Postacademische Opleiding. tot PraktijkSportpsycholoog

Transcriptie

1 Postacademische Opleiding tot PraktijkSportpsycholoog

2

3 De in het kort Leidt op tot SPORTPSYCHOLOOG VSPN. Afgestudeerden aan de opleiding worden door de Vereniging voor SportPsychologie in Nederland (VSPN) geaccrediteerd als praktijksportpsycholoog. Deze accreditatie is vanaf 2008 vereist om door NOC*NSF gefinancierde begeleiding aan sporters te bieden. In Nederland bestaat geen andere opleiding tot deze accreditatie. Niveau Het betreft een postacademische opleiding. Van de deelnemers wordt dan ook een academisch niveau en bijbehorende zelfstandigheid verwacht. Er wordt naar gestreefd de opleiding op te nemen in het VU register voor masteropleidingen. Toegankelijk voor Deelnemers met een afgeronde doctoraal- of master-opleiding in de psychologie óf de bewegingswetenschappen én de VSPN basisaantekening sportpsychologie. Voor de basisaantekening zijn 30 ECTS sportpsychologie vereist: 2 of 3 cursussen op het gebied van de sportpsychologie (12 of 18 studiepunten) en een literatuuronderzoek of empirisch onderzoek op het gebied van de sportpsychologie van ten minste 12 studiepunten. Studiebelasting Het totale studieaanbod omvat 80 ECTS. In de praktijk zal het er op neerkomen dat de studielast ongeveer 68 ECTS bedraagt (zie vrijstellingen). De studielast staat gelijk aan 1904 uur, verdeeld over 2 jaar, parttime. De studielast bedraagt ongeveer 20 uur per week (onderwijs en zelfstudie). Vrijstellingen Voor een aantal vakken geldt een vrijstelling indien deze vakken in de vooropleiding zijn voldaan. Het betreft de zogenaamde vrijstellingsmodules: testconstructie, gespreks- en interviewpracticum, inspanningsfysiologie en psychologie van de motoriek. Deze worden voorafgaand aan de opleiding aangeboden in de periode september december Onderwijs Onderwijs vindt plaats op vrijdagen van 9.30 tot Praktijkleren De opleiding wordt afgerond met de module casussen, die bestaat uit praktijkleren: het onder supervisie werken met sporters, coaches en/of teams. Een deel van dit praktijkleren vindt plaats in samenwerking met het Olympisch netwerk. Ook in de overige onderwijsonderdelen staan praktijkopdrachten gepland en het verwerven van praktijkvaardigheden centraal. Kosten (onder voorbehoud) Inschrijving en plaatsing De kosten voor de volledige, tweejarige opleiding bedragen ongeveer ,-. Afhankelijk van je vooropleiding komen hier de kosten van de vrijstellingsmodules bij ( 450,- tot 800,- per module). Het bedrag is voor de inkomstenbelasting aftrekbaar als opleidingskosten. Inschrijving voor de opleiding is mogelijk vanaf heden. Bij meer dan 18 aanmeldingen wordt geloot voor plaatsing, hierbij wordt de opleidingsachtergrond (psychologie of bewegingswetenschappen) meegenomen. Start opleiding De opleiding start één- of tweejaarlijks bij een minimum van 12 deelnemers. Internet Voor informatie: Voor vragen: Vana Hutter, v.hutter@fbw.vu.nl 2009, VU/FBW Aan deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend.

4 Inleiding De sport professionaliseert. Sporters stellen hoge eisen aan zichzelf en daarmee ook aan hun begeleiding. In het streven naar optimale prestaties wordt de praktijksportpsycholoog in toenemende mate ingeschakeld. Van praktijksportpsychologen wordt verwacht dat zij sporters en sportteams op een wetenschappelijk onderbouwde wijze kunnen begeleiden en adviseren. De (hulp)vragen lopen daarbij sterk uiteen en dat vereist dat praktijksportpsychologen over een brede expertise beschikken. Er is dan ook een uitgesproken behoefte aan goed opgeleide praktijksportpsychologen. De Postacademische Opleiding tot Praktijksportpsycholoog (POPS) is ontstaan als antwoord op de toenemende vraag naar professionele sportpsychologen. Enkele jaren geleden zijn door de Vereniging voor SportPsychologie in Nederland (VSPN) accreditatie-eisen opgesteld waaraan de bij de vereniging aangesloten sportpsychologen moeten voldoen. De Postacademische Opleiding tot Praktijksportpsycholoog leidt op tot geaccrediteerd sportpsycholoog. De Postacademische Opleiding tot Praktijksportpsycholoog leidt professionele, hooggekwalificeerde praktijksportpsychologen op, die inzetbaar zijn in alle sportdisciplines. Afgestudeerde praktijksportpsychologen zijn academisch gevormde professionals die handelen volgens de Gedragscode voor de leden van de Vereniging voor Sportpsychologie in Nederland. Afgestudeerden worden geaccrediteerd als sportpsycholoog VSPN.

5 Opbouw programma De Postacademische Opleiding tot Praktijksportpsycholoog is een parttime dagopleiding. De instroomeis voor de opleiding is een afgeronde master psychologie of bewegingswetenschappen met een verdieping in de sportpsychologie. De cursisten hebben passie voor het vakgebied van de sportpsychologie en voor de sport, kunnen zelfstandig werken en willen actief bijdragen aan de ontwikkeling van de sportpsychologie. Van de cursisten wordt verwacht dat zij wetenschappelijke literatuur op waarde kunnen schatten, de literatuur kunnen interpreteren en dat zij op een wetenschappelijk verantwoorde wijze kunnen rapporteren. Het onderwijs in de is modulair. In de verschillende modules worden diverse werk- en toetsvormen gebruikt zodat aan verschillende leerstijlen van de deelnemers tegemoet wordt gekomen. De opleiding is gericht op praktijkvaardigheden en toepasbare kennis voor de praktijk van de sportpsychologie. Praktijkleren is een belangrijke peiler van de opleiding: cursisten leren door te doen en in reële situaties zelf voor (groepen) sporters te staan. Daarnaast ontwikkelen de cursisten hierdoor een goed netwerk om later zelfstandig aan de slag te gaan als praktijksportpsycholoog. In onderwijsbijeenkomsten op de Vrije Universiteit Amsterdam staan sportpsychologische kennis, wetenschappelijke onderbouwing van interventies en het oefenen van praktijkvaardigheden centraal. Het uitgangspunt tijdens de onderwijsbijeenkomst is het leren met en van elkaar. Tijdens de gehele opleiding krijgen de deelnemers zicht op hun eigen ontwikkeling door deel te nemen aan diagnostische en selectieve toetsen. De deelnemers krijgen gerichte feedback van de docenten en supervisoren vanuit de VSPN. De onderwijsbijeenkomsten worden verzorgd door vakbekwame docenten uit verschillende instellingen en disciplines die een duidelijke affiniteit hebben met de sportpsychologie of sportpsycholoog zijn. De docenten hebben allen hun sporen in hun vakgebied en de didactiek verdiend.

6 Uitleg programmaonderdelen Het programma bestaat in totaal uit twaalf modules, waaronder vier vrijstellingmodules. Het totale studieaanbod omvat 80 ECTS, verdeeld over twee jaar. De studielast bedraagt ongeveer 20 uur per week aan onderwijs en zelfstudie. Module Studiepunten 1 Verdieping sportpsychologie 6 2 Psychodiagnostiek 12 3 Sportkennis 3 4 Interventietechnieken 10 5 Sociale aspecten en groeps- 6 /teambegeleiding 6 Capita selecta 3 x 2 7 Reflectie 2 8 Casussen 14 9 Inspanningsfysiologie* 6 10 Testconstructie* 6 11 Psychologie van de motoriek* 6 12 Gespreks- en interviewpracticum* 3 * voor deze onderdelen kan vrijstelling worden aangevraagd Verdieping sportpsychologie In de module Verdieping sportpsychologie leren cursisten op basis van recente sportpsychologische literatuur de wetenschappelijke achtergrond van sportpsychologische interventies aan te geven. Hiermee leren ze ook hun eigen handelen als sportpsycholoog te motiveren. Om dit te bewerkstelligen staan twee soorten activiteiten centraal. Iedere cursist verzorgt tijdens de module een presentatie over een onderwerp uit de sportpsychologie. Verschillende onderwerpen komen hierbij aan bod, uiteenlopend van motivatie tot transities in de sportcarrière tot het omgaan met blessures. Daarnaast wordt een aantal specifieke onderwerpen uit de sportpsychologie aan de hand van opdrachten uitgewerkt. Psychodiagnostiek De module Psychodiagnostiek geeft aan hoe de relatie ligt tussen de verschillende persoonlijkheidstheorieën en diagnostische instrumenten. Verder zal ingegaan worden op begrippen als trekken, situationisme en interactionisme. Modellen en theorieën over presteren onder stress in sport komen aan bod, evenals enige sportgerelateerde problematiek. Sportspecifieke intakes zullen geoefend worden. Instrumenten, die geschikt

7 zijn om presteren onder stress in sport te meten krijgen bijzondere aandacht. Het gebruik van psychologische tests staat centraal (in combinatie met een practicum), vooral binnen de setting van de sportpsychologiepraktijk. Cruciaal in de cursus is de verslaglegging van het psychodiagnostisch onderzoek (inclusief conclusie, advies en behandelplan), waarbij dezelfde richtlijnen gehanteerd worden als die voor het verkrijgen van de basisaantekening psychodiagnostiek (BAPD) van het Nederlands Instituut van Psychologen. Sportkennis In deze module leren de cursisten zich te verdiepen in een bepaalde tak van sport, zodat zij goed beslagen ten ijs kunnen komen wanneer zij in een sport komen te werken waarmee zij geen persoonlijke ervaring hebben. Het doel is als serieuze gesprekspartner te kunnen fungeren van sporters, coaches, trainers en officials. De cursisten doen kennis op van de mentale vereisten behorende bij verschillende sporten en onderzoeken hoe de sportpsychologische dienstverlening verbeterd kan worden voor specifieke sporten. Tenslotte worden sportnetwerken in kaart gebracht. Dit laatste dient als aanknopingspunt voor toekomstige acquisitie van cliënten. Interventietechnieken Het aanleren van (basis)vaardigheden die in de praktijk van de mentale training en begeleiding van individuele sporters worden gebruikt staat in deze module centraal. Cursisten leren een intakegesprek met een sporter voeren en aan de hand van diagnostiek een mentaal trainingsprogramma samenstellen dat is toegespitst op de individuele sporter. Verschillende technieken voor mentale training worden behandeld, dit gaat voornamelijk om technieken voor het trainen van motivatie en zelfvertrouwen, doelen stellen, denktraining en verbeeldingstraining. Ook komt het toepassen van deze technieken aan bod. In de bijeenkomsten wordt ruimschoots tijd ingeroosterd voor het oefenen van het toepassen van de vaardigheden, zowel bij medecursisten (rollenspelen) als bij echte cliënten. Cursisten over verschillende modules: Tijdens de module komt duidelijk naar voren dat de docent over veel kunde en vaardigheid beschikt. Hij weet dit goed over te brengen op de groep. Je krijgt inzicht in wat je moet weten en ook bij hoeveel bekende sporten er toch onbekende aspecten aan kleven. Hele leuke praktische lessen! Veel handvaten! Echt leuk om ook echt met sporters bezig te zijn.

8 Sociale aspecten en groeps/teambegeleiding In de module Sociale aspecten en groeps-/teambegeleiding wordt aandacht besteed aan groeps- en communicatieprocessen die van belang zijn in de sport. De belangrijkste theorie op het gebied van groepsdynamica wordt behandeld en er wordt onder andere stil gestaan bij relaties tussen sporters onderling, tussen sporters en trainers/coaches, tussen sporters/trainers en ouders en andere belangrijke anderen en aan relaties tussen leden van het begeleidingsteam. Cursisten leren om groepsprocessen binnen groepen sporters en sportteams te analyseren en deze te beïnvloeden zodat het functioneren van de groep verbetert. Ook kunnen ze sporters inzicht geven in de groepsprocessen die zich afspelen en uitleg geven over de invloed van deze processen op het functioneren van het team of de groep. Om dit te bewerkstelligen zullen de cursisten praktijkopdrachten met een begeleidingsteam uitvoeren. Capita selecta De module Capita selecta bestaat uit drie min of meer op zichzelf staande onderwerpen. Als algemeen doel voor een caput selectum geldt dat de cursist kennis heeft van en inzicht in het specifieke onderwerp en op basis hiervan adequaat kan handelen wanneer hij of zij met dit onderwerp te maken krijgt als praktijksportpsycholoog. Per leergang worden drie onderwerpen geselecteerd, die uit de volledige breedheid van het vakgebied van de sportpsychologie kunnen komen. Enkele voorbeelden van onderwerpen die als capita selecta aan bod kunnen komen zijn: problematiek van eetstoornissen, de rol van ouders in de sport, seksuele intimidatie, begeleiden bij blessures, exercise psychologie, etcetera. Reflectie In de module Reflectie staan twee zaken centraal. Ten eerste leren cursisten reflecteren op hun persoonlijke handelen en op beroepsmatig handelen in de context van de praktijk van de sportpsychologie. Hiertoe maken de cursisten kennis met de verschillende vormen van reflectie en hoe zij deze kunnen toepassen. Daarnaast wordt aandacht besteed aan het overdenken van het vak van sportpsycholoog. De ontwikkelingen en grenzen van het vakgebied sportpsychologie komen aan bod. Daarbij wordt specifiek stilgestaan bij de relevantie hiervan voor de eigen beroepsuitoefening. Van cursisten wordt verwacht dat zij na deze module een bijdrage kunnen leveren aan de kwaliteitszorg van de beroepsgroep.

9 Casussen The proof of the pudding is in the eating. In dit cursusonderdeel doen cursisten praktijkervaring op met wat in diverse cursusonderdelen van de opleiding is onderwezen: Via supervisie door senior praktijksportpsychologen wordt feedback verkregen over de toepassing van de psychologische interventies bij (top)sporters. Verschillende regionale steunpunten in het Olympisch Netwerk bieden praktijkplaatsen voor de cursisten om met sporters te werken. De zelfstandigheid waarmee de cursist de werkzaamheden uitvoert, wordt groter naarmate dit cursusonderdeel vordert. Aan het einde van deze module wordt getoetst of de cursist zelfstandig de werkzaamheden van een praktijksportpsycholoog kan uitvoeren. Cursisten over verschillende modules: Zeer heldere colleges, de toch soms ingewikkelde theorie werd duidelijk overgebracht en daarbij veel vertaald naar de praktijk. Leuk om te merken dat de docente de colleges echt heeft afgestemd op de behoeften van de groep. We hebben veel tools meegekregen die je in de praktijk kunt gebruiken. Voor de navolgende vier modules kan vrijstelling verkregen worden indien deze modules in de vooropleiding zijn voldaan: Inspanningsfysiologie In de cursus inspanningsfysiologie komen verschillende aspecten van inspanning aan bod. Aandacht wordt besteed aan de fysiologische systemen die betrokken zijn bij inspanning en energielevering en die de grenzen van het individuele prestatievermogen bepalen. Er wordt ingegaan op fysiologische trainingsprincipes en verschillende trainingsvormen waarmee het prestatievermogen vergroot kan worden. Daarbij wordt ook aandacht besteed aan de relatie inspanning en gezondheid, training, adaptatie en overtraining. Ten slotte komt de invloed van psychologische belasting op fysieke belastbaarheid en omgekeerd aan de orde. De achterliggende doelstelling van de cursus inspanningsfysiologie is om de sportpsycholoog in spé beter bekend te maken met de trainingspraktijk van sporters en coaches.

10 Testconstructie In de module Testconstructie worden logica, procedures en de belangrijkste begrippen en methoden uit de testtheorie (testleer) en testconstructie behandeld. Onder testconstructie wordt verstaan het ontwerpen en maken van een bruikbare test die voldoet aan een aantal kwaliteitseisen. Als sportpsycholoog is het van belang in de praktijk met kwalitatief goede en bruikbare testinstrumenten te werken. Aan bod komen de ontwikkeling, samenstelling en afname van verschillende soorten tests, waarbij aandacht wordt besteed aan o.a. betrouwbaarheid, validiteit, bijdrage van de test in het beslissingsproces, ethiek en nieuwe ontwikkelingen in de testtheorie en testconstructie. Niet alleen kunnen cursisten na deze module de kwaliteit van bestaande tests beoordelen om een verantwoorde keuze te maken, ook zullen zij zelf een (sport)psychologische test kunnen ontwerpen volgens de principes van testconstructie. Psychologie van de motoriek Het doel van de module Psychologie van de motoriek is dat cursisten kennis opdoen van de belangrijkste theorieën, modellen en inzichten met betrekking tot bewegingssturing en het leren van perceptueel-motorische vaardigheden en dat zij kunnen aangeven hoe de sportpsycholoog deze kennis in begeleidingsprogramma s kan toepassen. Onderwerpen die aan bod zullen komen tijdens de module zijn onder andere: de rol van waarneming bij bewegingssturing, externe/interne focus van aandacht, geleid / ontdekkend leren, expliciet/impliciet leren en hun relevantie voor het presteren onder stress, het herstellen van ingeslepen fouten en de verschillen tussen experts en beginners. De onderwerpen zijn zo geselecteerd dat er bij de cursisten niet alleen inzicht ontstaat in de belangrijkste theorieën op het gebied van de motoriek, maar dat ook het belang ervan voor de sportpraktijk duidelijk wordt. Gespreks- en interviewpracticum In het gespreks- en interviewpracticum leren de cursisten gespreks- en interviewtechnieken toe te passen in een professionele setting, met als doel de kwaliteit van de gespreksvoering in de sportpsychologenpraktijk te verhogen. Cursisten leren verschillende gespreksmodellen en gespreksvaardigheden en zullen deze ook in de praktijk toepassen in een interview met een sporter. Daarnaast worden de vaardigheden in rollenspelen geoefend. Na afloop van de module wordt van cursisten verwacht dat zij zelfstandig een intake of anamnesegesprek kunnen voeren en dat zij gespreksvaardigheden kunnen inzetten tijdens het begeleiden van sporters.

11 Aanmelding en annulering Instroomeisen De opleiding is toegankelijk voor deelnemers met een afgeronde doctoraal- of master-opleiding in de psychologie óf de bewegingswetenschappen én de VSPN basisaantekening sportpsychologie. Voor de basisaantekening zijn 30 ECTS sportpsychologie vereist: 2 of 3 cursussen op het gebied van de sportpsychologie (12 of 18 studiepunten) en een literatuuronderzoek of empirisch onderzoek op het gebied van de sportpsychologie van ten minste 12 studiepunten. Aanmelding Aanmelden voor de opleiding kan het gehele jaar door middel van het inschrijfformulier. De start van een nieuwe leergang van de opleiding is afhankelijk van het aantal aanmeldingen (minimaal 12 cursisten). Loting Er worden maximaal 18 cursisten geplaatst per leergang van de opleiding. Wanneer er meer aanmeldingen zijn, dan zal er worden geloot. Hierbij zal de opleidingsachtergrond (psychologie of bewegingswetenschappen) worden meegenomen. Kosten De kosten voor de volledige, tweejarige opleiding bedragen voor de huidige leergang ,-. Dit bedrag is inclusief al het opleidingsmateriaal. Afhankelijk van je vooropleiding gaan hier de kosten van de vrijstellingsmodules vanaf ( 450,- tot 800,- per module). Het bedrag is voor de inkomstenbelasting aftrekbaar als opleidingskosten. Annulering Annulering van je aanmelding dient per aangetekend schrijven te gebeuren. De aanmelding kan tot 8 weken voor aanvang van de opleiding zonder kosten worden ingetrokken. Bij annulering na 8 weken voor aanvang van de opleiding is men 5% van de volledige opleidingskosten verschuldigd. Tot 2 weken voor aanvang van de opleiding 50% van de volledige opleidingskosten, daarna blijven de volledige opleidingskosten verschuldigd. Bij tussentijds beëindigen van de opleiding vindt derhalve géén restitutie van opleidingsgelden plaats. Alleen bij overlijden, ernstige, langdurige ziekte of ernstig ongeval worden in overleg met de opleidingsorganisatie de opleidingskosten van het niet genoten deel van de opleiding teruggestort.

12 Aanmelding Accreditatie en annulering Afgestudeerden aan de Postacademische Opleiding tot Praktijk- Sportpsycholoog zijn academisch gevormde professionals die handelen volgens de Gedragscode voor de leden van de Vereniging voor Sportpsychologie in Nederland. Afgestudeerden worden geaccrediteerd als praktijksportpsycholoog VSPN. Deze accreditatie is vanaf 2008 vereist om door NOC*NSF gefinancierde begeleiding aan sporters te bieden. De is de enige opleiding in Nederland die deze accreditatie biedt.

13 Nadere informatie Voor informatie kunt u contact opnemen met de coördinator: Mw. drs. V. Hutter (Vana) Tel: v.hutter@fbw.vu.nl

14 Bereikbaarheid De Postacademische Opleiding tot Praktijksportpsycholoog is zowel met het openbaar vervoer als met eigen vervoer goed te bereiken. Postacademische Opleiding tot Praktijksportpsycholoog Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen Van der Boechorststraat BT Amsterdam Openbaar vervoer - Vanaf het Centraal Station: - sneltram 51 (16 minuten); - tram 5 (35 minuten); - tram 16 (35 minuten) - tram 24 (40 minuten) - Vanaf Station Zuid/WTC: - sneltram 51 (1 minuut); - tram 5 (1 minuut); - bus 23 (3 minuten); Uitstappen: halte VU, loop langs het VU-hoofdgebouw, eerste straat links (Van der Boechorststraat), bij de slagboom is de hoofdingang van de Medische Faculteit. - Vanaf Station Sloterdijk: - metro 50; Uitstappen: halte Amstelveenseweg; te voet is de VU van hier in circa 10 minuten bereikbaar. Ook is het mogelijk om uit te stappen bij halte Station Zuid/WTC. Auto De VU is vanuit alle richtingen via de ringweg A-10 om Amsterdam bereikbaar. Op de A-10 de afslag S 108 Buitenveldert/Amstelveen- Centrum nemen; aan het eind van de afrit linksaf De Amstelveenseweg oprijden; na 200 meter na het VU ziekenhuis linksaf de De Boelelaan op rijden. De eerste weg rechts, dit is de Van der Boechorststraat. Houdt u er a.u.b. rekening mee dat het in de omgeving van de VU betaald parkeren is.

15 Vrije Universiteit Faculteit der Bewegingswetenschappen Van der Boechorststraat BT Amsterdam T