1) Wereldwijd in de belangstelling

Transcriptie

1 1) Wereldwijd in de belangstelling 22 maart. Wereldwaterdag. Water komt steeds meer in de belangstelling te staan. Wereldwijd. De voormalige vicepresident van de VS, Al Gore, heeft daartoe een belangrijke aanzet gegeven. Hij lanceerde een documentaire over de opwarming van de aarde. An inconvenient Truth (een ongemakkelijke waarheid). Door klimaatverandering vreest men een stijging van de zeespiegel. De ijskappen gaan smelten. Het weer wordt grilliger. Meer zeer heftige regenbuien. Telkens worden we opgeschrikt door grote rampen. Denk aan Australië. Enorme gebieden overstroomden. We kennen allemaal de desastreuze gevolgen. 2) Een bedreiging voor de mens Water biedt enorme kansen. Onze zeehavens. De binnenvaart. De scheepsbouw. Water vormt ook een bedreiging. Al eeuwen lang. En die dreiging neemt enorm toe. 3) Burgemeester Aboutaleb Vorig jaar was ik in het stadhuis van Rotterdam aan de Coolsingel. op de jaarvergadering van de Vereniging van Nederlandse Riviergemeenten. Daar sprak burgemeester Aboutaleb over water. Hij zei: We vechten tegen het water in de wetenschap dat we het nooit kunnen winnen.

2 Een opmerkelijke uitspraak uit de mond van de burgemeester. Het is bij mij blijven hangen. Ik zie daarin een erkennen van de grote krachten die God in de schepping heeft gelegd. Een onoverwinbare kracht. We hebben daarvan in al haar verschrikkelijkheid kennis kunnen nemen in Japan.

3 1) Waterbeleid in de gemeente Waterbeleid in Hardinxveld-Giessendam. Dat is het onderwerp voor vanavond. Met als aandachtspunten: - Wateroverlast - Waterberging - Waterkwaliteit Het gaat dus niet over drinkwater Ook niet over grondwater Wel over de dreiging die van water uitgaat. En, over de wijze waarop we die dreiging beheersbaar proberen te maken en te houden Af en toe moet ik het thema in groter perspectief plaatsen. Water vraagt niet om aan de gemeentegrens toegelaten te worden. Het vraagt ook niet en passant om de gemeente weer te mogen verlaten. De gemeente heeft beleid ontwikkeld en voert dat uit. Er is echter veelal een relatie met andere overheden. Rijk, provincie en waterschap. Daar wordt mee afgestemd en samengewerkt. Over deze samenwerking is door Rijk, Provincie, VNG en UvW een convenant afgesloten. Ik zal de drie onderwerpen niet volgordelijk behandelen. Ze komen door elkaar aan de orde. Omdat ze veel met elkaar te maken hebben. Elkaar raken. In beleid en in de oplossingen die bedacht zijn.

4 1) Alles water Eens bedekte water de hele aarde. Tijdens de zondvloed. De aarde was één grote zee. Veroorzaakt door enorme krachten. De hoeveelheid water was onvoorstelbaar. 2) Veel water Nog steeds is er op aarde veel water. Grofweg driekwart van onze planeet bestaat uit water. Slechts een kwart uit land. Al dat water is niet evenredig verdeeld. Op veel plaatsen heerst grote droogte. Mens en dier snakken daar naar water. Op andere plaatsen kampt men met een teveel aan water. 3) Nederland, waterland Nederland is een waterland bij uitstek. Aan de west- en noordzijde de zee. Een groot binnenmeer, het IJsselmeer. Nederland is doorsneden met rivieren als Rijn en Maas. Maar zelfs in Nederland is het water niet evenredig verdeeld. Ook wij hebben onze droge gebieden. Meer dan 50% van onze bevolking woont beneden NAP Meer dan 70% van ons BNP wordt verdiend beneden NAP 4) Alblasserwaard Grenst Nederland aan twee zijden aan het water. De Alblasserwaard is geheel omsloten door water.

5 Door de oude Zederik, de Merwede, de Noord en de Lek. Verder is het landschap doorsneden met riviertjes, vlieten, vaarten en talrijke sloten. Water in overvloed. 5) Hardinxveld-Giessendam Maken we de kring nog kleiner, dan stuiten we op ons goede dorp. Aan de zuidzijde de machtige Merwede met haar brede stroom. Het Kanaal van Steenenhoek, De Buiten Giessen, De Binnen Giessen. En verder tal van watergangen en sloten. We kunnen zeggen: Een waterrijk dorp

6 1) De Overwaard en Nederwaard Hardinxveld maakt deel uit van De Overwaard en De Nederwaard. Eens waren dat de polders met een eigen bestuur. Door schaalvergroting ontstond het Hoogheemraadschap van de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden. Dat is weer opgegaan in Waterschap Rivierenlanden. Het gebied strekt zich uit van Nieuw-Lekkerland tot de Duitse grens Nu zijn De Overwaard en De Nederwaard watersystemen. Ze bestaan uit meerdere poldersystemen en een boezemsysteem 2) Peilvakken Hardinxveld is verdeeld in vier peilvakken: Hardinxveld-Zuid; het gebied ten zuiden van het Kanaal van Steenenhoek Hardinxveld-Noord; het gebied ten noorden van het Kanaal van Steenenhoek en ten westen van de Peulenstraat. De Peulen; het gebied tussen Peulenstraat, Giessen en de Karnemelksloot Giessendam; bestaande grofweg uit Giessendam west, Blauwe Zoom en Over t Spoor 3) Waterpeilen Alle peilvakken liggen ruim onder NAP m.u.v. De Peulen.

7 4) Peil volgt functie Het peil volgt de functie van het gebied. Een voorbeeld: De polder bestaat voornamelijk uit grasland voor de veeteelt. Het waterpeil is afgestemd op de functie veeteelt. De bodem, die voornamelijk uit veen bestaat, daalt door de tijd. Als je het waterpeil door de jaren ongewijzigd laat, zal de waterstand stijgen. Het zal zo hoog worden dat het gebied te drassig wordt en daardoor ongeschikt voor de functie veeteelt. Om dit te voorkomen wordt op gezette tijden een nieuw peilbesluit genomen. Daarmee wordt het peil aangepast aan de plaatsgevonden bodemdaling. 5) Peilen in stand houden De peilen worden kunstmatig in stand gehouden. Vanouds is er een heel systeem ontwikkeld om hieraan te kunnen voldoen. Bij veel water wordt het water overgeslagen op zogenaamde boezemwateren. Als die te vol worden, dan wordt het water bij Kinderdijk overgeslagen op de Lek. Om dit allemaal te regelen, zijn er waterkeringen aangelegd en stuwen en gemalen gebouwd. Simpel gezegd: bij droogte kan er water ingelaten worden, bij natheid kan het water uitgelaten worden. De transportmiddelen zijn de riolen en watergangen. 6) Afvoeren in stedelijk gebied In het stedelijk gebied zijn er voorzieningen nodig om het water in de watergangen te krijgen. Veel oppervlakte is verhard en neemt geen water op. Denk aan wegen en daken. Bovendien produceren wij afvalwater dat afgevoerd moet worden. Het middel dat daarvoor wordt gebruikt is het riool.

8 De doorsnede van de rioolbuizen is gebaseerd op landelijke ontwerpnormen. Daarmee functioneert een rioolstelsel probleemloos onder normale weersomstandigheden. Bij grotere buien kan het zijn dat het riool vol raakt. Op dat moment kan het overstorten op het oppervlaktewater.

9 1) Kaartje met de peilvakken Hier ziet u de peilvakken. De pijltjes geven aan waarheen het water uitgeslagen wordt

10 1) Februari 1995 Het is februari Het water van de Rijn, de Maas en De Merwede staat op sommige plekken nog maar net onder de kruin van de dijk. Uit voorzorg worden mensen en tienduizenden dieren geëvacueerd. Er wordt gevreesd voor dijkdoorbraken, waarbij sommige polders ruim 5 meter onder water zullen lopen. Ook Boven-Hardinxveld wordt ontruimd en verandert in een spookdorp. Gelukkig daalt het water na een paar dagen. Er bezwijken geen dijken. Deze keer komt de waterdreiging niet vanuit zee zoals in 1953, maar vanuit de bovenloop van de rivieren Bij Lobith komt ruim m3 water per seconde het land binnen. Rivierdijken moeten voldoen aan een maatgevende afvoer. Deze was destijds m3/s bij Lobith. In 2001 is dat bijgesteld tot m3/s. Mogelijk kent u de Deltacommissie die onder voorzitterschap van oud-minister Veerman aanbevelingen heeft gedaan voor het toekomstig waterbeheer. Die commissie houdt rekening met een toekomstige maximale afvoer van m3 per seconde bij Lobith. Dat is een derde meer dan wat in 1995 bij Lobith ons land binnenkwam! Het tekent de gevolgen van de veranderingen die het klimaat ondergaat.

11 1) 10 september 2005 s nachts om 02:00 uur valt er in een uur tijd 27 mm regen Die middag om 16:45 uur ontlaadt zich opnieuw een bui die in omvang enorm is. In 1,5 uur valt er nog eens 56 mm. Dat betekent in een tijdsbestek van 16 uur 83 mm regen. Dat is gelijk aan 83 liter water per vierkante meter! Volgens de neeslagstatistieken van het KNMI komen dergelijke b Buien gemiddeld minder dan 1 x per 100 jaar voor. Maar we weten ook dat de jaarlijkse neerslag sinds 1906 met 18 procent is toegenomen. We weten ook dat we steeds meer te maken krijgen met extreem natte en extreem droge periodes. De neerslag concentreert zich in bepaalde perioden. De kans op regelmatiger overlast is daarom heel reëel. In 2010 werd in het Gelderse plaatsje Lievelde een etmaalsom gemeten van 138 mm! In 2 dagen was dat zelfs 153 mm. Zij staat daarmee op de derde plaats in de top tien. Wat opvalt, is dat van die tien buien er 6 van de afgelopen 12 jaar zijn. Ze vielen allen in de maanden juni t/m september

12 Simulatie dijkdoorbraak We gaan kijken naar de simulatie van een dijkdoorbraak bij Boven-Hardinxveld. Daarbij is uitgegaan van een geslagen bres van grofweg 100 meter en een waterstand van 4,90 meter boven NAP Je ziet hoe snel het water zich verspreid over de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden Hoe donkerder de kleur, hoe meer water er staat. De donkerste kleur betekent meer dan 5 meter water!

13 Inundatie in de tijd Op dit kaartje is de verspreiding van het water in de tijd te zien. Het betekent dat Boven-Hardinxveld bij dit scenario in een periode van pakweg 5 uur volloopt. Op het besluit van wethouder Haeser in 1995 tot evacuatie van Boven-Hardinxveld is nogal wat kritiek geweest. Deze plaatjes overtuigen dat dit besluit terecht was

14 1) Dijkversterking in 1995 In 1995 wordt de Rivierdijk in H veld versterkt. Het gebeurt met gebruikmaking van een noodwet. Hierdoor kan er slagvaardig worden gewerkt. In H veld behoeft geen enkele woning te worden afgebroken. Op sommige plaatsen wordt hiertoe een diepwandconstructie toegepast. Oud-wethouder May was hier als portefeuillehouder heel nauw bij betrokken. Maar ook ons raadslid Jan de Vos heeft daarin een rol gespeeld. De gemeente heeft toen ook gelijk het buitendijkse fietspad aan laten leggen in Boven-Hardinxveld. 2) Afbouwen in 2011/2012 De dijk heeft na aanleg sterke zettingen ondergaan. Op sommige plaatsen meer dan 50 cm. Thans wordt de afbouw van de dijk voorbereid. Daarin werken Provincie, Waterschap en gemeente nauw samen. Het buitendijkse fietspad is zoals gezegd van ons. Dat is ook verzakt. Het is destijds ontworpen op een hoogte waarbij het in theorie 1x per 2 jaar onder water zou lopen. Nu is op delen die kans 2x per 1 jaar. De kosten om het op te hogen zijn enorm. Provincie (afdeling dijken) en Waterschap nemen ongeveer de helft voor hun rekening. Voor de andere helft staat de gemeente aan de bak.

15 Ik heb kunnen bewerkstelligen dat die helft is opgenomen in het Provinciaal Meerjaren Infrastructuur Plan. Inmiddels is dat plan goedgekeurd en wordt het gehele gemeentelijke fietspad betaald door Provincie en waterschap! 3) Project Ruimte voor de Rivier In 2000 heeft het rijk gekozen voor een andere aanpak dan alleen dijkverhogingen. Het heet Ruimte voor de Rivier. Het accent ligt nu voornamelijk op dijkverleggingen, kribverlagingen, winterbedverdieping en ontpoldering. 4) Polder Noordwaard Van dat laatste een voorbeeld. In Werkendam wordt gewerkt aan ontpoldering van de Noordwaard. Het wordt ingericht als overloopgebied bij hoge waterstanden. Concreet betekent het dat de polder onder water gaat bij hoge waterstanden. Doelstelling is een minimaal te bereiken waterstandverlaging ten behoeve van de veiligheid bij Gorinchem van 30 cm 5) 2015 gereed Ruimte voor de Rivier kent een 30 projecten. Er is een budget becijferd van 2,2 miljard. Alles moet in 2015 gereed zijn

16 1) Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Iedere gemeente moet een rioleringsplan hebben. Ons plan is herzien en gaat binnenkort naar de raad. In een GRP staat beschreven hoe wij planmatig met onderhoud en vervanging van de riolering omgaan. Nieuw is de zorgplicht voor afvloeiend hemelwater en de zorgplicht voor grondwater. Vandaar de term Verbreed GRP. De plannen in het GRP worden de basisinspanning genoemd. Rioleringszorg valt primair onder het beleidsveld volksgezondheid. De vervangingswaarde van ons rioleringsstelsel bedraagt ongeveer 43 mio 2) Stedelijk Waterplan Het Stedelijk waterplan is in 2003 vastgesteld. De directe aanleiding was het bezwaar van onze gemeente tegen een nieuw peilbesluit. Dit zou de wijk Over t Spoor nadelig treffen. Het SW is een coproductie van gemeente en waterschap. Het doel is het formuleren van een maatregelenplan om te komen tot: Een beter functionerend watersysteem, zowel kwalitatief als kwantitatief Een hogere belevingswaarde van het water voor omwonenden

17 3) Europese Kaderrichtlijn Water De Europese kaderrichtlijn water is in 2000 vastgesteld door de Europese Unie. Het doel is om in 2015 de kwaliteit van oppervlakte en grondwater op orde te hebben. Het gaat dan om de ecologische kwaliteit en de chemische kwaliteit van het water. De KRW is uitgewerkt in gebiedsplannen. Voor ons is deelgebied Alblasserwaard van belang. Dit gebiedsplan is in 2007 vastgesteld 4) Stedelijke Wateropgave De Stedelijke wateropgave is het meest recent. Deze dateert van Ook dit is een coproductie van gemeente en waterschap. Op grond van het Nationaal Bestuursakkoord Water moet het stedelijk gebied voldoen aan landelijke werknormen. In de studie Stedelijke Wateropgave is getoetst of en in hoeverre ons stedelijk gebied voldoet aan die normen. Tevens zijn maatregelenscenario s uitgewerkt om knelpunten weg te nemen.

18 1) Hele gemeente voorzien van riolering De gehele gemeente is voorzien van riolering. Ook het buitengebied. Het betekent dat er geen areaaluitbreiding meer nodig is. Behalve uiteraard in nieuwe woonwijken. 2) Afkoppelen Het riool vangt afvalwater en hemelwater op. Dat wordt afgevoerd naar een rioolzuiveringsinstallatie. Hemelwater hoeft niet gezuiverd te worden. Bij vervanging van riolering wordt het hemelwater daarom vaak afgekoppeld. Afvoer vindt dan plaats direct op het oppervlaktewater of indirect door een apart hemelwaterriool. Dat heeft en groot voordeel. Hevige regenval heeft geen invloed meer heeft op het vuilwaterriool. Dus geen spetterende wc s meer, of nog erger, overlopende wc s. Er is nog een belangrijk voordeel. Het vuilwaterriool hoeft niet meer over te storten op oppervlaktewater. Omdat het niet meer vol loopt. Dus: veel minder milieuvervuiling! Wij zijn verplicht om het aantal overstorten terug te brengen met 50%. In Boven-Hardinxveld zijn al 2 grote gebieden voorzien van een gescheiden riool. Het laatste deel staat op de rol. Als dat gereed is, is de gehele kern Boven-Hardinxveld voorzien van een nieuw rioolstelsel. Met een gescheiden afvoer van vuil en schoon water.

19 Ook in Beneden-Hardinxveld hebben dergelijke ingrepen tijdens mijn wethouderschap plaatsgevonden. Het industrieterrein De Peulen is afgekoppeld en ook het oudste deel van Giessendam-West. 3) Bergbezinkbassin Zoals ik zei, moeten wij het aantal overstorten terugbrengen met 50%. Dit op grond van de Wet verontreiniging oppervlaktewateren. Er zijn gebieden waar de riolering nog niet aan vervanging toe is. In dat geval passen wij een bergbezinkvoorziening toe. In de Peulen, tussen het winkelcentrum en de flat, is een dergelijke voorziening onder de weg aangelegd. Van recenter datum is het Bergbezinkbassin in de Wielwijk. Aan de Noord-Oostzijde van de Wetering is een bassin aangebracht. Het is een gesloten betonnen bak met een afmeting van 63 meter lang en 3,5 meter diep en breed. Dat is een opslagcapaciteit van grofweg liter. Als het riool vol loopt. Stort het water eerst over in het BBB. Pas als dit vol is, zal het BBB overstorten op het oppervlaktewater. Tijdens het vollopen, zal de meeste vaste stof bezinken. Het water dat uiteindelijk overstort op het oppervlaktewater is dan ook veel schoner dan bij een traditioneel overstort het geval is. Als het riool het weer toelaat wordt de inhoud van het BBB door een pomp weer teruggebracht in het riool en afgevoerd naar de zuivering. In de Wielwijk zijn daarmee 4 van de 5 overstorten gesaneerd.

20 4) Basisinspanning bijna gereed Als het laatste deel van Boven-Hardinxveld is afgekoppeld, heeft de gemeente aan haar basisinspanning voldaan. En feitelijk meer dan dat, omdat tevens maatregelen uit het Stedelijk Waterplan zijn meegenomen

21 1) STIWAS In 1999 is het rapport Stiwas H veld-g dam opgesteld. Het was een toetsing van het waterkwaliteitsspoor van het gemeentelijk rioleringslan. Tevens werd een plan van aanpak opgesteld. Het bleek dat de basisinspanning lang niet voldoende was om de waterkwaliteitsdoelstellingen te halen. De STIWAS regeling is een subsidieregeling van het waterschap waarmee gemeenten worden gestimuleerd om verdergaande maatregelen te nemen. 2) Maatregelen in riool of watersysteem In het stedelijk waterplan zijn die verdergaande maatregelen verkend en beschreven. Je kunt de maatregelen treffen in de riolering (dat is het probleem oplossen bij de bron). Daar hebben we het over gehad. Afkoppelen en BBB s. Je kunt dat ook doen door maatregelen in het watersysteem zelf. Door het watersysteem draagkrachtiger te maken. Mogelijke maatregelen zijn dan: vergroten van de waterberging opheffen van stilstaande waterpartijen Opheffen van stilstaande waterpartijen is te bereiken door middel van doorspoeling door verversing met lokaal afstromend water door het creëeren van inlaten

22 3) Welke maatregelen zij uitgevoerd? Heel veel maatregelen zijn al uitgevoerd. Baggeren Alle watergangen in de gemeente zijn gebaggerd. Zowel die eigendom zijn van de gemeente als die van het waterschap. Een bijzonderheid is het baggeren van de gemeentehaven. Dat is op een innovatieve en unieke wijze gebeurd. Daarmee is tevens de waterbodem milieutechnisch gesaneerd. Doorspoelen. Er is een waterinlaat gemaakt vanuit de Giessen naar de ringsloot rond de wijk Over t Spoor om doorspoeling te bevorderen. De buis is geboord onder Binnendams door. Vanuit De Giessen is ook een inlaat gemaakt naar de sloot langs de parallelweg en naar de ringsloot om de begraafplaats Verbreden/Verdiepen Verschillende watergangen zijn verbreed en/of verdiept. De ringsloot rond de wijk Over t Spoor is verbreed. De wetering in de Wielwijk heeft de functie viswater gekregen. Daar zijn verdiepingen aangebracht om betere paaiplaatsen voor de vissen te creëren. In Boven-Hardinxveld hebben vrijwel alle watergangen de functie viswater gekregen. Enkele sloten in Tienmorgen daargelaten. Daar zijn de sloten vrij smal en ondiep. Aan de Noordzijde van Tienmorgen zijn de sloten verbreed. Natuurvriendelijke oevers Recent zijn oevers omgevormd tot natuurvriendelijke oevers.

23 Daarmee is schuil- en broedgelegenheid voor vissen en/of vogels ontstaan. Bij aanleg in het natte profiel wordt ook de zelfreinigende kwaliteit van het oppervlaktewater versterkt. Andere maatregelen die ik al eerder noemde zijn het verder terugdringen van het aantal overstorten, het scheiden van vuilen schoonwaterstromen (het afkopelen) en het creëren van extra pen waterberging.

24 1) Plaatje Boven-Hardinxveld Maatregelen noemen en aanwijzen Maatregelen: 2) Plaatje Over t Spoor Maatregelen noemen en aanwijzen Maatregelen:

25 1) Waterlichamen, binnendijks Bij de KRW gaat het om zogenaamde waterlichamen. Binnendijks zijn dat op ons grondgebied de Binnen-Giessen en het Kanaal van Steenenhoek. Beide wateren zijn in beheer van het waterschap. De gemeente loost niet direct op die wateren. Wel indirect. Vandaar dat er ook een verantwoordelijkheid ligt bij de gemeente om de waterkwaliteit in haar watergangen op orde te hebben. 2) Rijkswateren De KRW geldt ook voor buitendijkse waterlichamen. We hebben het dan bij ons over de rivier De Merwede. Daarvoor ligt de verantwoordelijkheid bij RWS. Tijdens de Ontmoeting van 17 februari heeft RWS daarover een presentatie gegeven. Er worden maatregelen voorzien in de Dordtse Avelingen. Als lid van de stuurgroep heb ik het inpassen van passende recreatieve voorzieningen bepleit. Dat voorstel is overgenomen. 3) Geen extra maatregelen voor gemeente De maatregelen die nodig zijn hebben wij al verankerd in het GRP en het SWP. Verder hebben wij in ons groenbeleidsplan al rekening gehouden met het terugdringen van chemische onkruidbestrijding. Het stimuleren van duurzame bouwmetalen passen wij al toe in ons bouwbeleid. Kortom: De gemeente zelf hoeft geen extra maatregelen te nemen in het kader van de KRW

26 1. Computermodel Ten slotte kom ik bij het meest interessante deel van het waterbeleid, de stedelijke wateropgave. Om het functioneren van het watersysteem te beoordelen is een computermodel gebouwd. Daarin is het complete watersysteem van de gemeente opgenomen. Dus watergangen, duikers, stuwen etc. Aan de hand van de zware neerslag op 10 september 2005 is het model gekalibreerd. Dat wil zeggen, het model is in overeenstemming gebracht met de werkelijkheid. Dat is gedaan met behulp van beschikbare meetgegevens. Het model is vervolgens getoetst door deskundigen op basis van waarnemingen. Het mooie is dat je er allerlei variabelen in aan kan brengen. Bijvoorbeeld: de hoeveelheid slib in de watergangen De omvang van de duikers De hoeveelheid plantengroei En dan kan je het natuurlijk laten regenen. Op die manier zie je zien hoe het watersysteem werkt onder verschillende omstandigheden 2. Beoordelingscriteria Het waterschap hanteert criteria voor opstuwing in de watergangen en voor peilstijgingen In het Nationaal Bestuursakkoord Water staan criteria voor inundatie.

27 3. Drie soorten buien In de Stedelijke Wateropgave worden 3 soorten buien beoordeeld, die alle drie eigen criteria hebben. een maatgevende afvoer (dat is een gewone regenbui) een bui die 1x in de 10 jaar voorkomt (een T=10 ontwerpbui) een bui die 1x in de 100 jaar voorkomt (een T=100 ontwerpbui) Daarbij is uitgegaan van een redelijk begroeide situatie zoals in de zomer Verder is overal rekening gehouden met een aanwezige sliblaag van 30 cm Geconcludeerd kan worden dat het systeem over het algemeen naar behoren functioneert

28 1) Gewone regenbui Knelpunten in een watersysteem zijn vaak de duikers. Verder bagger en plantengroei. Bij een gewone bui voldoen de duikers, maar is op sommige plaatsten het verhang te groot. Dat wil zeggen dat er op sommige plaatsen meer opstuwing is dan 1,5 cm per kilometer. Dat levert voor een gewone bui geen probleem op maar bij de T =10 bui wel. 2) T = 10 ontwerpbui Bij de T = 10 bui is er bij sommige duikers te veel opstuwing. Verder treedt er te veel stuwing op in sommige watergangen. Met name ten noorden en ten zuiden van het kanaal van Steenenhoek. Bij de T = 10 bui is overigens de hoeveelheid neerslag verhoogd met 10%. Dit om rekening te houden met neerslagtoename in de toekomst. De afvoer bij stuwen is begrenst tot 1,5 liter per seconde per hectare. De peilstijging in de watergangen mag niet meer dan 20 cm bedragen. Er werden knelpunten geconstateerd bij de Nieuweweg en in Boven-Hardinxveld. Achter de Nieuweweg bij de BAM was dat bijvoorbeeld het geval. De duiker is daar vergroot. Mijn eerste gesprek na mijn aantreden in 2006 met een externe was met de directeur van de BAM over dit punt. Verder zijn twee duikers bij de sportvelden in Boven-Hardinxveld vergroot.

29 3) T = 100 ontwerpbui Bij een bui eens in de 100 jaar voldoet het watersysteem. De eis bij een dergelijke bui is dat het oppervlaktewater niet boven maaiveld uitkomt. Bij enkele woningen aan de Nieuweweg komt de waterstand tot net onder de dorpel van het huis. Dat zijn ook de woningen waarbij het dorpelpeil lager ligt dan het straatniveau Het mooie van het regenmodel is dat je ingrepen kunt doen in het watersysteem en vervolgens het effect kan meten. Je kunt bijvoorbeeld een duiker vergroten of een watergang verbreden of een extra verbinding maken tussen watergangen. Op die wijze is ook gewerkt en zijn de maatregelen bepaald. 4) Monitoren en onderhouden Met uitzondering van de laatste fase in het rioleringsproject Boven-Hardinxveld, zijn praktisch alle ingrepen achter de rug. De laatste stap is dat we gaan monitoren en de onderhoudsplannen optimaliseren om het watersysteem up to date te houden. In het grote gebied van het waterschap Rivierenland zitten we in de kopgroep. Dat zegt iets over onze zorg voor veiligheid en milieu. We lopen dus voorop waar het gaat om genomen maatregelen die de veiligheid van ons gebied en de kwaliteit van het milieu bevorderen