Visie op natuurbeleving in de kinderopvang
|
|
- Annelies van de Brink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Visie op natuurbeleving in de kinderopvang Kind en natuur Een kind is een krachtig en uniek persoon met een aangeboren nieuwsgierigheid en drang om de wereld te ontdekken. Kinderen spelen graag in de natuur, zij daagt uit om te bewegen en te beleven. Kinderen hebben behoefte aan ruimte en vrijheid. Al spelend ontdekken zij de natuur en doen nieuwe ervaringen op. Samen of alleen, op hun eigen manier en in hun eigen tempo. Duurzame relatie Verwondering en nieuwsgierigheid zijn kenmerkend voor de manier waarop kinderen in het leven staan. Kinderen zijn met al hun zintuigen betrokken bij wat er dichtbij in de natuur te zien is. Verbazing, verwondering, dingen willen aanraken, weten of begrijpen. Kinderen willen niet alleen relaties aangaan met mensen maar ook met de natuur. Kindercentra zijn een goede plek om kinderen ervaringen op te laten doen met de natuur en op deze manier te investeren in een duurzame relatie met hun eigen leefomgeving. Spelend leren Kinderen zijn leergierig en gebruiken hun omgeving om zich te ontwikkelen. We begeleiden het ontwikkelingsproces door goed naar het kind te kijken en luisteren. Van baby tot tiener. Kinderen ontdekken hun omgeving door actief bezig te zijn met al hun zintuigen. In de natuur is van alles te zien, voelen, ruiken, proeven, horen! De natuur helpt kinderen zich te ontwikkelen op zintuiglijk-, motorisch-, sociaal- en moreel gebied. KK_971211_Natuurtijd_Gridpagina.indd :48:36
2 Algemene visie buitenruimte kinderopvang De visie op buitenruimte is geformuleerd door Kinderstad, Kober en Korein. Het is een algemene visie op buitenruimte in de kinderopvang. Buiten wordt anders gespeeld dan binnen. Het vraagt andere vaardigheden van kinderen en biedt kinderen de mogelijkheid te ontdekken. De buitenruimte moet kinderen nieuwsgierig maken, zintuigen prikkelen en uitdagen op elke leeftijd. De buitenruimte moet multifunctioneel zijn en geschikt voor allerlei activiteiten. Voor zowel actieve en rustige activiteiten, alleen of samen, avontuurlijk en fantasierijk of gestructureerd en duidelijk. Niet alleen is variatie in functies van belang maar ook in materialen. Afwisseling van het gebruik van natuurlijke (zand, water, groen) en cultuurlijke materialen (tegels, speeltoestellen) is hierbij essentieel waarbij duurzaamheid, kwaliteit en veiligheid belangrijke peilers zijn. KK_971211_Natuurtijd_Gridpagina.indd :48:36
3 Natuurtijd Werkmethode Leren door te doen Action learning is een manier van onderzoek doen waarbij de deelnemers hun eigen activiteiten en ervaringen bestuderen met het doel om hun eigen kennis, kunde en prestaties te verbeteren. Action learning behoort tot een groep van onderzoeksmethodes waarbij je leert door te doen. Vertel het me en ik zal het vergeten. Laat het me zien en ik zal het onthouden. Laat het me ervaren en ik zal het me eigen maken. Confucius Chinese wijsgeer Action learning bestaat al een halve eeuw. Toch is het nog niet zo bekend. Dat komt omdat action learning sterk afwijkt van de traditionele manieren van onderwijs en onderzoek; overdracht van kennis van leraar naar leerling. In action learning is de lerende persoon veel actiever betrokken en vindt het leren plaats door te doen. Kennis die je opdoet door ervaring, blijft beter en langer in je systeem. Cyclisch leren - leerstijl van de psycholoog Kolb - is een veelgebruikt onderdeel van action learning. Mensen verschillen in de manier waarop ze leren. Leren is een proces dat uiteindelijk leidt tot gedragsverandering. In dit proces zijn verschillende fasen te onderscheiden, zoals het verzamelen van informatie, het toetsen van nieuwe inzichten of het nadenken over dingen die je overkomen. De fasen volgen logisch op elkaar: als je iets meemaakt (ervaring) is het belangrijk daarna je ervaringen te overdenken (reflectie) en te veralgemeniseren (begripsvorming). Je kunt dan een aanpak bedenken waarmee je eenzelfde gebeurtenis kunt nadoen (experimenteren). Jullie gaan als ambassadeur met deze methode werken. Op de eerste trainingsdag kijken we naar de natuurbeleving van het kind. Herinner jij je nog je eerste natuurervaring? Met de input uit de workshops van de eerste train-de-trainer bijeenkomst ontwerp je een plan voor je team. Na deze dag test je met je collega s de activiteiten bij de kinderen. Met je bevindingen kom je naar de volgende train-de-trainer sessie. Samen evalueren we hoe het ging. Er wordt van jou als ambassadeur verwacht dat je nadenkt over je ervaringen (reflectie) en dat we samen tot een inzicht komen van wat werkt en wat niet. Met deze informatie ga je terug naar je team en begint de cyclus opnieuw (zie schema op de volgende pagina). KK_971211_Natuurtijd_Gridpagina.indd :48:36
4 Voorwaarden voor het slagen van dit leerproces zijn: Je bent in staat je collega s enthousiast te maken en te inspireren. Je creëert eigenaarschap over de activiteiten, in plaats van dat je ze kant en klare werkvormen aanleert. Ofwel, je collega s doen actief mee met het uittesten van activiteiten. Je kunt de kinderen en je collega s pas natuur laten beleven, wanneer je dit zelf ook beleeft en van daaruit werkvormen ontwikkelt. Er wordt van je verwacht dat je een activiteit met de kinderen uittest en deze in je team evalueert. Koppel aan elkaar terug en ga opnieuw ontwerpen. KK_971211_Natuurtijd_Gridpagina.indd :48:36
5 Natuurtijd Ga mee op avontuur Week / thema: Naam: Dag: Ontwikkelingsgebied: Activiteit: Leeftijd: Stimuleert: Materiaal: Voorbereiding: Evaluatie (inclusief tips voor de volgende keer): Uitspraken kinderen (tijdens, maar eventueel ook dagen of weken ná de activiteit): KK_971211_Natuurtijd_Gridpagina.indd :48:36
6 Natuurtalent voor Natuurtijd Pedagogisch medewerker met oog voor de natuur in de dagopvang en bso. Taken 2011 Samen met je team laat je kinderen de natuur beleven in de binnen en buitenruimte van je locatie. Jij verzorgt het leerproces van zowel je team als de kinderen. Competenties 1 Ten aanzien van het kind Je gaat kindvolgend te werk. Dat betekent dat je aansluit bij de belevingswereld en het ontwikkelniveau van het kind. Je hebt een open, actieve én positieve houding ten aanzien van natuur. Actief, omdat je oog hebt voor ontdekkingen en het spel van het kind. Positief, omdat je stimuleert in plaats van iets eng vindt. Open, omdat je het kind volgt in zijn of haar belangstelling en je biedt ze nieuwe uitdagingen. Je geeft het kind de ruimte om te ontdekken. Je beschermt het kind en grijpt alleen in als er echt gevaar dreigt. 2 Ten aanzien van je team Je kunt collega s enthousiasmeren. Je startpunt is dat wat werkt en dat wat creativiteit losmaakt in je team. Je doet dat door bijvoorbeeld te zoeken naar haalbare activiteiten, door onderling feedback te geven, door elkaar en kinderen de ruimte te geven voor allerlei vormen van natuurbeleving en door samen een oplossing te vinden voor dat is vies. Je kunt samenwerken want samen weet je meer dan één. Je werkt vanuit het cyclisch model van sociaal leren (zie train-de-trainers). 3 Ten aanzien van de ouders Je betrekt ouders door hen te vertellen en te laten zien hoe kinderen de natuur ontdekken. Dat kan met foto s, filmpjes, vertellen over de natuurervaringen en laten zien hoe je omgaat met risico s en veiligheid. KK_971211_Natuurtijd_Gridpagina.indd :48:36
7 Vanuit de organisatie De organisatie ondersteunt de beleving van natuur vanuit het beleid en de inrichting van de binnen- en buitenruimte. 1 Train-de-trainer Methode - Cyclisch model van sociaal leren volgens Kolb Pedagogisch medewerkers ontwerpen zelf activiteiten. Pedagogisch medewerkers testen het ontwerp met de kinderen. Pedagogisch medewerkers evalueren de activiteit met de kinderen. Pedagogisch medewerkers koppelen de verbeterpunten terug aan elkaar en in de organisatie. Pedagogisch medewerkers beginnen de cyclus opnieuw. 2 Beleid Verankering van natuurbeleving in pedagogisch beleid en/of de visie van de organisatie. Uren voor uitvoering, scholing en taken van ambassadeur opnemen in personeelsbeleid. Aanschaf van materialen (toolkit). 3. Inrichting van de buiten- en binnenruimte Een gevarieerde doe- en ontdektuin, gericht op; Prikkeling van zintuigen in kleur, geur en geluid. Contact met de elementen water, aarde, lucht (en vuur). Natuurlijke processen die te volgen zijn door de seizoenen. Herkenbare afgebakende, beschutte plek met schaduw. Hier zijn baby s veilig voor oudere kinderen. Overdekt gedeelte om te spelen, eten, drinken bij felle zon of regen. Zitplaatsen voor de pedagogisch medewerkers. Extra s als buitenslaapplaatsen, een visuele relatie tussen de binnen- en de buitenruimte. Een binnenruimte om te exposeren (natuur mee naar binnen), onderzoeken en voor creativiteit. Tafel, kast of verzameldozen. Loeppotjes, voeldozen, blinddoeken. Handpoppen en prentenboeken. KK_971211_Natuurtijd_Gridpagina.indd :48:37
8 Natuurlijke plekken Als je de natuur wil beleven, moet je er op uit. Om ons heen zijn allerlei leuke en leerzame plekken waar kinderen volop kunnen ontdekken. Bekijk deze lijst om ideeën op te doen. Natuurgebied van Natuurmonumenten of Staatsbosbeheer of een provinciale landschapsbeheerder. Zoals bos, heide, zandverstuiving, duinen of strand. Braakliggende nieuwbouwterreinen Kinderboerderij Park Terrein van een hondenschool Manege Meer, rivier, zwemplas, sloot, terrein van een watersportvereniging Scoutingterrein Natuurijsbaan Natuurvriendenhuis of kampeerboerderij Weiland waar je in overleg met de eigenaar gebruik van maakt. Bedenk alleen of samen met de kinderen op welke plekken rondom jullie locatie je natuuractiviteiten kunt doen. Kijk eens op internet en maak hier een lijstje van. Eigen Netwerk Ook via je eigen netwerk of dat van de kinderen kun je in contact komen met mensen die jullie meer over de natuur kunnen leren. Ken je via via een boer, imker, vogelaar, bioloog, visser, natuurgids, docent biologie of dierenarts? Nodig deze dan eens uit. KK_971211_Natuurtijd_Gridpagina.indd :48:37
9 Contactgegevens Heb je nog vragen? Neem dan gerust contact op met de contactpersoon van je eigen organisatie. Zij helpen je graag verder. Ursula van den Houdt, pedagogisch medewerker naschoolse opvang in natuurbeleving: Natasja Steures, programmamaker bso Korein Kinder plein: Pascalle Cup, beleidsmedewerker Kwaliteit en Innovatie: Kinderstad en of KK_971211_Natuurtijd_Gridpagina.indd :48:38
Portfolio. voor pedagogisch medewerkers. om het eigen leerproces vorm te geven en te volgen
Portfolio voor pedagogisch medewerkers om het eigen leerproces vorm te geven en te volgen Colofon Z evenzien methodiek voor ontwikkelingsgericht werken met kinderen bestaat uit: Map Handreiking voor
Nadere informatieVoordat pedagogisch kader Kinderopvang er was Allemaal op zoek naar eigen invulling pedagogiek
Voordat pedagogisch kader Kinderopvang er was Allemaal op zoek naar eigen invulling pedagogiek Slingerbeweging van dikke boeken met veel detail naar dunne kaders op hoofdlijnen Het pedagogisch kader Een
Nadere informatieVisie in de praktijk
Gastlessen voor studenten 2 e leerjaar PW 3 en 4 Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar - Docentenhandleiding Visie in de praktijk Gastles visie in de praktijk - Docentenhandleiding Theorie over dit onderwerp:
Nadere informatieWaarom Wetenschap en Techniek W&T2015
Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 In het leven van alle dag speelt Wetenschap en Techniek (W&T) een grote rol. We staan er vaak maar weinig bij stil, maar zonder de vele uitvindingen in de wereld van
Nadere informatieJuryleden Wat wordt er van me verwacht? ar4s4eke competen4es
Juryleden Wat wordt er van me verwacht? ar4s4eke competen4es evalueren van artistieke competenties Sinds het academiejaar 2014-2015 hebben academies de kans om een eigen evaluatieconcept te ontwikkelen.
Nadere informatieIDee NEDERLANDSE DALTON VERENIGING
IDee NEDERLANDSE DALTON VERENIGING 2 www.dalton.nl 3 DALTON IS AN INFLUENCE, A WAY OF LIFE Helen Huss Parkhurst (January 3, 1887 June 1, 1973) 4 eigenaarschap persoonlijke ontwikkeling betrokkenheid van
Nadere informatieHet Nachtegaaltje: Een Groene Start (visie 05/2015)
Het Nachtegaaltje: Een Groene Start (visie 05/2015) In het Nachtegaaltje gaan wij voor Groene kinderopvang: in onze activiteiten laten wij ons leiden door de mogelijkheden van de natuur. Groen is goed
Nadere informatieD.1 Motiveren en inspireren van leerlingen
DIDACTISCHE BEKWAAMHEID D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Resultaat De leraar motiveert leerlingen om actief aan de slag te gaan. De leraar maakt doel en verwachting van de les duidelijk zorgt
Nadere informatieIDee NEDERLANDSE DALTON VERENIGING
IDee NEDERLANDSE DALTON VERENIGING 1 1 www.dalton.nl 2 21/01/2018 19:29 3 3 DALTON IS AN INFLUENCE, A WAY OF LIFE Helen Parkhurst (8 maart 1886-1 juni 1973) 4 eigenaarschap persoonlijke ontwikkeling betrokkenheid
Nadere informatieDe begeleider als instrument bij gedragsproblemen
www.incontexto.nl De begeleider als instrument bij gedragsproblemen Nathalie van Kordelaar Mirjam Zwaan Doel voorlichting Grip krijgen op (probleem) gedrag Evalueren In kaart brengen Uitvoeren Analyse
Nadere informatieVoedingsbeleid ASKA. Inhoudsopgave: 1 Inleiding blz 2. 2 Doel blz 2. 3 Uitgangspunten: Wat vinden we belangrijk? blz 3
Voedingsbeleid ASKA Inhoudsopgave: 1 Inleiding blz 2 2 Doel blz 2 3 Uitgangspunten: Wat vinden we belangrijk? blz 3 4 Pedagogische basisdoelen en onze uitgangspunten blz 5 A018 Voedingsbeleid 030812 1/5
Nadere informatie30 TIPS VOOR OUDERS EN BEGELEIDERS VAN LEERLINGEN MET LEERPROBLEMEN
30 TIPS VOOR OUDERS EN BEGELEIDERS VAN LEERLINGEN MET LEERPROBLEMEN Alle kinderen die wij gevraagd hebben om een tip voor jullie hebben gezegd: blijf je vertrouwen in mij tonen, behandel me niet als een
Nadere informatieHoe rijk is een GP ervaring? Proeven en Opbrengst Gericht Werken: Hoe zit dat?
Hoe rijk is een GP ervaring? Proeven en Opbrengst Gericht Werken: Hoe zit dat? GP goes OGW Met OGW willen we de ontwikkeling van leerlingen zo goed mogelijk stimuleren. Dat vraagt van de docent én school
Nadere informatieDoel van deze presentatie is
Doel van deze presentatie is Oplossingsgericht? Sjoemelen? Evaluatie van de praktische oefening. Verbetersuggesties qua oplossingsgerichtheid (niet met betrekking tot de inhoud van de gebruikte materialen)
Nadere informatieDraaiboek voor een gastles
Draaiboek voor een gastles Dit draaiboek geeft jou als voorlichter van UNICEF Nederland een handvat om gastlessen te geven op scholen. Kinderen, klassen, groepen en scholen - elke gastles is anders. Een
Nadere informatie30 TIPS VOOR OUDERS EN BEGELEIDERS VAN LEERLINGEN MET LEERPROBLEMEN. Wijs ze op. www.lereniseenmakkie.nl. en de online coach.
30 TIPS VOOR OUDERS EN BEGELEIDERS VAN LEERLINGEN MET LEERPROBLEMEN Wijs ze op en de online coach. Vermijd stressverhoging: dat blokkeert het leren nog meer. Wijs je kind steeds weer op wat het al wel
Nadere informatieHet Pedagogisch Beleidsplan
2015 BSO de Bosplaats M Moura MSvan Wijnen Het Pedagogisch Beleidsplan 1 Inleiding Voor u ligt het pedagogisch beleidsplan van BSO de Bosplaats. Dit pedagogisch beleidsplan is een leidraad van waaruit
Nadere informatieTRAININGEN NATUUR IS EEN FEEST NAJAAR 2015/ VOORJAAR 2016
TRAININGEN NATUUR IS EEN FEEST NAJAAR 2015/ VOORJAAR 2016 WWW.NATUURISEENFEEST.NL/TRAININGEN 06-29096804 @NATUURISEENFEEST.NL Serieuze maar toch vrolijke trainingen. Natuur is een Feest biedt praktische
Nadere informatiePedagogisch beleid Flexkidz
Pedagogisch beleid Flexkidz Voor u ligt het verkorte pedagogisch beleidsplan van Flexkidz. Hier beschrijven we in het kort de pedagogische visie en uitgangspunten. In dit pedagogisch beleidsplan beschrijven
Nadere informatieRuimte voor Talent in Gelderland Professionaliseringstrajecten Excellentie, Wetenschap en Techniek
Ruimte voor Talent in Gelderland Professionaliseringstrajecten Excellentie, Wetenschap en Techniek - Staat talentherkenning en ontwikkeling bij u op school de komende jaren op de agenda? - Wilt u een rijke
Nadere informatiePrikkel de nieuwsgierigheid van kinderen. In drie stappen naar een Techniek&ik-locatie
Prikkel de nieuwsgierigheid van kinderen In drie stappen naar een Techniek&ik-locatie 2 Techniek&ik wordt ondersteund door 01_2014 Inhoudsopgave Inhoudsopgave Iniatiefnemers 4 Ga mee op ontdekking 5 Stap
Nadere informatieSoms gebeurt er wel eens iets wat jij niet wilt. Dit noemen wij onvrijwillige zorg. Onvrijwillige zorg mag alleen als jij in gevaar bent, of als jouw
Soms gebeurt er wel eens iets wat jij niet wilt. Dit noemen wij onvrijwillige zorg. Onvrijwillige zorg mag alleen als jij in gevaar bent, of als jouw gedrag gevaarlijk is voor andere mensen. Dit mag nooit
Nadere informatieKnokken voor natuurbeleving. Door Monique Dongelmans 20 september 2013
Knokken voor natuurbeleving Door Monique Dongelmans 20 september 2013 Even Voorstellen 10 jaar directeur-bestuurd Kinderopvang Mundo beeldend kunstenaar Ik geloof in het plezier van echte belevenissen
Nadere informatiePedagogisch beleid Kinderopvang Haarlem Spelend Groeien
Pedagogisch beleid Kinderopvang Haarlem Spelend Groeien Inleiding Kinderopvang Haarlem heeft één centraal pedagogisch beleid. Dit is de pedagogische basis van alle kindercentra van Kinderopvang Haarlem.
Nadere informatie4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als
4 Denken In dit hoofdstuk vertellen we hoe jij om kan gaan met je gedachten. Veel gedachten maak je zelf. Ze bepalen hoe jij je voelt. We geven tips hoe jij jouw gedachten en gevoelens zelf kunt sturen.
Nadere informatieMet het hele gezin gezond het nieuwe jaar in
Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in LINDA AMMERLAAN KINDERVOEDINGSCOACH Inleiding Wie ben ik? Als moeder van 2 kinderen weet ik hoe lastig het is om in deze tijd je kinderen gezond te laten opgroeien.
Nadere informatiePROJECT 2014 FLL WORLD CLASS SM
PROJECT 2014 FLL WORLD CLASS SM In het FLL World Class SM Project zal jullie team: Een onderwerp kiezen waar jullie enthousiast over zijn of altijd al meer over hebben willen weten. Een innovatieve oplossing
Nadere informatieHoe leerlingen (niet) leren?! Workshop Berseba 3 oktober 2018
Hoe leerlingen (niet) leren?! Workshop Berseba 3 oktober 2018 Doelstellingen workshop Deelnemers kennen verschillende benaderingen over de wijze waarop leerlingen leren Deelnemers zijn zich ervan bewust
Nadere informatieBeurstraining Starting Smart Together
Beurstraining Starting Smart Together Essent ia l Toget her Ivar van Asten Ondernemerscoach Organisator en inspirator Spreker en dagvoorzitter Teamontwikkelaar Ervaringsgerichte trainer Legger van verbindingen
Nadere informatieTRAININGEN NATUUR IS EEN FEEST NAJAAR 2015/ VOORJAAR 2016 WWW.NATUURISEENFEEST.NL/TRAININGEN 06-29096804 INFO@NATUURISEENFEEST.NL
TRAININGEN NATUUR IS EEN FEEST NAJAAR 2015/ VOORJAAR 2016 WWW.NATUURISEENFEEST.NL/TRAININGEN 06-29096804 @NATUURISEENFEEST.NL Serieuze maar toch vrolijke trainingen. Natuur is een Feest biedt praktische
Nadere informatieDirect aan de slag met Baby- en kindergebaren
Direct aan de slag met Baby- en kindergebaren Inhoudsopgave Welkom Blz. 3 Wat zijn baby- en kindergebaren? Blz. 4 Voordat je begint Blz. 5 De eerste gebaren Blz. 6 & 7 Gebaren- tips Blz. 8 Veel gestelde
Nadere informatieSterkte-Zwakte Analyse
Sterkte-Zwakte Analyse Naam en klas student: Dirkje Martens PEH16DA Stagegroep: Groep 5 en 6. Naam SLB: Frank Verwater Datum: februari 2017 t/m april 2017 Naam Werkplekbegeleider: Stageschool: Taal stellen
Nadere informatieCOMMUNICEREN VANUIT JE KERN
COMMUNICEREN VANUIT JE KERN Wil je duurzaam doelen bereiken? Zorg dan voor verbonden medewerkers! Afgestemde medewerkers zijn een belangrijke aanjager voor het realiseren van samenwerking en innovatie
Nadere informatieFeedback Project Ergonomisch Ontwerpen
Feedback Project Ergonomisch Ontwerpen Competenties Sociaal en communicatief functioneren (P9) Initiatief (P10) Reflectie (P11) Afgelopen module heb je met een groepje gewerkt aan je project. In week 7
Nadere informatieHet spel der democratische opvoeding Wat vooraf ging: Aan de hand van de 4 pijlers deden de ambassadeurs van Triodus samen goed voor later en de werkgroep wat iedere kindwijzerorganisatie deed, inventariseren!
Nadere informatiecompetentieprofiel groepsleerkracht/ docent algemeen vormend onderwijs Het Driespan
Samenwerken Omgevingsgericht/samenwerken Reflectie en zelfontwikkeling competentieprofiel groepsleerkracht/ docent algemeen vormend onderwijs Het Driespan Competentieprofiel stichting Het Driespan, (V)SO
Nadere informatieLesbrief nr 1. voor Groep 5 + 6
Lesbrief nr 1 voor Groep 5 + 6 1 / 2016 + Download deze lesbrief ook op samsam.net Wat is Samsam Junior? Samsam Junior is een cross-mediale methode over mondiaal burgerschap, kinder rechten en duurzaamheid.
Nadere informatieDalton in kinderopvang
Dalton in kinderopvang Kindcentra Agenda Kindcentra Gehoord tijdens visitatie Fris! De moeder van Max: Bij andere kinderdagverblijven staat of valt alles met hoe de pedagogisch medewerker zich voelt. HIER
Nadere informatieActiviteitenbeleid 2013
Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Hoofdstuk 2: Hoofdstuk 3: Hoofdstuk 4: Hoofdstuk 5: Hoofdstuk 6: Pedagogisch beleid TintelTuin De 6 competenties Visie Activiteitenbeleid binnen het (dag)programma Laat zien
Nadere informatieOok getest op kinderen
Lesvoorbereiding Ook getest op kinderen Reclame graad 1 Print 1 keer het verhaal 'Het papieren kamertje'. Toon de logo's op het smartboard. Kies een recept uit het document kinderrecepten en zorg voor
Nadere informatieInformatie voor nieuwe brugklasleerlingen 2015
EVEN KENNIS MAKEN Informatie voor nieuwe brugklasleerlingen 2015 De eerste jaren werken we vooral nog in thema s en met het spreekwoord van onze school: Willen, worden en zijn. Maar in latere jaren werken
Nadere informatieDia 1. Rupsen horen poepen. Natuurbeleving in de opvang bij kinderen van 0-12 jaar
Dia 1 Rupsen horen poepen Natuurbeleving in de opvang bij kinderen van 0-12 jaar Dia 2 Welkom! Wie ben ik? Wie ben jij? Waarom ben je hier? Wat heb jij nou met groen? Heb je een kinderherinnering in de
Nadere informatieKIJKWIJZER: THUISTAAL IN DE BUITENSCHOOLSE KINDEROPVANG
KIJKWIJZER: THUISTAAL IN DE BUITENSCHOOLSE KINDEROPVANG AANPAKFACTOR IN DE OPVANG Specificaties Specifiek toegespitst op thuistaal/thuiscultuur Aanbod / Een rijke omgeving Infrastructuur Poppen-, lees-,
Nadere informatieSamen op ontdekkingsreis
Samen op ontdekkingsreis Dagopvang & Buitenschoolse opvang Ga je mee op REIS? Stichting Kids2b, de leukste kinderopvang in Noord-Groningen. Kinderen in de leeftijd van 0 tot 13 jaar ontwikkelen zich bij
Nadere informatieAchtergrond informatie Toolkit Ouderbetrokkenheid vakantieschool
Achtergrond informatie Toolkit Ouderbetrokkenheid vakantieschool De vakantieschool is een bijzonder moment, waarbij de sfeer op school anders is dan anders. Er is extra aandacht voor de leerlingen en de
Nadere informatiePeuteropvang Dolfijn
Peuteropvang Dolfijn Samen spelen, leren en ontdekken VVE Leuk en leerzaam Vriendjes maken Voorwoord Beste ouders en peuters, In deze brochure kunt u allerlei praktische informatie lezen over onze peutergroep.
Nadere informatieDit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie.
Dit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie. Via dit mailadres kunt u ook informatie aanvragen over de docentenhandleiding
Nadere informatieStap 1 Doelen vaststellen
Stap 1 Doelen vaststellen! Lesdoelen staan altijd in relatie tot langere termijn doelen. Zorg dat je de leerlijn of opbouw van doelen op schoolniveau helder hebt! Groepsdoelen staan altijd in relatie tot
Nadere informatieCompetentie: Leergebied: Zuid Nederland. Constructies
Techniekkit: Domein: Competentie: Leergebied: Zuid Nederland Constructies Ontwerpen Natuur In Nederland vind je verschillende natuurgebieden. Een voorbeeld van een natuurgebied is De Biesbosch. Het gebied
Nadere informatieNEDERLANDSE DALTON VERENIGING
IDee NEDERLANDSE DALTON VERENIGING www.dalton.nl Bezuidenhoutseweg 251-253 2594 AM Den Haag T. 070-331 52 81 E. bestuursbureau@dalton.nl www.dalton.nl 1 2 eigenaarschap persoonlijke ontwikkeling DALTON
Nadere informatieTeken een architect. Lees het volgende verhaal:
Teken een architect Lees het volgende verhaal: Een architect heeft een hele dag nagedacht over een nieuwe brug die gebouwd moet worden. Via de brug moet het verkeer, ook zware vrachtwagens, over een brede
Nadere informatieKindervergadering Zo gaat het bij ons!
Pedagogisch kader kindercentra 4 13 jaar Kindervergadering Zo gaat het bij ons! Introductie voor de groepsleiding Is kinderinspraak belangrijk? Denken vanuit de groep is logisch en praktisch, maar toch
Nadere informatieHET BEWEGENDE KIND Ervaringsgerichte workshops peuterschrijfdans en bewegingsexpressie
HET BEWEGENDE KIND Ervaringsgerichte workshops peuterschrijfdans en bewegingsexpressie De speelgoedtrein rijdt door het hele land. Soms snel, soms traag. Plots stopt de trein. Door het venster zien de
Nadere informatie1. Concrete ervaringen. 2. Observatie en reflectie. 3. Vorming van abstracte begrippen en generalisaties.
1. Concrete ervaringen 2. Observatie en reflectie 3. Vorming van abstracte begrippen en generalisaties. 4. Toetsing van begrippen in nieuwe situaties/experimenten. een interventiemodel voor de docent als
Nadere informatieHet Grote Interactiespel voor Kinderdagverblijven
Het Grote Interactiespel voor Kinderdagverblijven Ben je een betrokken leidinggevende, docent, trainer of coach die (aankomend) pedagogisch medewerkers wil stimuleren om de belangrijkste pedagogische vaardigheden
Nadere informatieOpbrengstgericht werken bij andere vakken. Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan
Opbrengstgericht werken bij andere vakken Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan Doel Leerkrachten kunnen een les tekenen of geschiedenis ontwerpen volgens de uitgangspunten van OGW die ze direct
Nadere informatieWetenschap & Technologie Ontwerpend leren. Ada van Dalen
Wetenschap & Technologie Ontwerpend leren Ada van Dalen Wat is W&T? W&T is je eigen leven W&T: geen vak maar een benadering De commissie wil onderstrepen dat wetenschap en technologie in haar ogen géén
Nadere informatieSamen Inspireren Ontdekken. Informatiegids. IKC de Plattenburg.
Samen Inspireren Ontdekken Ontwikkelen Informatiegids IKC de Plattenburg www.deplattenburg.nl Kiezen Het kiezen van een basisschool voor uw kind: een belangrijke stap. Bij de Plattenburg gaat er voor uw
Nadere informatie* Kleuters uitdagen werkt!
voor wie JA zegt tegen actief en inspirerend onderwijs * Kleuters uitdagen werkt! Dolf Janson Kleuter is een ontwikkelingsfase Kleuter is geen leeftijdsaanduiding Wat betekent dit voor jonge kinderen met
Nadere informatiePedagogisch beleidsplan
Pedagogisch beleidsplan Auteur: Ingeborg van der Zanden Bartels Datum: 05 januari 2015 Plaats: Kerkdriel Versie: 0.1 Pedagogisch beleidsplan BSO VillaDriel 12 april 2015 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding...
Nadere informatieBegaafde leerlingen komen er vanzelf... Implementatie van een verandering van de pedagogische beroepspraktijk op basis van praktijkgericht onderzoek.
Begaafde leerlingen komen er vanzelf... toch? Implementatie van een verandering van de pedagogische beroepspraktijk op basis van praktijkgericht onderzoek. Teambijeenkomsten Anneke Gielis Begaafde leerlingen
Nadere informatiePedagogisch kader Kinderdagverblijf Filios
Pedagogisch kader Kinderdagverblijf Filios Onderdeel van: Pagina 1 van 5 Inleiding In het pedagogisch kader staan onze uitgangspunten en basisdoelen die ten grondslag liggen aan ons pedagogisch handelen.
Nadere informatieOefenen 1 punt verdienen Onderwerpen van de presentaties
Presenteren vmbo-4 Presenteren is aan de ene kant een kunst de één is er beter in dan de ander maar aan de andere kant valt of staat elke presentatie met een goede voorbereiding en veel oefening. Bij presenteren
Nadere informatieDe e-learning van Gastouderland
De e-learning van Gastouderland Ook voor gastouders is het belangrijk te blijven ontwikkelen. Daarom bieden wij diverse modules aan die speciaal ontwikkeld zijn voor de kinderopvang. Gastouderland werkt
Nadere informatieNulmeting DNA-onderwijs Totaal aantal vragen: 14
10/03/2017 Nulmeting DNA-onderwijs Totaal aantal vragen: 14 De meeste juiste antwoorden: #0 Minste Juiste antwoorden: #0 1. Hoe kijk jij naar je leerlingen? Kinderen zijn enthousiast, willen graag leren,
Nadere informatieOuders over kindcentra
Ouders over kindcentra Oberon, september 2015 Wat vinden ouders eigenlijk van kindcentra? Kennen zij de gedachte achter Kindcentra2020? We besloten om het maar eens aan ze te vragen. Onderzoeksbureau Oberon
Nadere informatieBeschrijving modules KINDwijzeracademie
Beschrijving modules KINDwijzeracademie 1. Pedagogische Doelen Deze module bestaat uit vier onderdelen; de vier pedagogische doelen uit de wet Kinderopvang. Bieden van emotionele veiligheid Deze module
Nadere informatieMiddelpunt. In het. pedagogisch beleid. servicecentrum Postbus 7525 8903 JM Leeuwarden
In het Middelpunt pedagogisch beleid Sinne kinderopvang Goudsbloemstraat 2 8922 GW Leeuwarden servicecentrum Postbus 7525 8903 JM Leeuwarden T 058-267 28 50 E info@sinnekinderopvang.nl I www.sinnekinderopvang.nl
Nadere informatiePresenteren the easy way
Presenteren the easy way Dit is een uitgave van Marie-Jose Custers van CustersCoaching (niets uit deze uitgave mag gekopieerd worden) Voor de meeste mensen is presenteren een echte opgave. Ze weten dat
Nadere informatieHet huis van JBC. Stap 1 op weg naar een gezamenlijke beleving van het nieuwe schoolgebouw
Het huis van JBC Stap 1 op weg naar een gezamenlijke beleving van het nieuwe schoolgebouw Van schoolvisie naar gezamenlijke beleving van het nieuwe gebouw Met leerlingen, school, ouders en architect aan
Nadere informatieTekst lezen en vragen stellen
1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij
Nadere informatieInstructie 1. Heb jij je voelsprieten uitstaan? De relatie met je cliënt
Instructie 1 De relatie met je cliënt Heb jij je voelsprieten uitstaan? Met behulp van dit werkblad onderzoek je of je je voelsprieten hebt uitstaan naar de cliënt. Kies een cliënt en vul met die cliënt
Nadere informatieGastvrijheid ontwikkelen en borgen: 25 handvatten
Analyseer 1. Meet de beleving van de gast. Meet regelmatig zodat je blijft monitoren en verbeteren. Tools voor gastbelevingsonderzoek: a. Klanttevredenheidsonderzoek, zoals NPO, stel vooral relevante vragen
Nadere informatieVragenlijst leerlingen Eureka! Oberon & Eureka!, januari 2012
Vragenlijst leerlingen Eureka! Oberon & Eureka!, januari 2012 Toelichting Beste leerling, Jij zit in de Eureka!-klas. We zijn benieuwd naar jouw mening. Die kun je geven in deze vragenlijst. Die bestaat
Nadere informatiePedagogische visie. Welkom bij Op Stoom. Zin in taart? Altijd wat te doen
Welkom bij Op Stoom Kwaliteit en service zijn belangrijke kenmerken van Op Stoom zodat ouders hun kinderen met een gerust hart achterlaten bij de medewerkers. We bieden liefdevolle zorg en inspiratie aan
Nadere informatieinformatiepakketje voor leerlingen van de basisschool
informatiepakketje voor leerlingen van de basisschool Spreekbeurt voor een huis Leuk dat je dit pakketje van onze website hebt gedownload! Ga je een spreekbeurt houden over het werk van Wereldfoundation?
Nadere informatieWereldgodsdiensten. Project Levensbeschouwing 2 e klas St. Nicolaaslyceum. Naam:
Wereldgodsdiensten Project Levensbeschouwing 2 e klas St. Nicolaaslyceum Naam: Inhoudsopgave Inleiding Schema Beoordeling Deel 1 Test jezelf! Deel 2 Kies je onderwerp en aan de slag! Deel 3 Het ervaren
Nadere informatieLesbrief nr 1. Opdracht 1. voor Groep 7 + 8 +
Lesbrief nr 1 voor Groep 7 + 8 + ad Downlo ief ook r b deze les.net am op sams Wat is Samsam? Samsam is een cross-mediale methode over mondiaal burgerschap, kinder rechten en duurzaamheid. Het doel van
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,
Nadere informatieHet Grote Interactiespel voor Kinderdagverblijven
Het Grote Interactiespel voor Kinderdagverblijven Ben je een betrokken leidinggevende, docent, trainer of coach die (aankomend) pedagogisch medewerkers wil stimuleren om de belangrijkste pedagogische vaardigheden
Nadere informatieParticipatie betrokkenheid
5 Participatie en betrokkenheid De mate van participatie in de sessies die je organiseert kan erg verschillen. Soms wil je gebruik maken van de ideeën van de medewerkers door een brainstorm te organiseren
Nadere informatieZo kijkt KinderRijk naar kinderen
Zo kijkt KinderRijk naar kinderen Samen kijken naar kinderen... Bij KinderRijk worden kinderen volop uitgedaagd en krijgen zij kansen om eigen ontdekkingen te doen en zelf oplossingen te vinden voor de
Nadere informatieKLEINE MENSEN GROTE WENSEN
KLEINE MENSEN GROTE WENSEN Voor de betere kinderopvang DOOR DE OGEN VAN KINDEREN Dit boekje laat je kinderopvang zien door de ogen van kinderen. Een praktische gids voor iedereen die nadenkt over de opvang
Nadere informatieBehandeling. Leven zoals jij dat wilt. Rian leerde voor zichzelf opkomen. Ondersteund door SDW
Behandeling Leven zoals jij dat wilt Rian leerde voor zichzelf opkomen Ondersteund door SDW Welke informatie vind je in deze brochure? SDW helpt je verder pagina 3 Therapie pagina 9 Onderzoek en behandelplan
Nadere informatiede Verbinding algemeen bijzondere basisschool legt met zelfkennis een basis voor het leven www.abbsdeverbinding.nl info@abbsdeverbinding.
www.abbsdeverbinding.nl info@abbsdeverbinding.nl Jan Greshoffstraat 5 3069 WG Rotterdam 010-229 06 06 algemeen bijzondere basisschool de Verbinding legt met zelfkennis een basis voor het leven Nieuwe basisschool
Nadere informatieSprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig
Grijp je Ambities Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Je dromen verwezenlijken in 7 stappen. Grijp je ambities Brengt je dichterbij je ideaal Laat je talenten leven Helpt je het
Nadere informatieDe IMS-cirkel. Themamiddag Reflectie, 24 november 2015 Cathy Ververda & Tess van der Hulst
De IMS-cirkel Themamiddag Reflectie, 24 november 2015 Cathy Ververda & Tess van der Hulst Typering gezinshuizen De aanpak van gezinshuizen is gericht op: Versterken van talenten en mogelijkheden van kinderen
Nadere informatieF A B S C H O L K I D S
F A B S C O H O L K I D S Over FabSchool Kids In Fabschool Kids staat zelf dingen maken, creativiteit en samenwerken centraal. In hands-on workshops in het Fablab Amsterdam leren kinderen alles over digitale
Nadere informatieseptember 2013 Huygens College Kernuur Leesles Muziek Engels Dans PROJECT TITEL Werkboek First ID
september 2013 Huygens College Kernuur NAAM JAAR KLAS VAK PROJECT TITEL Leesles Muziek Engels Dans Werkboek First ID Inhoud Werkboek First ID 4 Het gebruik van de Powerpoint 7 Instructie voor het gebruik
Nadere informatieDe Schoolwerkplaats school van nu
2015 De Schoolwerkplaats school van nu Visie en uitgangspunten Manon van der Linde Ilse Overzier Marjan van Baekel- Kan 1. Waar de Schoolwerkplaats voor staat Missie Wat we willen is dat alle kinderen
Nadere informatieMind & Motion, Centrum voor BewustZijn
NIEUWSBRIEF Follow your it knows the way Mind & Motion, Centrum voor BewustZijn Nieuwsbrief 1 9 januari 2015 Lieve mensen, Een mooi en bijzonder nieuw jaar. Ik wens jullie allen een liefdevol, gezond,
Nadere informatieWielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting
Zwijsen Wielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting Inhoud Inleiding 3 Materialen 3 Voor het eerst naar school 4 Doelstelling 4 Opbouw prentenboek en plakboek 4 Werkwijze 5 Ouders 5 2 Inleiding Voor
Nadere informatieSamen de Wereld Kleuren. Pedagogische visie
Samen de Wereld Kleuren Pedagogische visie 2 SWK-Kinderopvang Samen de Wereld Kleuren Samen de Wereld Kleuren SWK-Kinderopvang: Samen de Wereld Kleuren Onze kinderopvangorganisaties hebben aandacht voor
Nadere informatieMaatschappelijke stage op het Trias 1. Verschil tussen maatschappelijke stage en beroepsoriënterende stage 2. Tips voor ouders 3
Inhoudsopgave Maatschappelijke stage op het Trias 1 Verschil tussen maatschappelijke stage en beroepsoriënterende stage 2 Tips voor ouders 3 Stageboekje (deze gebruiken de leerlingen) 4 Maatschappelijke
Nadere informatieBegeleiding van leerlingen
Begeleiding van leerlingen Doel Voorbeelden aanreiken van de wijze waarop begeleiding vorm kan krijgen. Soort instrument Voorbeelden Te gebruiken in de fase Uitvoeren Beoogde activiteit in de school Het
Nadere informatieBaby in de kinderopvang
Baby in de kinderopvang Uitgebreide informatie Een goede en liefdevolle verzorging is de basis voor het werken met baby s. Speelse en prikkelende interacties met de baby s zorgen voor waardevolle opvang.
Nadere informatieMOS duurzame scholen straffe scholen GoodPlanet Belgium I I I
Mijn natuurbeleving MOS duurzame scholen straffe scholen I www.mosvlaanderen.be GoodPlanet Belgium I Edinburgstraat 26 Rue d Edimbourg I Brussel 1050 Bruxelles I T +32 (0)2 893 08 08 I www.goodplanet.be
Nadere informatieKids2b. Een koffer vol bagage. Kleine kinderen worden groot. REIS vormt de kern van ons handelen; RES PEC VOOR. Het pedagogisch beleid
Op REIS met Kids2b Kids2b Kids2b is zeer verheugd dat u uw kind aan ons toevertrouwd. Wij begrijpen dat het voor S I E R u als ouder een grote stap is om een deel van de zorg en opvoeding van uw kind te
Nadere informatieCreatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus
Creatief en flexibel toepassen van Triplep Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Programma Overzicht Kennismaking Persoonlijke werving van ouders Een goede relatie opbouwen met de ouders
Nadere informatie