Verslag Netwerkbijeenkomst mei. Keteninnovatieprogramma Zorgeloos Afval Circulaire economie in de Zorg

Transcriptie

1 Verslag Netwerkbijeenkomst mei Keteninnovatieprogramma Zorgeloos Afval Circulaire economie in de Zorg Utrecht, 12 mei 2016

2 Inhoud Introductie 3 Zij waren erbij! 4 Visie 2040 en pilots 5 Nieuwtjes 6 Pilot: Herontwerpen van plastic omverpakking 7 Pilot: Recycling van infuuszakken 10 Pilot: Duurzame/Bewuste inkoop 13 Pilot: Circulair labelen van producten 14 Pilot: SZA-bak 17 Freek van Eijk: belemmeringen in zorginnovatie 20 Communicatie 24 Gesprek met elkaar 26 Contact 27

3 Verslag Netwerkbijeenkomst mei Dit is het verslag van de eerste officiële netwerkbijeenkomst van het keteninnovatieprogramma Zorgeloos Afval op 12 mei De bijeenkomst vond plaats bij het UMC in Utrecht. Doel van deze netwerkbijeenkomst was: Partners van het programma gelegenheid geven om met elkaar bij te praten Update van de 5 pilotprojecten geven aan de partners Het bespreken van de belemmeringen in zorginnovatie Nieuws en nieuwe ontwikkelingen delen In dit verslag vindt u een samenvatting van de highlights. Veel leesplezier! Alles wat je niet weg hoeft te gooien hoef je niet te kopen 3

4 Zij waren erbij! Atlantis Handelshuis Baxter BV BrabantZorg Erasmus MC Icova BV Mauser Mediq Medeco MEDZ Europe MWH Nefemed Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Pharmafilter Radboudumc Reinier de Graaf Gasthuis Rijkswaterstaat Rijnstate RIVM Shanks Nederland Spaarne Gasthuis SUEZ Tergooi UMC Utrecht VUmc Zuyderland 4

5 Flyer is klaar! Transitiemanager Jolein Baidenmann heette iedereen welkom. Zij presenteerde de flyer van het programma, die iedereen kan gebruiken in z n eigen organisatie. 5

6 Nieuwtjes Het programma Zorgeloos Afval heeft per 1 mei een ambassadeur: mevrouw drs. Cathy C. van Beek MCM, lid van de Raad van Bestuur van het Radboudumc. En we verwelkomen een aantal nieuwe partners: Atlantis Handelshuis, Baxter BV, Fresenius, Mauser, Medline en VisionMC. Volgende netwerkbijeenkomsten (SAVE THE DATE): 14 oktober: tweede netwerkbijeenkomst bij Rijnstate Arnhem. 8 december: derde netwerkbijeenkomst, in de vorm van een grote conferentie over keteninnovatie in de circulaire economie, met de 3 ketens Zorg, Klimaatinstallaties en Infra. 6

7 UPDATE pilot Simplastic Herontwerpen van plastic omverpakking Freekje Savenije, MVO coördinator van het Spaarne Gasthuis en projectcoördinator van de pilot simplastic, gaf een update van de ontwikkelingen binnen de pilot. Zij werd aangevuld door Ben Kunninga, van onderzoeksbureau Circle Economy, die onderzoek doetnaar de soorten plastics in het UMC Utrecht. Doel van de pilot: één soort simpele plastic monostroom creëren. En voor de lange termijn: herontwikkelen van de verpakking van steriele medische artikelen zodat er een monostroom ontstaat. Circle Economy heeft een Circle scan uitgevoerd bij het UMC-U om inzicht te krijgen in welke soorten en hoeveel plastic er in ziekenhuisafval zit. Deze Scan bleek essentieel te zijn voor de vervolgstappen in de pilot. 7

8 Pilot Simplastic Circle Scan UMC Utrecht 8

9 Pilot Simplastic Vervolgtraject De pilotgroep gaat nu de uitkomsten analyseren en kijken bij welke plastics de meeste winst kan zitten bij het recyclen. Zodra bekend is uit welke verschillende lagen deze verpakkingsmaterialen bestaan en welke technieken er bij de verwerkers beschikbaar zijn om deze materialen te recyclen wordt besloten welke producten in aanmerking komen voor recycling. Dit wordt gedaan in overleg met afvalverwerkers en producenten van de plastic verpakkingen. OPROEP: We hebben massa nodig van ziekenhuizen die aan de slag willen met het recyclen van het plastic verpakkingen. Wil je meedoen? Neem dan contact op met: Freekje Savenije. Het is voor het eerst dat we een beetje beeld hebben over wat we aan plastic gebruiken 9

10 UPDATE pilot Infuuszakken Recycling van infuuszakken Ellen Parma, Milieucoördinator Onze Lieve Vrouwe Gasthuis en projectcoördinator van de pilot Infuuszakken, gaf een update van de ontwikkelingen binnen de pilot. Doel van de pilot: Het eerste idee was om de cirkel te sluiten en de ingezamelde infuuszakken te gebruiken als materiaal voor nieuwe infuuszakken. Helaas bleek dit toch lastig omdat er hoge eisen zijn aan het virgin materiaal waarvan nieuwe infuuszakken gemaakt worden wat nog niet met gerecycled materiaal te realiseren is. Maar er is een verwerker gevonden die de infuuszakken tot granulaat wil maken. Hiervoor is van belang dat de verschillende merken infuuszakken (en dus materiaalsamenstellingen) apart aangeleverd worden. Van dit granulaat kunnen dan andere producten gemaakt worden. Het inzamelen van infuuszakken voor recycling gebeurt bij het Spaarne Gasthuis, UMC Utrecht en Onze Lieve Vrouwe Gasthuis. 10

11 UPDATE subpilot Recycling OK-plastic Vanuit de OK-verpleegkundigen bij het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis kwam de vraag kunnen wij niet ook het plastic inzamelen? omdat zij het zonde vinden dat er zoveel plastic weggegooid wordt vanuit de OK. 9 OK s hebben met behulp van Circle Economy een plastic inzameling gedaan om te analyseren wat voor soorten plastic er via de voorbereidingsruimtes van de OK naar het afval gaan. In één dag is er wel 8 kilo aan plastic ingezameld. De helft bestond uit verpakkingsmateriaal, een kwart uit bubbeltjes plastic en voor de rest waren er nog allerlei diverse plastic items zoals cups, handschoenen en flesjes. Bij de helft ervan was de plastic-code niet op het product zelf gemarkeerd, waardoor het lastig was te zien om wat voor soort plastic het gaat. Het zou zinvol zijn om producenten daar op te attenderen. Via deze link kun je het rapport van de plastic inzameling lezen. Men is bloedje fanatiek om dat plastic uit het restafval te houden 11

12 UPDATE subpilot Rapport Plastic op de OK 12

13 UPDATE pilot Duurzaam Inkoop Duurzame inkoop Marc Koster, Manager Vastgoed bij het Rijnstate Ziekenhuis, projectcoördinator van de pilot Duurzaam Inkoop, gaf een update van de ontwikkelingen binnen de pilot. Doel van de pilot: Set van regels opstellen om leveranciers uit te dagen duurzame producten te leveren. Update: Er is er contact met inkooporganisatie Intrakoop. Dit is nodig om meer massa te creëren en voor de contacten met producenten. Er is aansluiting bij het traject van de NEVI rondom nieuwe voorwaarden voor zorginkoop AIGZ Er zal gewerkt worden aan een aparte module MVO onder het AIGZ De pilotgroep zal input leveren voor die module. Vervolgstap: Samen met de coordinator van de Module MVO van de NEVI en de coordinator van de pilot Labeling wordt een Ronde Tafel Duurzaam/Bewust inkopen georganiseerd, nog voor de zomer. Leverancier: Ja als de coalitie dat wil dan moeten we daar wel over na gaan denken 13

14 UPDATE pilot labeling Circulair labelen van producten Richard van Batenburg, Sales manager Icova, projectcoördinator van de pilot Labeling, gaf een update van de ontwikkelingen binnen de pilot. Doel: 1. Verhoging recycling van productgrondstoffen 2. Geef de inkoper handvatten voor beslissing 3. Geef de producent ondersteuning voor circulaire ontwikkeling 4. Geef de grondstoffenrotonde handvatten voor ontwikkeling Doel Alle producten Klasse A (zie schema volgende pagina) De Zorg is groot genoeg om deze circulaire beweging in gang te zetten! 14

15 Pilot labeling Concept Circulair label Bestaand Bestaand Energielabel: Verwijderingsbijdrage Idee Circulair label Klasse A: Klasse B: Klasse C: Goede recycling : Geen toeslag op product Matige recycling : Beperkte toeslag op product Slechte recycling : Hoge toeslag op product Klasse: Onafhankelijk research instituut bepaalt klasse Circulair label 15

16 Pilot labeling Vervolgaanpak Vervolgstappen: 1 Overleg met inkoop organisaties (ronde tafel) Op dit moment is het nog lastig om aansluiting te krijgen bij inkooporganisaties, het lijkt nog een abstract onderwerp, er lijkt geen tijd en behoefte te zijn. 2 Wellicht samengaan met pilotgroep Duurzaam inkopen 3 Bepalen of gehele Zorg dit kan implementeren JA: Neen: Dan op korte termijn in te voeren Dan via overheid en regelgeving = lang traject 4 Bepalen onafhankelijk research instituut 5 Bepalen eisen aan klasses 16

17 UPDATE pilot SZA-bak SZA-bak José Postma, coördinator Duurzaamheid Reinier de Graaf Ziekenhuis, projectcoördinator van de pilot SZA-bak, gaf een update van de ontwikkelingen binnen de pilot. Doel van de pilot: Wat moet wel en niet in de bak? De groep heeft het idee dat de regelgeving nu te strikt is, en dat er ook iets kan veranderen aan het risicomijdend gedrag in ziekenhuizen rondom SZA-afval. Ook gaat er gekeken worden of de bak van ander materiaal gemaakt kan worden. Als Nederland doen we het eigenlijk heel goed ter verhouding met de rest van Europa. We hebben in verhouding tot het aantal inwoners weinig SZA. 17

18 Pilot SZA-bak Gerecycled materiaal Een producent van medische afvalvaten, Mauser, is aangeschoven bij de groep. Met hulp van partner Suez zijn zij gestart met experimenten voor de ontwikkeling van een SZA-bak van gerecycled materiaal. Suez heeft materiaal specificaties bij Mauser opgevraagd en vervolgens huis-aan huis plastic afval in granulaatvorm aan Mauser geleverd. Daarvan heeft Mauser nieuwe vaten gemaakt en deze getest. Het huidig geleverde materiaal bleek nog niet goed door de testen te komen. Onze droom is al jaren: kunnen we nu met gerecycled materiaal deze vaten maken? 18

19 Pilot SZA-bak Vervolgtraject Voor de zomer zal er een ronde tafel gesprek plaatsvinden met ziekenhuizen, infectie preventie, microbiologen, overheid (VWS), eindverwerkers, vereniging van afvalverwerkers (VVAV), Inspectie voor Leefomgeving en Milieu om het gesprek aan te gaan over wat er nu allemaal verplicht in de SZA-bak moet en of dat anders kan. Aangezien de testen met het bakken van gerecycled materiaal niet het goede resultaat opleverde, zijn de materiaalspecificaties aangepast en wordt nieuw materiaal aangeleverd. Producent Mauser gaat aan de slag om nieuwe testen te doen met het gerecyclede materiaal. 19

20 Presentatie Belemmeringen in zorginnovatie Omdat veel vernieuwende trajecten in de zorg aanlopen tegen belemmeringen, zeker als het gaat om de circulaire economie en duurzaamheid, ook binnen het programma Zorgeloos Afval, hield adviseur Freek van Eijk een presentatie over belemmeringen bij duurzame zorginnovatie, met name binnen pilot projecten. Er zijn meerdere type knelpunten: Institutioneel, cultureel, beleid & regelgeving, toegang tot financiering, kennis & technologie. We kijken te veel naar oplossingen in de afvalfase, we moeten verder terug de keten in, naar gebruik, productie en ontwerp. 20

21 Presentatie Belemmeringen in zorginnovatie In de presentatie worden 4 knelpunten binnen de coalitie Zorgeloos afval besproken: Mag de SZA-bak ook uit niet-virgin materiaal bestaan? Waarom wordt bedrijfsafval van een ziekenhuis anders behandeld dan gewoon bedrijfsafval? Wetgeving of gevoel? Wet/regelgeving t.a.v. het gebruik van gerecyclede kunststof voor de productie van medische disposables en verpakkingen van steriele materialen Er blijkt een normering in Nederland te zijn dat steriele materialen in 3 lagen verpakt moeten worden. In andere landen, zoals Duitsland, is dat 2 lagen. Waarom en hoe te veranderen? Op de volgende pagina s wordt een korte samenvatting gegeven van de uitkomsten van het onderzoek rondom de belemmeringen. Maar bekijk hier de gehele presentatie van Freek van Eijk op 21

22 Samenvatting 4 belemmeringen binnen Zorgeloos Afval Mag de SZA-bak ook uit biobased materiaal of recyclaat bestaan? Het lijkt dat er geen regel is dat een SZA-bak van virgin materiaal gemaakt moet zijn. Alleen moet het materiaal wel door TNO-verpakkingen goedgekeurd worden. Het gaat om de functionaliteit, je moet kunnen aantonen dat het materiaal aan de eisen kan voldoen. Er lijkt meer te winnen door zoveel mogelijk afval uit de SZA-bak te houden. Waarom wordt bedrijfsafval van een ziekenhuis anders behandeld dan gewoon bedrijfsafval? Wetgeving of gevoel? Er zijn geen juridische belemmeringen, maar er is angst. Met name aan de kant van de verwerkers. De vuilnismannen zijn bijvoorbeeld bang dat er naalden uit de zakken steken. Uit de praktijk blijkt dat er toch SZA materiaal in dit bedrijfsafval komt. Betere naleving van procedures door verpleegkundigen kan schelen. LAP3 wordt nu besproken, nu het moment om aanpassingen te doen. 22

23 Samenvatting 4 belemmeringen binnen Zorgeloos Afval Wet/regelgeving t.a.v. het gebruik van gerecyclede kunststof voor de productie van medische disposables en verpakkingen van steriele materialen. Er lijken in principe geen belemmeringen te zijn voor biobased, biodegradable of gerecycled materiaal van zowel medische disposables zelf als verpakkingen van steriele materialen. De functie is belangrijker voor de eisen aan het materiaal, dan of het wel of niet virgin materiaal is. Regelgeving is echter complex en stringent en er zijn veel regels mbt het specifieke doel van het gebruik en het uitsluiten van risico s. Er is bewustzijn nodig bij ontwerpers over wat er aan het eind van de keten gebeurd, zodat producten makkelijker te recyclen zijn. Er blijkt een normering in Nederland te zijn dat steriele materialen in 3 lagen verpakt moeten worden. In andere landen, zoals Duitsland, is dat 2 lagen. Waarom en hoe te veranderen? 67 NEN-normen over verpakkingen Er lijkt niks te staan over 3 lagen als vereisten ( Reactie vanuit de zaal: 3 lagen zijn nodig qua structuur in het ziekenhuis, buitenverpakking, binnenverpakking en steriele verpakking. Daarvan is de buitenste laag vaak karton en dat is geen probleem bij recycling) 23

24 Update Communicatie Vervolgens wordt met de deelnemers gesproken over mogelijkheden om over het programma te communiceren: Centraal staat de website Daar zijn de belangrijkste verslagen en onderzoeken van Zorgeloos Afval te vinden. Ga naar Programma s > keten innovatieprogramma s > zorg (zie gele pijl). Je kunt ook een account aanmaken en zelf stukjes plaatsen. 24

25 Overige Communicatie Er komt een artikel over het programma in het blad Afval over het programma Zorgeloos Afval, waarvoor verschillende partners ook geïnterviewd zijn. Vanaf nu zal om de twee maanden een nieuwsbrief worden verstuurd met nieuws en updates. De flyer kan breed gedeeld worden. Er wordt een verhaal gemaakt door medewerkers van MVO Nederland over het proces van het programma Zorgeloos Afval. We noemen dit de Proces History. Daarbij staan de persoonlijke ervaringen van de deelnemers aan de pilots centraal. De komende tijd zullen een aantal partners ook gebeld worden voor interviews. Over enkele weken wordt een evaluatieformulier gestuurd over hoe de ervaring van deelnemers met het programma is, tot nu toe. Alle partners worden vriendelijk verzocht om die evaluatie in te vullen. Aan het eind van het jaar komt er: Een lessons learned document over de geleerde lessen van het programma en de pilots Een complete Proces History 25

26 Gesprek met elkaar Om dit succesvol te maken moet er voor iedere schakel in de keten een soort win situatie te maken zijn Vergeten we de afval preventiekant niet? Voorkomen dat er überhaupt afval komt Niet wijzen; de producent moet veranderen, maar vragen; wat heeft de producent nodig om te veranderen? Er is geld mee te verdienen, anders zouden we het niet doen, dat doen we echt niet gratis Hierna was er een netwerkborrel, waarin weer nieuwe contacten werden gelegd en plannen werden gemaakt. 26

27 Contact Vragen? Opmerkingen? Neem contact op met de transitiemanager van het traject Zorgeloos Afval Jolein Baidenmann of Het Keteninnovatieprogramma Zorgeloos Afval is onderdeel van het programma Nederland Circulair, waarin de maatschappelijke organisaties Circle Economy, Click NL, De Groene Zaak, Het Groene Brein, MVO Nederland met ondersteuning van RVO en het Ministerie van I&M werken aan 7 thema s om circulair ondernemen in het Nederlands bedrijfsleven te versnellen. 27