Ter voorbereiding op de museumles is een PowerPoint presentatie ontwikkeld die u op het digibord kunt afspelen.
|
|
- Pieter-Jan Koster
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Toelichting voorbereidende les Ter voorbereiding op de museumles is een PowerPoint presentatie ontwikkeld die u op het digibord kunt afspelen. Hieronder vindt u per slide een toelichting. Dit is een leidraad. U bepaalt zelf hoe u de les geeft, wat u wel of niet wilt vertellen en welke informatie u geschikt vindt voor het niveau van uw leerlingen. Slide 1 Buitenspel Openingspagina Slide 2 Museum Catharijneconvent We gaan met elkaar naar Museum het Catharijneconvent. Het gebouw waarin het museum is gehuisvest, was vroeger een klooster. Nu is het een museum over de geschiedenis van het christendom in Nederland. In het museum is nu een tentoonstelling te zien over heksen: De heksen van Bruegel. Wij gaan daar een museumles doen. Vandaag nemen we alvast een voorproefje op het bezoek. Slide 3 Waar denk jij aan? Stel een aantal vragen aan de leerlingen: HEKS Wat komt er in je op, als je dat woord hoort? Hoe ziet een heks eruit? Wat zijn kenmerken van een heks? Is het een man of een vrouw? Welke elementen komen steeds weer terug? Slide 4 Heksbeeld nu Stel een aantal vragen aan de leerlingen: Hoe komen wij aan ons heksbeeld? Al van jongs af aan kennen we beelden uit kinderboeken en films. Vraag de leerlingen of ze titels kunnen noemen van films of boeken. Wel rol spelen de heksen in de verhalen? Hoe zien de heksen eruit in deze verhalen? Zijn er overeenkomsten tussen de heksen? Voor ons zijn dit allemaal fantasieverhalen en sprookjes. Toch is er een tijd geweest waarin mensen geloofden dat heksen echt bestonden.
2 Slide 5 Heksbeeld in de 15 de eeuw Mensen hebben altijd geloofd in toverij. Er waren mannen en vrouwen met bovennatuurlijke krachten. Hun gaven werden meestal ingezet voor goede doelen. Bijvoorbeeld het genezen van zieken. Halverwege de 15de eeuw veranderde dit beeld over toverij. Theologen schrijven over tovenaars en tovenaressen de zogenaamde heksen - als een nieuwe ketterse sekte. Ze zouden de duivel aanbidden, met als doel de vernietiging van de christelijke samenleving. Langzaam ontstaat er een nieuw beeld van heksen. Geleerden creëren het demonologische heksbeeld : heksen die een pact sluiten met de duivel. Slide 6 Heksentraktaten Met de uitvinding van de demonologische hekserij verschenen rond 1430 de eerste heksentraktaten. In deze geschriften beschreven theologen en inquisiteurs hoe heksen schade konden toebrengen aan mensen, dieren en andere bezittingen. Heksen zouden op stokken naar hun heksensabbat vliegen. Daar vereerden ze de duivel. Hier zien jullie twee voorbeelden van heksentraktaten: De Malleus maleficarum of Heksenhamer ( ) is misschien wel het beroemdste handboek over heksen. Het is rond 1490 geschreven door de inquisiteur Heinrich Kramer. Kramer bestempelt hekserij al ketterij. Met zijn handboek levert hij voor inquisiteurs het bewijs dat heksen echt bestaan. Zo kan je in de Heksenhamer lezen over verschillende vormen van hekserij, hoe heksen eruit zien en hoe je ze kan berechten. Het andere beeld is een nieuwsbericht. Op het titelblad staat met grote letters dat het verschrikkelijke beschrijvingen bevat van tovenaars, tovenaressen, heksen en al hun bezigheden. De lezer wordt dus gewaarschuwd voor de gevaren van hekserij. In dit soort brieven wordt het demonologisch heksbeeld uitgelegd. Bijzonder aan deze brief is dat het in gewone volkstaal is geschreven. Zo n brief had daardoor een veel groter bereik dan een ingewikkelde tekst in het Latijn. Toch kon ook niet iedereen deze brief lezen want veel mensen waren niet naar school geweest en analfabeet. Daarom werden dit soort brieven op publieke plaatsen en in herbergen voorgelezen. Zo werden berichten over hekserij en heksenvervolgingen toch verspreid.
3 Slide 7 Zondebok Is er een verklaring voor het feit dat juist in de 15 de en 16 de eeuw zoveel heksen werden vervolgd? Het alledaagse leven in deze tijd was zwaar. Mensen waren angstig. Ze leefden in armoede, er waren oorlogen en epidemieën. Ook vond in deze periode de Kleine IJstijd ( ) plaats. Jarenlang waren de winters extreem koud en de zomers nat. Veel oogsten mislukten hierdoor. Mensen geloofden niet dat dit soort tegenslagen zomaar konden gebeuren. Daarom zocht men naar een collectieve zondebok, iemand die de schuld kon krijgen voor al het leed dat mensen werd aangedaan. De oorzaak werd gevonden in de toverkrachten van heksen. Heksen werden daarom aangewezen als zondebok. Slide 8 Heksenproces Een verdachte heks stond in haar eentje voor de rechter. Ze had geen advocaat om haar bij te staan. Als ze na ondervraging nog niet had bekend, volgde een marteling. Ook werd bewijs verkregen via proeven. Een aantal voorbeelden hiervan zijn: Waterproef: de verdachte werd ontkleed, aan handen en voeten gebonden en aan een touw en te water gelaten. Deze proef vond zijn oorsprong in het idee dat water een heilig element was, vanwege de doop van Christus: het water zou zondigen afstoten en goede christenen in zich opnemen. Zonk dus de vermeende heks, dan was zij niet schuldig aan hekserij. De beul kon echter het touw eenvoudig strak houden. Dan was er bewijs dat iemand heks was. Stigma diaboli : dit was een teken dat de duivel volgens de overlevering had aangebracht op het lichaam van de heks als bewijs van hun onderlinge pact. Dit plekje, bijvoorbeeld een wrat, was onkwetsbaar: er vloeide geen bloed uit als er met een naald in werd geprikt. Beulen gebruikten vaak een naald die bij het prikken in de huls terugschoof, zodat de verdachte alsnog kon worden veroordeeld. Weegproef: deze proef is gebaseerd op het geloof dat heksen konden vliegen door de lucht. Om dit te kunnen moesten ze lichter zijn dan lucht. Verdachten van hekserij werden dus gewogen en wie te licht was bleek een heks te zijn. Weegproeven vonden plaats op de stadswaag en waren openbaar: een vreselijke vernedering voor de verdachte, in het besef dat de rechter zijn oordeel al klaar had. In de noordelijke Nederlanden werden tussen 1450 en 1608 naar schatting 160 tot 200 heksen ter dood veroordeeld. Vaak kreeg de beschuldigde heksen de verbrandingsdood. Men dacht namelijk dat
4 door verbranding de geest niet kon terugkomen om levende mensen te belagen. Slide 9 Pieter Bruegel de Oude Hier zien jullie Pieter Bruegel de Oude. Bruegel leefde van 1525 tot Een groot deel van zijn leven woonde hij in Antwerpen. Daar werkte hij veel in opdracht van Hieronymus Cock. Cock was een uitgever en verkoper van prenten. Omdat de heksenvervolgingen toenamen, besloot Cock dat de tijd rijp was om een prent over heksen op de markt te brengen. Hij gaf Pieter Bruegel de opdracht om hiervoor de tekeningen te maken. Cock wilde niet alleen dat de tekening mooi was. Hij vond het ook belangrijk dat de voorstelling begrijpelijk was voor een breed publiek. De voorstelling moest iets vertellen over de heksenwaan én het publiek vermaken. Slide 10 Prenten Bruegel maakt uiteindelijk twee tekeningen: de Legende van Jacobus en Hermogenes. Van de tekeningen zijn prenten gemaakt. Je kunt ze als een soort stripverhaal lezen. Op de eerste prent zie je hoe Jacobus, weergegeven als pelgrim, de tovenaar Hermogenes benadert. De prent zit vol duivelse figuren, tovenaars en heksen. Zij belichamen het kwaad. In de tweede prent zie je hoe Jacobus de tovenaar Hermogenes overwint. In de legende wordt Hermogenes bekeerd. Maar Bruegel neemt een harder standpunt in. Zien jullie wat er met de tovenaar gebeurt? Slide 11 Haard Wat de prenten van Bruegel zo bijzonder maakt, is dat hij de heksen op een begrijpelijke manier heeft voorgesteld. Hij slaagde er in om precies de details uit de heksenleer te halen, die bekend waren voor zijn tijdgenoten. Mensen die deze prenten zagen hadden dus geen tekst en uitleg nodig om te begrijpen waarover het ging. Kijk bijvoorbeeld naar de haard. Mensen wisten dat duivels en boze geesten huizen konden binnendringen via de schouw. En, al in de eerste handboeken voor inquisiteurs stond beschreven dat heksen via de schoorsteen gesloten huizen konden verlaten om naar de sabbat te vliegen. Bruegel maakte als eerste gebruik van de haard als een symbool om duidelijk te maken dat heksen zo op hun bezem wegvlogen. Ook zette hij een heksenketel in het haardvuur, een logische plaats om toverdrank te brouwen. Het haardmotief werd zo een visuele sleutel om te begrijpen dat we met heksen te maken hebben. De belangrijkste beeldelementen die karakteristiek zijn voor Breugels heksbeeld zijn: de ketel en de schouw, de bezem, de zwarte kat en de
5 main de gloire (Dievenkaars). Op de laatste na, zijn deze elementen gangbaar gebleven tot in onze tijd. Slide 12 Navolgers Omdat de tekeningen van Bruegel in prentvorm werden uitgegeven, raakte het heksbeeld van Bruegel wijdverspreid, ook onder kunstenaars. De elementen die Bruegel voor het eerst bij elkaar zette, zijn te herkennen in de schilderijen van zijn navolgers. Zelfs in onze tijd en in onze (kinder)boeken en films wordt het heksbeeld van Breugel nog steeds toegepast. Slide 13 Museumles Tijdens de museumles gaan jullie je verder verdiepen in De heksen van Bruegel. Jullie worden expert over een onderwerp in de tentoonstelling. Je doet onderzoek en in kleine groepjes geven jullie presentaties aan elkaar. Hoe dat allemaal precies in z n werk gaat horen jullie aan het begin van de museumles. Slide 14 Vragen Ruimte voor vragen
Je kunt de vragen beantwoorden door goed te kijken. Ook maak je gebruik van verschillende informatiebronnen:
Buitenspel Welkom op de tentoonstelling De heksen van Bruegel! Een heks is voor jou misschien een sprookjesfiguur. Toch is er een tijd geweest waarin mensen geloofden dat heksen echt bestonden. In deze
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Heksen 1 Inleiding Ik doe mijn werkstuk over heksen omdat ik het een leuk en interessant onderwerp vind en ik wil er graag meer over weten, want ik weet er niet zo veel over en ik hoop dat jullie ervan
Nadere informatieBuitenspel. Welkom op de tentoonstelling De heksen van Bruegel!
Buitenspel Welkom op de tentoonstelling De heksen van Bruegel! Een heks is voor jou misschien een sprookjesfiguur. Toch is er een tijd geweest waarin mensen geloofden dat heksen echt bestonden. In deze
Nadere informatieinhoud 1. Inleiding 2. Hekserij 3. De kruidenvrouw 4. Vliegende heksen 5. Witte wieven 6. Heksenvervolgingen 7. Na de heskenjacht 8.
Hekserij inhoud 1. Inleiding 3 2. Hekserij 4 3. De kruidenvrouw 6 4. Vliegende heksen 7 5. Witte wieven 9 6. Heksenvervolgingen 10 7. Na de heskenjacht 16 8. Filmpje 17 Pluskaarten 18 Bronnen 20 Colofon
Nadere informatieDocentenhandleiding Buitenspel
Docentenhandleiding Buitenspel Museumles bij de tentoonstelling De heksen van Bruegel (19 september 2015 t/m 31 januari 2016) Museum Catharijneconvent Utrecht Museum Catharijneconvent, 2015 Inleiding U
Nadere informatieEen heks reist nooit op een paard of in een koets. Zij vliegt door de lucht op een bezemsteel.
Boekverslag door. 2647 woorden 8 februari 2002 6.3 311 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding Als je aan heksen denkt, is een heks meestal een lelijke oude vrouw. Ze heeft lang zwart, of grijs haar,
Nadere informatieWat doen heksen in Nederlandse sprookjes en sagen? Theo Meder
Wat doen heksen in Nederlandse sprookjes en sagen? Theo Meder Meertens Instituut Amsterdam Onderzoek en documentatie van taal en cultuur in Nederland Specialisme: Volksverhalen in Nederland in heden en
Nadere informatiePraktische opdracht Geschiedenis Heksen
Praktische opdracht Geschiedenis Heksen Praktische-opdracht door een scholier 2433 woorden 29 januari 2007 7,3 1 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Heksen Inhoudspagina Inleiding Wat zijn heksen Hoe was
Nadere informatieDordtse Leerregels. Hoofdstuk 3 en 4. Artikel 1 t/m 4
Dordtse Leerregels Hoofdstuk 3 en 4 Artikel 1 t/m 4 Werkboek 7 Dordtse Leerregels hoofdstuk 3 en 4 artikel 1 t/m 4 Hoofdstuk 3 en 4 gaat over de bekering. Hoofdstuk 3 en 4 heeft 17 artikelen. In dit werkboek
Nadere informatiekijken leren spelen filosoferen
kijken leren spelen filosoferen LESMAP BUITENBEENTJES bij de tentoonstelling De heksen van Bruegel PRAKTISCH De heksen van Bruegel 25 februari tot 26 juni 2016 Sint-Janshospitaal, Mariastraat 38 te 8000
Nadere informatieUitleg boekverslag en boekbespreking
Uitleg boekverslag en boekbespreking groep 7 schooljaar 2014-2015 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Blz. 7 Blz. 7 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave
Nadere informatieWaarom was het noodzakelijk dat Jezus stierf?
Les 5 - Redding Vier feiten die je moet kennen om het Evangelie goed te begrijpen In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 Waarom was het noodzakelijk dat Jezus stierf? In
Nadere informatieWerkstuk. En natuurlijk ook spreekbeurt. Gemaakt door: Anmami Verhulvelrij Groep 7abcd
Werkstuk En natuurlijk ook spreekbeurt Gemaakt door: Anmami Verhulvelrij Groep 7abcd (Op het voorblad komt de titel van je werkstuk, een foto of een plaatje van je onderwerp, je naam en je klas.) Inhoudsopgave
Nadere informatiegermaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk).
Jeanne d'arc Aan het begin van de 15de eeuw slaagden de Fransen er eindelijk in om de Engelsen uit hun land te verdrijven. De strijd begon met een vrouw die later een nationale heldin werd, van de meest
Nadere informatieDe gelijkenis van de barmhartige Samaritaan.
De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen
Nadere informatiePraktische opdracht Geschiedenis Heksen
Praktische opdracht Geschiedenis Heksen Praktische-opdracht door een scholier 1666 woorden 20 mei 2005 6,8 15 keer beoordeeld Vak Geschiedenis (Ad)1: Wat is een heks 1. Een heks was iemand die zich inliet
Nadere informatieWelkom op de gemeentevergadering! Het onderwerp voor vanavond is: Huwelijk en Echtscheiding
Welkom op de gemeentevergadering! Het onderwerp voor vanavond is: Huwelijk en Echtscheiding Zingen: Psalm 51: 4 en 5 Afsluiten met gebed Programma: Opening Zingen: Psalm 51: 1 en 3 Gebed Inleiding door
Nadere informatieOmstandigheden voor ontstaan van heksenjacht
Hekserij Het is een misvatting hekserij vooral in de Europese Middeleeuwen te plaatsen. Niet dat er toen geen heksen waren en dat er geen heksenvervolging was maar wel was dat in vergelijking tot de periode
Nadere informatieNaam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel
Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel Willibrord Willibrord werd geboren als zoon van pas bekeerde ouders en werd als zevenjarige jongen door zijn vader Wilgis toevertrouwd aan het klooster van Ripon nabij
Nadere informatieOpeningsgebeden INHOUD
Openingsgebeden De schuldbelijdenis herzien Openingsgebeden algemeen Openingsgebeden voor kinderen Openingsgebeden voor jongeren INHOUD De schuldbelijdenis herzien De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus
Nadere informatieDat we hier vanavond bij elkaar zijn wordt vooral bepaald door de wereldse kalender. En niet de kalender van de christelijke feesten.
Preek op Oudjaarsavond 2013 Dat we hier vanavond bij elkaar zijn wordt vooral bepaald door de wereldse kalender. En niet de kalender van de christelijke feesten. Oudjaarsdag: het lijkt een dag als alle
Nadere informatieHC zd. 22 nr. 32. dia 1
HC zd. 22 nr. 32 een spannend onderwerp als dit niet waar is, valt alles duigen of zoals Paulus het zegt in 1 Kor. 15 : 19 als wij alleen voor dit leven op Christus hopen zijn wij de beklagenswaardigste
Nadere informatieJE EIGEN BUURT OMSTREEKS 1935
JE EIGEN BUURT OMSTREEKS 1935 1 Wat moet je doen? 1. Maak een presentatie over hoe jouw buurt er omstreeks 1935 uitzag of over de mensen die in die tijd in jouw buurt leefden. Wat kun je te weten komen
Nadere informatieTitel Wat is de titel van het boek? Geeft de titel aan waar het verhaal over gaat? Kun je uitleggen waarom er voor die titel is gekozen?
Het maken van een boekbespreking in Powerpoint De voorbereiding: het kiezen van een boek Bedenk eerst heel goed over welk boek je een boekbespreking wilt gaan houden. Je kunt het beste een boek uitkiezen
Nadere informatieUitleg boekverslag en boekreclame
Uitleg boekverslag en boekreclame groep 7 schooljaar 2015-2016 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave Stap 4: Inhoud boekverslag
Nadere informatieWaarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen
week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau A, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de
Nadere informatieWelke les moesten de Egyptenaren leren?
De eerste vier plagen. Welke les moesten de Egyptenaren leren? Exodus 7:2-5 2 U moet alles wat Ik u gebieden zal tegen Aäron zeggen, en Aäron, uw broer, moet tot de farao spreken, dat hij de Israëlieten
Nadere informatieEDUCATIE PROGRAMMA. Geschikt voor leerlingen van groep 8. Weegschaalmuseum. Turfpoortstraat 27. 1411 ED Naarden. Tel.035 5447153
EDUCATIE PROGRAMMA Geschikt voor leerlingen van groep 8 Weegschaalmuseum Turfpoortstraat 27 1411 ED Naarden Tel.035 5447153 www.weegschaalmuseum.nl info@weegschaalmuseum.nl Gang van zaken bij het educatieve
Nadere informatieHet onze Vader. Naam:
Het onze Vader Naam: Onze Vader Onze Vader, Die in de hemelen zijt. Uw Naam worde geheiligd. Uw Koninkrijk kome. Uw wil geschiede, zoals in de hemel zo ook op de aarde. Geef ons heden ons dagelijks brood.
Nadere informatieAANTEKENINGEN WAAROM WERD GOD EEN MENS?
AANTEKENINGEN Alles draait om de visie op Jezus Christus. Door de eeuwen heen is er veel discussie geweest over Jezus. Zeker na de Verlichting werd Hij zeer kritisch bekeken. De vraag is waar je je op
Nadere informatie(Deel van) Zijn Lichaam
(Deel van) Zijn Lichaam 1 December 2013 I. Wedergeboren Leven II. Levende stenen 1 Petrus 2:4-5 Voeg u bij hem, bij de levende steen die door de mensen werd afgekeurd maar door God werd uitgekozen om zijn
Nadere informatieVerspreiding Christendom - HV 1. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62218
Verspreiding Christendom - HV 1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 25 June 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62218 Dit lesmateriaal is
Nadere informatieGODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen
GODS GEZIN Studielessen voor 4-7 jarigen 2003 Geschreven door Beryl Voorhoeve en Judith Maarsen Oorspronkelijk bedoeld voor studie in kleine groepen in de Levend Evangelie Gemeente Gebruikte Bijbelvertaling
Nadere informatieLeydse Weelde. Afsluiting
Leydse Weelde Afsluiting Een tijdje geleden heb je een bezoek gebracht aan Museum Boerhaave. Je hebt kennis gemaakt met Jan (de ontdekkingsreiziger), Carolus (de geleerde) en Marie (de prinses). Wat weet
Nadere informatieMc. 1: 1-11 PG te Sexbierum-Pietersbierum Sixtustsjerke 11 jan. 2015. Grote en kleine Geliefde van God - Gemeente van Christus,
Mc. 1: 1-11 PG te Sexbierum-Pietersbierum Sixtustsjerke 11 jan. 2015 Ds. A.J.Wouda Grote en kleine Geliefde van God - Gemeente van Christus, Het weer is onrustig De wereld is onrustig En veel mensen, sommigen
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het is altijd prettig als de Bijbel zelf aangeeft, hoe je iets moet lezen. Soms zijn er van die verhalen of gelijkenissen, waarvan ik bij een eerste
Nadere informatieLatijn: iets voor jou?
: n j i t a L r o o v s iet jou? De Romeinen en wij Waar komen onze letters vandaan? Hoe komen we aan de namen van de maanden? De antwoorden op vele van deze vragen vind je vaak in het verleden bij de
Nadere informatie1-Kennismaking met archeologie
UITLEG VOOR DE LEERKRACHT Deze opdracht is de start van de lessenserie. Met deze opdracht introduceert u bij de leerlingen het onderwerp op een leuke manier. U kunt het onderwerp op verschillende manieren
Nadere informatieOnlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek.
Beste docent, Onlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek. De leerlingen hebben in het museum onder andere
Nadere informatieMATTHEÜS 24 OPENBARING 6 Oorlogen en geruchten over oorlogen, hongersnoden,
Les 5 voor 2 februari 2019 Vroege tekenen (4-14) De verdrukking (21-22) Tekenen in de lucht (29) De Zoon des Mensen verschijnt (30) De boodschap van de zegels is een schets van de geschiedenis van de kerk
Nadere informatieWaarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen
week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau B, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de
Nadere informatieHeilig Schrift. Tanach Bijbel Koran Docentenhandleiding OMG!
2 Museum Catharijneconvent, 2016 De tentoonstelling informeert u en uw leerlingen op een interactieve manier over de heilige geschriften van de drie monotheïstische wereldreligies. Ondanks onderlinge verschillen
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Module 2, De weg naar de brandstapel
Samenvatting Geschiedenis Module 2, De weg naar de brandstapel Samenvatting door een scholier 2021 woorden 27 januari 2004 7,2 23 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Module 2; de weg naar de
Nadere informatieWie is er nou blind? Het evangelie naar Johannes 9:1-41 22-9-2015
Wie is er nou blind? Het evangelie naar Johannes 9:1-41 1 Inleiding (1) Schrijver: Johannes, discipel en apostel (noemt zichzelf: de discipel van wie Jezus hield) Doel (Joh 20:31): dat je gelooft dat Jezus
Nadere informatieGeloven in Jezus Christus
Geloven in Jezus Christus Zoon van God Jezus krijgt God een menselijk gezicht. Immanuel wordt Hij genoemd: God met ons. Het is de naam die Hij bij zijn geboorte krijgt. ZIn Daar begint zijn bijzondere
Nadere informatieWaarom zijn er ongelukkige mensen?
Eerste Communieproject 8 Waarom zijn er ongelukkige mensen? De mensen doen niet wat God wil Je hebt gezien wat geluk is. Als mensen van jou houden, word je gelukkig. Niet iedereen is gelukkig. Als andere
Nadere informatieOpwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is
rcheobode Opwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is archeoloog. Hij hoort bij de groep archeologen die nu aan het opgraven is in Oosterhout in het gebied Vrachelen. Daar wordt over een jaar
Nadere informatieVoorbereiding post 3. Er was eens Groep 1-2-3
Voorbereiding post 3 Er was eens Groep 1-2-3 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de Powerpointserie als voorbereiding op post 3: Er was eens..., voor groep 1, 2 en 3. Inhoud: Algemeen Verhaal Spel
Nadere informatieKennismakingsvragen:
Kennismakingsvragen: 1. Als je op een onbewoond eiland belandde, welke 3 dingen zou je dan in ieder geval bij je willen hebben? 2. Wat is je vroegste jeugdherinnering? 3. Wat heeft je doen besluiten om
Nadere informatieJEZUS IS MIJN SUPERHELD
JEZUS IS MIJN SUPERHELD NAAM Studielessen voor 8-12 jarigen Lessen zijn geschreven door Beryl Voorhoeve, Ilja Witte en Judith Maarsen Mei 2007Levend Evangelie Gemeente Gebruikte Bijbelvertaling HET BOEK
Nadere informatieOrganist: Gerrit Spijkerboer, Korianderhof 56, 0546-577636, spiekerboer@hotmail.com VOORBEREIDING
27 maart 2016 (1 ste Paasdienst) Lucas 23:56-24:12 De opstanding van Jezus Thema: Liefde is vertel het maar Organist: Gerrit Spijkerboer, Korianderhof 56, 0546-577636, spiekerboer@hotmail.com Welkom door
Nadere informatieHet Christendom in Rome
Het Christendom in Rome Paragraaf 1: De weg van het Christendom naar Rome Het Christendom is ontstaan doordat men ging geloven dat jezus uit de dood opstond en de zoons van god was. De laatste woorden
Nadere informatieDe tien Geboden. Tien belangrijke regels. Aangepaste dienst Zondag 17 april 2016 Ds. Henk Bondt
De tien Geboden Of Tien belangrijke regels Aangepaste dienst Zondag 17 april 2016 Ds. Henk Bondt Welkom Mededelingen Votum en groet Zingen: Gezang 119: 1 en 2 De kerk van alle tijden kent slechts één vaste
Nadere informatieOp weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon
Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn
Nadere informatieWerkblad 3: Gravenfeest China
1. Lees onderstaande mails en noteer op een apart blad wat je leert over Qing Ming Jie. 2. Bedenk een verhaal over het gravenfeest dat je kan vertellen aan de andere kinderen van je klas. Welke prenten
Nadere informatieBrandaan. Geschiedenis WERKBOEK
7 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK 7 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK THEMA 4 Eindredactie: Monique Goris Leerlijnen: Hans Bulthuis Auteurs: Juul Lelieveld, Frederike Pals, Jacques van der Pijl Controle historische
Nadere informatie1) Gered worden is net zo gemakkelijk als een cadeau krijgen (Johannes 1:12)
Les 8 - Redding In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Heel veel mensen hebben er geen behoefte aan zich door Jezus te laten redden. Daarvoor hebben ze allerlei redenen. Bijvoorbeeld:
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Heksen/Vonnis van moeder en dochter
Werkstuk Geschiedenis Heksen/Vonnis van moeder en dochter Werkstuk door een scholier 2177 woorden 21 maart 2002 5,9 39 keer beoordeeld Vak Geschiedenis *Voorwoord:* Dit werkstuk is gemaakt naar aanleiding
Nadere informatiePraktische opdracht Geschiedenis Heksen, de heksenwaag in Oudewater
Praktische opdracht Geschiedenis Heksen, de heksenwaag in Oudewater Praktische-opdracht door een scholier 5271 woorden 18 oktober 2003 5,6 70 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Heksen De heksenwaag in Oudewater.
Nadere informatieBevolkingsgroepen DOE KAART 1. Naam van het project. Als je voor deze opdracht kiest leer je meer over een bepaalde bevolkingsgroep.
DOE KAART 1 Bevolkingsgroepen Als je voor deze opdracht kiest leer je meer over een bepaalde bevolkingsgroep. Zoek 6 verschillende bevolkingsgroepen op. Kies 1 bevolkingsgroep uit waar je meer over wilt
Nadere informatieAanwijzingen voor de liturgie: GK 158; GK 95; psalm 136; GK 89; LB 215. Lezen: Johannes 20:1-10
Preek Joh. 20:8-9, Hoofddorp 12-4 (Pasen, middag) Thema: zien is geloven!? Aanwijzingen voor de liturgie: GK 158; GK 95; psalm 136; GK 89; LB 215. Lezen: Johannes 20:1-10 Preek Een paar weken geleden las
Nadere informatieHet wonder van het kruis. De omwisseling aan het kruis
Het wonder van het kruis De omwisseling aan het kruis Het wonder van het kruis / De Omwisseling Vergeving Verlossing / Reiniging Genezing Bevrijding Verzoening Nieuw leven Getsemane Diezelfde avond ging
Nadere informatieDs. Arjan van Groos ( ) Tekst: 1 Korinthiërs 7, 14 Middagdienst Dopen. Broeders en zusters,
Ds. Arjan van Groos (1962-2014) Tekst: 1 Korinthiërs 7, 14 Middagdienst Dopen Broeders en zusters, 1. Zingen : Gezang 25 : 1 en 3 2. Gebed voor de opening van het Woord 3. Bediening van de Heilige Doop
Nadere informatieJezus volgen! Echt? Het evangelie naar Johannes 6:22-71. dinsdag 2 juni 2015
Jezus volgen! Echt? Het evangelie naar Johannes 6:22-71 dinsdag 2 juni 2015 1 ev. Johannes tot nu toe 1:1-18 Jezus is het Woord: bij God en zelf God 1:19-52 Jezus is het Lam van God discipelen volgen Hem
Nadere informatieInhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197
Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,
Nadere informatieLes 1: het kruis, bekering en geloof
Les 1: het kruis, bekering en geloof Deel 1: Terugkijken 1. Omzien naar elkaar Iedereen vat kort samen hoe de afgelopen week is geweest. 2. Aanbidding Dank en prijs God met gebed en zang. 3. Visie Ontwikkel
Nadere informatieHC zd. 6 nr. 32. dia 1
HC zd. 6 nr. 32 wie Jezus wil kennen moet de verhalen over hem lezen beschreven door Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes terecht worden ze evangelisten genoemd ze beschrijven het evangelie ze vertellen
Nadere informatieDeze handreiking is van:
9 lessen over het volgen van Jezus Deze handreiking is van: Deze lessen zijn geschreven Beryl Voorhoeve en opgemaakt door Judith Maarsen. Ten behoeve van de kinderstudiegroepen voor de bovenbouw Gebruikte
Nadere informatieBoekje over de kerk. voor kinderen van ca. 4 10 jaar gemaakt door de jongste catechisatiegroep
Boekje over de kerk voor kinderen van ca. 4 10 jaar gemaakt door de jongste catechisatiegroep Over dit boekje Wij hebben op catechisatie wat geleerd over de kerk. Daar willen we je wat over vertellen.
Nadere informatieGELOOFSVRAGEN EN LEVENSVRAGEN
WAAROM??? DAAROM!!! Soms sta je met je mond vol tanden, wanneer je kind je met een vraag overvalt. "Waarom zijn de bomen groen?", "Waarom regent het vandaag?" Waarom... waarom..., steeds weer waarom. De
Nadere informatieWerkbladen basisonderwijs. Naam leerling:
Werkbladen basisonderwijs Naam leerling: Inhoud: Uitleg werkbladen Deze werkbladen horen bij de film Jerusalem. Een film die gaat over Jeruzalem, een van de oudste steden ter wereld. Ontdek waarom Jeruzalem
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen van God,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen van God, We zijn vandaag bij elkaar om onze doden te herdenken. Vier namen zullen worden genoemd, vier mensen uit onze gemeente, die in het afgelopen
Nadere informatieDe andere trooster. Het evangelie naar Johannes 14:15-31 19-01-2016
De andere trooster Het evangelie naar Johannes 14:15-31 19-01-2016 Wie is Parakletos? Wist u dat op verzoek van Jezus een belangrijke gast bij u thuis woont? Niet alleen op uw adres, maar zelfs diep in
Nadere informatieHeilig Schrift. Tanach Bijbel Koran Docentenhandleiding OMG!
2 Museum Catharijneconvent, 2016 De tentoonstelling informeert u en uw leerlingen op een interactieve manier over de heilige geschriften van de drie monotheïstische wereldreligies. Ondanks onderlinge verschillen
Nadere informatieEr was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig
Nadere informatieDe straf op de zonde 15
A1 1 De straf op de zonde 15 Lezen en bespreken Romeinen 2:1-12 Wat is het gevolg van de zonden van de mens? (vers 3) Hoe komt het dat mensen zich niet bekeren tot de Heere? (vers 5) Welke mensen ontvangen
Nadere informatieZo kon het begrip heks rond de 16e en 17e eeuw worden uitgelegd. Door die uitleg kon bijna iedereen tot heks gerekend worden.
Werkstuk door een scholier 3836 woorden 8 april 2002 6,6 131 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoud 1)* Wat werd er onder het woord heks verstaan? 2)* Hoe werd een heks gezien in de middeleeuwen? 3)*
Nadere informatieexplore the big questions of life Een introductie
explore the big questions of life Een introductie www.youthalpha.nl Youth Alpha is een programma van Youth for Christ Nederland en stichting Alpha-cursus Nederland. 2 Youth for Christ Nederland www.yfc.nl
Nadere informatieDE HEMEL, GODS PRACHTIGE THUIS
Bijbel voor Kinderen presenteert DE HEMEL, GODS PRACHTIGE THUIS Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Lazarus Aangepast door: Sarah S. Vertaald door: Arnold Krul Geproduceerd door: Bible for
Nadere informatieVoorbeeld voordat de kinderen van groep 4 en 5 naar KBC gaan: Jongens en meisjes, wie van jullie puzzelt wel eens? En dan bedoel ik zo n puzzel.
Lezen: Handelingen 18:24-19:7 Preek over doop met de heilige Geest (??) Voorbeeld voordat de kinderen van groep 4 en 5 naar KBC gaan: Jongens en meisjes, wie van jullie puzzelt wel eens? En dan bedoel
Nadere informatiedigitale les Dungeon.
G N I D I E L D N HA digitale les De digitale les van The Amsterdam Dungeon neemt leerlingen uit groep 8 van het basisonderwijs en leerlingen uit de onderbouw van het voortgezet onderwijs mee terug in
Nadere informatieDOCENT. Thema: water DROOG NAAR DE OVERKANT. groep 3 en 4. Stadshagen
In groep 1 en 2 hebben de leerlingen ontdekt dat er veel water in is en hebben ze onderzocht welke dieren in en bij het water leven. In groep 3 en 4 verdiepen de leerlingen hun kennis over het water in
Nadere informatieBoek1. Les 1. Dit is het verhaal van Maria. Dit is het verhaal van de engel. Dit is het verhaal van Jezus.
Boek1. Les 1. Dit is het verhaal van Maria. Dit is het verhaal van de engel. Dit is het verhaal van Jezus. De engel zei: God zal jou een kind geven. God zal jou Zijn Kind geven. God zal jou Jezus geven.
Nadere informatieDocentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8
Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8 1 Inhoud Voorbereidende les Afsluitende les Aanvullend materiaal bij deze lessen staat op de website: Introductiefilmpje PowerPoint presentatie Werkbladen 2 Voorbereidende
Nadere informatieDeel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties
Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna
Nadere informatieGenesis 1 en 2 enkele verzen Marcus 16: 1 8 11-04-2004. Pasen is opstaan
Gelezen: Genesis 1 en 2 enkele verzen Marcus 16: 1 8 11-04-2004 Pasen is opstaan Gemeente, Het woord, het werkwoord dat bij Pasen hoort is: opstaan. Daarbij horen de afgeleide zelfstandige naamwoorden:
Nadere informatieHij heelt de gebrokenen van hart AANVAARD WIE JE BENT
Hij heelt de gebrokenen van hart AANVAARD WIE JE BENT De wortel van zelfhaat De eerste zonde; verlangen als God te zijn; de ontkenning van wie je bent Eerste gevolg van de zonde: Schaamte voor je lichaam
Nadere informatieKruistocht in Spijkerboek opdracht
Kruistocht in Spijkerboek opdracht In het boek Kruistocht in Spijkerbroek van Thea Beckman gaat het over Dolf Wega. Hij komt via een tijdmachine in de Middeleeuwen. Jullie gaan hem helpen om op een aantal
Nadere informatieJE EIGEN BUURT OMSTREEKS 1935
1 VIDEO/FILM Maak een video over jouw buren of buurt over de tijd van ongeveer 1930-1935. Enkele ideeën: Interview met buurtbewoner Misschien wonen er nog wel mensen in jouw buurt die je kunt interviewen
Nadere informatie1 Ben of word jij weleens gepest?
Onderzoeksresultaten TipHorstaandeMaas.nl Pesten Pesten is van alle generaties. Het kan bijna overal plaatsvinden en is daarom dichterbij dan mensen soms denken 8 1 Ben of word jij weleens gepest? 7 6
Nadere informatieF r a n c i s c u s. v a n. Leven met aandacht. w e g D e. Erfgoed Congregatie Zusters Franciscanessen van Oirschot
Leven met aandacht Erfgoed Congregatie Zusters Franciscanessen van Oirschot w e g D e v a n F r a n c i s c u s 2 Leven met aandacht Inhoud 1 De weg van Franciscus 9 2 De oprichting van de congregatie
Nadere informatieE.H.B.O. Werkstuk Vera Kleuskens, groep 7
E.H.B.O. Werkstuk Vera Kleuskens, groep 7 1 Vera Kleuskens groep 7 Inhoudsopgave Voorwoord... 3 Inleiding... 4 1. Wat is E.H.B.O... 5 2. E.H.B.O. vereniging... 6 3. Cursus... 7+8+9 4. Reanimatie en A.E.D....
Nadere informatieDe opkomst van het christendom
De opkomst van het christendom Goden in het Romeinse Rijk Net als de Egyptenaren, Grieken en Germanen geloofden de Romeinen in veel goden. Apollo De belangrijkste waren de staatsgoden zoals Jupiter en
Nadere informatieWerkstuk. En natuurlijk ook spreekbeurt. Gemaakt door: Dimanida Kemkievelden Groep 7abcd
Werkstuk En natuurlijk ook spreekbeurt Gemaakt door: Dimanida Kemkievelden Groep 7abcd (Op het voorblad komt de titel van je werkstuk, een foto of een plaatje van je onderwerp, je naam en je klas.) Inhoudsopgave
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Niets is wat het lijkt Misschien kent u die zin. Het is het motto van het tv-programma Wie is de mol? Een programma waar één van de deelnemers een mol,
Nadere informatieHoe maak je een werkstuk?
Hoe maak je een werkstuk? Je gaat een werkstuk maken. Maar hoe zit een werkstuk nou eigenlijk in elkaar? Hoe moet je beginnen? En hoe kies je nou een onderwerp? Op deze vragen en nog vele anderen krijg
Nadere informatieLES6. De wegloper belonen. Sabbat. Zondag Lees Lees 'De wegloper. Teken Teken een gympie en. Leer Begin met het uit je hoofd
De wegloper belonen Sabbat Lees Lees Filemon 1 alvast door. Heb je er ooit over nagedacht van huis weg te lopen? Hoe zou dat zijn? Waar zou je naar toe gaan? Wat zou je kunnen doen? Onesimus bevond zich
Nadere informatieGod bestaat en Hij is belangrijk We hebben God nodig in ons leven Jezus: Zijn leven Jezus: Zijn dood Jezus: Zijn opstanding De Heilige Geest
Basiscursus Christelijk geloof Module 1 Les 1: Les 2: Les 3: Les 4: Les 5: Les 6: Les 7: Les 8: God bestaat en Hij is belangrijk We hebben God nodig in ons leven Jezus: Zijn leven Jezus: Zijn dood Jezus:
Nadere informatieFossielen uit de Noordzee.
Lesbrief websessie Fossielen uit de Noordzee. Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor groep 5, 6, 7 en 8 Inhoud lesbrief 1. Introductieles 2. Beschrijving websessie 3. Afsluiting Tijdbesteding
Nadere informatie