Studiekeuzegesprekken: wat werkt?

Transcriptie

1 Studiekeuzegesprekken: wat werkt? Opgesteld door: Theo Bakker (projectleider), Caspar Groeneveld, Rifka van der Meer, Willem Pool, Jasper ter Schegget, Noor Kegel. Datum: 30 april 2010, versie Definitief Project: Universiteit van Amsterdam Conclusies, beperkingen en aanbevelingen Conclusies Uit het onderzoek is gebleken dat het voeren van studiekeuzegesprekken voor zowel studenten als de deelnemende opleidingen een waardevol instrument is in het verbeteren van studiesucces. Uit het kwalitatief onderzoek blijkt dat het belangrijkste effect van het studiekeuzegesprek voor de student versterking is van de sociale binding met de opleiding. Daarnaast worden studenten beter geïnformeerd over de opleiding voorafgaand aan de studie. Tot slot zijn zij zich beter bewust van mogelijke verbeterpunten in hun leerhouding, waardoor zij tijdens de studie hier eerder conclusies aan verbinden. Als studenten aangeven aan de intake negatieve ervaringen te verbinden, blijkt dit voornamelijk te zijn vanwege deze selectie perceptie van het proces; in de voorlichting over de rol van het gesprek moet hiermee sterker rekening gehouden worden. (Zie 4.1.3) Uit het eerste deel van het kwantitatief onderzoek (de historische gegevens van de opleiding Media en cultuur) blijkt dat het gemiddeld eindexamencijfer een goede voorspeller is voor studiesucces, dat de voorspelbaarheid die uit overige factoren kan blijken in zich heeft (zie 4.2.1). Uit het tweede deel van het kwantitatief onderzoek (de gegevens van alle opleidingen van het huidige collegejaar) valt het volgende te concluderen (zie 4.2.2): 1) Er zijn geen significante verschillen gevonden tussen de opleiding Bèta Gamma, waar met alle studenten een studiekeuzegesprek is gehouden en de opleidingen Psychologie en Media en cultuur, waar gesprekken zijn gehouden met een op risicoprofiel geselecteerde groep studenten. Ook zijn er over de 3 opleidingen samen vooralsnog geen significante verschillen gebleken tussen studenten die wel of niet op gesprek zijn geweest. Toch blijkt dat bij Media en cultuur en Bètagamma, waar studenten fysiek op gesprek komen, een aanzienlijk deel niet begint met de studie (respectievelijk 10,4% en 13,3%). Bij Psychologie speelt dit niet omdat i.v.m. de numerus fixus alle toegelaten studenten ook met de studie starten. 2) Bij de afzonderlijke opleidingen zijn de cijfers van uitval bij Psychologie hoger voor studenten die op gesprek zijn geweest dan voor studenten die niet op gesprek zijn geweest; bij Media en cultuur is dit juist andersom. Het is echter niet aan te tonen of dit komt door toeval, de preselectie op deze studenten (o.a. geen niet-starters bij Psychologie versus 10,4% niet-starters bij Media en cultuur) of de aard van het gesprek (bij Psychologie telefonisch, bij Media en cultuur fysiek). De indruk bestaat echter, dat de hoofdreden hiervoor is dat de student zich door het fysieke gesprek bewuster is geworden over de eigen studiehouding, en hierdoor in een vroeger stadium besluit te kiezen voor een alternatieve studie (Media en cultuur en Psychologie) of te stoppen (Psychologie). 3) Studenten bij Psychologie en Media en cultuur die op gesprek zijn geweest en niet uitvallen scoren wel lager en behalen minder EC dan hun studiegenoten die niet op gesprek zijn geweest. De analyse van de praktijkervaringen aan de hand van het model van ROA heeft geholpen om de inhoudelijke aspecten van een intake beter inzichtelijk te maken. Het model blijkt bij verdere verspreiding van het instrument binnen de UvA goed bruikbaar voor het doordenken van mogelijke mechanismen van intakeprocedures. De drie participerende opleidingen hebben al geruime tijd ervaring met het voeren van studiekeuzegesprekken. Hierdoor hebben zij veel aspecten van de eigen procedure geperfectioneerd. De samenwerking met elkaar heeft geleid tot explicitering van de eigen procedure en bood nieuwe inzichten die het volgend jaar verwerkt zullen worden. Met name noemen we: 1

2 Het nut van gesprekken met alle eerstejaars. Hiermee hebben alle studenten dezelfde startsituatie en wordt de binding met alle studenten versterkt. Bovendien voorkomt het dat studenten het idee hebben dat het zou gaan om een selectiegesprek. (Bèta-gamma) De speciale aandacht voor de academische gerichtheid van de student. (Bèta-gamma) Een correspondentie wordt door studenten ervaren als vorm van gesprek en kan onnodige fysieke gesprekken voorkomen. Dit hangt overigens ook samen met de persoonlijkheid van degene die de mails verstuurt: het zijn stuk voor stuk persoonlijke s die blijven hangen. Het kan voor opleidingen de barrière overwinnen om met een intakeprocedure te beginnen aangezien dit eenvoudiger te organiseren is; en kan op momenten plaatsvinden dat het uitkomt en de gegevens van de uitwisseling worden bovendien geëxpliciteerd, wat misverstanden voorkomt. (Psychologie) Het hebben van een vroegere aanmelddatum c.q. inschrijfdatum biedt veel voordelen voor de organisatie van studiekeuzegesprekken. Dit blijkt duidelijk uit de voordelen van de numerus fixus datum. (Psychologie) Op basis van onderzoek naar historische gegevens van Media en cultuur blijkt dat het gemiddeld eindexamencijfer een goede voorspeller is voor studiesucces; als eenmaal het eerste tentamencijfer bekend is blijkt dit cijfer een nog betere voorspeller. (Media en cultuur) Het nut te werken met groepen studenten die op basis van gegevens uit zowel de intake als het studiegedrag gevolgd worden gedurende het eerste studiejaar. (Media en cultuur) De uiterste inschrijfdatum van 1 september maakt dat studiekeuzegesprekken niet altijd op tijd uitgevoerd kunnen worden, terwijl juist de late aanmelders een risicogroep zijn. Dit pleit voor vervroeging van de uiterste inschrijfdatum. Dit zal niet zozeer tot gevolg hebben dat studenten die vlak voor een deadline een keuze maken beter kiezen, maar wel dat de opleiding meer tijd heeft om juist voor hen studiekeuzegesprekken te organiseren. Uit onderzoek van de Faculteit der Economie en Bedrijfskunde blijkt juist dat deze groep studenten, de deadline-hikkers, een zeer lage kans heeft op studiesucces. Een leerpunt voor alle opleidingen was dat het materiaal uit de intakeprocedure (basisinformatie en adviezen) expliciet bekend gemaakt moet worden bij tutoren/mentoren 1 wil daarmee voordeel behaald worden. Dit wordt zowel door tutoren als studenten aangegeven. Dit gebruik was bij alle opleidingen wel een veronderstelling, maar is vaak niet succesvol uitgevoerd. In het eerste tutorgesprek overvleugelt het eerste tentamencijfer het gesprek als een gegeven op zichzelf. Uit het onderzoek blijkt echter dat dit eerste cijfer gerelateerd is aan het gemiddeld eindexamencijfer: het eerste tentamencijfer onderstreept de continuïteit die er is tussen het studiegedrag en de capaciteiten van de student op het VWO en tijdens de universitaire studie. Dit verband kan door de tutor expliciet worden gemaakt in een tutorgesprek, waardoor de student het eerste tentamencijfer niet als een toevalstreffer of -misser ziet, maar in verband brengt met zijn prestaties, leerhouding en kwaliteiten van het VWO. Over de mate waarin de opleiding bij de intake al duidelijk moet maken aan de student dat deze gegevens gebruikt zullen worden in de loop van de studieloopbaanbegeleiding is geen consensus. Een voordeel kan zijn dat de student wellicht het invullen van de vragen en het gesprek erna serieuzer neemt; een nadeel kan zijn dat het aantal sociaal wenselijke antwoorden juist toeneemt. Beperkingen Aangezien bij geen van de onderzoeken gebruik is gemaakt van controlegroepen 2, is niet kwantitatief vastgesteld of studenten minder uitvallen. De indruk bestaat dat studenten ongeacht het gesprek toch gaan studeren, maar wel eerder consequenties verbinden aan minder goede studieresultaten. Dit effect geldt niet voor Bèta-gamma aangezien in deze opleiding met alle studenten wordt gesproken. Media en cultuur heeft in het collegejaar een nieuw curriculum ingevoerd voor het eerste studiejaar. Het zal niet mogelijk zijn om het effect van de studiekeuzegesprekken te scheiden van het effect van het nieuwe curriculum. 1 Voortaan tutoren 2 Dit zal wel gebeuren in het project van de Faculteit der Economie en Bedrijfskunde uit de tweede tender. 2

3 Aanbevelingen Op basis van het onderzoek doen we de volgende aanbevelingen: Voer studiekeuzegesprekken in als instrument binnen de gehele UvA. Geef extra aandacht aan de communicatie over de rol van het gesprek, om te voorkomen dat studenten het ervaren als een selectiegesprek. Maak een onderscheid tussen uiterste aanmelddatum en inschrijfdatum. Vervroeg landelijk de uiterste aanmelddatum naar 1 juli. Dit biedt de opleidingen de mogelijkheid om in juli de gesprekken te voeren; de maand augustus vraagt namelijk te veel tijd voor de voorbereiding op het onderwijs. Bovendien hebben studenten die in het gesprek geen match met de opleiding vinden, dan nauwelijks nog de mogelijkheid zich te oriënteren op een nieuwe opleiding. Voor studenten die na de gesprekken in juli alsnog willen omzwaaien kan een naaanmeldingsprocedure worden uitgewerkt. Mocht een landelijke vervroeging van de aanmelddatum nog niet voorhanden zijn bedenk hiervoor dan alternatieve procedures in de communicatie naar de student: bijvoorbeeld inschrijving op beperkte mogelijkheden voor intakedata of een intakeverklaring die nodig is bij het eerste college. Dit bevordert tijdige deelname door de studenten aan de studiekeuzegesprekken. Voer eventueel gesprekken al voor 1 juli, maar houd er dan rekening mee dat studenten mogelijk nog uitvallen doordat zij niet slagen voor het eindexamen. Zet meer in als instrument voorafgaand aan fysieke gesprekken. Maak bij de tutorgesprekken gebruik van de uitkomsten van de studiekeuzegesprekken en maak dit bij de studenten al bekend bij het verzamelen van basisinformatie en het voeren van studiekeuzegesprekken. De student voelt zich hierdoor gekend en het tutorgesprek kan beter de diepte ingaan. Vanzelfsprekend moet voorkomen worden dat een student een negatief halo krijgt. Voer gesprekken op speciale intakedagen. Dit biedt de mogelijkheid om de intake te combineren met andere vormen van voorlichting en brengt toekomstige studenten in contact met elkaar en met de omgeving. 3

4 Inleiding op Praktijkbeschrijvingen De elf projecten binnen de tender Studiekeuzegesprekken hebben als belangrijkste deliverable het opleveren van een praktijkbeschrijving. Het doel van de praktijkbeschrijving is om vast te stellen wat elk project heeft geleerd.de praktijkbeschrijving helpt om systematisch te reflecteren op het project en daarmee nieuwe kennis op te doen over wat er wel en niet werkt en waarom dat zo is. De praktijkbeschrijvingen, elk in zijn specifieke context, krijgen veel aandacht in de geplande bijeenkomsten van SURF met de projectleiders. Aan het eind van het programma brengen de projecten hun praktijkbeschrijvingen bij elkaar om hun inzichten overdraagbaar te maken naar andere instellingen. De gezamenlijke conclusies zullen ook input vormen voor beleidsvorming bij het Ministerie van OCW. Om de praktijkbeschrijving aan het eind te kunnen vergelijken, heeft SURF het onderstaande gemeenschappelijke format opgesteld als handvat voor de projectleiders. Dit format vormt de inhoudsopgave van de praktijkbeschrijving die aan het eind van het project worden opgeleverd door de UvA. Overzicht Praktijkbeschrijving De Praktijkbeschrijving Studiekeuzegesprekken bestaat uit vijf delen. Deze delen worden hier onder toegelicht. Deel 1 t/m 3 zijn uitgewerkt vóórdat de studiekeuzegesprekken gehouden worden, in de eerste fase van het project. Deel 4 en 5 worden uitgewerkt na afronding van de studiekeuzegesprekken, aan het eind van het project. 4

5 Deel 1: Context beschrijving Doel: inzicht geven in de specifieke instellings- en opleidingscontext waarin de studiekeuzegesprekken worden gehouden. Dit hoofdstuk van de praktijkbeschrijving geeft inzicht in de context waarbinnen het project Studiekeuzegesprekken bij de UvA plaatsvindt. Het gaat hier om alle (niet-beïnvloedbare) contextvariabelen. De context zal van invloed zijn op de keuze van het studiekeuzegesprekken arrangement dat de UvA heeft opgezet, en mogelijk is de context ook van invloed op het resultaat. Achtereenvolgens wordt de context beschreven voor de drie participerende opleidingen. Deeltijdstudenten worden niet meegenomen in het project. 1.1 Bèta-gamma Instelling Soort instelling Soort opleiding Voltijd/deeltijd Ingangseis Numerus fixus UvA, Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen, Instituut voor Interdisciplinaire Studies, Bèta-gamma WO Bachelor Bèta-gamma (Liberal Arts and Sciences). IIS kent alleen voltijd inschrijvingen. Incidenteel wordt met studenten een aangepast (deeltijd-)programma afgesproken. De volgende diploma s komen in aanmerking voor een formele toelating: VWO met N&T, N&G profiel, of een van onderstaande: C&M +WiB1-Na1-Sk1 E&M +WiB1-Na1-Sk1 HBO- propedeuse of HBO-bachelor + Wi B1, -Na1 -Sk1/ Bio1 Colloquium Doctum Niet van toepassing. Locatie Bèta-gamma Instituut voor Interdisciplinaire Studies Universiteit van Amsterdam REC-T Sarphatistraat 104 Aanmeldingen Jaar Aantal aanmeldingen (= intakes) 2009/ / / / / Algemene kenmerken van de studenten binnen deze opleiding Man/vrouw verdeling - De opleiding trekt ongeveer evenveel jongens als meisjes, wat bijzonder is voor een opleiding met een sterk bèta karakter. Leeftijd - Gemiddeld ongeveer 20 jaar (schatting) Nationaliteit - Nederlandse Taal - De opleiding is in het Nederlands. Studenten spreken Nederlands. Vooropleiding - Studenten komen binnen met een NG of NT 5

6 Leefijd (op moment van intake?) Datum instroom Gemiddeld Propedeuserendement Gemiddeld percentage uitvallers Specifieke risicogroepen Bijzonderheden profiel en hebben vaak extra examenvakken afgerond. Motivatie Studenten die interesse tonen in de bachelor Bètagamma zijn bèta georiënteerd en breed geïnteresseerd. Ze willen vaak nog veel leren op het gebied van de bèta-wetenschappen, maar vinden het jammer om alleen met natuurkunde of wiskunde bezig te zijn. Ze beseffen zich dat bij het oplossen van allerlei maatschappelijke problemen verschillende disciplines noodzakelijk zijn. Voor sommige studenten geldt dat ze geen idee hebben wat ze zouden willen doen later en dus een studie kiezen waarbij ze een definitieve keuze nog even kunnen uitstellen (dit zien we liever niet) en voor sommige studenten geldt dat ze zoveel kunnen en leuk vinden dat ze zich graag eerst breed oriënteren om vervolgens te specialiseren (voor deze groep is de opleiding bedoelt). Gemiddelde leeftijd:18/19 jaar September (incidenteel februari) Gemiddeld rendement per jaar in punten (exclusief no-show en exclusief gestopt met of zonder propedeuse): Punten na 1 jaar Punten na 2 jaar Punten na 3 jaar Percentage met 60 EC na 1 jaar 2009/2010 n/a n/a n/a n/a 2008/ n/a n/a 49 % 2007/ n/a 50 % 2006/ % 2005/ % Hier vermelde inschrijvingen: (x) - no-show: (y) = z (100%). Uitval: omzwaaiers + uitschrijvers. Aantal inschrijvingen Uitval na 1 jaar Uitval na 2 jaar (cumulatief) Uitval na 3 jaar (cumulatief) 2009/ n/a n/a n/a 2008/ (16%) 25 (19%) n/a (voorlopig) 2007/ (9%) 9 (12%) 11 (14%) (voorlopig) 2006/ (15%) 13 (19%) 16 (24%) 2005/ (19%) 20 (24%) 22 (27%) Studenten lopen een groter risico de studie niet succesvol te doorlopen wanneer zij een van de volgende kenmerken hebben: lage cijfers voor de exacte vakken al andere opleidingen in het HO gevolgd (en niet afgerond) Geen keuzeproblematiek (niet kunnen kiezen) in het studiekeuzegesprek wordt daarom expliciet naar de redenen voor studiekeuze gevraagd. 1.2 Psychologie 6

7 Instelling Soort instelling Soort opleiding Voltijd/deeltijd Ingangseis Numerus Fixus Locatie UvA, Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen, Psychologie WO Bachelor Psychologie Voltijd en deeltijd VWO diploma alle profielen VWO oude stijl met wiskunde in het pakket HBO einddiploma + wiskunde op VWO niveau HBO propedeuse + wiskunde op VWO niveau Colloquium Doctum Biologie op HAVO/VWO eindexamenniveau gewenst, maar niet vereist Het hebben van de numerus fixus heeft als gevolg dat late aanmelders niet meer toegelaten hoeven worden. Alleen mensen die zich voor 15 mei aanmelden hoeven toegelaten te worden (tot een vastgestelde capaciteit van 500, zijn er op 15 mei meer aanmelders, dan wordt er geloot). Een intakeprocedure geldt vervolgens dus voor alle studenten. Dit vereenvoudigt de procedure aanzienlijk. Roeterseiland, gebouw A Aanmeldingen Jaar Aantal aanmeldingen (= intakes) 2009/ / / / / Algemene kenmerken van de studenten binnen deze opleiding Datum instroom Gemiddeld Propedeuserendement Man/vrouw verdeling - De verhouding man/vrouw is 30/70%. Leeftijd - Gemiddeld ongeveer 20 jaar (schatting). Nationaliteit -Voornamelijk Nederlandse aanmelders, ieder jaar ook een groep van ongeveer 25 Duitsers** en enkele andere nationaliteiten. Taal - De opleiding is in het Nederlands. Studenten spreken Nederlands. Vooropleiding - Voornamelijk VWO en HBO(-propedeuse) als vooropleiding maar een kleine 10% komt met een beschikking of een afgerond HBO. Motivatie - De studie psychologie is een grote, populaire opleiding met een heterogene studentenpopulatie (heterogeen in achtergrond en studiemotivatie). De opleiding biedt al haar studenten een veeleisend basisprogramma en een aanvullend honours-traject voor studenten die meer uitdaging zoeken. September Gemiddeld rendement per jaar in punten (exclusief no-show en exclusief gestopt met of zonder propedeuse): Jaar Punten na 1 jaar Punten na 2 jaar Punten na 3 jaar 2009/2010 n/a n/a n/a n/a 2008/ n/a n/a 41% Percentage met 60 EC na 1 jaar 7

8 Gemiddeld percentage uitvallers Specifieke risicogroepen Bijzonderheden 2007/ n/a 38% 2006/ % 2005/ % Uitval per jaar 3. Jaar Aantal inschrijvingen (werkelijke studenten) Uitval na 1 jaar (cumulatief) Uitval na 2 jaar (cumulatief) Uitval na 3 jaar (cumulatief) 2009/ n/a n/a n/a 2008/ (21%) n/a n/a 2007/ (24%) 146 (33%) n/a 2006/ (20%) 103 (24%) 141 (33%) 2005/ (15%) 104 (25%) 127 (30%) Uit een statistische analyse blijkt dat studenten een groter risico lopen de studie niet succesvol te doorlopen wanneer zij een van de volgende kenmerken hebben: geen wiskunde op VWO niveau geen biologie in het eindexamenpakket eerdere opleidingen niet afgemaakt combineert de opleiding met een andere opleiding minder dan 32 uur per week beschikbaar voor de studie neemt deel aan een ontgroening tijdens de collegeperiode (de student mist dan noodzakelijke colleges geeft geen prioriteit aan colleges) * De deeltijders zijn een aparte groep studenten waar de risicoprofielen minder voor gelden en die niet onder het BSA vallen. Zij zullen dan ook verder niet in de analyse meegnomen worden. ** De Duitsers die zich voor psychologie aanmelden zijn een vrij specifieke groep die qua profiel duidelijk verschillen van de Nederlandse studenten met eigen voordelen en problemen (ze zijn over het algemeen genomen hoog gemotiveerd en inhoudelijk goed, maar hebben problemen met de taal). Zij zullen daarom verder niet in de analyse meegenomen worden. 1.3 Media en cultuur Instelling Soort instelling Soort opleiding Voltijd/deeltijd ingangseis Locatie UvA, Faculteit der Geesteswetenschappen, Mediastudies WO Bachelor Media en cultuur Alleen voltijd inschrijvingen. De volgende diploma s komen in aanmerking voor een formele toelating: VWO(of Colloquium Doctum) HBO- propedeuse of HBO-bachelor Mediastudies Universiteit van Amsterdam 3 Uitval: gestopt met of zonder propedeuse. Cijfers zijn per jaar, niet cumulatief. Gekeken is naar het 'laatste jaar inschrijving' 8

9 Turfdraagsterpad XT Amsterdam Aanmeldingen Jaar Aantal aanmeldingen (= intakes) 2009/ / / / / Algemene kenmerken van de studenten binnen deze opleiding Leefijd (op moment van intake?) Datum instroom Gemiddeld Propedeuserendement Man/vrouw verdeling 45% jongens, 55% meisjes. Leeftijd - Gemiddeld ongeveer 19 jaar (schatting) Nationaliteit - Voornamelijk Nederlandse aanmelders. Taal - De opleiding is in het Nederlands. Studenten spreken Nederlands. Vooropleiding - Voornamelijk VWO en HBO(-propedeuse) Motivatie - Hoewel Media en cultuur studenten aantrekt met een passie voor één van de bestudeerde media (film, televisie of nieuwe (digitale) media), spreekt uit de motivatie van veel nieuwe studenten een algemener beeld, namelijk dat zij a) cultuur willen bestuderen en b) dat zij menen dat de (audiovisuele/digitale media) media de dominante culturele uitdrukkingsvormen zijn in de samenleving van vandaag. De meeste nieuwe eerstejaars kunnen zich bij onderzoek vanuit een geesteswetenschappelijk perspectief naar deze media echter nauwelijks een voorstelling maken. Eerder denkt men aan de sociaalwetenschappelijke vragen die bij Communicatiewetenschap (CW) thuis horen ( het effect van ). CW is voor veel studenten Media en cultuur echter minder interessant vanwege haar brede karakter en mogelijk ook vanwege haar beroep op wiskundige vaardigheden. Voor veel nieuwe studenten brengt het behalen van een VWOdiploma de opdracht met zich mee de universiteit te verkiezen boven HBO, ongeacht hun beeld van de eigen leerstijl of behoefte aan praktijkonderwijs. Een verwarring tussen een academische opleiding als Media en cultuur en vakopleidingen als die van de Filmacademie, is echter zeldzaam. Wel parkeren sommige studenten zichzelf bij Media en cultuur tot ze toelating krijgen tot een HBOopleiding met een toets op talent aan de poort (zoals de Filmacademie). Bij het beroepsperspectief van Media en cultuur denkt men vooral aan journalistieke beroepen. Sommigen associëren het beroepsveld met dynamiek, hedendaags-zijn en in een enkel geval ook met glitz en glamour. Gemiddelde leeftijd: Gemiddeld ongeveer 19 jaar (schatting) September Gemiddeld rendement per jaar in punten (exclusief no-show en exclusief gestopt met of zonder propedeuse): Punten na een jaar Punten na 2 jaar Punten na 3 jaar 2009/2010 n/a n/a n/a n/a Percentage met 60 EC na 1 jaar 9

10 2008/ n/a n/a 47 % 2007/ n/a 27 % 2006/ % 2005/ % Gemiddeld percentage uitvallers Hier vermelde inschrijvingen: (x) - no-show: (y) = z (100%). Uitval: omzwaaiers + uitschrijvers. Specifieke risicogroepen Bijzonderheden Aantal inschrijvingen Uitval na een jaar Uitval na 2 jaar (cumulatief) Uitval na 3 jaar (cumulatief 2009/ n/a n/a na/ 2008/ (39%) n/a n/a 2007/ (38%) 115 (45%) n/a 2006/ (37%) 101 (43%) 111 (47%) 2005/ (42%) 164 (50%) 173 (53%) Aangenomen wordt dat studenten een groter risico lopen de studie niet succesvol te doorlopen wanneer zij een van de volgende kenmerken hebben: een gemiddeld eindexamencijfer lager dan een 6,5 slecht voorgelicht over doel en inhoud van de opleiding Geen beperkte tijd voor de studie (door nevenactiviteiten of te weinig ingeplande tijd voor de studie) twee studies volgen andere opleidingen in het HO gevolgd en deze niet hebben afgerond een HBO achtergrond hebben 10

11 Deel 2: Redeneerketen Doel: inzicht geven in de vooronderstellingen met betrekking tot de manier waarop de gesprekken zullen leiden tot het gewenste resultaat. In dit hoofdstuk maken we expliciet welke problemende opleidingen willen aanpakken en waardoor deze problemen worden veroorzaakt. In het arrangement voor Studiekeuzegesprekken dat we in het project gebruiken organiseren de opleidingen bepaalde activiteiten (Interventies), waarvan zij veronderstellen dat ze tot een bepaald resultaat zullen leiden (Outcome) omdat ze bepaalde processen in gang zetten (Mechanismen). De redeneerketen dient dus uit de volgende elementen te bestaan: Onderzoeksmodel Op basis van de ingediende projectvoorstellen en een literatuurstudie is een model ontwikkeld dat de relaties weergeeft tussen de interventies, studie-uitval en de methode van resultaatevaluatie. Tijdens het project zullen alle deelnemende instellingen proberen om bij het expliciet maken van de redeneerketens gebruik te maken van dit gemeenschappelijk onderzoeksmodel. 11

12 Doel interventies Faalangst wegnemen Motiveren Deficiënties inventariseren Doorverwijzen Informatie Leren kiezen Adviseren Binden Verantwoor verstrekken delijk maken Onderzoeksmodel Gebaseerd op: ROA, 2005 Persoonlijkheids 2) / studenten kenmerken Beeld van zichzelf Motivatie Bijscholen Persoonlijke / vakmatige competenties BSA / SLB Kwaliteit informatie Binding Beeld van opleiding/ beroep Kwaliteit studiekeuze Studieuitval Kenmerken opleiding 1) Resultaatevaluatie 1) Bekendheid van het beroep Imago van het beroep 2) Beeldvormingscapaciteiten Discount rate Locus of control Zelfvertrouwen Anxiety Risico aversie Cognitieve vaardigheden Bijdrage aan kwaliteit van de beslissing (oordeel student / studiestaker / niet inschrijver /gespreks voerder ) Kwaliteit / studeerbaar heid opleiding Uitval 1 e jaar / 2 e jaar Behaalde EC s Pre advies # uitschrijvers /omzwaaiers 2.1 Bèta-gamma Diagnose en referenties: 1. Problematiek De bachelor Bèta-gamma trekt gemotiveerde studenten met een brede interesse. Maar een (flink) deel van deze studenten heeft ook moeite met het maken van de juiste studiekeuze. Dit speelt bij het kiezen van de bachelor, binnen de bachelor voor het kiezen van de major en na de bachelor voor het kiezen van een master. Omdat de bachelor Bèta-gamma een onconventionele studie is waarvan het niet makkelijk is om snel een beeld te krijgen van de structuur van de opleiding, de keuzemogelijkheden binnen en na de bachelor is een gedegen voorbereiding van de kant van de student belangrijk voor het doen van een juiste studiekeuze. Dit is een van de redenen waarom een intakeprocedure is ingevoerd. Daarnaast verwachten we van studenten een bepaalde houding ten opzichte van samenwerken, gedisciplineerd studeren en het volgen van maatschappelijke ontwikkelingen. Als de competenties of interesses van de student hier niet bij aansluiten dan wordt het afronden van de bachelor erg lastig. 2. Voorkomen studieuitval door goede voorlichting over de opleiding De student moet vooraf nadenken over zijn studiemotivatie en de vraag of deze aansluit bij de opleiding. Bovendien geeft het de student in het gesprek de kans om specifieke vragen te stellen over de opleiding. Typische vragen die in zo n gesprek naar voren komen zijn:de verhouding tussen bèta- en gamma onderdelen in de studie, 12

13 de studeerbaarheid van het programma, de aansluiting met de majoren en de mogelijkheden na de major (en daaraan gekoppeld: de status van de bachelor Bètagamma). Tags: informatie verstrekken, zelfinzicht geven, leren kiezen, verwachtingen uitspreken 3. Inzicht in de eigen kwaliteiten Naast een duidelijk beeld van de opleiding is het belangrijk dat de student inzicht heeft in zijn/haar eigen kwaliteiten. De intake dwingt de student zich tevens te verdiepen in zijn kwaliteiten en interesses. Expliciet wordt gevraagd naar vaardigheid in de bèta vakken, aantoonbare brede interesse, discipline en eventuele spelende keuzeproblematiek. In het gesprek wordt de student een spiegel voor gehouden en wordt er enige mate van zelfreflectie van de student verwacht, iets wat ook een aandachtspunt is binnen de opleiding. Natuurlijk is het doel van deze extra inspanning van student en opleiding tijdens het keuzeproces een verminderde studieuitval tijdens het eerste jaar. De onderliggende aanname is dat een aantal studenten uitvalt door een verkeerde verwachting van de opleiding, een gebrek aan inzicht in eigen kwaliteiten of een onduidelijke motivatie. Tags: zelfinzicht geven, leren kiezen, verwachtingen uitspreken 4. Start intensieve begeleiding Naast het bereiken van een goede studiekeuze zorgt de intakeprocedure ervoor dat studenten serieus genomen worden vanaf het eerste moment. Dit voelen en waarderen studenten. Dit zetten we voort in de rest van de studie door het voeren van studiebegeleidingsgesprekken (in het eerste, tweede, derde en vijfde semester) en het intensief evalueren van het onderwijs met de studenten (zie interventies). Tags: binden, motiveren Interventies: 1. Wat vooraf gaat Wanneer een student wil komen studeren bij de Bachelor Bèta-gamma kan hij zich inschrijven via Studielink. Daar vindt de student een extra verplichting voor de aanmelding bij de studie: het intakegesprek. De student wordt gevraagd om het secretariaat van het IIS te benaderen voor een intake-afspraak. Als de afspraak is gemaakt krijgt de student een intakeformulier toegestuurd, dat hij/zij twee dagen voor het gesprek terug moet sturen per of post. Het gesprek met een medewerker van de bachelor vindt alleen plaats als het formulier is ontvangen en volledig ingevuld. In het formulier wordt de student gevraagd om toe te lichten waarom hij/zij wil komen studeren, welke andere studies hij/zij heeft overwogen, maar ook welke ervaring een belangrijk leermoment is geweest of welke maatschappelijke problemen op dit moment spelen volgens de student. Ten slotte schrijft de student een essay waarin een probleem centraal staat dat een interdisciplinaire aanpak verdient. In het gesprek wordt teruggekomen op de informatie die de student in het formulier heeft verstrekt. Sociaal wenselijk antwoorden is mogelijk, maar er wordt benadrukt dat de intake weliswaar verplicht is, maar niet bindend en vooral bedoeld om tot een goede match tussen student en opleiding te komen. Tags: zelfinzicht geven, motivatie 2. Beeld vormen van de eigen kwaliteiten Voor een gedegen voorbereiding vragen we studenten middels het intakeformulier na te denken over hun eigen kwaliteiten en interesses. We vragen bijvoorbeeld naar hun favoriete vakken, hun studiehouding, samenwerkingscapaciteiten, wetenschappelijke interesses (welke majoren overweeg je? Welke wetenschapper, wetenschappelijke 13

14 theorie spreekt je aan?). Tags: zelfinzicht geven, leren kiezen, reflectie stimuleren, verwachtingen uitspreken 3. Beeld vormen van de opleiding Bovendien laten we studenten een beeld vormen van de opleiding door ze een essayopdracht te geven waarin ze een eigen gekozen onderwerp moeten toelichten vanuit verschillende disciplines. *Zie bijlage 1- Intakeformulier Bèta-gamma Tags: informatie verstrekken 4. Interesse tonen in de student voor een betere binding Omdat we als opleiding de overtuiging hebben dat studenten het best gedijen in een omgeving met veel persoonlijke begeleiding gebruiken we de intake als start van die begeleiding. In de intake zitten een aantal vragen waarbij de student iets moet laten zien van zichzelf. Hierop wordt met de student in de intake gereflecteerd. Zo wordt studenten gevraagd naar een belangrijke leerervaring, hobby s en interesses, hun visie op bestaande maatschappelijke problemen en geeft het essay een beeld van hun interesse en (schrijf)kwaliteiten. Tags: binden, zelfinzicht geven 5. Studiebegeleidingsgesprekken De studiebegeleidingsgesprekken vinden plaats in november en april van het eerste studiejaar en hebben betrekking op de overgang VWO-universiteit en de keuze voor de majoren. De gesprekken worden gevoerd door tutoren. Outcome: Door aankomend student een beter beeld van studie te geven en te laten reflecteren op eigen motivatie, mogelijkheden en ambities wordt uitval op basis van deze factoren geminimaliseerd. Start communityvorming door persoonlijk gesprek met docent van de opleiding: student voelt zich gezien en deel van de opleiding. Studenten die niet uitvallen studeren sneller ( er worden meer studiepunten in het eerstejaar behaald) Mechanismen: Scholieren die niet gemotiveerd zijn voor een studie in het hoger onderwijs zullen niet de moeite nemen om een afspraak te maken voor een persoonlijk intake gesprek dat ze moeten voorbereiden middels een uitgebreid intakeformulier. Door studenten al voor de start van de opleiding inzicht te geven in de inhoud, opbouw, programmering en verwachtingen zal de student beter voorbereid aan de studie beginnen, waardoor er minder kans is op grote verrassingen en daarmee minder kans op uitval. Aanmelders uit de risicogroepen (lage eindexamencijfers voor bètavakken en reeds andere opleiding in het HO gevolgd) kunnen hun verwachtingen en studiegedrag aanpassen. In het gesprek met een student uit deze risiscogroepen wordt stilgestaan bij de mogelijke problemen. Een student met lage cijfers voor de bètavakken krijgt altijd een twijfel advies. De student wordt er zo bewust van gemaakt dat hij het moeilijk kan krijgen bij de bètavakken binnen de opleiding. Maar studenten kunnen ook een twijfel krijgen wanneer zij weinig maatschappelijk of vooral monodisciplinair geïnteresseerd zijn of in het gesprek weinig interesse voor wetenschap aan de dag leggen. 14

15 Zie voor een grafische uitwerking bijlage Psychologie Diagnose en referenties: Interventies: Voor zowel de student als de opleiding is het voordelig als de student voldoende EC haalt in de propedeuse (in ieder geval meer dan 40 EC). Studenten die in de propedeuse een gering aantal EC halen (30-40 EC) doen het later in de opleiding ook slecht en vallen vaak alsnog af (studenten met minder dan 30 EC vallen sowieso af doordat de opleiding Psychologie een bindend studieadvies hanteert). Het is moeilijk te voorspellen welke aankomende student voldoende EC zal gaan halen. Er zijn een paar predictoren waarvan we wel weten dat zij een positief effect hebben op studiesucces, maar binnen de groep die aan deze predictoren voldoet is nog een grote variatie in studiesucces. Voor de opleiding Psychologie zijn de volgende predictoren voor studiesucces bekend: 1) De student moet wiskunde op VWO niveau hebben. 2) De student moet voldoende tijd beschikbaar hebben voor de studie en 3) De studenten die een goede voorlichting genoten hebben doen het beter dan hun collega s die weinig tot geen voorlichting gevolgd hebben. 4) Daarnaast is voor studenten die biologie op eindexamenniveau hebben (VWO of HAVO) het vak psychofysiologie geen struikelblok; voor overige studenten wel. 5) Verder is bekend dat studenten die een goede binding hebben met de universiteit het beter doen dan de studenten die deze binding niet ervaren. De predictoren 1, 3 en 4 zijn duidelijk geworden uit eerdere intake rondes en het bijhouden van studiegegevens. Predictoren 2 en 5 zijn bekend uit onderwijskundig onderzoek. 0. Wat vooraf gaat Alle aankomend studenten die zijn ingeloot ontvangen van de afdeling psychologie een uitnodiging per brief en om de digitale intakevragenlijst in te vullen. Dit verschaft de opleiding de nodige informatie om het intakeproces te starten. Door deze vragenlijst in te vullen schrijven de studenten zich in bij de afdeling psychologie. Aankomend studenten die niet aan dit verzoek voldoen krijgen eerst een herinnering per mail toegestuurd van de intakecoördinator. Als een reactie dan nog steeds uitblijft worden zij opgebeld door de intakecoördinator. De aankomend student vult dan alsnog de vragenlijst in, of er blijkt dat de aankomend student niet meer van plan is psychologie te studeren. Er wordt dan verzocht hun plaatsingsbewijs terug te sturen naar de IBG om zo hun plek officeel op te geven en vrij te maken voor een nieuwe gegadigde. 1. Online intake voor opbouw van een risicoprofiel en de eerste binding Na de eerste inschrijving volgt er een intake waarin de aankomend studenten verschillende vragen gesteld worden, met name op de eerste vier van bovenstaande punten. De intake zelf is belangrijk voor de eerste binding met de afdeling. Ook wordt er zo een dossier van de studenten aangemaakt. Tags: binden 2. Studiekeuzegesprekken Aankomend studenten die risicovol scoren op de bovenstaande punten worden uitgenodigd op een gesprek. In dit (telefonische) studiekeuzegesprek wordt waar nodig het beeld over de opleiding die de studenten hebben bijgeschaafd met praktische informatie en worden zij geadviseerd in het maken van een goede studiekeuze. Het studiekeuzegesprek is vaak kort en direct ter zake. (Een uitgebreide opvolging vindt wel plaats in de rest van het jaar [zie de volgende alinea s]) 15

16 Tags: inf.ormatie verstrekken, leren kiezen, zelfinzicht geven, reflectie stimuleren. 3. Zomerstoomcursus wiskunde en tentamen voorbereidende statistiek Studenten die geen wiskunde op VWO eindexamenniveau hebben worden uitgenodigd voor een zomerstoomcursus wiskunde en een afsluitende toets. Deze toets kan ook als zelfstudietoets zonder de cursus gedaan worden en geeft hen vrijstelling op de wiskunde-eis die de opleiding hanteert. Na deze zomertoets kan in de eerste week van het collegejaar nog een tentamen voorbereidende statistiek gedaan worden. Wanneer er geen voldoende voor de voorbereidende toets of het tentamen gehaald wordt, wordt de student uitgesloten voor al het onderwijs waar wiskunde voorkennis nodig voor is (VRT-1, statistiek, MvO1). Wanneer deze vakken niet gevolgd worden is het risico op een bindend negatief studieadvies zeer groot. In het begin van het tweede semester is de eerstvolgende mogelijkheid weer een wiskundetoets te doen, deze toets volgt ook op een cursus die aangeboden wordt door de opleiding. Als deze toets met een voldoende afgesloten wordt mag de student weer aan alle vakken meedoen, maar het wordt ten sterkste afgeraden om met een wiskundedeficiëntie Psychologie te gaan studeren aangezien het risico op een BSA erg hoog blijft. Ook mensen die van plan zijn het volgende studiejaar Psychologie te gaan studeren kunnen zich inschrijven voor de lentecursus en/of toets in het tweede semester, zij hoeven niet te wachten tot de zomer. Het is uiteraard niet bekend hoeveel studenten niet beginnen met de opleiding omdat zij niet voldoen aan de wiskunde-eis. De wiskundetoets wordt 4x per jaar aangeboden (in maart, juni, augustus en 1 of 2 september). In maart doen er ca 20 deelnemers mee waarvan maar een klein aantal slaagt; in juni zijn er meestal 50 deelnemers waarvan de helft slaagt. In augustus zijn er rond de 60 deelnemers waarvan doorgaans ruim de helft slaagt. Met de toets van begin september doen ca 20 studenten mee (voornamelijk deeltijdstudenten); voor deze toets slaagt doorgaans maar een klein percentage. De zomertoetsen worden het meest serieus gemaakt, de lentetoets is in zekere zin een probeertoets en met de toets van begin september doen die (aankomende) studenten mee die alle andere opties geen voldoende hebben kunnen halen. Van de voltijdstudenten die zonder wiskunde toch beginnen met de opleiding (dat zijn er hooguit twee per jaar) heeft er nog nooit een de opleiding afgemaakt. Tags: Ontbrekende competenties inventariseren 4. Bijspijkercolleges biologie Studenten die geen biologie op eindexamenniveau hebben (HAVO of VWO) hebben worden voorgelicht over het belang van kennis van de biologie voor psychologen en worden verplicht zeven bijspijkercolleges te volgen. Deze colleges worden gegeven voorafgaand aan de zeven eerste psychofysiologiecolleges. Als studenten niet aan deze verplichting voldoen zijn daar geen consequenties aan verbonden. Tags: Bijspijkeren 5. Studiebegeleidinggesprekken Later in het jaar worden er drie studiebegeleidinggesprekken gevoerd (november, januari en maart). In deze gesprekken is de studievoortgang van de student het onderwerp. De student wordt aangemoedigd als het goed gaat en gewezen op honourstrajecten (als het heel goed gaat). Wanneer de student niet goed gaat wordt er gesproken over de motivatie, tijdsbesteding en toekomstplannen van de student. Er wordt waar nodig doorverwezen naar studievaardigheidstrainingen en/of gesprekken met de studieadviseurs. Daarnaast wordt er gewaarschuwd voor 16

17 het BSA dat de studie Psychologie hanteert. De bedoeling van deze gesprekken is de binding met de universiteit verhogen en risicostudenten (verder) herkennen en hen verantwoordelijk maken voor het eigen leerproces, hen (verder) motiveren en waar nodig door te verwijzen naar bijscholingen. Tags: Motiveren, doorverwijzen, binden, verantwoordelijk maken, honours, SLB 6. Pre-advies Daarnaast hanteert de opleiding (zoals al eerder genoemd) een bindend studieadvies (BSA) en een pre-advies. Na het eerste semester krijgt de student een brief met een overzicht van de tot dan toe behaalde punten en een advies gebaseerd op dat aantal punten. De tutor van de student schrijft er een persoonlijke boodschap onder. Er worden 6 categorieën gehanteerd: 1) slecht: 0 ec behaald, 2) zwak: 1-10 EC, 3) matig EC, 4) redelijk EC, 5) goed: EC, 6) heel goed: 25 EC. De studenten die geen tentamens hebben gehaald krijgen ook in december al een brief met het advies om met hun studie te stoppen of hun studiegedrag drastisch te veranderen en worden gewezen op de consequenties en mogelijkheid om voor 1 februari te stoppen (zonder BSA). Er wordt in die brief verteld dat de eerste tentamens een hoge voorspellende waarde hebben en er wordt doorverwezen naar de studieadviseur. Deze boodschap wordt in januari herhaald. De studenten die zwak scoren worden ook gewaarschuwd voor het BSA en zij worden gewaarschuwd niet teveel hoop te vestigen op de herkansingen (meer dan twee herkansingen worden over het algemeen niet gehaald). De brief die de matige studenten krijgen is iets minder zwaar, maar ook zij worden voor het BSA gewaarschuwd en zij worden gewaarschuwd hun achterstand niet verder op te laten lopen. De studenten die redelijk scoren, worden gewaarschuwd om hun achterstand niet verder te laten oplopen en hen wordt het belang van je propedeuse in 1 jaar halen benadrukt. De goede studenten worden gecomplimenteerd met hun resultaat en hen wordt alvast wat verteld over de planning van het tweede jaar die verschilt afhankelijk van het aantal gehaalde punten in het eerste jaar (minimaal 55 EC is voor veel tweedejaars vakken een ingangseis). De studenten die alles hebben gehaald worden uiteraard ook gecomplimenteerd met hun resultaten, zij krijgen ook informatie over het tweede jaar en zij worden gewezen op het belang van het goede tempo vasthouden ivm ingangseisen van selectieve masters. In maart na het tentamen Statistiek wordt een de groep studenten die tussen 0-17 EC gehaald heeft uitgenodigd op voorgestelde datum en tijd bij de studieadviseur voor een gesprek. Deze groep wordt nog eens extra gewezen op wat de consequenties zijn als ze hun studiegedrag niet gaan veranderen. Ook wordt gekeken wat er nog mogelijk is, gewezen op studievaardigheidstrainingen bij de UvA en allerhande mogelijke tips om ze aan het studeren te krijgen. Na het tentamen Persoonlijkheidsleer en Ontwikkelingspsychologie worden wederom studenten die slecht blijven scoren uitgenodigd. Tags: adviseren, doorverwijzen 7. Bindend Studieadvies In juli krijgen de studenten met minder dan 30ec een brief met daarin de mededeling dat zij een negatief bindend studieadvies krijgen. Deze brief wordt nog voor de herkansingen verstuurd, het kan zijn dat de studenten toch meer dan 30 ec zullen halen, in de brief wordt hen verteld dat als zij tussen de ec halen zij een brief naar de examencommissie zullen moeten sturen. Wanneer na de herkansingen blijkt dat zij daadwerkelijk tot deze categorie behoren worden zij hiertoe nogmaals uitgenodigd (daarover hieronder meer). In deze brief staat ook 17

18 dat wanneer er sprake was van speciale omstandigheden zij uitzondering op de BSA kunnen aanvragen bij de examencommissie. Er volgt dan altijd een gesprek, het kan zijn dat de uitzondering toegepast wordt, maar dan moet er wel aan enkele voorwaarden voldaan zijn. Deze voorwaarden staan in de examenregeling. De hoorzittingen vinden plaats na de laatste herkansingen. Na de herkansingen in de zomer (half augustus) krijgen de studenten die tussen de ec hebben gehaald een brief van de examencommissie waarin zij uitgenodigd worden (verplicht) om een studieplan te schrijven en op te sturen naar de examencommissie. In het plan moet een analyse staan wat mis is gegaan, een realistisch plan om het op te lossen, een planning voor de komende studietijd en een deadline die de student zichzelf geeft waarop het studiegedrag in positieve zin aangepast moet zijn. De examencommissie bespreekt dit plan met de student. Wanneer de student na de herkansingen minder dan 30 EC gehaald heeft en niet gebruik heeft gemaakt van de mogelijkheid gehoord te worden door de examencommissie krijgen zij een definitief negatief bindend studieadvies. Als zij wel gebruik hebben gemaakt van de mogelijkheid gehoord te worden door de examencommissie krijgen zij na de hoorzitting bericht over de definitieve uitslag. Tags: BSA Outcome: Door bij iedereen een intakevragenlijst af te nemen creëren we meer binding met studenten om zo de uitval zo laag mogelijk te houden. Door de intake af te nemen kunnen wij risicoprofielen herkennen en waar nodig verwachtingen over de studie bijstellen en waar nodig aanvullend onderwijs aan te bieden met het doel studenten beter te laten studeren (meer ec halen). Met de studiebegeleidinggesprekken wordt de binding met de studie verhoogd en zo de uitval verlaagd. Daarnaast worden waar nodig studenten doorverwezen naar bijscholingstrajecten om hen beter te laten studeren (meer ec halen). Met het pre-advies krijgen studenten duidelijke feedback over hun resultaten en studenten die het eerste semester weinig tot geen ec hebben gehaald zullen hierdoor sneller uitvallen. Met het bindend studie-advies worden studenten gedwongen boven een bepaalde drempel te komen (meer ec halen) en de studenten die niet geschikt zijn voor de studie vallen verplicht af na een jaar (snellere uitval). Mechanismen: Het invullen van de intakevragenlijst zorgt voor een hogere binding met de afdeling. De ingevulde intakevragenlijsten geven de afdeling informatie over mogelijke risicoprofielen waardoor waar nodig de verwachtingen van studenten bijgestuurd kunnen worden of deficiënties bij studenten weggewerkt kunnen worden. De studiebegeleidinggesprekken zorgen voor een verhoogde binding met de afdeling en geven de student feedback over zijn/haar functioneren. Waar nodig wordt in deze gesprekken bijscholing aangeboden. Het pre-advies geeft de student duidelijke feedback over zijn/haar functioneren en de gevolgen die dat heeft voor de verdere verloop van de studie. Het bindend studieadvies dwingt studenten boven een bepaalde drempel te presteren en zorgt ervoor dat de studenten die het niveau niet aankunnen afvallen en niet tegen beter weten in toch doorgaan. 18

19 Zie voor een grafische uitwerking bijlage Media en cultuur Diagnose en referenties: Media en cultuur kan zich verheugen in een grote belangstelling onder aankomende studenten (ca. 350 eerstejaars). Zij zijn geïnteresseerd in (macht van) de media of voelen zich als liefhebber speciaal verbonden met één van de audiovisuele/digitale media (denk bijvoorbeeld aan de echte filmfan). Helaas is het voor velen van hen moeilijk zich een concrete voorstelling van geesteswetenschappelijke bestudering van media te maken. De media staan immers in geen enkel middelbare-schoolvak centraal. En dominante beelden van wetenschappelijk onderzoek zijn vooral die met een sociaalwetenschappelijk of een bètaperspectief. Mediastudies hebben bovendien nog niet de maatschappelijke zichtbaarheid, laat staan de status van andere geesteswetenschappelijke disciplines, zoals Geschiedenis, Kunstgeschiedenis of de bestudering van een vreemde taal of cultuur. Daarom kunnen scholieren bijvoorbeeld ook geen bekende beoefenaar van Mediastudies voor ogen halen, zoals Henk van Os dat is voor Kunstgeschiedenis, of Maarten van Rossem voor Geschiedenis. Ondanks een myriade van voorlichtingsactiviteiten voor scholieren, waaronder proefcolleges en webklassen, is de praktijk dan ook dat studenten in de propedeuse een bepaalde periode nodig hebben om te ontdekken hoe de media geesteswetenschappelijk bestudeerd kunnen worden. Naast de moeilijkheid dat de echte kennismaking met de discipline enige tijd vraagt aan het begin en niet voorafgaand aan de studie, kampt Media en cultuur, net als de meeste andere geesteswetenschappelijke opleidingen, bij sommige studenten met een imago van laagdrempeligheid omdat zij niet verbonden is met bèta- of economie-profielen. Daar komt voor Media en cultuur bij dat het vermoeden bestaat dat sommige studenten in spe de lage maatschappelijke status en het eenvoudige instapniveau van de audiovisuele/digitale media op één lijn stellen met de mate van complexiteit van de bestudering ervan. Dit alles kan er toe leiden dat de opleiding gezien wordt als een haven voor studenten die minder getalenteerd zijn voor een academische opleiding of studenten die leergedrag vertonen dat hen al eerder kwetsbaar heeft gemaakt voor studievertraging en zelfs -uitval. Tegen deze achtergrond is mede gebaseerd op ervaringen bij vroegere eerstejaars intakes van Psychologie (UvA) een aantal predictoren verondersteld: 1) De student moet meer dan een 6,5 gemiddeld hebben op het centraal schriftelijk eindexamen. 2) De student moet voldoende tijd beschikbaar hebben voor de studie. 3) De student moet niet een tweede studie doen. 4) De studenten die een goede voorlichting genoten hebben doen het beter dan hun collega s die weinig tot geen voorlichting gevolgd hebben. 5) De student moet niet uitsluitend een HBO-propedeuse vooropleiding hebben. 6) Studenten met een afgeronde HBO-vooropleiding kunnen aanpassingsproblemen krijgen vanwege een HBO-leerstijl 7) De student moet niet een andere HO-opleiding gevolgd hebben zonder die te hebben afgerond. 8) Verder is bekend dat studenten die een goede binding hebben met de universiteit het beter doen dan de studenten die deze binding niet ervaren. Verondersteld wordt dat de predictoren vooral betekenis hebben in bepaalde combinaties, zoals: niet goed voorgelicht zijn èn een eerdere HO-opleiding niet afgemaakt hebben. 1. Voorkomen studieuitval door goede voorlichting over de opleiding en 19

20 tutoraatsbegeleiding in de opleiding Een goed beeld van de opleiding is voor de student cruciaal om te weten of de match tussen de opleiding en hemzelf voldoende is. Tags: informatie verstrekken 2. Voorkomen studieuitval door een handelingsperspectief te krijgen als het leergedrag niet goed is Een goed beeld van het eigen leergedrag is voor de student eveneens van belang om te weten aan welk gedrag nog gewerkt kan worden (zie de voorafgaande predictoren). Tags: zelfinzicht geven, reflectie stimuleren 3. Voorkomen studieuitval door sociale binding en intensieve begeleiding Naast het bereiken van een goede studiekeuze zorgt de intakeprocedure ervoor dat studenten serieus genomen worden vanaf het eerste moment. Dit voelen en waarderen studenten. Dit zet de opleiding voort in de eerste helft van de propedeuse door het voeren van tutoraatsgesprekken en het intensief evalueren van het onderwijs met de studenten (zie interventies). Tags: binden 4. Versnellen studieuitval door extensieve begeleiding Voor studenten die in het eerste semester ondanks waarschuwingen en adviezen verkeerd studiegedrag niet aanpassen, is het van belang dit voelbaar te maken. Dit wordt bereikt door een scheiding van studenten in een groepsindeling naar intensief en extensief onderwijs na het eerste semester van de propedeuse (zie interventies). Tags: verantwoordelijk maken Interventies: 1. Online intake voor opbouw van een risicoprofiel en de eerste binding Na de eerste inschrijving en de herexamens volgt er een online intake (Pontifex) waarin de aankomend studenten verschillende vragen gesteld worden, met name op de eerste zeven van bovenstaande punten 4. Het systeem geeft op basis van de indicatoren die door de opleiding zijn ingesteld een eerste classificatie ( Intake OK, Pas op, Op gesprek ), waarna de propedeusecoördinator dit handmatig controleert en definitief maakt. Het intakeformulier zelf is belangrijk voor de eerste binding met de opleiding. Ook wordt er zo een dossier van de studenten aangemaakt. Tags: informatie verstrekken, binden 2. Studiekeuzegesprekken Aankomend studenten die risicovol scoren op de bovenstaande punten worden uitgenodigd op een gesprek. In werd 23% van de instroom hiervoor uitgenodigd. In dit studiekeuzegesprek wordt waar nodig het beeld over de opleiding dat de studenten hebben bijgeschaafd, worden zij geadviseerd in het maken van een goede studiekeuze en komt mogelijk ook bepaald studiegedrag aan de orde. Soms heeft een student een verkeerd beeld van de opleiding. Als het binnen het bestek van het gesprek past, worden misverstanden weggenomen, bijvoorbeeld dat de opleiding Media en cultuur je ook films en televisieprogramma s leert maken. Vaak echter wordt de weg gewezen naar de online studiegids en wordt gesuggereerd een afspraak te maken met de 4 Zie bijlage 1c 20