomt dat mensen die het traject hebben doorlopen, opnieuw in de financiële problemen komen. Bovendien geeft het indicaties over het effect van de schulddienstverlening en als zodanig informatie over de effectiviteit van aangeboden diensten en producten. 2.2 doelen Het hoofddoel van Schulddienstverlening is het vergroten van de maatschappelijke participatie en het voorkomen van maatschappelijke kosten door te streven naar financiële zelfredzaam van schuldenaren. We doen dat door het hanteerbaar maken van de financiële problemen voor de Zwollenaren en regio-inwoners. Bij voorkeur wordt gestreefd naar een schuldenvrije toekomst. Dit is niet voor iedereen op termijn haalbaar of misschien helemaal niet haalbaar. De gemeente of haar partners verlenen soms hulp zonder dat dit direct leidt tot een oplossing van de problematische schulden. Bijvoorbeeld bij een verslaafde zonder controle over de verslaving. De gemeente Zwolle richt zich dan op het stabiliseren van de financiële situatie om zeker stellen dat de vaste lasten worden voldaan. We willen huisuitzetting of afsluiting van energie en water voorkomen. Ook willen we voorkomen dat de omvang van de schulden toeneemt maar dat is niet altijd realiseerbaar! Met de integrale en vernieuwde aanpak van schulddienstverlening stelt de gemeente zich 6 verschillende subdoelen. actief preventiebeleid om te voorkomen dat de mensen in de schulden komen; makkelijk vindbare, laagdrempelige voorziening voor alle Zwollenaren; integrale schulddienstverlening met actieve opstelling van de schuldenaar minimale wacht- en behandeltijden; perspectief op volwaardige participatie; nazorg om de financiële zelfredzaamheid voor de toekomst te waarborgen. Een belangrijk onderdeel van het streven naar hanteerbare schulden voor de schuldenaar is de ontwikkeling van de financiële zelfredzaamheid van de schuldenaar. In beginsel moet elke Zwollenaar zelf zijn inkomen en uitgaven kunnen beheren. In de praktijk gaat dat echter niet iedereen even goed af. In het ergste geval is iemand zelfs geheel niet instaat om zijn eigen financiële belangen te behartigen. We streven naar integrale schulddienstverlening om de financiële problemen hanteerbaar te maken. Zo mogelijk realiseren we voor de cliënt een schuldenvrije toekomst. 2.3 De dienstverlening Het aanbod Schulddienstverlening betekent dat we de schulden regelen, hanteerbaar maken of hanteerbaar houden. Het aanbod dat een schuldenaar krijgt wordt mede bepaald door de regelbaarheid van zowel het gedrag als het schuldenpakket van de schuldenaar. De gemeente houdt in haar werkwijze met beide componenten rekening. In het land wordt veel gebruik gemaakt van een kwadrant. p.4 /16

5 De twee centrale vragen in dat kwadrant luiden: Is de schuldenaar regelbaar? Is de schuldsituatie regelbaar? Regelbaar schuldenpakket Onregelbaar schuldenpakket Gemotiveerde / regelbare schuldenaar Schuldsituatie is op te lossen met Schulddienstverlening. Schuldsituatie is alleen te stabiliseren Niet-regelbare schuldenaar Mogelijkheden hangen af van het individuele dossier: soms stabiliseren soms geen oplossing. Gemeente kan niets of nauwelijks iets doen Schulddienstverlening We kozen bij de nota Terugkijken en vooruitblikken op Sozawe" er voor de schuldhulpverlening (SHV) te herdefiniëren. We gaan van schuldhulpverlening naar schulddienstverlening. We sluiten aan op de zelfredzaamheid van de burger die schulden heeft. In aanvulling op de bovenvermelde subdoelen hanteren we ook de volgende uitgangspunten: 1. de klant blijft zelf verantwoordelijk 2. motivatie en vaardigheden bepalen de mate van ondersteuning 3. schuldenpakket bepaalt wat regelbaar is 4. onredelijke schuldeisers worden met juridische middelen gedwongen mee te werken Integraliteit We kennen integrale schulddienstverlening sinds Een integrale aanpak van problematische schulden eist een gelijktijdige aanpak van de financieel-technische en psychosociale knelpunten. De integrale schulddienstverlening leidt tot een samenhangend traject van dienstverlening. Tal van specifiek ontwikkelde diensten ondersteunen de schuldenaar bij het oplossen van zijn problematische schuldsituatie: intake, dienstverleningsplan, schuldregeling, budgetbeheer, en zo nodig psychosociale hulpverlening. SDV Zwolle onderhoudt nauwe banden met ketenpartners zoals maatschappelijk werk, maatschappelijke opvang, welzijnswerk en de verslavingszorg. In geval van multiproblematiek sluit SDV Zwolle aan bij de andere hulp die geboden wordt in het huishouden. De afd Inkomensondersteuning werkt actief en 'in de frontlinie', samen in de integrale uitvoering van het plan per huishouden. De samenwerking gebeurt onder regie van de betreffende ketenregisseur, natuurlijk voor zover er inkomensproblematiek aan de orde is. Inkomensproblematiek is het ontbreken of aanvullen van inkomen, het uitkomen met inkomen en het regelen van schuld. SDV Zwolle levert in de werkwijze 1 huishouden, 1 plan een belangrijke bijdrage. Zij draagt zorg voor voldoende en adequate dienstverlening die bovendien laagdrempelig, snel beschikbaar, vraaggericht en samenhangend met andere hulp wordt aangeboden. Waar er structuren in de samenleving zijn ingericht welke sturen op 1 plan, 1 huishouden wordt aangesloten bij die structuur. Het gaat dan bv om het Centrum voor Jeugd en Gezin (voor hulp aan gezinnen), het Steunpunt Huiselijk Geweld, de Centrale Toegang (voor dak- en thuislozen), of het gemeentelijke Team Bijzondere Doelgroepen (als het gaat om o.a. ex-gedetineerden). Met deze aanpak richten we ons in beginsel tot en met 2013 op de pilot ZorgSaam aan de Palestrinalaan. Daar zal de frontlijngerichte inzet van schulddienstverlening essentieel zijn. We kunnen dan zien wat de kosten en baten hiervan zijn. 2.4 Effectiviteit en de resultaten Eén van de beoogde doelen van de aankomende Wet gemeentelijke schuldhulpverlening is de effectiviteit van de schulddienstverlening te vergroten. De effectiviteit van de Schulddienstverlening wordt bepaald door een aantal factoren zoals werkgelegenheid in de regio, bereidheid van crediteuren om mee te werken en de motivatie van schuldenaren. De resultaten zijn dus niet alleen afhankelijk van het eigen functioneren maar ook van de aard van de schuldenproblematiek en de opstelling van schuldenaren en crediteuren. We meten de effectiviteit door na te gaan wat de resultaten zijn van SDV Zwolle. Door gegevens bij te houden die betrekking hebben op het gedrag of de mogelijkheden van schuldenaren en crediteuren, doen we recht aan de afhankelijk waarin SDV Zwolle opereert. Op basis van onze ervaringen verwachten we in de planperiode jaarlijks een aantal resultaten. Zie hiervoor bijlage I. p.5 /16

6 3 Voorkomen is beter 3.1. Preventieactiviteiten De gemeente Zwolle geeft prioriteit aan het voorkomen van het ontstaan van problematische schulden. De afdeling inkomensondersteuning voert de preventieactiviteiten voor Schulddienstverlening uit. De producten van preventie kennen vier niveaus. De preventieladder De niveaus van de preventie lopen langs twee assen: van alle inwoners naar een kleine groep of individu van ongericht uitstrooien naar gericht individueel contact Per niveau zijn er verschillen in het bereik, de intensiteit en de doelstellingen van de instrumenten. Willen wij dat mensen hun financiën op orde hebben, dan is het belangrijk om hen te informeren, te motiveren en te trainen. Deze drie activiteiten zijn te herkennen in de verschillende niveaus. Informeren is een activiteit die vooral wordt bereikt door de instrumenten uit de eerste en tweede niveaus. Voor het motiveren van mensen zijn vooral de instrumenten uit de tweede en derde niveau geschikt. En voor het trainen, d.w.z. aanleren van basale budgetvaardigheden, zijn vooral de instrumenten uit het vierde niveau geschikt. Producten die het preventieteam aanbiedt om de gestelde doelen te realiseren zijn: vroegsignalering over schulden (convenant corporaties, inschakeling intermediairen) voorlichting over inkomensondersteunende regelingen (websites) lespakketten op basis en middelbare school (Elk kind telt mee) trainen (cursus uitkomen met inkomen; thuisadministratie) De preventieactiviteiten moeten het gedrag van mensen zo beïnvloeden dat zij de problematische schulden vermijden. Dus het is zaak de doelgroep op te sporen en te benaderen. Sommige mensen lopen een hoger risico op het verzeild raken in een problematische schuldensituatie dan anderen. Uit oogpunt van doelmatigheid is het verstandig de preventie te richten op risicogroepen. Het betreffen de minima, jongeren en eenoudergezinnen. De Gemeente Zwolle zal de komende jaren vooral de jongeren en minima gaan trainen p.6 /16

7 De preventieactiviteiten richten op de mensen die het risico lopen in een problematische schuldsituatie te geraken zijnde minima, jongeren en eenoudergezinnen. 3.2 Inzet van vrijwilligers Vrijwilligers hebben meer tijd en aandacht voor klanten vergeleken met professionals. Zij zijn intrinsiek gemotiveerd en laagdrempelig in contact. Deze combinatie maakt dat ze soms dingen voor elkaar krijgen die een professional niet voor elkaar krijgt. Ze komen meer in de thuissituatie van de klant. Ze zijn van grote betekenis. Niet alleen op financieel gebied, maar op meerdere levensgebieden. Ze hebben een belangrijke signalerende functie. Meestal kunnen zij klanten zelfstandig helpen. In sommige gevallen is samen opwerken met een professional gewenst, bijv. bij complexe schuldenproblematiek of meervoudige problemen. Professional en vrijwilliger kunnen elkaar daarin aanvullen. Met vrijwilligers samenwerken aan preventie en nazorg 3.3 Financiële voorlichting Met financiële opvoeding beogen we het voorkomen van problematische schulden. De gemeente Zwolle heeft Elk kind t lt mee ontwikkeld voor het basisonderwijs. Dit project richt zich op kinderen (groep 7 en 8), hun ouders en leerkrachten uit het basisonderwijs. De gemeentelijk rol in het project was het ontwikkelen lesmateriaal, bieden van ondersteuning bij excursies en het ondersteunen van projectweek en informatiemarkt. In de nota Samen sterk werd besloten om voortaan anders om te gaan met financiële voorlichting op scholen. We ondersteunen dit niet meer apart, maar het pakket wordt nu aan alle scholen ter beschikking gesteld via de website van de Gemeente Zwolle. Scholen kunnen het lespakket dus zelf opvragen. SDV Zwolle doet een mailing uit om aandacht te vestigen op dit lespakket. Voor scholieren in de bovenbouw van het voorgezet onderwijs en de ROC's wordt regelmatig een presentatie gegeven over besteding van je geld, reclame en verzekeringen. Dit blijft SDV Zwolle uitvoeren. We zien graag dat aan omgaan met geld in het onderwijs tijd wordt besteed. Velen zien dit onderwerp liever verankerd in bestaande vakken. Kinderen die al jong zelf leren kiezen waar zij hun geld aan uitgeven, blijken minder vaak in de financiële problemen komen. We zullen het idee van een betere inbedding van financiële voorlichting in het onderwijsprogramma als ontwikkelonderwerp met de onderwijspartners bespreken in de Lokaal Educatieve Agenda. 3.4 Vroegsignalering en convenanten We willen het aantal huishoudens met problematische schulden terugdringen. Daarom is het zinvol om financiële problemen vroegtijdig te signaleren. Samenwerking met andere partijen zoals AMW, GGD en scholen is daarvoor noodzakelijk maar ook samenwerking met schuldeisers. Gedacht kan worden aan betalingsachterstanden van of schulden aan: woningbouwverenigingen elektra- en gasleveranciers waterleveranciers zorgverzekeraars Deze vier soorten schulden worden in de Wgs gezien als bedreigende schulden. De NNVK heeft een aantal convenanten gesloten met landelijk opererende schuldeisers over vroegsignalering. Convenanten voorkomen escalatie en werken kostenbesparend. Een huisuitzetting is verschrikkelijk voor de betrokkenen, en kost veel geld en tijd. Als je kunt terugvallen op een convenant ben je ook niet afhankelijk van je persoonlijke relatie met de schuldeiser. Het verwerken van alle signalen gebeurt op dit moment low budget d.w.z. door een schriftelijk aanbod tot dienstverlening aan de schuldenaar. We willen het rendement op vroegsignalering vergroten door intensivering van de verwerking van de signalen. We gaan de mogelijkheden daarvoor onderzoeken. p.7 /16

8 Een tweede optie voor vroegsignalering is de inschakeling van werkgevers. Werkgevers worden geconfronteerd met werknemers die in financiële problemen zitten bv door beslagleggingen op het salaris. Dat heeft gevolgen voor de concentratie en productiviteit van de betreffende werknemer. Een goed werkgever wil daar graag iets aan doen. Door in samenwerking met SDV Zwolle de werknemer te helpen, kan de aandacht weer aan het werk worden besteed. De gemeente sluit aan op convenanten met grote schuldeisers over signalering van betalingsachterstanden. We gaan onderzoek doen naar verbetering van het rendement van vroegsignalering. We willen in samenwerking met werkgevers de problematische schulden van werknemers terugdringen. 3.5 Nazorg Preventie om te voorkomen dat mensen opnieuw in de problemen komen, valt onder nazorg. Een voorbeeld hiervan is het nazorgtraject dat wordt ingezet door Humanitas in opdracht van de gemeente Zwolle. Nazorg is een belangrijk onderdeel van de schuldhulpverlening. Elke cliënt komt in aanmerking voor nazorg. De nazorg richt zich op de financiële zelfredzaamheid en bestaat uit twee componenten: - een budgetteringscursus (uitkomen met inkomen) - nazorggesprekken. Tijdens de schuldregeling of het budgetbeheer volgt de hiervoor geïndiceerde en gemotiveerde cliënt een budgetteringscursus. Tijdens de budgetteringscursus staat het leren van vaardigheden centraal, maar er wordt ook ingezet op gedragsveranderingen. Bij mensen in budgetbeheer wordt gestreefd naar herstel van de financiële zelfredzaamheid. Bij het opstellen van het plan van aanpak wordt bepaald of budgetbeheer en zo ja welke vorm en in welk tempo afbouw van het budgetbeheer zal plaatsen. De cliënt wordt gevolgd en geholpen. Beëindiging vindt in beginsel plaats binnen drie jaar of zoveel sneller als mogelijk. Voor de cliënten die nog niet zelfredzaam zijn maar naar verwachting wel kunnen worden, kunnen gedurende een jaar extra ondersteund worden. Men wordt ondersteund met het op orde houden van de thuisadministratie. Het gaat bij dit project vooral om praktische zaken als openen van post, het bijhouden van een huishoudboekje en het opruimen van bankafschriften. De afdeling Inkomensondersteuning heeft met de stichting Humanitas een contract afgesloten voor de inzet van vrijwilligers. We bieden nazorg aan om te voorkomen dat mensen opnieuw in problemen komen door een budgetteringscursus, nazorggesprek of thuisadministratie. 3.6 Thuisadministratie en formulierenhulp De vraag naar ondersteuning bij de financiële administratie neemt sterk toe. Dat blijkt uit het onderzoek Wonen, Welzijn en Zorg, dat in het kader van de invoering van de WMO in 2007 in Zwolle werd uitgevoerd. 15 % van de ouderen vanaf 55 jaar heeft moeite met het regelen van administratieve en financiële zaken (5% kan het met moeite en 10% alleen met hulp van anderen) 41% van de mensen met een lichamelijke beperking heeft moeite met financiële en administratieve zaken (19% kan het alleen met moeite en 22% alleen met hulp van anderen) 60% van de mensen met een chronisch psychisch probleem heeft moeite met financiële en administratieve zaken (36% kan het alleen met moeite en 24% alleen met hulp van anderen) Op dit moment kunnen burgers zich op verschillende plekken aanmelden voor hulp op sociaaljuridisch gebied. Dit komt de duidelijkheid niet ten goede. Een één-loket verschaft helderheid in het diverse aanbod en kan op verschillende manieren worden vormgegeven. Tevens kan een dergelijke centrale toegang een effiencyslag betekenen, aangezien de zoektocht van burgers kleiner kan worden, de zelfredzaamheid op het gebied van financiële administratie vergroot en het aantal vragen bij de huidige diverse partijen kan afnemen. Duidelijkheid verschaffen door middel van een centrale toegang waar men terecht kan voor hulp op sociaal-juridisch gebied. p.8 /16

9 4 Brede toegang en vangnet Vaak is er een directe aanleiding waarom iemand juist op dat moment hulp vraagt. De situatie kan zo penibel zijn dat een afsluiting van energie of huisuitzetting dreigt. Maar ook aanhoudende ruzies thuis of angst voor weer een deurwaarder kunnen een keerpunt zijn. In de afgelopen jaren werd bij elke aanmelding gekeken of sprake was van een problematische schuldsituatie. Voor wie niet langer zijn schulden kan betalen, kan worden geprobeerd op verzoek een minnelijke regeling te treffen. Schulddienstverlening is voor alle Zwollenaren: een vangnet! Eventueel voor de regio-inwoners als hun gemeente dat met ons afspreekt. Schulddienstverlening moet geen groepen op voorhand van dienstverlening uitsluiten. We willen dat niemand buiten de boot val. Problematische schulden zijn te vaak een belemmerende factor voor participatie. Mensen die een beroep willen doen op gemeentelijke schulddienstverlening, richten zich tot de gemeente waar men woont. Voor daklozen geldt dat de schulddienstverlening wordt verleend door het college van B en W van de gemeente waar de dakloze zich bevindt. Sommige mensen hebben vanwege hun problemen moeilijk toegang tot de schulddienstverlening. Leidraad is dat de aanvrager van schulddienstverlening in een stabiele woon-, leef- en inkomenssituatie verkeert. De gemeente Zwolle levert hierbij zoveel mogelijk maatwerk. Het college stelt een beleidsregel toegang schulddienstverlening Zwolle vast waarin een stabiele woon-, leef- en inkomenssituatie van de aanvrager het uitgangspunt is. Zelfstandigen, zzp-ers en ex-ondernemers Ondernemers in financiële problemen wenden zich tot hun bank of het Regionaal Bureau Zelfstandigen (RBZ) van de gemeente Zwolle. Als de bank geen extra krediet wil of kan geven, kan een zelfstandige een beroep doen op het Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004 (Bbz 2004). Het RBZ zal onderzoek doen naar de levensvatbaarheid van de onderneming. Zo ja, kan besloten worden tot het verstrekken van een lening. Zo nee, en hij zet zijn bedrijf wel voort, kan geen verdere hulp worden geboden. Hulpverlening van overheidswege aan een niet levensvatbaar bedrijf zou de concurrentie vervalsen. Als de zelfstandige de onderneming staakt en zich uitschrijft bij de Kamer van Koophandel, kan in beginsel een minnelijke schuldregeling worden opgezet. De schuldensituatie van ex-ondernemers wijkt vaak af van de doorsnee problematische schuldensituatie. Bijvoorbeeld hebben ex-ondernemers: een schuldenpakket met grotere bedragen en meer schuldeisers; een andere oorzaak namelijk foute investeringsbeslissingen; ingewikkelde contracten, soms met betwiste vorderingen; fiscale complicaties. Ex-ondernemers doorlopen in Zwolle slechts een gedeelte van het minnelijk traject vanwege deze afwijkende omstandigheden. De schulddienstverlener heeft een intakegesprek en maakt een eerste inventarisatie van het schuldenpakket om de regelbaarheid van de schulden te toetsen. Kan het schuldenpakket van de ex ondernemer vastgesteld worden? Zijn er nog langlopende conflicten? Op basis van deze gegevens wordt besloten of een minnelijk traject zinvol is dan wel de ex ondernemer wordt doorverwezen naar het WSNP-traject. Vanuit maatschappelijk oogpunt gezien, is deze gang van zaken effectief en efficiënt. Deze werkwijze is overlegd met de rechtbank Zwolle. Een minnelijk traject voor schulddienstverlening aanbieden aan ex-zelfstandigen als de schulden regelbaar zijn. Jongeren Vanaf je 18de mag je rood staan, abonnementen afsluiten en kopen op afbetaling. We zien geregeld dat jongeren zonder vast inkomen zich voor langere tijd verbinden aan abonnementen zoals telefoon of bladen en clubs. Er ontstaan steeds grotere betalingsachterstanden. Bedrijven onderzoeken slechts summier of jongeren aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen. De bedrijven hebben weinig oog voor de risicojongeren die zich in korte tijd in uitzichtloze financiële situaties weten te werken. Jongeren hebben vaak onvoldoende inkomen voor het doen van regelmatige aflossingen. We willen voor zelfstandig wonende studerenden met geen of weinig afloscapaciteit een saneringskrediet verstrekken tot maximaal Het aflossen van het saneringskrediet hoeft pas p.9 /16

10 zodra voldoende inkomen aanwezig is. Aldus breiden we de doelgroep uit in vergelijking tot voorheen. Eerst kon alleen aan jongeren zonder startkwalificatie een saneringskrediet worden verstrekt. Omdat de jongeren met veel schulden vaak op meerdere leefgebieden problemen hebben, heeft het geen zin alleen maar naar de schulden te kijken. Er moet op verschillende terreinen een traject worden uitgestippeld. Goede samenwerking met andere instellingen die werken met dezelfde jongeren is belangrijk voor het slagen van de hulpverlening. Om te zorgen voor een effectieve doorverwijzing van en dienstverlening aan studenten willen we convenanten sluiten met de opleidingscentra in de gemeente Zwolle. Studenten jonger dan 27 jr die zelfstandig wonen een uitgestelde saneringskrediet ad (max) 2.000, - verstrekken. We sluiten een convenant met de onderwijsinstellingen over deze dienstverlening. Rechtsbescherming De Schulddienstverlening was tot op heden nagenoeg volledig privaatrechtelijk vormgegeven. Het verstrekken van een saneringskrediet gebeurt in de vorm van een leenovereenkomst en schuldbemiddeling gebeurde in de vorm van kwijtscheldingsovereenkomst met de verschillende schuldeisers. Alleen de verklaring ex artikel 285 Fw over het niet lukken van het minnelijk traject, heeft een publiekrechtelijk karakter. De schuldenaar die het niet eens is met de gemeente had en heeft in zijn individuele geval de volgende mogelijkheden om dit kenbaar te maken: de gemeentelijke klachtenprocedure; de gemeentelijke ombudsman; de klachtenprocedure o.g.v. de Gedragscode Schuldregeling. de heroverweging o.g.v. het bankreglement de burgerlijke rechter Deze taken zijn al in de gemeentelijke organisatie belegd. Door de inwerkingtreding van de wet gemeentelijke schuldhulpverlening ontstaat een recht op schulddienstverlening nadat het college van B en W de beslissing heeft genomen tot een aanbod van schulddienstverlening. Een beslissing van het college van B en W tot het doen van een aanbod of tot het weigeren van schulddienstverlening is een besluit in de zin van de Algemene wet bestuursrecht. Tegen een dergelijke beslissing is dan ook bezwaar mogelijk. De behandeling van de bezwaarschriften zal gaan gebeuren binnen de eenheid Advies en Faciliteiten. We verwachten weinig bezwaarschriften (< 1% ) op de aanvragen voor schulddienstverlening. Bij 850 aanvragen levert dit een werkbelasting op van ± 140 uren (850 x 0,01 x 16 bruto-uren). Vooralsnog wordt niet gevraagd om een uitbreiding van de formatie van de afdeling juridische zaken voor het behandelen van dit type bezwaarschriften. De afdeling JZ van de eenheid A&F belasten met het behandelen van de bezwaar- en beroepschriften in het kader van de wet gemeentelijke Schulddienstverlening. p.10 /16

11 5. Maatwerk en kwaliteit in de minnelijke regeling 5.1 Uitvoering door afdeling inkomensondersteuning De gemeente Zwolle is een betrouwbare instelling. Zij is krachtig genoeg voor een eigen efficiënte en stabiele organisatie van de schulddienstverlening. Medewerkers kunnen een specialisme ontwikkelen en de voortgang van de werkzaamheden is voldoende geborgd. Sommige buurtgemeenten nemen producten af van Zwolle. De gemeente Zwolle voelt zich als centrumgemeente medeverantwoordelijk voor het welbevinden van haar buren. Aan deze vorm van dienstverlening hoeven wij niet te verdienen. Schulddienstverlening vindt plaats door de gemeente Zwolle zelf. Regiogemeenten mogen meeliften tegen kostendekkend tarief. 5.2 Bemiddelen of lenen? Er zijn twee methoden voor schuldregeling, bemiddelen of lenen. Schuldbemiddeling is het regelen van een schuldenpakket door overleg met schuldeisers over de hoogte en duur van de aflossing en verdeling van de middelen. De bemiddelaar verstrekt zelf geen middelen en heeft dus geen debiteurenrisico. Saneringskrediet is het regelen van een schuldenpakket door middel van het verstrekken van een lening ter delging van alle bestaande schulden. De Gemeente Zwolle gebruikt vooral schuldbemiddeling. We willen het saneringskrediet meer inzetten. Het treffen van een schuldsanering is voor de schuldenaar en schuldeiser prettiger. De schuldenaar is verlost van de druk door deurwaarders en vonnissen. De schuldeiser ontvangt direct geld waardoor hij het dossier kan sluiten (administratief voordeel). Onderzoek geeft aan dat schuldeisers sneller instemmen met een aanbod tot schuldsanering dan met een voorstel tot bemiddeling. Om het debiteurenrisico voor de gemeente aanvaardbaar te houden wordt het krediet beperkt tot een aflossing van 130% van de bijstandsnorm (Wet financiering decentrale overheden). Het nadelige risico wordt gecompenseerd door het wegvallen van personeelskosten. We schatten in dat de compensatie voldoende zal zijn in die gevallen waarin de betalingsmoraal van de gesaneerde schuldenaar voldoende hoog was en is zodat de kosten van wanbetaling aanvaardbaar blijven. Dit betekent dat recidivisten en mensen met een onzeker of wisselend inkomen niet in aanmerking komen voor een saneringskrediet. Ook personen met een perspectief op inkomensverbetering zijn aangewezen op een schuldbemiddeling. Als iemand zijn inkomen kan verbeteren hoort dat ten goede komen aan de schuldeisers, wat bij een saneringskrediet is uitgesloten. Mensen met een vast inkomen en weinig perspectief op inkomensverbetering zijn: AOW ers, IOAW-ers en IOAZ-ers Wajong'er, WAO er zonder herkeuring Voor mensen met een uitkering zonder perspectief op inkomensverbetering een saneringskrediet aanbieden in plaats van een schuldbemiddeling tot een maximum van Eigen woning Schuldenaren met een eigen huis kunnen in de situatie komen dat de bank de achterstanden niet langer tolereert. De bank neemt het initiatief tot een gedwongen verkoop van het huis. De opbrengst is vaak substantieel lager. Deze situatie kent alleen maar verliezers, vooral de schuldenaar en de bank. Kredietbanken zouden op deze situatie kunnen inspelen. Zij kunnen dit doen door de hypotheek voor een lager bedrag dan de bestaande hypotheek te verstrekken. Voorwaarde is dat de bank het resterende bedrag kwijtscheldt. De hoogte van de nieuwe hypotheek wordt bepaald door de executiewaarde. Deze werkwijze wordt gevolgd door de Kredietbank Den Haag. De Gemeente Zwolle vindt de risico s voor een dergelijke aanpak te groot. We willen een dergelijke werkwijze niet overnemen. Voor de mensen met een eigen huis in een problematische schuldensituatie kan een wettelijk WSNP-traject in sommige situaties uitkomst bieden. 5.4 Kwaliteit Kwaliteit van de dienstverlening is een primair vereiste voor effectieve en efficiënte schulddienstverlening. De afdeling inkomensondersteuning zal de kwaliteit handhaven door voortzetting van het lidmaatschap NVVK en certificering. p.11 /16

12 We zijn lid van de NNVK handhaven. Dit landelijke kenniscentrum op het terrein van Schulddienstverlening, geeft op vele terreinen de standaard voor de uitvoering aan. Zij ijvert voor de totstandkoming van landelijke convenanten. Schuldeisers, schuldenaren en externe hulpverleners, moeten kunnen vertrouwen op de wijze waarop de gemeente Zwolle de schulddienstverlening uitgevoerd. Voor het vertrouwen van schuldeisers is van belang dat rekening wordt gehouden met hun financiële belangen. Schending van de afspraken door een schuldenaar of bemiddelaar leidt welhaast per definitie tot stopzetting van de schuldregeling door een van de schuldeisers en zal ook nieuwe schuldregelingen belemmeren. De gemeente Zwolle handhaaft het lidmaatschap van de NNVK. 5.5 Certificering Een ander middel tot verbetering van de kwaliteit van de schulddienstverlening is certificering. NEN 8048 is de Nederlandse norm voor de schulddienstverleningssector. De certificatie op basis van deze norm moet leiden tot verdere professionalisering van de schulddienstverleningssector. De certificering van de sector Schulddienstverlening heeft achterstand opgelopen. Aanvankelijk was de mogelijkheid om in bepaalde gevallen de looptijd van een schuldregeling te verlengen de steen des aanstoots. Maar dat heeft zich opgelost. Gemeente Zwolle blijft streven naar certificering van haar dienstverlening. De Gemeente Zwolle zal gaan voldoen aan de NEN normen voor certificering. p.12 /16

13 6. Bewindvoering. 6.1 Wettelijk traject (WSNP). De wettelijke schuldsanering natuurlijke personen, bekend onder de afkorting W.S.N.P. bestaat ruim 10 jaar. Op grond van de wet is de gemeente aangewezen om verklaringen in het kader van de WSNP af te geven. Als iemand onder een WSNP traject valt benoemt de rechtbank een bewindvoerder. Binnen de afdeling Inkomensondersteuning werken 2 bewindvoerders WSNP (1,8 fte). De regeling heeft als doel mensen binnen afzienbare termijn een schone lei te verlenen na het mislukken van de minnelijke regeling. De wettelijke schuldenregeling kent een grote belangstelling onder schuldenaren. Onze bewindvoerders WSNP zijn van belang voor de schulddienstverlening in Zwolle. Zij boeken in specifieke situaties betere resultaten dan de bewindvoerders-advocaten. Het verschil zit hem in de extra begeleiding door de gemeente. De rechtbank heeft waardering voor onze bewindvoerders en houdt bewust rekening met hun kwaliteiten bij het benoemen van bewindvoerders. Sommige aanvragers van een schone lei, hebben minder financiële vaardigheid dan anderen bv (ex- )zelfstandigen. We willen de WSNP-bewindvoering handhaven. Uitgangspunt bij het handhaven van deze taak is het generen van opbrengsten die opwegen tegen de gemaakte kosten. De bewindvoering WSNP is momenteel kostendekkend. Dat wil zeggen dat het totaal van de directe loonkosten en kosten voor de werkplekken wordt terugverdiend aan subsidies en bijdragen. De verwachting voor 2012 en verder is dat de bewindvoering ook kostendekkend zal blijven. We handhaven het product WSNP-bewindvoering gedurende de planperiode. 6.2 Beschermingsbewind Iedereen is vanaf zijn achttiende verantwoordelijk voor zichzelf. Men mag boodschappen doen, leningen afsluiten of andere bankzaken regelen. Sommige mensen zijn echter op hun 18 e niet financieel zelfredzaam en zijn dat ook niet te maken. Indicatoren daarvoor zijn langdurige schuldensituatie, eerder mislukken van schuldregelingen en ongedisciplineerdheid. Vaak is er een verband met de sociale of geestelijke toestand van die persoon. Mensen die niet in staat zijn hun belangen zelf te behartigen, kunnen onder beschermingsbewind worden gesteld. Oplegging van het beschermingsbewind leidt ertoe dat cliënt handelingsonbevoegd wordt t.a.v. de goederen die onder bewind zijn gesteld. De bewindvoerder is belast met het beheer. Schuldeisers die bekend zijn met het bewind kunnen geen verhaal uitoefenen op de onderbewindgestelde goederen. De bewindvoerder legt jaarlijks verantwoording af aan de kantonrechter over het gevoerde bewind en de gemaakte kosten. Voor de kosten van beschermingsbewindvoering kan bijzondere bijstand worden verleend. Tot op heden is vaak beschermingsbewind uitgevoerd door afdeling inkomensondersteuning omdat onvoldoende bewindvoerders beschikbaar waren. Er zijn niet langer redenen aan te wijzen voor het handhaven van de uitvoering van deze dienst door de Gemeente Zwolle zelf. Voor mensen die niet financieel zelfredzaam te maken zijn beschermingsbewind aan te bieden. Vanuit de afdeling inkomensondersteuning zal daarvoor een particulier kantoor worden ingeschakeld. p.13 /16

14 7. Financiering 7.1 financiering vanaf 2012 e.v. Met de onderstaande middelen bieden we dienstverlening voor schulden. We stimuleren de eigen verantwoordelijkheid en motivatie van de aanvragers. De gemeente biedt een vangnet waardoor de schuldenaar niet verder in de problematische schulden komt. De gemeente Zwolle investeert aanzienlijk in schulddienstverlening. De inkomsten en uitgaven voor schulddienstverlening zijn voor 2012 op orde. Voor de volgende jaren zal die worden meegenomen in de reguliere begrotingscyclus. In programma dertien van de begroting 2012 staan de budgetten voor schulddienstverlening: Bruto-lasten Baten Netto-lasten Schuldhulp- en kredietverlening Budgetbeheer WSNP Totaal Schulddienstverlening is een persoonlijke en op de situatie afgestemde vorm van dienstverlening. Schulddienstverlening is een gemeentelijke voorziening in de vorm van persoonlijke aandacht voor de aanvrager. De uitgaven betreffen dus personele uitgaven met de betreffende overhead. De schulddienstverlening wordt in Zwolle uit diverse middelen gefinancierd. Dit zijn: a. Algemene uitkering (Gemeentefonds). b. Rijkssubsidie WSNP c. Bijdragen regiogemeenten d. Klantbijdragen Elke gemeente is vrij om te bepalen welk deel van de algemene uitkering zij in zet voor schulddienstverlening. Er is een korting van 20 miljoen doorgevoerd op het gemeentefonds, omdat gemeenten een selectieve en gerichte schuldhulpverlening kunnen inzetten. De wet gemeentelijke schuldhulpverlening biedt gemeenten namelijk de mogelijkheid om aan de poort grenzen aan te geven. De invloed van de regiogemeenten op de financiering van Schulddienstverlening is in beginsel neutraal. De regio mag meeliften op de dienstverlening van Schulddienstverlening tegen kostendekkend tarief. Gemeenten mogen voor bepaalde onderdelen van schulddienstverlening een eigen bijdrage van de schuldenaar vragen. Een deel van de afloscapaciteit van de schuldenaar wordt dan gebruikt voor financiering van de schuldbemiddeling. 7.2 bijdrage bankkosten Een aantal gebruikers van schulddienstverlening maakt gebruik van een BNG-betaalpas uitgegeven door de gemeente Zwolle. Het betreft met name mensen die slechts met veel moeite een bankrekening kunnen krijgen. Het niet mogelijk om rood te staan met deze bankpas. Voor het doen van betalingen zouden wij in deze gevallen moeten terugvallen op ouderwetse kasbetalingen. Dit is niet wenselijk uit oogpunt van veiligheid en bewerkelijkheid. Algemeen beleid is dat banktransacties de voorkeur hebben boven kasbetalingen. Om die reden zijn ca. 125 betaalpassen in gebruik van de gemeente Zwolle. Op deze wijze kan door de doelgroep toch gebruik worden gemaakt een betaalautomaat. We proberen de gebruikers zo mogelijk weer aan een reguliere bankrekening te helpen. Tot op heden zijn deze betaalpassen door de gemeente gratis verstrekt. Het is redelijk om van de gebruiker een bijdrage te vragen voor de kosten van deze betaalpas. Normaliter kost een bankpas ongeveer 5 per kwartaal. Met ingang van 1 januari 2013 gebruikers van de bankpas 5 per kwartaal in rekening brengen. p.14 /16

15 Begrippen Beschermingsbewind Belangenbehartiging op basis van een rechterlijke uitspraak door een familielid of instelling ten behoeve van een persoon die zelf daartoe geestelijk of lichamelijk onvoldoende in staat is. Bewindvoerder WSNP Een wettelijke schuldregeling wordt aangevraagd door een natuurlijke persoon en uitgevoerd door een rechterlijk benoemde bewindvoerder op basis van de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP). Dit biedt schuldenaren die zich in een problematische schuldenpositie bevinden de mogelijkheid tot een schuldenvrije toekomst. Budgetadvies Verstrekken van individueel advies, gericht op maatregelen tot aanpassing en beheersing van het beschikbare budget. Een (persoonlijk) budgetadvies kan zowel preventief als curatief van aard zijn. Budgetbeheer Het beheren van het inkomen van de klant door het openen van een rekening bij de kredietbank of een andere instantie, waarop de inkomsten worden gestort en waarvan uitgaven worden gedaan. Er bestaan verschillende vormen van budgetbeheer, te weten eenvoudig budgetbeheer (alleen een aantal vaste lasten wordt doorbetaald), beperkt budgetbeheer (alle vaste lasten en maximaal 2 reserveringen) en volledig budgetbeheer (alle lasten en voor alle uitgaven wordt gereserveerd) Budgetbeheer wordt meestal in samenhang met een vorm van budgetbegeleiding aangeboden. Budgetplan Volledig op de persoonlijke situatie van de klant toegesneden plan voor het betalen van zijn verplichtingen binnen de ruimte van het inkomen. Integrale intake Het doel van de integrale intake is goed inzicht te krijgen in de financiële situatie van de hulpvrager en nadrukkelijk daarbij de eventuele samenhang met immateriële problemen te onderzoeken. Tevens wordt onderzocht of de klant voldoende gemotiveerd is om een schulddienstverleningstraject in te gaan. Een integrale intake resulteert in een inventarisatie van schulden, berekenen van de aflossingscapaciteit, onderscheiden van schulden, inschatten van psychosociale omstandigheden. Minnelijk traject Hiermee wordt de schulddienstverlening bedoeld die uitgevoerd wordt door o.a. de kredietbanken. In deze fase wordt getracht overeenstemming met de schuldeisers te krijgen over een schikking voor de schulden. Lukt dit niet, dan kan de zaak aan de rechter worden voorgelegd (WSNP). Nazorg Zie tertiaire preventie Primaire preventie Primaire preventie heeft tot doel te voorkomen dat mensen ooit in de problematische schulden raken, c.q. het voorkomen van nieuwe gevallen. Primaire preventie richt zich op iedereen die risico loopt. Secundaire preventie Bij secundaire preventie gaat het om vroegtijdige onderkenning, opsporing en behandeling, meestal bij specifieke risicogroepen. Ook het opsporen van risicofactoren behoort tot de secundaire preventie. Voorwaarde is een goed onderzoek naar specifieke risicogroepen en analyse hiervan. Tertiaire preventie (Nazorg) Tertiaire preventie richt zich op situaties waarbij al sprake is van problematische schulden. De curatieve hulp is bedoeld om de bestaande problemen op te lossen. Goede curatieve hulp en nazorg hebben een preventieve werking. Tertiaire preventie is bedoeld om erger, zoals terugval, recidive of chronisch worden te voorkomen. Problematische schuldsituatie De situatie van een natuurlijk persoon waarbij redelijkerwijs is te voorzien dat hij niet zal kunnen voortgaan met het betalen van zijn schulden of waarin hij heeft opgehouden te betalen. Saneringskrediet Lening naar aanleiding van een schuldregeling die wordt aangewend voor het voldoen van alle schulden, al of niet tegen een percentagevoorstel. Sociale Lening Lening ten behoeve van consumptieve doeleinden voor een natuurlijk persoon van wie het inkomen niet hoger is dan de bijstandsnorm of met een beschadigd kredietverleden. Verklaring 285 Fw: De verplichte gemeentelijke verklaring op grond van de Faillissementswet inhoudende dat het minnelijk traject van de natuurlijke persoon is mislukt. p.15 /16

16 Bijlage I 2.3 Dienstverlening De om slag van schuldhulpverlening naar schulddienstverlening schematisch weergegeven: Schuldhulpverlening (SHV) Zorgen vóór. Uit handen nemen (escalatie voorkomen) Schuldregeling voor iedereen Schulden vrij Verplicht budgetbeheer voor iedereen Ontwikkelen vaardigheden aan eind traject Alleen schuldbemiddeling Schulddienstverlening (SDV) Zorgen dat. Eigen kracht benutten Maatwerk Maximaal haalbare Selectieve inzet Bij de start van het traject bemiddeling + saneringskrediet. 2.4 Resultaten Op basis van onze ervaringen verwachten we in de planperiode jaarlijks 850 aanvragen met de onderstaande resultaten af te handelen. We streven ernaar te voldoen aan de genoemde normen. Activiteit Aantallen per jaar Aanvragen 850 Info & Adviesgesprek 200 Betalingsregelingen 200 Herfinancieringen 50 Schuldregelingen 325 begeleiding naar Wettelijke traject (WSNP-verklaringen) 275 Normen eenheid Maximale wachttijd voor intake 4 weken Maximale wachttijd voor intake bij crisissituatie 3 dagen Gemiddelde doorlooptijd van aanvraag tot schuldregeling 7 maand Minimale klanttevredenheid intakegesprek 75% Voorlichtingsbijeenkomsten bij diverse instellingen over preventie 45 bijeenkomsten * Naast bovenvermelde activiteiten verricht de gemeente ook werkzaamheden als budgetbeheer, heronderzoeken schuldbemiddeling, WSNP-bewindvoering, sociale kredietverlening, preventie en nazorg. 5.2 bemiddelen of lenen In de onderstaande tabel zijn de pro s en contra s verzameld over sanering en bemiddeling. afweging schuldbemiddeling /saneringskrediet Bemiddeling krediet Criterium Kosten van incassotraject voor gemeente nee ja Risico s wanbetaling voor gemeente (debiteurenrisico) nee ja Kosten heronderzoek (4 manuur x 3) ja nee Schuldeiser sluit dossier, bespaart kosten nee ja Schuldregeling slaagt sneller door accorderen van eisers nee ja Schuldenaar direct bevrijdt van deurwaarders; één schuldeiser nee ja p.16 /16