18 november e jaargang no. 46

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "18 november 2005-56 e jaargang no. 46"

Transcriptie

1 18 november e jaargang no. 46 Met het voornaamste doel zich op de hoogte te stellen van de verrichtingen van de refinery, was Miklos Salamon op donderdag 10 november j.l. te gast bij Paranam Operations. Hij is sinds januari 2002 President Aluminum, Chairman Stainless Steel Materials and Senior Minerals Executive van BHP Billiton. Zijn recente bezoek was het tweede aan Suriname. Toen hij er voor de eerste keer kwam, in januari 2003, was het voor de ondertekening van de MOU (Memorandum of Understanding) tussen enerzijds tussen enerzijds Alcoa en BHP Billiton en anderzijds de Staat Suriname, voor het versneld realiseren van een bauxiet- en aluinaarde-industrie in West-Suriname. Miklos (Mike) Salamon had eerder als President and CEO Minerals mede leiding gegeven aan het team dat integratieactiviteiten in de BHP en Billiton organisaties op de rails zette en uitvoerde. Suralco s Managing Director Warren Pedersen ontving de delegatie van BHP Billiton, waartoe ook behoorden Corporate Operating Officer, Frank Plantenberg, de Managing Director van BHP Billiton Suriname, Edward Scholtz, en de Vice President Operations John Sew Atjon. Van Suralco zaten ook aan Refinery Manager Pieter de Wit en Tweede van rechts is Mike Salamon, President Aluminum, Chairman Stainless Steel Materials and Senior Minerals Executive BHP Billiton. Hij wordt geflankeerd door de Managing Directors van BHP Billiton Suriname en Suralco, resp. Edward Scholtz (uiterst rechts) en Warren Pedersen. Verder op de foto BHP Billiton Corporate Operating Officer South America, Frank Plantenberg (links), Technical Manager Suralco, Irene Tholen, Refinery Manager Suralco, Pieter de Wit, en Vice President Operations BHP Billiton Suriname, John Sew Atjon. Mike Salamon nam met een delegatie van de beide maatschappijen ook een kijkje bij de exploratieactiviteiten te Bakhuis. 1

2 Technical Manager Irene Tholen. Na een presentatie in de Conference Room van Building 001 verzorgde Production Manager Alumina Michel Pengel een planttour. Mike Salamon, die voor het eerst in Paranam was, zei dat de refinery een favourable impression maakte. Tijdens zijn verblijf in Suriname nam de hoge BHP Billiton functionaris ook een kijkje in het Bakhuisgebied, waar BHP Billiton Suriname als partner in de joint venture met Suralco een exploratieprogramma heeft uitgevoerd.,,door de samenwerking met Conservation International kunnen Suralco en BHP Billiton het milieu in de regio s Lely, Nassau en Brownsberg beter begrijpen. Dit draagt bij tot het nemen van doordachte besluiten in mogelijke toekomstige mijnbouwprojecten in Suriname. Dit zei Suralco s Managing Director Warren Pedersen tijdens een workshop over milieubescherming in Hotel Krasnapolsky in Paramaribo. Conservation International en de beide bauxietbedrijven hebben in de afgelopen week deze workshop georganiseerd en vertegenwoordigers van de overheid, de universiteit en niet-gouvernementele organisaties behoorden tot de deelnemers. De directeur van CI, Wim Udenhout, zei in zijn openingstoespraak dat het van belang is de particuliere sector te betrekken in de CI-missie om biodiversiteit en ecosystemen te beschermen. Het is volgens Suralco s Managing Director niet altijd even gemakkelijk om economische ontwikkeling en biodiversiteit met elkaar in evenwicht te houden. Het werk van CI draagt volgens de Environmental Manager van BHP Billiton Suriname, Andy Witcomb, bij tot de ecologische kennis van de regio s die eerder niet gedetailleerd zijn onderzocht. CI heeft met financiering van de Mining Joint Venture surveys naar de biodiversiteit en socio-economische studies gedaan in de regio s van het Lely- en Nassaugebergte en Brownsberg. Eén van de opmerkelijke resultaten daarvan in de plateaus van het Lely- en Nassaugebergte is de registratie van een record aan vissoorten waarvan eerder slechts bij een onderzoek in Nassau in 1949 melding is gemaakt. Ook zijn zeven, mogelijke nieuwe, amfibiesoorten ontdekt. Bevindingen van de survey en feedback van de workshop zullen gebruikt worden voor strategieën ter bescherming van het milieu in Brownsberg en de plateaus van het Lely- en Nassaugebergte. Een delegatie van de ambassadestaf van Indonesië was op 14 november j.l. in Paranam te gast. Ambassadeur Suparmin Sunjoyo wilde graag een bezoek brengen aan onze Managing Director, Warren Pedersen. Hij gaf de wens te kennen geïnformeerd te worden over het verwerken van bauxiet tot aluinaarde. Ook wilde de Indonesische ambassadeur mogelijkheden bekijken voor zaken doen met zijn land. In de Conference Room van Building 001 werden de ambassadeur en mevrouw Sunjoyo en stafmedewerkers met hun echtgenoten ontvangen door de Managing Director, Refinery Manager, Pieter de Wit, Production Manager Alumina, Michel Pengel, en Chief Public Relations and Communications, Henk Esajas. Er werden inleidingen gehouden over het productieproces, de energievoorziening en de relaties van Suralco met de gemeenschap. De bezoekers waren onder de indruk van het bedrijfsproces, dat ze op afstand ook in de praktijk konden volgen tijdens een planttour. 2

3 In het proces van voortdurende verbetering van de performance van de shift operations is sinds 1 november j.l. in de Refining divisie een organisatorische wijziging van kracht. Hierbij zijn de functies van Refining Production Coordinator en Plant Shift Coordinator opnieuw ingevoerd. Harold Khedoe Harold Khedoe, tot voor kort Clarification Process Area Supervisor, is nu Plant Production Coordinator. De belangrijkste uitdaging in deze functie is het begeleiden en trainen van een te vormen team van Plant Shift Coordinators. Harold rapporteert aan de Production Manager Alumina, Michel Pengel. Aroen Badal Aroen Badal, tot voor kort Senior Process Engineer in Clarification, is op dezelfde afdeling nu Process Area Supervisor. Aroen rapporteert aan de Area Superintendent Clarification, Alvin Venetiaan. We wensen Harold en Aroen veel succes toe. Salijem Ngadimin Accounting Analyst Accounting 10 november november 2005 Lito Alantee NDE Technician Central Civil Maintenance 3

4 T.R.R. AAN LICHAAMSDELEN SURALCO, PARANAM OPERATIONS AIM staat voor Assessment In Motion. Het is een proces dat Alcoa heeft geïntroduceerd om het aantal lichaamsverwondingen in haar bedrijfslocaties terug te dringen en kwetsuren zelfs te elimineren. Welke lichaamsdelen raken veelvuldig gewond en welke aanvullende programma s tot het voorkómen van verwondingen moeten worden geïmplementeerd? Centrale vragen in Assessment In Motion, gericht op het terugdringen van de Total Recordable Rates (T.R.R.). Suralco - statistieken hebben uitgewezen dat in de periode van bij de verwondingen aan lichaamsdelen bijna een kwart (24%) van de T.R.R. voorkomt aan handen en vingers. Dit is niet alleen bij Suralco, maar bij de meeste Alcoa bedrijven het geval. Bijna 30% van de T.R.R. aan lichaamsdelen die geleid heeft tot L.W.D.C. (Lost Work Day Cases) in dezelfde periode is toe te schrijven aan verwondingen aan de voeten. Bij Suralco als bedrijf in de Business Unit AWA Atlantic zal binnenkort een pilotproject starten met het AIM programma, gericht op het tegengaan van kwetsuren aan handen en vingers, in het middelpunt. Eerder dit jaar heeft de Senior Safety Consultant van Alcoa, Gary Mlakar, een training verzorgd te Paranam. Omdat er veel gelijkenis is met hetgeen ARGOS (ARbeiders Gedrags Observatie Suralco) al doet, is besloten de leden van het Plant Coordination Team (PCT) van ARGOS nauw te betrekken bij de uitvoering van het pilotproject. T.R.R. AAN LICHAAMSDELEN DIE RESULTEERDEN IN LOST WORK DAY CASES SURALCO, PARANAM SPECIFIEK GESELECTEERD LICHAAMSDEEL 4

5 AIM is een observatieproces dat erop gericht is onveilig gedrag en de mogelijke gevaren voor een specifiek lichaamsdeel tijdens het werken uit te sluiten. ARGOS heeft tot doel onveilig gedrag dat tot ongelukken kan leiden, te elimineren en om te zetten in veilig gedrag. Het team dat het AIM proces bij Suralco moet trekken, krijgt tot taak: - AIM te integreren in de safety-cultuur van EHS, - een continu safetyverbeteringsplan te ontwikkelen dat per kwartaal moet worden geëvalueerd, - Suralco s T.R.R. te reduceren door vermindering/eliminatie van specifieke lichaamverwondingen. Voorafgaand aan het pilotproject zullen bij Paranam Operations awareness sessions worden gehouden om het belang van AIM in het proces van veilig(er) werken te onderstrepen. Aspecten van AIM die hierbij zullen worden belicht, zijn: - het identificeren en implementeren van veilige werkmethoden, - het creëren van gestandaardiseerde, veilige werkprocedures, met de nadruk op specifieke lichaamsdelen, - de noodzaak tot het goedkeuren van tussentijdse tegenmaatregelen voor activiteiten met een hoog risicogehalte. Facilitator van het AIM Team is Steve Mannes. Van ARGOS PCT is voor AIM Moesolino Kasijo team leader en Lesley Pott assistant leader, terwijl de ARGOS PCT leden ook leden van het AIM Team zijn. Team sponsors zijn Michel Pengel en Jan Vandenbergh. We zijn tevreden met de overall uitslag van het CTSS Plus Toernooi en de volgende keer zullen we ernaar streven overall het beste resultaat eruit te halen. Dat was de rode draad tijdens de slotbijeenkomst van deelnemers aan het toernooi. Op vrijdag 11 november j.l. kwamen ze bijeen in de lunchroom van Building 701. HR Manager Caroline Ramdin bedankte zowel de coördinatoren van de verschillende teams als de spelers voor hun enorme inzet, die ertoe leidde dat de andere CTSS participanten voortdurend terdege rekening moesten houden met Suralco. Ook de ondersteuning van supporters die aanzette tot goede resultaten, werd gememoreerd. Sportiviteit en teamspirit voerden de boventoon. Suralco is op geen enkel onderdeel op de laatste plaats geëindigd, zei Jimmy Narain, de overall coördinator van de Life! groep die zich met CTSS bezighield. Bij zwemmen, CTSS Games, Volleybal, Basketbal en Troefcall werden we semi-kampioen, bij dammen demikampioen en onze zaalvoetballers eindigden op de zevende plaats. Aan CTSS namen acht bedrijven deel. Het was voor Suralco de eerste keer dat ze participeerde in dit jaarlijks terugkerend sportevenement.,,voor de eerste keer dit resultaat,... De aanvulling van deze zin brengt met zich mee dat we ons er nu al op voorbereiden de volgende keer nog beter beslagen op de sportvelden te komen. 5

6 Suralco - werknemers van de Brokopondo Krachtcentrale hopen met een ACTION project een donatie van Alcoa te krijgen om een afdeling van de lagere openbare school in Brokopondo van een nieuw lokaal te voorzien. Op de plek die Baka Liba wordt genoemd, hebben de werknemers, bijgestaan door contractors, alvast tafels en stoelen van de dependence gerepareerd en vernist. Ze hebben deze werkzaamheden op woensdag 9 november j.l. uitgevoerd. De dependence is een hut waarin twee lokalen zijn ondergebracht, één lokaal voor kleuters en het andere voor eersteklassertjes. Op deze afdeling van de OS Brokopondo genieten ongeveer 40 leerlingen onderwijs. Aan het project werkten onder anderen mee: Stanley Frijde, Wilfred Pinas, Rolens Groenveld, Alwin Gorre, Randjietkoemar Koendjbiharie, Milton Tjitrodipo, Romeo Ebiciliodi, Willem Olan, Ashwin Flawtantie, Setoe Boodoe, Manirin Moehamad, Wendell Flu, Rakimoen Atmoredjo en Armand Sariman. De bestuurder van een vrachtwagen zorgde in de bedrijfslocatie Sao Luís in Brazilië voor een major incident. Enkele dagen geleden zette hij zijn truck stil op de parkeerplaats omdat hij naar het toilet moest. Hij liet de motor draaien en schakelde de handrem niet in. De onbewaakt gelaten truck kwam in beweging. Een andere chauffeur op de parkeerplaats zag dat, rende naar de onbestuurde truck, sprong erin en trok aan de noodrem. Het voertuig kwam weliswaar tot stilstand, maar dat gebeurde pas nadat er schade was aangericht aan de muur van het toilettenblok. Er waren gelukkig geen persoonlijke ongelukken. Trek lering uit dit voorval. Parkeer je auto nooit met een draaiende motor. 6

7 Rode wijn drinken wordt steeds gezonder. Het is niet alleen goed voor hart en bloedvaten, maar zou ook ingezet kunnen worden in de strijd tegen de ziekte van Alzheimer. Het geheim zit in het stofje resveratrol, dat onder andere in druiven en rode wijn voorkomt. Volgens Amerikaanse onderzoekers remt dit stofje de vorming van plaques in de hersenen. Plaques zijn een opeenhoping van eiwitten, die dementie kunnen veroorzaken. Probleem is wel dat u behoorlijk aan de drank moet raken als u dementie wilt voorkomen. De onderzoekers hebben tot nu toe alleen geëxperimenteerd met extreem hoge doses resveratrol in reageerbuisjes, en waarschijnlijk is het bijna onmogelijk een dergelijke hoeveelheid via het nuttigen van wijn of druiven binnen te krijgen. Na de kleinst bespeelbare gitaar hebben Amerikaanse nanowetenschappers weer een nieuw speeltje in elkaar geknutseld: de kleinste auto ter wereld, bestaande uit slechts één molecuul. De wagen meet 3 bij 4 nanometer en is opgebouwd uit een chassis met twee assen en vier koolstofbolletjes als wielen. Een parkeerplaats vinden moet makkelijk gaan, want op de lengte van een luis passen 1 miljoen nanomobielen op een rij. Het mooiste van het onzichtbaar kleine voertuig is dat de auto ècht kan rondrijden, al heb je daar wel een opgewarmd goudoppervlak voor nodig als ondergrond. Met een speciale microscoop konden de onderzoekers aantonen dat de auto niet over het goudoppervlak schuift, maar werkelijk gebruik maakt van zijn draaiende wielen. Onderzoeksleider James Tour van de Rice Universiteit in Houston wil in de toekomst nanovrachtwagens en nanotreinen maken, die materiaal kunnen aanleveren voor meer complexe nanostructuren. Een grootschalige studie onder 6500 Amerikaanse tien- tot veertienjarigen toont het verband aan tussen kijken naar films en beginnen met roken. Het slechte voorbeeld van paffende acteurs geeft op die leeftijd bij ruim eenderde van de jeugdige kijkers de doorslag. Dat meldt een onderzoeksteam van de Dartmouth Medical School (DMS), New Hampshire. De onderzoekers lieten de jongeren op een lijst met 532 films aankruisen welke ze hadden gezien. Pubers die vooral films hadden gezien waarin flink werd gerookt, bleken 2,6 maal meer geneigd te beginnen met roken dan leeftijdgenoten die voornamelijk tabaksvrije films hadden bekeken. Sinds 2001 hebben de onderzoekers in Dartmouth een reeks kleinschalige regionale onderzoeken gedaan om het verband aan te tonen tussen allerlei omgevingsinvloeden en de neiging van pubers om naar sigaretten te grijpen. Daarin bleek ook al dat de rokende filmheld aanstekelijk werkt. Ouders die roken duidelijk afkeuren, hebben juist een remmende werking op vroeg roken. Tien- tot veertienjarigen die onbeperkt mogen kijken naar films voor zestien jaar en ouder, hebben een drie keer grotere neiging te beginnen met roken, dan leeftijdgenoten van wie het kijkgedrag aan strenge restricties is onderworpen. Astronomen vermoeden al lange tijd dat er zich midden in ons melkwegstelsel een reusachtig zwart gat bevindt. De beroemde Britse astronoom Sir Martin Rees opperde dat al in Sagittarius A*, zoals het zwarte gat is genoemd, is vier miljoen keer zwaarder dan de zon. Om uitsluitsel te geven op de vraag of het echt een zwart gat is of niet, is het van belang om te weten te komen hoe dicht die vier miljoen zonsmassa s op elkaar zijn geperst. Een team astronomen onder leiding van de Chinese onderzoeker Zhi-Qjang Shen is het nu gelukt om de afmetingen van dat zwarte gat te schatten. Ze maakten radio-opnames van het gebied met behulp van de Very Long Baseline Array (VLBA), een netwerk aan elkaar gekoppelde radiotelescopen in de VSA. Daaruit volgde dat het zwarte gat in ieder geval kleiner is dan een astronomische eenheid (AU), en dat is gedefinieerd als de afstand tussen de aarde en de zon: 150 miljoen kilometer. Sagittarius A* zou dus precies tussen de aarde en de zon in passen. Dat betekent ook dat de vier miljoen zonsmassa s die het zwarte gat weegt, extreem dicht op elkaar gepakt zijn. En dat maakt het weer een stukje aannemelijker dat Sagittarius A* inderdaad een zwart gat is. bewerkt naar: Noorderlicht 7

8 IJzer is een onmisbare voedingsstof: wij hebben ijzer nodig om veel processen te regelen die zich in ons lichaam afspelen en om in goede gezondheid te blijven. Veel mensen krijgen onvoldoende ijzer binnen via de voeding en dat kan een bedreiging zijn voor hun gezondheid. De functie van ijzer In ons lichaam bevindt het meeste ijzer zich in twee eiwitten: hemoglobine en myoglobine. Het eerste komt in de rode bloedcellen voor en het tweede in de spiercellen. Het ijzer in die twee eiwitten is erg belangrijk, omdat het zuurstof uit de longen door het lichaam helpt vervoeren om hem daar af te geven waar er behoefte aan is. Zonder ijzer kan geen hemoglobine worden aangemaakt en kan de zuurstof niet door het lichaam worden vervoerd. IJzer is ook nodig om zogeheten enzymen aan te maken; enzymen zijn weer nodig om eiwitten, hormonen en andere belangrijke stoffen te produceren. Verder helpt ijzer bij het opwekken van energie in de cellen, wat belangrijk is voor een gezond functionerend lichaam. IJzergebrek Een van de meest voorkomende aandoeningen als gevolg van een tekort aan ijzer is anemie (bloedarmoede), die ontstaat als er niet genoeg ijzer in het lichaam is om het eiwit hemoglobine aan te maken. Dan worden onvoldoende rode bloedcellen gevormd en kan de zuurstof niet goed door het lichaam worden vervoerd. Iemand met anemie kan zich moe en slap voelen en weinig energie hebben om zijn of haar dagelijkse bezigheden te doen. Vooral vrouwen in de vruchtbare leeftijd lopen de kans op anemie omdat zij elke maand bloed verliezen tijdens de menstruatie. Tot de verschijnselen van anemie behoren moeheid, bleekheid, een snelle hartslag, kortademigheid, duizeligheid en soms ook hoofpijn en pijn in de borst (angina pectoris). De arts stelt de diagnose anemie aan de hand van een eenvoudig bloedonderzoek. Als de diagnose wordt bevestigd zal hij een ijzerpreparaat voorschrijven. IJzergebreksanemie kan ernstige gevolgen hebben als er niets tegen wordt gedaan. Een zwangere vrouw die aan bloedarmoede lijdt, loopt bijvoorbeeld een groter risico op een baby met een ijzertekort en/of een laag geboortegewicht. Er zijn aanwijzingen dat als een peuter of kleuter anemie heeft, dit zich openbaart in gedragsproblemen of weinig ondernemingszin. Oorzaken van ijzergebrek Onvoldoende ijzer in het eten is de meest voorkomende oorzaak van een ijzertekort bij kinderen, vegetariërs en mensen die aan de lijn doen. Er zit weinig ijzer in plantaardig voedsel en bovendien neemt het lichaam ijzer uit planten minder goed op dan ijzer uit dierlijk voedsel. Mensen uit deze groepen moeten er goed op letten dat hun eten voldoende ijzer bevat. Andere oorzaken Darmaandoeningen kunnen verantwoordelijk zijn voor ijzertekort in het lichaam. Bloedverlies dat optreedt bij een aantal aandoeningen, zoals colitis, aambeien en maagzweren. Hevige bloedingen tijdens de menstruatie, vooral als de ijzerreserve bij de vrouw al laag was. Perioden van snelle groei bij kinderen. In die periode is hun behoefte aan ijzer het grootst; zij moeten in die periode dus veel ijzerrijk voedsel eten. Dit geldt ook voor zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven. IJzergebrek voorkomen U moet er vooral voor zorgen dat u gezond en evenwichtig eet. Er zijn veel voedingsmiddelen waar ijzer in zit en de beste manier om genoeg ijzer binnen te krijgen, is een gevarieerd eetpatroon: Voedsel dat rijk is aan vitamine C structuur van hemoglobine rood vlees, zoals rundvlees en lever, gevogelte, zoals kip en kalkoen, eigeel graanproducten, zoals ontbijtgranen met extra ijzer (kijk op de verpakking), volkorenbrood, bonen en peulvruchten, zoals witte bonen in tomatensaus en spliterwten, donkergroene groente, gedroogde vruchten, zoals rozijnen, citrusvruchten en -sappen, zowel vers als uit pak of blik, bijvoorbeeld sinaasappels, citroenen en grapefruits, vruchtendranken met extra vitamine C (kijk op het etiket), tomaten. De hoeveelheid ijzer die een mens uit het voedsel opneemt, wordt door een aantal factoren beïnvloed: ijzer uit dierlijk voedsel wordt veel beter opgenomen dan ijzer uit plantaardige bronnen; vitamine C kan helpen meer ijzer uit het voedsel op te nemen; van bepaalde stoffen die voorkomen in thee, koffie, granen, peulvruchten en calciumrijk voedsel, zoals melk en kaas, wordt gezegd dat ze de opname van ijzer bemoeilijken. U kunt er dus voor zorgen een zo groot mogelijke hoeveelheid ijzer uit eten te halen. Als u vlees eet, neem daar dan een groene groente bij en een glas vruchtensap of een sinaasappel toe. Drink liever geen thee of koffie bij het eten. Een voeding die rijk is aan ijzer, bevordert de gezondheid en kan anemie voorkomen. CZ Medische Encyclopedie A-Z 8

Voedingsadviezen bij een tekort aan ijzer. Diëtetiek

Voedingsadviezen bij een tekort aan ijzer. Diëtetiek Voedingsadviezen bij een tekort aan ijzer Diëtetiek 1 Afdeling Diëtetiek Telefoon: 0591-69 12 57 Email: dietetiek@sze.nl 2 Voedingsadviezen bij een tekort aan ijzer IJzer is een mineraal dat voorkomt in

Nadere informatie

Bloedarmoede tijdens en na de zwangerschap

Bloedarmoede tijdens en na de zwangerschap Bloedarmoede tijdens en na de zwangerschap We omringen jou en je kind met de beste zorg Wat is bloedarmoede (anemie)? Bloedarmoede betekent dat er een te laag gehalte aan hemoglobine (Hb) in het bloed

Nadere informatie

IJZERVERRIJKTE VOEDING

IJZERVERRIJKTE VOEDING IJZERVERRIJKTE VOEDING 278 Inleiding We weten het allemaal van Popeye: van ijzer wordt een mens sterk. IJzer is een stof die een belangrijke functie in het lichaam vervult. Het is een bestanddeel van hemoglobine,

Nadere informatie

Bloedarmoede. Oorzaken, behandeling en voeding

Bloedarmoede. Oorzaken, behandeling en voeding Bloedarmoede Oorzaken, behandeling en voeding 1 Inhoud Inleiding 3 Waar bestaat bloed uit? 3 Wat is bloedarmoede? 3 Oorzaken van bloedarmoede 3 Rol van ijzer bij bloedarmoede 4 IJzervoorraad en ijzertekort

Nadere informatie

Voedingsadvies bij ijzertekort

Voedingsadvies bij ijzertekort Voedingsadvies bij ijzertekort Wat doet ijzer in het lichaam IJzer is een bestanddeel van het bloed. Het zit in de kleurstof van de rode bloedlichaampjes, het hemoglobine. Dit hemoglobine neemt de zuurstof

Nadere informatie

IJzerrijke voeding voor kinderen

IJzerrijke voeding voor kinderen Dietetiek IJzerrijke voeding voor kinderen Waar hebben we ijzer voor nodig? IJzer is een stof die een belangrijke functie in het lichaam heeft. Het is een belangrijke bouwsteen van hemoglobine. Dit zorgt

Nadere informatie

Gynaecologie. Bloedarmoede. www.catharinaziekenhuis.nl

Gynaecologie. Bloedarmoede. www.catharinaziekenhuis.nl Gynaecologie Bloedarmoede www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is bloedarmoede?... 3 Hoe kunt u bloedarmoede herkennen?... 4 Behandeling bloedarmoede... 4 Aandachtspunten... 5 Vragen?... 6 Patiëntenvoorlichting:

Nadere informatie

vrijdag 22 december 2006-57 e jaargang no. 50

vrijdag 22 december 2006-57 e jaargang no. 50 vrijdag 22 december 2006-57 e jaargang no. 50 Eén van de hoogtepunten in de viering van 90 jaar Suralco is een expositie, die in het Congresgebouw bij het Onafhankelijkheidsplein wordt gehouden. Minister

Nadere informatie

Eiwitten. Voeding en Welzijn

Eiwitten. Voeding en Welzijn Eiwitten Voeding en Welzijn Vandaag Mindmap Maak een mindmap Wat weet je allemaal over eiwitten? Filmpje Filmpje Wat is je opgevallen in het filmpje? Wat wist je nog niet? Opdracht Pak ons voedsel erbij.

Nadere informatie

IJzerrijke voeding na een bevalling

IJzerrijke voeding na een bevalling Diëtetiek Gynaecologie / Verloskunde Verpleegafdeling B2 IJzerrijke voeding na een bevalling i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen U heeft tijdens uw bevalling veel bloed verloren. Hierdoor

Nadere informatie

Voedingsrichtlijnen zwangerschap

Voedingsrichtlijnen zwangerschap Voedingsrichtlijnen zwangerschap Hoera! Je bent zwanger. Een nieuwe tijd breekt aan. Wat gaat deze zwangerschap brengen? Hoe zorg je dat je baby goed groeit? Hoe blijf je zelf fit tijdens je zwangerschap?

Nadere informatie

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4. Gezonde voeding

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4. Gezonde voeding GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4 Gezonde voeding 1 INLEIDING Thema 3 hoofdstuk Gezonde voeding blz. 149 Onderwerpen: -Persoonlijke verschillen -Voeding en levensfasen -Voedingsmiddelen en voedingsstoffen -Richtlijnen

Nadere informatie

gezond zwanger met vitamines en mineralen

gezond zwanger met vitamines en mineralen gezond zwanger met vitamines en mineralen Vitamines en mineralen: we kunnen geen dag zonder We weten dat we ze elke dag nodig hebben. Maar wat zijn het nu eigenlijk? Vitamines en mineralen zijn voedingsstoffen

Nadere informatie

Voeding zwangere- en kraamvrouw

Voeding zwangere- en kraamvrouw Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres vzvp wincampus 27 March 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/72346 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

WAT ETEN WE VANDAAG? 1 Waarom moet je eten?

WAT ETEN WE VANDAAG? 1 Waarom moet je eten? WAT ETEN WE VANDAAG? 1 Waarom moet je eten? Alles wat je eet en drinkt noemen we voedingsmiddelen. Voorbeelden hiervan zijn: brood, boter, groenten en vlees. In voedingsmiddelen zitten voedingsstoffen:

Nadere informatie

28-9-2014. Inhoud. Voeding en leefstijl bij en na kanker. 1. Voeding van vroeger tot nu. 1. Voeding van vroeger tot nu. 2.

28-9-2014. Inhoud. Voeding en leefstijl bij en na kanker. 1. Voeding van vroeger tot nu. 1. Voeding van vroeger tot nu. 2. Voeding en leefstijl bij en na kanker Malu van Geel Inhoud 1. Voeding van vroeger tot nu 2. Voeding en kanker 3. Aanbevelingen 4. Veel gestelde vragen 1. Voeding van vroeger tot nu 1 Hippocrates Laat voeding

Nadere informatie

De nieuwe voedingsdriehoek: kompas voor een gezond leven. Nina Van Den Broecke 30/09/2018

De nieuwe voedingsdriehoek: kompas voor een gezond leven. Nina Van Den Broecke 30/09/2018 De nieuwe voedingsdriehoek: kompas voor een gezond leven Nina Van Den Broecke 30/09/2018 Inhoud 1. Nieuwe voedingsdriehoek: waarom en hoe? 2. De voedingsdriehoek Inhoudelijke visie Gezond Leven tips 3.

Nadere informatie

Energie op je bord, voedsel tegen vermoeidheid In de herfst worden we sneller moe dan in het warme seizoen. Welke producten verlossen ons van de

Energie op je bord, voedsel tegen vermoeidheid In de herfst worden we sneller moe dan in het warme seizoen. Welke producten verlossen ons van de Energie op je bord, voedsel tegen vermoeidheid In de herfst worden we sneller moe dan in het warme seizoen. Welke producten verlossen ons van de vermoeidheid? Gezond eten, wil niet enkel zeggen voedsel

Nadere informatie

Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet

Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet Waarom eet je eigenlijk? Je krijgt er energie van! Energie heb je nodig alle processen in je lichaam b.v. voor lopen, computeren Maar ook

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 3. Voeding 6. Slaap 22. Houding 30. Naar de dokter 37. Kleding 65. Mode 74. Kleding wassen 77

Inhoud. Voorwoord 3. Voeding 6. Slaap 22. Houding 30. Naar de dokter 37. Kleding 65. Mode 74. Kleding wassen 77 Inhoud Voorwoord 3 Voeding 6 Slaap 22 Houding 30 Naar de dokter 37 Kleding 65 Mode 74 Kleding wassen 77 6 VOEDING Weet wat je eet Je eet elke dag. Alles wat je eet (en drinkt) heet voeding. Is elke voeding

Nadere informatie

Wie ben ik? Naam: Maud van der Meer. Plaats: Eindhoven. Sport: wedstrijdzwemmen ( EK, WK en OS) Studie: (sport) voedingsdeskundige

Wie ben ik? Naam: Maud van der Meer. Plaats: Eindhoven. Sport: wedstrijdzwemmen ( EK, WK en OS) Studie: (sport) voedingsdeskundige Wie ben ik? Naam: Maud van der Meer Plaats: Eindhoven Sport: wedstrijdzwemmen ( EK, WK en OS) Studie: (sport) voedingsdeskundige Workshop voeding Doel Basisvoeding Van theorie naar praktijk Sportspecifieke

Nadere informatie

Vitamines zitten in kleine hoeveelheden in je eten en drinken. Je hebt het halve alfabet aan vitamines: A, B, C, D, E, K.

Vitamines zitten in kleine hoeveelheden in je eten en drinken. Je hebt het halve alfabet aan vitamines: A, B, C, D, E, K. Testlab Er zitten heel veel voedingsstoffen in gezonde producten. Dat hebben jullie in de film gezien. Nou ja gezien? Voedingsstoffen zijn niet zichbaar in producten, maar we kunnen ze wel aantonen. Daar

Nadere informatie

Geneesmiddelen bij zwangerschap en borstvoeding

Geneesmiddelen bij zwangerschap en borstvoeding Geneesmiddelen bij zwangerschap en borstvoeding Geneesmiddelen en zwangerschap Enige tientallen jaren geleden dacht men nog dat ongeboren kinderen in de baarmoeder goed beschermd waren tegen schadelijke

Nadere informatie

Sheet 3 Als jullie het advies lezen, komen waarschijnlijk deze vragen bij jullie op. In deze presentatie worden deze vragen beantwoord.

Sheet 3 Als jullie het advies lezen, komen waarschijnlijk deze vragen bij jullie op. In deze presentatie worden deze vragen beantwoord. Memo Aan: Van: Datum: Dit document hoort bij de presentatie Vitamine D. De presentatie is bedoeld om te geven tijdens een voorlichtingsbijeenkomst voor (laag opgeleide) consumenten met een getinte of donkere

Nadere informatie

Versnellen melkproducten de ziekte van Huntington? Je bent wat je eet

Versnellen melkproducten de ziekte van Huntington? Je bent wat je eet Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Versnellen melkproducten de ziekte van Huntington? Is er een verband

Nadere informatie

Gezonde Voeding. Nieuwe voedingsdriehoek Heleen Casteleyn

Gezonde Voeding. Nieuwe voedingsdriehoek Heleen Casteleyn Gezonde Voeding Nieuwe voedingsdriehoek Heleen Casteleyn Een juiste balans voor gezondheid en milieu 3 uitgangspunten: Meer plantaardige producten dan dierlijke Vermijden van ultrabewerkte producten Verspil

Nadere informatie

"Als je weet wat je eet kan je bewuster keuzes gaan maken en een gezondere lifestyle ontwikkelen."

Als je weet wat je eet kan je bewuster keuzes gaan maken en een gezondere lifestyle ontwikkelen. Dagelijkse voeding Als je wat meer op je voeding wilt gaan letten, dan sta je vast stil bij wat je allemaal op een dag eet. En je vraagt je vast af wat heb je nu direct nodig en wat niet? Wat voor effect

Nadere informatie

DE MAAND ZONDER SUIKER

DE MAAND ZONDER SUIKER DE MAAND ZONDER SUIKER Spelregels Hoe werkt het experiment? De maand november is voor Kassa de Maand Zonder Suiker. Helemaal suikervrij is niet gezond: in fruit zit bijvoorbeeld van nature suiker, maar

Nadere informatie

Mineralen. Vitamines. Tip: vooral in de zomer kan je daarvan genieten. Tip: denk aan Popeye en zijn spinazie.

Mineralen. Vitamines. Tip: vooral in de zomer kan je daarvan genieten. Tip: denk aan Popeye en zijn spinazie. Testlab Bekijk voordat je begint deel 1 van de film. Er zitten heel veel voedingsstoffen in gezonde producten. Dat hebben jullie in de film gezien. Nou ja gezien? Voedingsstoffen zijn niet zichbaar in

Nadere informatie

Vitaminen en mineralen. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg

Vitaminen en mineralen. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg Vitaminen en mineralen Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Vitaminen 3 Mineralen 4 Voeding 4 Dagelijkse behoefte 4 Wanneer extra vitaminen gebruiken

Nadere informatie

De 27 onmisbare vitaminen en mineralen

De 27 onmisbare vitaminen en mineralen Page 1 of 5 De 27 onmisbare vitaminen en mineralen zaterdag 05 september 2009 Wist je dat een kiwi in verhouding veel meer vitamine C bevat dan een sinaasappel? Week&nd start het nieuwe schooljaar gezond,

Nadere informatie

Weerstandswaaier. zink. ijzer. seleen koper B12 B11. vitamines & mineralen. vitamine. vitamine. vitamine. vitamine. vitamine.

Weerstandswaaier. zink. ijzer. seleen koper B12 B11. vitamines & mineralen. vitamine. vitamine. vitamine. vitamine. vitamine. Het Vitamine Informatie Bureau geeft informatie over s en mineralen. ie zijn onmisbaar voor een goede gezondheid, en het is dus belangrijk om er het nodige over te weten. e adviezen van de Gezondheidsraad

Nadere informatie

Weerstandswaaier. zink. ijzer. seleen koper B12 B11. vitamines & mineralen. vitamine. vitamine. vitamine. vitamine. vitamine.

Weerstandswaaier. zink. ijzer. seleen koper B12 B11. vitamines & mineralen. vitamine. vitamine. vitamine. vitamine. vitamine. Het Vitamine Informatie Bureau geeft informatie over s en mineralen. ie zijn onmisbaar voor een goede gezondheid, en het is dus belangrijk om er het nodige over te weten. e adviezen van de Gezondheidsraad

Nadere informatie

Wij, Nederlanders, hebben er ook veel nieuwe eetgewoontes bij gekregen. Dat komt door drie dingen:

Wij, Nederlanders, hebben er ook veel nieuwe eetgewoontes bij gekregen. Dat komt door drie dingen: Samenvatting door B. 739 woorden 29 november 2016 6,5 4 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar 7.1 Eten Eet iedereen hetzelfde? Eetgewoontes hangen van verschillende dingen af: je voorkeur voor eten

Nadere informatie

Voeding in de zwangerschap

Voeding in de zwangerschap Voeding in de zwangerschap Verloskunde Beter voor elkaar 1 2 Gezonde voeding Een gezonde leefstijl is belangrijk, vooral nu u in verwachting bent. Daarbij hoort gezonde voeding. Eten voor twee is niet

Nadere informatie

Injectafer Behandeling

Injectafer Behandeling Injectafer Behandeling T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont

Nadere informatie

Het programma. De boodschappenkar. Even voorstellen: Door de bomen het bos niet meer zien? Feiten en fabels

Het programma. De boodschappenkar. Even voorstellen: Door de bomen het bos niet meer zien? Feiten en fabels De boodschappenkar Door: Anne Mesman-de Winter, Diëtist Het programma over goede voeding Informatie over de Richtlijnen goede voeding Hoe ziet volgens u een gezond boodschappenmandje eruit? Toelichting

Nadere informatie

Een gezonde lunch. Een gezonde lunch. Ontbijt en energie

Een gezonde lunch. Een gezonde lunch. Ontbijt en energie Een gezonde lunch Een gezonde lunch Ga met folders van het Voorlichtingsbureau voor de Voeding een gezonde lunch voor jezelf maken. Zoek daarvoor eerst uit wat er precies in een gezonde lunch moet zitten.

Nadere informatie

Voeding. Wat kunt u gemakkelijk doen of laten?

Voeding. Wat kunt u gemakkelijk doen of laten? Voeding Alle voedingsmiddelen bevatten ijzer. Daardoor is het bijna onmogelijk om een ijzervrij dieet te volgen. Als u een jaar lang een zeer streng ijzer-arm dieet zou volgen, dan komt dat overeen met

Nadere informatie

KERN GEZOND KRAMEN GEZONDE VOEDING

KERN GEZOND KRAMEN GEZONDE VOEDING KERN GEZOND KRAMEN GEZONDE VOEDING IN HET KRAAMGEZIN Wie ben ik Gewichtsconsulent met de specialisatie kinderwens, zwangerschap, moederschap en kinderen 0-4 jaar. Maatschappelijk werk achtergrond Wat Voedingsadvies

Nadere informatie

Zwangerschap. Wat kun je wel en niet eten?

Zwangerschap. Wat kun je wel en niet eten? Zwangerschap Wat kun je wel en niet eten? Gezond zwanger Tijdens je zwangerschap is goed eten belangrijk. Je baby gebruikt namelijk de voedingsstoffen uit jouw eten om te groeien. Jullie hebben dus samen

Nadere informatie

INFOBLAD. Meeste invloed. Gezond leven

INFOBLAD. Meeste invloed. Gezond leven GEWICHT, VOEDING, BEWEGEN EN ALCOHOL INFOBLAD Ongeveer 30% van kanker zou voorkomen kunnen worden. Een garantie om kanker te voorkomen is er niet. Je kan wel het risico op kanker verkleinen door een gezonde

Nadere informatie

DE ACTIEVE VOEDINGSDRIEHOEK: OM DAGELIJKS EVENWICHTIG TE ETEN EN VOLDOENDE TE BEWEGEN.

DE ACTIEVE VOEDINGSDRIEHOEK: OM DAGELIJKS EVENWICHTIG TE ETEN EN VOLDOENDE TE BEWEGEN. GEZONDHEID INFOBLAD DE ACTIEVE VOEDINGSDRIEHOEK: OM DAGELIJKS EVENWICHTIG TE ETEN EN VOLDOENDE TE BEWEGEN. BRON: VIGeZ, 2011. De actieve voedingsdriehoek. De actieve voedingsdriehoek geeft je een idee

Nadere informatie

Ziek van te veel... ziek van te weinig. Ben ik te lang of te kort? In de meter passen

Ziek van te veel... ziek van te weinig. Ben ik te lang of te kort? In de meter passen Ziek van te veel... ziek van te weinig Ben ik te lang of te kort? Je gaat in deze opdracht uitzoeken of jouw lengte en jouw lichaamsgewicht een beetje bij elkaar passen. Til er niet te zwaar aan. Voor

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Bloed

Werkstuk Biologie Bloed Werkstuk Biologie Bloed Werkstuk door een scholier 1195 woorden 14 juni 2004 6,2 321 keer beoordeeld Vak Biologie De inleiding Waarom doen wij ons werkstuk over bloed? Wij doen ons werkstuk over bloed,

Nadere informatie

Geef kanker. minder kans. eet volop. groente en. fruit

Geef kanker. minder kans. eet volop. groente en. fruit Geef kanker minder kans eet volop groente en fruit Iedereen heeft zo zijn eetgewoonten. De één eet wat meer dan de ander. De één lust graag dit, de ander dat. Vaste eetgewoonten zijn er steeds minder.

Nadere informatie

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1 Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht

Nadere informatie

Voedingsleer. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? Voedingsleer en het plantenrijk

Voedingsleer. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? Voedingsleer en het plantenrijk Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over voedingsleer: over voedingsstoffen en de manier waarop ons lichaam met deze stoffen omgaat. Wat wordt er van je verwacht? Na het bestuderen van deze kaart

Nadere informatie

lyondellbasell.com Eet dit Dat niet Verbeter je gezondheid

lyondellbasell.com Eet dit Dat niet Verbeter je gezondheid Eet dit Dat niet Verbeter je gezondheid Verander je keuzes, verander je leven Deze presentatie heeft als doel om u betere beslissingen te laten nemen m.b.t. voeding om zo uw gezondheid te verbeteren. Belangrijke

Nadere informatie

VOORW OORD VOORWOORD. Omwille van de leesbaarheid staat in dit boekje steeds hij, maar je kunt hiervoor natuurlijk ook zij lezen.

VOORW OORD VOORWOORD. Omwille van de leesbaarheid staat in dit boekje steeds hij, maar je kunt hiervoor natuurlijk ook zij lezen. VOORW OORD VOORWOORD Over dit boekje Alles over gezond eten en bewegen met kinderen van 4 tot 18 jaar? Bij de titel van dit boekje vraag je je misschien af wat een kleuter te maken heeft met iemand die

Nadere informatie

Nationaal schoolontbijt 2016

Nationaal schoolontbijt 2016 Een gezond ontbijt is belangrijk voor elk een ontbijt met een lekker kool glaasje melk goed voor elk eet gevarieerd dat probeert het nationaal school ontbijt je te leren om gezond te eten en hoe je dat

Nadere informatie

10-02-2013 LEZING. Carola Engbers

10-02-2013 LEZING. Carola Engbers 10-02-2013 LEZING Met Voeding in je kracht Mesologie Orthomoleculaire Geneeskunde PNI DE KLACHT Reguliere Geneeskunde Grondige medische kennis als basis voor de integratie van de andere vakken. Chinese

Nadere informatie

Sojaproducten - Een bron van hoogwaardige eiwitten

Sojaproducten - Een bron van hoogwaardige eiwitten Sojaproducten - Een bron van hoogwaardige eiwitten Standpuntnota van de ENSA Scientific Advisory Committee Inleiding Eiwitten zijn een belangrijke voedingsstof die nodig zijn voor de groei en het herstel

Nadere informatie

Voedingsvezelverrijkt dieet. Algemene richtlijnen

Voedingsvezelverrijkt dieet. Algemene richtlijnen Voedingsvezelverrijkt dieet Algemene richtlijnen 2 Waarom een voedingsvezelverrijkte voeding? Bij bepaalde darmaandoeningen zoals bijvoorbeeld bij obstipatie (verstopping, trage stoelgang), aambeien, divertikels

Nadere informatie

Samenvatting Biologie H7 Biologie Eten

Samenvatting Biologie H7 Biologie Eten Samenvatting Biologie H7 Biologie Eten Samenvatting door J. 1049 woorden 5 januari 2017 5,1 13 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar 7.1 Eten Eet iedereen hetzelfde? Eetgewoontes hangen van verschillende

Nadere informatie

Alles over de bloedziekten PNH & AA. Wat is bloed?

Alles over de bloedziekten PNH & AA. Wat is bloed? Alles over de bloedziekten PNH & AA Wat is bloed? Binnenin je lichaam zit een rode vloeistof. Dat is je bloed. Bloed is erg belangrijk voor je lichaam, het zorgt voor vervoer van stoffen, voor de warmte

Nadere informatie

Voeding en sport. Verantwoord eten en drinken

Voeding en sport. Verantwoord eten en drinken Voeding en sport Verantwoord eten en drinken Je bent wat je eet Inhoud van de Presentatie Voeding algemeen Voeding en sport Drinken en sport Eten en drinken rond wedstrijden Eten en drinken rond trainingen

Nadere informatie

Infofiche 2. De actieve voedingsdriehoek. Doelstellingen

Infofiche 2. De actieve voedingsdriehoek. Doelstellingen Infofiche 2 Doelstellingen De leerlingen weten welke voedingsstoffen het lichaam nodig heeft en waarom ze zo belangrijk zijn. De leerlingen zien in dat een gezonde voeding alle essentiële voedingsstoffen

Nadere informatie

De SD WORX - enquête. 1. De best betaalde functies

De SD WORX - enquête. 1. De best betaalde functies De SD WORX - enquête Jaarlijks voert SD WORX een onderzoek naar de beloning van arbeiders, bedienden, kader- en directieleden in België. Daarbij staat kwaliteit van de gegevens centraal. De data worden

Nadere informatie

Anthozym Petrasch. aansterken na ziekte. bij verlies aan vitaliteit. ter bescherming van gezonde cellen en weefsels. stimuleert het immuunsysteem

Anthozym Petrasch. aansterken na ziekte. bij verlies aan vitaliteit. ter bescherming van gezonde cellen en weefsels. stimuleert het immuunsysteem Anthozym Petrasch Geconcentreerd sap van rode bieten en zwarte bessen met rechtsdraaiend melkzuur aansterken na ziekte bij verlies aan vitaliteit ter bescherming van gezonde cellen en weefsels stimuleert

Nadere informatie

Algemeen Bloedtransfusie voor kinderen

Algemeen Bloedtransfusie voor kinderen Algemeen Bloedtransfusie voor kinderen In deze folder vertellen we je wat een bloedtransfusie is en waarom het gegeven wordt. Wat is bloedtransfusie? Bloedtransfusie betekent dat je bloed krijgt toegediend.

Nadere informatie

Schijf van Vijf-spel. Opdracht 4C. Opdracht

Schijf van Vijf-spel. Opdracht 4C. Opdracht Opdracht 4C Schijf van Vijf-spel Opdracht Doel: Introductie: 15 min. Opdracht 1: Opdracht 2: Kinderen worden bewust gemaakt van wat gezonde basisvoeding is. Dit zijn producten uit de Schijf van Vijf. Als

Nadere informatie

Doelstellingen. De leerlingen kennen de gevolgen van een tekort aan calcium.

Doelstellingen. De leerlingen kennen de gevolgen van een tekort aan calcium. Infofiche 2 Doelstellingen De leerlingen zijn vertrouwd met het begrip calcium en weten welk rol calcium speelt in het lichaam. De leerlingen zien in dat melk en melkproducten onze voornaamste bron zijn

Nadere informatie

Dienstverlenende werkzaamheden Les 3

Dienstverlenende werkzaamheden Les 3 Dienstverlenende werkzaamheden Les 3 Wat moet je nu wel eten en wat niet? Waarom wel en waarom niet? Hoe kun je er achter komen wat gezonde keuzes zijn? Eten is voor ons het zelfde als brandstof voor

Nadere informatie

Stap voor stap: Het Preventief Medisch Onderzoek voor het 1 ste leerjaar

Stap voor stap: Het Preventief Medisch Onderzoek voor het 1 ste leerjaar Stap voor stap: Het Preventief Medisch Onderzoek voor het 1 ste leerjaar Doelstelling van deze presentatie De leerlingen van je klas krijgen dit schooljaar een medisch onderzoek op school. Wat gebeurt

Nadere informatie

Osteoporose. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Osteoporose. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Osteoporose Uw behandelend arts heeft bij u osteoporose (botontkalking) vastgesteld of wil laten onderzoeken of u osteoporose hebt. In deze folder leest u wat osteoporose is, hoe het ontstaat en wat de

Nadere informatie

Vakantie vitamines: hoe voorkom je vakantie kilo s? Jantine Blaauwbroek Diëtist

Vakantie vitamines: hoe voorkom je vakantie kilo s? Jantine Blaauwbroek Diëtist Vakantie vitamines: hoe voorkom je vakantie kilo s? Jantine Blaauwbroek Diëtist Inhoud 1 Vakantiebestemmingen 2 Wat is gezonde voeding? 3 Energieleveranciers en functies 4 Energiebalans op vakantie 5 Weet

Nadere informatie

KlasseLunch. Over gezond eten 1. Werkbladen KlasseLunch 2008:

KlasseLunch. Over gezond eten 1. Werkbladen KlasseLunch 2008: Werkbladen 2008: Over gezond eten 1 WAAROM IS GEZOND ETEN BELANGRIJK? Je bent nu in de groei. Je lichaam is nog lang niet klaar. Goed en gezond eten is daarom erg belangrijk. Want alleen dan krijg je voldoende

Nadere informatie

Patiëntenbrochure met adviezen voor inname van REVOLADE (eltrombopag)

Patiëntenbrochure met adviezen voor inname van REVOLADE (eltrombopag) Patiëntenbrochure met adviezen voor inname van REVOLADE (eltrombopag) Belangrijke informatie bij uw nieuwe recept voor eltrombopag, een geneesmiddel voor de behandeling van een te laag aantal bloedplaatjes

Nadere informatie

Vitamines en mineralen

Vitamines en mineralen Vitamines en mineralen Is het nodig om extra vitamines en mineralen te slikken of krijg ik voldoende binnen via mijn voeding? Als we de reclame mogen geloven is er altijd wel een reden om vitaminepillen

Nadere informatie

EEN LEERLING IN MIJN KLAS HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU?

EEN LEERLING IN MIJN KLAS HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU? EEN LEERLING IN MIJN KLAS HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU? Inhoudsopgave Wat is Type 1 Diabetes?... p. 6 Wat betekent Type 1 Diabetes in de praktijk?... p. 10 Hoe herken ik een te hoge of te lage bloedglucosewaarde?...

Nadere informatie

EEN LEERLING IN MIJN KLAS HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU?

EEN LEERLING IN MIJN KLAS HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU? EEN LEERLING IN MIJN KLAS HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU? Inhoudsopgave Wat is Type 1 Diabetes?... p. 6 Wat betekent Type 1 Diabetes in de praktijk?... p. 10 Hoe herken ik een te hoge of te lage bloedglucosewaarde?...

Nadere informatie

1. Verdeling tijdens de ramadan 2. Het Suikerfeest

1. Verdeling tijdens de ramadan 2. Het Suikerfeest 1. Verdeling tijdens de ramadan 2. Het Suikerfeest 4. Goede indeling van het bord 3. Goede vulling van het bord 6. Goede hoeveelheid kiezen 5. Goede keuze maken 8. Drink geen vruchtensap 7. Gedroogd of

Nadere informatie

Darmkanker opsporen? Poepsimpel!

Darmkanker opsporen? Poepsimpel! Darmkanker opsporen? Poepsimpel! Dokter Luc Colemont was enkele maanden geleden te gast bij LM Limburg om zijn missie uit te dragen. Want de missie van de liberale mutualiteit en de dokter is dezelfde.

Nadere informatie

De actieve voedingsdriehoek. Bekijk aandachtig de menu s van Jana en Stef. Wie heeft volgens jou het lekkerste menu? Waarom?

De actieve voedingsdriehoek. Bekijk aandachtig de menu s van Jana en Stef. Wie heeft volgens jou het lekkerste menu? Waarom? Het werkblad sluit aan bij de infofiches waarin je ook meer informatie vindt bij de verschillende opdrachten. Gebruik de infofiches en het werkblad naast elkaar. Opdracht 1 (aansluitend bij infofiche 1)

Nadere informatie

Gezond zwanger... 2. Medicijnen... 4 Orgaanvlees... 4 Rauwemelkse producten... 4 Rauwe eieren... 4 Rauw vlees en kattenontlasting...

Gezond zwanger... 2. Medicijnen... 4 Orgaanvlees... 4 Rauwemelkse producten... 4 Rauwe eieren... 4 Rauw vlees en kattenontlasting... Contents Gezond zwanger... 2 DOEN!... 2 Drink veel vocht.... 2 Eet elke dag verse groenten en fruit.... 2 Slik dagelijks foliumzuur.... 2 Slik een multivitamine speciaal voor zwangeren.... 2 Zorg voor

Nadere informatie

Naam: GEZOND ETEN. Hoe je gezond kan eten zie je in de Schijf van Vijf.In het midden staan de 5 regels hoe je gezond kan eten:

Naam: GEZOND ETEN. Hoe je gezond kan eten zie je in de Schijf van Vijf.In het midden staan de 5 regels hoe je gezond kan eten: Naam: GEZOND ETEN Gezonde voeding zorgt voor een gezond lichaam. Als je daarbij genoeg beweegt blijf je op een gezond gewicht. Daardoor word je minder snel ziek. Hoe je gezond kan eten zie je in de Schijf

Nadere informatie

gezond zwanger met vitamines en mineralen

gezond zwanger met vitamines en mineralen gezond zwanger met vitamines en mineralen Vitamines en mineralen: we kunnen geen dag zonder We weten dat we ze elke dag nodig hebben. Maar wat zijn het nu eigenlijk? Vitamines en mineralen zijn voedingsstoffen

Nadere informatie

STAKEHOLDERS MEETING Nassau Plateau Bauxietmijnproject

STAKEHOLDERS MEETING Nassau Plateau Bauxietmijnproject STAKEHOLDERS MEETING Nassau Plateau Bauxietmijnproject Juni 2011 Programma 1. Welkom en mededelingen 2. Doel van de vergadering en introductie 3. Het Nassau Plateau bauxietmijnproject & de weg van Nassau

Nadere informatie

Botontkalking. Chirurgie. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op

Botontkalking. Chirurgie. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op Botontkalking Chirurgie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft van de arts gehoord dat u (mogelijk) botontkalking heeft. De medische benaming voor botontkalking

Nadere informatie

Het onderzoek van de burgemeester 5/6

Het onderzoek van de burgemeester 5/6 Het onderzoek van de burgemeester De burgemeester hoorde dat kinderen ongerust zijn. Nee, ze zijn niet bang voor onweer of harde geluiden. Ze maken zich zorgen over de natuur. Dieren krijgen steeds minder

Nadere informatie

Gezonde voeding. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? De betekenis van eten voor mensen. Gezonde voeding

Gezonde voeding. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? De betekenis van eten voor mensen. Gezonde voeding Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over gezonde voeding. Nu vraag je je misschien af wat dit met de horeca te maken heeft. Gasten komen toch naar een horecabedrijf om lekker te eten en toch niet

Nadere informatie

KlasseLunch. Over gezond eten 1. Docentenhandleiding KlasseLunch 2008:

KlasseLunch. Over gezond eten 1. Docentenhandleiding KlasseLunch 2008: Over gezond eten 1 WAAROM IS GEZOND ETEN BELANGRIJK? Je bent nu in de groei. Je lichaam is nog lang niet klaar. Goed en gezond eten is daarom erg belangrijk. Want alleen dan krijg je voldoende voedingsstoffen

Nadere informatie

MULO NATUURKUNDE OLYMPIADE WEDEROM EEN GROOT SUCCES

MULO NATUURKUNDE OLYMPIADE WEDEROM EEN GROOT SUCCES 28 augustus 2009-59 e jaargang no. 10 MULO NATUURKUNDE OLYMPIADE WEDEROM EEN GROOT SUCCES Aan de eerste ronde van de MULO Natuurkunde Olympiade hebben dit jaar 1400 scholieren afkomstig van 46 MULO scholen

Nadere informatie

Diabetes mellitus. Victoza en voeding

Diabetes mellitus. Victoza en voeding Diabetes mellitus Victoza en voeding In het kort Wat is diabetes? Diabetes mellitus wordt in de volksmond ook wel suikerziekte genoemd. Bij Diabetes mellitus is er geen of onvoldoende insuline beschikbaar

Nadere informatie

Wie is er bang voor de overgang?

Wie is er bang voor de overgang? Wie is er bang voor de overgang? Overgangsklachten De overgang is een levensfase die voor de meeste vrouwen niet ongemerkt voorbij gaat. Er treden lichamelijke en geestelijke veranderingen op. De effecten

Nadere informatie

Wat is het verschil tussen vitamines en mineralen?

Wat is het verschil tussen vitamines en mineralen? Vitaminen Wat zijn het? Kleine organische (levende natuur) stoffen. Onmisbaar/ noodzakelijk voor groei en ontwikkeling Op vitamine D na, kan ons lichaam geen vitamines maken. Er bestaan 13 vitamines. Oorsprong

Nadere informatie

Naam: BLOEDSOMLOOP. Vraag 1. Waaruit bestaat bloed?

Naam: BLOEDSOMLOOP. Vraag 1. Waaruit bestaat bloed? Naam: BLOEDSOMLOOP Bloed Een volwassen persoon heeft 5 á 6 liter bloed. Dat bloed bestaat uit bloedplasma, bloedcellen (rode en witte) en bloedplaatjes. Als bloed een paar dagen heeft gestaan, zakken de

Nadere informatie

Een voorstelling over gezond eten en gezond leven van Theater KwadraaT

Een voorstelling over gezond eten en gezond leven van Theater KwadraaT Lesbrief bij: Isabella Frikadella Een voorstelling over gezond eten en gezond leven van Theater KwadraaT Beste docent, Binnenkort gaat u de voorstelling Isabella Frikadella zien. Een educatieve en interactieve

Nadere informatie

BLOED IN ACTIE PRACTICUM:

BLOED IN ACTIE PRACTICUM: PRACTICUM: BLOED IN ACTIE PRACTICUM Ieder jaar ontvangen zo n 250.000 Nederlanders een bloedtransfusie. Dat betekent dat zij bloed krijgen van een bloeddonor. Waarom een bloedtransfusie? Als er veel bloedverlies

Nadere informatie

Gezond eten als je zwanger wilt worden

Gezond eten als je zwanger wilt worden Gezond eten als je zwanger wilt worden Auteur: Voedingscentrum Gezond eten is belangrijk, zeker als je zwanger wilt worden. Dit informatieblad bevat algemene tips en informatie over gezond eten. De tips

Nadere informatie

Mijn reactie is altijd hetzelfde; Oh oh oh.. Als je toch eens ECHT wist wat voor effect een eiwitshake op jouw lichaam heeft..

Mijn reactie is altijd hetzelfde; Oh oh oh.. Als je toch eens ECHT wist wat voor effect een eiwitshake op jouw lichaam heeft.. Zijn eiwitshakes goed voor je? Zijn eiwitshakes goed om af te vallen? Moet ik nu wel of geen proteïneshakes drinken? Dit zijn vragen die ik regelmatig krijg van sporters.. Mijn reactie is altijd hetzelfde;

Nadere informatie

Infobrochure. Laxerende voeding. Dienst: pediatrie Tel: 011 826 341. mensen zorgen voor mensen

Infobrochure. Laxerende voeding. Dienst: pediatrie Tel: 011 826 341. mensen zorgen voor mensen Infobrochure Laxerende voeding Dienst: pediatrie Tel: 011 826 341 mensen zorgen voor mensen Contactgegevens dieetafdeling: Sarah Timmers: 011 826 043 Evelien Truijen: 011 826 057 2 Titel Laxerende voeding:

Nadere informatie

Deze brochure is gebaseerd op de NDF Voedingsrichtlijn Diabetes. Lekker. en gezond eten met diabetes

Deze brochure is gebaseerd op de NDF Voedingsrichtlijn Diabetes. Lekker. en gezond eten met diabetes Deze brochure is gebaseerd op de NDF Voedingsrichtlijn Diabetes Lekker en gezond eten met diabetes 3 Gezond eten heeft zin Met diabetes heb je extra veel plezier van gezond eten: je zit lekkerder in je

Nadere informatie

8 juni 2007-58 e jaargang no. 21

8 juni 2007-58 e jaargang no. 21 8 juni 2007-58 e jaargang no. 21 Suralco prijst zich gelukkig dat ze samen met Stinasu gestalte gaf aan de eerste wetland trail in Suriname. Het natuurpad, de Stinasu Nature Trail of Stinat, werd op maandag

Nadere informatie

Medicinale dranken - Chlorophyl

Medicinale dranken - Chlorophyl Medicinale dranken - Chlorophyl Chlorophyl (water) Een wonder van de natuur. Chlorophyl en de balans zuren en base Giffen, schadelijke stoffen en andere milieubelastende stoffen, zoals een onevenwichtige

Nadere informatie

1. Welke stof speelt de belangrijkste rol bij het bepalen van de glomulaire filtratiesnelheid, een maat voor nierschade? 1 van de 1 punt behaald

1. Welke stof speelt de belangrijkste rol bij het bepalen van de glomulaire filtratiesnelheid, een maat voor nierschade? 1 van de 1 punt behaald 1. Welke stof speelt de belangrijkste rol bij het bepalen van de glomulaire filtratiesnelheid, een maat voor nierschade? 1. Ferritine 2. CRP 3. Kreatinine 4. Albumine De glomerulaire filtratiesnelheid

Nadere informatie

G e z o n d e t e n m e t d e Schijf van Vijf

G e z o n d e t e n m e t d e Schijf van Vijf G e z o n d e t e n m e t d e Schijf van Vijf De Schijf van Vijf in het kort Om fit en gezond te leven is het belangrijk om gezond te eten. Gezond eten is samen met voldoende bewegen dé basis voor een

Nadere informatie

Samenvatting. Indicatoren voor ecologische effecten hangen sterk met elkaar samen

Samenvatting. Indicatoren voor ecologische effecten hangen sterk met elkaar samen Samenvatting Er bestaan al jaren de zogeheten Richtlijnen voor goede voeding, die beschrijven wat een gezonde voeding inhoudt. Maar in hoeverre is een gezonde voeding ook duurzaam? Daarover gaat dit advies.

Nadere informatie

Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3

Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Samenvatting 11 Samenvatting Bloedarmoede, vaak aangeduid als anemie, is een veelbesproken onderwerp in de medische literatuur. Clinici en onderzoekers buigen zich al vele jaren over de oorzaken en gevolgen

Nadere informatie