Beter benutten informatie luchtkwaliteit

Transcriptie

1 Beter benutten informatie luchtkwaliteit Hans Groot Wassink Marloes Jongeneel Schakeldag 2015

2 Wat willen jullie weten? Straks: keuzemenu Maar eerst: aperitief 2

3 Aperitief: overzicht infobronnen luchtkwaliteit (1) IenM / EU Wet- en regelgeving Rekenmodellen + generieke gegevens Programma s (NSL, Slimme en gezonde stad) InfoMil / RWS Leefomgeving Uitleg wet- en regelgeving Rekenmodellen (ook handleiding en training) Monitoring NSL + monitorings/rekentool Atlas Leefomgeving Overzicht linken 3

4 Aperitief: overzicht infobronnen luchtkwaliteit (2) Compendium voor de leefomgeving CBS, PBL, WUR, etc. Trends en achtergronden RIVM / PBL Dossier luchtkwaliteit Brochure Hoe schoon is onze lucht Grootschalige Concentratiekaarten Nederland (GCN/GDN, kaart) Gezondheidsstudies /overzichten Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit + website/apps Monitoring NSL Rekenmodellen Atlas Leefomgeving 4

5 Aperitief: overzicht infobronnen luchtkwaliteit (3) GGD / WHO / Universiteit (IRAS Utrecht) Advies Gezondheidsstudies Luchtmeetnet TNO Emissiemetingen Roetstudies 4 voorbeelden: 5

6 6

7 7

8 8

9 9

10 Digitale tools vergelijken NSL monitoringstool NSL rekentool Atlas Leefomgeving Bron Overheden Rekenaar Mon.tool Scenario s Status (invoer, resultaten) Zichtjaren ( 15, 20, 30) Formeel vastgesteld Alle jaren (tm 2030) Alleen resultaat Nee Lukwa: vastgesteld Weergave resultaten Rekenpunten Rekenpunten Grid Landsdekkend? Deels Nee Ja 10

11 Wat willen jullie weten? Welke infobronnen gebruikt u vooral? Met welk doel? Wanneer had u een informatievraag/welke? Reactieve of actieve voorlichting? Welke aanvullende infobronnen kent/gebruikt u? 11

12 Menukaart Ik wil graag (meer weten over): 1. Een nauwkeurig beeld van de luchtkwaliteit + lokale scenario s doorrekenen 2. Mogelijkheden Atlas leefomgeving 3. Roet: beschikbare gegevens en gezondheidseffecten 4. Berekenen gezondheidswinst en gezond luchtbeleid 5. De toekomst (Omgevingswet): het informatiehuis lucht 6. (verzoeknummer?) 12

13 13

14 14

15 15

16 16

17 17

18 18

19 19

20 Andere stoffen: resultaatbestand 20

21 21

22 Atlas leefomgeving Leefomgevingsinformatie via kaarten, contouren, etc etc Voor burgers en professionals Belangrijke bron luchtkwaliteit: monitoringstool (2013) Wie kent/gebruikt de Atlas? 22

23 23

24 24

25 25

26 Roet: beschikbare gegevens NSL-Monitoring Zelf berekenen met Rekentool In Monitoringsresultaten vanaf ronde 2015 RIVM: Eerste roetkaart NL Opmerkingen bij eerste roetkaart Achtergrondrapport EC concentrations in the Netherlands GGD-studie: roet-indicator Lokaal beleid: Rotterdam, Tilburg, Utrecht 26

27 Opbouw volgens GCN 2012 (Velders et al) 27

28 Opbouw locatie-afhankelijk (DCMR)

29 Roet als gezondheidsindicator Beoordelen lokale invloed van verkeer op de gezondheid: roet is nu betere indicator dan PM10 of PM2.5 Want: Roetniveaus worden meer beïnvloed worden door verkeersmaatregelen dan PM10 en PM2.5 Roet is giftiger per massa-eenheid PM10 en PM2.5 ook relevant voor gezondheid/indicator Schaalniveau (lokaal vs regionaal/nationaal) Indicator korte termijn (roet) versus lange termijn (PM2.5) 29

30 Uit: RIVM: Luchtkwaliteit en gezondheidswinst (april 2015)

31 concentratie (ug/m3) # voertuigen Verschil Verkeer - Achtergrond, werkdag 30 Verkeer Pleinweg, werkdag PM10 PM * Roet/EC verkeer DCMR: roet relatief meer verhoogd door verkeersemissies dan PM2.5 en PM

32 Uit: INFORMATIEBLAD Luchtverontreiniging in perspectief

33 Fijn stof 33

34 Fijn stof onder de loep 34

35 Ultrafijn stof Deeltjes kleiner dan 0,1 micrometer Buitenlucht: pakweg deeltjes per m 3 Bij drukke weg: tot / m 3 Inademing: tot per dag Opname: per dag = 2000 per luchtzakje 35

36 Nieuwbouw school (ruimtelijke ordening) Roet is hier meer onderscheidend dan NO2 en PM2.5 36

37 37

38 Luchtvervuiling in perspectief 38

39 Uit: RIVM: Luchtkwaliteit en gezondheidswinst (april 2015)

40 Uit: RIVM: Luchtkwaliteit en gezondheidswinst (april 2015)

41 Luchtvervuiling in perspectief (2) Onderzoek Academische werkplaats (Universiteit Utrecht, GGD Amsterdam) Gezondheidsschade/gezondheidswinst uitgedrukt in aantal meegerookte sigaretten Maatregelen/scenario s vergelijken Voorbeeld: helft minder verkeer op drukke lokale weg = dagelijks 4-5 minder meegerookte sigaretten Methode sluit aan op landelijke GGD-handreiking Rekenmethode gezondheidseffectschatting Lucht en geluid Voor beleidsmakers, bestuurders, en burgers? Welke gezondheidsparameter spreekt aan? Jullie ervaringen? Vraag GGD om hulp/advies 41

42 Uit: INFORMATIEBLAD Luchtverontreiniging in perspectief

43 43

44 Kwetsbare groepen voor luchtverontreiniging Kinderen (ook ongeboren) Ouderen Zieken (luchtwegen en hart-bloedvaten) 44

45 Goede ruimtelijke ordening Lokale verantwoordelijkheid Belangenafweging Andere locatie voor bronnen? Andere ruimtelijke uitvoering? Andere locatie gevoelige bestemmingen? De meest kwetsbare groep op de minst vervuilde plek? Daarnaast: Besluit Gevoelige bestemmingen voor specifieke situaties 45

46 Goede ruimtelijke ordening luchtkwaliteit Advies aan GGD vragen - motie Janssen/Van Gent (2012) - bij gevoelige bestemmingen nabij drukke wegen Aanvullend lokaal beleid? Zie GGD-Kennisnet Amersfoort Amsterdam Best Harderwijk Maastricht Rotterdam Utrecht Zutphen Jurisprudentie: 46

47 Illustratie: nieuwbouw school (ruimtelijke ordening) Roet is hier meer onderscheidend dan NO2 en PM2.5 47

48 Slimme en gezonde stad (SGS) Programma van IenM, samen met gemeenten, kennisinstellingen, bedrijven, maatschappelijke organisaties Verbeteren kwaliteit leefomgeving Focus op luchtkwaliteit en geluid Innovatie Challenge 18 juni startbijeenkomst Netwerk Slimme en gezonde stad LinkedIn groep(en) Contactpersoon IenM: Brenda Vervoorn 48

49 Kenniscentrum Healthy Urban Living (KCHUL) TNO, RIVM, Universiteit Utrecht, KNMI en Deltares Verzamelen, interpreteren en presenteren van (meet)gegevens over de kwaliteit van de fysieke leefomgeving; Uitvoeren van wetenschappelijk en toegepast onderzoek; Aanbieden van adviezen en handreikingen voor overheid en professionals; Ondersteunen van ruimtelijke planvorming m.b.v. interactieve instrumenten. 49

50 50

51 Omgevingswet Post-NSL Vuistregels Smal vervolg NSL Aangepaste monitoring Omgevingswet Besluit Kwaliteitseisen Leefomgeving (BKL) Besluit Activiteiten in de Leefomgeving (BAL) Laan van de Leefomgeving Beheer data Ontsluiting data 51

52 Laan van de Leefomgeving Openbare en toegankelijke data Gelijke informatiepositie 52

53 Voorlopige planning 53

54 Vragen/reacties/wensen? 54

55 55

56 Normen luchtkwaliteit Compromis tussen haalbaarheid en gezondheid PM10 - fijnstof Jaar: 40 μg/m3 jaargemiddeld Dag: max. 35x per jaar overschrijding van daggemiddelde 50 μg/m3 (= ca. 32 μg/m3 jaargemiddeld!) Wanneer: medio 2011 NO2 Jaar: 40 μg/m3 jaargemiddeld Uur: max. 18x per jaar overschrijding van uurnorm 200 μg/m3 Wanneer: 2015 * Wet milieubeheer (Wm), titel 5.2 luchtkwaliteitseisen * Bijlage 2, Wm 56

57 Stoffen H20 0zon Zware metalen C0 N02 Geur Lood woestijn zand C02 Zeezout S02 PM10 N0x Benzee n 57

58 Stoffen X H20 0zon X Zware metalen Geur Lood C0 woestijn zand X C02 Zeezout N02 S02 PM10 N0x Benzee n 58

59 Bronnen Wegverkeer - personenauto s - vrachtauto s - bussen - brommers - 59

60 Bronnen Industrie - energie-opwekking - petro-chemie - op- en overslag 60

61 Bronnen Landbouw - pluimveehouderij (en varkens) Huishoudens - CV-installaties - open haarden 61

62 Bronnen Scheepvaart - zee- + binnenvaart - havens Luchtvaart - luchthavens e.o. 62

63 NO x emissies (mln. kg/jaar) PM 10 emissies (mln. kg/jaar) Bronnen - Emissies NOx (miljoen kg/jaar) PM10 (miljoen kg/jaar) - Antropogene bronnen Stationaire bronnen in de landbouw Raffinaderijen Stationaire bronnen in de landbouw Raffinaderijen Industrie Energiesector Industrie Energiesector Overige stationaire bronnen Wegverkeer Mobiele bronnen in de landbouw Binnenvaart Overige stationaire bronnen Wegverkeer Mobiele bronnen in de landbouw Binnenvaart Spoorwegen Luchtvaart Spoorwegen Luchtvaart Visserij Overige mobiele bronnen Visserij Overige mobiele bronnen Bron: RIVM en Kpvv 63

64 64

65 65

66 Bronnen Immissie Emissie Immissie Immissie: het binnendringen door een verontreinigende stof Bron Overdracht Blootstelling * afstand * omgevingskenmerken verdunning 66