De creatieve beroepen en de activering van het zoekgedrag naar werk Informatie en tips

Transcriptie

1 De creatieve beroepen en de activering van het zoekgedrag naar werk Informatie en tips Het contact met de facilitatoren van de RVA die moeten nagaan of de kunstenaars en creatieve professionals naar werk zoeken, loopt soms wel eens stroef. De reden daarvoor? Waarschijnlijk wederzijds onbegrip en een gebrek aan kennis. In dit document leggen we de controleprocedure uit en geven we je enkele tips om deze gesprekken zo goed mogelijk te laten verlopen. INLEIDING In dit document leggen we het mechanisme uit van het actief zoekgedrag naar werk en hoe de controles gebeuren. Daarnaast geven we enkele tips die moeten helpen om je zo goed mogelijk voor te bereiden op een gesprek. Inhoud 1) Algemene context 2) Algemene aspecten van de Activering van het zoekgedrag naar werk a. Categorie werklozen b. Verplichtingen c. Evaluatie d. Opvolgingsprocedure e. Actieplan 3) Kenmerken van de creatieve beroepen 4) Raad en tips 1

2 1) Algemene context De Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) is een federale administratie die verantwoordelijk is voor de uitvoering van het werkloosheidsreglement en de controle van de werklozen. Daarvoor baseert de RVA zich op De activering van het zoekgedrag naar werk waarin alle procedures vastgelegd zijn. Eerst en vooral moeten we een onderscheid maken tussen de controlebevoegdheden van de RVA en de begeleidingsbevoegdheden van de gewestelijke agentschappen (Actiris in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, de VDAB in Vlaanderen, Forem in Wallonië en ADG en Duitstalig België). In theorie wisselen de gewestelijke diensten voor arbeidsbemiddeling en de RVA informatie uit waardoor beide instanties op de hoogte zijn van elkaars stappen. Om onbegrip tijdens de controlegesprekken te voorkomen, is het goed om te weten hoe het activeringsplan in elkaar steekt en rekening te houden met de typische situaties waarmee de facilitatoren (= de controleurs die je oproepen) geconfronteerd worden. 2) DE ALGEMENE ASPECTEN VAN HET ACTIVERINGSPLAN Het plan heeft een dubbele bedoeling: controleren of de werkzoekenden effectief naar werk zoeken en deze zoektocht ondersteunen. a) Categorieën werklozen De algemene benaming werkloze omvat eigenlijk twee verschillende groepen: de volledig uitkeringsgerechtigde werklozen (VUW) en de ontvangers van inschakelingsuitkeringen. Aangezien het activeringsplan voor elke groep in andere procedures voorziet, is het belangrijk dat je weet onder welke categorie je valt. De volledig uitkeringsgerechtigde werklozen (werkloosheid op basis van arbeid) 1 Om volledig uitkeringsgerechtigd te zijn, moet je tijdens een gegeven periode een bepaald aantal dagen gewerkt hebben. Het juiste aantal hangt af van je leeftijd. Ben je jonger dan 36 jaar? Dan moet je in een periode van 21 maanden het equivalent van een volledig jaar voltijds gewerkt hebben (312 dagen). De werkloosheidskeringen dalen 2 na verloop van tijd maar zijn niet in de tijd beperkt. De inschakelingsuitkeringen (werkloosheid op basis van studies) 3 De inschakelingsuitkeringen worden toegekend aan personen die niet voldoende gewerkt hebben om volledig uitkeringsgerechtigde werkloze te zijn en die hun 1 Indien je valt onder het neutraliteitsvoordeel in de werkloosheidsregelgeving (toepassing van het artikel van het Koninklijk Besluit van 25/11/91 dat de modaliteiten van het werkloosheidsreglement bepaalt) stelt de administratie je gelijk aan een volledig uitkeringsgerechtigde werkloze. Je wordt dus in die hoedanigheid opgeroepen voor de controles binnen het kader van het activeringsplan. De RVA zal je op geen enkele manier anders behandelen als je onder het neutraliteitsvoordeel valt: voor de RVA ben je binnen het kader van deze procedure een gewone werkloze. 2 Behalve voor de personen die genieten van een vrijstelling omwille van het neutraliteitsvoordeel in de werkloosheidsregelgeving. 3 Dit zijn de vroegere wachtuitkeringen. 2

3 beroepsinschakelingstijd doorlopen hebben. Deze periode zonder werkloosheidsuitkeringen duurt een jaar (op 01/01/2013). Deze uitkeringen zijn wel beperkt tot maximaal 36 maanden. b) Verplichtingen De ontvanger van een werkloosheidsuitkering moet aan vier voorwaarden voldoen: 1) Het moet gaan om onvrijwillige werkloosheid 4 2) De werkloze moet beschikbaar blijven voor de arbeidsmarkt 3) Hij moet actief meewerken met de begeleidingsinstanties (VDAB Actiris Forem ADG) en de controle-instelling (RVA). 4) Hij moet actief naar werk zoeken c) Evaluatie Tijdens de controle zal de facilitator dus deze vier criteria nagaan. Daarbij houdt hij rekening met de volgende elementen: 1) De leeftijd 2) Het opleidingsniveau / de competenties (je kan dus vragen rekening te houden met de sector!) 3) De gezinssituatie 4) De regio en de verplaatsingsmogelijkheden De werkloze moet in zijn zoektocht naar werk ingaan op elke arbeidsplaats die met zijn profiel overeenstemt (en eventueel aanvaarden). d) De opvolgingsprocedure De volledig uitkeringsgerechtigde werkloze Na 21 maanden werkloosheid wordt een eerste controlegesprek gehouden (als je jonger dan 25 jaar bent, is dat al na 15 maanden). Tijdens dit gesprek controleert de facilitator de inspanningen die je geleverd hebt tijdens de twaalf maanden voorafgaand aan dit gesprek. - Als de facilitator van oordeel is dat je inspanningen volstaan, wordt er ten vroegste 16 maanden later een tweede maal een eerste controlegesprek gehouden. 4 De werknemer heeft dus geen recht op werkloosheidsuitkeringen als hij vrijwillig ontslag nam, als hij ontslagen werd omwille van een zware fout of als hij een jobaanbod afsloeg dat past bij zijn profiel. 3

4 - Als de facilitator de inspanningen als onvoldoende beoordeelt, moet de werkloze concrete doelstellingen vooropstellen. Op basis hiervan wordt er een actieplan opgesteld dat facilitator en werkloze beiden moeten ondertekenen. Tijdens een tweede controlegesprek, vier maanden later, zal de facilitator nagaan of de werkloze zich aan het actieplan gehouden heeft. In het geval deze evaluatie positief verloopt, komt er na twaalf maanden opnieuw een eerste controlegesprek. Maar als de facilitator van oordeel is dat het actieplan niet nageleefd werd, kan hij op dat ogenblik al (beperkte) sancties opleggen (beperking of tijdelijke opschorting van de werkloosheidsuitkering). De werkloze moet dan opnieuw een (intensiever) actieplan ondertekenen. - Voor de evaluatie van het tweede actieplan wordt er een derde controlegesprek gehouden. Als de facilitator vindt dat het plan niet nageleefd werd, loopt de werkloze het risico om definitief zijn uitkering te verliezen. Als hij zijn verplichtingen wel nakwam, komt er opnieuw een eerste gesprek. Deze procedure wordt herhaald tot het ogenblik dat de werkloze een job gevonden heeft. De procedure voor volkomen uitkeringsgerechtigde werklozen kan als volgt weergegeven worden: 5 5 Uit de RVA-brochure FOCUS op activering van het zoekgedrag naar werk, RVA, Brussel

5 Ontvangers van inschakelingsuitkeringen Voor hen is de procedure eenvoudiger. Normaal gezien zijn er geen controlegesprekken en moet de werkloze om de zes maanden een controledossier indienen. Een controlegesprek wordt alleen gehouden als de werkloze daarom vraagt of als, op basis van het dossier, diens inspanningen onvoldoende bevonden worden. Als de inspanningen positief beoordeeld worden, volgt pas zes maanden na dit gesprek een nieuw controlegesprek. Maar als de evaluatie negatief is, worden de uitkeringen gedurende zes maanden geschorst. Deze procedure wordt herhaald tot de werkloze werk gevonden heeft of tot het einde van inschakelingsuitkeringen (na maximaal 36 maanden). e) Het actieplan Het actieplan is een contract tussen de werkzoekende en de RVA en wordt opgesteld na een negatieve evaluatie door de facilitator. Dit gebeurt binnen een vastgelegd kader: de facilitator kiest, afhankelijk van de evaluatie en de vastgestelde gebreken, een aantal te ondernemen acties uit een lijst. Enkele van deze acties zijn: X aantal spontane sollicitaties, het volgen van een of meerdere (erkende) opleidingen, zich inschrijven bij het plaatselijke werkgelegenheidsagentschap (PWA), X aantal sollicitaties op jobaanbiedingen, een nieuw CV en/of nieuwe motivatiebrief opstellen, het bijhouden van een agenda met alle initiatieven om werk te vinden, de zoektocht uitbreiden naar andere sectoren 3) KENMERKEN VAN DE CREATIEVE BEROEPEN De facilitatoren zijn opgeleid om gewone werklozen te begeleiden en te controleren en zijn dus niet gevormd om met artistieke carrières om te gaan. Dit zorgt vaak voor het nodige onbegrip tijdens de controlegesprekken. Het is daarom een goed idee om de typische kenmerken van deze sector tijdens het gesprek toe te lichten en uit te leggen waarom bepaalde criteria niet geschikt zijn om na te gaan of iemand werk zoekt. De kenmerken van het zoeken naar werk De manier waarop men naar werk zoekt binnen de creatieve sectoren, kan sterk verschillen van de gewone sectoren. Dit zijn de grootste verschillen: a) Eén werkgever vs. meerdere werkgevers: kunstenaars die een carrière uitbouwen, doen dit over het algemeen via een reeks opeenvolgende projecten (kunstwerken, prestaties, evenementen ). De opdrachtgevers worden op wettelijk vlak gelijkgesteld aan de werkgever, zelfs al zien de kunstenaars dit zelf niet zo. Creatieven werken dus in eerder nomadische werkomstandigheden. b) Langdurige werkgelegenheid vs. tijdelijke arbeid: creatieven zijn over het algemeen projectwerkers. Dit betekent dat ze (erg) korte prestaties leveren, iets wat schril afsteekt tegenover de klassieke sectoren waar zelfs een contract van bepaalde duur enkele maanden werkzekerheid biedt. Het tijdelijke en eenmalige aspect van de projecten vormt dus een intrinsiek onderdeel van de werkwijze binnen de creatieve sectoren. 5

6 c) CV en diploma s vs. reputaties: binnen de creatieve sectoren krijg je geen contract of bestelling door een CV of motivatiebrief op te sturen. Ook een (artistiek) diploma legt weinig gewicht in de schaal. Het enige dat echt telt, is de professionele reputatie op basis van aanbevelingen binnen het netwerk van de artiest. d) Gecentraliseerde jobaanbiedingen vs. aanbiedingen vanuit een netwerk: de werknemers uit klassieke sectoren hebben heel wat mogelijkheden om jobaanbiedingen te zoeken (internetsites, uitzendkantoren, Actiris/VDAB ). Voor creatieve professionals ligt dit anders: zij zijn aangewezen op hun netwerk. e) Enkel bezoldigde arbeid vs. deels onbezoldigde arbeid: een groot deel van de arbeid van creatieve professionals wordt nooit bezoldigd (repetities, creatieperiodes, promotie en distributie, networking, het uitwisselen van ervaringen met collega s uit dezelfde sector). Dit zijn allemaal essentiële aspecten om nieuwe projecten uit te werken en een carrière binnen de creatieve beroepen uit te bouwen. Deze onbezoldigde periodes zijn noodzakelijk om de carrière te ontwikkelen en kunnen dus niet zomaar gelijkgesteld worden aan periodes van nietsdoen of periodes waarin de kunstenaar niet beschikbaar zou zijn voor de arbeidsmarkt. f) Vaste job vs. multi-activiteit: de klassieke werknemer heeft een duidelijke en welomschreven functieomschrijving en kan al dan niet carrière maken bij zijn werkgever. Voor creatieven ligt dit anders. Hij moet ingaan op de kansen en projecten die zich aandienen, zijn inkomsten diversifiëren door middel van nevenactiviteiten (onderwijs, coaching ), of om het even welke job aanvaarden om in zijn levensonderhoud te voorzien. Bovendien kan de creatieve professional voor één en hetzelfde project verschillende functies waarnemen: projectleider, consultant, medewerker g) Klassieke werkgelegenheid vs. zelfgecreëerde werkgelegenheid: creatieven scheppen hun eigen werkgelegenheid, en vaak ook voor anderen. Dit is niet het geval voor een gewone werkloze. Creatieven lijken meer op een (zelfstandige) ondernemer die contracten zoekt, dan een werkloze die op zoek is naar werkgevers. h) Lange creatieve cycli vs. onmiddellijke inzetbaarheid: de creatieve cycli in sommige creatieve sectoren (zoals podiumkunsten en beeldende kunsten) zijn uiterst lang (een toneelspeler kan 18 maanden repeteren en slechts zes maanden op tournee gaan). Klassieke werkgelegenheid Vaste werkgever Stabiele arbeidsplaats CV, diploma s, enz. Vacaturesites, oproepen, uitzendkantoren>>> gecentraliseerd aanbod Alle arbeid is bezoldigd Vaste functie (en promoties) Klassieke werkgelegenheid Onmiddellijk inzetbaar Werkgelegenheid bij de creatieve beroepen Meerdere werkgevers Tijdelijke arbeid Reputatie, netwerk Netwerk, tussenpersonen uit de kunstwereld>>> jobaanbiedingen komen uit het netwerk Deels onbezoldigde arbeid (repetities, creatie, distributie, networking, enz.) Verschillende functies binnen de opeenvolgende projecten multi-activiteit Zelf gecreëerde werkgelegenheid Lange creatieve cycli 6

7 Aarzel niet om je facilitator uit te leggen hoe de realiteit van de arbeidsmarkt er voor jou uitziet. Normaal gezien moet hij daar rekening mee houden tijdens de evaluatie en het opstellen van een actieplan. Dit is belangrijk want zowel de criteria als de acties zijn vaak niet aangepast aan deze realiteit: Aandringen op het zoeken van een enkele vaste werkgever. Het meten van de werkloosheidsperiodes. Het tellen van het aantal verzonden CV s of motivatiebrieven. Tellen op hoeveel vacatures de creatieve professional heeft gereageerd. Enkel rekening houden met de onmiddellijke inzetbaarheid op de arbeidsmarkt. De referentieperiodes zijn niet afgestemd op de creatiecycli. De bescherming van tijdelijk werk De drie prestaties die vereist zijn om recht te hebben op de bescherming voor tijdelijke arbeid 6 staan helemaal los van het activeringsplan. Dit zijn twee verschillende zaken en het heeft dus geen zin om deze bescherming voor tijdelijke arbeid in te roepen als bewijs dat je naar werk zoekt of om je zoektocht naar werk tot deze drie prestaties te beperken. Gepaste arbeid In theorie is de werkloze verplicht om in alle sectoren te zoeken naar een job die past bij zijn profiel of zijn competenties. Voor de creatieve beroepen wordt hierop een uitzondering gemaakt: de werkloze kunstenaar mag zijn zoektocht naar werk beperken tot de artistieke sector, maar dat betekent ook dat hij verplicht is om binnen deze sector een job te vinden. Deze verplichting geldt als de werkzoekende kan bewijzen dat hij de voorbije 18 maanden minstens 156 dagen in de artistieke sector heeft gewerkt (eventueel berekend aan de hand van de cachetregel 7 ). In dit geval wordt een job in een andere sector als niet gepast beschouwd en mag de kunstenaar deze baan weigeren. 4) TIPS Een mirakeloplossing bestaat er niet en het is onmogelijk om met alles rekening te houden: het karakter of humeur van de facilitator, of diens kennis van de artistieke sector, kunnen het gesprek mee bepalen. Toch kan je iets doen om dit controlegesprek zo goed mogelijk te laten verlopen: 6 De toepassing van het artikel van het Koninklijk Besluit van 25/11/91 dat de modaliteiten van het werkloosheidsreglement bepaalt. 7 Het aantal dagen wordt hier berekend aan de hand van het brutoloon en niet op basis van het aantal effectief gewerkte dagen Art. 10, MB van 26/11/91 dat de modaliteiten van het werkloosheidsreglement definieert. Vanaf 01/01/13 geldt deze regel voor podiumkunstenaars die per cachet betaald worden. 7

8 Voor het controlegesprek - Hou ALLE bewijzen bij die aantonen hoe jouw professionele realiteit eruit ziet: contracten, bestellingen, C4-formulieren, affiches, mailuitwisselingen met andere personen uit de sector, oproepen voor openbare aanbestedingen waarop je hebt gereageerd, bewijsstukken voor het huren van materiaal of werkruimtes, persknipsels, cultuuragenda s met de programmering van jouw activiteiten Het is ook mogelijk om een verklaring op eer af te leggen (voor telefonische oproepen, enz.). - Hou alles bij in een dossier (in chronologische volgorde). - Je kan ook een overzicht maken (uur per uur) van alle onbezoldigde activiteiten tijdens je werkdag of werkweek. Hiermee kan je aantonen dat de niet-bezoldigde activiteiten noodzakelijk zijn om werk te zoeken. - Trek voor het gesprek tijd uit om de strategie voor de ontwikkeling van je artistieke carrière te bepalen; wat zijn de sterke en zwakke punten? Hoe kan je deze laatste verbeteren? Maak duidelijk dat je op basis van je kennis van de sector wil evolueren. De facilitator kan dit ook als aanknopingspunt gebruiken voor een eventueel actieplan. Op deze manier vergroot je de kans dat zo n actieplan ook effectief aan jouw sector is aangepast. Bovendien maak je ook duidelijk dat je constructief wil meewerken. - Opgelet: de facilitatoren van de RVA mogen geen digitale documenten (usb sticks, website) lezen. Je bent dus verplicht om alles uit te printen! - Je hebt ook het recht om te vragen dat een andere persoon aanwezig is tijdens het controlegesprek. Tijdens het tweede of derde gesprek mag dit ook, maar alleen als het gaat om een advocaat of een vakbondsafgevaardigde. Tijdens het controlegesprek - Benadruk de typische kenmerken van de artistieke sector in vergelijking met een klassieke baan (zie hoger). - Aarzel niet om dieper in te gaan op de jouw carrièreproject, je activiteiten en de inspanningen die je elke dag levert. Dit kan je aantonen met het dossier dat je op voorhand voorbereidde. Het is belangrijk om duidelijk te maken dat de onbezoldigde fases van je activiteit noodzakelijk zijn om werk te vinden. - Blijf kalm, beschouw het kunstenaarsstatuut niet als een recht en de facilitator niet als een ongenode ordeverstoorder. Wees niet beledigd als de facilitator iets in vraag stelt: het is zijn taak na te gaan of je effectief naar werk zoekt. - Toon begrip voor de facilitator: de RVA moet ook besparen en legt haar personeel bepaalde quota op. Bovendien hebben ze voortdurend te maken met personen in moeilijke situaties en dus met conflicten en spanningen. De facilitator staat ook onder druk. Op het einde van het controlegesprek 8

9 - Ben je het niet eens met de opmerkingen van de facilitator? Teken het actieplan niet meteen: je bent daartoe niet verplicht! Je kan om bedenktijd vragen. - In die periode kan je rustig nadenken over de voorgestelde maatregelen en eventueel externe hulp zoeken (SMartBe of de vakbond) om het voorgestelde actieplan te analyseren. Is het wel correct? Is het aangepast aan jouw situatie? Is het niet mogelijk om het te wijzigen zodat het beter afgestemd is op jouw werkwijze? Auteur: het studiebureau van de PVCB Datum: 29 april 2013 Versie 1 Contact: studies@smartbe.be Een goed begrip van de werkelijkheid op het terrein is een noodzakelijke voorwaarde om deze diverse en complexe realiteit te laten erkennen. Dat is de missie die de Professionele Vereniging voor Creatieve Beroepen aan haar studiebureau toevertrouwde. Al onze teksten en publicaties verschijnen onder de Creative Commons-licentie. Iedereen mag deze ongewijzigde teksten dus vrij downloaden en verdelen, zolang de naam van de auteur vermeld wordt, en de teksten niet commercieel gebruikt worden. Meer informatie over de CC-licenties vind je op of 9